Persdossier Pierre Menards paradox

Persdossier Pierre Menards paradox Een project van Thomas Verstraeten

In coproductie met BORG 2014 en Showroom (Sint Lucas Antwerpen)

Over Pierre Menards paradox Pierre Menards Paradox is een project van beeldend kunstenaar en theatermaker Thomas Verstraeten (°1986). In zijn beeldende praktijk spint Verstraeten narratieven uit de bewegingen van de stad en haar bewoners, uit haar zichtbare en verborgen verhalen en levens. In zijn video’s en installaties theatraliseert het gewone zich in het ongewone. Theatraliseren is dan “niet het creëren van een fictie, maar het transformeren en idealiseren van tijd en ruimte” (Bart Verschaffel, Over theatraliteit). Als theatermaker en lid van het theatergezelschap FC Bergman opereert hij in een gelijkaardige complexiteit van gebeurtenissen en beelden/woorden, van de dingen van de wereld en (hun) fictie. De titel van het werk in Showroom is ontleend aan het kortverhaal van Jorge Luis Borges: Pierre Menard, schrijver van de Quichot (1939). In het verhaal doet de verteller relaas van hoe een overleden vriend, Pierre Menard, twee hoofdstukken van Cervantes’ Don Quichot schrijft -niet kopieert of herschrijft-: “Hij wilde geen tweede Quichot maken – wat eenvoudig is – maar dé Quichot. Onnodig hieraan toe te voegen dat hij nooit het werktuiglijk overschrijven van het origineel op het oog heeft gehad; hij stelde zich niet ten doel het te kopiëren. Zijn bewonderenswaardige ambitie was enkele bladzijden te produceren die – woord voor woord en regel voor regel – zouden samenvallen met die van Miguel de Cervantes”. [En die bladzijden zijn] “schier oneindig rijker. (Tweeslachtiger, zullen zijn critici zeggen; maar tweeslachtigheid is een vorm van rijkdom)” (J.L. Borges, Pierre Menard, schrijver van de Quichot). De hoofdstukken van Menard betreffen dan niet enkel het (her)vertellen van de lotgevallen van de ‘ridder van de droevige figuur’ maar tevens de lotgevallen van de tekst: niet enkel het verhaal maar ook het verhaal van het verhaal. Alles waar het verhaal een verbinding mee aanging - andere verhalen, de geschiedenis, de wereld - werd opgenomen in Menards versie. Die versie moet dan de ‘laatste’ zijn, dé Quichot , de versie waarin het verhaal “oneindig rijker” geworden is, terugkeert naar zichzelf. Deze heroïsche en onmogelijke ambitie maakt van Menard misschien een nieuwe ‘ridder van de droevige figuur’ en van zijn ultieme versie het begin van een nieuw verhaal.

Voor Borges stelt lezen telkens een ‘nieuwe’ tekst in, een veranderde tekst. Niet omdat de feitelijke tekst veranderd is maar wel de werkelijkheid waarin gelezen wordt. Bij elk lezen herstelt de tekst zijn heden, zijn actualiteit. En in die productiestroom van steeds ‘nieuwe’ teksten gaat het van langsom eerder over het vertellen zelf dan waarover verteld wordt. Enkele jaren geleden was Thomas Verstraeten nog student op de plek waar nu zijn installatie staat. Af en toe ging hij ’s middags thee drinken in het Marokkaanse theehuis Tanger, schuin tegenover Sint Lucas. Ongewild transformeerde het binnenstappen in het theehuis Verstraeten tot toeschouwer. De ervaring van het gewone en tegelijk ongewone van de plek en haar alledaagse gebeurtenissen en klanken, de paradox van het onbekende in het bekende, verandert de blik. De stoel die hij bezet, wordt voor even een soort buiten van waaruit het perspectief naar de dingen, die ‘spektakel’ worden, zich instelt. In de installatie en de voorstelling, Pierre Menards Paradox, in Showroom herdefinieert Verstraeten die ervaring en het functioneren van de toeschouwer. De toeschouwer is nu overal, beweegt en verandert permanent van perspectief. De installatie is een vrijwel exacte herhaling van het tegenover gelegen theehuis. Met een obsessionele precisie werd het interieur hermaakt. Van vrijwel elk voorwerp werden exact dezelfde exemplaren opgespoord: dezelfde stoelen, koffiekannen, drinkglazen, electrische apparaten, decoratieartikelen enz. In de condities van die herhaling wordt de installatie niet zozeer een kopie maar een soort museum van het theehuis. Een museum dat alles verzameld heeft van en over het theehuis; dat ‘volledig’ is, en alles weet. En tegelijk alles mist. Twee keer zet Verstraeten het herhaalde theehuis in beweging: met een groep acteurs speelt hij een moment uit het theehuis Tanger, “woord voor woord, regel voor regel”. Voor even. (Mark Luyten)

Thomas Verstraeten

BORG

Thomas Verstraeten (1986) studeerde drie jaar toneel aan het voormalige Herman Teirlinck Instituut in Antwerpen. Daarna behaalde hij een masterdiploma Vrije kunsten aan Sint-Lucas. Hij maakt deel uit van het theatergezelschap FC Bergman waarmee hij in april 2008 De rotsebreker speelde in Scheld’Apen en een week later Voorproef op fragmenten van een nieuwe wereld in kunstencentrum Monty. In september 2009 ging de FC Bergmanvoorstelling Wandelen op de Champs-Elysées… in première in de Handelsbeurs in Antwerpen. De voorstelling werd in 2010 geselecteerd voor het Nederlands Theaterfestival. Voor het festival Antwerpse Kleppers maakte Verstraeten met FC Bergman 300 el x 50 el x 30 el (2011) en Terminator Trilogie (2012). In Toneelhuis maakte hij met FC Bergman de voorstelling Van den vos (2013). Onder eigen naam maakt Thomas Verstraeten performances, bouwwerken en video’s, geworteld in de publieke ruimte, die door zijn regisserende handeling nu eens een ontmanteling, dan weer een provocatie van menselijke, bijna rituele gedragspatronen uitlokken. In die context maakte hij onder meer Moving Things, Nachtasiel, Pont Roi Baudoin, Floating Orchestra en de Rijen. Hij stelde in het verleden tentoon in de Brakke Grond in Amsterdam, Monty ABN, Scheld’Apen, Extra City, Middelheimmuseum en CC Strombeek-Bever. In 2014-2015 maakt hij in Toneelhuis met FC Bergman Het land Nod.

BORG is een tweejaarlijks evenement voor hedendaagse beeldende kunst in Borgerhout, Antwerpen. Deze editie vindt plaats op verschillende locaties in het stadsdistrict. Tussen vrijdag 19 september en zondag 5 oktober 2014 zal een parcours de bezoekers leiden langs tentoonstellingsplekken en kunstwerken in de publieke ruimte. Het parcours zal bestaan uit drie onderdelen: ‘Exhibition’, Public space’ en ‘Extra’. Het luik ‘Exhibition’ toont groepstentoonstellingen op verrassende locaties. ‘Public space’ zal beeldende interventies in de openbare ruimte verenigen langs een parcours doorheen het district. Voor ‘Extra’ zetten beeldende kunstorganisaties, kunstenaarsinitiatieven en galleries in Borgerhout hun deuren open tijdens de periode van BORG. www.b-o-r-g.be SHOWROOM Showroom is de expositieruimte van Sint Lucas Antwerpen waar een bijzondere aandacht uitgaat naar studenten en alumni. Projecten van ‘Kunst, ontwerp en juweel’, activiteiten gerelateerd aan de onderzoeksplatformen en aan onderwijs – toonmomenten, open campus dag, bachelor en master tentoonstelling,.. - worden er met regelmaat gepresenteerd. Het doel is een ruimte open te stellen voor en met studenten, om zowel design als kunst aan een breder publiek te tonen.

Thomas Verstraeten, Pierre Menards Paradox Showroom, Kerkstraat 45, 2018 Antwerpen Toegankelijk: voorstelling: 19 september 2014 van 20 tot 22u (opening) 27 september 2014 van 16 tot 18u installatie: 20, 21 september 2014 van 14 tot 18u 24, 25, 26, 27, 28 september 2014 van 14 tot 18u (26 september tot 21u) 1, 2, 3, 4, 5 oktober 2014 van 14 tot 18u (3 oktober tot 21u)

Pierre Menards paradox werd gerealiseerd door Thomas Verstraeten samen met Rogier Stoutjesdijk, Tim Vanhentenryk en Hanne Roofthooft coproductie Showroom (Sint Lucas Antwerpen), Interpraxis (Sint Lucas Antwerpen) en BORG met steun van Stad Antwerpen, Disctrict Antwerpen en Provincie Antwerpen met dank aan FC Bergman, de theatermaker, Toneelhuis en Tanger Perscontact: Thomas Verstraeten 0494 06 06 90 [email protected]