HET GROTE
QUIZBOEK
PIET VERBEEST • SISKA VERSTRAETE RAF GEUSENS • HANS SEMINCK
Ó = FAMILIERONDES Test de kennis van je familieleden met vragen voor het hele gezin
¬ = EXTRA MOEILIJKE RONDES Uitdagende vragen voor de ervaren quizers
Inhoud Opwarmronde p. 8
Een mooi begin p. 10
Gezocht: m/v p. 13
Dubbel alfabet p. 15
Linke soep p. 20
Goed fout p. 23
Ouroborosronde p. 25
Blackjack p. 28
Het jaar rond p.32
Wat hebben we vandaag geleerd? p. 35
Daverende duo’s p. 37
Multiculti p. 39
Dissectieronde p. 44
Even stoom afblazen p. 47
Zes niveaus p. 50
De allitererende ronde p. 53
Ronde van Mendelejev ¬ p. 56
Dwars door Europa p. 59
Op de purp’ren hei p. 64
Alfalettersronde p. 67
Stupid Cupid p. 70
Ronde zonder handschoenen p. 73
Doolhofronde p. 76
De Da Vinci Code p. 79
Hij houdt van mij, hij houdt niet van mij p. 81
Tweezijdige alfabetronde p. 83
Jong tegen oud Ó
Hij ... of zij?
De Kroatische 28
Pseudo p. 93
Amfibie of reptiel? p. 96
All in the family p. 99
kwestie van chemie p. 101
In het water p. 107
Estafetteronde p. 109 Ó Senior
vs. junior p. 111
Anderlecht trapt penalty’s p. 116 Ó Senior
p. 132
¬ Quizzersquiz p. 88 p. 91
¬ Een
Digitale ronde
vs. junior rematch p. 119
Horen we daar een link? p. 124 Ó Literatureluur
p. 127
p. 135 p. 140
Drie maal drie is 10 p. 148
Evangelische ronde p. 151
Nationale helden p. 153
VDAB-ronde p. 156
Een muzikaal intermezzo p. 160
Zeg het met een bloemetje p. 163
De Latijnse ronde ¬ p. 165
De vreemde eend in de bijt ¬ p. 170
Echo-ronde p. 173
Slecht vertaalde songs p. 175
Interne anagramronde p. 180
Ronde van België p. 183
Opposites attract p. 185
Tienkampronde p. 190 Ó BV’s
& co p. 193
¬ De
reeks van Fibonacci p. 198
Op de rooster p. 201
Culinaire ronde p. 206
Peeters of Janssens? p. 210
Ring, ring p. 213
Beroemde vrouwen p. 215
Muzikaal universum p. 220 ¬ Groot-België p. 224
You win some, you lose some p. 229
Going underground p. 232
Tussen aanhalingstekens¬ p. 236
Panama-ronde p. 239
Anacryptogram p. 241
Ronde van Europa¬ p. 243
2 vragen, 1 antwoord p. 246
Zoek de link p. 250
Door berg en dal p. 253
Zit het venijn in het begin of op het eind? p. 256
Quizzersquiz¬ p. 259
Voorname vrouwen p. 262
Alles voor de slaapkamer p. 265
We zetten er een punt achter p. 268
De auteurs p. 271
Deze ronde is een opwarmertje, letterlijk en figuurlijk.
Opwarmronde
1
7
2
8
We zoeken een funky discoband uit de jaren 1970. Hun grootste hit was ‘Boogie Wonderland’. Over welke band gaat het?
Welke Londense voetbalclub speelt zijn wedstrijden op White Heart Lane? Onder meer Moussa Dembélé teistert er de grasmat.
Ken je de naam van de grootste en bekendste benzineaansteker? Hij was tijdens de Tweede Wereldoorlog zeer in trek bij de Amerikaanse soldaten omdat hij ook bij koud en nat weer nog werkt. Niet te verwarren met een Marx Brother.
Ken je een ander woord voor glimwormen of, voor de botanici onder ons, Lampyridae?
4
Hoe heet de Amerikaanse bandenfirma uit Nashville, Tennessee, die in 1988 werd opgekocht door het Japanse Bridgestone? Het merk behield na de overname wel zijn eigen naam.
3
Het Franse gerecht dat we zoeken bestaat uit gedroogde en gezouten kabeljauw, gemengd met (onder meer) melk en aardappelpuree. Het geheel wordt daarna in de oven gezet. Hoe heet dit gerecht? Tip: meestal wordt er ‘de morue’ aan toegevoegd.
8
• Het grote Knack Quizboek
5
9
6
10
Deze filmklassieker van Michael Mann gaat over een meesterdief (gespeeld door Robert De Niro) die op de hielen wordt gezeten door good cop Al Pacino. De shoot-out op het vliegveld is legendarisch. Wat is de titel van deze film? Hoe heet de belangrijkste poort van Berlijn, aan het eind van de bekende straat Unter den Linden? Kenmerkend is het vierspan boven op de poort.
Is het een hippe locatie, een zwakke plek in de aardkorst of een plaats met draadloos internet? Het woord dat we zoeken wordt gebruikt in alle drie deze betekenissen. Welk woord is dat? Hoe heet de meest zuidelijke streek van Zuid-Amerika? De hoofdplaats van het Argentijnse deel is Ushuaia. We zoeken dus voor alle duidelijk niet Kaap Hoorn, al maakt dat er wel deel van uit.
5
HEAT. De Niro en Pacino speelden eerder al samen in de film The Godfather Part II, maar in Heat delen ze voor het eerst een scène.
6 Je hebt het ongetwijfeld gemerkt: in elk antwoord van deze ronde zat iets warms verstopt.
1
EARTH WIND AND FIRE. De villa van Paul Ambach, bijgenaamd Boogie Boy, draagt overigens dezelfde naam als hun grootste hit.
2
ZIPPO. De Zippo onderscheidt zich van andere aanstekers door zijn unieke rechthoekige vorm en het geluid dat je hoort als je de aansteker opent en sluit. Zippo geeft levenslange garantie op zijn aanstekers. En is uiteraard niet te verwarren met Zeppo Marx. Met de ‘e’ van Erik.
3
BRANDADE is een specialiteit van de stad Nîmes, in de regio Languedoc-Roussillon. Bacalhau (of in het Spaans bacalao) wordt ook wel stokvis genoemd, maar is eigenlijk klipvis: gedroogde én gezouten kabeljauw. De Noorse stokvis is niet gezouten, maar wordt op stokken in de wind gedroogd. De bewaarmethode gaat terug tot de Vikingen.
4
FIRESTONE. Het bedrijf werd in 1900 opgericht door Harvey Samuel Firestone en was een pionier in de massaproductie van autobanden. In de beginjaren reden alle Fords met Firestone-banden.
BRANDENBURGER TOR/ BRANDENBURGSE POORT. De huidige poort werd gebouwd in 1788, naar het model van de propyleeën op de Akropolis. Na de oprichting van de Berlijnse Muur stond de Brandenburger Tor in de Russische sector. De poort was vanaf een verhoging te bezichtigen vanuit het westen. Overigens staan er ook Brandenburger Tors in Potsdam en Kaliningrad.
7
TOTTENHAM HOTSPUR, beter bekend als de Spurs. De naam kan vrij worden vertaald als ‘heethoofd’ en is een verwijzing naar een middeleeuwse edelman, Sir Henry Percy, bijgenaamd Hotspur.
8
VUURVLIEGJES of GLOEIWORMEN kunnen zelfstandig licht maken (bioluminescentie) door een chemische reactie in hun achterlijf. Zo sporen ze elkaar op tijdens de voortplanting. Anders dan hun naam doet vermoeden, zijn het geen wormen of vliegen, maar kevers.
9
EEN HOTSPOT is een plek waar je draadloos op het internet kunt (wifi), gratis of tegen betaling. Veel bedrijven, en zeker hotels, bieden de toegang intussen gratis aan. Daarnaast is een hotspot onder meer ook: • een plaats die erg in is; • een zwakke plek in de aardkorst; • een oppervlakkige huidontsteking bij een hond of kat; • een regio met een uitzonderlijk hoge biodiversiteit.
10
VUURLAND (Tierra del Fuego in het Spaans). De eilandengroep is een van de 23 provincies van Argentinië, maar zoals gezegd is er ook een Chileens deel. De naam werd bedacht door Magellaan. Kaap Hoorn werd dan weer ontdekt door de Nederlandse ontdekkingsreiziger Willem Corneliszoon Schouten.
De antwoorden •
9
Een mooi begin
Alle begin is moeilijk, maar soms maakt een mooi begin de dingen gemakkelijker. Ja, we zijn bewust cryptisch. Deze ronde telt twaalf vragen in plaats van tien, en dat is niet zo toevallig als het lijkt. Misschien vind je de sleutel sneller als je de antwoorden op een blad papier schrijft.
1
In 1998 opende in Antwerpen het restaurant Absoluut Zweeds. Intussen is dat restaurant gesloten. Wie stond daar aan het fornuis? Hij maakt ook rendiergehaktballetjes voor Delhaize. Zijn voornaam is Christer.
2
Eind 2013 werd op Eén een serie uitgezonden over een Vlaams boerengezin dat cannabis begint te telen om het hoofd boven water te houden. Het leven zoals het is, quoi. Over welke serie hebben we het?
10
• Het grote Knack Quizboek
3
Hoe heet de Amerikaanse ideologische groep die vooral na 9/11 de wind in de zeilen kreeg, met onder meer de doctrine van de pre-emptive strike en de inval in Irak? Bekende vertegenwoordigers zijn Donald Rumsfeld en John Wolfowitz. De denktank Project for the New American Century is een van de drijvende krachten achter de groep.
4 5
Hoe heet de ex-president van Egypte die in 2011 moest aftreden? Een tip: Zijn voorganger was Sadat.
Welke Britse boyband is momenteel waanzinnig populair bij het jonge grut? Ze hebben singles als ‘What makes you beautiful’ en ‘Best song ever’, maar die zijn eigenlijk bijkomstig: het zijn de looks die tellen.
7
Welk programma met dezelfde naam als een film van Dominique Deruddere loopt sinds 27 augustus 2012 op Eén, ter vervanging van Man bijt hond?
8
Eind oktober 2013 overleed een beloftevolle Vlaamse schrijver aan een hartaderbreuk. Zijn tweede boek heette enigszins onheilspellend Donderhart. Hij publiceerde in 2013 nog Het West-Vlaams versierhandboek. Hij schreef ook columns voor De Standaard en het tijdschrift Psychologies. Welke auteur zoeken we?
9
De titel van een bekend vijftiende-eeuws zinnespel begint met Den Spyeghel der Salicheyt van X. Weet jij welk woord op de plaats van X moet komen? Het is Middelnederlands voor ‘iedereen’. De Engelse versie van het stuk heet dan ook Everyman.
10
Volgens Kamagurka is de zee bovenal koude soep. Maar wat is de Spaanse naam voor die typische koude soep? Standaardingrediënten zijn tomaat, olijfolie en wijnazijn – zeker geen vlees. Vaak wordt er rauwe ui en paprika bij geserveerd, die je aan de soep kunt toevoegen.
11 6
We zoeken een andere naam voor de spiesbok, een dier met lange, dunne, rechte hoorns. Het woord dat we zoeken, lijkt op de naam van een mineraal.
Hoe heette het Europese voetbaltoernooi voor ‘losers’ die zich niet konden plaatsen voor de UEFA Cup of Champions League? Het toernooi werd in 2009 afgeschaft en met de UEFA Cup samengevoegd tot de UEFA Europa League.
12
Wat zeggen de knights in Monty Python and the Holy Grail?
Het grote Knack Quizboek •
11
6
ORYXEN of SPIESBOKKEN zijn een antilopenEen beginronde waarbij ook het begin van geslacht uit Afrika en Arabië. Als je een oryx van de de antwoorden belangrijk is: de eerste letters zijkant bekijkt, lijkt het alsof hij maar één hoorn heeft. Dat van elk antwoord vormen het acrostichon zou aan de oorsprong kunnen liggen van de eenhoornle‘Een mooi begin’. Het zal trouwens niet de gende. Onyx is dan weer een kwartsachtig mineraal. laatste link of gimmick in dit quizboek zijn.
1
7
2
8 9
3
10
4
11
5
12
ELFVING. (Naar goede quizgewoonte rekenen we een antwoord dat er fonetisch op lijkt ook goed). Christer Elfving publiceerde onder meer ook het succesvolle kookboek New Scandinavian Cooking.
EIGEN KWEEK is een productie van Eyeworks. Maaike Cafmeyer leerde speciaal voor de reeks autorijden. Speelden ook mee: Sien Eggers en de alomtegenwoordige Stefaan Degand. De VRT verwijst na elke uitzending naar de Drugslijn om de kritiek te vermijden dat de serie drugsgebruik minimaliseert. NEOCONS/NEOCONSERVATIVES/NEOCONSERVATISME. De Neocons gaan ervan uit dat het de taak van Amerika is om de wereld te leiden en willen daarbij in de eerste plaats militaire macht gebruiken. Ze zien de islam als de belangrijkste bedreiging voor Amerikaanse werelddominantie en zijn ervan overtuigd dat de strijd in het Midden-Oosten moet worden gestreden.
MOEBARAK (voornaam: Hosni) was van 1981 tot 2011 president van Egypte. Na grootschalige betogingen, met onder meer de bezetting van het Tahrirplein, moest hij aftreden.
ONE DIRECTION bestaat uit Niall Horan, Zayn Malik, Liam Payne, Harry Styles en Louis Tomlinson. Ze eindigden in 2010 als derde in de Britse talentenjacht The X Factor. In 2013 kwam de documentaire One Direction: This Is Us in de bioscoop.
12
• De antwoorden
IEDEREEN BEROEMD! is een film uit 2000 met onder meer Josse De Pauw en Eva Van Der Gucht. De film werd genomineerd voor een Oscar. BLONDEAU (THOMAS) schreef voor de Bezige Bij. Hij debuteerde in 2006 met de roman eX.
ELCKERLIJC of ELCKERLYC. De volledige titel is overigens Den Spyeghel der Salicheyt van Elckerlijc – Hoe dat elckerlijc mensche wert ghedaecht Gode rekeninghe te doen. Onder filologen woedt nog steeds een hevig debat over de vraag welk stuk nu eigenlijk het oudste is, Elckerlyc of Everyman. GAZPACHO is een koude soep van groenten en kruiden. De benaming is afkomstig van het Latijnse woord caspa, dat ‘restant’ of ‘kleinigheid’ betekent. De soep was al voor de Romeinse tijd een gerecht van Spaanse herders. INTERTOTO, of voluit de UEFA Intertoto Cup. Het toernooi was de rechtstreekse opvolger van de International Football Cup. Geen enkele Belgische ploeg heeft de Intertoto ooit gewonnen, maar in 1996 was Standard wel verliezend finalist tegen Karlsruhe.
NI. The Knights Who Say Ni zijn ook de bewaarders van de heilige woorden ‘Peng’ en ‘NeeeWom’. Volgens Koning Arthur kunnen ‘degenen die deze woorden horen, het zelden navertellen.’ Maar dat blijkt achteraf nogal mee te vallen.
Gezocht: m/v We gaan op zoek naar geschikte kandidaat-antwoorden voor de onderstaande vragen. Vereisten: precisie én volledigheid (dus bij personen altijd de naam én voornaam). En ja, het geslacht speelt in deze m/v-ronde een doorslaggevende rol.
1
5
Onder welke naam stond Claudia Alta Taylor Johnson beter bekend? Tijdens het presidentschap van haar echtgenoot, Lyndon B. Johnson, was zij de First Lady. Een tip: haar bijnaam is het Engelse woord voor een soort kevertje.
6
Het Verenigd Koninkrijk kent een tweekamerstelsel, bestaande uit het Hogerhuis en het Lagerhuis. Hoe noemen de Britten dat Hogerhuis, waarvan de leden niet verkozen worden via verkiezingen, maar benoemd worden door het koningshuis, als ze hun zitje al niet geërfd hebben?
In juni 2012 zond Canvas een documentaire uit van de jonge regisseur Sofie Peeters. Aan de hand van een verborgen camera toonde ze hoeveel denigrerende opmerkingen vrouwen te slikken krijgen als ze rondwandelen in de buurt van het Brusselse Anneessensplein. Wat was de titel van die documentaire?
7
2
8
3
9
Een van de verhalen van de Russische schrijver Aleksandr Poesjkin gaat over een prins die in een insect verandert om zijn vader te kunnen bezoeken. De Russische componist Nikolaj Rimski-Korsakov schreef een compositie bij dat verhaal. Hoe heet het muziekstuk?
In de serie Mad Men volgen we het reilen en zeilen van het fictieve reclamebureau Sterling Cooper. Wat is de naam van het hoofdpersonage, een creatief directeur in dat bedrijf, gespeeld door Jon Hamm?
4
Welke Amerikaanse schrijfster bracht in 2013 de roman The Goldfinch uit, in het Nederlands vertaald als Het puttertje? Ze debuteerde in 1992 met de bestseller De verborgen geschiedenis en bracht in 2002 De kleine vriend uit.
Welke apen leven in Centraal-Afrika en zijn te herkennen aan hun grote hoektanden en felle kleuren? Ze hebben een feloranje kin, een blauw-paars-rode snuit en een blauw tot lichtpaars achterste. In een van de sprookjes van Grimm heeft een weduwe twee dochters: een mooie ijverige en een lelijke luie. Het ijverige meisje valt op een dag in een put en komt in een soort wonderland terecht, waar ook een oud vrouwtje woont dat sneeuw maakt door haar hoofdkussen op te schudden. Hoe heet dat vrouwtje?
Op 23 december 2013 kondigde de afgevaardigd bestuurder van bpost aan dat hij geen verlenging meer wilde van zijn mandaat, nadat de regering beslist had zijn verloning te halveren tot ongeveer 650.000 euro bruto per jaar. Hoe heet deze man?
10
In 2013 bracht Stijn Coninx een film uit over het leven van Rocco Granata, met in de hoofdrollen Matteo Simoni en Evelien Bosmans. Hoe heet die film, die dezelfde naam draagt als de bekendste hit van de Belgische charmezanger met Italiaanse roots?
Het grote Knack Quizboek •
13
Geen discriminatie in deze ronde: in de antwoorden zitten precies vijf verwijzingen naar mannen en vijf verwijzingen naar vrouwen verborgen. Om het je helemaal gemakkelijk te maken, staan ze mooi gegroepeerd per koppel.
5
LADY BIRD JOHNSON. Toen ze nog een kind was, zei haar kindermeisje ooit over haar: ‘She’s as pretty as a ladybird’, zo mooi als een lieveheersbeestje dus. Ze heeft die bijnaam haar hele leven behouden.
6
HOUSE OF LORDS. De voorzitter van het Hogerhuis, de Lord Speaker, zit nog altijd op een wolzak. In de middeleeuwen werd de schapenteelt beschouwd als het belangrijkste bestanddeel van de Engelse economie.
1
7
2
8
3
9
4
10
FEMME DE LA RUE. Sofie Peeters maakte de documentaire gedeeltelijk met een James-Bond-achtige spycam: een camera in de vorm van een balpen. De film lokte veel reacties uit in binnen- en buitenland. DE VLUCHT VAN DE HOMMEL. Het stuk was oorspronkelijk bedoeld als intermezzo voor de opera De geschiedenis van Tsaar Tsaltan. Het intermezzo groeide later uit tot een zelfstandig werk voor orkest; de opera zelf raakte in de vergetelheid.
DON DRAPER. Een van de bekende quotes van het personage uit de serie is: ‘What you call love was invented by guys like me... to sell nylons.’ In 2009 riep de website Ask Men Draper uit tot de meest invloedrijke figuur ter wereld. DONNA TARTT. Haar laatste roman, Het puttertje, gaat over een terroristische aanslag in een museum. De titel verwijst naar het gelijknamige schilderij van een putter of distelvink, gemaakt door de Nederlandse schilder Carel Fabritius, dat een centrale rol speelt in het verhaal.
14
• De antwoorden
MANDRILLEN. Een andere term voor een mandril is ‘woudduivel’, een naam die de aap dankt aan zijn opvallende kleuren. Naast de mandrillen bestaan er ook gewone drillen, die net als de mandrillen een baard, een kuif en een maan hebben, maar niet zo felgekleurd zijn. VROUW HOLLE. Volgens sommige bronnen is Vrouw Holle, die ook wel Holda, Hölle of Hel wordt genoemd, een godin van de onderwereld. De reis van de meisjes naar de onderwereld en later weer naar de bovenwereld zou dan symbool staan voor de reïncarnatiecyclus.
JOHNNY THIJS. Na het ontslag van de CEO kreeg Jean-Pascal Labille, minister van Overheidsbedrijven, heel wat kritiek over zich heen vanwege de manier waarop de onderhandelingen zouden zijn verlopen. ‘MARINA’. Rocco Granata schreef het nummer oorspronkelijk als B-kant voor zijn single ‘Manuela’. Het lied groeide uit tot een wereldhit die gecoverd werd door sterren als Louis Armstrong, Dean Martin en Dalida.
Dubbel alfabet Dit is een alfabetronde (elk antwoord begint met een andere letter van het alfabet), maar dan met een twist, zoals de titel al laat vermoeden.
A B C
Wat is een andere naam voor luzernekiemen?
Wie wordt de vorst der demonen of de heer van de vliegen genoemd?
Hoe heet de club van Pierre Carette, Didier Chevolet, Pascale Vandegeerde en Bertrand Sassoye? De afkorting graag.
D
We zoeken de Nederlandse naam van een vroegere Franse strafkolonie voor de kust van Frans-Guyana. Bekende ingezetenen waren Alfred Dreyfus en, naar eigen zeggen, Henri Charrière, bijgenaamd Papillon. Hoe heet deze strafkolonie?
Het grote Knack Quizboek •
15
E
Deze stof wordt gebruikt in hoestdrankjes en bij anesthesie, maar is toch vooral bekend in het wielerpeloton. De stof stimuleert de bloeddoorstroming; de werking lijkt op die van amfetamines. Omdat ze vetverbranding stimuleert, wordt deze stof ook gebruikt als afslankmiddel. Welke stof zoeken we?
H
We zoeken de naam voor een zeer uitgebreide vergelijking, afgeleid van een Grieks dichter. Hoe heet deze stijlfiguur?
I
Deze Indiase politica was jarenlang de sterke vrouw van de Congrespartij en was van 1966 tot 1984 bijna onafgebroken premier. Wie werd vermoord door haar Sikhlijfwachten, uit wraak voor de bestorming van hun heiligdom in Amritsar? Opgelet: we vragen haar voor- én familienaam.
L
Antwerpenaren hebben een streepje voor bij deze vraag. Hoe heet de wijk met postnummer 2030 tussen de Noorderlaan, de haven, de Ring en de A12? De beruchte Familie Backeljau, bekend van VTM, woont hier.
M
Welke naam krijgt een zeer sterke draaikolk, genoemd naar een exemplaar aan de Lofoten, bij Noorwegen? Antwoord met de Nederlandse naam of met de Noorse, die ook gebruikt wordt in een kortverhaal van Edgar Allan Poe.
N F
J
G
K
De vrouw die we zoeken wordt bezongen door The Clement Peerens Explosition. De term wordt meestal gebruikt in een uitdrukking die begint met ‘Gijse Lelijk…’. Welk woord hoort op de plaats van de drie puntjes?
We zoeken een Duitse term die in het Nederlands vertaald wordt als ‘godenschemering’. Het is de uiteindelijke naam van een opera van Richard Wagner, de laatste trouwens van Der Ring des Nibelungen, die oorspronkelijk Siegfrieds Tod heette. Weet je welke term we bedoelen?
16
• Het grote Knack Quizboek
Deze aanvallende middenvelder is een rijzende ster in voetballand. Hij is van Kosovaarse afkomst, kreeg zijn opleiding bij FC Brussels en RSC Anderlecht, maar speelt sinds 2011 bij Manchester United. Zijn voornaam is Adnan, ken je ook zijn familienaam? Dit verschijnsel veroorzaakt buikpijn bij paarden, voornamelijk door spijsverteringsproblemen. Bij mensen is het een hevige pijn door een verkramping, bijvoorbeeld van de maag. Welk verschijnsel zoeken we?
We zoeken een cartografische term. Volgens een Vlaams spreekwoord denken veel mensen dat het woord dat we zoeken door hun achterste loopt. Over welke term hebben we het?
O
Wilde marjolein heeft een bekendere naam, die we ook kennen als ingrediënt van pizza’s en van sommige tomatensauzen. Welke?
P
Een vraag uit de oude doos. Van 1945 tot 1952 schreef Godfried Bomans een bijzonder populaire strip over Pa Pinkelman. Zijn vrouw werd vreemd genoeg als ‘tante’ aangesproken. Hoe heette ze?
Q
We zoeken een volk uit de sciencefictionserie Star Trek, het symbool voor elektrische lading en een personage uit James Bond. Het antwoord is drie keer hetzelfde. Ken je het?
U
Ken je de nationale taal van Pakistan? De taal wordt ook gesproken in enkele Indische staten waar vooral moslims wonen.
X
De ziener uit het gelijknamige Asterix-album heeft een toepasselijke naam – of toch niet. Hoe heet hij?
Y
We zoeken een van de grootste hits van Salsa Celtica. Maar als je weet dat Salsa Celtica een Schots collectief is dat Spaanse teksten brengt op ondertonen van conga’s en doedelzakken, is ‘grote hits’ natuurlijk een relatief begrip. Een tip: de titel is Spaans voor ‘Ik ga’ of ‘Ik ben weg’. Welk nummer zoeken we?
Z R
Deze advocaat heeft een reputatie als procedurepleiter, maar blinkt ook uit in beeldend taalgebruik. De zaak tegen zijn cliënt Alex Vercauteren noemde hij ‘een bijeengebricoleerd affairke dat niemand kan geloven’. De Antwerpse rechtbank was het daar niet mee eens en veroordeelde zijn cliënt voor de moord op Karel Van Noppen. Welke advocaat zoeken we?
S T
Wat is de Latijnse naam voor schurft? Waarvoor staan de letters TGT op voedselverpakkingen?
V
Hoe heet de vroegere Vlaamse werkgeversfederatie, die in 2002 samensmolt met de Vlaamse Kamers van Koophandel tot Voka? De afkorting is voldoende.
Voor de laatste vraag uit deze alfabetronde zoeken we de merknaam van sneetjes smeltkaas van Kraft. Typisch is dat alle sneetjes apart verpakt zitten in plasticfolie. Als je dat makkelijker vindt, kun je ook antwoorden met de naam van een vogel uit de joodse mythologie. Welk woord zoeken we?
W
Deze Poolse stad heet in het Duits Breslau en in het Tsjechisch Vratislav. Het is de belangrijkste historische stad van Silezië en was vroeger de hoofdstad van de Pruisische provincie NederSilezië. In 2016 is ze Europese culturele hoofdstad en in 2017 vinden de Wereldspelen er plaats. Welke stad zoeken we?
Het grote Knack Quizboek •
17
Dat heb je goed gezien: elk antwoord begint en eindigt met dezelfde letter!
A
E
B
F
I
C
G
J
ALFALFA. Luzerne is een van de weinige planten die giftig zijn voor zichzelf. Als je nieuwe luzerne wilt zaaien, moet je dus eerst de oude planten onderploegen, anders gaat het zaad dood. BEËLZEBUB. De naam is afgeleid van Baäl en wordt gebruikt als synoniem voor de duivel of satan. Dat laatste is dan weer een ander woord voor ‘tegenstander’ (van God). CCC (Cellules Communistes Combattantes). Deze terroristische groepering pleegde in 1984 en 1985 veertien aanslagen waarbij twee doden vielen. Ironisch genoeg wilden specialisten eerst niet geloven dat de opeisingsbrieven van echte communisten kwamen, bij gebrek aan een consistent doorgetrokken marxistisch jargon.
D
DUIVELSEILAND. Het Île du Diable is het kleinste en noordelijkste eiland van de Îles du Salut nabij Kourou. Van 1852 tot 1938 was het een deel van de strafkolonie Frans-Guyana. Door de zware stromingen is het eiland nauwelijks bereikbaar. Henri Charrière beweert dat hij van het eiland ontsnapt is, maar bewezen is dat niet.
18
• De antwoorden
EFEDRINE komt in de natuur voor in de plant Ephedra. Het wordt daarom ook wel natuurlijke of plantaardige amfetamine genoemd.
FOORWIJF. De fijnbesnaarde tekst begint als volgt (op z’n Antwaarps): ‘Gijse lelijk foorwijf luistert hier Doet ou eigen een plezier En geeft ou eigen nie zo’n air Oue wereld is nie groter dan de laatste Flair’
De term GÖTTERDÄMMERUNG is de Duitse vertaling van het Oud-Noorse Ragnarok. Dat betekent letterlijk ‘het lot van de heersende machten’, maar wordt vaak gebruikt in de betekenis van ‘ondergang van de goden (en de wereld)’. Die zou er volgens de Noorse mythologie komen door een eindstrijd tussen ontketende reuzen en goden.
H
HOMERISCH. Homeros, auteur van de Ilias en de Odyssee, had een patent op vergelijkingen als deze: ‘Zoals de golven van de zee dicht na elkaar aanrollen op de ruisende kust, gezweept door de wind uit het westen – ver in de zee beginnen hun koppen te rijzen;
dan luid bulderen of breken zij op de kust; hoog slaat hun welving rondom de klippen en spuwt het schuim in de rondte – zo dicht opeen rukten de rijen gestaag in de strijd op, ieder onder bevel van de eigen leiders.’ INDIRA GANDHI was geen familie van dé Gandhi maar wel de dochter van Jawaharlal Nehru, de eerste premier van India. Ze werd opgevolgd door haar zoon Rajiv, die tijdens een verkiezingstournee zelf vermoord werd.
ADNAN JANUZAJ kan in principe voor een rist nationale ploegen spelen, waaronder die van Albanië, Bosnië en Herzegovina, Turkije en Kosovo. In april 2014 koos hij voor België.
K
KOLIEK. Onbehandeld kan een koliek dodelijk zijn voor een paard.
L
LUCHTBAL. De wijk is genoemd naar een plaatselijk café, dat op zijn beurt genoemd was naar de landing van een luchtballon in de buurt.
M
MAALSTROOM/ MAELSTROM. De naam is afgeleid van de Moskstraumen nabij
de Lofoten. Het Noorse Maelstrom is vreemd genoeg een hervertaling van het Nederlandse ‘Maalstroom’. Het verhaal van Poe is A Descent into the Maelstrom (1841).
N
NULMERIDIAAN. Een meridiaan is een denkbeeldige lijn over het aardoppervlak, haaks op de evenaar, van Noordpool naar Zuidpool. De nulmeridiaan is een conventie om navigatie gemakkelijker te maken: als je weet waar de nul ligt, kun je je positie bepalen tegenover die meridiaan (in lengtegraden) en de evenaar (in breedtegraden). Vandaag ligt de nulmeridiaan in Greenwich, maar vroeger had ongeveer elk groot land zijn eigen nulmeridiaan. De Fransen, koppig als altijd, bleven tot in 1914 die van Parijs gebruiken.
O
OREGANO. De plant, ook wel eens palingkruid genoemd, heeft een kruidige, licht zoete smaak.
P
POLLEWOP. Pa Pinkelman komt uit een oud tovenaarsgeslacht, maar zijn toverkwaliteiten zijn middelmatig. Op sommige weekdagen is hij maar tot één enkel toverkunstje in staat. Tante Pollewop is altijd bezig met broodjes smeren en koffie zetten, zelfs als het gezelschap na een schipbreuk op een onbewoond eiland is terechtgekomen.
Q
Q. Q kan overigens ook staan voor de verzameling van rationale getallen, een Brits muziektijdschrift en de landencode van Qatar. Het James-Bondpersonage is uiteraard degene die allerlei rare technische snufjes ontwikkelt.
India wordt gesproken. Urdu- en Hindisprekers kunnen elkaar perfect verstaan. De verschillen zitten vooral in de schrijfwijze: Urdu gebruikt Perzische letters, Hindi het Indische Devanagari-alfabet.
R
V W
S
X
HANS RIEDER had de voorbije jaren verschillende mediatieke dossiers in handen: Jean-Pierre Van Rossem, de vrouwenhandelaars van de Bende van de Miljardair, vetsmelter Verkest, en verdachte Pierre Serry in de Kasteelmoord zijn of waren cliënten. Zijn motto als procedurepleiter: ‘In het voetbal wordt een doelpunt vanuit buitenspel ook afgekeurd.’ SCABIES, of in het Nederlands scabiës. Voortaan zeg je dus tegen je baas: ‘Ik heb scabiës aan uw opmerkingen.’
T
TE GEBRUIKEN TOT. In tegenstelling tot THT (ten minste houdbaar tot) gaat het hier om snel bederfbare eetwaren: vlees of vis bijvoorbeeld. De vermelde datum is dus een absolute grens voor consumptie. Iets wat ‘ten minste houdbaar tot’ is (rijst, spaghetti, bier), kan waarschijnlijk nog een tijdje na die datum worden gebruikt.
U
URDU. Urdu is sterk verwant met het Hindi, dat vooral in
VEV. Het Vlaams Economisch Verbond werd opgericht in 1928.
WROCŁAW, spreek uit: Vrotswaf. Deze stad is nu de vierde grootste van Polen en was tot aan de Tweede Wereldoorlog de derde grootste van Duitsland. Na de oorlog bleef nog maar de helft van de inwoners over. Zij werden aangevuld met Poolse immigranten uit Lwów, dat door de Sovjet-Unie was geannexeerd. XYNIX. De ziener blijkt uiteraard een bedrieger te zijn die zowel de Galliërs als de Romeinen voor zijn kar probeert te spannen, maar die uiteindelijk vertrekt zoals hij gekomen is: berooid en in een stortbui. Die hij niet had zien aankomen.
Y
‘YO ME VOY’ is te vinden op The Great Scottish Latin Adventure. Die titel vat het mooi samen.
Z
ZIZ. Deze kaasjes zijn voor velen onder ons jeugdsentiment. De vogel is volgens de overlevering dan weer zo groot dat, als hij in het midden van de oceaan staat, het water maar tot aan zijn knieën komt.
De antwoorden •
19
Linke soep In deze ronde gaan we op zoek naar een superlink. Noteer om te beginnen de eerste drie antwoorden en zoek welk begrip of welke persoon je daar aan kunt linken. Doe daarna hetzelfde met de volgende twee reeksen van drie vragen, zodat je in totaal drie links hebt. Zoek ten slotte een persoon die, of een begrip dat iets te maken heeft met de drie links.
1
Naar aanleiding van Choco-Laté, een chocoladefestival in Brugge, overgoot een Amerikaanse kunstenaar in het Concertgebouw een zeventigtal naakte mannen met witte chocolade. Eerder had hij al 350 naakte mannen en 350 dito vrouwen laten poseren voor een foto in de Brugse Stadsschouwburg. Hoe heet die kunstenaar? We vragen zijn naam én voornaam.
2
Niets nieuws onder de zon: in 1960 verscheen een boek van D.H. Lawrence waarin hij de relatie beschreef tussen een jonge rijke vrouw en een eenvoudige, wat brute jachtopziener. De schrijver schuwde daarbij de expliciete seksscènes niet, waardoor de roman een waar schandaal veroorzaakte. Wat is de titel van deze Vijftig Tinten Grijs avant la lettre?
3
Een van de succesvolste artiesten aller tijden is Reginald Kenneth Dwight. Wie? horen we je denken. Misschien begrijp je beter over wie we het hebben als we een paar van zijn hits vermelden: ‘Your song’, ‘Don’t go breaking my heart’ en ‘I’m still standing’. Wat is de artiestennaam van deze Britse zanger, pianist en componist?
Wat is de link tussen deze drie vragen? 20
• Het grote Knack Quizboek
4
Wat is de Nederlandse naam voor Matricaria, een plant uit de composietenfamilie met bloemen die honingachtig geuren? Aan de plant worden allerlei geneeskrachtige eigenschappen toegeschreven. Zo zou ze helpen tegen pijn en ongemakken die te maken hebben met menstruatie, spijsvertering en luchtwegen. De plant zou ook ontstekingsremmend werken. Volksnamen zijn onder andere Hemdeknop, Hondsdulle en Zere-Ogen-Kruid.
5
In 1835 reisde een Britse bioloog en geoloog met zijn onderzoeksschip Beagle naar de Galapagoseilanden. Hij bestudeerde er vijf weken lang de geologie en de fauna en flora. Hoe heette de wetenschapper? Graag zijn volledige naam.
6
Welk deel van het Verenigd Koninkrijk, gelegen op een schiereiland in het midwesten, noemden de Romeinen Cambria? Niet te verwarren met ‘the fish with the biggest dick in the ocean’, volgens Ali G.
Wat is de link tussen de voorgaande drie vragen?
10
7
In 1948 speelde op Broadway een musical van Samuel en Bella Spewack, geïnspireerd op het stuk The Taming of the Shrew van Shakespeare en met muziek van Cole Porter. In 1953 maakte George Sidney een film gebaseerd op de musical. Wat is de titel van zowel de film als de musical?
8
Van welk land is Tbilisi de hoofdstad? Het land ligt geografisch gezien bijna volledig in Azië, maar ziet zichzelf toch als een deel van Europa. Buurlanden zijn Azerbeidzjan, Armenië, Turkije en Rusland.
9
Horror en animatiefilms, het lijkt op het eerste gezicht een onmogelijke combinatie, maar in films als The Nightmare Before Christmas en Frankenweenie gaan ze wonderwel samen. Wie is de regisseur van deze donkere sprookjes, die verder ook nog films draaide als Sleepy Hollow, Edward Scissorhands en Batman Returns?
En weet je de link tussen deze laatste drie vragen?
Als je de voorgaande drie links hebt gevonden, dan is deze vraag een makkie: Wat is de superlink tussen de vorige drie links?
Het grote Knack Quizboek •
21
1
4
2
5
SPENCER TUNICK. De kunstenaar werd bekend door zijn installaties van grote aantallen naakte mensen in de natuur of in metropolen als New York, Londen of São Paulo. In 2007 bracht hij maar liefst 18.000 mensen samen op de Plaza de la Constitución in Mexico-Stad. LADY CHATTERLEY’S LOVER. D.H. Lawrence schreef het boek in 1928, maar het kwam pas uit in 1960. In het Verenigd Koninkrijk verscheen de roman bij Penguin Books, dat voor de rechtbank moest komen voor het publiceren van obsceniteiten. Enkele schrijvers, waaronder E.M. Forster, namen het op voor het boek. De jury sprak de uitgever uiteindelijk vrij.
3
ELTON JOHN. Hij gebruikte dit pseudoniem voor het eerst in 1967. De naam was een verwijzing naar twee van zijn muzikale helden, Bluesology-saxofonist Elton Dean en zanger Long John Baldry. LINK LADY DI. Spencer was Diana’s meisjesnaam; Elton John, die een goede vriend van de Britse prinses was, zong op haar begrafenis een aangepaste versie van zijn bekende nummer ‘Candle in the Wind’.
10 22
KAMILLE. De naam is een samentrekking van de Griekse woorden camai en millon, die ‘grond’ en ‘appel’ betekenen en naar de appelgeur van de bloemen verwijzen. In het Spaans heet de plant trouwens manzanilla, of ‘kleine appel’.
CHARLES DARWIN. De volledige reis met de Beagle duurde ongeveer vijf jaar. Onder meer dankzij zijn onderzoek op de Galapagoseilanden kon Darwin zijn evolutietheorie ontwikkelen.
6
WALES. In Wales ligt het dorp met de langste naam van Europa: Llanfairpwllgwyngyllgogerychwyrndrobwllllantysiliogogogoch, wat zoiets betekent als ‘Parochie van de Heilige Maria in het dal van de witte hazelaar bij de snelle maalstroom en de parochie van de Heilige Tysilio bij de rode grot’.
LINK CHARLES, PRINS VAN WALES, getrouwd met Camilla Parker Bowles.
7
KISS ME KATE. De film, en dus ook de musical, is een verhaal in een verhaal. Twee acteurs, ooit man en vrouw, spelen samen in de musical The Taming of the Shrew, maar krijgen opnieuw ruzie. Het verhaal van Shakespeare, in het Nederlands De getemde feeks, gaat zelf ook over een stormachtig huwelijk.
8
GEORGIË. Die naam van het land, die vooral in het buitenland wordt gebruikt, is afgeleid van Georgios, een Griekse naam die ‘boer’ betekent. Zelf noemen de Georgiërs zich – begrijpelijkerwijze – liever Kartvelebi, verwijzend naar Kartlos, de mythische aartsvader van de Georgiërs.
9
TIM BURTON. In het begin van zijn carrière werkte Burton voor Disney. Hij maakte voor de filmstudio Frankenweenie, een kinderverhaal geïnspireerd op Frankenstein. Disney verklaarde de film ongeschikt voor kinderen omdat er dode huisdieren in voorkomen die weer tot leven worden gewekt. LINK KATE MIDDLETON, die in 2013 beviel van een zoontje: George Alexander Louis. Haar trouwjurk werd ontworpen door Sarah Burton.
De superlink tussen de voorgaande drie links is PRINS WILLIAM, HERTOG VAN CAMBRIDGE. Zijn vader en moeder zijn Lady Di en Prins Charles, en in 2011 trouwde hij met Kate Middleton.
• De antwoorden
