Preek: Waar komt het kwaad vandaan? Int. Lied Psalm 67 : 1 God zij ons gunstig en genadig. Groet en bemoediging. Inleiding op de dienst Vrede op aarde heeft nauwelijks uitbundig geklonken en de kindermoord volgt zo lezen we in de Bijbel. Kwaad is geen nieuws en schijnt en blijkt ook niet te stoppen te zijn. Terroristische aanslag Parijs.. maar zelfs deze gruweldaad staat nog in geen verhouding tot oorlogshandelingen in de wereld. Waar komt het kwaad vandaan? Heeft de Bijbel een duidelijk antwoord? Of….Zoveel mensen zoveel zinnen? Er zijn ca 900 verschillende geloofsgemeenschappen. Allemaal met hun eigen gelijk . Losse teksten gebruiken is eigenlijk best gevaarlijk. Het eigen “geloofs” gelijk kan dikwijls gemakkelijk “bewezen” worden door er Bijbelteksten bij te zoeken. Als gelovige ons afvragen :Waar komt het kwaad vandaan? Er zijn vaak meer vragen dan antwoorden. Toch heb ik mij gewaagd om er een preek over te maken. Ik ben nogal afgeweken van de gebruikelijke orde van dienst omdat ik meerdere Bijbelteksten wilde gebruiken.
Openingstekst -Johannes 14:1- 10
1
Wees niet ongerust, maar vertrouw op God en op mij. 2 In het huis van mijn Vader zijn veel kamers; zou ik anders gezegd hebben dat ik een plaats voor jullie gereed zal maken? 3 Wanneer ik een plaats voor jullie gereedgemaakt heb, kom ik terug. Dan zal ik jullie met me meenemen, en dan zullen jullie zijn waar ik ben. 4 Jullie kennen de weg naar waar ik heen ga.’ 5 Toen zei Tomas: ‘Wij weten niet eens waar u naartoe gaat, Heer, hoe zouden we dan de weg daarheen kunnen weten?’ 6 Jezus zei: ‘Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand kan bij de Vader komen dan door mij. 7 Als jullie mij kennen zullen jullie ook mijn Vader kennen, en vanaf nu kennen jullie hem,
want jullie hebben hem zelf gezien.’ 8 Daarop zei Filippus: ‘Laat ons de Vader zien, Heer, meer verlangen we niet.’ 9 Jezus zei: ‘Ik ben nu al zo lang bij jullie, en nog ken je me niet, Filippus? Wie mij gezien heeft, heeft de Vader gezien. Waarom vraag je dan om de Vader te mogen zien? 10 Geloof je niet dat ik in de Vader ben en dat de Vader in mij is?
We kennen Jezus als…met ontferming bewogen en Jezus zegt: Wie mij heeft gezien die heeft de Vader gezien. Anders gezegd: Zo Zoon zo Vader. Gebed om ontferming Zingen Lied 908 : 6- Blijf Heer mij met uw gunst genegen. Gebed om Gods Geest. Lezing Joh. 5 : 1- 9
IK LEES UIT NBG
Genezing in het bad van Betzata
51 Daarna was er een Joods feest, en Jezus ging naar Jeruzalem. 2 In Jeruzalem is bij de Schaapspoort een bad met vijf zuilengangen dat in het Hebreeuws Betzata heet. 3 Daar lag een groot aantal zieken, blinden, kreupelen en misvormden. 5 Er was ook iemand bij die al achtendertig jaar ziek was. 6 Jezus zag hem liggen; hij wist hoe lang hij al ziek was en zei tegen hem: ‘Wilt u gezond worden?’ 7 De zieke antwoordde: ‘Heer, als het water gaat bewegen is er niemand om mij erin te helpen; ik probeer het wel, maar altijd is een ander al vóór mij in het water.’ 8 Jezus zei: ‘Sta op, pak uw mat op en loop.’ 9 En meteen werd de man gezond: hij pakte zijn slaapmat op en liep.
Zingen Lied 534 : 1 + 2 + 3 + 4 Hij die de blinden weer liet zien. Verkondiging
Gemeente van onze Here Jezus Christus, Waar komt het kwaad vandaan? Er is een hoop ellende in de wereld, in de grote wereld van het Journaal en de krant, en in de kleine wereld van ons eigen leven -- er gaat verschrikkelijk veel mis --Misschien moeten we die missers- het kwaad- in twee groepen indelen. Het eerste is, kwaad wat mensen elkaar aandoen en het tweede kwaad is ziekte en dood en ongelukken en natuurrampen. Wat we elkaar aandoen had natuurlijk niet gehoeven. DAT kwaad…wat we elkaar aandoen. De oorzaak daarvan ..Daar is wel een gemakkelijk antwoord op te vinden . Immers dat kwaad ligt altijd aan de ander. Toch? Het ligt toch niet aan u- aan mij ?? Het Is toch niet uw- mijn- schuld? Op school maar ook eigen (klein)kinderen hoor ik talloze keren zeggen : “Ja maar… hij of zij” Ernstiger is het als het om mishandeling gaat. Als een vrouw door haar man wordt mishandelt dan klinkt ook vaak het “ja maar” van de man. Ja maar is het de schuld van mijn vrouw. Dan had ze maar…… Alsof mishandeling goed is te praten. Zo rechtvaardigen we vaak allemaal ons eigen grote en kleine kwaad. Immers, als wij in onmin leven met iemand dan had die ander…..OF…Die ander moet eerst maar eens excuses aanbieden. In de grote wereld gaat het niet anders: Het is de schuld van de joden zo zeiden de Duitsers. Het was de schuld van de Nazi’s zo zeggen de Duitsers. Het is de schuld van de cartoonisten die Mohamed bespotten zeggen de terroristen, dat rechtvaardigt onze moorden, eigen schuld dikke bult. Ja maar het is de schuld van de moslims , van de asielzoekers, van de Marokkanen. Ze krijgen een koekje van eigen deeg, eigen schuld dikke bult. Dit is wat Paulus zegt in Romeinen 5. Vers 12:
12
Door één mens is de zonde in de wereld gekomen en door de zonde de dood, en zo is de dood voor ieder mens gekomen, want ieder mens heeft gezondigd. Adam gaf Eva meteen de schuld en Eva gaf de schuld aan de slang. Vanaf den beginne was het dus al: “Ja maar Eva..Ja maar de slang Door één mens is de zonde in de wereld gekomen - zo is het begonnen, Adam en Eva - en door de zonde dood, en zo is de dood voor ieder mens gekomen, want -- -- want ieder mens heeft gezondigd.. Nee, niet: Want Adam en Eva hebben gezondigd maar: Ieder mens heeft gezondigd. Want u en ik hebben gezondigd. Over geloof/bijbel en ons eigen kwaad: Strikt genomen zouden we natuurlijk kunnen zeggen wanneer ik een ander iets aandoe: Eigenlijk kan ik er niks aan doen, het is allemaal de schuld van Adam en Eva. Als ZIJ niet van de verkeerde vrucht hadden gegeten dan was alles perfect gebleven en ook nu perfect geweest. En zo zijn wij mensen ozo gemakkelijk in ons eigen straatje schoon te vegen: ''Sorry hoor; ik kon er niks aan doen''. Zo zouden we op grond van de Bijbel ook kunnen zeggen: Er is een God, de Vader van Jezus Christus die het goede doet en een soort antigod, de duivel die het verkeerde doet en ons steeds maar weer beweegt om het slechte te doen. Broeders en zusters, we zouden de weg van het goedpraten niet op moeten gaan. We zouden af moeten leren om altijd naar anderen te kijken en te wijzen. Niet vragen om begrip voor onze foute daden- b.v. omdat de omstandigheden ook wel tegen zaten - maar eigen verantwoordelijk nemen. Is dat dan altijd onzin dat er misdaden gepleegd worden vanwege omstandigheden?? Welnee. Nee, wat we vandaag doen, is natuurlijk vaak een reactie op wat de ander eerder deed. Het is waar, dat er vaak anderen zijn die een rol spelen bij de dingen die
wij verkeerd doen. En OOK inderdaad, als je weet wat iemand allemaal al heeft meegemaakt, dan kun je soms best begrijpen: waarom het zover kwam dat hij of zij dit deed. En soms denk je wel eens: Wat zou ik doen, als ik zo'n voorgeschiedenis had?? Waarom doen mensen verkeerde dingen? Je zult als kind maar in armoede leven, als kindsoldaat noodgedwongen hebben moeten doden en dan in een vreemd land als vluchteling komen in een asielzoekerscentrum. Is het een wonder dat ze dan als volwassene wel eens doordraaien? Waarom doen mensen verkeerde dingen? Wel, ten diepste denk ik om egoisme- om geld- om macht- maar inderdaad ook vanwege wat wij mensen hebben meegemaakt Allemaal kwaad wat we elkaar aan hebben gedaan of aandoen met alle gevolgen van dien. Romeinen 7 : 18 – 20 18
Immers, ik besef dat in mij, in mijn eigen natuur, het goede niet aanwezig is. Ik wíl het goede wel, maar het goede doen kan ik niet. 19 Wat ik verlang te doen, het goede, laat ik na; wat ik wil vermijden, het kwade, dat doe ik. 20 Maar wanneer mijn daden in strijd zijn met mijn wil, ben ik daar niet zelf de oorzaak van, maar de zonde die in mij heerst.
Zingen EV. Liedb. 202 : 1 + 2 +4-Een stroom van ongerechtigheid /LET OP VERS 4 Maar is dat wel zo? Zijn we dat met Paulus eens? Ik wil het goede wel doen maar dat kan ik niet en doe ik het kwade.?? Kloppen die woorden van Paulus wel? Nou ik ben dit niet geheel met Paulus eens. Althans niet in algemene zin want ik ken heel veel mensen die onbaatzuchtig zijn, en zomaar klaar staan voor anderen zonder enig eigenbelang. Al die vrijwilligers in de kerk en in de maatschappij.
Al die mensen die belangeloos de zieke buurman helpen in de tuin of boodschappen doen voor de zieke buurvrouw. Maar egoïsme lijkt ons wel in het bloed te zitten, jaloers op wat een ander heeft of kan. OF belust op macht maar daarin ligt egoïsme ook ten grondslag. Maar om Paulus zomaar na te zeggen dat we het goede niet kunnen doen..nou nee. WEL kunnen we zeggen dat niemand 100% alles (ALLES) goed doet. Terug naar Adam en Eva die de oorzaak zijn van alle ellende: Wij zijn allemaal Adam en Eva . Wij mensen hebben allemaal de keus om van goede en verkeerde vruchten te eten. En doorgaans weten we natuurlijk best wat goede en verkeerde vruchten zijn. (Voorbeelden) -------------------------Een stap verder is: God de schuld geven? Farao exodus 4 : 21 Toen zei de HEER tegen Mozes: ‘Nu je teruggaat naar Egypte, moeten jullie daar de farao alle wonderen laten zien waartoe ik je de macht heb gegeven. Ik zal ervoor zorgen dat hij hardnekkig weigert het volk te laten gaan. Het kwaad. Als we deze Bijbeltekst lezen dan spreekt hier duidelijk uit dat God er persoonlijk voor zorgt dat- in dit geval de Farao - een harde onverzettelijke heerser wordt. Hoe moeilijk kunnen we begrijpen als we in het oude testament lezen over bijvoorbeeld de verhalen van het volk Israel dat het beloofde land intrekt en waarin God zelf het bevel geeft om de hele bevolking uit te roeien, ook de vrouwen en kinderen dan vervult ons dat ( nou ja mij in ieder geval) met afgrijzen.
Zo willen wij God toch niet zien als de liefhebbende Vader in Hemel die van alle mensen houdt? Zo willen wij in onze tijd en cultuur met onze Godsbeelden God niet meer zien en daar komt nog iets bij: zo kennen we God ook niet zoals Jezus ons dat leerde. God is een God van liefde en van licht. 1 Johannes 1 : 5 5 Dit is wat wij hem hebben horen verkondigen en wat we u verkondigen: God is licht, er is in hem geen spoor van duisternis. EV.Liedb 170 : 1 –Groot is uw trouw o Heer. Gods trouw, God is licht… en nu ? God die bevel geeft om…. EN NU? Jesaja 45; 1 - 7 Dit zegt de HEER tegen Cyrus, ( Een buitenlandse Perzische koning) zijn gezalfde,die hij bij de rechterhand neemt, aan wie hij volken onderwerpt, voor wie hij koningen ontwapent, voor wie hij deuren opent – geen poort blijft gesloten: 2 Ik zal voor je uit gaan, ik zal ringmuren slechten, bronzen deuren verbrijzelen, ijzeren grendels stukbreken. 3 Ik zal je verborgen schatten schenken, diep weggeborgen rijkdommen. Dan zul je weten dat ik de HEER ben, de God van Israël, die jou bij je naam roept. 4 Omwille van mijn dienaar Jakob, van Israël, dat ik heb uitgekozen, heb ik je bij je naam geroepen en je met een erenaam getooid, ofschoon je me niet kende. 5 Ik ben de HEER, er is geen ander, buiten mij is er geen god. Ik heb je omgord met wapens, ofschoon je me niet kende. 6 Zo zal iedereen, van oost tot west, weten dat er niets is buiten mij. Ik ben de HEER, er is geen ander 7 die het licht vormt en het donker schept, die vrede maakt en onheil schept. Ik ben het, de HEER, die al deze dingen doet.
Dus volgens Jesaja is er niets buiten God. Licht en donker en vrede en onheil, niets gaat buiten God om. Job beleefde dat ook zo: Job 2 : 9 + 10 Zijn vrouw zei tegen hem: ‘Waarom blijf je zo onberispelijk? Vervloek God toch en sterf.’ 10 Maar Job zei tegen haar: ‘Je woorden zijn de woorden van een dwaas. Al het goede aanvaarden we van God, zouden we dan het kwade niet aanvaarden?’ Ondanks alles zondigde Job niet en sprak hij geen onvertogen woord. Jesaja zegt: God zorgt er voor het licht en het duister, God zorgt voor vrede en onheil. Job zegt dat hij het goede van God EN het kwade van God wil aanvaarden. Het kwaad wat wij elkaar aan doen maar Ziekte en dood en natuurrampen dan?. Ik hoor min of meer regelmatig, en u wellicht ook wel: Als God echt zou bestaan dan… dan zou er niet zoveel ellende bestaan in de wereld. Kwetsbare mensen die ziek kunnen worden. Als we het woordje kanker horen dan schrikken we op. En we horen het woord kanker dagelijks. Heeft God DAAR wat mee te maken? Broeders en zusters. Moeilijke vragen en er zijn geen pasklare antwoorden. Wel een paar mogelijkheden om te overdenken: Een docent leerde ons tijdens de opleiding theologie: God is liefde en DAAR waar we in de bijbel lezen dat God geen liefde zou zijn daar hebben we dat Bijbelgedeelte (nog) niet goed begrepen. Bijvoorbeeld dat God zou willen dat het volk het beloofde land intrekt en alle inwoners moet doden. Nog een andere verklaring van Bijbelwetenschappers: De Bijbel (O.T) is hoofdzakelijk ontstaan tijdens de Babylonische ballingschap. Een gruwelijke en schijnbaar hopeloze uitzichtloze tijd voor het joodse volk. Die Bijbelwetenschappers zeggen dan dat de verhalen over de inname van het beloofde land de mensen in ballingschap in Babylon hoop gaven voor de toekomst:
“Weten jullie die verhalen nog van onze voorouders die met God voor ons uitging dwars door de woestijn en dankzij de hulp van God hebben onze voorouders het beloofde land gekregen”. Dat hoor ik nu ook heel vaak trouwens: “Als ik , toen ik het zo moeilijk had mijn geloof niet had gehad, dan had ik het niet gered” Maar ook: De verhalen uit het OT. Waar God straft en opdracht geeft om te doden: Ook nu zijn er christenen die zeggen dat het Gods straf is als er ergens een overstroming is . Net zoals er bij de watersnoodramp in 1953 christenen waren die zeiden dat het de straf van God was vanwege grote zonden. Ook nu zijn er christenen die zeggen: Die ziekte, dat ongeluk, die natuurramp .. Het is de straf van God vanwege …noem maar iets. Ik durf dat nooit te zeggen en eigenlijk geloof ik dat ook niet. Niet dat God niet zou straffen maar ik durf niet te zeggen dat bepaalde zaken een straf van God zijn. Als we nu naar het N.T. gaan: Jezus die mensen genas. Er staan voorbeelden in het OT dat God mensen ziek maakte of heeft gedood. En dan zegt Jezus: Wie mij heeft gezien die heeft de vader gezien zegt Jezus . Zo Zoon, zo Vader. Jezus die niet alle mensen genas , we hebben een voorbeeld gelezen uit de bijbel. Betzata/Bethesda - op zich al een moeilijk Bijbelverhaal want waarom genas Jezus daar niet alle mensen nu hij daar TOCH was? (Is een andere preek waard) MAAR.. Jezus maakte niemand ziek. Misschien mogen we het zo uitleggen: Door Jezus mogen wij God op een andere, een nieuwe manier leren kennen. De wereld is zoals de wereld is en in die wereld zijn goede en goedwillende vredelievende mensen maar ook kwaadwillende wrede mensen. in die wereld gebeuren ongelukken en zijn er natuurrampen en is er ziekte en dood. Maar in dat alles mogen en kunnen geloven dat God met ons mensen meegaat. Wij mensen die het allemaal stuk voor stuk, niemand uitgezonderd, moeten hebben van de genade van God.
Dat God in Zijn liefde, naar ons kijkt, en zegt: Ik neem jou aan als Mijn kind. En dat doet Hij niet omdat we het er zo aardig van afgebracht hebben – omdat we op de juiste manier gelovig zijn- omdat wij van die bovenste beste brave mensen zijn ---vooral als je je vergelijkt met die-en-die; Hier zijn we bij elkaar, hier kennen we elkaar als zondaren die allemaal afhankelijk zijn van dat God ons Zijn liefde wil geven. Romeinen 8 :35 - 39 35
Wat zal ons scheiden van de liefde van Christus? Tegenspoed, ellende of vervolging, honger of armoede, gevaar of het zwaard? 36 Er staat geschreven: ‘Om u worden wij dag na dag gedood en afgevoerd als schapen voor de slacht.’ 37 Maar wij zegevieren in dit alles glansrijk dankzij hem die ons heeft liefgehad. 38 Ik ben ervan overtuigd dat dood noch leven, engelen noch machten noch krachten, heden noch toekomst, 39 hoogte noch diepte, of wat er ook maar in de schepping is, ons zal kunnen scheiden van de liefde van God, die hij ons gegeven heeft in Christus Jezus, onze Heer. Kwaad- misstappen- egoïsme- zonden=doel missenZonde is vooral iets wat anderen doen. Zoals ik het doe is het goed - daar hoeven we ook niet lang over na te denken. We zien ozo gemakkelijk de splinter in het oog bij de ander maar de balk in onze eigen ogen daar kijken we meestal dwars doorheen. Hoe moeilijk is het voor ons mensen om in de spiegel te kijken . Maar in dat alles kan niets en niemand ons scheiden van de liefde van God die hij ons gegeven. NIET: de liefde van ons naar God is daarin bepalend maar de liefde van God naar ons mensen die eindeloos is. DAT te beseffen ..dan is het ook afgelopen met elk gevoel van superioriteit, van ons beter voelen dan anderen. Dan stoppen we ook radicaal naar anderen te wijzen . Ja maar… die ander had dan ook maar niet. Ja maar die ander moet eerst maar eens.. Hoe gaan wij mensen met elkaar om. Dan de vraag: Hoe gaat GOD met ons om.
De dood kan zelfs geen scheiding maken tussen God en ons. Als we voor God verschijnen en al onze misstappen, alle onze zonden komen dan aan het licht dan is er wel iemand anders die zegt: Ja maar.. Ja maar, zo zegt Jezus, ja maar God, ik ben ook voor deze mens op aarde gekomen en ik ben ook voor deze mens met al zijn/haar lek en brek en al zijn/ haar zonden gestorven.‘ De wereld is zoals die is en het is soms maar al te moeilijk om ons daarin staande te houden. MAAR……...EN TOCH.. Tot in het diepst van onze ziel geraakt worden door het evangelie, de goede boodschap dat we door Gods genade kind van God mogen zijn, door Hem in liefde aangenomen. Niet omdat we dat verdienen, niet omdat ONS geloof zo goed is, maar alleen omdat God van ons houdt. Zo zijn we hier bij elkaar, zo kent God ons, zo mogen wij elkaar kennen: mensen die er van onszelf vaak niet zo veel van terecht brengen, die geen haar beter zijn dan anderen, maar die door God aangeraakt met dit evangelie, de blijde boodschap. De wereld is zoals die is maar we mogen wel met een liefdevolle God door het leven gaan. Gelukkig maar. AMEN Paaslied :Lied 641 : 3 Jezus leeft en ik met Hem. Dankgebed- voorbeden Collecte. Slotlied 675 : 2 – Wat kan ons schaden, wat kan ons scheiden van uw liefde. Zegen.
Boekentip: Als het kwaad goede mensen treft: Harold S. Kushner (1935) is rabbijn . Als theologiestudent specialiseert hij zich op het Bijbelboek Job, een boek over lijden. Hij werd persoonlijk met het lijden geconfronteerd toen zijn driejarige zoon Aäron de ziekte progeria, een snelle en dodelijke veroudering, bleek te hebben. Aäron stierf op veertien jarige leeftijd. Met die achtergrond schreef Harold Kushner dit boek. Nederlandse vertaling: Als 't kwaad goede mensen treft.
NAPRATEN?
