Examen VMBO-GL
2010 gedurende 360 minuten
CSPE GL elektrotechniek - installatietechniek - metaaltechniek - metalektro - instalektro - techniek breed
Bij dit examen horen een bijlage, een uitwerkbijlage en digitale bestanden.
Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 85 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden. PG-5013-b-10-1-o
Installatiebedrijf Vonk Installatiebedrijf Vonk is een installatiebedrijf in Utrecht. Vonk B.V. heeft 24 medewerkers. Vonk is gespecialiseerd in het ontwerpen, installeren en onderhouden van technische installaties. De werkzaamheden die door de vakmensen van Vonk worden uitgevoerd, zijn installatie, onderhoud en renovatie van: • gas- en waterinstallaties; • centrale verwarmingsinstallaties; • elektrische installaties (woning en utiliteit). Alle werkzaamheden worden op het kantoor voorbereid door een werkvoorbereider. De werkvoorbereider van installatiebedrijf Vonk werkt op dit moment aan twee projecten: Project 1: renovatie tien flatwoningen Een woningbouwvereniging wil tien flatwoningen renoveren. De woningen worden onder andere voorzien van nieuw schakelmateriaal en een nieuwe groepenkast. De buis en bedrading van de elektrische installatie hoeven niet vervangen te worden.
Project 2: keuken uitgaanscentrum Energy Uitgaanscentrum Energy wordt verbouwd. Ook de keuken krijgt een geheel nieuwe installatie. Eén van de eisen is dat de gasinstallatie pas werkt als de afzuiginstallatie is ingeschakeld. Deze afzuiginstallatie heeft 2 ventilatoren die na elkaar kunnen worden ingeschakeld. Deze installatie wordt bestuurd door een programmeerbaar stuurrelais (Easy).
Dit examen bestaat uit twee onderdelen: A en B. Onderdeel A is een werkvoorbereidingsopdracht. Tijdens deze opdracht maak je een CAD-tekening, een kostenberekening (calculatie) en maak je een prijsopgave (offerte) voor een klant. Bij onderdeel B maak je de besturingskast van de afzuiginstallatie. Tijdens dit onderdeel voer je zelf een kwaliteitscontrole uit op het gemaakte product. Tot slot ga je het stuurrelais programmeren en de schakeling testen.
PG-5013-b-10-1-o
2
lees verder ►►►
Onderdeel A
de werkvoorbereider
tijdsduur 120 minuten 15p
1
Maak de minitoets bij opdracht 1. Lees de onderstaande informatie voordat je opdracht 2 gaat maken. Bij installatiebedrijf Vonk is een werkvoorbereider een belangrijke schakel. Een werkvoorbereider is onder andere verantwoordelijk voor: • het maken van tekeningen. • het maken van werkinstructies voor productiemedewerkers. • het maken van een kostenberekening. • het berekenen van het benodigde aantal uren. • het opstellen van offertes. De werkvoorbereider is betrokken bij het gehele werkproces. Vanaf het bestellen van de benodigde materialen tot aan de oplevering van het product. Tijdens opdracht 2, 3 en 4 kruip je in de huid van een werkvoorbereider. Tijdens opdracht 2 teken je de uitslagen van stuknummer 2 en 3 van de kast voor de besturing van de afzuiginstallatie van onderdeel B. Deze tekeningen worden gebruikt in de werkplaats.
7p
2
Teken de uitslagen van stuknummer 2 en 3 van de besturingskast met behulp van een CAD-programma. Voordat je aan de opdracht begint − Maak nieuwe (lege) bestanden voor de tekeningen aan. − Sla de bestanden op onder de bestandsnaam: stuknummer 2 [jouw eigen naam].dwg (of .dxf). stuknummer 3 [jouw eigen naam].dwg (of .dxf). Uitvoering van de opdracht Teken de uitslagen. Geef in deze uitslagen alle benodigde maten aan. Gebruik de werktekeningen op bladzijde 10 en 11 als voorbeeld. Gebruik eventueel de template (sjabloon) van de school. Als je klaar bent met de opdracht − Maak afdrukken van beide bestanden. (gebruik als afdruk- of plotschaal 1:2) − Lever de afdrukken in bij de examinator.
PG-5013-b-10-1-o
3
lees verder ►►►
Lees eerst de onderstaande informatie voordat je opdracht 3 gaat maken.
Een woningbouwvereniging wil tien flatwoningen renoveren. De woningen worden onder andere voorzien van nieuw schakelmateriaal en een nieuwe groepenkast. De gehele installatie is inbouw, behalve de installatie in de berging. De verlichting in de berging wordt vervangen, de overige verlichting niet. De buis en bedrading van de elektrische installatie hoeven niet vervangen te worden. Op bladzijde 6 is een installatietekening van de flatwoning afgebeeld. De woningbouwvereniging wil een prijsopgave (offerte) hebben voor het vernieuwen van het schakelmateriaal en de groepenkast voor 10 flatwoningen. De woningbouwvereniging vraagt installatiebedrijf Vonk om een prijsopgave te maken. Als werkvoorbereider maak je, met behulp van de installatietekening, een kostenberekening. Tevens maak je een prijsopgave (offerte) voor de klant.
4p
3
Maak een kostenberekening (calculatie) van de elektrische installatie met behulp van het bestand calculatie.xls. Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt waar je het benodigde bestand kunt vinden. Sla het bestand op onder de bestandsnaam calculatie_[jouw eigen naam].xls. Uitvoering van de opdracht Gebruik bij deze opdracht de installatietekening op bladzijde 6. − Vul je naam en kandidaatnummer in. − Kies eerst een productgroep en kies daarna het materiaal dat je nodig hebt. − Vul het benodigde materiaal in (voor 10 flatwoningen). Het bestand berekent zelf de benodigde arbeidstijd. Als je klaar bent met de opdracht Maak een afdruk van calculatie_[jouw eigen naam].xls (druk hiervoor op de knop ‘Print’). Deze afdruk heb je weer nodig bij opdracht 4.
PG-5013-b-10-1-o
4
lees verder ►►►
4p
4
In deze opdracht ga je een offerte maken voor het vervangen van het schakelmateriaal en de groepenkast van 10 woningen (inclusief montage). Deze offerte maak je met behulp van het bestand offerte.doc. Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt waar je het benodigde bestand kunt vinden. Sla het bestand op onder de bestandsnaam offerte_[jouw eigen naam].doc. Uitvoering van de opdracht − Vul de velden in. (Ga naar een volgend veld met behulp van de TAB-toets.) − Vul je naam en kandidaatnummer in. − Gebruik de afdruk van opdracht 3. − In de offerte worden de materiaalkosten verhoogd met 5%. − Het arbeidsloon bedraagt € 42,85 per uur. − Gebruik het BTW-tarief van 19%. Als je klaar bent met de opdracht Maak een afdruk van offerte_[jouw eigen naam].doc. Lever de afdruk van opdracht 3 en 4 in bij de examinator.
PG-5013-b-10-1-o
5
lees verder ►►►
Installatietekening flatwoning
PG-5013-b-10-1-o
6
lees verder ►►►
Onderdeel B
besturingskast afzuiginstallatie
tijdsduur 240 minuten
De keuken van uitgaanscentrum Energy krijgt een geheel nieuwe installatie. Eén van de eisen is dat de gasinstallatie pas werkt als de afzuiginstallatie is ingeschakeld. Deze afzuiginstallatie heeft 2 ventilatoren die na elkaar kunnen worden ingeschakeld (ventilator 2 kan pas worden ingeschakeld als ventilator 1 draait). Deze installatie wordt bestuurd door een programmeerbaar stuurrelais (Easy). Het programmeerbaar stuurrelais wordt gemonteerd in een aluminium kast. Tijdens onderdeel B maak je de kast. Je voert ook een maat- en kwaliteitscontrole uit op de gemaakte kast. Tevens bouw je in deze kast het programmeerbaar stuurrelais in en sluit je de schakelaars en de lamphouders hier op aan. Hieronder is de kast met het ingebouwde programmeerbaar stuurrelais afgebeeld.
15p
5
Maak de minitoets bij opdracht 5.
PG-5013-b-10-1-o
7
lees verder ►►►
14p
6
Maak de kast voor de besturing. Gebruik hierbij de tekeningen van pagina 9 tot en met 12. − − − − − − −
Je ontvangt van de examinator drie aluminium platen. Teken de maten af met een potlood. Controleer de maten nogmaals. Boor de gaten en hanteer hierbij de geldende veiligheidsvoorschriften. Braam eventuele scherpe randen af. Rond de hoeken af met een radius van 1 tot 2 mm. Buig de platen op de buiglijnen met een zetbank (90º ± 1º).
−
Je ontvangt van de examinator de uitwerkbijlage maat- en kwaliteitscontrole. Hierop staat aangegeven wat je gaat controleren. Controleer aan de hand van deze uitwerkbijlage de drie gemaakte onderdelen.
−
Deze uitwerkbijlage wordt eerst door jou (de kandidaat) én later door de examinator ingevuld. Als de maten zorgvuldig gemeten zijn, zullen jouw meetgegevens gelijk zijn aan die van de examinator. Tevens stelt de examinator je enkele mondelinge vragen. − Als je klaar bent, lever je de ingevulde uitwerkbijlage in bij de examinator. − Laat de gemaakte onderdelen controleren door de examinator. 1p
7
Monteren en inbouwen van de onderdelen. Gebruik hierbij de tekening van pagina 12. −
Je • • • • • •
− − −
Bouw de schakelaars en de lamphouders in. Monteer de DIN-rail. Laat de examinator de ingebouwde onderdelen controleren.
PG-5013-b-10-1-o
ontvangt van de examinator de volgende onderdelen: 4 pulsdrukkers met maakcontact 4 lamphouders met signaallampje (geschikt voor 24 V) 1 DIN-rail 2 cilinderkopschroeven M4 x 16 (ten behoeve van de DIN-rail) 2 ringen M4 (ten behoeve van de DIN-rail) 2 moertjes M4 (ten behoeve van de DIN-rail)
8
lees verder ►►►
Werktekeningen
PG-5013-b-10-1-o
9
lees verder ►►►
PG-5013-b-10-1-o
10
lees verder ►►►
PG-5013-b-10-1-o
11
lees verder ►►►
Samenstelling
PG-5013-b-10-1-o
12
lees verder ►►►
4p
8
Bedraden van de schakeling. − −
Je Je • • • • • • • •
ontvangt van de examinator bijlage 1. ontvangt van de examinator de volgende materialen: programmeerbaar stuursrelais (Easy) montagesnoer soldeertin of kabelschoentjes bundelbandjes 4 cilinderkopschroeven M4 x 16 4 ringen M4 4 moertjes M4 adereindhulsjes
−
Verbind de schakelaars en de lamphouders aan één zijde door. (zie bijlage 1)
−
Bedraad het programmeerbaar stuurrelais volgens het schema op de bijlage. Gebruik het juiste gereedschap.
−
Sluit de bedrading aan voor de 24 V spanning. Voor gelijkspanning: Gebruik voor de positieve klem (+) de rode draad en voor de negatieve klem (-) de zwarte draad. Voor wisselspanning: Gebruik voor de 24 V klem de rode draad en voor de 0 (nul) klem de zwarte draad.
15p
9
−
Gebruik bundelbandjes om de bedrading netjes te bundelen.
−
Laat de bedrading controleren en beoordelen door de examinator.
−
Als de bedrading niet juist is, herstel je de fout en laat je de bedrading nogmaals controleren. De bedrading moet hersteld worden om opdracht 10 goed uit te kunnen voeren.
−
Monteer de stuknummers 1, 2 en 3 van de kast aan elkaar.
Maak de minitoets bij opdracht 9.
PG-5013-b-10-1-o
13
lees verder ►►►
Lees eerst de onderstaande informatie voordat je opdracht 10 gaat maken.
Het programmeerbaar stuurrelais is nu ingebouwd en aangesloten op de pulsdrukkers en de lamphouders. Je gaat nu het stuurrelais voorzien van een programma. Op bladzijde 15 vind je het ladderdiagram van het programma. Het programma kan rechtstreeks worden geprogrammeerd via de toetsen op het programmeerbaar stuurrelais of door middel van software op een PC.
6p
10
Programmeer het stuurrelais met behulp van het ladderdiagram op bladzijde 15. − Laat de werking van de besturing controleren door de examinator. (De gasklep en de twee ventilatoren worden niet aangesloten op het programmeerbaar stuurrelais. De werking kan gecontroleerd worden aan de hand van de signaallampjes H1 t/m H4.) −
PG-5013-b-10-1-o
Als de werking niet juist is, herstel je de fout en laat je de besturing nogmaals controleren.
14
lees verder ►►►
PG-5013-b-10-1-o*
15
lees verdereinde ►►►
