Persmap ‘Waar voor je geld’-index 5 oktober 2013
1
‘Scandinavische belastingen, maar een zeer gemiddeld omgevingsklimaat’
Belg krijgt geen waar voor zijn geld De overheid levert geen waar voor uw belastinggeld. Dat zegt het Vlaams netwerk van ondernemingen Voka na een eigen vergelijkend onderzoek. Volgens de studie betalen we te veel belastingen voor wat we er in levenskwaliteit voor terug krijgen. We bengelen ook onderaan in vergelijking met andere Europese landen.
‘Indicatoren cruciaal in een actieve welvaartstaat’ Concreet heeft Voka een rangschikking gemaakt van 24 Europese landen. Bij elk land ging de organisatie na hoeveel belastingen de overheid heft en welke welvaart en dienstverlening ze daar tegenover stelt. Daarbij werden ‘indicatoren cruciaal in een actieve welvaartstaat’ gemeten. Uit de studie blijkt dat de Belg helemaal niet hoéft in te leveren op levenskwaliteit mocht hij wat minder belastingen betalen. En dat hij recht heeft op meer welvaart, meer welzijn en een betere dienstverlening, kortom op een hogere levenskwaliteit, als hij zo veel belastingen blijft betalen als nu. ‘Uit onze vergelijkende studie blijkt dat er veel Europese landen zijn die met een vergelijkbare belastingdruk veel meer doen voor hun burgers. En dat er veel Europese landen zijn die met lagere belastingen evenveel doen als wij. Voka pleit niet voor een minimale overheid. Wat telt, is niet zozeer hoeveel belastingen die overheid int, maar dat ze die belastingbetaler waar voor zijn geld biedt. Dat doet ze te weinig, blijkt uit onze studie.’
Matige kwaliteit: 13de plaats Voka vergeleek zo onder meer de inflatie, het aantal dagen dat nodig is om een bedrijf te starten, de graad van criminaliteit, het aantal stakingsdagen, het aantal zwaarlijvigen en rokers, de zelfdodingen, de armoede- en werkloosheidsgraad, het aantal ouderen en allochtonen dat aan de slag is, onze onderwijsscores voor wiskunde en lezen, ons fijn stof en onze CO2-emissies, onze technologie en onze patenten. ‘Allemaal samen bieden die 44 2
criteria een getrouw beeld van de kwaliteit van onze welvaart’, zegt Stijn Decock. ‘Deze lijst meet, zeg maar, de bruto welvaart die de overheid aan haar burgers bezorgt, ongeacht de kostprijs daarvan. Het valt niet te verbazen dat Zweden die lijst aanvoert. Dat heft torenhoge belastingen, maar geeft ook veel in ruil. Van een land dat maar de helft van de Zweedse belastingen int, kan je niet verwachten dat ze hun bevolking evenveel aanbieden. Die landen staan dan ook veel lager.’ Hoe goed scoort ons land als het gaat over onderwijs, gezondheidszorg, de arbeidsmarkt, het ondernemersklimaat, de rechtstaat of het leefmilieu? In een Europese vergelijking zijn we dan een middenmotor. We staan op de dertiende plaats, achter buurlanden Nederland, Duitsland en Frankrijk. Terwijl veel Belgen toch het gevoel hebben dat de overheid goed voor hen zorgt als ze pech hebben in het leven (ziekte, werkloosheid) en dat die overheid hen toelaat om vooruit te komen in dat leven (onderwijs, ondernemen). ‘We hebben in onze lijst geen criteria opgenomen waarover geen objectieve cijfers bestonden voor alle 24 landen. Hadden we dat wél gedaan, bijvoorbeeld voor onze pensioenen of onze files, dan vrees ik dat België nog lager gescoord zou hebben. Idem voor hernieuwbare energie - wij kunnen helaas geen stuwdammen aanleggen zoals Oostenrijk of Noorwegen. Of voor ons openbaar vervoer - in IJsland rijdt er geen enkele trein. Ik vrees dat dit gewoon de realiteit is: België is middelmaat als het om de kwaliteit van zijn welvaart gaat’, stelt Decock. Vooral in het arbeidsmarktbeleid scoort ons land met een 20ste plaats zeer slecht. Dat komt doordat de activiteitsgraad erg laag ligt. Maar ook in de andere deeldomeinen halen we nooit de Europese top.
Discounters Voor die dertiende plaats betalen we veel belastingen. We staan de Europese top voor de hoogste belastingen, samen met enkele Scandinavische landen en Frankrijk. Zwitserland staat onderaan met de minste belastingen. België bengelt achteraan op de twintigste plaats. Volgens Voka krijgt de Belg weinig terug voor die hoge belastingen. ‘België heeft van de Europese OESO-landen met 54 procent het vierde hoogste overheidsbeslag. We betalen bijna de belastingen van een Scandinavisch land, maar de overheid plaatst hier slechts een zeer gemiddeld omgevingsklimaat tegenover.’ 3
Zwitserland, waar dus de minste belastingen worden betaald, heeft de beste welvaartsstaat. Noorwegen haalt zilver, Luxemburg brons. 'Met die landen kunnen we ons niet vergelijken', zegt Decock. 'Zwitserland en Luxemburg profiteren van hun statuut als financieel centrum en Noorwegen heeft veel oliereserves.' Ook Estland en Slovakije, de nummers vier en vijf, zijn geen referentie. 'In warenhuistermen zijn dat de discounters', zegt de hoofdeconoom van Voka. 'Je krijgt niet zoveel 'waar', maar je hoeft ook niet veel te betalen. Maar we zouden wel het niveau van bijvoorbeeld Nederland moeten halen en dat doen we niet', aldus Decock.
‘Welvaart aan onnodige procedures verspild’ ‘Wil de overheid hier iets aan doen, dan moet ze het overheidsbeslag en dus de belastingen verlagen. Ten tweede moet ze ook de "waar" verhogen. Dit hoeft niet noodzakelijk geld te kosten, maar kan vaak met betere en slimme beleidskeuzes.’ ‘Doet de overheid dat niet, dan blijft heel wat van de welvaart verspild aan onnodige procedures, in mensen die niet meedoen aan het economische leven of scholen die onvoldoende kwaliteit leveren’, waarschuwt Decock tot slot. Voka hoopt met de studie het maatschappelijke debat aan te zwengelen. 'We proberen de illusie van welvaart en koopkracht bloot te leggen', verduidelijkt gedelegeerd bestuurder Jo Libeer. 'Niet om de welvaartsstaat te ontmantelen, maar net om hem te verzekeren.' De 'waar voor je geld'-index moet als een soort nulmeting van de welvaartsstaat dienen en is een uitgestoken hand naar de vakbonden. 'Laten we stoppen met te discussiëren over de problemen en die eindelijk erkennen. Dan kunnen de regering en de sociale partners eindelijk samen naar oplossingen zoeken.'
4
Quotes Voka-hoofdeconoom Stijn Decock Op vlak van 'prijs-kwaliteit' bengelt ons land achteraan. we komen vlak na Spanje en Portugal. Er zijn veel Europese landen die met vergelijkbare belastingdruk veel meer doen voor hun burgers dan wij. Om beter de scoren moet de overheid de belastingen verlagen en de kwaliteit van haar diensten verhogen.
Contact Stijn Decock | Hoofdeconoom Voka - Vlaams netwerk van ondernemingen Koningsstraat 154-158 1000 Brussel Tel: 02 229 81 27 Gsm: 0497 59 37 72 http://www.voka.be
5
Bijlage 1: ‘Waar voor je geld’-index
Grafiek: De Tijd, 5 oktober 2013
6
Bijlage 2: Output-matrix: België staat op de 13e plaats 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Macro-economie
Rule of Law
Sociaal Kapitaal
Arbeidsmarktbeleid
Onderwijs
Ecologie
Technologie-Hooggekwalificeerd Talent
Micro-economie
België: positie per deeldomein Macro-economie: 14e plaats Micro-economie: 8ste plaats Arbeidsmarktbeleid: 20ste plaats Onderwijs: 9de plaats Rule of Law: 14e plaats Sociaal Kapitaal: 13e plaats Ecologie: 12e plaats Technologie-hooggekwalificeerd talent: 13de plaats
7
Bijlage 3 : overzicht van de indicatoren en klassement van België per indicator Indicatoren en bron in de outputmatrix: Economie Overheidsschuld (in % bbp) Tekort (in % bbp) Gemiddelde bbp- groei laatste 5 jaar Inflatie Balans lopende rekening % verandering (5 jaar) in marktaandeel Micro Economie Aantal dagen nodig om onderneming op te starten Aantal start-up procedures
Total Entrepreunerial Activity World Competitiveness Scoreboard
Bron OECD Economist Eurostat OECD OECD
Worldbank Worldbank International Entrepreneurshi p IMD
#België 22 13 8 13 16
1 2
23 12
Rule of law Corruptie-index Persvrijheid Misdaadgraad Tijd nodig voor het afhandelen van belastingen Product Market Regulation Aantal Stakingsdagen Rule of law index Government Effectiveness
Transparency International Reporters without Borders OECD Worldbank OECD MetisEurope Worldbank Worldbank
10 14 18 13 16 22 14 8
Sociaal Kapitaal Obesitas Aantal dagelijkse rokers Aantal zelfmoorden Armoedegraad Vertrouwen nationale regering Vertrouwen lokale regering Arbeidsmarktbeleid Werkloosheidsgraad Werkgelegenheidsgraad Werkgelegenheidsgraad ouderen Life-long learning: number of persons who stated that they received education or training in the four weeks preceding the survey
OECD OECD OECD OECD Eurobarometer Eurobarometer
10 11 22 15 8 9
OECD OECD OECD
9 17 20
Eurostat
17 8
Mismatch labourmarket Onderwijs PISA score wiskunde PISA score wetenschappen PISA score lezen Strength of the relationship between student performance and the economic, social and cultural status Variance between-school explained by economic and social situation
Ecologie CO2 emissies (kg per 2000 US$ of GDP) Electriciteits productie uit steenkool (% van het totaal) Climate Performance Index Aantal mensen geconnecteerd aan waterzuiveringsinstallaties PM 10 levels (micorgrams per cubic meter)= fijn stof
Technologie - Hooggekwalificeerd talent Business enterprise R&D expenditures R&D personnel in the business enterprise sector Aandeel Nieuwe Wiskunde, Wetenschappen & Technologiegediplomeerden Patent Applications to the European Patent Office Aandeel Innovatieve producten in de omzet
EU
21
OECD OECD OECD
4 10 3
OECD OECD
23 18
Worldbank Worldbank Germanwatch OECD OECD
16 7 9 17 16
OECD OECD
9 16
OECD Eurostat Eurostat
20 10 15
9
Bijlage 4: coverage in de media (5 oktober 2013) 1. "Overheid levert geen waar voor uw belastinggeld" (opener van Het Journaal, 13 uur) http://www.deredactie.be/permalink/2.30289?video=1.1746643
2. "Scandinavische belastingen, maar een zeer gemiddeld omgevingsklimaat" (www.deredactie.be) http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/131005_VOKA_belastingen 3. Belg krijgt geen waar voor zijn geld (De Tijd) 4. Belg krijgt geen waar voor zijn belastinggeld (Het Laatste Nieuws) 5. Voka: "Overheid levert geen waar voor belastinggeld" (De Morgen) http://www.demorgen.be/dm/nl/997/Consument/article/detail/1717255/2013/10/05/VokaOverheid-levert-geen-waar-voor-belastinggeld.dhtml 6. Belg krijgt geen waar voor zijn geld (Radio 1, Nieuws, opener 8 uur)
10
