PLUSKRANTMagazine. In gesprek met... Martine Mees. Voor jong en oud in Smallingerland en Opsterland. Foto Gerard Boersen

+

+ Editie

09

PLUSKRANTMagazine Voor jong en oud in Smallingerland en Opsterland

In gesprek met ... Martine Mees

Foto Gerard Boersen

september 2015

Wat zouden we beginnen zonder vrijwilligers, de radertjes in onze samenleving? Daarom besteden we in deze editie extra aandacht aan hen. Koffiedames en chauffeurs in Warrenhove, het echtpaar Bruens, leren kinderen op inspirerende wijze handwerken. Maria Roosma, leert velen de kneepjes van het bridgen. Wie regelt alle evenementen in de Witte Kerk te Hemrik? En wat heeft de Hartstichting Smallingerland niet te danken aan Wopke Hoekstra? Tom de Boer, dit keer in gesprek met Martine Mees, organisator van vele culturele evenementen in de regio. Drachten viert al veertig jaar Peijedag. In dit nummer vertelt Gerhildt van Rooij in haar kunstrubriek, meer over Peije of Freark de Jong, de laatste Speelman van de Wouden en Mindert Wilstra die hem vereeuwigde met een beeld, nu een beeldmerk voor Drachten. Zelfs siert het beeld peijeslokjes en sweets uit Drachten. Dat hadden ze beide niet kunnen dromen. Pake neemt ons weer terug in de tijd. Nieuw is de puzzelpagina. Hopelijk beleeft u er veel plezier aan!! Onze artikelen kunt u het hele jaar lezen op www.pluskrant.nl (dagelijks). Wilt u de weekbrief ontvangen, geef s.v.p. even uw e-mailadres door. De Pluskrant-magazines 1 t/m 9 zijn terug te lezen op de website www.pluskrant.nl We willen ons team versterken met minstens twee dames of heren voor het secretariaat en penningmeesterschap. Heeft u daarnaast een vlotte pen, niet noodzakelijk, maar wel een voordeel. Veel leesplezier. Namens de redactie Hans Roelofs

Ouderenbonden: ANBO Drachten: contributie € 38.00; partner € 33.80 Ledenadministratie: Jelle Cuperus, telefoon 06-53734680

Unie KBO Smallingerland: contributie € 25.-, tweede lid op hetzelfde adres € 15.- . Secretariaat: dhr H.A.T. Brandsen, telefoon 0512-518451.

Abonnement Pluskrant-magazine: € 10.- per jaar. Schriftelijke opgave aan : dhr S. Rebbers, HBS-straat 5 9201 KR Drachten. Bankrekening NL 49 RABO 0132511940 o.v.v. Pluskrant-magazine Pluskrantmagazine 10 verschijnt 16 december. Kopijsluiting 25 november 2015. Dit magazine is een uitgave van de Stichting Pluskrant, www.pluskrant.nl Redactie: Tom de Boer, IJsbrand Dijkstra, Hommo Hof, Roel Oostra, Hans Roelofs, Roel Vriesema | Fotograaf Gerard Boersen Contactadres kopij: [email protected] Advertentieverkoop: Boonstra@UitinMedia Vormgeving: Studio SW-Design, Oentsjerk Druk: Donkel en Donkel, de documentenmakers.

9

Pake’s prakkesaasjes Roel Oostra

11

Radertjes in de samenleving

13

Hans Roelofs

Jenny Hoeksma

Een creatief echtpaar

15

Leren is hartstikke leuk

17

Rein Albert Ferwerda

18

Peije, de laatste speelman

21

Tom de Boer

Hans Roelofs

Gerhild van Rooy

De Witte Kerk Hemrik

Hans Roelofs

23

Bridge, het laat je niet los

24

Ziekte van Parkinson

27

Wopke Hoekstra,

29 31

Hans Roelofs

Rixt Wolters

Hommo Hof

Ouderen gebonden of ongebonden Hommo Hof

Puzzelpagina Tom de Boer

Het Pluskrant-magazine wordt gratis verspreid via de gemeentehuizen Smallingerland/Opsterland; Schouwburg De Lawei; Cultureel Centrum De Skans Gorredijk; M.O.S. DC @Holdert en de M.O.S.-wijkcentra; Bibliotheken in Drachten, Beetsterzwaag en Gorredijk; Musea Dr8888, Gorredijk en It Damshûs Nij Beets; Boekhandel Plantijn Gorredijk; Nij Smellinghe ziekenhuis; Sûnenz centrum; De Warrenhove; De Rispinge; Bewegingscentrum Drachten; Fitaal de Sportlaan; Albert Heijn; Slagerij Stornebrink Drachten; Supermarkt Dr. Compagnie; Kaasboerderij De Gelder Tijnje; Dorpshuizen Oudega, Nijega, Rottevalle, De Tijnje, De Tike. Flats met centrale brievenbussen.

COLOFON

PCOB Smallingerland: contributie € 30.-, twee leden op hetzelfde adres € 50.-. Secretariaat: mevrouw L. Hiemstra-de Wal, telefoon 0512-511513.

Ook op internet vindt u onze Plus-krant.Ga op Google naar Pluskrant, u zult aangenaam verrast zijn.

In gesprek met Martine Mees

INHOUDSOPGAVE

Aan de lezer,

5

PLUSKRANT MAGAZINE | SEPTEMBER ‘15

Houvast bij dementie SENIOREN

In gesprek met Martine Mees In de Dorpskerk van Beetsterzwaag klinkt virtuoze muziek. Drie jonge Russische musici spelen het pianotrio 1, opus 8 van Dmitri Sjostakovitsj. Piano, cello en viool. Het publiek is ademloos. Na het laatste akkoord is het nog even doodstil. Dan barst het applaus los. Grandioos! De jongelui staan op, de uiterste concentratie van het spelen is nog in hun ogen te lezen. Ze nemen het applaus met een lichte buiging in ontvangst en verdwijnen door de openstaande consistoriedeur.

5

+

Door de veranderde visie over de zorg wonen senioren steeds langer zelfstandig. Systemen voor ondersteuning staan onder druk of verdwijnen zelfs. De individuele senior kan geconfronteerd worden met de gevolgen van een partner met dementie. Hoe komt het met hen als de zorg en ondersteuning ingrijpend wijzigt? De gezonde partner komt alleen te staan voor het nemen van ingrijpende beslissingen. En die confrontatie is er plotseling als de partner is opgenomen en niet meer terugkomt in de eigen woonomgeving. Soms lukt het om tijdig een volmacht te regelen, waardoor de partner thuis alles kan blijven regelen. Zonder dat er voor iedere handeling een tweede handtekening nodig is. Soms lukt het niet meer om een volmacht te regelen, omdat de partner die lijdt aan dementie niet meer de gevolgen van zo’n handtekening kan overzien. De eerste mogelijkheid is dan meestal het verzoek aan de rechter om het (aandeel in het-) vermogen onder bewind te stellen. Dat wil zeggen dat een door de rechter te benoemen bewindvoerder (familie Als uw Partner dement wordt of professionele organisatie) de handtekening mag zetten voor de Dan staat u vaak alleen partner met dementie (soms alleen met voorafgaande toestemming van de rechter). voor het nemen van

moeilIJke beslissingen

Voor partners die jarenlang alles samen hebben geregeld, betekent zo’n onderbewindstelling dat de gezonde partner noodgedwongen met de rechter wordt geconfronteerd. Immers, als de woning verkocht moet worden omdat de gezonde partner naar een andere omgeving wil verhuizen, is de toestemming nodig van de rechter. Dit is nodig omdat het vermogen en dus de helft van de woning onder bewind staat. Door de jarenlange ervaring van YVON met vraagstukken van ouderen, ontwikkelde YVON een andere oplossing. De gezonde partner kan daardoor alles regelen voor beide personen, zonder dat er sprake is van bewindvoering. In een blijvende situatie kan Yvon zekerheid geven aan de gezonde partner: om alles te kunnen blijven regelen en ook zijn eigen kwetsbaarheid te bespreken. Men kan dan mensen om zich heen te verzamelen die, wanneer er met de gezonde partner iets mocht gebeuren, wél vroegtijdig kunnen helpen.

YVON biedt Houvast!

NEEM CONTACT OP MET Yvon via: [email protected] • www.yvon.nl • TEL: 0512-368080

Dit is toch wel wat anders dan even een plaatje draaien...

“Muziek bestaat niet alleen uit geluid. Wat je daarnet hebt meegemaakt is een ontmoeting tussen componist, uitvoerenden en publiek. Zoals het nu en hier geklonken heeft is een uniek gebeuren. Dat is wat we beogen met Cultbee (Cultuur in Beetsterzwaag): dit soort ontmoetingen organiseren”. En dat organiseren doe jij vooral?

“Ja, organiseren is mijn lust en mijn leven. Als kind deed ik dat al, in mijn spel. En hier dus ook. Ik krijg daarvoor de nodige ruimte van de mensen om me heen. En de mogelijkheden dienen zich wel aan als je er op de juiste manier naar zoekt. Vijf jaar geleden (we vieren binnenkort ons eerste lustrum) vroeg men mij een klassiek concert te organiseren ter gelegenheid van de Dag van de Kunst. Dat werd een groot succes. Zodoende”. Dus het gaat eigenlijk vanzelf?

“Welnee! Er moet keihard gewerkt worden. Als je maar even achterover gaat leunen is de vaart er meteen uit. Zo ‘n

Wij brengen cultuur dichtbij: www.cultbee.nl

Culturele evenementen & concerten.

Kaartverkoop: Peter Leon Wijn en Spijs Hoofdstraat 104, Beetsterzwaag tel. 06-40225196 [email protected] concert als vanavond vraagt een voorbereiding van wel een jaar. Je moet steeds alert zijn en op het juiste moment de juiste dingen doen. Weten wat er speelt en zelf op pad gaan om daar kennis van te nemen. De twee belangrijkste voorwaarden voor het goed functioneren van een organisatie zijn: een sterke structuur en een uitgebreid netwerk. Het is de kunst betrouwbare partners te vinden en daar voortdurend zorg aan te besteden”.

IN GESPREK MET

U kunt zich vrijblijvend laten informeren door YVON door een folder aan te vragen. Vanzelfsprekend geldt dit ook voor kinderen en mantelzorgers die met vragen worstelen. Besprekingen kunnen thuis of op onze locaties in Drachten en Heerenveen plaatsvinden.

Ik praat na met Martine Mees.


7

+

Komende concerten van Cultbee in 2015 / 16 •

•

•

Muzikaal Cabaret vrijdag 13 november, 20:00 uur Arno van der Heyden e.a.

€ 14,- De Buorskip

Winterconcert zaterdag 19 december, 16:00 uur Blokfluitkwartet werken van Bach BRISK Guus Janssen,

Mayke Nas, Toek Numan € 9,- Dorpskerk

Lustrumconcert zaterdag 16 januari, 14:30 en 16:00 uur Cultbee Brackman Trio Tim Brackman, viool,

Heel belangrijk zijn onze partners van buiten. Zoals The International Holland Music Sessions (TIHMS), waar de drie musici van vanavond een masterclass volgen. Ze zijn dan toch in ons land en wij bieden hen een podium om het geleerde in praktijk te brengen.

Theater woensdag 10 februari, 20:00 uur Pier 21 “Life is Beautiful” Klaasje Postma,

Andere partners zijn bijvoorbeeld de afdeling Kamermuziek van Het Noord Nederlands Orkest, Muziek aan de Lutz in Balk, Tryater, Concertgebouw, Pier 21. Voor al deze contacten moet je een deskundige, betrokken en betrouwbare partner zijn. En wat je geeft krijg je terug.

Johan van IJzerlooij, cello, Anne Brackman, piano € 9,- en € 17,- Dorpskerk

Pauli Yap € 18,- De Buorskip

Wat is het motto van Cultbee? Lage drempel, hoge kwaliteit.

Tom de Boer

IN GESPREK MET

•

Wilma Jongsma, (alt)hobo, Arjan Jongsma, marimba, Hessel bij de Leij, piano € 8,- Dorpskerk

“Je hebt het vanavond gezien. Ik begroet de mensen die binnenkomen. Velen ken ik nog van vorige keren. Ze krijgen een kopje koffie. Het kaartje is niet te duur (€8,00; kinderen gratis) en is tegelijk een lot voor de verloting van een CD. We vragen de e-mail adressen van de bezoekers om ze over volgende activiteiten te kunnen informeren. Mensen moeten ervaren dat ze graag geziene gasten zijn en onderdeel van een waardevol cultureel gebeuren. Dit was het tweede concert vandaag en beide keren was de kerk vol. Dan zijn er de praktische partners. De verkoop van de kaarten bijvoorbeeld gebeurt door de plaatselijke wijnhandel. Licht en geluid wordt door weer iemand anders verzorgd. De website moet actueel gehouden worden. En ga zo maar door. We zijn een enthousiast team. En in een goed team wordt iedereen beter.

VERVOLG

•

Herfstconcert zaterdag 3 oktober, 16:00 uur Colorie Ensemble Rianne Jongsma, dwarsfluit,

Hoe doe je dat? Noem eens een paar voorbeelden.


Nieuw dit seizoen bij De Lawei: de beste arthouse films! Filmliefhebbers kunnen dit seizoen hun hart ophalen bij Schouwburg De Lawei. Naast voorstellingen biedt De Lawei namelijk vanaf dit seizoen ook een uitgebreid filmaanbod. In onze nieuwe Rutger Hauerzaal geniet u van de beste arthouse-films, zoals Amy en Mr. Holmes. Tot en met zaterdag 26 september starten we het filmavontuur. Alle films kosten deze week slechts € 5,-. Naast de reguliere filmprogrammering biedt De Lawei ook specials aan. Bijvoorbeeld de film Youth; een Engelstalig drama geregisseerd door Paolo Sorrentino die voor zijn wereldwijde succesfilm La Grande Bellezza de Oscar voor Beste Buitenlandse Film ontving. Michael Caine en Harvey Keitel spelen Fred en Mick, twee oude vrienden die in een luxe resort in de Alpen vertoeven

voor een lange rustgevende vakantie. Ze kijken terug op hun veelbewogen leven als respectievelijk componist/dirigent en regisseur, en geven ondertussen op humoristische wijze hun ongezouten mening over de levens van hun kinderen, de jonge studenten in Mick’s schrijversgroepje en de andere hotelgasten. In tegenstelling tot Mick, die nog steeds werkt aan zijn laatste filmscript, is Fred ondertussen gepensioneerd en heeft geen enkel verlangen nog terug te gaan naar zijn muziek. Maar iemand met een hoog aanzien heeft er alles voor over om de grootmeester nog eenmaal zijn composities te zien dirigeren. Youth (La giovinezza) was geselecteerd voor de Official Selection van het Cannes Filmfestival 2015.

PAKE’s PRAKKESAASJES ’Giest noch even mei te stappen Jaap?’ Nou, die was er direct voor in. ‘Ja graach, even nei Feu’.

9

+

‘Wêr slacht dat no op’, baste ik er door heen, ‘hwa giet om alf oere jûns noch te stappen. Wy moasten eartiids om alf oere thús wêze’.’ ‘Ja Heit, dat wie foar jim ek in goed ding mar it bin no oare tiden!’ en sloegen lachend de voordeur achter zich dicht. Dan ga je als ouders wat later naar bed ‘want die jongen moet nog thuiskomen’ en als het al maar later wordt ga je toch naar boven maar van slapen komt weinig terecht tot je beneden gestommel hoort en zucht ‘dêr is der’. Jaren vliegen voorbij en in Pake’s oude ogen wordt de moraal hoe langer hoe losser. Denk niet dat ik één en ander met afgrijzen aanzie. Welnee, tiden hawwe no ienris tiden. Maar ik verbaas me zo nu en dan wel over zaken die vroeger uit den boze waren. Om maar een voorbeeld te noemen, wat er tegenwoordig door het kleurenkastje over ons wordt uitgestrooid. Als in de jaren zestig een topless dame in een modern stuk over het toneel wandelde kon je er donder op zeggen dat je de dag erna afkeurende brieven kreeg. Tegenwoordig kijkt geen mens meer op van bloot op de TV in wat voor houdingen of standen dan ook.

Youth is te zien op donderdag 1 oktober, om 10.00 uur. Na afloop bieden we een lunch aan in theatercafé Hopper. Kijk op www.lawei.nl voor meer informatie.

En dan de taal die onze lieve jeugd over zich heen gestrooid krijgt. Hebt u de rap ‘Drank en Drugs’ al door die beide knapen op de TV zien en horen uitvoeren? Ja, ik vind het best, mijn smaak is het niet. Ik vraag me wel eens af waar de beschaving blijft.

Zo nu en dan schiet dit berichtje door mijn prakkesaasjes. Want er stond ook in dat het meisje veertien jaar oud was. Dan denk ik, wat moet een meisje van veertien nu ’s nachts nog op straat. Het gaat mij natuurlijk niets aan, dat weet ik ook wel. Maar ik heb altijd onthouden, ik woonde nog maar kort in Drachten, dat ik mijn verkering ’s avonds elf uur had af te leveren bij haar ouderlijk huis. En dat ze, toen we haar vader een keer voor huis tegenkwamen en vroeg: ’Mei we noch wol in slachje om Heit’ als antwoord kreeg ‘Moat mar net, alf oere is alf oere’. En toen waren we 17 en 18 jaar . . . Maar ja, hoe gaat het. Verkering wordt verloving, verloving wordt huwelijk, er komen een vijftal kinderen en ondertussen veranderen de tijden. Eén van onze dochters (22) die, zo men dan zegt ‘het huis al uit was’, was eens een avond gezellig op visite en toen ze om een uur of elf afscheid nam zei ze tegen onze zoon (16):

Gelukkig vond ik in mijn knipselmap een stukje, in juli uit de Leeuwarder Courant geknipt. Het is geschreven door Trienke Zeilstra uit Scharnegoutum. En deze Trienke stelt alle ouders gerust die zich ernstig zorgen maken over hun kroost dat vol overgave de hit ‘Drank en Drugs’ meezingt. Die ouders denken dat het verslavend zal werken. Maar beppe Wietske Beerenburgstra zei dat dat reuze mee zal vallen. ‘Destijds, in 1973 zongen kleuter- en lagere scholen en de tieners vol overgave ‘Angeline, de blonde sexmachine’. En toen riepen de mensen ‘Schandalig,wat moet er van zulke kinderen terecht komen’. Maar destijds wisten veruit de meeste kinderen niet eens wat sex was en een sexmachine viel onder de maai- en naaimachines. ‘Oeps, naaimachine is misschien niet zo’n goed voorbeeld’, schrijft Trienke. Maar ze zijn allemaal heel goed terechtgekomen denkt ze. Zodat ik mij over ‘Drank en Drugs’ ook maar geen zorgen meer maak. Roel Oostra [email protected]

COLUMN ROEL OOSTRA

Onlangs las ik in de Leeuwarder Courant een berichtje dat op een zaterdagnacht om half drie twee jongens door een groepje jongelui waren mishandeld en dat, toen ze op de vlucht het huis van het meisje bereikten, ook haar vader rake klappen kreeg.

Kanhai Tandtechniek Drachten

“Natuurlijk het beste, dus Nederlands maatwerk”


Onze rolstoelbuschauffeur is niet zo maar een chauffeur…

11

+

Podotherapie Drachten ……. Weet wat u beweegt. Lopen is belangrijk in een mensenleven. Onze voeten dragen ons iedere dag. Een probleem aan de voeten kan verschillende lichamelijke klachten tot gevolg hebben. Een tijdige behandeling is dan belangrijk. Podotherapie Drachten is de specialist in voetengezondheidszorg. Wij helpen u bij klachten aan uw voet, knie, heup, bekken of rug. Dat doen wij met een persoonlijke benadering in een prettige sfeer. Wij zorgen ervoor dat wij een maximaal resultaat voor u bereiken. Zodat u weer met plezier kunt lopen. Samen voor u in beweging voor: Voetzorg voor diabetes, reuma, sporters, kinderen, looparbeid, wandelaars, etc. Maatwerk in functioneel ondersteunende voettherapie zolen. Loopfunctie analyse en therapie Schoenkeuze beoordeling en advies Podotherapie Drachten …… lopen met plezier.

Ziekenhuis Nij Smellinghe Compagnonsplein 1 9202 NN Drachten Tel 0512 - 58 83 48

Kanhai Tandtechniek Drachten Burgemeester Wuiteweg 158 9203 KP Drachten T: 0512 354 488 M. 06 270 88 314 www.mijnmond.info

Op de foto: Foppe Wouda, Cor Postma, Bart Berendsen, Gert Hofsink en Harry Dijkstra (foto: Gerard Boersen)

OPROEP

Telefoon: 0512 - 36 63 60 (24 uur per dag, ook in het weekend) Crematorium en Uitvaartcentrum Wâldhôf Rydwei 3, Opeinde www.waldhof.nl Ook als u niet of elders verzekerd bent.

Zuidkade 34 9203 CM Drachten | 0512-512285

De Pluskrant website (dagelijks) en het Pluskrant-magazine (per kwartaal) zie: www.pluskrant. nl wordt u op basis van vrijwilligheid, door een aantal enthousiaste redactieleden aangeboden. Vele handen maken licht werk Voor de verspreiding van het Pluskrant-magazine in Smallingerland en Opsterland kunnen we versterking gebruiken. We zoeken nog enkele dames/heren die bereid zijn vier keer per jaar in hun directe omgeving ongeveer honderd magazines huis aan huis te bezorgen. Wilt u ons team versterken, neem dan contact op met: J.J. Roelofs, Jansoniusstraat 22 9203 NK Drachten, telefoon 0512-519965. E-mail: [email protected]

Nadat de rolstoelbus op feestelijke wijze in gebruik werd genomen plaatsten we een oproep voor vrijwilligers als rolstoelbuschauffeurs. Hierop kwamen vele positieve reacties. De chauffeurs volgden een training om de rolstoelbus te kunnen rijden en bedienen. De cliënten van De Warrenhove genieten dus al drie jaar van leuke uitstapjes door heel Friesland. Ook de zwemclub is niet meer afhankelijk van derden maar gaat onder begeleiding van een zorgmedewerker, vrijwilligers en een chauffeur een keer per week zwemmen. De rolstoelbuschauffeurs ervaren deze taak als heel bijzonder. Zij zien hoe de bewoners genieten en opbloeien bij zo’n uitstapje. De mogelijkheid die de rolstoelbus biedt voor bewoners die rolstoelgebonden zijn en nu ook uitstapjes kunnen maken is fantastisch. Tijdens een uitstapje de bewoners begeleiden en samen genieten van koffie met gebak of gezamenlijk een heerlijk broodje eten. Een middagje vissen en zien wie de meeste vissen vangt. De chauffeurs ervaren het als een dankbare taak en doen het met veel plezier. Zie voor vervolg radertjes in de samenleving pagina 27

RADERTJES IN DE SAMENLEVING

Bij Monuta Crematorium en Uitvaartcentrum Wâldhôf krijgt u alle ruimte voor uw wensen. Wij zijn er voor u als u ons nodig heeft.

19 september 2012 is De Warrenhove de trotse eigenaar geworden van een rolstoelbus.


Gré en Kasper, een creatief echtpaar Gré en Kasper Bruens, 70 en 74 jaar, streken zo’n zes en dertig jaar geleden neer in Drachten. Kasper, van geboorte Rotterdammer, was werkzaam in de grafische industrie respectievelijk als handzetter, calculator en bedrijfsleider. Gré geboren in Leeuwarden werkte elf jaar, zes uur in de week, bij Laméris juwelier in de Zuiderbuurt. Al snel op de praatstoel vertelt Gré: “Na mijn zwangerschapsverlof kreeg ik een invalbaan bij Talant. Weldra werd ‘t een vaste baan van twintig uur per week, maar omdat twee banen naast mijn huishoudelijke werk moeilijk viel te combineren heb ik afscheid genomen van Lameris. Bij Talant kwam ik in de ondersteunende dienst. Vijftien jaar bestond mijn werk vooral uit naai- en verstelwerk van kleding voor mensen met een beperking. Als afwisseling deed ik ‘s woensdags winkelwerk en heb er tot mijn zestigste gewerkt. Net gepensioneerd hoorde ik toevallig van een jong gezin dat op de Jenaplanschool een project oude handwerken liep. Dat leek mij wel wat, nam contact op met het bestuur van de buurtvereniging De Singels en stelde voor een handwerkcafé voor de jeugd op te zetten. Zij waren direct enthousiast

waardoor we tien jaar geleden met handwerken voor de kleintjes konden starten. Het handwerkcafé hielden we half vier tot half vijf. Dat leek ons de beste tijd, zo konden de kinderen direct uit school naar de handwerkclub. Hier deden ze ervaring op met elementaire technieken als kruissteken op grof stramien, punniken, breien. Met deze technieken als basis maakten de kinderen leuke dingen voor de kerst, moeder- of vaderdag. Inmiddels groeiden we uit naar twee en dertig kinderen uit groep 1, 2 en 3, een hele klus, waarbij ik veel steun ondervond van Wietske Koopal. Ondertussen legde Kasper, naast zijn handen spandiensten bij de handenarbeid, papier en kleurpotloden op tafel waarmee de allerkleinsten zich konden vermaken met tekenen en kleuren. Kortom het werd een succes.

Toch zijn we ons in een later stadium gaan richten op kinderen van groep 3 t/m 8.

13

+

Er waren ook perioden dat de opkomst minder werd, bijvoorbeeld in het voorjaar bij mooi weer. Dan zaten we soms met drie kinderen. Ik heb toen contact opgenomen met de directeur van de basisschool De Tille. Deze reageerde erg enthousiast en zei: ‘Dit moet doorgaan’. We maken in de schoolkrant propaganda en dit werkt. Iedere derde donderdag van de maand werken nu we met een leuke groep waarbij de dames Pleunie Verkley en Ciska Spoelstra mij ondersteunen. Over het algemeen komen de kinderen graag dus je kunt zeggen dat het in een behoefte voorziet. Het materiaal, meestal textielafval of oude spulletjes krijgen we van alle kanten aangeboden. Vijf jaar geleden hebben we voor de ouderen ook een handwerkclub opgezet iedere eerste dinsdag van de maand, waar allerlei vormen van handwerken zoals breien, quilten, borduren, enz. aan bod komen.” Hans Roelofs

Belangstelling? Neem dan contact: met Gré en Kasper Bruens. Tel.: 0512-511228

Foto Gerard Boersen

GRÉ EN KASPER BRUENS

Een andere activiteit is de schilderclub. Onder leiding van Kasper Bruens wordt gedurende het winterseizoen iedere woensdagochtend vanaf 09.30 uur in de Skûle geschilderd. Het is geheel gratis, alleen materiaalkosten zijn voor eigen rekening. Een voorwaarde is wel dat de leden in de wijk wonen en lid zijn van de buurtvereniging


15

“Leren is hartstikke leuk “

Snel en scherp printen

De Roef 2a, 9206 AK Drachten T 0512 543 350 F 0512 543 701 E [email protected]

of online: www.donkel-donkel.nl

Tom de Boer (72 jaar), foto: Gerard Boersen

posters flyers magazines jaarboeken briefpapier mailings “Ik hou van vertellen en verhalen”

Leren dat doe je niet voor later, dat doe je voor nu. Tom de Boer, al een aantal jaren redactielid van het Pluskrant-magazine vertelt wat leren hem brengt. In dit blad kan hij toepassen wat hij geleerd heeft in een schrijfcursus. Leren vindt hij, is vooral in beweging blijven. Het is een levensbehoefte en een mooie manier je geheugen te trainen.

Een mooie opdracht in de cursus was om op reis te luisteren naar gesprekken en daar kleine stukjes over te schrijven. Een van die stukjes werkten we later uit tot een verhaal. Zo leerde ik goed kijken en luisteren en daardoor bewuster te leven. De cursus voelde elke keer als een reünie, met nieuwe ervaringen en uitwisselingen.”

Stromen en bewegen

“Als je ouder bent, valt de noodzaak van het moeten leren weg. Dat kan een bevrijding zijn, je kunt dan je eigen fascinatie volgen. Leren zorgt ervoor dat je binnenste weer vloeibaar wordt en er van alles gaat stromen en bewegen. Ik voel me verplicht te delen wat je verrijkt heeft. Het is goed voor de hersenen opdrachten te krijgen, taken te stellen en in beweging te blijven. Leren is voor mij een vast kenmerk van leven. Als het leren ophoudt, begint het afsterven.”

CURSUSSEN IN DE BUURT Wilt u weten welke cursussen u in uw buurt kunt volgen? Kijk dan eens naar het cursusaanbod van Sûnenz, de Samenwerkende Ouderenbonden Smallingerland, de Bibliotheek en @M.O.S. Hieronder ziet u een overzicht van landelijke organisaties waar veel senioren met plezier cursussen en opleidingen volgen. Op de websites van deze organisaties staat het volledige aanbod en de cursuslocaties.

HOVO heeft ruim dertig locaties verdeeld over Nederland. In het noorden heet HOVO de Senioren Academie.

Volksuniversiteit - www.volksuniversiteit.nl

OPEN UNIVERSITEIT – www.ou.nl

Er zijn meer dan tachtig volksuniversiteiten in Nederland. U kunt aan de cursussen deelnemen los van vooropleiding, leeftijd of achtergrond. HOVO – www.hovo-nederland.org

HOVO staat voor Hoger Onderwijs Voor Ouderen. U kunt kiezen uit ruim duizend verschillende cursussen in het hele land. U hebt geen speciale vooropleiding nodig.

SENIORWEB – www.seniorweb.nl

Bij Seniorweb kunt u als computergebruiker (beginnend en gevorderd) terecht voor computer- en internetcursussen. Naast landelijke leercentra kunt u in Drachten en Gorredijk terecht. De Open Universiteit biedt academisch onderwijs voor iedereen vanaf achttien jaar. U volgt het onderwijs thuis, afgewisseld met groepsbijeenkomsten in de studiecentra en online bijeenkomsten. U kunt een volledige academische studie afronden of kiezen voor een of meer losse cursussen. U volgt dan losse modules, af te ronden met een tentamen.

LEREN IS HARTSTIKKE LEUK

“Met een kennis deed ik mee aan de cursus creatief schrijven van de Senioren Academie in Groningen. We hou-

den beide van vertellen en verhalen. Ik nam hem mee naar de cursus nadat zijn vrouw overleden was. Ik had zelf ook interesse, maar ging vooral voor hem, uit een soort zorg.

+


17

Man van Muziek directeur van het conservatorium. (Ik bleef daarnaast altijd lesgeven). In die tijd begonnen de fusieonderhandelingen met Leeuwarden. Geen gemakkelijke periode die we toch goed hebben kunnen afronden.

+

Zo rond 1992 ben ik naar de uitsluitend praktische kant van het onderwijs gegaan. Bovendien deed ik vanaf 1973 naast mijn werk op het conservatorium, de talentenklas van De Meldij.

Foto Gerard Boersen

Rein Albert Ferwerda, directeur /eigenaar van de Ferwerda Academie, voorheen docent en directeur van het conservatorium te Groningen. (tot 2001). Als pianist/begeleider van muzikale talenten, cantor-organist, koordirigent en componist/arrangeur, heeft hij twee boodschappen: liefde voor muziek en discipline. Geboren 4 december 1945 in St Annaparochie, bezocht hij daar de lagere school en kreeg vanaf zijn vijfde jaar orgelles van een nicht van zijn moeder.

Op mijn twaalfde al organist in de gereformeerde kerk, werd ik ook door de hervormde en doopsgezinde kerk veel gevraagd. Een oom in Franeker vond dat het voor mijn muzikale ontwikkeling belangrijk was, me onder de hoede te stellen van Yme G. Visser, indertijd een bekend pianist en organist, bovendien een excellent dirigent en componist. Hij is één van mijn grote voorbeelden geworden. Ik wilde graag in de muziek verder, maar nee, allereerst moest een vak worden geleerd. Dus dat werd de

Daarom zocht ik na de kweekschool contact met Wim van Beek, indertijd een beroemd organist in de Martinikerk te Groningen. Het was boeiend maar het conservatorium trok, waarop ik me aanmeldde en werd toegelaten tot de lerarenopleiding schoolmuziek. Later werd ik ook toegelaten tot de opleidingen orgel, piano en de theorie der muziek. Na twee jaar conservatorium wilde de directeur Willem Goedhart mij als leraar. Men vond mij goed in de algemene vakken, bijzonder in de ontwikkeling van het muzikaal voorstellingsvermogen en analytisch inzicht. Toen op een kwade dag de roostermaker door ziekte uitviel nam ik zijn werk over om verder mijn carrière te vervolgen als coördinator, adjunct en werd tenslotte in 1989 benoemd tot

Naast het lesgeven en begeleiden werk ik aan een methode over de ontwikkeling van het muzikale voorstellingsvermogen. Er is in Nederland te weinig op dit gebied en heb daarvoor goed rondgekeken in die landen waar men op dit terrein veel verder is. Verder hebben Frans Douwe Slot, mijn opvolger en ik veel energie gestoken in de ontwikkeling van talenten als de pianiste Valentina Tóth, (doorgedrongen tot diverse internationale podia), de inmiddels wereldberoemde fluitist Erik Bosgraaf, Saleem Kaan trompettist en het trio Jongsma, (Rianne – dwarsfluit, Wilma – hobo en Arjen - marimba). Individueel winnaars van internationaal en nationaal prestigieuze prijzen.” Frans Douwe Slot, een toppianist zal in de toekomst de leiding van de Ferwerda academie van mij overnemen. Voor al zijn muzikale activiteiten is Rein Ferwerda in 2012 overladen met lof tijdens zijn benoeming tot Lid in de orde van Oranje –Nassau. Hans Roelofs

REIN ALBERT FERWERDA

Ferwerda vertelt: “Moeder was een goede zangeres en stimuleerde mijn muzikale aanleg. Vanaf mijn derde jaar zat ik al achter het harmonium. Mijn broer begreep hier niets van. Later bleek het hoe en waarom. Hij had namelijk alles met taal en niets met klank, terwijl het bij mij precies andersom was. Ik had alles met klank.

opleiding tot onderwijzer met hoofdakte op Mariënburg te Leeuwarden die ik succesvol afrondde. Tijdens deze kweekschoolperiode was het de muziekleraar Jan Veninga die mij muzikaal stimuleerde en er op aandrong door te gaan naar het conservatorium

Daarbij specialiseerde ik me ook in het begeleiden van muzikale talenten die een afwijkend vermogen vertonen, b.v. kinderen met dyscalculie en dyslectie. Deze vorm van onderwijs is individueel gericht waarbij ik naast de ontwikkeling van hun talenten de nadruk leg op het verbeteren van de zwakke kanten. Door deze aanpak heb ik het gevoel ook mezelf nog steeds te ontwikkelen en veel te leren van mijn leerlingen.

18

+


Peije, laatste speelman van De Friese Wouden - Mindert Wilstra

A: Freark de Jong speelman Peije

B. Mindert op motor met nummerbord 1936 C. Peije op ijs

Honderd jaar geleden op 2 juli kwam Mindert Wilstra ter wereld in Waskemeer, dat tot 1964 Haulerwijk Boven en Beneden heette. Deze boerenknecht, fabrieksarbeider, tuinman en verhalenschrijver is de maker van ‘Peije’, het meest populaire beeld in Drachten. Het origineel uit begin jaren zestig is van klei en stond ongeveer een halve eeuw in De Lawei, dat in 1960 als cultureel centrum is begonnen en daarna als schouwburg steeds verder werd uitgebreid. Tijdens de laatste renovatie stond Peije in de tijdelijke schouwburglocatie, de voormalige ambachtsschool. De Lawei is in mei feestelijk heropend, maar Peije is (nog) niet teruggekeerd.

1. Roel Oostra, met miniatuur Peije

Peije in De Lawei Roel Oostra, oud-directeur van De Lawei, herinnert zich niet meer hoe het beeld in de schouwburg kwam. “Waarschijnlijk stond het binnen om te voorkomen dat het nat werd. De maker was geen erkend professioneel kunstenaar, maar heeft het toch maar netjes gemaakt. Bas den Oudsten (1927-1989), een vooruitstrevende gemeentevoorlichter, bedacht van alles om Drachten onder de aandacht te brengen. Hij kwam met het idee om onze Peije in brons te vereeuwigen. Er zijn toen ook miniaturen gemaakt, de volksfiguur Peije Rasp sprak iedereen aan en het beeld van Wilstra was ideaal voor de promotie.”

Op de wandelpromenade De Heidemaatschappij bood de gemeente een kunstwerk aan, na de onder haar directie uitgevoerde demping van de Drachtstervaart (vanaf 1964). Er zou een waterorgel komen, maar niemand wist hoe dat er uit moest zien en waar dit zou

passen. B&W gaven in 1974 toestemming aan de Heidemaatschappij de rechten te regelen en het beeld in brons te laten uitvoeren, waarbij het originele beeld zijn plaats zou houden in de Lawei. De erfgenamen gaven toestemming, Mindert overleed in 1973 op negenenvijftigjarige leeftijd in het Bonifatius Hospitaal (Bonnehûs) in Leeuwarden. Bij de opening van het voetgangersgebied Centrumpromenade door burgemeester Rinse Zijlstra 31 oktober 1975 is ‘Peije, Speelman van De Wouden’ op een sokkel van keitjes op de Dam onthuld door Lolkje Wilstra-Oppers, de weduwe van Mindert.

D. Peije zijden pet

E. Religieus reliëf Mindert F. Fabrieksterrein van Philips

Peije zong in Friesland en Groningen liederen die bij de gelegenheid pasten. Hij kon troostrijk zijn voor een ziek kind of zo energiek dat er geen eind kwam aan de dans de Zevensprong. Mindert en Peije hadden een onbedwingbare behoefte om zich creatief te uiten en tot het laatst toe mensen te raken. Mindert beeldend in religieuze taferelen met landschappen en portretten van mensen of dieren, Peije met psalmen, dansmuziek zoals polka’s en walsen, en volksliedjes.

4. Fierljepper van Mindert Wilstra

Kleien, Schenkeschans 3. Mindert naast zijn Peije (klei), kleindochter Alida (dochter W. Wilstra)

2. Peije brons, onthuld door links Lolkje Wilstra-Oppers, met burgemeester Rinse Zijlstra en zijn vrouw (locatie 1)

Freark de Jong Mindert kon zich inleven in Peije, die in 1879 in Ureterp niet ver van Waskemeer, als Freark de Jong, zoon van Andries de Jong en Sjoukje Ras ter wereld kwam.

richte CNS te Haulerwijk zag de meester dat hij tekentalent had. Afkomstig uit een familie van boerenarbeiders die generaties ploeterden, was er in de klassenmaatschappij van destijds geen opleiding tot tekenleraar of kunstenaar voor hem weggelegd. Oudfierljepper Evert Wilstra, vertelde dat opa, de vader van Mindert, het idee had dat hij boven de wet stond, graag plezier maakte en het niet zo nauw nam. Het gevolg was dat Mindert die dertien broers en zusters had, een realist werd. Hij was zoals velen in die tijd in armoede opgegroeid en dankbaar dat hij later kunst kon maken en verhalen publiceren.

Peije groeide op bij zijn grootouders. In hun herberg ‘De laatste stuiver’ speelde opa, naar wie hij vernoemd was op het schipperskwartier. Peije leerde zichzelf spelen. Ondanks zijn inzet, talent en verworven naamsbekendheid moest hij nog van alles doen om te overleven, bijvoorbeeld schoorstenen vegen, stookhokken reinigen, schepen trekken, boerenwerk en soms ook aankloppen bij Gemeenschappelijk Hulpbetoon.

Naïef kunstenaar Het naïeve beeld Peije dat zoveel mensen aanspreekt staat er dankzij de bevlogenheid van Mindert. Op de in 1920 opge-

Mindert ontdekte in Blessum in Menalderadeel dat zijn buurjongen die huisschilder was, boetseerde. Hij begon te kleien met materiaal dat in de omgeving voor het oprapen lag. Zijn steeds beter gelukte massieve werkstukken liet hij in Leeuwarden bakken bij ‘Steenfabriek Schenkeschans’ (een monument herinnert aan de in 1980 opgeheven fabriek). Hij maakte vooraf schetsjes om de verhoudingen in de gaten te houden, later zou hij zonder schetsen levensgrote beelden maken door te kijken.

+

G. Miniatuur Peije H. Monument Steenfabriek Schenkeschans gezin woonde, eerst in een hokje aan zijn beeld te werken. Evert noemt zijn vader een romanticus. Hij bezat in 1936 al een motor, pionierde in Duitsland en toen voor de aanleg van de in 1942 voltooide Noord Oostpolder sterke mannen gezocht werden, was hij erbij. Het aanleggen van dijken begon voor de Tweede Wereldoorlog en de fysieke kracht die hij daarbij ontwikkelde kwam goed te pas bij het maken van beelden zoals Peije.

Beeldmerk aan de vaart Peije overleed in 1941 op 63-jarige leeftijd in zijn woonwagen in Drachten aan een maagkwaal. Mindert gebruikte voor het beeld zijn herinneringen en een zwartwit-fotootje waarop Peije breeduit lachend trekzak speelt, om zijn nek de jutezak om bij slecht weer de trekzak in op te bergen. Zo staat de Friese speelman Peije, geboren Freerk de Jong, bij het carillon aan de Drachtstervaart (eerder Compagnonsvaart). Toen er weer water stond in het centrumdeel van de Drachtstervaart is het tijdelijk verwijderde beeld 19 maart weer officieel onthuld door wethouder Ron van der Leck. Dit beeld in het centrum herinnert zo aan twee bijzondere mensen: de onvergetelijk Peije die hier zong en speelde en de ingetogen Mindert Wilstra. © Aldtsjerk, Gerhild van Rooij www.gerhildvanrooij.nl

5. Peije brons, aan de vaart (locatie 2)

Bronnen Knipselmappen Tresoar, eigen archief Fotoverantwoording

1, 2, 3, 5 en E © Willem Wilstra (nautisch fotograaf, zoon van Mindert) 4 © Evert Wilstra (oud-fierljepper, zoon van Mindert) 6 © Cigo de Boer, Drachten A, B, C, D, F en G historische foto’s, H Reliëfportret: Oprichter André de Vries directeur 1903-1935, Keunstwurk.nl

Philips Deze vroegen een andere techniek en opbouw die hij zich als autodidact eigen maakte. De klei voor Peije haalde hij bij Schenkeschans. Mindert werkte toen bij Philips en stond nog steeds vroeg op om bij de Blauwverversregel waar hij met zijn

19

6. Peijesweets (oudhollands snoep) en Peijeslokje (kruiden- en koffie likorette), zie ook de advertentie op pagina 20

GERHILDS KUNST- EN ERFGOED RUBRIEK

GERHILDS KUNST- EN ERFGOED RUBRIEK


[t] (0512) 51 56 47 www.museumdrachten.nl

U kunt bij ons terecht voor: wenskaarten, boeken, lectuur, friese souvenirs, kadoartikelen, postzegels, zoetwaren, rookwaren, staatsloterij en lotto.

Museumplein 2 9203 DD Drachten


De Witte Kerk Hemrik waar cultuur en religie hand in hand gaan +

DaDa n Beeldende kunst Interbellum n thijs/evert rinsema n Internationale collectie n Kurt Schwitters n De Stijl n theo van Doesburg n Ids Wiersma n Sierd Geertsma n h.n. Werkman n

Cigo de Boer De Marke 37 9203DV Drachten www.cigodeboer.nl

openingstijden: di t/m zo 11-17 uur

GRATIS TOEGANG MUSEUMSHOP EN -CAFÉ

Cursus Valpreventie Voor wie is deze cursus bedoeld

De cursus is bedoeld voor ouderen die het afgelopen jaar zijn gevallen en ouderen die bijna zijn gevallen. De cursus duurt 5 weken en elke week zijn er twee bijeenkomsten van één uur.

Individuele trainingsschema’s, speciﬁeke groepen voor ouderen Beweegprogramma’s voor diverse chronische aandoeningen

Programma • Hindernisbaan

De hindernisbaan bestaat uit obstakels die in het dagelijks leven valgevaarlijk kunnen zijn. • Sport, spel en looptraining

Tijdens verschillende spelvormen leert u veilig bewegen in een drukke omgeving. • Valtraining

Wij leren u op een veilige manier vallen. Kosten

Dit programma “Vallen Verleden Tijd” wordt vergoed door diverse zorgverzekeraars. Kijk naar uw polisvoorwaarden hiervoor.

Sportlaan 1a 9203 NV Drachten Telefoon (0512) 54 11 58 Fax (0512) 54 06 27 E-mail: [email protected] Website: www.fitaal.nl

Medifit Centrum voor sport en fysiotherapie Van Lyndenlaan 7 9244 BV Beetsterzwaag Tel: 0512-383908 E: [email protected] www.medifitweb.nl

Rijdend van Lippenhuizen door Hemrik richting Donkerbroek ga je er vaak achteloos aan voorbij. Het wit gepleisterde godsdiensthuis van het type zaalkerk, in 1739 gebouwd op de fundamenten van een middeleeuwse kerk en gewijd aan Sint Andreas. Sinds 2001 heeft het de status van rijksmonument, het jaar dat het kerkje is gerestaureerd en sindsdien aan de zorg van de Stichting Beheer Witte Kerk toevertrouwd.

zullen dit seizoen een aantal ensembles optreden met folksongs, jazz, koorzang en licht klassieke muziek. We zijn er bijzonder trots op dat Elske DeWall dit jaar ook naar De Hemrik komt.”

Jelke van der Wal vult aan: “Een bijzonder en jaarlijks terugkerend evenement, dit jaar voor de negende keer, is de cash and carry expositie ‘Art Super de kunstmarkt voor de kleine beurs’. Van 24 oktober t/m 13 december, vrijdags, zaterdags en zondags van 13.00 – 17.00 uur, tonen zo’n zestig kunstenaars uit de drie noordelijke provincies hun werk. ‘Voor de kleine beurs’ is letterlijk te nemen want de prijzen variëren van € 10.- tot maximaal € 350.- Deze zijn te direct te koop. Als het een beetje meezit dan verkopen we dit jaar voor € 20.000, waardoor de totale verkoop aan kunst in negen jaar op € 200.000 komt. Anneke: “De derde poot is het filosofisch-literair café. Voor de komende winter staan weer een vijftal woensdagavonden gepland.”

Van links naar rechts: Jelke van der Velde, Els Andrews en Anneke Beniksma. Foto Gerard Boersen

Deze is verantwoordelijk voor behoud en beheer van de kerk. In een later stadium is de ‘Stichting Cultuur in de Witte kerk’ hier aan toegevoegd. Met het organiseren van culturele activiteiten is de stichting, grotendeels gerund door vrijwilligers, in belangrijke mate verantwoordelijk voor de financiële onderbouwing van het gebouw. Op een stille middag, het portaal van de kerk ligt vol brochures voor het komende seizoen, heb ik een ontmoeting met Jelke van der Wal, Els Andrews, Anneke Beniksma van de organisatie. Beurtelings vertellen zij iets over de geschiedenis van de stichting en het organiseren van de evenementen.

Natuurlijk blijft de kerk beschikbaar voor diensten, o.a. huwelijks- en rouwplechtigheden. Workshops, bedrijfspresentaties. Voor informatie kunt u contact opnemen met Kees Roeleveld, beheerder, 06-13583577, Jelke van der Velde, Els Andrews en Anneke Beniksma. Reserveringen en actuele informatie: www.wittekerkhemrik.nl Binnenwei 22 8409 JH Hemrik. Hans Roelofs

Jelke: “Na de restauratie in 2002 is men, mede op initiatief van Jan Hofstra uit Drachten, begonnen aan een samenwerkingsverband met het Karmelklooster. Samen met Hofstra heeft een aantal mensen toen het initiatief genomen een keer of zes per jaar culturele activiteiten te organiseren. Dat liep lekker, de mensen in het dorp werden enthousiast, de groep vrijwilligers werd groter, zodat momenteel zo’n vijftig enthousiastelingen zich op een of andere wijze hiervoor inzetten. Geleidelijk is ook ons programma sterk gegroeid. In Drachten kreeg Jan Hofstra steeds meer op zijn bordje, waardoor in 2007 is besloten om vanaf die tijd de exploitatie geheel in eigen hand te nemen.” Els: “Met beperkte middelen presenteren we een programma, voor een aangename prijs, met voor elck wat wils. Zo

Foto Gerard Boersen

DE WITTE KERK HEMRIK

Verantwoord sporten onder begeleiding van een fysiotherapeut

21


Open voor elkaar

Zorggroep Liante verstaat de kunst mensen centraal te zetten. Of je nu bij ons woont of werkt. Dit doen we door dichtbij te zijn en te helpen. Door te adviseren en met elkaar te delen. Samen zetten we de volgende stap, elke dag weer. Met een open blik op de toekomst en respect voor ieders wensen. Met unieke locaties in Zuidoost Friesland, die elk op hun eigen manier een verrijking zijn voor hun omgeving. Open voor elkaar. Daarin is Zorggroep Liante thuis. Zorggroep Liante verstaat de kunst mensen centraal te zetten. Of je nu bij ons woont of werkt. Dit doen we door dichtbij te zijn en te helpen. Door te adviseren en met elkaar te delen. Samen zetten we de volgende stap, elke dag weer. Met een open blik op de toekomst en respect voor ieders wensen. Met unieke locaties in Zuidoost Friesland, die elk op hun eigen manier een verrijking zijn voor hun omgeving. Open voor elkaar. Daarin is Zorggroep Liante thuis.

Thuis in Drachten Woonzorgcentrum De Warrenhove De Warren 8 Drachten Wooncentrum ‘t Suderhiem Suderhiem 35 Drachten

Een plaats om je thuis te voelen. Met elke dag volop activiteiten. Lekker eten in ons restaurant De Taveerne. Liever een verse maaltijd thuis? Dat kan natuurlijk ook! Ook bieden wij Zorg Thuis. Zorggroep Liante is een betrokken aanbieder van welzijn, wonen en zorg voor alle ouderen in Zuid-Oost Friesland. Vertrouwd en persoonlijk. Thuis in Drachten, elke dag weer.

Bridge het laat je niet los

+

Zo’n elf jaar geleden besloot Maria Roosma de draad weer op te pakken en in no time gaf ze weer bridgecursussen. “Op mijn zestigste verhuisden we van Amersfoort naar Drachten. In mijn vorige woonplaats was ik actief in de bridgesport, speelde zelf en gaf cursussen als erkend docent van de Nederlandse Bridgebond. De eerste avond dat ik hier ging bridgen zaten we met mensen aan tafel die me vertelden, dat dit eigenlijk hun bedoeling niet was. ‘Wij willen graag op les, maar we kunnen nergens terecht.’ Ik keek mijn man Luuk eens aan: ‘zal ik dan toch maar weer?’. Hij vond dat ik ’t zelf moest bepalen. Ik heb toen afgesproken, als jullie nog een paar liefhebbers weten die bridgeles willen, dan doe ik het. Zo is het begonnen, gewoon in de huiskamer. In oktober kwamen we hier wonen en in november ging ik met dit groepje aan de slag. Dit zoemde nogal rond in Drachten en weldra kwamen er steeds meer verzoeken, voor bridgeles. Omdat dit zo’n vlucht nam stelde ik voor met de cursisten een bridgeclub op te richten. Aldus geschiedde. Met als gevolg dat de club nu zo’n negentig leden telt, bijna allemaal ex-cursisten. Gestart in @Holdert groeiden we al snel uit ons jasje. We hebben toen onze domicilie gevonden in de grote zaal van de Brede School in De Drait. Daarmee zaten we aan ons plafond.” Hoe begint een belangstellende?

“Even googlen, dan vind je wel iemand. In het verleden waren het echtpaar de Jong en de heer Brune, in Drachten bekende bridgedocenten. Tegenwoordig is Frans Lauschberg de aangewezen man. Ik zou ook op de site kunnen staan als docent maar ik wil alleen nog les geven aan kleine groepjes en beslist

Foto Gerard Boersen

niet in de avonduren. Een kleine groep (maximaal 12 personen) is te overzien waardoor sneller gereageerd kan worden en de beleving is dan intenser. Een bridgecursus bestaat uit twee periodes, twaalf lessen van oktober t/m december, vervolgd door twaalf lessen van januari t/m maart, of we beginnen in het voorjaar. Na de cursus ben je toe aan het bridgespelen. Of je dit in clubverband doet hangt van ieders voorkeur af. Wil je bijvoorbeeld spelen bij een grote club, wil je niet ’s avonds of alleen in huiskamerverband.

Sfeer en de sociale contacten zijn meestal bepalend hoe je wilt bridgen. Er ontstaan zo veel vriendschappen.” Nieuwe leden zijn in de meeste clubs welkom. Wij beginnen de eerste maandag van oktober. Ieder jaar zijn er wel enige uitvallers, dus heeft u belangstelling bel dan naar mevrouw Maria Roosma, telefoon 0512-330281. Hans Roelofs

MARIA ROOSMA

Bezoek ons online via liante.nl of bel 0512 591 100. Kijk voor ons activiteitenaanbod op www.dewarrenhove.nl

23

24

+


Ziekte van Parkinson

Wopke Hoekstra in dienst van!!

Beloop van de ziekte van Parkinson

Column: Rixt Wolters, Sportfysiotherapeut Fitaal De Sportlaan

De ziekte van Parkinson is een ziekte van de hersenen. Wie aan de ziekte lijdt, kan uiteenlopende klachten hebben, de ziekte van Parkinson is dan ook erg complex. Voor geen enkele patiënt is het beeld van parkinsonsymptomen hetzelfde. Voorbeelden symptomen ziekte van Parkinson: • Trillen (tremor) van de handen, benen, kin of tong • Trager worden van bewegingen (bradykinesie), moeite • • •

met starten van bewegingen (akinesie) en ontbreken van automatische bewegingen (hypokinesie) Stijfheid van de spieren (rigiditeit) Houdings- en evenwichtsproblemen en soms vallen bij langer bestaan van de ziekte ‘Bevriezen’ van de benen tijdens lopen (freezing), waardoor het lijkt alsof de voeten aan de vloer blijven plakken

Naast de bovengenoemde symptomen kunnen een breed scala aan andere klachten optreden zoals trager denken, verminderde reuk, slaapstoornissen, obstipatie, stemmingsproblemen en verandering van seksuele behoeften. Bovenstaande symptomen treden alleen lang niet bij alle patiënten op. Daarnaast verschilt de ernst van de klachten en het beloop van de ziekte van patiënt tot patiënt. Dit geldt zeker voor patiënten met aandoeningen die lijken op de ziekte van Parkinson, de zogeheten atypische parkinsonismen. De ziekte van Parkinson kan in twee hoofdgroepen worden onderscheiden: 1. Patiënten die voornamelijk last hebben van een tremor (trillen van handen, benen, kin of tong) 2. Patiënten die met name last hebben van bradykinesie (trager worden van bewegingen) en rigiditeit (stijfheid)

De kernsymptomen tremor, bradykinesie, rigiditeit en houdingsinstabiliteit beginnen bij ongeveer 75% van de patiënten aan één kant. Na een tijd zal ook de andere kant klachten gaan geven, maar in de regel blijft de eerst aangedane kant de meest ernstige. Vaak ontstaan er na enkele jaren problemen met de balans en kunnen patiënten vallen. Dit kan soms erg invaliderend zijn. Meestal leidt de ziekte van Parkinson niet tot een opname in een verpleeg- of verzorginghuis. Wanneer de balansstoornissen of de cognitieve stoornissen echter een dusdanig gevaar worden in het dagelijks leven worden patiënten vaak wel opgenomen. De levensverwachting bij patiënten met de ziekte van Parkinson is niet korter vergeleken met gezonde mensen. Oorzaak

Diverse onderzoeken naar de oorzaak van de ziekte van Parkinson zijn gedaan, maar een duidelijke oorzaak is helaas nog niet gevonden. Waarschijnlijk zijn er meerdere oorzaken die samen verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Bekend is wel dat een groot deel van de problemen veroorzaakt wordt door een tekort aan de chemische stof ‘dopamine’ in de hersenen. Dit tekort ontstaat door het afsterven van dopamineproducerende zenuwcellen in de hersenen. Waarom de hersencellen afsterven is nog niet precies bekend. Elementen die hierbij mogelijk een rol kunnen spelen zijn onder andere: achteruitgang van de werking van de hersenen met toenemende leeftijd, een stoornis in de eiwitstofwisseling en omgevingsfactoren zoals aanraking met giftige stoffen. Behandeling

Als gevolg van de ziekte van Parkinson kunnen problemen ontstaan met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Voorbeelden zijn moeite met lopen, aankleden, spreken of eten. Door deze verscheidenheid aan problemen zijn vaak meerdere zorgverleners betrokken bij de behandeling zoals: neurologen, huisartsen, apothekers, fysiotherapeuten en ergotherapeuten. De betrokkenheid van iedere zorgverlener is afhankelijk van de problemen die de patiënt ervaart.

Behandelstrategieën voor de fysiotherapeut Doel Een zelfstandige(r) uitvoering van transfers

Strategie Oefenen van transfers met gebruik van cognitieve bewegingsstrategieën en cues ter initiatie van beweging

Lichaamshouding

Bewuste normalisering van de lichaamshouding

Oefenen van ontspannen en gecoördineerd bewegen; geven van feedback en voorlichting

Reiken/ grijpen

Bevorderen van reiken en grijpen, en het manipuleren en verplaatsen van voorwerpen

Oefenen met gebruik van cues en cognitieve bewegingsstrategieën

Balans

Bevorderen van de balans bij de uitvoering van activiteiten Verbeteren van het (zelfstandig) lopen; verhogen van de (comfortabele) snelheid is hierbij een doel, maar de veiligheid staat voorop

Oefenen van balans, trainen van spierkracht (zie verder bij preventie van vallen) Oefenen van lopen met gebruik van cues en cognitieve bewegingsstrategieën (starten van lopen), geven van instructies en trainen van spierkracht en beweeglijkheid van de romp

Transfers

Lopen

regionaal en landelijk niveau voor de vakbond als lid, secretaris en voorzitter van de leaovakgroep. Er ging heel wat tijd in zitten.

25

+

Toen zijn adjunctdirecteur stopte met ‘zijn adjuncttaken’ en Wopke intern een nieuwe adjunct zocht, zei de door hem geschikt geachte leraar, geen adjunct te willen zijn omdat Wopke te veel afwezig was. Het bleek dat ook andere leraren moeite hadden met de veelvuldige afwezigheid van hun directeur. Voor Wopke reden te stoppen met het vakbondswerk.

Foto Gerard Boersen

Geboren in 1935, in Rottevalle, destijds onder drie gemeenten tot de Duitsers daar in 1943 een einde aan maakten. In ‘46 verhuisd naar Opeinde, volgde onderwijs aan de MULO en kweekschool in Drachten. Begonnen als onderwijzer bij het VGLO, (voortgezet gewoon lager onderwijs), bleef hij zijn hele leven werkzaam bij het onderwijs in Drachten. Na invoering van de mammoetwet (1968) veranderde de VGLO in LEAOschool (school voor lager economisch en administratief onderwijs), een vorm van lager beroepsonderwijs. In het begin kregen de meeste leerlingen met een leao diploma een kantoorbaan op een bank of winkel; later stroomden gediplomeerde leaoleerlingen meestal door naar een mboschool. Wopke Hoekstra werd aan de VGLOen LEAOschool achtereenvolgens onderwijzer en directeur. Aan het eind van zijn loopbaan werd zijn school onderdeel van een scholengemeenschap waarin ook de MAVOschool, de LTS en de LHNOschool werden ingebracht. Hoekstra heeft het begin, de bloei en de afbrokkeling van ‘de LEAO’ meegemaakt. Leerlingen gingen langer naar school, er moest plaats zijn voor iedereen. Accenten verschoven, meer differentiatie, leerlingen werden mondiger, spreekvaardiger. Taalonderwijs van louter grammaticaal, veranderde naar meer actief taalgebruik. Wopke: “Ik heb een mooie tijd gehad, begonnen met drie leerkrachten, werden het er 25, onder wie één vrouw. Onderwijzers werden leraren.” Directeur Wopke, gaf les in handelskennis en was bewust actief bezig met zijn team.” In het begin kwam men ook bij elkaar op bezoek, naarmate het team groeide werden die informele contacten minder. “Er waren vakantie-uitjes, schoolreisjes, waarbij in het begin de vrouwen ook meegingen.” Vrijwilligerswerk begon bij Wopke als bestuurslid van een kaatsclub, en nu weet ik als leek eindelijk wat PC betekent: de Permanente Commissie (organiseert elk jaar de grote kaatspartij in Franeker). Voor Wopke niet al te permanent, want hij kaatst en bestuurt niet meer. Een ander facet van het vrijwilligerswerk is toch wat beroepsmatiger: actief op

Na zijn pensionering raakte Wopke als vrijwilliger betrokken bij het asielzoekerscentrum in Heerenveen. Taak: het begeleiden van asielzoekers bij de procedure. Zeven jaar deed hij dat, toen was het welletjes. Het beleid werd te hard, hij kon nog maar heel weinig voor de mensen betekenen. Als voorbeeld noemt hij een gezin uit Iran, de man was daar onder het vorige regime president van de centrale bank. Ze wilden het liefst in deze omgeving wonen. Wopke dramde verder door dan een vrijwilliger betaamt en regelde voor het gezin een huis. Later kon dat niet meer. Je kon vrijwel niets meer betekenen voor wie hulp nodig had. Tijd voor afscheid. Over asielzoekers? Je moet heel voorzichtig zijn een mening te hebben. Het wordt al gauw een vooroordeel. Je moet met iedereen op dezelfde manier omgaan, moslim of gereformeerd. Hartstichting afdeling Drachten: Wopke was 11 jaar secretaris. Zijn kennis omtrent het functioneren van de afdeling Drachten is enorm. Dank zij Wopke is Drachten de best draaiende afdeling van Friesland. Bij zijn afscheid bleek hoe belangrijk voor hem de vrijwilligers zijn. Als het gaat om houding en zorg jegens collectanten hoefden ze in Den Haag, het hoofdkantoor, maar een klein steekje te laten vallen en ze kregen het te horen van Wopke. Echt boos werd hij als tijdens de collecteweek ook nog eens vanuit Den Haag donateurs werden geworven. Amnesty International had in De Veenhoop, het woongebied van Wopke en echtgenote Gepke, een schrijfclub; mensen die brieven schrijven naar het regime van een land waar iemand in nood is. Zelden komt er antwoord, maar door de veelheid van brieven werkt het vaak wel. Kopieën gaan soms naar de ambassade, soms niet. De schrijfclub is opgeheven, maar Wopke schrijft nog wel. In de loge van Odd Fellows Drachten heeft Wopke allerlei functies met verve bekleed. Ook was hij actief in de Stichting Thomas Wildey, oprichter van Odd Fellows. De vereniging subsidieert maatschappelijke projecten van de loges en regelt via aanvragen vakanties voor gezinnen die zelf onmogelijk hun eigen vakantie kunnen bekostigen. De afspraak voor dit interview was een paar weken eerder al gemaakt, maar Wopke had er even niet aan gedacht de Zie voor vervolg pagina 27

WOPKE HOEKSTRA

COLUMN RIXT WOLTERS



vervolg van pagina 25

AchilleonZorg is de overkoepeling van vier bedrijven, die gericht zijn op het leveren van totaalzorg. Dit wordt mogelijk gemaakt door samenwerking tussen verschillende deelbedrijven. Momenteel hebben wij 14 locaties in de provincies Friesland, Groningen en Drenthe.

Hommo Hof

Vervolg radertjes in de samenleving van pagina 11

Deze sterke combinatie zorgt ervoor dat AchilleonZorg totaalzorg op maat kan (blijven) leveren.

Wilt u gebruik maken van de gratis Neem dan contact met ons op: Telefoon 050 – 312 36 51 Of via de mail [email protected]

voetanalyse door onze Podotherapeut?

Kijk voor onze locaties op onze website www.achilleonzorg.nl

Op de foto: links Ger van Zanden en rechts Ellen Dijkstra (foto Gerard Boersen)

De koffiedames

Zij zorgen voor gezelligheid en een praatje in Woonzorgcentrum De Warrenhove en ’t Woonzorgcentrum. De Warrenhove en ’t Suderhiem hebben zeventien vrijwilligers die werkzaam zijn als koffiedame. Koffiedames verzorgen bij toerbeurt, samen met de restaurantmedewerker dagelijks de koffie/thee met koek voor de bewoners in het restaurant en de koffiezaal. We hebben een ontmoeting met Ellen Dijkstra en Ger van Zanden, koffiedames in het restaurant ‘de Taveerne’ van De Warrenhove. Ellen en Ger verzorgen op de dinsdagmorgen samen met de restaurantmedewerker de koffie en thee voor de bewoners.

In het vorige Pluskrant Magazine hebt u al iets kunnen lezen over het “levensloop-café”, een plek waar ouderen gezellig samen over vroeger kunnen praten. Dat “levensloop-café” vindt plaats eens in de twee weken op de woensdagmiddag van 14.30 tot 16.00 uur in woonzorgcentrum De Warrenhove in Drachten. Onder begeleiding van een aantal enthousiaste vrijwilligers praat u met elkaar over verschillende onderwerpen uit het leven. Het “levensloop-café” is dus voor mensen die het fijn vinden iets over zichzelf te vertellen en die daarnaast oprecht geïnteresseerd zijn in het verhaal van de ander. Dit najaar komen nog de volgende onderwerpen aan bod: • 2 september mijn lagere schooltijd • 16 september mijn puberjaren • 30 september familie • 14 oktober vriendschappen • 28 oktober mijn liefde(s) • 11 november mijn zelfbeeld • 25 november opvoeding • 9 december jaargetijden en jaarfeesten Lijkt het u wat, komt u dan eens vrijblijvend langs. Deelname aan het “levensloop-café” is gratis en verplicht tot niets. U bent van harte welkom. Laat u van te voren alstublieft even weten dat u komt? U kunt zich aanmelden bij Jenny Hoeksma, secretaresse van De Warrenhove, telefoon 0512-591100. Ellen en Ger werken respectievelijk al zes en één jaar als koffiedame. Eerder was Ger vrijwilligster op de handwerkgroep. De koffiedames verrichten heel wat handelingen op zo’n ochtend. Zo wordt het eerste kopje koffie uitgeserveerd waarna de koek volgt. Vervolgens worden de kopjes weer opgehaald en volgt het tweede kopje koffie. Als de bewoners weer naar hun appartement gaan maken de dames de tafels schoon en dekken de tafels in voor de warme maaltijd die rond het middaguur wordt genuttigd in het restaurant door de bewoners en externe gasten. Als Ellen en Ger rond 10.30 uur klaar zijn, gaan zij gezellig een praatje maken met de bewoners. Elke week schuiven zij aan bij een andere tafel. De bewoners waarderen dit bijzonder omdat zij hierdoor eens een ander praatje hebben. Beide dames genieten van hun taak als koffiedame. Zij zorgen ervoor dat de bewoners niets te kort komen en zijn een welkome aanvulling van de restaurantmedewerkers.

+

RADERTJES IN DE SAMENLEVING

Orthin Orthopedische instrumentmakerij Podopedie Praktijk voor Podotherapie Grunewald Schoenenspeciaalzaak en Ambulante schoenenspeciaalzaak Versol Orthopedisch schoenmakerij

Gezellig samen praten over vroeger

LEVENSLOOPCAFE

De kwaliteitsmarkt van de bewegingszorg!

datum vast te leggen. Hij was dan ook totaal onvoorbereid toen wij hun erf op reden. Wat hem er niet van weerhield zonder hapering zijn hele verhaal te vertellen. Hele verhaal? Hij denkt na: “O ja, die wipbrug nog, de gemeente had lang geleden ergens een dam gelegd waardoor een ophaalbrug overbodig was.” Er kwam een stichting Wipbrêge De Veenhoop met Wopke als voorzitter. Doel: fondsen werven voor transport en opbouw van de brug. Gemeente, Waterschap, Provincie deden mee. De gemeente verkocht de brug voor één euro. “ Als je de helft van het benodigde geld hebt geworven, dan ben je wel verplicht ook de andere helft bij elkaar te krijgen. Het was een heel spannende tijd en een enorme opluchting toen het gelukt was.” En daar ligt hij dan, bij de zeilschool op de Veenhoop. Mee opgebouwd door leerlingen van de MTS in Drachten. Wopke is inmiddels uit de stichting gestapt. Is dit het? Zit hij nog ergens in? Nee, Wopke Hoekstra, in dienst van, maar dan wel tot waar zijn grens ligt.

Levensloop-café

27

Ouderen, gebonden of ongebonden Er zijn, zoals dat Nederland betaamt, ook in Drachten drie ouderenbonden: ANBO, KBO en PCOB, algemeen, katholiek en protestants christelijk. Ze hebben zich gedrieënlijk al eens gepresenteerd in ons Pluskrant Magazine. Waarin onderscheiden ze zich? In weinig, in feite meer in achtergrond dan in daden. Ze zijn er alle drie voor de ouderen en daarin werken ze, in Drachten en eigenlijk in heel Friesland, voortreffelijk samen. Ze zijn verenigd in de SOS, Samenwerkende Ouderenbonden Smallingerland. Namens de ANBO zit in het SOS-bestuur IJsbrand Dijkstra. Ruim een halve eeuw gehuwd en meer dan een halve eeuw gepokt en gemazeld in vrijwilligerswerk. Lid van de bond al sinds zijn jeugd, toen de toekomst nog heel ver was. Waarom? Zijn ouders waren ook al lid. Hij zit in tal van besturen, heeft van doen met WMO, Sûnenz, en wat niet al. ‘s Winters loopt zijn agenda vol. Met IJsbrand Dijkstra praten we over de gang van zaken. Konden we in ons vorige nummer melden dat in Drachten een goed werkend vangnet bestaat voor de zorg om de mantelzorger, voeg hier maar bij hoe goed de drie ouderenbonden in de SOS het geregeld hebben. Bij ouderen gaat het om zorg, welzijn en eenzaamheid. WMO, PGB, (persoonsgebonden budget), en huishoudelijke hulp gaan van Den Haag naar gemeenten. Het beroep op vrijwilligers wordt dringender en de bonden spelen hierin een steeds grotere rol. De gemeente organiseert bijeenkomsten met vrijwilligers. Het gezamenlijk optreden van de bonden is van groot belang. Ze behartigen belangen van ouderen.

Uitnodiging Podocentrum van der Wijk controle afspraak

Stationsweg 77 Drachten u kunt bellen voor een afspraak naar: 0512:532881

Foto’s Gerard Boersen)

Veranderingen dus, veel en ingrijpend, waarvoor een structuur nodig is die dat aankan. De samenwerking tussen de drie bonden in Drachten, verenigd in de SOS, werkt voortreffelijk in contacten met de WMO-raad. Er is een

cluster ouderen van tien leden, van wie voorzitter en secretaris deel uitmaken van de WMOraad. Via deze kanalen is er inbreng in contacten met de gemeente waarbij wel degelijk wordt geluisterd. Ieder kwartaal hebben ouderenbonden via de SOS overleg met de wethouder van sociale zaken. Het SOS-bestuur heeft deelgenomen aan verschillende werkgroepen te weten Zorg Verandert, ouderenmishandeling en vrijwilligersbijeenkomsten door de gemeente georganiseerd. De SOS houdt zich via een activiteitencommissie bezig met uitstapjes voor leden, het jaarlijkse midwinterfeest, kortingen voor rijbewijskeuringen, sportschool, etc. Uitstekend opgeleide belastingadviseurs helpen bij het invullen van het aangifteformulier. Ook de VOA’s, vrijwillige ouderenadviseurs, staan ouderen bij op het gebied van wonen, welzijn, zorg, veiligheid en financiën. Digitaal 

Je hebt hulp nodig, maar waar kun je terecht? Gebleken is bij voorlichtingsbijeenkomsten van instanties als Zorgbelang Fryslân, de gemeente Smallingerland, het Notariaat en het VraagElkaar Café, dat er behoefte is aan een betrouwbare website voor ouderen. Digitaal hulp bieden en hulp vragen, zonder te verdwalen op internet. De SOS is gaan werken aan Wijzer, een digitale mogelijkheid betrouwbare informatie te vinden, die kan doorverwijzen naar zorg en hulpverleners. Veel ondersteuning ervaart men van ZuidOostZorg en Sûnenz. De provincie heeft een bijdrage van € 10.000 toegezegd. Gebruiksvriendelijk en laagdrempelig, simpel, zonder al die informatie die websites zo ontoegankelijk maken. Ge-

29

+

zondheid, nieuws, agenda, en forum, trefwoorden van waaruit je de informatie kunt krijgen die je hebben wilt. Denken met ouderen, niet over ouderen. Flexibel 

Of het nu gaat om een bond, een partij, instelling of bedrijf, overal is structuur nodig. Bij ouderenbonden is die structuur gericht op leden en vrijwilligers. Een structuur derhalve die bestand moet zijn tegen veranderingen overheveling van Den Haag naar gemeente, om maar iets te noemen en die dus flexibel moet zijn. Maar bij al die veranderingen is er één constante: de vrijwilliger. Helaas wordt het moeilijker vrijwilligers te werven, men is huiverig voor werken in besturen, wil liever geen taken voor langere termijn. In gezinnen waar man en vrouw een baan hebben is weinig ruimte meer voor vrijwilligerswerk. En toch, al wat met vrijwilligers tot stand is gebracht, moet in stand blijven, maar anders, in een andere omgeving. Mensen die daar iets voor voelen zijn welkom bij de ouderenbonden. Blijft waar dat we de vrijwilliger moeten koesteren, serieus nemen, luisteren en waar maken dat hij of zij een essentieel onderdeel is van het geheel. Nog steeds is het belangrijk op gepaste wijze te komen met een attentie, ook als men reageert met de opmerking, dat dat toch niet hoeft. Samenwerken om dichter bij het individu te komen en daarbij aan het vrijwilligerswerk evenveel voldoening ontlenen als IJsbrand Dijkstra. Hommo Hof

OUDEREN, GEBONDEN OF ONGEBONDEN

ens is het den dat u erapie bent



31

Puzzelpagina + + K R OMME N + R E V O L T E + G A N Z E N E I + T U I GA GE + WE G R U M B OO N

Welnu: hier is hij dan. Goed idee? Puzzel dan mee!

www.europese-aanbesteding.nl

International Tender Services B.V. experts Europese aanbestedingen & overheidsopdrachten

We testen in deze eerste aflevering uw kennis van de eigen regio. Met de letters van twee woorden moet de naam van een dorp, gehucht of buurtschap samengesteld worden. De genummerde letter plaatst u in het betreffende vakje van de oplossing. We hebben als voorbeeld al één ingevuld.

Geschillenbemiddeling / Arbitrage

T H E E L AT HUGO H EH O

= = = = = =

3 DEWI LG E N 2

9 4 7 8

+E L = L I T E R +W E S P = B US S E N + V O ER = B A D J E +S P RE I = S CH I E P + F L A N E ER = WA A RU I T +V E E N = P OR T RE T

1

Best Value Procurement / Prestatieinkoop

L I N DE B E RG

Opsterland

oplossing: Europese Aanbestedingen

+

Smallingerland

De redactie dacht dat onze PLUSKRANT-Magazine wel een puzzelpagina kon gebruiken.

2

L

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1 11 5 6 10 12

Onder de goede oplossingen wordt een boekenbon van 15 euro verloot. Opsturen naar: Redactie PLUSKRANT/Magazine p/a Tom de Boer De Fintsjes 27 9221 TS ROTTEVALLE Of via email: [email protected]

Foto’s Gerard Boersen)

Contractmanagement Juridische advisering Trainingen Helpdesk

e-mail: [email protected] internet: www.europese-aanbesteding.nl

Postadres: Postbus 246, 8100 AE Raalte

PUZZELPAGINA

telefoon: +31 (0)572 - 362 240

Adresgegevens: International Tender Services (ITS) B.V. Vrieswijk 6B 8103 PB Raalte

ZorgThuis Sunenz 1/1 “Zorg met een gouden* randje, daar profiteer ik elke dag van”

Dat beetje extra van ZorgThuis • Zorg en ondersteuning afgestemd op uw wens • Beeldzorg met iPad

• Medicatiebegeleiding op afstand

• Specialistische verpleging en thuiszorg • Professioneel en vriendelijk • Kleine vaste teams • Alle (para)medische diensten aan huis

Betrokkenheid,

aandacht en zorg

*prezo; het gouden keurmerk in de zorg

cliënten huis geven ZorgT+

een 9

Meer weten? Of hulp nodig bij het aanvragen van uw hulp? Bel gratis 0800- 571 71 71 www.zuidoostzorg.nl Dat beetje extra

PLUSKRANTMagazine. In gesprek met... Martine Mees. Voor jong en oud in Smallingerland en Opsterland. Foto Gerard Boersen

Recommend Documents