Renteontwikkelingen in Aruba in Aruba Prakash Mungra General Manager Supervisory Issues CBA I.h.k.v. Pensioenseminar georganiseerd door Arubaans Pensioen Platform op 25‐3‐2010
1
Renteontwikkelingen op Aruba
1. Rentestanden 2009 2. Rentestanden op Aruba 1998-2009 3. Pensioen- en verzekeringssector 4. Overheidsschuld Aruba 2005-2009 5. Rekenrente, dekkingsgraad en return on investment 2
Rentestanden 2009 Vergelijking rentestanden 2009 Aruba
Deposito's Spaardeposito's Termijndeposito's (< 1 jr ) Termijndeposito's (< 1 jr.) Leningen Woonhypotheken Consumptief krediet Consumptief krediet Prime rate USA Time loans Neth. Antilles Staatsobligaties Average yield
Nederlandse Antillen
Nederland
3.0 33 3.3
2.2 30 3.0
2.6 26 2.6
8.5 15.5
7.6
4.9 9.7
Verenigde Staten
5.0 3.25
9.1
6.5
4.3
3.7
3.2
Bronnen: CBA (Aruba), BNA (Nederlandse Antillen), DNB (Nederland), Federal Reserve (V.S.)
3
Rentestanden Aruba (1998‐2009) Gewogen gemiddelde rentestand op nieuwe leningen en deposito's (1998-2009) 14
12
10
8
6
4
2
0
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Leningen
13.1
13.0
12.0
12.1
12.8
11.4
11.4
11.4
11.1
10.9
11.1
10.7
Deposito's
6.2
6.2
6.2
5.8
5.5
5.3
4.4
4.0
3.9
4.1
3.6
3.5
Rentemarge
6.9
6.8
5.8
6.2
7.3
6.1
7.0
7.4
7.2
6.8
7.5
7.2 4
Rentestanden op Aruba (1998‐2009)
• Gemiddelde rente op nieuwe leningen is gedaald naar 10,7%. • Gemiddelde rente op nieuwe deposito’s is gedaald naar 3,5%. • De rentemarge heeft in de afgelopen j jaren geschommeld h ld rond d 7%. 7%
5
Rentestanden op Aruba (1998‐2009) Gewogen gemiddelde opbrengst van staatsobligaties (1998-2009) 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Aruba
8.2
8.1
8.6
7.6
6.7
6.5
6.7
6.5
7.1
6.7
6.6
6.5
USA (10-Yr)
5.3
5.6
6.0
5.0
4.6
4.0
4.3
4.3
4.8
4.6
3.7
3.3 6
Rentestanden op Aruba (1998‐2009)
• Opbrengst op langlopend overheidspapier ligt sinds 2002 tussen 6,5% en 7%. • Arubaanse staatsobligaties brengen in regell 2 ttott 3 procentpunten t t meer op dan de 10-jarige US- staatsobligaties.
7
Pensioen‐ en verzekeringssector Aruba Onderverdeling activa pensioenfondsen Aruba (2005-2008) Afl. mln.
2,000 1,800 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 0
2005
2006
2007
2008
obligaties
252
296
300
302
aandelen
420
480
581
388
overige beleggingen
678
735
775
914
overige activa
192
190
200
101 8
Pensioen‐ en verzekeringssector Aruba Afl. mln.
Onderverdeling activa levensverzekeraars Aruba (2005-2008) 700
600
500
400
300
200
100
0
2005
2006
2007
2008
obligaties
190
220
248
250
aandelen
3
3
3
2
overige beleggingen
181
176
206
238
overige activa
78
94
93
128 9
Pensioen‐ en verzekeringssector Aruba
• Pensioenfondsen beleggen voor circa Afl. 300 miljoen in obligaties (19% van hun totale beleggingen). • Levensverzekeraars beleggen voor circa i Afl 250 miljoen Afl. ilj i obligaties in bli ti (51% van hun totale beleggingen).
10
Pensioen‐ en verzekeringssector Aruba
• Ruim 50% van de beleggingen van pensioenfondsen zijn binnen Aruba. • Bij de levensverzekeraars ligt het aandeel binnenlandse beleggingen op circa i 88% 88%.
11
Overheidsschuld Aruba 2005‐2009 Onderverdeling overheidsschuld Aruba (2005-2009) Afl. mln.
2,500
2,000
1,500
1,000
500
0
2005
2006
2007
2008
2009
binnenlands, schuldpapier
377
462
526
515
652
binnenlands, overig
671
616
629
488
461
buitenlands, schuldpapier
334
326
333
463
502
buitenlands, overig
523
608
650
582
565 12
Overheidsschuld Aruba 2005‐2009
• De Arubaanse overheidsschuld bestaat voor circa 50% uit schulden aan binnenlandse partijen. • Aan schuldpapier (vooral obligaties) h ft de heeft d Arubaanse A b overheid h id ruim i Afl. 1,1 miljard uitstaan, hetgeen 53% is van de totale overheidsschuld. overheidsschuld In 2005 was dit aandeel 37%. 13
Overheidsschuld Aruba 2005‐2009 Onderverdeling overheidsuitgaven Aruba (2005-2009) Afl. mln.
1,400
1,200
1,000
800
600
400
200
0
2005
2006
2007
2008
2009
rente
84
97
107
140
116
goederen en diensten
153
203
187
216
205
AZV
130
120
85
138
128
loonkosten
505
542
530
580
559
overig
161
135
175
217
230 14
Overheidsschuld Aruba 2005‐2009
• De rentelast van de Arubaanse overheid bedroeg in 2009 Afl. 116 miljoen. • In de afgelopen vijf jaar waren de rentelasten t l t gemiddeld idd ld 9,5% 9 5% van d de totale overheidsuitgaven.
15
Rekenrente
• De rekenrente is te omschrijven als de door pensioenfondsen en levensverzekeraars gehanteerde rente waartegen de pensioenverplichtingen contant worden gemaakt. • Een lagere rekenrente leidt tot hogere pensioenverplichtingen en derhalve lagere dekkingsgraden. 16
Rekenrente
• Volgens CBA’s actuariële voorschriften dient een rekenrente van maximaal 4% t worden te d gehanteerd h t d in i gevall van voorwaardelijke indexatie. • Bij regelingen zonder toezegging indexatie is een hogere rekenrente toegestaan. • Bij OPF’s met onvoorwaardelijke indexatie ((op p basis van bijvoorbeeld j een niet-stuurbare loon- of prijsindex) dient een lagere rekenrente dan 4% te worden gehanteerd. 17
Dekkingsgraad
• Minimum dekkingsgraad voor OPF en levensverzekeraars bedraagt 100%, inclusief het weerstandsvermogen. • Belegd vermogen minus het weerstandsvermogen t d di t ten dient t minste i t gelijk te zijn aan 100%.
18
Dekkingsgraad
• Door de internationale financiële crisis waren dekkingsgraden van een drietal OPF’s beneden minimum geraakt. • Geaggregeerde dekkingsgraad OPF’s ( (exclusief l i f het h t niet i t onder d toezicht t i ht van de d CBA staande APFA) bedroeg 101%, fractioneel boven het minimum van 100% 19
Dekkingsgraad
• Negatieve effecten globale financiële crisis en wijziging rekenrente hebben tot een aanzienlijke verslechtering van dekkingsgraad van APFA PVL PVL-regeling regeling geleid. • Zaak dat aanbevelingen tripartite adviescommissie tot herziening PVLregeling zo spoedig mogelijk worden uitgevoerd. g 20
Return on investment
• ROI OPF’s (exclusief APFA) rond 78,5% over afgelopen 5 jaren, met als negatieve uitschieter 2008: rendement -8,4%. 8 4% • D Door grotere t omvang buitenlandse b it l d beleggingen zijn OPF’s relatief kwetsbaar voor ontwikkelingen op de financiële markten (met name V.S.) 21
Return on investment
• Dekkingsgraad levensverzekeraars ligt met 118% ruim boven het minimum van 100%. • ROI varieerde in de periode 2004-2008 t tussen d 6% en 7 de 7,5%. 5%
22
Rekenrente
• De rente- en rendementsontwikkelingen bij de onder toezicht staande OPF’s en levensverzekeraars worden nauwlettend gevolgd. gevolgd Zo nodig zullen voorschriften CBA mbt rekenrente worden herzien.
23
Rekenrente
• De verwachte structureel lagere rente en rendementen op aandelen zullen in toenemende mate druk uitoefenen op rekenrente en afgegeven rendementsgaranties.
24
Dank voor uw aandacht!!!
25
