Prayer for justice, joy and peace Vrijdag 21 september 2012
Viering met Desmond Tutu www.deventer.nl
2 | Prayer for justice, joy and peace
Grote of Lebuinuskerk Deventer
Prayer for justice, joy and peace Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede
op vrijdag 21 september 2012 ter gelegenheid van het bezoek van aartsbisschop Emeritus Desmond Tutu aan de stad Deventer Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede | 3
In deze viering Voorgangers en sprekers Aartsbisschop Emeritus Desmond Tutu ds. Ingrid de Zwart drs. Peter Dullaert drs. Tom A. Fürstenberg mr. Manja Pach Orhan Arslan drs. Carla Bellers Muziek Jan Kleinbussink, organist en cantor Gelegenheidskoor o.l.v Jan Kleinbussink Muziekvereniging Orpheus uit Bathmen Barbara Gwanmesia, zangeres uit Kameroen Voorbereiding en ontvangst Protestantse gemeente te Deventer: Vrijwilligersteam o.l.v Marco Heemskerk, koster Thea Karel, ouderling Diaconaal team Oecumenische Coventry-gebedsgroep voor vrede en verzoening Gemeente Deventer: Jeroen Teesink, Nicoleta Mitut, Marion Wienholts, Peter Sips Vrijwilligersteam MKI o.l.v. prof. dr. Harold Robles en Karin de Man Henk Sennema, uitgeversgroep Jongbloed
Mobiele telefoons graag uitzetten!
Voorafgaand aan de viering wordt het carillon bespeeld door Jan Willem Achterkamp, stadsbeiaardier van Deventer. Van 12.10 – 12.15 uur worden de klokken van de grote kerk geluid, gevolgd door orgelspel van Jan Kleinbussink: o.a. F. Händel, The arrival of the Queen Sheba.
4 | Prayer for justice, joy and peace
Opening Binnenkomst onder orgelspel
allen gaan staan
Joh. Sebastiaan Bach, Jesu bleibet meine Freude, koraal uit cantate 147
allen gaan zitten
Welkomstwoorden ds. Ingrid de Zwart en drs. Peter Dullaert Wij komen tot stilte De kaarsen worden aangestoken Het gelegenheidskoor zingt The kingdom of God is justice and peace and joy (Lied uit Taizé) The Kingdom of God is justice and peace and joy in the Holy Spirit. Come, Lord, and open in us the gates of your Kingdom Het Koninkrijk van God is gerechtigheid, vrede en vreugde in de Heilige Geest. Kom, God en open de poorten van uw Koninkrijk
Openingsverzen Desmond Tutu: Here, in this house, we have come with all our differences, seeking common ground. Let us take time for each other, for there is so much to share and celebrate!
Hier in dit huis zijn wij gekomen met al onze verschillen, op zoek naar een gemeenschappelijke basis Laten we tijd vrij maken voor elkaar, want er is zoveel te delen en te vieren!
Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede | 5
Desmond Tutu: In the midst of hunger and war
Temidden van honger en oorlog
ALLEN: VIEREN WE DE BELOFTE VAN OVERVLOED EN VREDE Desmond Tutu: In the midst of oppression and tyranny Temidden van onderdrukking en tirannie ALLEN: VIEREN WE DE BELOFTE VAN GERECHTIGHEID EN VRIJHEID Desmond Tutu: In the midst of doubt and despair ALLEN: VIEREN WE DE BELOFTE VAN GELOOF EN HOOP Desmond Tutu: In the midst of fear and betrayal ALLEN: VIEREN WE DE BELOFTE VAN VREUGDE EN VREDE Desmond Tutu: In the midst of hate and death ALLEN: VIEREN WE DE BELOFTE VAN LIEFDE EN LEVEN
6 | Prayer for justice, joy and peace
Temidden van twijfel en wanhoop
Temidden van angst en verraad
Temidden van haat en dood
Woorden van gerechtigheid, vreugde en vrede Woorden van Gerechtigheid uit de joodse traditie: Chazan drs. Tom A. Fürstenberg zingt de openingsverzen van een van de drie dagelijks joodse gebedsdiensten, het zgn. Vehoe rachoem, met woorden uit psalm 78 en 20. Compositie: Jossele Rosenblatt Vertaling: Psalm 78:18 “Hij is barmhartig en vergevingsgezind. Hij brengt Zijn toorn tot bedaren en laat zijn woede niet blijken.” Psalm 20:10 “Eeuwige, help toch, Koning, antwoord ons als wij roepen.” mr. Manja Pach Behandel je naaste zoals je zelf behandeld zou willen worden. Muzikaal intermezzo Barbara Gwanmesia zingt: How great thy art. Woorden van Vreugde uit de christelijke traditie: ds. Ingrid de Zwart Geloven is: Meewerken aan de vreugde van een ander. (2e Brief van Paulus aan de Korinthiërs 1: 24) Muzikaal intermezzo Muziekvereniging Orpheus
Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede | 7
Woorden van Vrede uit de traditie van de islam: Orhan Arslan reciteert een Korantekst. Vertaling: In naam van Allah, de Barmhartige, de Genadevolle. 22. Hij is Allah, naast Wie er geen God is, de Kenner van het onzienlijke en het zienlijke, Hij is de Barmhartige, de Genadevolle. 23. Hij is Allah, naast Wie er geen God is, de Koning, de Heilige, de Brenger van Vrede, de Schenker van Veiligheid, de Beschermer, de Machtige, de Krachtige, Bezitter van Grootheid. Verheven is Allah boven hetgeen zij met Hem vereenzelvigen. 24. Hij is Allah, de Schepper, de Maker, de Vormer. Hij heeft de schoonste namen. Alles wat in de hemelen en op aarde is verheerlijkt Hem en Hij is de Almachtige, de Alwijze. Muzikaal intermezzo Muziekvereniging Orpheus Woorden van Vrede uit de humanistische traditie: drs. Carla Bellers To be human is to be in relationship. Muzikaal intermezzo Het Gelegenheidskoor zingt Het Deventer Tutulied; Het lied “Goedheid is sterker” van Desmond Tutu door Jan Kleinbussink voor deze gelegenheid opnieuw getoonzet.
8 | Prayer for justice, joy and peace
Gebeden Uitwisselen vredesgroet Tutu: May peace be with you Allen: OOK MET U ZIJ VREDE
Vrede zij met u
De Burgemeester van Deventer, ir. Andries P. Heidema, wenst Desmond Tutu vrede toe namens alle inwoners van Deventer. Daarna wensen we elkaar vrede toe met een handdruk en/of een woord van vrede. Voorbeden Elke bede eindigt na ‘zo bidden wij samen’ met een telkens twee keer gezongen respons: Licht dat terugkomt, hoop die niet sterven wil, vrede die bij ons blijft. 1e Gezongen door het Gelegenheidskoor 2. Gezongen door allen Allen gaan staan
Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede | 9
Slotlied: Samenzang met koor en begeleiding van muziekvereniging Orpheus ‘Komen ooit voeten...’ (tekst: Huub Oosterhuis).
10 | Prayer for justice, joy and peace
Dan zal ik huilen en lachen en drinken en slapen; dromen van vluchten en doden en huivrend ontwaken. Maar niemand vlucht nergens alarm in de lucht overal vrede geschapen. Dan zal ik zwaaien naar vreemden, zij zullen mij groeten. Wie was mijn vijand? lk zal hem in vrede ontmoeten. Dan zal ik gaan waar nog geen wegen bestaan vrede de weg voor mijn voeten. Zegenbeden Uitgesproken door: Chazan Tom A. Fürstenberg Orhan Arslan en Desmond Tutu Allen gaan zitten Enkele mededelingen Orgelspel Theodore Dubois, Orgelsymfonie Toccata in G pour grand orgue Muziekvereniging Orpheus speelt. Bij de uitgang Collecte voor MKI, Medical Knowledge Institute en de Desmond en Leah Tutu Legacy Foundation. Uw gift draagt bij aan een betere toekomst voor kinderen in Afrika. Elders in dit boekje meer informatie over het MKI en de Desmond en Leah Tutu Legacy Foundation.
Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede | 11
Na de dienst in de Noordbeuk van de kerk Verkoop van de kinderbijbel ‘Kinderen van God’ Bijbelverhalen verteld door Nobelprijswinnaar aartsbisschop Emeritus Desmond Tutu. Een deel van de opbrengst komt ten goede aan het MKI en de Desmond and Leah Tutu Legacy Foundation. Tutu vertelt in deze kinderbijbel meer dan vijftig van zijn meest geliefde bijbelverhalen aan kinderen van 4 tot 8 jaar. Tutu’s wijsheid en humor klinken door in deze verhalen, die benadrukken hoe goed het is om liefdevol met elkaar om te gaan. Ieder verhaal sluit af met een kort gebed. De illustraties zijn afkomstig van illustratoren van overal ter wereld. Vanuit Nederland werkte Marijke ten Cate mee aan dit internationale project. Deze kinderbijbel is vertaald in het Engels, Zuid-Afrikaans, Deens, Spaans en het Nederlands.
MKI De internationale non-profit organisatie MKI heeft als doelstelling de levensomstandigheden van de bevolking in zuidelijk Afrika te verbeteren. Experts uit de hele wereld geven gezondheidsgerelateerde educatie en voorlichting aan de lokale bevolking en aan hulpverleners. Deze zgn. Health-Teachers brengen onder het motto “preventie door educatie” die kennis vervolgens weer over op anderen, waardoor de kring van kennis zich verspreidt. Gezondheidszorg is een mensenrecht. Zie ook www.mkifoundation.nl en informatie elders in dit boekje.
Desmond and Leah Tutu Legacy Foundation Deze non-profitorganisatie heeft tot doel de denk- en levenswijze van de Tutu’s niet alleen te delen maar ook te bewaren voor de generaties na ons. De organisatie zorgt voor het behoud van zijn papers, toespraken en zijn vredesboodschap aan de wereld. De stichting vormt een platform voor alle organisaties en programma’s die de naam van Tutu dragen. Zie ook: www.tutufoundationusa.org
12 | Prayer for justice, joy and peace
Verkoop van Yoell sieraden en kaarten. Een idee van Tutu Yoell sieraden en kaarten worden met de hand gemaakt door HIV geïnfecteerde vrouwen in Zuid-Afrika. Deze vrouwen worden nog altijd vaak verstoten door hun leefgemeenschap. De opbrengst van de verkoop maakt het voor hen mogelijk zichzelf te onderhouden. Om hun sieraden en andere producten te vervaardigen heeft MKI ateliers opgezet waar deze vrouwen werken. De opbrengsten van YOELL® worden gedeeld tussen de ateliers en de MKI trainingprogramma’s. Zie ook: www.yoell.org
Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede | 13
Deventer Internationaal Talloze maatschappelijke organisaties uit Deventer zetten zich in voor een betere wereld. Een kliniek opknappen in een straatarm district in India. Een school bouwen voor weeskinderen in Uganda. Een naaiatelier opzetten, zodat jonge alleenstaande moeders in Colombia hun eigen inkomen kunnen verdienen. Dit zijn zomaar wat voorbeelden van projecten die door Deventenaren zijn opgezet in het buitenland. Kleinschalig, maar van grote betekenis! In het kader van haar internationaal beleid ondersteunt de gemeente Deventer deze internationale initiatieven. De meeste organisaties zijn in Afrika actief en zij, maar ook de andere stichtingen, worden door het werk van Desmond Tutu enorm geïnspireerd. De strijd van Desmond Tutu voor vrede en gerechtigheid is een inspiratiebron voor de Deventer organisaties in hun strijd voor de verbetering van de leefomstandigheden van hun buitenlandse partners. Het gezamenlijk werk van deze organisaties en de gemeente draagt ook bij aan het realiseren van de millenniumdoelstellingen van de Verenigde Naties. Vandaag zijn deze organisaties aanwezig. Na afloop van de viering kunt u de tentoonstelling bezoeken en in gesprek gaan met deze betrokken Deventenaren over hun activiteiten en wat hen inspireert. Zie ook: www.deventer.nl/internationaal
14 | Prayer for justice, joy and peace
Personalia Desmond Tutu (Klerksdorp - Transvaal, 7 oktober 1931) was de eerste zwarte aartsbisschop van de Anglicaanse Kerk in Kaapstad. Hij ontving voor zijn inspanningen in de strijd tegen de apartheid op 16 oktober 1984 de Nobelprijs voor de Vrede, en in 2005 ontving hij een eredoctoraat van de Universiteit Gent. Hij was voorzitter van de Waarheids- en Verzoeningscommissie, die na de val van het apartheidsregime ernaar streefde de verschillende bevolkingsgroepen in vrede met elkaar te laten leven. Een bekend citaat van hem is: “Beter dan gerechtigheid in de vorm van vergelding is gerechtigheid die tot verzoening leidt”. Op 19 september 2012 kreeg Tutu de Internationale Kindervredesprijs in de Ridderzaal in Den Haag uitgereikt. Op 24 september ontvangt hij een eredoctoraat van de Rijksuniversiteit Groningen.
Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede | 15
Ingrid de Zwart is een van de predikanten van de Protestantse gemeente te Deventer. Zij werkte in Wehl en Maasbracht/Stevensweert en was als docent praktische theologie verbonden aan de Kerkelijke Opleiding in Amsterdam en aan de Protestantse Theologische Universiteit in Utrecht, Leiden en Doorn. Peter Dullaert (Petrus Ludovicus Maria) is geboren te Zutphen in 1956. Van 1989 tot 2006 was hij pastor (pastoraal werker) van de Rooms- Katholieke Lebuïnusparochie te Deventer. Momenteel is hij werkzaam als directeur van Adveniat Geloofseducatie te Baarn. Hij is gehuwd en vader van twee kinderen. Tom A. Fürstenberg is chazzan (voorzanger bij synagogediensten) van de Joodse gemeente Beth Shoshanna in Deventer en van de Liberaal Joodse Gemeente Utrecht en treedt regelmatig op als gastchazzan bij andere joodse gemeentes in Nederland en bij speciale gelegenheden in het buitenland. Daarnaast geeft hij les in de kunst van het voorzingen alsmede het ‘laajnen’ (op speciale wijze reciteren) uit de Torahrol, maar ook de andere boeken van Tenach (zoals Profeten, Esther, Ruth, enz.). Ook is hij de oprichter en voorzitter van Stichting Joods Apeldoorn. Naast het jaarlijkse Joods Cultureel Festival organiseert en stimuleert deze stichting allerlei activiteiten en evenementen op joods-cultureel, religieus, historisch en politiekmaatschappelijk gebied. In het dagelijks leven is Tom Fürstenberg zelfstandig gevestigd organisatieadviseur en freelance docent natuur- en wiskunde. Manja Pach woont in Deventer. Zij is actief lid van de Liberaal Joodse Gemeente Gelderland en voorzitter van de Stichting de Dierense Sjoel. Zij werkte voorheen ruim 30 jaar als rechter. Samen met haar echtgenoot Frits Grimmelikhuizen richtte zij in 1996 het Etty Hillesum Centrum op in Deventer. Dit centrum wil een bijdrage leveren aan een samenleving met betrokkenheid tussen mensen onderling en begrip voor en kennis van hun denkbeelden, culturele achtergronden en leefgewoonten. Orhan Arslan, geboren in Turkije in 1969, leefde daar tot 1980 in een dorpje aan de Zwarte Zee. Als kind van een gastarbeider nu 32 jaar woonachtig in Deventer en sinds 10 jaar raadslid in de gemeenteraad van Deventer. Hij werkt als consulent maatschappelijk activeringswerk in de provincie Overijssel. Daarnaast is hij bijna 15 jaar bestuurder van de moskee, waarvan 8 jaar als voorzitter van de centrum moskee en daarvoor van een islamitische jongerengroep.
16 | Prayer for justice, joy and peace
Carla Bellers is sinds drie jaar humanistisch raadvrouw bij de geestelijke verzorging in het Deventer Ziekenhuis. Zij studeerde agogisch werk, Humanistiek, Levensbeschouwing en Ethiek. Naast geestelijke begeleiding in diverse sociale sectoren gedurende twintig jaar, heeft zij gewerkt in het hoger beroepsonderwijs als docent levensbeschouwing en was zij gastdocent Socratische Gespreksvoering aan de Universiteit voor Humanistiek. Zij is aangesloten bij het ‘Palliatief Netwerk Salland’ waar zij één van de spiritueel begeleiders is van het steunpunt ‘UITzicht’. Tevens verzorgt zij uitvaartredes en is zij lid van het Humanistisch Verbond Deventer. Jan Kleinbussink is als cantor-organist verbonden aan de Grote of Lebuinuskerk van de Protestantse gemeente te Deventer. Hij studeerde orgel, piano, muziektheorie en koor- en orkestdirectie. In 1976 behaalde hij de de Prix d ‘excellence cum laude voor orgel, met onderscheiding voor solospel en improvisatie. Daarna vervolgde hij zijn orgelstudie in Wenen bij Prof. Anton Heiller en studeerde hij klavecimbel bij Ton Koopman te Amsterdam. Hij werkte tot voor kort als hoofd Afdeling Oude Muziek en afdeling Orgel en Kerkmuziek aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. In Amerika is hij gastdirigent bij het Portland Baroque Orchestra and Choir. Hij is na zijn emeritaat aan de Academie der Kunsten/Universiteit Leiden verbonden voor het begeleiden van promovendi en is ook zelf bezig met promotieonderzoek. Barbara Gwanmesia heeft haar wortels in Kameroen, maar kwam jaren geleden naar Nederland om een studie op financieel gebied te volgen in Leiden. Na haar studie werkte ze voor een stichting die haar werkterrein had in Afrika. Zij raakte betrokken bij fondsenwerving voor hulpprojecten die zich inzetten voor de verbetering van de levensomstandigheden van mensen in Afrika. Zij is schrijfster en zangeres. Het Gelegenheidskoor o.l.v. Jan Kleinbussink is samengesteld uit zangers en zangeressen uit het hele land, die zich speciaal voor de dienst met Tutu hebben aangemeld. Muziekvereniging Orpheus is afkomstig uit Bathmen, een dorp met een rijk verenigingsleven binnen de gemeente Deventer. Het orkest speelt op hoog niveau in de 2e divisie van de Koninklijke Nederlandse Federatie van Muziekverenigingen (KNFM).
Viering voor gerechtigheid, vreugde en vrede | 17
WORD VRIEND VAN MKI! Help MKI onze kennis te delen MKI (Medical Knowledge Institute) geeft al twaalf jaar invulling aan haar missie: onze westerse kennis over gezondheid en hygiëne delen met hen die deze kennis niet hebben. Want in landen als Zuid-Afrika laat de gezondheidszorg nog te wensen over. Zo sterft dertien procent van de kinderen onder de vijf jaar aan diarree. Dat is niet nodig! Maar wist u dat ook de kennis over HIV/aids en hoe je dit kunt voorkomen, zeer gering is? Met diverse voorlichtingsprogramma’s en projecten, zoals het MKI Health-ID, Skoon Lappie en Yoell®, brengt MKI hier verandering in. Want MKI is ervan overtuigd dat preventie door educatie werkt! Om haar missie voort te zetten heeft MKI vrienden nodig. En met uw financiële bijdrage vanaf slechts vijf euro per maand bent u al vriend van MKI. Met uw steun van vijf euro per maand kunt u vierentwintig kinderen een jaar lang van educatie voorzien. Ze krijgen dan voorlichting over hygiëne en hoeven niet meer te sterven aan diarree of andere ziektes die eenvoudig te voorkomen zijn. En als u ons steunt met tien euro per maand dan zorgt u ervoor dat een MKI Health Teacher opgeleid kan worden die de lokale bevolking van informatie en voorlichting over gezondheidszorg kan voorzien. En met een donatie van vijftig euro kunnen twee vroedvrouwen worden opgeleid die zorgen dat kindje zonder HIV/Aids geboren worden, ook al is hun moeder zelf wel met het virus geïnfecteerd. Met uw donatie investeert u in de toekomst van jonge kinderen in zuidelijk Afrika. MKI doet daarom een dringende oproep aan u: vul bijgevoegde antwoordkaart in en meld u aan als vriend van MKI! Baie Dankie – Dankuwel!
“Dat er nog kinderen sterven aan diarree is toch ongelofelijk? MKI helpt dit te voorkomen!” Barbara Barend Ambassadeur MKI
“Ik blijf het zeggen; God lacht als Hij kijkt naar wat MKI doet.” Aartsbisschop Emeritus, Desmond M. Tutu Beschermheer van MKI
Ƒ JA, IK WORD VRIEND VAN MKI en machtig MKI om (tot wederopzegging) het volgende bedrag maandelijks van mijn rekening af te schrijven:
Ƒ
€ 5,00
Ƒ
€ 10,00
Ƒ
€ 50,00
Ƒ
anders: € _________
Ƒ
Ik doe liever een eenmalige gift van € _______
Voorletters: ........................................................................................m / v*
Rekeningnummer: .....................................................................................
Tussenvoegsel: .............................................................................................
Naam rekeninghouder: ............................................................................
Naam: ..................................................................................................................
E-mail: .................................................................................................................
Adres: ...................................................................................................................
Telefoonnummer: .......................................................................................
Postcode:
Geboortedatum:
Plaats: ..................................................................................................................
Handtekening:
__ __ / __ __ / __ __ __ __
Meld mij tevens aan voor de MKI nieuwsbrief MKI What’s Up: ja / nee* * svp doorhalen wat niet van toepassing is Vergeet svp niet uw rekeningnummer en handtekening in te vullen. U kunt de antwoordkaart ook in een gesloten envelop aan ons postbusnummer retourneren (a.u.b. voldoende frankeren).
Help MKI onze kennis te delen Giro 3016
Juli 2012
www.mkifoundation.nl
a.u.b. voldoende frankeren
Stichting vrienden van MKI Postbus 332 NL - 3233 ZG OOSTVOORNE