Preek over de ware kerk
Leer-van-de-kerk-dienst, Emmen 25 mei 2014
Intro Wat ben je zielsgelukkig als je [dia1] de ware hebt gevonden! Ja toch? Dolblij met je ware Jakob, of ware Jacoba. Je vriend of vriendin, je man of vrouw - hij of zij is het helemaal voor je. En echt niemand anders! (Daar moet je gewoon niet aan denken.) Je gaat voor hem, je geeft je helemaal aan haar. Twee verliefden die volledig in elkaar op gaan. Ze hebben de ware gevonden! Prachtig. Je bent dat vast wel met me eens: dat ware als het om de liefde gaat is zo gek niet. Hoe anders wordt dat bij [dia2] de ware kerk. Bij menigeen gaan dan de stekels overeind en beginnen allerlei gevoeligheden, zoals acute jeuk, irritatie, of een rood hoofd. Dan wordt er gedacht aan onenigheid, hoogmoed en trots, zo van: wij zijn het wel, en jullie niet. Het vrijgemaakte verleden gaat dan op-spelen. Als we het al niet officieel gezegd hebben, dan is het wel uitgestraald: wij zijn de ware kerk. Ja, en dan ook nog de enige ware kerk! Al het andere dat er aan kerk is, is vals, onwaar, niet echt. Wat hebben we daarmee veel oprecht gelovige mensen voor het hoofd gestoten, voor verwijdering gezorgd, pijn, verdriet. Het is goed en eerlijk dat onder ogen te zien en te erkennen en er schuld voor te belijden: hoe oprecht en goed bedoelt wellicht, het wás niet goed. Het is niet de bedoeling van onze geloofsbelijdenis dat te zeggen of uit te stralen. Het is ook niet de houding die onze Heiland Jezus Christus ons leert. Maar waarom zou je dat dan moeten zeggen, dat een kerk de ware kerk is? Is dat niet per definitie eigengereid of arrogant? En kan je dat überhaupt wel van een kerk hier op aarde zeggen? Bestaat een ware kerk in deze zondige wereld? Kortom, wat wordt er eigenlijk met die term bedoeld? Daarover gaat het vanmiddag. Naast alle pijn en emotie die boven kwam bij de voorbespreking van deze preek, was het heel opvallend dat een van de aanwezigen opmerkte dat het voor haar en haar familie wel heel geweldig was, dat ze tijdens hun zoektocht ontdekten dat er inderdaad ook nog een ware kerk is. En iemand anders schreef: [dia3] ik wil je wel vertellen dat ik heel blij ben dat er een ware kerk is en dat ik die heb mogen/leren vinden. Zie je, dan krijgt ware opeens weer de betekenis die het heeft in het vinden van de ware liefde: je bent zielsgelukkig dat je de ware hebt gevonden! Want bij die ware is het goed, voel je je thuis - deze is het helemaal voor je! Laten we nu zingen Psalm 87:3,4,5, een lied met een bijzondere lading voor degene van wie ik net vertelde dat ‘ie blij was dat ‘ie de ware kerk had mogen vinden. Hij zegt bij Psalm 87: omdat ik niet in deze kerk ben geboren, voelt het voor mij dat ik er toch helemaal bij ben ingelijfd. De ware kerk. Preek voor een Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 mei 2014
1
Preek Volk van God, geliefde gemeente van Jezus Christus, De ware kerk. Waar komt dat begrip vandaan? Het staat nergens zo in de Bijbel. Sterker: het woord kerk komt niet eens voor in de Bijbel. Tegelijk gaat het natuurlijk wel vaak in de Bijbel over de kerk, en ook over waar en onwaar. Het woord kerk komt van [dia5] Kuriake, dat betekent wat van de Heer is. En dat is een mooie en veelzeggende naam: de kerk is niet van ons, maar van onze Heer Jezus. Zoals de Bijbel zegt dat de gemeente het lichaam is van haar hoofd Jezus Christus. De kerk is van de Heer: wij zijn van Hem. Hij heeft ons gekocht met zijn kostbaar bloed. Hij bindt ons aan Hem, door zijn liefde voor ons, die zelfs zover ging dat Hij zichzelf opofferde om ons te redden. De kerk is van Jezus, Hij is het Hoofd, Hij heeft het daarom ook voor het zeggen. Dat stel ik daarom als eerste vanmiddag: [dia6] de ware kerk is waar Jezus Christus is. Het gaat om Hem. Het gaat over Hem. Zonder Jezus geen kerk. Als Christus wordt weggelaten is de kerk ook weg. Heel helder: waar geleerd of gepreekt wordt dat Jezus niet de Zoon van God is, en dat Hij niet in onze plaats gestorven is aan het kruis, en dat Hij geen verzoening heeft gebracht tussen God en mens, dat Hij niet getriomfeerd heeft over dood en graf, dan is daar geen kerk, geen ware kerk. Heel helder: als het alleen nog maar gaat over wat mensen graag willen horen, als je niet meer geconfronteerd wordt met het tegenover van Gods Woord (= dat God je niet altijd je zin geeft en maar je gang laat gaan), als de mens centraal komt te staan, dan is daar niet de ware kerk. Dan kan er nog wel sprake zijn van een groepje mensen die in religieuze zin bij elkaar komt, maar dat mag geen kerk heten! [dia7] Want zonder Christus geen kerk. In de kerk is eerbied voor Jezus Christus. [dia8] Wordt er geluisterd naar zijn stem - de stem van de Goede Herder. In de kerk is er toegewijde liefde voor Christus, zoals van een bruid voor de bruidegom. In de kerk wordt vóór alles de verbinding gevoeld en gezocht met Christus, [dia9] zoals een wijnrank geen vrucht kan dragen zonder verbonden te zijn aan de wijnstok, en zoals lichaamsdelen aangestuurd worden vanuit het hoofd. Haal het hoofd weg, en het lichaam valt dood - dat snapt iedereen… De Bijbel waarschuwt heel duidelijk voor valse leer en voor dwaalleraars die de kerk bedreigen. Jezus zelf in de Bergrede: [dia10] Matteus 7:15 - Pas op voor valse profeten, die in schaapskleren op jullie afkomen, maar eigenlijk zijn zij roofzuchtige wolven. Aan hun vruchten zul je hen herkennen. [dia11] Handelingen 20:29,30 - ...ik weet dat er woeste wolven bij u zullen binnendringen, die de kudde niet zullen ontzien. Uit uw eigen kring zullen mensen voortkomen die de waarheid verdraaien… wees daarom waakzaam… [dia12] 2 Petrus 2:1 - Toch zijn er destijds onder het volk ook valse profeten opgetreden, en zo zullen er ook onder u dwaalleraars verschijnen. Ze zullen met verderfelijke ketterijen komen en zelfs de Meester die hen heeft vrijgekocht verloochenen… De ware kerk. Preek voor een Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 mei 2014
2
Dit laat zien dat we, ook nu nog, op onze hoede moeten zijn. Hierbij sluiten de drie kenmerken van de ware kerk die de NGB noemt aan [dia13]: zuivere bediening 1) van het Woord, 2) van de sacramenten, en 3) van de tucht. Dat zijn drie redelijk objectieve criteria waaraan je een kerk kan herkennen. Is er eerbied voor de Schrift als Woord van God en wordt er serieus werk van gemaakt dat op een goede manier uit te leggen en bij de mensen te brengen? Worden doop en avondmaal op een goede manier bediend? En is het zo dat maar niet alles kan in de gemeente van Christus en dat mensen er ook daadwerkelijk op worden aangesproken als er dingen zijn die niet goed zijn? Daar moeten we samen (niet alleen de kerkenraad!) steeds weer werk van maken! (NB: over de tucht gaat DV de volgende Leer-van-kerk-dienst). De tweede stelling is: [dia14] de ware kerk is katholiek. Misschien vind je dat raar gezegd, omdat je katholiek gelijk koppelt aan de Roomse kerk. Dat gebeurt inderdaad veel. Katholiek is dan haast hetzelfde als Rooms. Dat is niet terecht. Katholiek is wat bij ons [dia15] ‘algemeen’ heet in de geloofsbelijdenis: ik geloof een heilige, algemene (= katholieke), apostolische kerk. Wat wordt daar mee bedoeld? Daar wordt mee bedoeld dat [dia16] de kerk één is, en omgekeerd dat er één kerk is. Ook dat vind je misschien raar, want - kijk maar om je heen, of google even op internet, en je struikelt over de kerken. Hoezo: één kerk? Tig kerken zul je bedoelen! Je hebt gelijk, en daar zit je ook bij wat niet goed is, wat zonde is, en wat gevolg van de zonde is, van de eigengereidheid en eigenwijsheid van de mens. Dat heeft ook te maken met die valse leer en die dwaalleraren waarover we het net hadden. Kijk maar naar de kerkgeschiedenis... Tegelijk: in wezen is de kerk één, en is er één kerk. Zoals we dat vaak zeggen, dat we met de kerk van alle tijden en plaatsen ons geloof belijden. We weten ons als gelovigen hier en nu verbonden met gelovigen elders en eerder, verbonden met [dia17] Gods wereldwijde kerk. Zoals de NGB zegt: [dia18] deze kerk is er geweest vanaf het begin van de wereld en zal er zijn tot het einde toe. En wat is het prachtig mooi om je in die wereldkerk opgenomen te weten! Samen met alle heiligen. Je bent niet de eerste die gelooft, je bent niet de enige - Christus brengt een geweldig volk bijeen. Abraham hoort erbij, en Mozes, en David, en moeder Maria. En wonder: jij mag er ook bij horen! Het is goed te beseffen dat de ware kerk dus niet samenvalt met een individuele plaatselijke gemeente zoals de onze. De NGB zegt immers dat deze heilige kerk [dia19] niet gevestigd in of gebonden aan of beperkt tot een bepaalde plaats is, of gebonden aan bepaalde personen, maar zij is verbreid en verstrooid over heel de wereld. De ware kerk is waar Jezus Christus is. Daarom is de ware kerk katholiek. Dat is ook het mooie van het Pinksterfeest dat we binnenkort weer hopen te vieren: Gods Geest waait waarheen Hij wil, tot aan de einden der aarde. En Hij is niet te beperken tot mensenmaat, alsof wij Hem zouden kunnen binden in menselijke regelingen en verordeningen, of binnen de vier muren van een kerkgebouw.
De ware kerk. Preek voor een Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 mei 2014
3
Het is goed dat steeds voor ogen te houden: ware kerk zijn is katholiek zijn! En daarom zoeken we de eenheid met anderen die ware kerk zijn. Zoals in een kerkverband. Maar ook door samenwerking met andere kerken die ware kerk zijn omdat Jezus Christus ook daar blijkt te zijn. En door contact en relatie met kerken in het buitenland. Onderbreken door het zingen van LvdK 303:1-5 Vervolg preek [dia21] Kan je geloven zonder kerk? Dat hoor je nogal ‘s tegenwoordig: ik geloof wel (tuurlijk, stel je voor...), maar ik heb de kerk niet nodig. Maar kan het: kan je geloven zonder kerk? Theoretisch kun je natuurlijk altijd wel een uitzondering bedenken (op een onbewoond eiland enzo). Maar voor de rest is het heel duidelijk: [dia22] nee, je kan niet geloven zonder kerk. Jezus Christus is niet los verkrijgbaar. Alleen als Hoofd, zonder lichaam. Nee, als je bij Christus hoort, echt aan Hem verbonden bent, als levend lid, dan ben je daarmee en daardoor ‘automatisch’ verbonden aan anderen die bij Hem horen. (Dat zou je zelfs de katholiciteit van de kerk kunnen noemen!) Dat is het feest van de herkenning! Alleen, en nu wordt het spannend, die verbondenheid blijft niet iets vaags maar krijgt ook gestalte. Het woord kerk komt in de Bijbel niet voor, zeiden we net. Als de kerk wordt bedoeld, wordt vaak het woord [dia23] ecclesia gebruikt. Dat kun je letterlijk vertalen met ergens uit weg roepen. In de Griekse wereld werd het gebruikt voor de volksvergadering. In de NGB wordt zodoende gezegd dat de kerk [dia24] een heilige vergadering is. Dat betekent dat de Heer van de kerk de mensen die bij Hem horen ook daadwerkelijk samenroept en bijeenbrengt. Daarom als derde stelling: [dia25] de ware kerk krijgt gestalte door de gelovigen. De kerk is geen optelsom van gelovigen, allemaal losse individuutjes met eigen koninkrijkskerkjes. Zeker, ik geef gelijk toe dat dat wel het makkelijkst is: ieder zijn eigen kerk. Dan gaat het precies zoals jij wil. Maar gaat het dan nog werkelijk om Christus?! Geen optelsom van gelovigen, maar broers en zussen worden we genoemd - we vormen samen een gezin, een volk dat bij elkaar hoort. [dia26] De Goede Herder roept zijn schapen bijeen in de kudde en schaapskooi, en de schapen kennen zijn stem, en laten zich ook roepen en bijeenbrengen. In het lichaam van Christus kan de hand niet tegen de voet zeggen: ik heb jou niet nodig. Een ware gelovige zal zodoende altijd op zoek gaan naar andere ware gelovigen, naar die bloedverwanten, naar die ware kerk waar Jezus Christus is en waar hij thuishoort. Je hebt de kerk nodig - buiten haar is er geen heil, zegt de NGB zelfs - om aan Christus verbonden te zijn en te blijven. Dat wil zeggen dat het een opdracht is je bij de ware kerk te voegen, en dat je erbij moet blijven. Zo krijgt de kerk gestalte. En heeft zij zelfs een adres. Is er een plek waar je heel concreet en fysiek naar toe kunt. Zo mogen wij dankzij Gods goedheid en genade hier nu in Emmen kerk zijn. En ook dat is prachtig! We mogen samen geloven. We maken samen God groot. Maar, zegt iemand nu, de kerk is juist lang niet altijd prachtig! Wat een gebrekkigheid is er, wat gaan mensen er soms slecht met elkaar om, wat een geruzie en gezeur… De ware kerk. Preek voor een Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 mei 2014
4
Inderdaad: juist als het concreet wordt, als het gezicht krijgt, wordt het spannend. En toch is dat de uitdaging, ja opdracht. [dia27] Het is terecht dat de NGB daarom ook omschrijft wat de kenmerken zijn van een christen: geloof, de aanneming van Jezus Christus, het ontvluchten van de zonde, het najagen van gerechtigheid, God en naaste liefhebben, rechtlijnig zijn en de oude mens met z’n zonden kruisigen. Oei - dat is inderdaad nogal wat! Kun je zulke mensen vinden hier op aarde? Wie is volmaakt? Wees gerust: je kunt inderdaad niet volmaakt zijn. Ware kerk zijn is niet hetzelfde als volmaakt zijn. Er blijft zwakheid, aantrekkingskracht van het kwaad, daadwerkelijk zonde. Alleen: daar berust je niet in (‘t is niet anders, iedereen zondigt...’), nee: je wilt er juist tegen vechten met hulp van de Heilige Geest. En je beseft daardoor juist des te meer hoe sterk je Christus als Heiland en Zaligmaker nodig hebt. Het voorkomt dat de mens centraal staat (‘zie ons eens even!’), en maakt juist dat het steeds weer om Christus gaat. [dia28] Wat ben je zielsgelukkig als je de ware hebt gevonden - zo begonnen we. Laat dat ook voor de kerk gelden. Hou van je Heiland Jezus Christus. En houd ook van zijn lichaam, de kerk. Laat je Heiland leven voor je - leef met Hem, en toon jezelf zo een levend lid van dat grote wonder van de katholieke kerk. De ware - zoek haar op. Blijf haar trouw. Ga in haar op en geniet van haar. Inderdaad zielsgelukkig dat je haar gevonden hebt. Amen [dia29]
De ware kerk. Preek voor een Leer-van-de-kerk-dienst, door Jan Haveman, Emmen 25 mei 2014
5
