Praktijk en praktijkvoorbeelden. 13. Onteigening. Het komt nog steeds voor in Nederland: ruilverkaveling. Ook wel genoemd: herinrichting. Het zijn processen die zo 10 tot 15 jaar in beslag nemen. Vaak primair bedoeld om het boerenland beter in te delen zodat de agrarische bedrijfsvoering kan worden geoptimaliseerd. In het kader/kielzog van de herinrichting worden meestal ook allerlei andere zaken op het vlak van de infra-structuur aangepakt: ter ontsluiting worden bijv. wegen en bruggen aangelegd. Niet alleen boeren, maar ook burgers worden, soms tegen hun zin, bij de herindeling betrokken. Neem nou die twee eigenaren van twee woningen, meneer Deklos I en meneer Deklos II, ergens op de grens van Groningen en Drenthe, die mooi geïsoleerd van het een eindje verderop gelegen dorp, bosrijk wonen aan een verstild veenkoloniaal kanaal. Het waterschap kreeg het in zijn hoofd om, meeliftend op de herinrichtingsgolf, een strook grond van 3 à 4 meter breed, langs het betreffende kanaal te onteigenen. Dan konden ze mooi vanaf het op die strook grond aan te leggen pad, de kanaaloever onderhouden. Kon er nog mooi een wandelen fietsroute worden gerealiseerd en konden vissers op nog meer leuke plekjes hun hengeltjes uitwerpen. Iedereen blij toch? Niet de heren Deklos. Die zagen hun privacy en hun woongenot danig verdampen. Vooral de ene Deklos (Deklos II): zijn huis staat op 5 à 6 meter van het kanaal. Hij krijgt straks voorbijgangers op een meter langs zijn slaapkamerraam. En dat terwijl hij nog nooit mensen op zo'n korte afstand van zijn huis heeft zien gaan. Hij wordt als bewust rustzoeker een beetje gek van het landjepik van het waterschap. Zijn woonwereld stort in. In iets mindere mate geldt dit voor de andere Deklos: zijn huis staat op zo'n 15 meter van de kanaaloever; hij kan nog wat bosstruweel tussen het beoogde pad en zijn huis laten bestaan. De herinrichtingscommissie heeft voor deze tijd bijzondere opvattingen over de waarde van bouwgrond: grond voor woningbouw. De grond van de heren Deklos loopt tot 60 cm het kanaal in. Grond onder water en grond voor een talud wordt door de commissie gesteld op € 0,00 per m², tuingrond op € 50,-- per m², en tuingrond beplant met bomen (bos) op 3 à 4 euro per m². De ene Deklos krijgt voor een oppervlakte van meer dan 300 m² een afkoopsom aangeboden van ruim 1200 euro; de andere voor een oppervlak van zo'n 220 m² -omdat er meer 'tuingrond' verloren gaat- zo'n 11.000. En dat terwijl de eigenaren de grond langs het kanaal eigenlijk altijd wel wat meer waard vonden dan bijv. de grond aan de andere kant van hun perceel, liggend langs de doorgaande landweg. Je kon er met je boot komen; er had zelfs een insteekhaventje gemaakt mogen worden. De besluitvorming m.b.t. de onteigening is niet meer terug te draaien, maar St. Bok zet zich er met de Deklossers voor in de afkoopsom op een redelijk peil te brengen. De intenties zijn duidelijk: er moet heel wat meer geld op het kleed komen om zaken wat in evenwicht te brengen. In september 2011zijn we al weer zo’n drie jaar verder. Er gebeurt weinig behalve dat er wordt gestecheld over de waarde van de onteigende grond. De rechters in Assen tonen zich zeer gelukkig met hun keuze voor een taxatiebedrijf/rentmeesterskantoor dat onderdeel is van de Grontmij. Die Grontmij doet zaken met het waterschap en het taxatiebedrijf deed jaren daarvoor al de taxaties die onderdeel werden van de berekeningen van de Grontmij van het hele herinrichtingsgebeuren. Je zou denken dat de taxateurs dan niet meer als onafhankelijk gekwalificeerd kunnen worden. Daar trekken de rechters in Assen zich dus niets van aan. Zij bepalen, ondanks protesten van onze kant, bijv. in de vorm van een wrakingsveroek, dat deze taxateurs aan gestelde voorwaarden voldoen en dat deze instantie/deze mensen het werk van taxatie van de waarde van grond (van de cliënt van St. Bok dus) kan/kunnen uitvoeren. Kun je
je voorstellen wat er gebeurt met taxaties die zijdens de cliënt van St. Bok nog zouden kunnen worden opgesteld. Dat is dus bij voorbaat weggegooid geld. St. Bok diende behalve bij de rechtbank zelf, ook nog wel bezwaren in tegen de handelwijzen van Rechtbank Assen in deze kwestie bij andere instanties. Vergelijk als vb. de afgedrukte brief van de Hoge Raad van 29 juni 2012. Uit deze brief blijkt dat je kunt protesteren tot je een ons weegt maar geen hond die zich daar wat van aan trekt. Wie zei ook al weer dat rechters in Nederland onafhankelijk waren? Geldt dat voor alle rechters? Vooral als ze elkaar moeten beoordelen? Zodra de taxaties van het geduide taxatiekantoor bij de rechtbank binnen waren (kosten van die taxaties in totaal uiteindelijk wel zo’n € 15.000,--), gingen de procedures verder. Uiteindelijk komen we via een bedrag van € 19.760,-- (vergelijk de bijgevoegde tekst uit een taxatierapport) op uiteindelijk € 28.500,-- schadevergoeding (vergelijk de tekst van het uiteindelijke oordeel van de rechtbank; bijgevoegd). Dan pas is er (in 2012) duidelijkheid in een zaak die in feite al in 1996 begon. Het contact tussen dhr. Deklos I en St. Bok is “ergens in 2009/2010” verloren gegaan: Dhr. Deklos I wilde het –zo nu en dan- beter weten dan St. Bok en schreef de rechtbank bijv. correcties op brieven van St. Bok zonder eerst te overleggen met St. Bok. Er kan veel bij St. Bok, niet alles. Voor dhr. Deklos II komt wat betreft zijn woning met de uitspraak van rechtbank Assen in juni 2012 aan de procedures een einde. Hij is matig tevreden: weliswaar ging zijn schadevergoeding van 11.000 naar 28.500 omhoog; zijn inzet was echter zo’n € 60.000,-- . Maar wat kun je als eenvoudig burger doen als een rechtbank, die zich daar onzijdig van zou moeten houden, met kennelijk voorbedachte bedoelingen een eigen keuze maakt w.b. het in te schakelen taxatiebureau om de betrokken overheden met zo weinig mogelijk kosten ‘hun ding te laten doen’? Sommige burgers moeten wel zwaar bloeden voor het abstracte fenomeen van het zgn. ‘algemeen belang’, hen door de overheid en de rechterlijke macht als niet te omzeilen feitelijkheid voorgeworpen. Dat noemen ze dan deftig het te aanvaarden ‘maatschappelijk risico’, maar de poot die wordt uitgetrokken doet wel pijn. De andere belanghebbenden in deze kwestie, bijv. de buren van dhr. Deklos, hebben nog steeds geen uitsluitsel over hun schadevergoeding. Dat komt volgens een ingewijde misschien eind 2013/begin 2014. Dan hebben ze dus 20 jaar moeten donderjagen om hun recht, waar dat dan ook op neerkomt, te halen.
