Planeet zee didactische achtergrond en meevaren met RV Simon Stevin
1
Planeet zee I. Wat is Planeet zee? Planeet zee is een elektronische leeromgeving voor jongeren uit het hoger secundair onderwijs (2e en 3e graad) met lesmodules, opdrachten en een competitie rond de onderzoekscompetenties die handelen over het hedendaags onderzoek aan de kust, zeeën en oceanen.
II. Doelstellingen Planeet zee tracht de probleemoplossende, informatieverwervende en onderzoekscompetenties van jongeren te vergroten en hen ondertussen kennis en inzicht bij te brengen over het onderzoek van de oceaan. De manier van leren situeert zich binnen de ruime context van het sociaalconstructivisme: jongeren bouwen zelf kennis op en dat in groepsverband. Sommige modules sluiten aan bij leerplandoelstellingen van de reguliere lessen aardrijkskunde, biologie, chemie en fysica. De competitie richt zich op het zelfstandig uitvoeren van een onderzoek. Planeet Zee leent zich het best om projectmatig of binnen de Vrije Ruimte uit te werken.
III. Wetenschappelijke onderbouwing De inhoud van Planeet Zee kwam tot stand door de intensieve samenwerking met heel wat onderzoeksgroepen uit België (zoals de Ugent, UA, ULB, VUB, KULeuven, INBO, ILVO, …) en daarbuiten (waaronder de Sir Alister Hardy Foundation for Ocean Science, de University of the Azores, het National Oceanography Centre Southampton, de International Oceanographic Commission, ..). Een team van pedagogische en wetenschappelijk geschoolde medewerkers zorgden voor de uitwerking naar een concreet leertraject.
IV. Open leeromgeving www.planeetzee.org Reisroute als rode draad De rode draad doorheen het project is de zeilreis van Julie en Thom die voor heel wat problemen op volle zee komen te staan. Via radiocontact krijgen ze hulp van wetenschappers van op het onderzoeksschip de Zeeleeuw. Hun zeilreis brengt hen van de Belgische kust over de Atlantische Oceaan tot de westkust van de Verenigde Staten en terug, met de stroming mee, naar de Noordzee.
2
23 lesmodules met centrale onderzoeksvraag en opdrachten Tijdens hun tocht ondervinden Julie en Thom 23 problemen waaraan een lesmodule is opgehangen. Iedere lesmodule wordt ingeleid door een hoofdwetenschapper van dienst. Na een korte introductie op de module en de onderzoeksvraag, volgt een geanimeerde uiteenzetting van het centrale thema en verschillende opdrachten. DAG 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. EXTRA EXTRA
MODULE Graadmeters voor een duurzame kust De kunst van het navigeren Dolfijnen, walvissen en de mens Windenergie aan zee Visboerderij Schimmen uit de diepzee Weldaden uit de zee Biodiversiteit in extreme milieus Tsunamigevaar Mangroves als stootkussen Diepzeeapotheek De oceanen als transportband Spoedig naar een nieuwe ijstijd? Gashydraten of brandend ijs Vreemde indringers Voedingsstoffen en algenbloei Het niet-vervuilende schip Plankton en klimaat Duurzame visserijtechnieken Zeezandwinning Leven na een strandsuppletie Darwin en de stamboom van het leven Mercator en de Cartografie
Opdrachten Observeren en onderzoeken staan binnen Planeet zee centraal. Het is op het niveau van de opdrachten dat de differentiatie naar de verschillende opleidingsniveaus en studierichtingen gebeurt. De gebruikte werkvormen bij de opdrachten variëren van module tot module. Opzoeken van informatie, verwerking van gegevens, experimenteren met een computersimulatie, deelname aan een rollenspel of een debat, het uitvoeren van een groot aantal korte en lange experimenten, veldwerkoefeningen, bedrijfsbezoeken en het maken van schaalmodellen behoren tot het buffet van meer dan 50 opdrachten dat Planeet zee voorschotelt. Deze opdrachten zijn een voorbereiding naar de onderzoeksopdracht. Begeleiding voor de leerkracht Planeet zee kan zelfstandig of met begeleiding van leerkracht worden uitgevoerd. Elke opdracht omvat didactische informatie over de duur, werkwijze, methode en benodigdheden bij iedere opdracht. Bij gesloten opdrachten wordt een verbetersleutel voorzien, te verkrijgen door een mail te versturen naar
[email protected] . Onder de button ‘opdrachten’ staat een overzicht van alle opdrachten met een link, gesorteerd per lesmodule.
3
V.
Meevaren met RV Simon Stevin NIEUW
Klassen krijgen jaarlijks de kans om het tegen elkaar op te nemen. In 2013 zal er geen vijfdaagse expeditie worden aangeboden. Klassen kunnen wel intekenen om deel te nemen aan één van de vijf educatieve dagexpedities aan boord van het gloednieuwe schip de RV Simon Stevin.
Hoe inschrijven? Om in te schrijven voor een dagtocht aan boord van de RV Simon Stevin, dienen de klassen die inschepen: - te behoren tot de 2e of 3e graad secundair onderwijs. - uit minder dan 17 leerlingen + 1 leerkracht te bestaan. (Gelieve ons eerst te contacteren mocht de klas groter zijn.) - een sterke interesse in het zeeonderzoek te hebben. - toestemming krijgen van de schooldirectie om mee te varen op één van de voorziene vaardagen tijdens de 2e week na de paasvakantie: 22/04/2013 – 26/04/2013 - een motivatiebrief te versturen die bestaat uit een antwoord op de volgende vragen: 1) Omschrijf waarom jullie klas aan deze expeditie wil deelnemen. 2) Omschrijf hoe de klas zich zal voorbereiden op deze expeditie. 3) Omschrijf hoede klas deze ervaring na afloop zal verwerken. 4) Geef de naam en adres van de school, naam en telefoonnummer van de leerkracht, jaar en studierichting en het aantal leerlingen op. 5) Stuur dit voor 20 maart 2013 op naar
[email protected] De jury selecteert op basis van deze motivatiebrief 5 succesvolle klassen.
4
VI.
Praktische informatie
Duur en planning schooljaar 2012-2013 De website is het hele schooljaar toegankelijk. Inschrijven voor de dagtocht aan boord van de Simon Stevin kan tot woe 20 maart 2013. Deadline inschrijving dagtocht met Simon Stevin Jurering: Bekendmaking: Dagtochten:
Inzenden vóór woe 20 maart 2013 vrij 22 maart 2013 ma 25 maart 2013 Van ma 22 april tot vrij 26 april 2013 Plaats inschepen: Oostende
Kostprijs Deelname aan Planeet Zee en de expeditie van Planeet Zee is vrij van kosten dankzij de ondersteuning van VLOOT en de Vlaamse overheid binnen het actieplan Wetenschapscommunicatie.
Computeraansluiting Het voornaamste kenmerk van elektronisch leren is dat het volledige leertraject zich in de open leeromgeving bevindt. Bijgevolg zijn de lesmodules niet in tekstformaat beschikbaar. Om het gebruik van de computer te halveren werden wel alle opdrachten als pdf-document beschikbaar gesteld. We raden aan om over een computer te beschikken gedurende ten minste 1/2 van de totale tijd. Planeet zee maakt gebruik van flashapplicaties. Om pdf-documenten te lezen is er Adobe Reader nodig. De website van Planeet zee omvat meer dan 400 webpagina’s, goed voor een totaal van 750 MB - 1 GB. Indien de school over onvoldoende bandbreedte beschikt, zal de website traag openen en misschien blokkeren.
5
Bijlage: Overzichtslijst reisroute met onderzoeksvragen en opdrachten te vinden op www.planeetzee.org Dag 1.
2.
Module Graadmeters voor een duurzame kust
De kunst van het navigeren
3.
Dolfijnen, walvissen en de mens
4.
Windenergie aan zee
5.
Visboerderij
6.
Schimmen uit de diepzee
7.
Dorst in een zee van water
8. 9.
Biodiversiteit in extreme milieus Tsunamigevaar
10.
Mangroves als stootkussen
11.
Zeeapotheek
12.
De oceanen als transportband
Opdrachten Onderzoeksvraag File naar de kust ontwijken Afval ruimen Strijd voor grond Onderzoeksvraag Koers uitzetten voor een wereldreis Positie bepalen Overleven op zee Onderzoeksvraag Levende ARGO-vloot Zeezoogdieren tellen Windmeter bouwen Windmolens op zee, rendabel? Bouw van een windmolen Energiemarkt van de toekomst Kweek van pekelkreeftjes en vislarven Oesterput Onderzoeksvraag Diepzeekunst Wet van Archimedes Leven in de diepzee Ontzilten door elektrolyse Ontzilten met zonne-energie Weldaden uit de zee Chemosynthese Satellietbeelden Tsunami 2004 Tsunamigolf Het verdwijnen van een vulkaan Demonstratie van een golfgoot Golfgoot maken Onderzoeksvraag Op visite bij de apotheker Bioactieve stoffen Onderzoeksvraag
Type Vraagstuk Veldwerk Rollenspel Kaart Veldwerk Veldwerk Onderzoek opzetten Analyse data Fysisch experiment Onderzoek Technisch experiment Debat Biologisch experiment Bedrijfsbezoek Kunstwerk maken Fysisisch experiment Computersimulatie Chemisch experiment Chemisch experiment Presentatie Biochemisch experiment Analyse beelden Vraagstuk Fysisch experiment Bezoek Fysisch experiment Artikel schrijven Presentatie
6
13.
14.
Spoedig naar een nieuwe ijstijd?
Gashydraten of brandend ijs
15.
Vreemde indringers
16.
Voedingsstoffen en algenbloei
17.
Het niet-vervuilende schip
18.
19.
20.
21.
Plankton en klimaat Duurzame visserijtechnieken
Zeezandwinning
Leven na een strandsuppletie
EXTRA
Darwin en de stamboom van het leven
EXTRA
Mercator en de cartografie
El Niño Badeendjes in beweging Onderzoeksvraag Dichtheidsverschil Klimaatscenario’s Onderzoeksvraag Het Bermuda mysterie Seismisch onderzoek van gashydraten Onderzoeksvraag Kwallenplaag Nitraat- en fosfaatgehalte bepalen Een cel uit de hel; giftige algen Waterkwaliteit van vijver bepalen Onderzoeksvraag Clean Ship Campagne Zelf smog maken Goederentransport over zee De invloed van omgevingsfactoren op de watervlo De licht- en donkerflesmethode Onderzoeksvraag Kabeljauwvangst Uitstappen Onderzoeksvraag Carbonaatgehalte van zand bepalen Bezoek zandwinningsfirma Onderzoeksvraag Wat is de beste suppletiemethode? Het strand in de klas Met de klas naar het strand Strandsuppletie in cijfers Darwinlab Evolutiegalerij Classificatie Natuurlijke selectie De klas op kaart Hot potatoes opdracht
Presentatie Kaartoefening Fysisch experiment Onderzoek Debat Vraagstuk Debat Chemisch experiment Presentatie Veldwerk Campagne Chemisch experiment Presentatie Biologisch experiment Biochemisch experiment Opinie Bezoek Chemisch experiment Bezoek Onderzoek Veldwerk Veldwerk Vraagstuk Biotechexperiment Bezoek Simulatiespel Simulatiespel Kaartopdracht
7
Planeet Zee werd ontwikkeld door het Vlaams Instituut voor de Zee, in samenwerking met VLOOT, She Consultancy en Studio Bal Gehakt, met de steun van de Vlaamse Gemeenschap binnen het actieplan Wetenschapscommunicatie. Copyright 2007-2013 Vlaams Instituut voor de Zee www.vliz.be/educatie contact:
[email protected]
8
