PORTFOLIO
Mike Schäfer | architect.research a: witte van haemstedestraat 30B 3021 SZ Rotterdam
e:
[email protected] p: +31(0)6 53 83 2172 w: www.mschafer.net
INHOUDSOPGAVE Curriculum VItae: PERSONALIA WERKERVARING Projecten: - INTERIEUR: Locatie Nieuwegracht te Utrecht (Rocha Tombal architecten) - INTERIEUR: Locatie Vijzelgracht te Amsterdam (Rocha Tombal architecten) - WONINGBOUW: Locatie Vogelbuurt te Zwolle (Rocha Tombal architecten) Studie: - DESCRIPTIVE DESIGNING: Locatie Koopgoot te Rotterdam - DESCRIPTIVE DESIGNING: Locatie Terborgh te Schinnen - DESCRIPTIVE DESIGNING: Locatie Binckhorst te Den Haag Onderzoek: - ESSAY: Space is only words, over de relatie tussen literatuur en het architectonisch ontwerp.
PERSONALIA Naam: Mike Schäfer Adres: Witte van Haemstedestraat 30B 3021 SZ Rotterdam Land: Nederland Sofinummer: 156921510 Geboortedatum: 25-09-1984 Geboorteplaats: Geleen Telefoon: 06-53832172 E-mail:
[email protected] kvk nummer: 52464040 Rijbewijs: B Website: www.mschafer.net Persoonskenmerken: Eerlijk, Loyaal, Sociaal, Creatief, Vriendelijk, Werker, Energievol, Ambitieus. leergierig Taalvaardigheid Nederlands: Engels: Duits:
moedertaal mondeling goed, schriftelijk goed, leesvaardigheid zeer goed mondeling redelijk, schriftelijk redelijk, leesvaardigheid goed
Computervaardigheden Zeer ervaren met: Microsoft Office, Microsoft Windows, Arkey & ASD, Maya, AutoCAD, Sketch Up, Illustrator (Adobe), Photoshop (Adobe), Indesign (Adobe). Kan werken met: Sound Booth, Dreamweaver, Flash (Adobe), Vectorworks
OPLEIDING 2007-2010: Technisch Universiteit Delft, Faculteit Bouwkunde, Master Architectuur. Vakken: Architecture theory, technische studies, architectonische studies, ontwerpoefeningen, stad in literatuur, Beyond 3D Computer Visualisations, het plastisch getal, . Onderwerp masterthesis: Beschrijvend ontwerpen; literatuur als een ontwerpmethode in de architectuur. Onderwerp history thesis: Ruimte voor de blinden; een historisch onderzoek naar het bouwen voor blinden in de vorm van Nederlandse blindenscholen.
2004-2007: HTS Bouwkunde diff. architectuur, Hogeschool Zuyd in Heerlen. Vakken: bouwtechniek, toegepaste mechanica/ constructieleer, bouwfysica, installatietechniek, bouwkundig detailleren, bouworganisatie & uitvoering, gedrags wetenschappen, ontwerpmethodiek, CAD-tekenen, architectuurgeschiedenis, bouworganisatie, wet- en regelgeving, moderne architectuur. Onderwerp bachelorthesis: Ontwerp en bouwtechnische uitwerking mobiel en demontabel informatiepaviljoen. 2000-2004: 1996-2000:
MTS bouwkunde, Arcus College Unit Techniek in Heerlen. MAVO, Graaf Huyn College in Geleen.
WERKERVARING Architectuur: Onderzoek / Tentoonstelling: September 2011 - Augustus 2012 Freelance architect, Rocha Tombal architecten in Amsterdam. Werkzaamheden: Werkzaamheden tijdens SO-VO-DO-BE-WE fase van ontwerp voor 61 woningen in Zwolle. Juli 2011 - Oktober 2011 Freelance architect, SegersenvanWilderen architecten in s’- Hertogenbosch. Werkzaamheden: Maken van een 3d model en presentatie beelden t.b.v. de verkoop van een monumentaal pand. April 2011 - Juli 2011 Freelance architect, Rocha Tombal architecten in Amsterdam. Werkzaamheden: Uitwerking van een interieur ontwerp te Utrecht en een voorlopig ontwerp voor stichting Alleta te Amsterdam. Februari 2006 - Juli 2006 Stagiaire bij Harnischmacher architectuur in Heerlen. Werkzaamheden: uittekenen van details, meewerken aan een project en prijsvragen, gesprekken met aannemers, visualisaties en maquettes gemaakt, controle op tekeningen, metingen op locatie. September 2002 - Februari 2003 Stagiaire bij Van Wijnen in Sittard. Werkzaamheden: hulpuitvoerder; het bijhouden van de dagstaten, bijhouden planningen, notuleren, controle op bouw (veiligheid en verloop werkzaamheden).
Toekomst: (september 2012) Spreker op congres: ‘Het verhaal van Nederland’ in de Paradiso te Amsterdam. Onderwerp: Literatuur als ontwerpmethodiek December 2011 - Heden Editor ‘writingplace.org’ in samenwerking met Klaske Havik, Alexia Symvoulidou en Jorge Meija Hernandez. Onderwerp: Laboratorium voor architectuur en literatuur November 2011 Spreker op de conferentie “Writing: Paradigms, Power, Poetics and Praxes” in Praag. Onderwerp: Space is only words, over de relatie tussen literatuur en architectuur. Juli 2011 - Heden Klankbordgroep deelnemer van het boek ‘Oogverblindend’ voor de blindestichting bartimeus Juli 2011 - November 2011 Organisator en gastheer van de tentoonstelling “Space is only words” bij Lab4you te Sittard Augustus 2009 Participant van workshop ‘Terristories’ in Kriva Palanka, te Macedonië. Werkzaamheden: analyse en ontwikkeling van een ontwerpstrategie van het dorp Kriva Palanka, met aansluitend bijbehorende tentoonstelling.
INTERIEUR: locatie Nieuwegracht te Utrecht RochaTombal architecten Project gegevens: Opdrachtgever: Ontwerp/uitvoering: Oppervlakte:
Familie Boelens 2010-2012 ca 400m2
Omschrijving: De opgave is de herinrichting van een woonhuis. Het pand bestaat uit een voorhuis met een monumentale gevel, een achterhuis en daartussen een met glas overdekte patio. De inrichting van het huis belemmerde het contact tussen voor- en achterhuis, waardoor het voorhuis niet goed werd benut. Er is daarom gekozen voor een ontwerp dat de twee delen van het huis met elkaar verbind door middel van een wandkast meubel dat zich om en door het huis “vouwt”. Hierdoor is de 27 meter diepe woning in een oogopslag te ervaren en krijgt het licht de mogelijkheid tot diep in de woning te komen. De voorzieningen als installaties, bergingen, trappen, badkamers, bureaus, keuken en garderobes worden opgenomen in het langgerekt meubel en bieden daardoor veel ruimte om te leven. Werkzaamheden:
Maken van werktekeningen / Ontwerp oplossingen op detail niveau / Controle en toezicht op plan tijdens de bouw
foto: C.Richter, 2010
foto: C.Richter, 2010 Taatsdeur detail tpv. entree, Horizontaal
Nis detail, Horizontaal
foto: C.Richter, 2010
INTERIEUR: locatie Vijzelgracht te Amsterdam RochaTombal architecten Project gegevens: Opdrachtgever: Ontwerp/uitvoering: Oppervlakte:
Stichting “Aletta” maart-september 2011 ca 1500m2
Omschrijving: Aletta, instituut voor vrouwengeschiedenis wil door het bewaren van geschiedenis inspireren, de kennis vergroten over de positie van vrouwen en onderzoek op dit gebied bevorderen. Om deze ambitie uit te dragen is gekozen voor een zichtbare locatie in de Vijzelgracht in Amsterdam. In een bestaand kantorenpand wordt op de begane grond de bibliotheek ondergebracht, op de tweede verdieping het kantoor met auditorium. Door de lege kantoorverdieping in te delen in verschillende, steeds verspringende volumes met gesloten dan wel open ruimten, ontstaan telkens diagonale zichtlijnen waardoor de diepte van het pand ervaren blijft.
foto: C.Richter, 2010
De plint van het gebouw is het visitekaartje van de organisatie. Het uitnodigende rood van het tapijt, doorgetrokken in de boekenkasten, vormt het decor waar foto’s, verlichte objecten en bewegende beelden de nieuwsgierigheid wekken van het passerende publiek.
Werkzaamheden:
Maken van werktekeningen / Ontwerp oplossingen op detail niveau / Ontwerp studies meubilair.
foto: C.Richter, 2010
2e verdieping foto: C.Richter, 2010
Begane grond
Detail bank
WONINGBOUW: locatie Vogelbuurt te Zwolle RochaTombal architecten Project gegevens: Opdrachtgever: Ontwerp: Start bouw:
Delta wonen Zwolle september 2011 - Augustus 2012 september 2012
Omschrijving: In Augustus 2011 heb ik bij Rocha Tombal architecten meegewerkt aan de gewonnen prijsvraag voor 61 woningen in de vogelbuurt in Zwolle. De uitdaging was om geen saaie repetitie te krijgen van steeds dezelfde woningen, maar een vriendelijk en afwisselend geheel. Hiervoor hebben we vier verschillende typen woningen ontwikkeld met afwisselend schuine en rechte daken en één- en twee-laags met kap. Door deze op gevarieerde wijzen aan elkaar te koppelen al naar gelang de situatie, ontstaan sculpturaal vormgegeven gevels. Er is met name aandacht besteed aan het maken van kopgevels, die gezien kunnen worden als voor- in plaats van zijkant. Voorkomen moet worden dat deze gesloten en onaantrekkelijk zijn. Met een veelvoud aan types, schuine en platte daken en twee- en drie laags woningen, biedt dit plan constante afwisseling in het straat beeld. Geen straat is hetzelfde, terwijl het toch als een sculpturaal geheel aanvoelt. Werkzaamheden:
impressie: straat tussen bouwblokken
Onderdeel van het ontwerpteam van prijsvraag tot werktekeningen / Ontwerpstudies naar massa, typology, plattegronden, hoekoplossingen, gevels, EPC
Wonen / keuken Slapen / badkamer
Schema: wonen aan Katerdijk
foto: C.Richter, 2010
N
Situatie Vogelbuurt, Zwolle
DESCRIPTIVE DESIGNING: locatie Koopgoot te Rotterdam (studie project) Project gegevens: Het project Koopgoot is onderdeel van een drieluik waarvan ieder project op een andere schaal en op een andere wijze de toepassing van literatuur onderzoekt tijdens het architectonisch ontwerp proces. De drie projecten heten Koopgoot, Terborgh en Binckhorst en hebben ieder een andere functie die volgt uit de zintuiglijke analyse van de locaties. Vervolgens is voor ieder project een thema gekozen, gerelateerd aan literatuur. Zo maakt de Koopgoot gebruik van het thema: ‘de schrijver’ , de Terborgh ‘het verhaal’ en de Binckhorst ‘het karakter’.
SECOND FLOOR / TERRAS
Dit drieluik tezamen met een theoretische onderbouwing, vormen het project Descriptive designing’ waarmee ik in 2010 ben afgestudeerd aan de TuDelft. Omschrijving: In het project Koopgoot staat de Italiaanse schrijver Italo Calvino centraal bij de keuzes en werkwijze tijdens het architectonisch proces. In zijn verhalen als ‘Als op een winternacht een reiziger’, ‘Onzichtbare steden’ en ‘De ridder die niet bestond’, spreekt hij door middel van zijn korte teksten en luchtige schrijfstijl, de verbeelding van de lezer aan. Geleidt door zijn boek ‘Zes memo’s voor het volgende millennium’ ben ik tot het ontwerp gekomen voor een restaurant voor blinden gelegen op de kruising van de lijnbaan en de koopgoot in Rotterdam. Niet de visuele verleiding staat centraal in dit ontwerp, maar de ervaring van het eten door middel van geluid, geur en tast. Geprobeerd is om de thema’s uit zijn boeken niet te vertalen als visuele metaforen, maar door de essentie te betrekken bij iedere beslissing. Exactheid vertaald zich daardoor niet alleen naar het detail, maar is ook terug te vinden in de plaatsing van architectonische elementen en de routing door het gebouw heen. In het ritme van de ruimtes en in de materialen lezen we de snelheid terug die Calvino zo belangrijk vindt. De stijl en thema’s van Calvino zijn altijd aanwezig bij iedere beslissing, en daardoor in meer of mindere mate in ieder detail terug te lezen. Het doel van Calvino, zoals hij hetzelf beschrijft, is: “To give speech to that which has no language, to the bird perching on the edge of the gutter, to the tree in spring and the tree in fall, to stone, to cement, to plastic…“. (Zes memo’s voor het volgende millennium, Italo Calvino)
FIRST FLOOR
GROUNDFLOOR
LIJ
NB AA
N
T OO
G OP
O KO
Een doel dat ook de architect nastreeft. Niet door woorden maar door de expressie van ruimte en materiaal. Isometrie restaurant
foto: Mike Schåfer, 2010 Restaurant
foto: Mike Schåfer, 2010 trap naar restaurant
foto: Mike Schåfer, 2010 Entree aan Lijnbaan
DESCRIPTIVE DESIGNING: locatie Terborgh te Schinnen (studie project) Omschrijving: De heuvels van Limburg, in de rustige omgeving van Schinnen, zijn het decor voor het project Terborgh. Vanwege de tranquile omgeving is gekozen voor een trainingcentrum voor blinden waarbij omgang met, en plaatsgeven aan blindheid centraal staat. Het ontwerp is gebaseerd op het boek ‘House of Leaves’ van Mark Z. Danielewski. Het boek beschrijft een huis dat groeit aan de binnenkant, maar van buiten gelijk blijft. De verschijning van onmogelijke ruimtes is het begin van de inbreuk op het ruimtelijk comfort van het huis. Er ontstaat een huis dat de bewoners confronteert met het onbekende en onmogelijke. Om de nieuwe ruimtes betekenis te geven, proberen de bewoners deze ruimtes in kaart te brengen. Hier ontstaan vijf ontdekkingstochten in het steeds verder uitdijende huis. Uit deze beschrijvingen ontstaat een beeld van ruimtes waarin de mens zichzelf niet kan meten. Sommige ruimtes zijn zo immens groot dat wanden en plafond niet vanuit één punt te overzien zijn. Andere ruimtes spotten met alle natuurwetten, zoals een wenteltrap die dagen duurt om af te dalen, maar weken om op te lopen. De afwezigheid van elke menselijke referentie en onmogelijkheid van de fysieke dimensies maakt de waarneming nagenoeg onmogelijk. De beschrijvingen van de ruimtes en de handelingen van de karakters, roepen beelden op van angst, verlatenheid, desoriëntatie en duisternis. Het zijn deze innerlijke beelden die helpen om de angst om blind te worden te begrijpen. Een ervaring die niet fysiek gemeten of geanalyseerd, maar wel beschreven kan worden. Het architectonisch ontwerp is gebaseerd op deze beschrijving van angst voor het onbekende en onmeetbare. Drie ruimtes zijn speciaal ontworpen om een blinde persoon uit te dagen en te confronteren met zijn of haar handicap. Door middel van ruimtelijke illusies, die gebaseerd zijn op de extreme ruimtes uit het boek, moeten de blinden hun weg zien te vinden in dit labyrint. Het boek is echter geen verhaal over de confrontatie met angst, maar over acceptatie. Net zoals het huis in het boek geen horror huis is, zijn de drie ruimtes geen labyrint. Ze ontrafelen zich nadat de blinde zijn of haar handicap leert te accepteren en de ruimtes ervaart zoals ze zijn.
Isometrie trainings centrum
> > > > > > > SPOORL IJ
SNELWEG (A76)
N
RICHTING SPAUBEEK
foto: Mike Schåfer, 2010 Binnenplaats
Locatie trainingcentrum
> > > > > > >
RICHTING SCHINNEN
Soundscape analyse Terborgh
foto: Mike Schåfer, 2010 Buitenzijde trainingcentrum
DESCRIPTIVE DESIGNING: locatie Binckhorst te Den Haag (studie project) Omschrijving: De Binckhorst is een oud industrie gebied in Denhaag dat ligt ingesloten tussen de spoorwegen en de A12. Het is een gebied met een lange historie die terug gaat tot 1308. Momenteel is het een gebied dat zich kenmerkt door de vuile industrie van de haven, het arrangeerterrein en de vele autogarages. Wie er rondloopt komt al snel de geur van olie en rubber tegen. Het bijzondere aan het gebied is het St. Barbara kerkhof, dat als een oase van rust temidden van deze industrie ligt. In een studieplan van E19 Architecten wordt dit ingesloten groene gebied openbaar gemaakt door een park te ontwerpen die de Binckhorst niet alleen ruimte moet bieden, maar tevens de door een weg gescheiden delen van de wijk weer te herenigen. Het plan van E19 architecten vormt de basis voor het project Binckhorst. In het project wordt de toepassing van literatuur onderzocht in een stedelijk ontwerp, door de hoofdpersoon uit het boek ‘Ruw’ van Marie Kessels te gebruiken tijdens de ontwerp fase. Door gebruik te maken van een karakter, kan een ander perspectief worden aangenomen, welke tot nieuwe inzichten kan leiden. In het boek ‘Ruw’ is het de blind geworden ‘Gemma’ die ons meeneemt op haar nachtelijke ontdekkingstochten van de stad. Want door haar blindheid is de stad, die zij zo goed kende, veranderd. Het boek gaat over hoe zij de stad cijfered, de stad die stukje bij beetje verder herontdekt wordt. “Een trap met zo brede treden [...], met de rand van een trede als betrouwbaarste houvast dat je je denken kunt. Toch stelde ik de eerste keer alles in het werk om die trap te vermijden, heel eigenaardig, hoe gauw een trap de gedaante aanneemt van een kuil, een peilloos diepe afgrond waaruit geen terugkeer meer mogelijk is, terwijl een trap toch zo helder van structuur is en daardoor veel minder risico’s met zich meebrengt dan zomaar een stuk grond dat nergens begint en nergens eindigt.” (Ruw, Marie Kessels,) Haar ervaringen zijn gebruikt voor het ontwikkelen van diverse stedelijke details, die het basisplan moeten uitbreiden door de ervaring centraal te stellen bij iedere beslissing in het ontwerp proces. De ontdekkingstochten brengen haar van haar woning tot aan het tramstation dat ligt op de kruising van de drukke weg met het park. Onderweg leest zij de stoepen en straatprofielen die ieder een eigen verhaal vertellen. Een stoep geeft haar zoveel informatie en verteld haar verhalen over zijn geschiedenis. Verhalen die dankzij haar zichtbaar worden en daardoor toegepast worden in de stedelijke details voor de Binckhorst.
“Een straat is altijd langer dan ik denk, omdat de inspanning van het lopen en zich oriënteren elke overmeesterde afstand zo’n dichtheid geeft dat in honderd meter een halve kilometer lijkt samengedrukt. Daar komt nog bij dat de immense ruimte boven me de ruimte van de horizontale beweging als een harmonica ineenschuift, en weer uittrekt. Misschien is het de echo van mijn ratelende stok omhoog tegen de huizen, die de verticale dimensie zoveel dwingender maakt dan de horizontale.” Marie Kessels, ‘Ruw’
pri
ve zo n
e
pu
bli zo eke ne
co m
me zo rciël ne e
la sn ngz fun el ve aam t cti rke ver aa ez e ke str er on r e
“Eenmaal op de stoep, die daar zeker drie meter breed is, een stoep als een speelplaats, viel me de ophoging van de grond op aan de voet van ieder trappenhuis van de lange flat aan mijn rechterhand, op de plaats waar intensiever gewerkt is aan de riolering of wat dan ook en de stoeptegels niet helemaal mooi doorlopen maar golven, net littekens op een gezicht. Bij andere flats vind je op diezelfde plaats juist kuilen. Hoe moet ik uitleggen waarom dat me zo opwindt? Isometrie; stedelijke details Ik ontcijfer de stad!” Binckhorst Marie Kessels, ‘Ruw’
sn
elw
eg
(A1
2)
or
po
s nd
lla
n tio
Ho
a
NS
st
A
70DB
B
70DB 55DB
C
70DB
70DB
55DB
D
E
70DB
F
70DB 55DB
55DB
- 5 M.
+ 5 M.
80DB
Soundscape analyse Binckhorst
55DB - 5 M.
+ 5 M.
80DB
80DB
80DB
55DB
55DB
SPACE IS ONLY WORDS: Over de relatie tussen literatuur en het architectonisch ontwerp (essay / tentoonstelling / conferentie)
ir. Mark Proosten, ir Mike Schäfer
authors:
between literary works and architectural design
Het huis van raadsman Krespel is gebouwd rondom de fysieke gesteldheid van de gebruiker; de dimensies van de ruimte, het zonlicht dat binnenvalt, ze komen allemaal voort uit de aanwezigheid van de aanschouwer. Geen architect is in staat eerst een constructie te bouwen en deze naderhand aan te passen aan de behoeftes van de bewoners. Het is hierom dat wij vinden dat de architect een poëtische benadering in zijn werk moet ontwikkelen. Net als de schrijver, die de relatie tussen de lezer en het narratief in acht moet houden, moet ook de architect de relatie tussen ruimte en bezoeker in acht nemen. Zowel in literatuur als architectuur is het kunnen inleven, het empirisch vermogen een belangrijke eigenschap voor de ervaring van een verhaal of ruimte. Een ervaring die volgt uit de constante dialoog tussen onze directe omgeving, het geheugen en berbeelding; ‘poetically man dwells’ zoals Martin Heidegger ons leert.
about the relationship
Achter de tekst van E.T.A. Hoffman’s korte verhaal “ Councilor Krespel”, gaat een ontwerp mentaliteit schuil die recht doet aan de positie van een ontwerper in de hedendaagse cultuur. In plaats van vooraf te weten hoe hij zijn nieuwe huis wilt bouwen, laat hij vier muren zonder deuren of enige openingen optrekken. Vanuit dit framewerk geeft hij de metselaars de opdracht waar hij de deur, vloer,binnenwanden en ramen wilt. Dit resulteert in een huis met een aparte verschijning naar buiten toe, maar eenmaal binnenin het huis; “you were filled with a quite unexampled sense of wellbeing and comfort”.
Space is only Words,
Omschrijving:
Door middel van literatuur proberen wij als architectonisch ontwerpers de ruimtelijke ervaring te onderzoeken, een ervaring die zichtbaar wordt in de literatuur. Hieruit volgt dan ook onze hypothese: Welke bijdrage levert een onderzoek naar de relatie lezer-verhaal en bezoekerruimte in het ontwikkelen van een poëtische houding tijdens de ontwerp fase? autheurs:
Space is only Words,
over de relatie tussen literatuur en het architectonisch ontwerp
Voordat we uitleggen waarom wij de voorkeur hebben voor het gebruik van een poëtische benadering in het architectonisch ontwerp, moeten we eerst de betekenis van het woord poëzie kennen. Een deel van het woord komt uit het Griekse werkwoord ‘poiein’, hetgeen vrij vertaald, doen, maken en produceren betekend. De Franse auteur en dichter Paul Valery benadrukt dit, door in plaats van het Franse ‘poétique’, het woord ‘poïetique’ te introduceren. Hiermee veranderd Valery het poëtische, naar de studie van het creëren van een werk. “Toegepaste poëtica is volgens Valery bijgevolg de studio van de specificiteit van de gebruikte werkwijzen in ieder domein waarin de mens werken voortbrengt’.“ Het ontwerp proces in de architectuur, en het onderwerp van onze interesse, kan in de woorden van Valery begrepen worden als toegepaste poëzie.
ir. Mark Proosten, ir Mike Schäfer
In het verhaal van Hoffman maken wij kennis met “dhr Krespel”, een raadsman die voor het bouwen van zijn eigen woning niet begint met een vooraf bedacht beeld, maar werkt vanuit een grondige studie naar het te bouwen huis. Als hij ronddwaalt over zijn land, op en neer langs de wanden van zijn huis, en zoekt naar de positie van de voordeur, dan meet hij zichzelf constant in relatie tot zijn huis in wording. Dit meten van hemzelf kan worden uitgelegd als de studie naar het te bouwen werk, een studie die onderdeel is van een poëtische houding.
