Examen VMBO-GL
2015 gedurende 400 minuten
pilot - CSPE PIE GL profiel Produceren, Installeren en Energie
Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en digitale bestanden.
Dit examen bestaat uit 15 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 106 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden.
PG-1300-f-15-1-o
Onderdeel A
ontwerpen
tijdsduur ongeveer 130 minuten
10p
1
Maak de minitoets bij opdracht 1. Lees eerst de onderstaande informatie voordat je opdracht 2 gaat maken. Je werkt als werkvoorbereider bij een technisch installatiebedrijf. In opdracht 2 maak je een installatietekening af van de begane grond van een woning. Dit doe je met een 2D CAD-programma. In opdracht 3 maak je de materiaallijst af. Daarna maak je een kostenberekening (calculatie) van deze installatie.
10p
2
Maak de installatietekening van de begane grond af. Gebruik een 2D CAD-programma. Bij deze opdracht kun je drie punten krijgen voor je werktempo. Je mag maximaal 100 minuten over deze opdracht doen. De examinator houdt bij hoeveel tijd jij nodig hebt voor deze tekenopdracht. De tijd gaat in zodra je het CAD-bestand opent. Je mag dus eerst de hele opdracht doorlezen. Als je klaar bent met de opdracht meld je dit direct aan de examinator. In de onderstaande tabel zie je hoeveel punten je kunt halen voor het werktempo. tijd nodig
punten
50 minuten of minder
3
51 tot en met 75 minuten
2
76 tot en met 90 minuten
1
91 tot en met 100 minuten
0
Je krijgt deze punten alleen als je voor de tekening minimaal 4 punten hebt behaald.
PG-1300-f-15-1-o
2 / 21
lees verder ►►►
Voordat je aan de opdracht begint Lees de opdracht eerst helemaal door. De examinator vertelt je waar je het bestand kunt vinden. Open het bestand pie15gl_installatietekening.dwg (of .dxf). Sla het bestand op onder de bestandsnaam: pie15gl_installatietekening_[jouw naam].dwg (of .dxf). Let op De CAD-tekening heeft meerdere lagen. Kies steeds de juiste laag, bijvoorbeeld: symbolen komen in de laag Symbolen. Teken alleen in de lagen die niet op slot staan. Aanwijzingen In de woonkamer wordt de installatie inbouw uitgevoerd volgens het centraaldoossysteem met VD-draad (H07V-U) in pvc-buis Ø16 mm. In de garage wordt de installatie opbouw uitgevoerd volgens het normaaldoossysteem met VD-draad (H07V-U) in pvc-buis Ø16 mm. In de garage wordt een wisselschakeling toegepast. Uitvoering van de opdracht Typ je naam, kandidaatnummer en de datum in de rechteronderhoek van de tekening. Maak de installatietekening van de lichtinstallatie af. • Teken de horizontale en verticale leidingen die nodig zijn. Geef in elke leiding het aantal draden aan. • Plaats de ontbrekende symbolen in de tekening. Kies ze uit de lijst met symbolen en zet ze op de juiste plaats en in de juiste stand in de tekening. Bij de plaats van de symbolen staat een kruisje. Verwijder dit kruisje nadat je het symbool geplaatst hebt. Als je klaar bent met de opdracht Vertel de examinator dat je klaar bent. Maak een afdruk van pie15gl_installatietekening_[jouw eigen naam].dwg (of .dxf). Lever de afdruk in bij de examinator.
PG-1300-f-15-1-o
3 / 21
lees verder ►►►
5p
3
Maak de materiaallijst en de kostenberekening (calculatie) af. Voordat je aan de opdracht begint Lees de opdracht eerst helemaal door. Je krijgt van de examinator uitwerkbijlage 1 met de installatietekening en de materiaallijst. De materiaallijst is nog niet volledig. Gebruik de installatietekening om de juiste aantallen te berekenen. Als voorbeeld zijn enkele aantallen al ingevuld. Vul altijd iets in op de stippellijntjes, ook als je denkt dat het aantal ‘0’ is. Als de materiaallijst klaar is, ga je een kostenberekening maken voor de elektrische installatie. Voor de kostenberekening heb je het bestand pie15gl_calculatie.xlsm nodig. De examinator vertelt je waar je dit bestand kunt vinden. Uitvoering van de opdracht Maak de materiaallijst op uitwerkbijlage 1 af. Open dan het Excel-bestand pie15gl_calculatie.xlsm. en sla dit op onder de bestandsnaam pie15gl_calculatie_[jouw naam].xlsm. Lees de uitleg in het bestand. Maak de calculatie af. Als je klaar bent met de opdracht Maak een afdruk van het bestand. Lever uitwerkbijlage 1 en de afdruk van het bestand in bij de examinator.
PG-1300-f-15-1-o
4 / 21
lees verder ►►►
Lees eerst de onderstaande informatie voordat je opdracht 4 gaat maken. Een voetbalclub gebruikt een waterpomp voor het beregenen van een voetbalveld. In de waterpomp komt een waterdoorlaat waarmee je de waterstroom kunt verkleinen. Bij opdracht 4 ga je een 3D-model van dit onderdeel tekenen met een 3D-tekenprogramma. Bij opdracht 5 ga je het 3D-model als prototype uitprinten met een 3D-printer.
5p
4
Teken het 3D-model met een 3D CAD-programma. Voordat je aan de opdracht begint Lees deze opdracht eerst helemaal door. Je ontvangt van de examinator de bijlage. Uitvoering van de opdracht Maak een nieuw bestand aan in een 3D-tekenprogramma. Sla het bestand op onder de bestandsnaam: pie15gl_waterdoorlaat_[jouw naam]. Teken een 3D-model van de waterdoorlaat. Je gebruikt hiervoor de werktekeningen op de bijlage. Als je klaar bent met de opdracht Als je klaar bent laat je de examinator je getekende model controleren. Je krijgt punten volgens de onderstaande tabel. beoordeling
2p
5
aantal punten
in één keer helemaal goed getekend
5
helemaal goed getekend na één herkansing
3
helemaal goed getekend na de tweede herkansing
1
niet helemaal goed na tweede herkansing
0
Print een prototype van jouw waterdoorlaat met een 3D-printer. Voordat je aan de opdracht begint Je krijgt van de examinator instructies voor het 3D-printen. Uitvoering van de opdracht Maak een 3D-print van jouw 3D-model uit opdracht 4. Als je klaar bent met de opdracht Lever het prototype in bij de examinator.
PG-1300-f-15-1-o
5 / 21
lees verder ►►►
Onderdeel B
maken en installeren
tijdsduur ongeveer 200 minuten
10p
6
Maak de minitoets bij opdracht 6. Lees eerst de onderstaande informatie voordat je opdracht 7 gaat maken. Lichtmasten met ledverlichting op een sportterein. bedieningspaneel
lichtmast
De beheerder kan de verlichting van een sportterrein in de kantine in- en uitschakelen met een bedieningspaneel. Op dit paneel zitten twee drukknoppen. De groene drukknop schakelt de verlichting in: er gaat dan een signaallamp branden. De rode drukknop schakelt de verlichting uit: de signaallamp gaat dan weer uit.
23p
7
Bij dit onderdeel maak je de stuknummers voor het bedieningspaneel. Ook voer je een maat- en kwaliteitscontrole uit van deze drie stuknummers. Daarna monteer je de twee drukknoppen en de signaallamphouder in het bedieningspaneel. Op de frameplaat komt een DIN-rail en een relais. Dan monteer je de installatie.
Maak en controleer de frameplaat, de frontplaat en de wartelplaat. Voordat je aan de opdracht begint Lees de opdracht eerst helemaal door. Gebruik de materiaallijst van bladzijde 10 en de tekeningen van bladzijde 12 tot en met 14.
PG-1300-f-15-1-o
6 / 21
lees verder ►►►
Uitvoering van de opdracht Je ontvangt van de examinator de materialen voor het maken van de drie stuknummers. Teken de maten af. Controleer alle maten. Boor de gaten volgens de geldende veiligheidsvoorschriften. Gebruik voor de gaten ≥ Ø5 mm een getrapte plaatboor. Braam de scherpe randen af. Rond de hoeken af. (Als er geen radius is gegeven dan geldt: R ≤ 1). Je krijgt van de examinator uitwerkbijlage 2. Hierop staat wat je moet gaan controleren bij stuknummer 1, 2 en 3. Eerst vul jij deze uitwerkbijlage in én daarna de examinator. Als je de controles zorgvuldig uitvoert, zullen jouw resultaten gelijk zijn aan die van de examinator.
Controleer de maten en kwaliteit van de drie stuknummers.
Als je klaar bent met de opdracht Lever uitwerkbijlage 2 in bij de examinator. Laat nu de examinator de stuknummers controleren. De examinator stelt je twee vragen over de werkzaamheden. 2p
8
Monteer de onderdelen voor het bedieningspaneel. Uitvoering van de opdracht Je krijgt van de examinator de overige materialen voor het bedieningspaneel. Gebruik de materiaallijst van bladzijde 10 en de werktekening van bladzijde 11. Bouw de drukknoppen en de signaallamphouder in het paneel. Monteer de DIN-rail, de rijgklemmen en het relais. Als je klaar bent met de opdracht Laat de examinator het gemonteerde bedieningspaneel controleren.
PG-1300-f-15-1-o
7 / 21
lees verder ►►►
2p
9
Bedraad het bedieningspaneel. Uitvoering van de opdracht Bedraad het bedieningspaneel volgens het schema en de tekeningen van bladzijde 15 en 16. Gebruik hierbij het juiste gereedschap.
4p
10
Test de werking van het bedieningspaneel. Uitvoering van de opdracht Sluit het snoer voor de 24 V-voeding aan. (Gebruik de pakkingsbus als doorvoer.) Sluit het snoer met de (test)lamp aan. (Gebruik de pakkingsbus als doorvoer.) Als je klaar bent met de opdracht Vraag de examinator de schakeling aan te sluiten en de werking te testen. In de tabel hieronder zie je hoeveel punten je kunt krijgen.
2p
11
werking bedieningspaneel
punten
juiste werking bij eerste test
4
juiste werking na één herkansing
2
geen juiste werking, ook niet na een herkansing
0
Lever het bedieningspaneel op in een opleveringsgesprek. Voordat je aan de opdracht begint In deze opdracht voer je het opleveringsgesprek. De examinator speelt hierbij de rol van klant. Het opleveringsgesprek duurt ongeveer vijf minuten. Bereid het gesprek voor (in ongeveer 10 minuten): • Zorg dat je werkplek opgeruimd en schoongemaakt is. • Bekijk de informatie en tekeningen van het bedieningspaneel en de elektrische schakeling in dit examen. Let hierbij speciaal op de productie en samenstelling van het bedieningspaneel. Zoek bij het opleveringsgesprek alleen informatie in het examen op als dat nodig is. Uitvoering van de opdracht Leg aan de klant uit hoe je te werk bent gegaan bij het maken van het bedieningspaneel. Laat de samenstelling van het bedieningspaneel zien. Leg uit hoe het paneel werkt.
PG-1300-f-15-1-o
8 / 21
lees verder ►►►
3p
12
Bekijk het filmfragment over professioneel werken. Beantwoord vragen over dit fragment op uitwerkbijlage 3. Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt je waar je het benodigde bestand kunt vinden. Open het bestand pie15_filmfragment.exe. Sla het bestand niet op. Je krijgt van de examinator uitwerkbijlage 3. Uitvoering van de opdracht Beluister eerst de instructie in het bestand. De instructie mag je zo vaak afspelen als je wilt. Lees de vragen op de uitwerkbijlage. Bekijk daarna het filmfragment. Let op: je mag het filmfragment maar twee keer afspelen. Vul uitwerkbijlage 3 in. Als je klaar bent met de opdracht Lever uitwerkbijlage 3 in bij de examinator. Vraag de examinator het programma af te sluiten.
PG-1300-f-15-1-o
9 / 21
lees verder ►►►
materiaallijst voor het bedieningspaneel 20
1
staat niet in de samenstellingtekening
set bundelbandjes/ spiraalband
19
1
18
7m
17
2
set adereindhulsjes en
1 mm2, 2 x 1 mm2
twinadereindhulsjes montagesnoer
1 mm2
contactmoer voor
M16
pakkingsbus
16
2
pakkingsbus
M16
15
2
bolcilinder schroef
M4 x 12
ISO 7045H
14
4
bolcilinder plaatschroef
3,5 x 12
ISO 1207
13
6
vakke sluitring
M4
ISO 7089
12
1
drukknop
inbouw Ø 15 mm
maak (groen)
11
1
drukknop
inbouw Ø 15 mm
verbreek (rood)
10
1
signaallamphouder +
inbouw Ø 16 mm
1 x rood
24 V
lamp
9
1
relais
11 of 14-pens
24 V
8
1
relaisvoet opbouw
11 of 14-pens (DIN-rail montage)
24 V
7
7
rijgklemmen
2,5 mm2
grijs
6
1
eindschot
5
2
eindsteun
4
1
DIN-rail
100 mm
EN-50022
3
1
wartelplaat
90 x 40 x 1,5
aluminium
2
1
frontplaat
150 x 100 x 1,5
aluminium
1
1
frameplaat
150 x 100 x 10
POM
No:
Aantal:
Benaming
Norm/Materiaal
Opmerkingen
Schaal: (zie werktekeningen) Maateenheid: mm
Getekend: Klas:
Algemene tolerantie:
Datum:
Gezien:
Plaatwerk ± 1mm
Benaming:
PG-1300-f-15-1-o
Afmeting
bedieningspaneel
10 / 21
Verspanen ± 0,5 mm
Nummer:
A4
lees verder ►►►
werktekeningen
PG-1300-f-15-1-o
11 / 21
lees verder ►►►
PG-1300-f-15-1-o
12 / 21
lees verder ►►►
PG-1300-f-15-1-o
13 / 21
lees verder ►►►
PG-1300-f-15-1-o
14 / 21
lees verder ►►►
stroomkringschema
PG-1300-f-15-1-o
15 / 21
lees verder ►►►
bedradingsschema
PG-1300-f-15-1-o
16 / 21
lees verder ►►►
Onderdeel C
automatiseren
tijdsduur ongeveer 70 minuten
Lees eerst de onderstaande informatie voordat je opdracht 13 gaat maken.
Automatische voer- en watertoevoer De eigenaar van een boerderij wil het voeren van de kippen automatiseren. De automatische schakeling moet: elke ochtend als het licht wordt het voer aanvullen. het water steeds bijvullen als het bijna op is. Werking van de schakeling Voor het voeren in de ochtend is een lichtsensor S1 geïnstalleerd. De voerbak heeft een geautomatiseerde voerklep. De voerklep moet 5 seconden ingeschakeld worden om de juiste hoeveelheid voer in de voerbak te doen. Voor de toevoer van het water zijn twee sensoren (niveau hoog en laag) in de waterbak geplaatst. De waterleiding heeft een geautomatiseerde kraan. Zodra het water in de waterbak onder sensor S2 komt, zal de kraan water geven tot het water sensor S3 bereikt. Dan zal de kraan uitschakelen. De waterbak hoeft alleen gevuld te blijven zolang het licht is. Situatieschets waterbak
PG-1300-f-15-1-o
17 / 21
lees verder ►►►
4p
13
Automatiseer de voer- en watertoevoer. Voordat je aan de opdracht begint Lees de opdracht eerst helemaal door. Uitvoering van de opdracht Bouw de schakeling op volgens het schema op pagina 19. De enkelpolige schakelaars werken als een lichtsensor en watersensoren. De lampjes werken als de voerklep en de waterklep. Laat de examinator de schakeling controleren.
Programmeer het easyrelais. Gebruik hiervoor de informatie in het kader op pagina 17 en het ladderdiagram en stroomkringschema op pagina 19.
Als je klaar bent met de opdracht Laat de werking van het programma controleren door de examinator. In de tabel hieronder zie je hoeveel punten je krijgt voor het programmeren: werking programma
punten
in één keer juiste werking
3
juiste werking na één herkansing
1
geen juiste werking, ook niet na een herkansing
0
PG-1300-f-15-1-o
18 / 21
lees verder ►►►
ladderdiagram
stroomkringschema
PG-1300-f-15-1-o
19 / 21
lees verder ►►►
Lees eerst de onderstaande informatie voordat je opdracht 14 gaat maken. Als ontwerper van machines ga je voor een nieuwe pneumatische zetbank twee pneumatische schakelingen opbouwen en testen. Op uitwerkbijlage 4 geef je de werking aan van beide schakelingen. Eén van de schakelingen moet je kiezen als veilige aansturing van de zetbank. De examinator geeft je de onderdelen voor deze opdracht.
14p
14
Bouw twee pneumatische schakelingen op en test ze. Voordat je aan de opdracht begint Je ontvangt van de examinator: − enkelwerkende pneumatische cilinder (veerretour) − twee handbediende pneumatische ventielen (maak) − een onbekend ventiel − een schakelbord met perslucht − uitwerkbijlage 4 Uitvoering van de opdracht − Bouw schakeling 1 op volgens onderstaand schema. Ventiel L is het onbekende ventiel.
− − −
PG-1300-f-15-1-o
Laat de opgebouwde schakeling controleren door de examinator. Test schakeling 1. Vul tabel 1 en waarheidstabel 1 in op uitwerkbijlage 4. Sluit de perslucht af en verwijder ventiel L. Je ontvangt van de examinator een ander onbekend ventiel.
20 / 21
lees verder ►►►
−
Bouw schakeling 2 op volgens onderstaand schema. Ventiel L is het tweede onbekende ventiel.
− −
Laat de opgebouwde schakeling controleren door de examinator. Test schakeling 2. Vul tabel 2 en waarheidstabel 2 in op uitwerkbijlage 4. Beantwoord de vragen op de uitwerkbijlage.
−
Als je klaar bent met de opdracht Lever uitwerkbijlage 4 in bij de examinator. 10p
15
Maak de minitoets bij opdracht 15.
PG-1300-f-15-1-o
21 / 21
lees verdereinde ►►►
