PgD-Jaarverslag 2013 Inleiding Dit verslag omvat een inhoudelijke samenvatting van de activiteiten van de PgD in 2012. Dit is onderverdeeld naar kwartalen. In dit jaarverslag zijn de bijlagen en de jaarrekening niet opgenomen. Meer informatie is op te vragen bij de directie, via
[email protected].
Eerste kwartaal 2013
Plannen 2013 en 2014 De dienstverlening van de PgD gaat ook onder de nieuw samengestelde directie op volle toeren verder. In de eerste maanden van het jaar hebben al diverse activiteiten plaatsgevonden, waarover we in deze nieuwsbrief graag berichten. De PgD staat nu en in de toekomst voor het vergaren en verspreiden van psychologische expertise als basis voor kwalitatief goede ouderenzorg. We verheugen ons in het feit dat ruim 240 psychologen elkaar via de PgD weten te vinden. Voor 2014 staan enkele ontwikkelingen in de organisatie op de agenda. De PgD zal dan verder gaan als zelfstandige stichting. Dat betekent dat er nieuwe overeenkomsten gesloten worden met de deelnemende organisaties, de docenten en de supervisoren. Alle belanghebbenden worden hier uiteraard tijdig over geïnformeerd. In principe zullen kosten en diensten vergelijkbaar blijven met het huidige pakket. Wel komen er, in reactie op vragen van deelnemers aan het samenwerkingsverband, wat aanpassingen om de tarifering transparant te maken. De nieuwe stichting zal een commissie van Toezicht benoemen en deze zal vervolgens de aanstelling van de directieleden moeten goedkeuren. Wij houden u op de hoogte van de ontwikkelingen, via deze nieuwsbrief en zonodig tussentijds extra.
Actualiteiten op de website Op het forum zijn in dit kwartaal o.a. de volgende thema’s ter discussie gesteld: cvarevalidatie in verpleeghuis, Lichttherapie en Video Interactie Begeleiding.
1
Een account kan via de volgende link http://www.pgdexpertise.nl/user/register aangevraagd worden. Vervolgens zullen wij de aanvraag beoordelen en krijgt u bericht, zodra u kunt inloggen.
Samenwerking met de VU: Stageplaatsen gezocht Aan de faculteit Klinische Psychologie van de Vrije Universiteit Amsterdam bestaat er een leerstoel Klinische Ouderenpsychologie. In dit kader wordt het mastervak Klinische Ouderenpsychologie aangeboden. De docenten in dit vak zijn hoogleraar Ouderenpsychologie Anne Margriet Pot en docent Iris van Asch. Om masterstudenten de gelegenheid te geven praktijkervaring op te doen in de Ouderenzorg is er behoefte aan samenwerking met zorgorganisaties die een stageplaats kunnen aanbieden. Een vaste samenwerkingsrelatie met de VU betekent dat stagiaires ingezet kunnen worden voor een bijdrage aan wetenschappelijk onderzoek in de klinische praktijk, bijvoorbeeld door de Masterthese te koppelen aan de stage. Dit onderzoek zal begeleid worden door de VU. Bekijk de bijlage voor meer informatie.
Tot de dood hen scheidt…– 30 januari 2013 Op woensdag 30 januari 2013 organiseerde de PgD een studiemiddag met als thema ‘Tot de dood hen scheidt…’. Na een lang leven samen is het voor veel (echt)paren niet altijd gemakkelijk om de ouderdom op goede wijze samen te beleven. Door ziekte en achteruitgang van mogelijkheden van een of beide partners kan de relatie onder druk komen te staan. Zorgverleners vinden het vaak moeilijk om paren goed te begeleiden. De psycholoog kan (echt)paren ondersteunen bij het vinden van een nieuw evenwicht in hun leven op latere leeftijd. Ook kan de psycholoog andere zorgverleners adviseren bij de begeleiding van (echt)paarproblematiek. De studiemiddag ging in op de dynamiek van ouder wordende (echt)paren vanuit het systeemtherapeutisch perspectief. Ruim 40 geïnteresseerden woonden de bijeenkomst bij. In de bijlage is een samenvatting opgenomen.
Kitwood en Belevingsgerichte Zorg – 21 maart 2013 Op donderdag 21 maart 2013 organiseerde de PgD een studiemiddag met als thema ‘Kitwood en Belevingsgerichte Zorg’.
2
Het motto van de Engelse psycholoog Tom Kitwood, pionier in de zorg voor mensen met dementie was: ‘The person comes first’. Zijn werk vormt de basis voor Persoons- en belevingsgerichte zorg voor mensen met dementie. Door de nadruk te leggen op persoonsversterkend contact met mensen met dementie, blijken zij een aantoonbaar beter gestemd. Op de studiemiddag stonden het werk van Kitwood en de methodiek van Dementia Care mapping centraal. Ruim 60 geïnteresseerden woonden de bijeenkomst bij. In de bijlage is de samenvatting opgenomen.
Workshop Supervisie geven – 15 maart 2013 Op vrijdag 21 maart 2013 organiseerde de PgD een workshop voor de supervisoren die namens de PgD supervisie geven aan psychologen die aangesloten zijn bij de PgD. We hebben tijdens deze workshop good practices uitgewisseld en kwaliteitscriteria opgesteld voor goede supervisie. Drie thema’s kwamen hierbij aan de orde: Het vestigen en bewaken van een goede werkrelatie, het stimuleren van reflectie op het eigen functioneren en deskundigheids-bevordering. De workshop werd bijgewoond door 15 supervisoren en door hen positief gewaardeerd. De uitwisseling zal uiteindelijk resulteren in een duidelijke richtlijnen voor het geven van kwalitatief hoogwaardige supervisie via de PgD.
Activiteiten van PgD-leden Op 1 februari 2013 organiseerde Gerion het 6e symposium in de reeks gedragsproblemen bij ouderen, 'Niet normaal meer?!'. Marja Vink organiseerde het uitverkochte symposium en verzorgde hier de inleidende presentatie ‘Psychiatrische problematiek: onthand of toegerust?’. Op de website van de PgD staat een verslag van dit symposium dat is gemaakt door Annemeike Kuperus, Willeke Stein, Willemijn Rietkerk en Anneke van Beijnum. Jackelien Rikkers heeft samen met een collega binnen Lelie zorggroep op 28 januari, 11 februari, 7 en 21 maart 2013 samen met een collega een cursus Korsakov gegeven aan nieuwe medewerkers van locatie Slingedael. Op 14 maart is de GERION Delta lezingencyclus ‘VERBROKEN VERBINDING? Over aansluiten en contact bij dementie’ van start gegaan. Op 11 april, 16 mei en 13 juni 2013 vinden de volgende bijeenkomsten plaats.
3
Marja Vink en Willemijn Rietkerk hebben als gastsprekers gesproken bij het Alzheimercafé Almere over Therapeutische gesprekken bij dementie. Frederik Jan Bruijel heeft op 25 maart 2013 een lezing gegeven aan behandelaren van het Zonnehuis in Amstelveen met als thema ‘De mondige klant, zorgen voor een reële samenwerking.’
Workshop Profilering van de psychologie - 17 april 2013 Tijdens deze workshop leren psychologen communiceren over de randvoorwaarden voor het uitoefenen van hun vak en leren zij werken met jaarplannen. Het werk van de psycholoog in de ouderenzorg wordt gewaardeerd vanwege de gespecialiseerde kennis en kunde. Het vak kenmerkt zich zo langzamerhand door een enorme diversiteit in werkzaamheden. Daarom is het belangrijk dat psychologen in de ouderenzorg goed duidelijk kunnen maken wat ze te bieden hebben en onder welke randvoorwaarden. Zo kunnen zij de verbinding zoeken van de psychologische expertise met de bedrijfscultuur en visie van de instelling. In deze workshop leren psychologen hun competenties en taken goed kenbaar te maken aan het management van de instelling. Belangrijke onderwerpen zijn: het kennen en optimaal gebruiken van de eigen competenties, weten welke randvoorwaarden en hulpmiddelen nodig zijn voor een doelmatige en doeltreffende vervulling van de functie, strategisch communiceren, en het opstellen van een jaarlijks werkplan. Deze workshop is al eerder gegeven en enthousiast ontvangen: ‘boeiende afwisseling tussen luisteren en opdrachten uitvoeren’, ‘handige tips’, ‘veel nieuwe inzichten’, ‘motiveert om mezelf meer ‘gezicht’ te geven in de instelling’. Deze cursus is bedoeld voor psychologen die de waarde van de psychologie in de eigen instelling goed herkenbaar willen communiceren.
Bernadette Willemse
Willemijn van der Vleuten
4
Gebruik van de HAP in de klinische praktijk – 14 juni 2013 De Hetero Anamnestische Persoonlijkheidsvragenlijst (HAP) is ontwikkeld voor onderzoek naar persoonlijkheidskenmerken van een cliënt via een informant. Voor de ouderenzorg is het een aantrekkelijk instrument, omdat persoonlijkheidsonderzoek bij kwetsbare ouderen niet altijd (betrouwbaar) kan worden afgenomen. In deze eendaagse cursus geven de ontwikkelaars van het instrument, Harry Barendse en Toine Thissen, instructie over indicaties, afname en interpretatie van de scores. Deze cursus mocht zich de afgelopen jaren verheugen in een grote belangstelling. Meld je dus zo snel mogelijk aan. Docenten: Toine Thissen & Harry Barendse
Tweede kwartaal 2013
Programma 2014 Zoals aangekondigd in de vorige nieuwsbrief gaat de PgD per 1 januari 2014 verder als zelfstandige stichting. Dit najaar volgt hierover meer informatie. Voor de dienstverlening en tariefvoering zal er zoals aangegeven niet veel veranderen. Wel zullen we streven naar grotere transparantie en proportionaliteit van de bijdrage. Wij ontvangen graag een bericht per mail indien de contactgegevens van uw organisatie niet meer actueel zijn. Inmiddels zijn we via het Leden Forum de behoeften aan het verzamelen voor het scholingsprogramma 2014. Dit zal weer bestaan uit vier interactieve studiemiddagen, enkele workshops & masterclasses en de twee cursussen ‘begeleiding verzorgende teams’ & ‘HAP’.
5
Workshop Profilering van de psychologie “De afwisseling van theorie en praktijk maakt het leuk en dynamisch” Deelnemer workshop profilering, 17 april 2013
Onder leiding van Willemijn van der Vleuten en Bernadette Willemse hebben op deze middag de deelnemers aan de workshop zich gebogen over de vraag hoe zij zich als psycholoog optimaal kunnen profileren in hun organisatie. Niet altijd is iedereen duidelijk waarvoor en op welke wijze de psycholoog het beste ingeschakeld kan worden en het is aan psychologen zelf om hier duidelijkheid over te geven. Ook is in de workshop aan de orde geweest hoe je samen met het management prioriteiten stelt en deze opneemt in een werkplan. Lees in de bijlage een verslag van een deelnemer.
Gebruik van de HAP in de klinische praktijk “Ik ben zeker gemotiveerd om de HAP nu vaker te gaan gebruiken” - Deelnemer cursus HAP, 14 juni 2013
Ook dit jaar was er weer voldoende belangstelling voor de cursus heteroanamnestische persoonlijkheidsvragenlijst (HAP). De cursus werd dit jaar door 17 deelnemers gevolgd en met een 7,8 gemiddeld gewaardeerd. De HAP is ontwikkeld voor onderzoek naar persoonlijkheidskenmerken van een cliënt via een informant, bijvoorbeeld een naast familielid. Voor de ouderenzorg is het een aantrekkelijk instrument, omdat persoonlijkheidsonderzoek in een gesprek bij kwetsbare ouderen niet altijd (betrouwbaar) kan worden uitgevoerd. De docenten Toine Thissen en Harry van Schijndel zijn tevens ontwerpers van het instrument. Na een bespreking van de theorie van de ontwikkeling van de persoonlijkheid, volgde in de middag een workshop waarin de deelnemers eigen casuïstiek inbrachten en bediscussieerden.
6
Activiteiten van PgD-leden April 2013 ‘Je mag boos zijn op de dementia, maar niet op elkaar’. Dubbelinterview Marja Vink vs. Fenny Wiss over ontremd gedrag in Alzheimer Magazine, p. 8-11 Op donderdag 20 juni 2013 vond in Amersfoort het voorjaarscongres Sectie ouderenpsychologie NIP plaats. Thema's waren: Behandeling van ouderen in de eerste lijn • Schematherapie bij ouderen • Cognitieve gedragstherapie bij ouderen • EMDR: Casuïstiek en aanpassingen aan protocol bij ouderen • Person centered care in de dementiezorg. Hester Burger en Manon Wardenaar hebben op 13 en 21 mei een nieuwe les verzorgd in de scholingsreeks Dementie. Het onderwerp van de les was "Gedragsbeïnvloeding" en er werd gesproken over en geoefend met leertheoretische principes. De les was bestemd voor medewerkers van Laurens Delfshaven. Op 21 mei waren Marise van der Linden en Marije de Hen gastspreker bij het Alzheimercafé van Laurens Antonius Binnenweg. Het thema van de bijeenkomst was "Moeilijk en onbegrepen gedrag". Op 5 juni 2013 sprak Maritza Allewijn op het avondsymposium ‘Dementie in de schijnwerpers’, georganiseerd door het KNMG, district XIII. Haar voordracht was getiteld: Dementie: Is er (kwaliteit van) leven na de diagnose? Centraal stond de vraag hoe hulpverleners, in dit geval artsen, hun behandeling en begeleiding kunnen laten aansluiten bij de individuele betekenisverlening en aanpassingsmogelijkheden van de persoon met dementie en diens familie en vrienden. Dergelijke ‘Hulpverlening op maat’ helpt de persoon met dementie belangrijke uitdagingen aan te gaan, zoals het behouden van een positief zelfbeeld, het onderhouden van dierbare relaties en behoud van eigen identiteit. Andere sprekers op het symposium waren prof. Philip Scheltens van het Alzheimercentrum Vumc en dr. Wilma Knol, klinisch geriater & klinisch farmacoloog, Tergooiziekenhuizen. Tijdens het voorjaarscongres van de NIP-sectie Ouderenpsychologie ‘Behandelmethodes voor ouderen onder de loep’ te Amersfoort hebben meerdere PgD psychologen workshops verzorgd, namelijk -
EMDR bij ouderen: casuïstiek en aanpassingen aan protocol bij ouderen door Marja Vink & Frederik Jan Bruijel
-
Behandeling van ouderen in de eerste lijn: welke mogelijkheden zijn er? Door Lucinda Meihuizen
-
Systeembehandelingen bij ouderen door Maritza Allewijn
7
Frederik Jan Bruijel neemt deel aan de expertgroep Zorg en Dwang van VWS. Psychologen in de ouderenzorg vinden elkaar nu ook op Twitter! Volg bijvoorbeeld Anne Margriet Pot, Margje Mahler of Maritza Allewijn.
De Ziekte van Parkinson: voer voor psychologen? - 18 september 2013 Bij de Ziekte van Parkinson staan bewegingsbeperkingen op de voorgrond. Inmiddels is wel duidelijk dat het lang niet altijd hierbij blijft. Naast lichamelijke veranderingen zien we ook problemen in het denken, waarnemen, communicatie en stemming. Bij veel Parkinsonpatiënten komt ook dementie voor, die we soms onder de noemer Lewy Body dementie kunnen scharen. Het is dan ook geen gemakkelijke opgave om met de Ziekte van Parkinson te leven of met iemand samen te leven die deze aandoening heeft. De laatste jaren is de aandacht voor de aandoening nieuw leven ingeblazen, bijvoorbeeld door aangepaste revalidatieprogramma’s. Welke rol speelt de psychologie hierbij? Wat zijn de taken voor de psycholoog in de begeleiding van mensen met de Ziekte van Parkinson en welke methodiek kan hiervoor worden ingezet? Op de studiemiddag komen zowel theoretische aspecten als praktijkervaringen aan bod. De middag wordt verzorgd door Karolien Harink & Debby van Rhijn.
8
Derde kwartaal 2013
Stichting PgD in oprichting heeft een nieuw bestuur ” Als psychologen hun kennis en ervaring bundelen, kunnen zij meer bijdragen aan de kwaliteit van de hulpverlening aan kwetsbare ouderen.” – Maritza Allewijn, directeur PgD Een lange geschiedenis De PgD is opgericht in 1971 door Leo Cahn, ouderenpsychiater en toenmalig directeur van de Stichting Verpleeghuizen Nederland (SVN). Onder deze Stichting vielen destijds de Magnushof in Schagen, de Heremalerhof in Harmelen, de Lisidunahof in Leusden en de Stichtse Hof in Laren. Na pensionering van dr. Cahn in 1986 nam Han Diesfeldt de leiding van de PgD over, daarin later ondersteund door Maritza Allewijn. Beiden waren werkzaam als respectievelijk klinisch psycholoog en Gz-psycholoog in De Stichtse Hof. Na de ontvlechting van de SVN in 1995 hielden de voormailig fusiepartners toezicht op de PgD door een Commissie van Toezicht die bestond uit directeuren van de vier zorgorganisaties. Dhr. Diesfeldt heeft per 1 juni 2012 zijn taken voor de PgD neergelegd in verband met zijn pensioen gegaan. De ondersteuningsverplichting van de voormalige fusiepartners van de SVN is hiermee komen te vervallen. Op naar een zelfstandige rechtsvorm De directie taken zijn per juli 2012 overgenomen door Maritza Allewijn en Irène van Kessel. De tweede helft van 2012 heeft de nieuwe directie aangegrepen om de huidige situatie te analyseren en de toekomstvisie te concretiseren. Hierbij heeft de directie input van de aangesloten zorgorganisaties gevraagd via een klankbordgroep bestaande uit Marja Vink (Zorgspectrum), Eva Knapper-van der Meulen (Laurens), Sabine Sebel (Axioncontinu), Willemijn Rietkerk-Grakist (Zorggroep Almere) en Willemijn van der Vleuten (Vivium Zorggroep). Voor de middellange termijn is hierbij afgewogen of de PgD zou kunnen toegroeien naar een zelfstandige rechtsvorm. In goed overleg met vertegenwoordigers van Vivium, die nu nog de verantwoordelijkheid voor de PgD draagt, is afgesproken concreet toe te werken naar een zelfstandige Stichting PgD, met als streefdatum 1 januari 2014 vastgelegd.
9
Nieuw bestuur Op 25 september 2013 heeft het eerste bestuursoverleg plaatsgevonden. De bestuurders van de Stichting PgD in oprichting hebben de rollen verdeeld. Yolande Kuin (voorzitter) is ontwikkelingspsycholoog en psychogerontoloog aan de Radboud Universiteit Nijmegen en vele jaren voorzitter van de sectie ouderenpsychologie van het NIP en nog steeds actief bij RINO en GERION. Henk Geertsema (secretaris) is gezondheidszorgpsycholoog en hoofd nascholing GERION. Hij is gespecialiseerd in onderwijskunde en professionele ethiek en actief bij de RINO, het NIP en de Europese federatie van psychologen. Theo Arts (penningmeester) is voormalig regiodirecteur Vivium Zorggroep en bestuurslid van diverse zorgorganisaties in de ouderenzorg. Tijdens dit overleg zijn de door de directie voorbereide plannen vastgesteld.
Alle aangesloten zorgorganisatie ontvangen eind oktober het verzoek een nieuwe aansluitingsovereenkomst te ondertekenen, zodat de PgD ook in de toekomst de kwaliteit van zorg aan ouderen kan verbeteren door het vergaren, delen en verspreiden van psychologische kennis. In de volgende nieuwsbrief meer informatie over de Stichting PgD Psychologische expertise voor de ouderenzorg. Wat betekent dit voor u als aangesloten zorgorganisatie? We sturen u binnenkort een nieuwe aansluitingsovereenkomst waarmee we de samenwerking opnieuw willen bekrachtigen. Dit is noodzakelijk i.v.m. de zelfstandige rechtsvorm.
Nieuwe collega of leidinggevende? We blijven graag op de hoogte van de mutaties in de bij de PgD aangesloten vakgroepen. Ook nieuwe post- of mailadressen ontvangen we graag, zodat we de juiste betrokkenen kunnen benaderen.
10
Collega zoeken via de Wie is Wie Van enkele collega’s horen we dat zij de emailadressen of telefoonnummers van collega PgD psychologen niet kunnen vinden. Daarom deze toelichting: 1. Ga naar
http://www.pgdexpertise.nl/leden-forum/wie-is-wie
2. Zoek op naam 3. Klik op de enveloppe onder de foto voor het email adres en klik op ‘volledig profiel’ om de werkplek, het adres en telefoonnummer te lezen.
We hopen dat iedereen elkaar zo weet te vinden. Verbetersuggesties voor de website blijven welkom!
Programma 2014 Het scholingsprogramma 2014 is al deels bekend gemaakt via de website. Dit zal weer bestaan uit vier interactieve studiemiddagen, enkele workshops & masterclasses en de twee cursussen ‘begeleiding verzorgende teams’ & ‘HAP’. Schrijf in via de website! Een account kan via de volgende link http://www.pgdexpertise.nl/user/register aangevraagd worden. Vervolgens zullen wij de aanvraag beoordelen en krijgt u bericht, zodra u kunt inloggen.
Onderzoek PgD als educatief voorbeeld gebruikt in recent statistiekboek – ingekomen bericht Han Diesfeldt, oud directeur PgD In een recent statistiekboek voor bachelorstudenten in de gedragswetenschappen is een project van de PgD gebruikt als educatief ‘doorlopend voorbeeld’. Het studieboek is geschreven door dr. Jules Ellis, docent van de cursus Psychometrie en Besliskunde bij het
11
Onderwijsinstituut voor psychologie en kunstmatige intelligentie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Om studenten vertrouwd te maken met de beginselen van de factoranalyse (p.19- p.87) is een in 1997 gepubliceerd onderzoek naar de Depressielijst als doorlopend voorbeeld gebruikt (Han Diesfeldt, De Depressielijst voor stemmingsonderzoek in de psychogeriatrie, Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie, 1997, 28, 113-118). Dit moderne statistiekboek is zeer toegankelijk en, wie had dat gedacht, soms zelfs geestig geschreven, bijvoorbeeld waar Ellis een Shocking Program against Statistical Secondhanders voorstelt, dat met een lichte elektrische schok zou moeten waarschuwen tegen klakkeloos toepassen van ‘default’ SPSS-routines. Het boek (Factoranalyse en Itemanalyse) is deel 5 in de serie Statistiek voor de psychologie, en is uitgegeven door Boom Lemma, Den Haag, 2013 (isbn 978-90-5931-975-2). De depressielijst is nog steeds een belangrijk instrument in de psychologische hulpverlening aan ouderen, mede dankzij gedegen kennis van de door de lijst gemeten factoren.
Bestuurder Hermalerhof gaat een andere uitdaging aan – kort verslag afscheidsreceptie 11 september 2013 Rien van der Kolk, voorzitter van de Raad van Bestuur van De Rijnhoven, gaat 1 oktober 2013 met pensioen en legt dan zijn bestuursfunctie neerlegt. Op 11 september nam hij afscheid van collega’s en relaties. Het thema van de receptie was cultuur. Omdat locatie Heremalerhof en dhr. van der Kolk zelf aan de voet heeft gestaan van de oprichting van de PgD waren ook Maritza en Irène hierbij aanwezig. Wij wensen dhr. van der Kolk alle goeds.
Deelname aan wetenschappelijk onderzoek: Een Update van het Onderscheidend Vermogen van de Amsterdamse Dementie Screeningstest (ADS-6) – oproep volgt binnenkort van Meta van Toutert Omdat het van groot belang is dat het diagnosticeren van een dementie zo vroeg mogelijk en zo zorgvuldig mogelijk gebeurt, wil dit onderzoek de normen van bovengenoemde test herijken. Om dit goed te doen zijn testgegevens en een aantal andere gegevens nodig. Voor dit onderzoek vragen we binnenkort via de mail ook de medewerking van de bij de PgD aangesloten psychologen.
12
De Ziekte van Parkinson: voer voor psychologen? - 18 september 2013 Op woensdagmiddag 18 september vond de PgD-studiemiddag ‘De Ziekte van Parkinson, voer voor psychologen?’ plaats. Docenten van deze middag waren Karolien Harink en Debby van Rhijn. Aan de hand van een beeldopname van een gesprek dat Debby voerde met een van haar cliënten, gaf ze een uiteenzetting van de symptomen van de Ziekte van Parkinson (ZvP) en de consequenties hiervan voor het dagelijks leven. Indrukwekkend was het interview dat Karolien had met Anneke Blok, die al 30 jaar Parkinson heeft en er een prachtig werkboek over schreef: ‘Op pad met Parkinson’. Anneke Blok ziet als een van de taken van de psycholoog dat die kan helpen door je ‘te leren jezelf beter te begrijpen’. Lees meer in de bijlage aan het eind van deze nieuwsbrief.
Activiteiten van PgD-leden Samen met Els Kruidenier (creatief therapeut bij GGZ centraal) heeft Maritza Allewijn de train-de-trainer cursus 'Op zoek naar zin' bij het Trimbos Instituut verzorgd. De cursus OP zoek naar Zin is een evidence-based methode om ouderen met depressieve klachten te behandelen. In de train de trainers cursus leren de begeleiders onder meer motivationele gespreksvaardigheden en het begeleiden van therapeutische groepsprocessen. Meer informatie: http://www.trimbos.nl/onderwerpen/preventie/ouderen/op-zoek-naar-zin. De nieuwe versie van de participatielijst 3.0 is beschikbaar via de Kennisbank van de website http://www.pgdexpertise.nl/leden-informatie/kennisbank. Han Diesfeldt heeft deze lijst ontwikkeld. Elles Zwart heeft in september les gegeven op de GZ-opleiding voor de Rinogroep. Het betreft om het blok ‘volwassenen en geriatrie’.
13
Op 17 en 31 oktober zal Hanne Vriezen (Frankelandgroep) twee bijeenkomsten verzorgen binnen een cursus voor mantelzorgers van patiënten met de ziekte van Parkinson. Op interactieve wijze zal aandacht besteed worden aan de veranderingen die kunnen optreden in cognitie, stemming en gedrag en de invloed hiervan op de relatie. Benite Beijert, GZ psychologe, levert dit jaar tweemaal een bijdrage aan het Alzheimer café van de Frankelandgroep te Schiedam. Op 8 oktober geeft zij uitleg bij de "Alzheimer Experience". Dit is een interactieve mediaproductie van Alzheimer Nederland. Zeer de moeite waard en gratis te bekijken op internet: www.alzheimerexperience.nl Op 21 september heeft de boekpresentatie van het boek ‘Handig bij dementie’ plaatsgevonden. Lenie Vermeer (Lelie Zorggroep) heeft dit samen met Ruud Dirkse geschreven (zie verder het persbericht in de bijlage). In dat kader staat Lenie ook als een van de hoofdsprekers op het jubileumcongres van ‘Moderne Dementiezorg’ in november. Al enkele jaren geeft Lenie ook workshops over de kunst van het verleiden bij mensen met dementie en apathisch gedrag. De persoonlijkheidstheorie van Millon en de benadering van cliënten met persoonlijkheidsstoornissen werden behandeld tijdens een klinische les van Marije de Hen op 19 september. De les was bestemd voor verpleegkundigen van alle afdelingen van Laurens Antonius Binnenweg. Op 24 september was een Voorlichtingsmiddag over het CVA-revalidatie programma Laurens Therapeutisch Klimaat, door Marieke Terwel, GZ-psycholoog en Cobie van Bruchem, specialist ouderengeneeskunde. Eva Knapper heeft op 26 september een les verzorgd met als onderwerp Frontotemporale dementie voor het personeel van de afdelingen voor Jong Dementerenden in Laurens Antonius Binnenweg. In september is een artikel geplaatst in de GZ-psychologie van Marja Vink (Zorgspectrum en VUmc) over de profielopleiding ouderenpsycholoog. Het artikel is via de website in te zien. In augustus heeft Han Diesfeldt een artikel geschreven over test-hertestbetrouwbaarheid van de GIP: ‘Wat is een reëel verschil bij herhaalde metingen met de Gedragsobservatieschaal voor de Intramurale Psychogeriatrie (GIP)? Onderzoek bij deelnemers aan psychogeriatrische dagbehandeling. Het artikel is te lezen op de website van de PgD.
14
Lucinda Meijhuizen van Zorpartners Midden Nederland heeft een omschrijving gemaakt van de taken en verantwoordelijkheden van verschillende leden van de vakgroep psychologie: de Gz-psychologen, de psychologen in opleiding tot GZ psycholoog en de basis- of masterpsychologen. Ze heeft deze beschrijving beschikbaar gesteld voor leden van de NIP sectie Ouderenpsychologie en ook voor de website van de PgD. De omschrijving kan als uitgangspunt dienen voor het maken van taakfunctie omschrijvingen binnen andere vakgroepen. Het congres ‘Grijs en van de wijs’ op 26 september jl. besteedde aandacht aan ouderen in instellingen die moeilijk hanteerbaar gedrag vertonen. Het aantal cliënten met psychiatrische problematiek in verpleeg- en verzorgingshuizen neemt toe. Het gedrag van deze cliënten leidt regelmatig tot irritatie, stress en onzekerheid bij u als zorgverlener, de cliënt en de omgeving. Hoe weet u of het gaat om psychiatrische problematiek? Welke specifieke zorg en benadering hebben deze cliënten nodig? Maritza Allewijn was een van de sprekers in het ochtendprogramma. Haar bijdrage ging over het Stappenplan probleemgedrag, waarbij multidisciplinaire teams met cliënt en familie op zoek gaat naar oplossingen.
Cursus ‘De begeleiding voor verzorgende teams in de ouderenzorg’ “Alle psychologen binnen onze zorggroep volgen deze cursus, zodat er een eenduidige werkwijze ontwikkeld wordt” - Deelnemer cursus BVT, 14 september 2012 Op 20 september startte een nieuwe editie van de PgD cursus: Het begeleiden van verzorgende teams in de ouderenzorg. Aan de cursus, die gegeven wordt door Leny Haaring, Frederik Jan Bruijel en Maritza Allewijn, doen dit jaar weer 21 psychologen mee. Als psychologen goed zijn toegerust om samen te werken met verzorgenden, kunnen gedrag, behoeften en therapeutische mogelijkheden van bewoners van woon/zorgorganisaties beter geanalyseerd worden en kan de zorgverlening en bejegening hier goed op aansluiten. Centraal staat de methode ‘verbindend begeleiden’. De psycholoog wordt zich hierdoor bewust van het toepassen van de drie kernprocessen die hierbij horen: begrijpen, verbinden en toevoegen. Op de eerste dag hield Leny Haaring een voordracht over het vak verzorgen, de moeilijke opgaven waarvoor verzorgenden dagelijks gesteld worden en de strategieën die zij kiezen om hun werk goed te kunnen blijven doen. In het najaar van 2014 zal de cursus opnieuw gegeven worden. De data worden via de agenda op de website bekend gemaakt.
15
Werkconferentie ‘Alles is revalidatie’ – Rotterdam, 4 november 2013 Voor leden van revalidatieteams die zich willen verdiepen in het Laurens Therapeutisch Klimaat organiseert Laurens wederom een werkconferentie ‘Alles is revalidatie’. Deze vindt plaats op maandag 4 november 2013 in Rotterdam, en bij voldoende belangstelling ook op 11 november. Meer informatie en de mogelijkheid tot inschrijving kunt u vinden op de website www.allesisrevalidatie.nl.
Congres ‘Moderne Dementiezorg’ – Nieuwegein, 25 november 2013 Onder andere Lenie Vermeer (Lelie Zorggroep) zal spreken op dit congres. Inschrijven kan via www.studiearena.nl.
Vierde kwartaal 2013
Stichting PgD Psychologische expertise voor de ouderenzorg een feit!– 20 december 2013 Eind 2013 is de Stichting PgD officieel opgericht door ondertekening van de statuten door de bestuurders. Aan alle aangesloten zorgorganisaties is een nieuwe aansluitingsovereenkomst aangeboden, zodat de psychologen ook in 2014 gebruik kunnen maken van de dienstverlening van de PgD. In de bijlage van deze nieuwsbrief vindt u hierover meer informatie.
Actualiteiten op de website Op de website is het nieuwe beleid van de PgD gepubliceerd. Dit is te vinden onder de volgende link http://www.pgdexpertise.nl/over-de-pgd/lidmaatschap. Op het forum zijn nog steeds onderwerpen die om reacties vragen, zoals EMDR bij ouderen, de psycholoog als hoofbehandelaar en het Moreel beraad.
Behandeling thuiswonende ouderen Steeds meer GZ psychologen binnen de V&V wensen hun behandelingen aan te bieden aan thuiswonende ouderen. Hiervoor is het wenselijk contracten aan te gaan met de
16
zorgverzekeraars. In 2014 gaan voormalige eerstelijns psychologische behandelingen vallen onder de generalistische basis GGZ. Mochten jullie tegen knelpunten aanlopen in het aangaan van de contracten, neem dan contact op met het NIP. Op hun site is een speciale oproep geplaatst met bijbehorende formulieren. Ook via het PgD-forum kunnen ervaringen uitgewisseld worden. Voor vragen kun je terecht bij Lucinda Meihuizen.
Verzamelen van actuele en gebruiksvriendelijke normen voor de ADS-6. Eind november hebben we alle psychologen aangesloten bij de PgD opgeroepen om deel te nemen aan het verzamelen van nieuwe normen voor de ADS-6.We hopen van harte dat er veel psychologen zullen zijn die deel willen nemen aan dit onderzoek, zodat er nieuwe actuele en gebruiksvriendelijke normen ontwikkeld kunnen worden voor de ADS-6, een veelgebruikt instrument in de ouderenzorg. Geef je op via
[email protected].
Masterclass Ondersteunende gesprekken bij dementie “Veertig jaar praktijkervaring aan het hoofd van de tafel.” – Gijs Lauret, deelnemer Masterclass Op woensdag 9 oktober organiseerde de PgD de tweede editie van een Masterclass onder leiding van dr. Han Diesfeldt. Gijs Lauret was enthousiast en schreef een samenvatting (zie bijlage).
Het laatste taboe: Seksualiteit bij ouderen? – 21 november 2013 Ingrid van Kempen, gz-psycholoog bij de Brabant Zorggroep en seksuoloog in opleiding, toonde zich een deskundig en bevlogen docent op de PgD-studiemiddag over seksualiteit bij ouderen. Seksualiteit en seksuele beleving zijn een wezenlijk onderdeel van het leven van ouderen en dus een belangrijk aandachtsgebied voor psychologen en andere zorgverleners. Daarom dienen zij goed op de hoogte te zijn van beschikbare kennis over seksualiteit en de invloed van veroudering, chronische ziekten en medicatie. Het gesprek over seksualiteit bij cliënten vraagt om het overwinnen van de eigen schroom en om specifieke vaardigheden. Bewustwording van
17
de eigen stijl van gespreksvoering is de eerste stap in het ontwikkelen van deze vaardigheden. Zie verder de samenvatting en diapresentatie in de bijlagen. In de bijlage is de samenvatting opgenomen.
Over lijden en uitzichtloosheid: Psychologische aspecten van euthanasie bij ouderen – 6 februari 2014 In 1991 stelde de Nederlandse rechtsgeleerde Huib Drion voor een pil beschikbaar te stellen waarmee ouderen die 'klaar’ zijn met leven op humane wijze een einde aan hun leven kunnen maken op een zelfgekozen tijdstip. In april 2002 ging de euthanasiewet, genaamd ‘Toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding’, in werking. In 2011 maken de media melding van de eerste euthanasie bij iemand die dementie heeft in een ver gevorderd stadium. In 2012 gaat de levenseindekliniek van start. Begin 2013 staan de media vol opiniestukken over dementie en euthanasie. Kortom: het zelfgekozen levenseinde staat volop in de belangstelling. Psychologen staan tot nu toe niet vooraan bij deze maatschappelijke discussie. Toch heeft de problematiek veel raakvlakken met ons dagelijks werk. Waar ligt de rol en taak van ouderenpsychologen bij euthanasievraagstukken van ouderen? Wat kan onze specifieke expertise toevoegen aan de kwaliteit van de besluitvorming en begeleiding? Hoe maken we dit aan cliënt en verwijzers kenbaar? Als voorbereiding is er alvast wat literatuur beschikbaar gesteld via de website.
Sprekers: Saskia Teunisse, Marion Klaver, Marja Vink, Maritza Allewijn
Is meten weten? Effectmeting van psychologisch handelen – 26 maart 2014 Hoe kunnen we ervoor zorgen dat effectevaluatie een vanzelfsprekend onderdeel van ons professioneel handelen wordt? Het meten van de effecten van therapeutisch handelen van psychologen is vaak letterlijk en figuurlijk de sluitpost van het proces van hulpverlening. Vaak zijn we al tevreden met de subjectieve ervaring van verbetering. Als cliënten, verzorgenden of familieleden tevreden zijn, laten we een meting al snel
18
achterwege. Met kennis van zaken, een methodische aanpak en enige extra inspanning is het echter wel degelijk mogelijk subjectieve ervaringen te objectiveren. Zo kunnen we het therapeutisch effect daadwerkelijk meten. Dit heeft allerlei voordelen: De psycholoog ontwikkelt hierdoor kennis over de werkzaamheid van de interventies en de cliënt of verwijzer krijgt concrete feedback over de resultaten van het proces. Welke instrumenten staan ons hierbij ter beschikking? Wanneer en op welke wijze kun je gebruik maken van instrumenten als Likertschalen, Goal-attainmentscaling of de Qualidem.
Activiteiten van PgD-leden Op vrijdag 31 januari 2014 organiseert GERION in de reeks gedragsproblemen bij dementie het symposium: ‘Yes we can!’, versterken van de kracht van het zorgsysteem. Familie en verzorgenden voelen zich vaak zwaar belast in de zorg voor ouderen met een verminderende regie. Psychologische interventies die effectief zijn in het versterken van hun kracht en samenwerking zijn dan ook uiterst belangrijk. Dit symposium belicht welke interventies dit zijn en hoe ze kunnen worden ingezet. Het belooft weer een inspirerende dag te worden! Verschillende PgD-collega's leveren een bijdrage aan deze dag. Voor meer informatie en inschrijving verwijzen we naar de website van Gerion. Op zaterdag 12 april is er weer een landelijk EMDR congres (zie website: http://www.emdrcongres.nl/). Wietske Soeteman en Lucinda Meihuizen geven daar een workshop over EMDR en ouderen. Op de website van de PgD een pakkend interview met beide collega's onder de titel: 'Er kan veel meer dan we denken!' Op 7 maart 2014 start de Gerion cursus Psychologische diagnostiek en interventies bij CVA-revalidanten in de verpleeghuiszorg. De PgD psychologen Saskia Teunissen en Anneke Demmendal gaan deze vorm geven. http://www.gerion.nl/bij-ennascholing?layout=edit&id=37
19
