personeelsinformatie
i
Dienst Ziekenhuishygiëne
Meer weten over scabiës
GezondheidsZorg met een Ziel
INHOUD 1 Wat is scabiës?...................................................................... 4 2 Symptomen van scabiës....................................................... 5 3 Diagnose.............................................................................. 7 4 Wijze van overdracht, besmetting........................................ 7 5 Maatregelen bij personeelsleden......................................... 8 6 Toepassing van de permethrine crème.............................. 11 7 Toepassing van benzylbenzoaatsmeersel 25%.................... 12 8 Waar kan u de crème/smeersel verkrijgen?......................... 13 9 Preventieve maatregelen.................................................... 13 Nog vragen?................................................................................ 14
3
1
WAT IS SCABIËS?
Scabiës of schurft is een besmettelijke infectieziekte van de huid. Deze ziekte wordt veroorzaakt door de schurftmijt (= een heel kleine parasiet, met vier paar poten). De mijt is gastheerspecifiek. Dit wil zeggen dat hij enkel bij de mens voorkomt. Er bestaan 2 vormen: • Gewone scabiës = besmettelijk. • Scabiës norvegica (of crustosa) is een vorm van scabiës waarbij patiënten drager zijn van zeer veel mijten = zeer besmettelijk. De huidschilfers van besmette patiënten zitten vol mijten. Deze vorm van scabiës komt vaak voor bij patiënten met een verminderde weerstand of verminderd jeukgevoel (bv. mentaal gehandicapten, dementen, CVA-patiënten, ...).
4
2
SYMPTOMEN VAN SCABIËS
• Veralgemeende jeuk, voornamelijk uitgesproken ’s avonds (de jeuk neemt toe bij warmte, dus ook na warm bad en bij fysische inspanning). • De jeuk gaat gepaard met min of meer uitgesproken huidletsels: - De typische mijtengangetjes verschijnen als een smal, s-vormig, gekronkeld grijs lijntje met schilfers. Men kan ze best zien op plaatsen waar de huid dun is (tussen de vingers, handpalmen, polsen). - Op de vingers vindt men typische, kleine blaasjes. - De huid kan plaatselijk rood zien en kan kleine, rode papeltjes vertonen. - Krabletsels, vooral op het zitvlak. - Huidletsels vindt men meestal op warme en vochtige plaatsen zoals oksel, liezen, geslachtsorganen, onder de borsten, elleboog- en knieplooien, vingers, handpalmen en voetzolen. - Er zijn geen letsels in het gelaat, de hoofdhuid en heel weinig op de rug, behalve bij kinderen en bejaarden. 5
6
- Bij kinderen en bejaarden kunnen letsels ook op minder typische plaatsen voorkomen.
3
DIAGNOSE
De diagnose wordt gesteld door een dermatoloog (= huidarts) op klinische gronden al dan niet aangevuld met microscopie. Na het waarnemen van de symptomen of bij vermoeden van scabiës maakt men best zo snel mogelijk een afspraak met de dermatoloog. Naast het klinisch onderzoek kan door de dermatoloog microscopisch onderzoek van de huidschilfers worden uitgevoerd of kunnen de gangetjes zichtbaar worden gemaakt door kleuring. Indien er bij een personeelslid scabiës wordt vastgesteld, moet zij/ hij zich zo snel mogelijk aanbieden bij de bedrijfsarts.
4
WIJZE VAN OVERDRACHT, BESMETTING
Gewone scabiës De besmetting van patiënt en gezondheidswerker kan pas optreden na: • langdurig en/of frequent direct contact met de huid van de patiënt, bv. door zalven of wassen (10 à 15 minuten); • intensief contact met beddengoed; • intensief contact met kleding van de patiënt. 7
Een mijt sterft vlug af in de buitenwereld, na 24 tot 36 uur bij kamertemperatuur (niet leefbaar beneden 20° C). Een persoonlijke hygiëne sluit de besmetting niet uit (wassen alleen doodt geen mijten of eitjes). De incubatietijd (= de periode tussen de besmetting en het verschijnen van de symptomen) bedraagt gemiddeld 1 à 6 weken. Scabiës norvegica De besmetting kan al optreden na: • kortstondig huidcontact bv. het geven van een hand; • kortstondig contact met beddengoed, schilfers, e.d.
5
MAATREGELEN BIJ PERSONEELSLEDEN
Het personeelslid bij wie scabiës wordt vastgesteld door de dermatoloog of bij wie sterke vermoedens van scabiës zijn: • Behandeling met ZalvorTM crème (permethrine 5%). Permethrine is een veilig product: ook geschikt voor zuigelingen vanaf 2 maand, voor zwangere vrouwen (onder voorbehoud van het advies van de behandelende arts) en voor bejaarden. Aanwijzingen dat de behandeling moet worden ontraden, zijn overgevoeligheid voor pyretroïden, pyretrinen, formaldehyde of isopropanol (lotion). Meestal volstaat een eenmalige toepassing van deze zalf, maar afhankelijk van de evolutie van het soort scabiës en van de omstandigheden kan door de behandelende arts beslist worden 8
•
• •
• • •
tot herhaling van de toepassing. Andere behandelingen zijn: benzylbenzoaat 25% (geen tegenindicaties) en crotamiton 10% (minder doeltreffend). Benzylbenzoaat doodt de eieren niet, permethrine doodt mijten èn eitjes. Het personeelslid is tijdelijk werkonbekwaam. De duur wordt bepaald door de behandelende arts (meestal 2-tal dagen). De jeuk kan nog een 4-tal weken na de behandeling blijven aanhouden. Dit is geen teken van onvoldoende behandeling. Antihistaminica of andere zalven kunnen nuttig zijn om de jeuk te verlichten. Soms kunnen jeukende knobbeltjes weken tot zelfs maanden persisteren. Indien de symptomen en klachten heropflakkeren na één week moet de dermatoloog opnieuw worden geraadpleegd. In gevallen van hardnekkige scabiës of scabiës norvegica is de permethrine crème soms niet meer voldoende efficiënt. In dit geval kan door de dermatoloog een andere zalf worden voorgeschreven, meestal in combinatie met geneesmiddelinname via de mond. Deze geneesmiddelen zijn ontleend aan de veeartsenijkunde en in onze apotheek beschikbaar. Ze zijn doeltreffend en onder dokterscontrole te verkrijgen.
Personeelslid zonder scabiës-letsels maar in contact geweest met scabiës-patiënt: • Er wordt gestart met een preventieve behandeling afhankelijk van de omstandigheden, de mate van contact en het soort 9
scabiës. Deze beslissing wordt genomen door de bedrijfsarts in samenspraak met de dienst Ziekenhuishygiëne. Meestal volstaat een eenmalige toepassing van de permethrine crème. • Afhankelijk van de omstandigheden (vorm van de scabiës, genomen voorzorgsmaatregelen bij contact met de patiënt, infectie bekend bij opname? …) kan beslist worden tot herhaling van de behandeling in samenspraak met de dermatoloog. Behandeling van de huisgenoten • Indien een personeelslid zelf scabiës-letsels vertoont: - preventief eenmalige behandeling van de huisgenoten met wie intens contact is (partner, kleine kinderen); - gelijktijdige behandeling met het personeelslid. • Indien het personeelslid enkel preventief wordt behandeld: - De huisgenoten dienen niet preventief te worden behandeld. U moet wel gedurende enkele weken aandachtig zijn voor eventuele huidletsels of klachten van jeuk bij de huisgenoten.
10
6
TOEPASSING VAN DE PERMETHRINE CRÈME
• Knip vóór het insmeren je nagels kort. Neem bij voorkeur 1 dag vóór het insmeren een douche of bad. Smeer het hele lichaam in met de crème met uitzondering van het hoofd (vanaf de kaakrand, achter de oren, tot en met de voetzolen). Speciale aandacht besteden aan alle huidplooien, tussenvinger- en tussenteenruimten en ook zalf onder de (kortgeknipte) nagels aanbrengen met een zacht borsteltje. Men vermijdt hierbij wel het onmiddellijke gebied rond de ogen en mond (indien dit toch gebeurt, spoelen met water!). Breng de zalf niet aan op slijmvliezen. Voor een eenmalige toepassing heeft men als volwassene de volledige tube crème nodig. Omdat men zichzelf niet helemaal kan inwrijven, is daarbij hulp van iemand anders nodig. De persoon die helpt om de crème in te wrijven (bv. rug) moet wegwerphandschoenen dragen of achteraf de handen goed wassen tot aan de elleboog. • Laat de crème minimum 8 à 12 uren inwerken. Telkens wanneer ondertussen de handen worden gewassen dient opnieuw crème te worden gesmeerd. Ook bijsmeren bij tussentijds toiletbezoek. • Gebruik tijdens de behandeling geen schoonheidsproducten. • Smeer u ’s avonds in vóór het slapengaan om herhaalde smeersels te beperken. De volgende ochtend kan u zich wassen of douchen met zeep. Daarna wrijft u de huid in met een voedende lotion. 11
• Na de inwerktijd van de crème worden kledij, ondergoed, beddengoed, linnen, pantoffels e.d. die de laatste 48 uren zijn gebruikt, gewassen op minstens 60° C of gereinigd in de droogkuis. Moeilijk wasbaar beddengoed kan men buiten luchten of in plastieken zakken luchtdicht bewaren gedurende 3 dagen. Een andere methode is minstens 10 minuten in de droogkast laten aan een temperatuur boven de 50° C. Zetels, gordijnen e.d. dienen niet speciaal behandeld te worden. Wel worden woon- en slaapplaats best goed schoongemaakt (zorgvuldig stofzuigen) en verlucht. De behandeling zonodig herhalen. Op epidemische gronden moet dit snel na de eerste behandeling, bijvoorbeeld de volgende ochtend, uitgevoerd worden.
7
TOEPASSING VAN BENZYLBENZOAATSMEERSEL 25%
• 24 uur laten inwerken, behandeling daarna tweemaal herhalen, met 24 uur er tussen. • Het lichaam pas wassen na nog eens 24 uur. • Behandeling zo nodig na 5 dagen herhalen.
12
8
WAAR KAN U DE CRÈME/SMEERSEL VERKRIJGEN?
De nodige hoeveelheid crème wordt aan het personeelslid overhandigd door de apotheek van het ziekenhuis. De kosten voor het personeelslid (niet voor familieleden) worden gedragen door het ziekenhuis bij preventieve behandeling. Bij curatieve (= genezende) behandeling wordt een aanvraag ingediend door de arbeidsgeneesheer om de kosten van raadpleging dermatoloog, zalf en arbeidsongeschiktheid gedragen door het Fonds voor Beroepsziekten. Hiervoor zal het personeelslid zich wenden tot de bedrijfsarts voor het invullen van de nodige documenten.
9
PREVENTIEVE MAATREGELEN
Men dient onderstaande preventieve maatregelen in acht te nemen bij een contact met een patiënt met scabiës of een vermoeden van scabiës, tot minstens 24 uur na de behandeling van de patiënt. Het is zeer belangrijk direct contact te vermijden. • Draag steeds wegwerphandschoenen bij direct contact met patiënt, beddenlinnen of kledij. • Zorg voor een goede handhygiëne: was steeds de handen en ontsmet met alcoholische oplossing na contact met de patiënt, ook na het dragen van handschoenen. 13
• Draag een schort met aansluitende lange mouwen (tot over de pols aan de handen) bij direct contact met patiënt of beddenlinnen. • Neem voorzorgsmaatregelen naar linnen, kledij, verzorgingsafval, materiaal.
NOG VRAGEN? Heb je nog vragen? Aarzel niet en neem contact op met de bedrijfsarts via de personeelsdienst of met de dienst Ziekenhuishygiëne. Personeelsdienst campus Maria Middelares: 09 260 60 73 Personeelsdienst campus Sint-Jozef: 09 260 35 33 Dienst Dermatologie: 09 260 71 64 of 09 383 69 08 Dienst Ziekenhuishygiëne: 09 260 61 28 E-mail ziekenhuishygiëne:
[email protected] Zie ook: Procedure ‘scabiës’ op intranet: ziekenhuishygiëne/procedures/isolatiebeleid/scabiës
14
September 2008 - 372
AZ Maria Middelares vzw en haar artsen hebben deze informatiefolder met de grootste zorg opgemaakt. De inhoud ervan is echter algemeen en indicatief. De folder omvat niet alle medische aspecten. Ze vervangt geenszins het artsenconsult. Mocht deze folder vergissingen, tekortkomingen of onvolledigheden bevatten dan zijn AZ Maria Middelares, haar personeel en haar artsen hiervoor niet aansprakelijk.
Tel. 09 260 60 60 - www.azmmsj.be -
[email protected] campus Maria Middelares: Kortrijksesteenweg 1026 - 9000 Gent campus Sint-Jozef: Kliniekstraat 27 - 9050 Gentbrugge
