Platform Bèta Techniek. Connect Chemiedag Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken?

Platform Bèta Techniek

Connect 05 2015

Chemiedag 2015

Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken?

Connect 05 2015 Succesvolle samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven is de basis voor groei van de topsector Chemie. Het is een onderwerp wat de hele sector bezighoudt. Het is dan ook het thema van de tweede chemiedag voor Centra voor innovatief vakmanschap en Centres of expertise. Die dag vindt plaats op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen op maandag 20 april 2015. Centra uit de chemie uit het hele land gaan met elkaar in discussie. Ze bespreken successen, knelpunten en kansen, op zoek naar het antwoord op de vraag: Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken?

Ecosysteem De Brightlands Chemelot Campus is een voorbeeld als het gaat om samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Bert Kip is CEO van de campus en opent chemiedag. Kip laat zien op welke manier kennis- en onderwijsinstellingen, kleine en grote bedrijven en startups op de campus met elkaar samenwerken. Het is een ecosysteem binnen de kenniseconomie in de regio Limburg. Het creëren van ecosystemen is waar het in de hele sector om draait. Het betekent onder andere het genereren van een hoge in- en uitstroom van studenten van chemieopleidingen en het creëren van een sterke link tussen onderwijs en innovatie. Dat alles in lijn met de ambities voor 2050, die door

centravoorinnovatiefvakmanschap.nl | centresofexpertise.nl

de topsector zijn gedefinieerd. Het zijn ambities die de concurrentiepositie van Nederland binnen de topsector Chemie moeten gaan versterken. “Nederland wordt het land van de groene en duurzame chemie en van de slimme materialen en oplossingen”, aldus Onno de Vreede, Manager Onderwijs en Innovatie bij de VNCI.

“Nederland wordt het land van de groene en duurzame chemie en van de slimme materialen en oplossingen.” Onno de Vreede

Chemiedag 2015 Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken? | 02

Connect 05 2015 “Er is niet één one-size fits all manier van werken. Er is geen goed of slecht. Maar de manier waarop je je centrum opzet, hangt af van de vraag van de omgeving, je plan en je doel.” Edwin Berends

Stand van zaken In ecosystemen spelen Centres of expertise en Centra voor innovatief vakmanschap een belangrijke rol. Centra zijn namelijk in staat om onderwijs en bedrijfsleven samen te brengen. Op die manier kunnen zij het innovatievermogen van het bedrijfsleven versterken. Eén van de deelnemers benadrukt hoe dat werkt: “Een campus zonder studenten is een fabrieksterrein en studenten zonder een campus is een school. Je hebt elkaar nodig. De toegevoegde waarde zit juist in het samengaan van studenten, onderwijs en bedrijven.” Edwin Berends, lid van de expertcommissie van Platform Bèta Techniek, legt uit dat Centra variëren in de manier waarop zij hun werk uitvoeren. Zo kunnen Centra er voor kiezen zich te richten op initieel onderwijs of juist op het bieden van nieuwe diensten. Organisatorisch gezien kunnen Centra bestaan als autonoom centrum of juist als onderdeel van één of meerdere onderwijsinstellingen. De eerste generatie centra heeft al een weg gevonden in de manier van werken. Veel Centra voor innovatief vakmanschap richten


zich op initieel onderwijs vanuit een geïntegreerde positie binnen een onderwijsinstelling. Centra uit de derde lichting, die net zijn gestart of nog gaan starten onder het regionaal investeringsfonds, zijn nog op zoek naar hun ideale werkwijze. Berends benadrukt de eigenheid van Centra: “Er is niet één one-size fits all manier van werken. Er is geen goed of slecht. Maar de manier waarop je je centrum opzet, hangt af van de vraag van de omgeving, je plan en je doel.”

Succesverhalen Stuk voor stuk kennen bestaande Centra hun successen. Chemiedag is het uitgelezen moment daar bij stil te staan. Tijdens de pitches van verschillende aanwezige Centra worden best practices dan ook met elkaar gedeeld. Centra geven aan dat er al succesvol wordt samengewerkt. Dat geldt voor onderwijsinstellingen onderling, zoals in het geval van één van de Centres of expertise: “We hebben veel geïnvesteerd in de samenwerking tussen de hoge scholen. En dat gaat goed, zelfs als je daar, zoals in ons geval, 100 kilometer voor moet rijden.” Maar het geldt ook voor de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven, zoals in het geval van een Centrum voor innovatief vakmanschap: “De grootste concurrenten uit de regio werken met elkaar samen.”


Connect 05 2015 “Steeds vaker zien bedrijven dat we een positieve bijdrage leveren binnen onze tak. We maken veel gebruik van social media om ons netwerk aan te spreken en we zetten onszelf beter op de kaart door regionale successen uit te venten.” Centre of expertise

Aandachtspunten Naast successen ervaren Centra in de topsector Chemie ook veel uitdagingen. Die lopen uiteen van het (lage) kennisniveau van studenten tot het meest geschikte verdienmodel. De middag van chemiedag staat in het teken van deze uitdagingen en aandachtspunten. Welke aandachtspunten zijn er? De juiste mindset Centra moeten geschikte partners vinden om mee samen te werken. Hoewel veel Centra dat al succesvol doen, is het nog lastig om verwachtingen op elkaar af te stemmen. Bedrijven en onderwijsinstellingen, maar ook studenten én docenten moeten wennen aan de nieuwe manier van (samen) werken. Dat is een kwestie van investeren, maar ook een kwestie van de juiste mindset. Zoals één van de aanwezige bedrijven toelicht: “De meer dan logische samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs is onderdeel van de cultuur van ons bedrijf.”


Jac Koenen, Product Concept manager bij DSM Biomedical BV, is opdrachtgever en gebruiker van het Chemelot Innovation and Learning Labs (CHILL). Hij vertelt wat zijn ervaring is met CHILL en met de studenten: “Het was even zoeken, maar inmiddels kan DSM een goede opdrachtgever voor studenten zijn. De drempel om samen te werken met de studenten van CHILL is laag vanwege de locatie, de geboden infrastructuur en omdat het onderzoek niet zo duur is. Maar de samenwerking zou nog veel beter kunnen. Want hoewel de studenten digitaal werk snel oppakken, is de theoretische kennis van studenten soms laag. Er mag dus wat mij betreft wat gas bij in het onderwijs. Ook worden studenten snel afgeleid door examens en andere onderwijsverplichtingen. Ze zouden afgebakende tijdblokken moeten krijgen om geconcentreerd hun werk te kunnen doen.”


Connect 05 2015 “De samenwerking zou nog veel beter kunnen.” Jac Koenen

Duurzaam verdienmodel Op termijn moeten Centra zelfvoorzienend worden, waarvoor ze een duurzaam verdienmodel moeten ontwikkelen. Ook hier geldt dat Centra op zoek moeten naar een verdienmodel dat past bij hun eigen omgeving en doel. Er wordt onder andere gesproken over no cure no pay en over betaling voor het gebruik van kennis en/of materiaal. Een centrum dat waarde toevoegt mag daar namelijk best een vergoeding voor vragen. Ook subsidies worden genoemd als financieringsmogelijkheid, zoals Europese subsidies of de TKI toeslag voor meerjarige partnerships. In elk geval moeten centra blijven zoeken naar de juiste en gezonde verhouding tussen private bedrijfsopdrachten en publieke onderzoeksprojecten. Dan is het de kunst betaalde opdrachten binnen te halen en een geldstroom op gang te krijgen. Nu voor later De technologie is constant in ontwikkeling en het curriculum van een opleiding moet daar op aan blijven sluiten. Daarom vinden Centra het lastig om de continuïteit te waarborgen en een doorlopende leerlijn in het onderwijs te bieden. Daarbij zijn de agenda’s van provincies een extra uitdaging, aangezien zij regelmatig met nieuwe thema’s op de proppen komen. Om toch continuïteit te bieden moeten Centra zich af blijven vragen wat studenten nu nodig hebben voor later. Door daar naar te zoeken kan onderwijs een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van studenten.


Opbouw en organisatie Ten grondslag aan de praktische uitvoering van Centra ligt de opbouw en organisatie ervan. Het gaat dan met name over het verdienmodel, de positionering en de juridische vormgeving. De organisatie is afhankelijk van het doel en het werkveld van een centrum. Die organisatie bepaalt uiteindelijk in grote mate het succes en de kwaliteit ervan. Welke opbouw en organisatie een centrum ook kiest, het is belangrijk dat een centrum zelfstandig en duurzaam kan bestaan.


Connect 05 2015

“Ik zou als opdrachtgever graag vooraf kennis willen maken met de studenten... Je wilt toch weten wat voor een vlees je in de kuip hebt.” Jac Koenen

Kansen In de tafelgesprekken blijkt dat er nog veel kansen liggen in de topsector Chemie. En dat betekent dat Centra nog verder kunnen groeien en ontwikkelen. High potentials aantrekken Centra zijn een interessante samenwerkingspartner en mogen dat laten zien. Iedereen is het namelijk eens dat het werken met mbo- en hbo-studenten interessant is, voor zowel kleine als grotere bedrijven. Bedrijven kunnen studenten inzetten als goedkope onderzoekers voor initieel en explorerend onderzoek. Maar samenwerking met Centra is voor bedrijven ook interessant als wervingsinstrument om jonge high potentials aan te trekken.


MKB als partner Centra geven aan dat het midden- en kleinbedrijf (MKB) een aantrekkelijke bedrijfssector is om meer mee samen te werken. Daar liggen namelijk veel interessante onderzoeksvragen. Tegelijkertijd lopen centra tegen uitdagingen aan, met name vanwege de beperkte hoeveelheid geld in die sector. Bovendien wordt binnen het MKB vaak in korte termijnen gedacht, terwijl het soms moeilijk te bepalen is wat de waarde van een investering op de lange termijn is. Toch is samenwerking met het MKB interessant en Centra kunnen die mogelijkheid verder onderzoeken.


Connect 05 2015 “Je moet als centrum zoeken naar de vacuüms. Waar kun je toegevoegde waarde leveren? Ik neem risico’s en doe investeringen, waarmee we een interessante partij worden voor bedrijven.” Peter Engelen

Positioneren Centra hebben de kans om een toegevoegde waarde te leveren aan de bestaande markt. Maar Centra zullen zich moeten onderscheiden om daadwerkelijk een plek in de markt te veroveren. Ze moeten zichzelf profileren en zichtbaar maken. Peter Engelen, directeur van CHILL, legt uit hoe hij dat doet: “Je moet als centrum zoeken naar de vacuüms. Waar kun je toegevoegde waarde leveren? Ik neem risico’s en doe investeringen, waarmee we een interessante partij worden voor bedrijven.”


Positioneren van Centra blijft een moeilijke opgave. Mede omdat mbo-instellingen veel bezig zijn met zich te bewijzen tegenover hun eigen College van Bestuur. De vraag is of Centra voor innovatief vakmanschap genoeg ruimte krijgen zich te ontwikkelen, zowel financieel als politiek gezien.


Connect 05 2015 Succesvolle samenwerking? Succesvolle samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven in de chemie is het resultaat van een slimme organisatie van Centra. Dat geldt zowel voor de organisatie op papier als voor de uitvoering in de praktijk. Centra moeten daarin keuzes maken die passen bij hun doel, plan en werkveld. Daarbij is het van belang je binnen de sector en de regio te positioneren. Dat is noodzakelijk om meerwaarde te kunnen leveren en in staat te zijn zelfstandig te bestaan. De topsector Chemie moet blijven praten over de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Deze tweede chemiedag is de opzet naar een verdere samenwerking in de toekomst. Voor vragen over deze dag of over de follow-up ervan kun je contact opnemen met Jorg van Velzen via [email protected].

Meer informatie? Platform Bèta Techniek Lange Voorhout 20, 2514 EE Den Haag Postbus 556, 2501 CN Den Haag Website voor Centres of expertise en Centra voor innovatief vakmanschap centresofexpertise.nl centravoorinnovatiefvakmanschap.nl centravoorinnovatiefvakmanschap.nl | centresofexpertise.nl


Platform Bèta Techniek. Connect Chemiedag Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken?

Recommend Documents