Persbericht De museumgroep van Mons..4. Algemene informatie...5. De Artothèque Het Mons Memorial Museum. 10. De UNESCO

Nieuwe musea voor Mons in 2015 De Artothèque, het Mons Memorial Museum, het belfort, SILEX’S en het Museum van de Doudou

PERSDOSSIER

INHOUDSTAFEL Persbericht………….................……………………………………………………………………3 De museumgroep van Mons………………………………………………………………………..4 Algemene informatie………..……………………………………………………………………….5 De Artothèque ………………….....…………………………………………...……………………6 Het Mons Memorial Museum………………………………………………………………….……10 De UNESCO……………………………………………………………………….........................14 Het belfort…………………………….………………………………………………………..……15 Het Museum van de Doudou……………………………………………………………….………18 SILEX’S ……………………................................................................................................22 Het Van Gogh-huis……………………..…………………………………………………………..25 De museumgroep biedt ook: Musea ……………………………......…………………………………………………….26 Tentoonstellingsruimten…….……………………………………………………………..27 Architectuurprojecten…………………….....…………………………………………… 28 Beeldmateriaal voor de pers………......…………………………………………………………30 Contacten…………………………..………………………………………………………………31

2

Persdossier

PERSBERICHT De inwoners van Mons en andere bezoekers kunnen buitengewoon maar vaak miskend erfgoed (her)ontdekken in de nieuwe musea die vanaf het eerste weekend van april 2015 hun deuren openen te Mons. De Artothèque staat als bewaarplaats van het communale erfgoed van Mons centraal binnen de museumgroep. Het is een centrum voor bewaring, onderzoek, restauratie en studie van erfgoed waar alle communale collecties verzameld worden, en het middelpunt voor alle werken en activiteiten rond het beheer ervan. De promotie van het erfgoed van Mons vormt hierbij één van de essentiële taken om het erfgoed toegankelijker te maken via de virtuele Artothèque en om het publiek bekend te maken met de ‘verborgen kantjes’ van de musea. Het Mons Memorial Museum nodigt bezoekers van alle leeftijden uit om even stil te staan bij de diverse en complexe realiteiten rondom ‘oorlog’. Dit nieuwe museum is meer dan louter een tentoonstellingsruimte, het is een plaats voor ontmoetingen en uitwisselingen tussen generaties midden in een herdenkingsgebied dat getekend werd door de twee wereldoorlogen van de 20ste eeuw. De bezoeker wordt aan de hand van verhalen van mannen en vrouwen die getuige waren van deze gebeurtenissen ondergedompeld in het dagelijkse leven van soldaten en burgers in tijden van oorlog. In drie nieuwe museumruimten valt ook erfgoed dat erkend werd door de UNESCO te zien. Het Museum van de Doudou ligt midden in de stad en biedt bezoekers de mogelijkheid om het hele jaar te genieten van de Ducasse van Mons die in 2005 erkend werd als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid. Het museum brengt met een mix van realiteit en fantasie uitleg en toelichtingen over de verschillende aspecten van dit universele en eeuwenoude verhaal. Het belfort van Mons werd gebouwd tussen 1661 en 1672 en werd in 1999 erkend door de UNESCO. Het is het enige barokke belfort van België. Vroeger werd er van op het belfort de wacht gehouden met het oog op de bescherming van de stad en vandaag leeft de stad op het ritme van de beiaardklokken. Langs een parcours met voorwerpen van de collecties van de Stad Mons en nieuwe technologieën (her)ontdekken bezoekers er het heden en verleden van deze plek die de inwoners van Mons na aan het hart ligt. Midden in het groen ligt SILEX’S, het interpretatiecentrum van de neolithische silexmijnen van Spiennes, waar alle facetten van deze - in 2000 door de UNESCO erkende - archeologische site belicht worden. De site telt wel duizenden schachten en is een van de oudste en grootste centra voor silexontginning in Europa. Het geheel beslaat zo'n 100 hectare en ligt op amper 6 km van de Stad Mons. Didactische wandelingen, een bezoek aan de scenografische ruimte, een afdaling in de neolithische mijnen ... het kan er allemaal. Begin 2015 zal ook het Van Gogh-huis in Cuesmes de deuren weer openen voor het publiek. Dit kleine huisje aan de rand van Mons zal enkele maanden lang onderdak bieden aan een van de bekendste kunstenaars ter wereld: Vincent Van Gogh. Het huis werd volledig opnieuw ingericht om deze herdenkingsplaats optimaal te benutten.

3

Persdossier

DE MUSEUMGROEP De herstructurering van het museumbeleid van de Stad Mons past in de meer algemene context van stadsvernieuwing. De nieuwe musea die hun deuren openen in de lente van 2015, het nieuwe station, het MICX (congrescentrum) ... het maakt allemaal deel uit van de vernieuwing van het historische stadscentrum op maat van de economische, toeristische en sociale voorwaarden van de 21ste eeuw. Elke nieuwe museumruimte wordt uitgewerkt in het kader van een verhaal of collectie dat/die verband houdt met de stad. De gebouwen die gekozen werden om dit erfgoed naar voor te brengen, zijn gebaseerd op een combinatie van onbenut vastgoed, stadsvernieuwing en hedendaagse geschiedenis. Het belfort en de neolithische silexmijnen van Spiennes zijn erkend als werelderfgoed van de UNESCO, terwijl de Berg van Barmhartigheid, de Machine à Eau en de kapel van het Ursulinenklooster erkend werden als buitengewoon erfgoed. De projecten van de museumgroep passen perfect in het ontwikkelingstraject van de stad en de bijzondere context van Mons als culturele hoofdstad van Europa, en passen binnen een langetermijnvisie. Een dergelijk streven is alleen te verwezenlijken in het kader van een globale politieke, economische en sociale aanpak vanwege de stedelijke autoriteiten. Het succes van dit avontuur is ook afhankelijk van andere initiatieven, zoals het nieuwe station, een congrescentrum, het gerenoveerde stadscentrum, enz. De komst van hoogtechnologische ondernemingen zoals Google of Microsoft draagt eveneens bij tot de hernieuwing van het totaalbeeld van de stad. De museumgroep omvat twaalf verschillende sites: naast de vijf nieuwe locaties die binnenkort de deuren openen, is er het Museum François Duesberg, de schat van de stiftskerk van de Heilige Waltrudis en het Van Gogh-huis, maar ook tentoonstellingscentra zoals de site van de oude slachthuizen, het BAM, de Sint-Joriszaal en de galerij ‘le Magasin de Papier’. De verenigde activiteiten van de museumgroep zullen in elk geval aanleiding geven tot een ontsluiting die de ontwikkeling zal bevorderen van strategieën die meer aanleunen bij de huidige evolutie binnen de museologie en bemiddeling. Ze zullen het geheel een dusdanige omvang geven om op toeristisch vlak te wedijveren met andere vergelijkbare centra in België.

4

Persdossier

ALGEMENE INFORMATIE Rue Claude de Bettignies, 3 7000 Mons Info: http://www.artotheque.mons.be Uurregeling: vanaf 7 april 2015 open van dinsdag tot zondag van 10 tot 18 uur Tarief: € 6/€ 4 Boulevard Dolez 7000 Mons Info: http://www.monsmemorialmuseum.mons.be Uurregeling: vanaf 7 april 2015 open van dinsdag tot zondag van 10 tot 18 uur Tarief: € 9/€ 6 Parc du Château en rue des Gades 7000 Mons Info: http://www.beffroi.mons.be Uurregeling: vanaf de zomer van 2015 open van dinsdag tot zondag van 10 tot 18 uur Tarief: € 9/€ 6 Jardin du Mayeur – Grand’Place en rue du 11 novembre 7000 Mons Info: http://www.museedudoudou.mons.be Uurregeling: vanaf 7 april 2015 open van dinsdag tot zondag van 10 tot 18 uur Tarief: € 9/€ 6 Rue du Point du jour 7032 Spiennes Info: http://www.silexs.mons.be Uurregeling: vanaf 7 april 2015 open van april tot november, van dinsdag tot zondag van 10 tot 18 uur Tarief: € 9/€ 6 Rue du Pavillon, 3 7033 Cuesmes Info: http://www.maisonvangogh.mons.be Uurregeling: vanaf begin 2015 open van dinsdag tot zondag van 10 tot 18 uur Tarief: € 4/€ 3

5

Persdossier

Geschiedenis en filosofie van het project Vanaf april 2015 wordt de kapel van het vroegere Ursulinenklooster van Mons, vlak over de stiftskerk van de Heilige Waltrudis, nieuw leven ingeblazen. Dit geklasseerde en emblematische erfgoed van de 18de eeuw zal de bewaarplaats worden van het communale erfgoed van Mons en dienen als middelpunt voor de werken en activiteiten eromheen. Het wordt een centrum voor bewaring, onderzoek, restauratie en studie van erfgoed waar alle collecties bewaard worden die niet permanent tentoongesteld zijn op andere locaties. De Artothèque is onderverdeeld in zeven niveaus met meer dan 1000 m² ruimte voor de collecties. Er zijn labo's voor digitalisering, voorbereiding en restauratie, evenals beheerruimten voorzien om vlot te kunnen werken in de nabijheid van de voorwerpen. De Artothèque zal naast deze missie voor behoud ook een grote rol spelen bij de promotie van het erfgoed van Mons door het virtueel toegankelijk te maken en door de ‘verborgen’ taken binnen musea naar voor te brengen. Voor het grote publiek zal de Artothèque aan de hand van nieuwe technologieën op een ludieke en immersieve wijze een geprivilegieerd contact bieden. Voor nieuwsgierigen moet het een plaats zijn om ontdekkingen uit te diepen door raadpleging van de werken in het documentatiecentrum en de databases van de inventarissen. Het documentatiecentrum streeft ernaar om lezers een panorama te brengen van de werken uit communale collecties en met betrekking tot museologie en bemiddeling voor erfgoed. Voor onderzoekers zal de Artothèque dé place to be zijn waar ze kunnen rekenen op de nodige documentatie-infrastructuren en een beroep kunnen doen op personeel om hen de werken ter beschikking te stellen.

© L'Escaut-Gigogne

6

Persdossier

Scenografische omlijsting De Artothèque zal ook een belangrijke rol spelen bij bemiddeling voor de communale collecties en bewaringsactiviteiten door ze virtueel toegankelijk te maken en de ‘verborgen kantjes’ van de musea zichtbaar te maken. Van bij de ingang zullen zichtbare items en scenografische elementen de nog vaak onbekende materie verkennen van het verzamelen, inventariseren, opslaan, inpakken, restaureren … van werken. Zowel het fysieke aspect ervan als de technieken (materieel en digitaal) voor bewaring zullen naar voor gebracht worden. Alleen de benedenverdieping van de Artothèque is toegankelijk voor het publiek, de rest is voorbehouden voor de bewaring en het beheer van de collecties. Bezoekers worden echter van bij de ingang ondergedompeld in de wereld van bewaring en zijn slechts door een glazen wand gescheiden van de items. Ze dringen meteen door tot in het hart van het gebeuren rond bewaring. Deze onderdompeling wordt aangevuld door een multimedia-installatie met aanraakfunctie waarop alle activiteiten van de Artothèque te zien zijn. Het tweede scenografische hoogtepunt is gewijd aan de collecties die bewaard worden in de Artothèque. Bezoekers worden uitgenodigd om op ontdekking te gaan door de meubelen waarin de voorwerpen bewaard worden te verkennen en de verschillende originele, educatieve en ludieke thema's in de tafels met aanraakfunctie te raadplegen. De ‘virtuele’ bewaarplaats is het resultaat van de digitalisering van de kunstwerken en is bestemd voor zowel wetenschappelijke doeleinden als voor een grotere toegankelijkheid van de werken voor het publiek. Het is een basis voor de creatie van multimedia-installaties die bezoekers zullen meevoeren tot in het hart van het erfgoed. Behandeling, deelname, immersie en ontdekking zijn de kernwoorden van dit bezoekersparcours dat voorgesteld wordt door nieuwe technologieën die speciaal ontworpen zijn vanuit de collecties van de stad. De virtuele Artothèque zal ongetwijfeld een plek worden waar nieuwsgierigen unieke ervaringen kunnen beleven.

Eén plaats - vier missies: bewaren – restaureren – bestuderen om te communiceren De bewaarplaatsen zijn zonder meer essentieel voor de werking van de museuminstellingen en toch wordt er zelden over gesproken … De Artothèque zal als zenuwcentrum van het museumnetwerk van de Stad Mons de wezenlijke taken van musea waarnemen door voor de andere museuminstellingen van Mons de bewaring, de restauratie en het wetenschappelijk onderzoek te verzorgen van de collecties in haar beheer. De Artothèque is de spil waarop de werking als netwerk van de museumgroep steunt. Daarom beantwoorden de architectuur en technieken aan bepaalde normen, want het gaat niet zozeer om de bewaring van de collecties, maar wel over het blijvende karakter ervan. Bij de inrichting van de ruimten wordt rekening gehouden met formaten, materialen en gewichten. De rijkdom van de communale collecties - met materiaal van de prehistorische steentijd tot hedendaagse kunst - berust zowel op kwantiteit, kwaliteit als heterogeniteit. Deze fantastische diversiteit zorgt echter voor de nodige complexiteit bij de fysieke organisatie van de ruimten met respect van de optimale voorwaarden voor de goede conservatie van elk collectiestuk. De Artothèque zal ook een cruciale rol spelen bij de bemiddeling voor de communale collecties en de conservatieactiviteiten. Pedagogische activiteiten, acties voor permanente vorming, publicaties, … alles wordt rechtstreeks ter plaatse ontwikkeld of in directe samenwerking met andere museuminstellingen van Mons.

7

Persdossier

Het architectuurproject De als erfgoed geklasseerde kapel van het voormalige Ursulinenklooster is een opmerkelijk voorbeeld van klassieke architectuur van het begin van de 18de eeuw. Na de Tweede Wereldoorlog werd de kapel omgebouwd en ontdaan van de oorspronkelijke binnenruimte. De voor een historisch monument nefaste aanwezigheid van betonnen vloeren wordt hier gebruikt als een opportuniteit. In plaats van een jammerlijk ‘geschonden’ monument wordt de kapel een plaats voor conservatie van kunstwerken met een exterieur die veel erfgoedwaarde heeft. De belangrijkste elementen van de binneninrichting zijn de creatie van een verticale lijn die opent over de hoogte en lengte van het schip en een maximale visuele openheid op de benedenverdieping. Dankzij deze openingen zijn de drie dimensies zichtbaar van de originele binnenruimte waar de kostbare werken worden opgeslagen. Het programma is gestructureerd rond deze twee architecturale elementen en ingedeeld in vier eenheden waarvan er één toegankelijk is voor het publiek: de zalen op de benedenverdieping en het communicatiecentrum op de eerste verdieping. De drie andere zijn bestemd voor het wetenschappelijk personeel en ruimten voor restauratie, beheer, logistiek en bewaring (verspreid over zes niveaus). Binnenin wordt het publiek onthaald in een hal met een decor dat zowel digitale raadplegingstechnologieën als vitrines met echte werken voorziet. Het licht is afkomstig van de verticale opening en biedt bezoekers van bij de ingang een blik op het zijschip. Dit verticale element maakt het oorspronkelijke gebouw en de nieuwe functies zichtbaar in een opeenvolging van gesloten verdiepingen die de duizenden voorwerpen bevatten waarvan er enkele tentoongesteld worden op de benedenverdieping. De bezoekers kunnen dit scenografische parcours volgen in de zalen van het zijschip met digitale immersieve installaties voor de virtuele verkenning van gedigitaliseerde werken naast de tentoongestelde ‘echte’ stukken. Men kan er een eigen virtuele tentoonstelling maken, de musea van Mons ontdekken die deel uitmaken van het netwerk van de Artothèque, enz.

© L'Escaut-Gigogne

8

Persdossier

Documentatiecentrum Het documentatiecentrum van de musea van de Stad Mons krijgt zo'n 150 m² toegewezen in het hart van de Artothèque. De documentaire referenties houden verband met de communale collecties en het erfgoed van Mons: kunstgeschiedenis, kunst in België, hedendaagse kunst, kunst in Mons en Henegouwen, kunstenaars en kunststromingen in de collecties van de musea, museologie, de prehistorie, archeologie, architectuur in België en Mons, militaire geschiedenis, de geschiedenis van Mons, folklore ... De werken werden aangekocht of geschonken, of werden in het kader van een uitwisselingsprogramma verkregen van andere Belgische of buitenlandse culturele instellingen. Daar komen nog een twintigtal geïndexeerde tijdschriften bij, evenals een sectie met eenmalige documenten (uitnodigingen, folders, affiches, krantenknipsels …). Het documentatiecentrum bewaart ook raadpleegbare werken en archieven bij de in bewaring gegeven items aan het BAM van de Federatie Wallonië-Brussel en de Koning Boudewijnstichting, de collecties Duvivier en Neirynck, en documenten en dossiers aangaande werken van de communale collecties, zoals inventarissen. Het documentatiecentrum werkt nauw samen met de openbare stedelijke bibliotheken van Mons en het netwerk van provinciale openbare bibliotheken. Het centrum moet een hulpmiddel zijn dat ten dienste van het publiek staat. Daarom is de toegang gratis en kan de digitale catalogus ter plaatse geraadpleegd worden of via de openbare stedelijke bibliotheken van de Stad Mons. Het documentatiecentrum zal weldra online zijn.

Ontwerpteam Bouwheer: Stad Mons Hoofdconservator van de communale collecties: Michel De Reymaeker Assistent-conservator van de communale collecties: Sophie Simon Verantwoordelijke van het documentatiecentrum: Isabelle Brootcorne Technische dienst van de Stad Mons Assistent-bouwheer: Projenor Projectleider: L’Escaut-Gigogne (tijdelijke vereniging) Multimediaontwerp en -realisatie: On Situ Aanneming: Lixon

Budget Het totaalbedrag voor deze werkzaamheden is € 10.813.873,05. EFRO-subsidies: € 4.169.695,37 Subsidies van de Franse Gemeenschap: € 2.432.496,04 Subsidies voor erfgoed van het Waals Gewest: € 2.779.623,18 Aandeel van de Stad: € 1.432.058,46

9

Persdossier

Geschiedenis en filosofie van het project Door haar strategische positie was de Stad Mons in de loop van haar geschiedenis het toneel van heel wat confrontaties. De stad werd versterkt in de 12de eeuw en heeft talrijke gevechten, belegeringen, branden en reconstructies meegemaakt. Buiten de perioden van bezetting huisvestte de stad in tijden van vrede ook heel wat garnizoenen die naast de gewone bevolking leefden. Deze verplichte omgang tussen soldaten en inwoners vormden de gemeenschap van Mons achter de versterkte stadswallen. Na de definitieve afbraak van de wallen vanaf 1861 kon de stad verder uitbreiden, maar er was echter geen sprake van duurzame vrede. In de 20ste eeuw valt Mons twee keer ten prooi aan conflicten en vijandelijke bezetting. De tragische gebeurtenissen die Mons doorstaat tijdens de Eerste Wereldoorlog zetten aan tot een algemene herdenkingsplicht. In de jaren '30 komt er een sectie die gewijd is aan de Groote Oorlog in het Musée du Centenaire dat toen gevestigd was in de Berg van Barmhartigheid. Dat deel van het gebouw wordt al snel een volwaardig museum en wordt heel eenvoudig het ‘Oorlogsmuseum’ genoemd. De collectie van dit museum wordt na de Tweede Wereldoorlog helaas uitgebreid met nieuwe voorwerpen ... In 1996 wordt het drukbezochte museum herdoopt tot het ‘Musée d’histoire militaire’. Vier jaar later verlaat het zijn locatie in de Jardin du Maïeur. Een deel van de collecties wordt tijdelijk ondergebracht in een gebouw van de rue de Houdain en blijven toegankelijk voor het publiek. Het is tijd om een nieuwe museumruimte te voorzien die voldoet aan de hedendaagse verwachtingen op vlak van museologie en scenografische omlijsting. Het project van het Mons Memorial Museum wordt gelanceerd en de opening is voorzien in april 2015. Een museum, een plaats om na te denken of om zich vragen te stellen, ... dit nieuwe museum is meer dan louter een tentoonstellingsruimte, het nodigt uit tot een plaats voor ontmoetingen en uitwisselingen tussen generaties midden in een herdenkingsgebied dat getekend werd door de twee wereldoorlogen van de 20ste eeuw.

Scenografische omlijsting Het Mons Memorial Museum beslaat bijna 3.000 m², waarvan 1.200 m² bestemd is voor een permanent parcours met een chronologische indeling. De eerste ruimte biedt een algemene inleiding en toont bezoekers hoe ver het militaire verleden van de streek teruggaat, van de middeleeuwen tot het ancien régime en de 19de eeuw. De Groote Oorlog krijgt een centrale plaats in het museum met een dubbel parcours dat de ervaringen naar voor brengt van zowel burgers als soldaten aan het front tijdens de oorlog. De ruimte voor de Tweede Wereldoorlog is eveneens aanzienlijk en sluit aan op het parcours. Ook hier staat de complexe relatie tussen de bezetters en inwoners centraal en beoogt men om de verschillende kloven te belichten die de maatschappij verdeelden volgens de ideologische opvattingen die tussen 1940 en 1944 de noties van overtuiging, patriottisme, legitiem en illegitiem geweld beïnvloed hebben. Bepaalde burgers trokken het uniform van de vijand aan terwijl de hele maatschappij onder het juk staat van een macht die - desnoods door massavernietiging - beoogde om de mens te veranderen. Anderen kozen voor clandestiniteit. Hun verzet tegen de bezetter werd op

10

Persdossier

uiteenlopende manieren geuit: spionage, sabotage, vluchtkanalen, hulp aan dienstweigeraars, clandestiene kranten, ... Het terrorisme van de bezetter had tot tegengeweld geleid. De bezoeker wordt geconfronteerd met de harde realiteit van het dagelijkse leven indertijd, een thema dat een groot deel van de ruimte voor de Tweede Wereldoorlog inneemt. Hiermee wil men niet alleen de bijzonderheden van de geschiedenis van Mons naar voor brengen, maar ook de bezoeker ertoe aanzetten om zich - aan de hand van het verleden van de stad en streek - vragen te stellen over de specifieke realiteit die zich afspeelde in alle regio's van België tijdens de oorlog. Het permanente parcours van het Mons Memorial Museum voorziet talrijke getuigenissen die dienst doen als leidraad bij het bezoek. De tentoongestelde voorwerpen die geselecteerd werden uit de meer dan 5.000 items die de collecties voor militaire geschiedenis van de Stad Mons rijk zijn, komen tot leven aan de hand van brieven, notitieboekjes en interviews en geven de behandelde onderwerpen een persoonlijk accent. De tentoongestelde stukken zijn gekozen voor hun historische belang, maar ook voor hun verhaal en de emotie die ze teweegbrengen om zo de bezoekers aan te sporen tot nadenken bij deze menselijke ervaringen en tijdopnamen. Deze anonieme of bekende levensverhalen vertellen op een subjectieve wijze over de contrastrijke relaties tussen de bezetters en inwoners. Naast getuigenissen van Britten, Amerikanen, Canadezen of Belgen komen ook Duitsers aan het woord om de internationale gebeurtenissen die aan bod komen in het museum een extra dimensie te geven. Langs het parcours staan verschillende multimedia-installaties naar een ontwerp van Christian Barani en zijn team opgesteld. Ze bieden bezoekers een interactief intermezzo even stil te staan bij de beschouwingen en pauzes langs het parcours. De inhoud die deze installaties brengen, is weloverwogen en houdt altijd verband met het centrale thema van de scenografische elementen. Er werken tal van historici mee aan het project om de complexiteit van de gebeurtenissen die in de nieuwe museumruimte voorgesteld worden, zo goed mogelijk weer te geven. Hier beogen ze om de bezoekers middelen aan te reiken waarmee ze de getuigenissen in een juiste historische context kunnen plaatsen. Het scenografische parcours wordt aangevuld door een ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen die een extra dimensie zullen toevoegen aan het bezoek. De museumsite beschikt ook over een cafetaria, een conferentiezaal, een bemiddelingszaal voor schoolgroepen, enz.

© Atelier d’architecture Pierre Hebbelinck

11

Persdossier

Architectuurproject De nieuwe museumruimte komt op de site van de Machine à Eau. Dit opmerkelijke gebouw is prominent aanwezig in de burgerlijke, architecturale en stedenbouwkundige geschiedenis van de Stad Mons. Het werd begin van de jaren '90 gerestaureerd en vormt nu een volwaardig onderdeel van een ambitieus architecturaal complex. Het historische gebouw wordt aan beide zijden aangevuld door een eigentijdse vleugel die het geheel perfect doen kaderen binnen de nieuwe bestemming. Architecten Pierre Hebbelinck en Pierre de Wit wilden samen met hun teams een antwoord bieden op twee belangrijke stedelijke componenten. De eerste is gebaseerd op observaties van een belangrijk keerpunt in de ontwikkeling van de Stad Mons. In de 19de eeuw werden de wallen van de stad afgebroken om gebouwen met een burgerlijke functie op te trekken (station, ziekenhuis, gevangenis, scholen, Machine à Eau, …). Het historische gebouw staat voor een algehele verandering in de gedragingen van een maatschappij in beweging. Het gaat om dezelfde scharnierperiode tussen de twee grote thema's van het Mons Memorial Museum. Een tijd van verdediging en geslotenheid, en de overgang naar een tijd van openheid en vooruitgang die des te meer vatbaar is voor agressie. Dit scharnierbeeld heeft de architecten overtuigd van het belang om het historische gebouw te gebruiken als spil voor het project. De Machine à eau is het punt van convergentie, onthaal en begin van de bezoeken. Het moet een middelpunt van ontmoetingen worden in een complex van meer dan 3.000 m². De tweede component waarmee rekening werd gehouden, is de desintegratie van de onmiddellijke omgeving van het gebouw, een geheel aan onbestemde ruimten die de positionering van de Machine à eau in de structuur van de stad grondig destabiliseren. De architecten willen dit verval verhelpen door weer een doorlopend front te voorzien op de hoek van de boulevard Dolez. De nieuwe installaties moeten van dusdanige aard zijn dat ze voor typologische continuïteit zorgen en de identiteit van de oude gebouwen in stand houden. De uitbreidingen zullen twee essentiële elementen verder uitwerken. Het eerste is het open en lichte aspect van het bestaande hoofdgebouw. Er is een aanzienlijk overhangend gedeelte voorzien dat symbool staat voor de inspanningen die geleverd worden voor vrede en de precaire balans ervan. De opaciteit of de specifieke openingen in de bijgebouwen moeten contrasteren met de kenmerken van de Machine à eau en de introspectieve aard naar voor brengen van de werken die tentoongesteld worden langs het parcours. De architectuur beantwoordt aan een welbewust scenario van het wetenschappelijke en museografische team. Het aanbod in het museum volgt de chronologie van de bijzondere geschiedenis van Mons voor wat betreft de co-existentie tussen burgers en militairen. Het natuurlijke licht van de Machine à eau ondersteunt als het ware de perioden van vrijheid. Langs het parcours wordt dit licht gedoseerd en gekleurd, er is een zachte helling voorzien waardoor de bezoekers voelbaar door conflictperioden stappen. De zin van de materialen die gebruikt worden in het Mons Memorial Museum wordt ingevuld ter plaatse, met name licht (nadrukkelijk aanwezig in de Machine à eau en gericht op de werken langs het parcours), herdenking (opwaardering van het geklasseerde gebouw) en geschiedenis. De drie voornaamste materialen van het historische gebouw keren terug in de nieuwe vleugels en de binneninrichting: -

Staal: metaal is belangrijk in oorlogstijden, maar is ook een symbool van welvaart in de overgangsperioden. Het gebruik ervan in de museografie verwijst ook naar de vensterkruisen van de grote glaspartijen van het hoofdgebouw.

12

Persdossier

-

Baksteen: de welbewuste monolithische vorm van de zijvleugels wordt uitgevoerd in baksteen als verwijzing naar de vroegere stadswallen. Glas: ruim aanwezig op de gevels met ijzeren vensterkruisen en gebruikt voor de bressen en openingen in de zijvleugels. Deze lichtopeningen worden op strategische plaatsen langs het parcours geplaatst om de blik van de bezoekers te richten op geselecteerde punten buiten.

De herbestemming van de directe omgeving met betrekking tot het parcours vormt een ander belangrijk aspect van het project. De architecten wilden ook buiten een wandelparcours voorzien in aanvulling op het bezoek binnen. Bezoekers zullen via het gebouw naar de rand van de vijver kunnen gaan. Onder het overhangende gedeelte van het gebouw wordt een herdenkingsruimte ingericht waar bezoekers die dit wensen een moment van beschouwing of overpeinzing kunnen doorbrengen na hun bezoek. In de tuin komen er veel papavers (de befaamde Britse ‘poppies’) gezaaid, rode beuken en een Canadese esdoorn als verwijzing naar de bevrijding van de stad door de Canadezen op 11 november 1918.

Tijdelijke tentoonstelling in 2015 Un numéro, un destin. Au service de Napoléon (Een nummer, een lot. In dienst van Napoleon) In het Mons Memorial Museum van 13 juni tot 27 september 2015 Mons, 1792-1815: wat zou u kiezen? Ten strijde trekken voor Frankrijk en Napoleon of in Mons blijven en uw dagelijkse leven ondersteboven zien halen door de Franse revolutie? Wat zou u er echter van vinden als de keuze niet aan u werd overgelaten en louter toeval was? Deze tentoonstelling geeft een blik op de dienstplicht tijdens de Franse periode en laat u kennismaken met een tijd waarin het lot van de mensen bepaald werd door de dienstplicht en de geduchte loting.

Ontwerpteam Projectleider en architect: Atelier d’architecture Pierre Hebbelinck et Pierre de Wit Scenografen: Winston Spriet en Martial Prévert Stabiliteitsstudies: Bureau Greisch Studies voor speciale technieken: Bureau d’études Pierre Berger Museografen: Winston Spriet en Martial Prévert Multimediaontwerp: Christian Barani Historische adviseurs: Emmanuel Debruyne en José Gotovitch Documentair onderzoek: CEGESOMA Bouwheer: Stad Mons Conservator: Guillaume Blondeau Programmering – Assistentie voor de bouwheer: Cabinet Aubry & Guiguet Assistentie voor de bouwheer: Projenor Technische dienst van de Stad Mons Aanneming: ACH

Budget -

Op 12 juli 2013 werden de werkzaamheden (architectuur en ruwbouw) toegekend voor € 5.858.866,51 excl. btw ofwel € 7.089.228,48 incl. btw. Bedrag van de subsidies: € 3.348.894 btw incl. Geraamd bedrag van de aanbestedingen voor scenografische omlijsting/museografie: € 2.424.650 excl. btw, ofwel € 2.933.826,50 incl. btw Bedrag van de subsidies: € 2.347.061 incl. btw

13

Persdossier

UNESCO Unesco, de organisatie van de Verenigde Naties voor onderwijs, wetenschap en cultuur werd opgericht in 1945 en beoogt om bruggen te bouwen tussen verschillende landen en culturen. De organisatie moedigt landen aan om hun natuurlijke, culturele en immateriële erfgoed te beschermen en te valoriseren. Enkele prestigieuze voorbeelden: het nationaal park Serengeti in Tanzania, het Groot Barrièrerif in Australië, Angkor in Cambodja, de historische stad Machu Picchu in Peru, Memphis en de piramiden van Gizeh tot Dahshur in Egypte, de Taj Mahal in India of de Mont Saint-Michel in Frankrijk. De provincie Henegouwen telt heel wat plaatsen die erkend zijn door de UNESCO, zoals drie van de vier grootste mijnsites van Wallonië en belforten. Mons is een van de zeldzame steden met meerdere locaties van door de UNESCO erkend erfgoed: het Mundaneum, het belfort, de neolithische silexmijnen van Spiennes en de Doudou. In 2015 worden drie daarvan in het beheer van de Stad Mons voorgesteld in drie interpretatiecentra.

14

Persdossier

HET BELFORT Door hun uiteenlopende typologieën en architectuurstijlen vormen belforten een essentiële stap in de Europese architectuur sinds de 8ste eeuw en de romaanse stijl. Dit type bouwwerken symboliseert de overwinning van de burgerlijke vrijheden en vertegenwoordigt de ontwikkeling van de gemeentelijke/stedelijke en politieke macht die de geschiedenis van Vlaanderen (in de historische betekenis) gekenmerkt heeft van de middeleeuwen tot nu. Ze nemen het op tegen de torens van kathedralen en soms ook tegen heerlijke donjons en nemen zo hun positie in ten opzichte van de verschillende reeds bestaande machten. In Mons is het belfort zowel een uitkijktoren, een klok als een beiaard. Het bepaalde het ritme van het leven in de stad en waarschuwde bij brand en oorlog. Zoals vele andere belforten staat het net zoals het stadhuis symbool voor de macht van de stad. Het belfort telt 365 treden, 49 klokken en is 87 meter hoog. Het heeft de tijd doorstaan en getekend. De heropening biedt bezoekers de mogelijkheid om door de tijd te reizen naar de aanvang van de bouw, om inzicht te krijgen in de rol van het belfort in de verschillende perioden, en om vanuit een hoog gezichtspunt met een uniek panorama de streek te verkennen.

UNESCO-erkenning Sinds 1999 werden er zesenvijftig Belgische en Franse belforten op de lijst met werelderfgoed van de UNESCO geplaatst. Om deel uit te maken van de werelderfgoedlijst, moeten de sites buitengewoon erfgoed zijn en voldoen aan minstens één van de tien door Unesco uitgevaardigde selectiecriteria. De criteria worden regelmatig herzien door de commissie om mee te evolueren met het concept van werelderfgoed. Het belfort van Mons werd op de lijst geplaatst op basis van de volgende twee criteria: (ii) het getuigt gedurende een tijdspanne of binnen een cultureel gebied van een belangrijke interactie met betrekking tot invloeden, ontwikkelingen op vlak van architectuur of technologie, monumentale kunst, stadsontwerp of landschapsinrichting; (iv) het is een bijzonder voorbeeld van een type gebouw of architecturaal of technologisch geheel of een landschap, dat één of meerdere significante perioden van de menselijke geschiedenis illustreert.

Geschiedenis van de werkzaamheden aan het belfort De restauratie van het belfort duurt al ongeveer 30 jaar. In 1976 werd het architectenbureau DupireFrançois van Mons aangewezen voor de uitvoering van de restauratie, samen met Bureau Greisch van Luik voor de stabiliteit en Bureau Berger van Luik voor de speciale technieken. De eerste fase voor de restauratie van de bovenkant van het gebouw begon in 1984 en werd zonder noemenswaardige problemen voltooid het jaar daarop. De volgende fase betrof het dak van het belfort en hield heel wat verrassingen en moeilijkheden in, die de opgelopen vertraging gedeeltelijk verklaarden. Deze fase werd pas in 1990 voltooid.

15

Persdossier

Daarna was het de beurt aan het niveau met de klokken, waar het metselwerk en het gebint gerestaureerd werden. Deze werkzaamheden omvatten de plaatsing van een imposante metalen structuur ter vervanging van de verstevigingen van het gebint die het geheel aan klokken ondersteunden en dateerden van de restauratie van de 19de eeuw. Deze structuur is zichtbaar op de verdieping van de klok als getuige van de restauratie van de 20ste eeuw. Deze werkzaamheden worden voltooid in 1999, het jaar waarin het belfort samen met 31 andere Belgische belforten erkend wordt als werelderfgoed van de UNESCO. Daarna volgde het belfort van Gembloux en in 2005 kregen 23 belforten in Noord-Frankrijk eveneens deze erkenning. Nu moesten alleen nog de onderste verdiepingen gerestaureerd worden. Dankzij EFRO-subsidies wordt in 2008 de laatste hand gelegd aan de restauratie van de buitenbekleding en de structuur van het belfort. Op dat moment krijgt het project voor de binneninrichting en de directe omgeving van het gebouw vorm en wordt het voorgelegd aan de verschillende bevoegde instanties. Het is niet alleen de bedoeling om het belfort op een veilige manier te kunnen bezoeken, maar ook om een interpretatiecentrum te voorzien.

Scenografische omlijsting In 2015 zal het belfort na 30 jaar renovatie opnieuw de deuren openen voor het publiek. Bezoekers zullen het belfort veilig kunnen (her)ontdekken en tevens toegang krijgen tot een interpretatiecentrum over verschillende aspecten zoals: - het belfort als werelderfgoed en de verschillende functies ervan - het panorama - de geschiedenis van het belfort - de klok en beiaard (de oorspronkelijke klok zal zichtbaar zijn en werken) - de restauratie Aan de hand van voorwerpen uit de collecties van Mons, borden en interactieve structuren wordt het atypische verhaal van dit buitengewone gebouw verteld. Het interpretatiecentrum beslaat 400 m² museumruimten verspreid over verschillende verdiepingen en een onthaalruimte van 80 m². Van bij de opening in 2015 zullen bezoekers op 87 meter hoogte kunnen genieten van een fantastische uitzicht over de streek. De panoramische lift die ter hoogte van de rue des Gades geïnstalleerd is, maakt het geheel toegankelijk en biedt ook personen met beperkte mobiliteit de mogelijkheid om een groot deel van het bezoek mee te volgen.

Panoramisch zicht van op het belfort van Mons, 2012, © Stad Mons

16

Persdossier

Het publiek zal er ook kennismaken met een volledig nieuwe setting die verschillende technologische installaties voorziet: 1. Een blik door de tijd vormt een aanvulling op het weidse panorama. Er wordt een link gelegd tussen het belfort en de opmerkelijke gebouwen en locaties die van bovenaan zichtbaar zijn. Vanuit technologisch standpunt zullen vier hightech elementen aan de vier bestaande vensters meer inzicht verstrekken in het huidige uitzicht en zo getrouw mogelijk de geschiedenis van de stad en de streek weergeven. Het huidige uitzicht wordt door middel van schermen aangevuld met virtuele elementen uit het verleden. Voor bepaalde gebouwen is tevens een virtueel bezoek voorzien (binnen/buiten, 3D-beelden en weergaven over 360°). De vier ‘vensters op het verleden’ zullen een uniek beeld van de stad en de streek van Mons brengen op basis van archiefdocumenten, foto's, tekeningen, kaarten, plannen en andere sporen van het verleden. 2. Een ‘audiogids’ van de nieuwste generatie in drie talen (Frans, Nederlands, Engels) zal ter beschikking staan voor individuele bezoekers. 3. Twee interactieve multitouchsystemen, digitale tafels van groot formaat die verbonden zijn met schermen. In lijn met de algemene trend voor weergave worden ook aanraakschermen voorzien langs het parcours. De twee tafels zijn verbonden met twee schermen en vormen een ludiek middel om enerzijds de geschiedenis van het belfort en anderzijds informatie over de beiaardklokken en beiaardiers te brengen. Op één van beide zal het ook mogelijk zijn om in realtime of achteraf beiaardconcerten af te spelen. Het parcours is rijkelijk voorzien van nieuwe technologieën en multimedia als hulpmiddelen voor bemiddeling. Er zullen verschillende soorten bezoeken en activiteiten voorgesteld worden voor een heterogeen publiek.

Ontwerpteam Architect – projectleider: Bureau Dupire-François (Mons) Signalisatie: EO Design Stabiliteitsstudie: Bureau Greisch Studies voor speciale technieken: Bureau d’études Pierre Berger Conservatrice: Manuela Valentino (Conservatrice UNESCO-erfgoed)

Budget Het totaalbedrag voor de binneninrichting en directe omgeving is € 6.270.204 incl. btw: Erfgoedsubsidies: € 1.585.440 Subsidies van het Commissariat Général au Tourisme: € 3.300.000 Aandeel van de Stad: € 1.384.764 Het bedrag voor de scenografische omlijsting en signalisatie van het belfort is € 537.730: Subsidies van het Commissariat Général au Tourisme: € 430.185 Aandeel van de Stad: € 107.546

17

Persdossier

De Ducasse – De Doudou De Doudou is de volkse benaming voor een week van algemene feestvreugde die begint in het Pinksterweekend en waarvan de Ducasse het hoogtepunt is. De oorsprong ervan gaat terug tot de 14de eeuw. Het gebeuren wordt gekenmerkt door vier belangrijke momenten. •

De afneming van het reliekschrijn van de Heilige Waltrudis, de stichtster van de stad. Dit vindt plaats op zaterdagavond tijdens een ontroerende ceremonie in de aan haar gewijde stiftskerk. Tijdens deze plechtige gebeurtenis overhandigt de deken de relieken van de Heilige Waltrudis aan de burgemeester om ze in processie te laten rondgaan in de stad. Deze traditie wordt bezegeld met het deuntje van de Doudou dat vol overgave door de aanwezigen gezongen wordt en de hele festiviteiten door te horen blijft.

•

De processie. Op zondagmorgen wordt het schrijn op de Car d'Or, een praalwagen, geplaatst. Dat is het startsein voor een dag vol emotie en vreugde. Zo'n duizend vijfhonderd deelnemers verdeeld in een zestigtal groepjes stappen in kostuum mee in de processie. Ze vormen de genootschappen en gilden die de hoofdstad van Henegouwen al sinds de middeleeuwen rijk en machtig maken. Alle ogen zijn gericht op de Car d'Or met een span van zes trekpaarden.

•

De beklimming met de Car d'Or. Aan het einde van de processie schaart het publiek zich massaal achter de Car d'Or. Duizenden handen helpen enthousiast mee om hem tot boven aan de steile helling langs de stiftskerk te duwen. Het is een cruciaal moment, de legende wil namelijk dat de praalwagen de helling in één beweging op moet om ongeluk te vermijden voor de stad. De beklimming duurt amper twintig seconden maar dit bijzonder intense moment wordt voluit toegejuicht door het publiek.

•

Het ‘Lumeçon’-gevecht. De relieken van de Heilige Waltrudis zijn amper terug in de stiftskerk wanneer Sint-Joris zich voorbereidt om het op te nemen tegen de draak. Hij wordt vergezeld door de personages van de Lumeçon: Diables (duivels) en Chins-Chins, Hommes blancs (witte mannen) en Hommes de Feuilles (bladermannen), brandweermannen en politieagenten met witte of blauwe helmen. Het is ongeveer 12u30. De deelnemers aan het gevecht beginnen aan hun triomftocht van de stiftskerk naar de Grand-Place (de zogenaamde ‘afdaling van de rue des Clercs’). Aan het stadhuis zijn er al duizenden mensen samengekomen. Ze willen allemaal een stukje paardenhaar van de staart van ‘d'el biète’ of de draak bemachtigen, dat zou namelijk geluk brengen. In het midden van het plein gaat SintJoris omringd door de personages van het spel, het gevecht aan met de draak (eerst met lans en zwaard, daarna met een pistool). Er volgt een half uur van intense euforie op het opzwepende ritme van de ‘Doudou’. De draak wordt met een laatste pistoolschot geveld door Sint-Joris en de personages van de Lumeçon trekken naar het binnenplein van het stadhuis. De enthousiaste menigte scandeert intussen "Et les Montois ne périront pas! (En de inwoners

18

Persdossier

van Bergen zullen niet omkomen!)" . De toekomst van de stad is veilig ... Het feest kan doorgaan!

UNESCO-erkenning Toen de Ducasse van Mons op 25 november 2005 om 11 uur erkend werd als meesterwerk van het mondelinge en immateriële erfgoed van de mensheid, had de UNESCO voor ogen om een uniek en levend immaterieel erfgoed te beschermen. Drie bijzonderheden van de Ducasse van Mons speelden een belangrijke rol bij deze erkenning door de UNESCO: het enthousiasme en de deelname van het publiek, de toewijding van het volk; de inspanningen van honderden mensen die zich het hele jaar door inzetten voor het voortbestaan van dit erfgoed en de overdracht van generatie op generatie die concreet vorm krijgt met de Petit Lumeçon.

Geschiedenis en filosofie van het project De Berg van Barmhartigheid werd in 1625 gebouwd naar een ontwerp van Wenceslas Coebergher, een Antwerpse architect en onder de aartshertogen Albert en Isabella superintendent van deze instelling die vroeger dienst deed als pandjeshuis en waar geld geleend werd tegen een in waarborg gegeven voorwerp. Hij volgde het standaardplan van andere Bergen van Barmhartigheid in de Zuidelijke Nederlanden. Het werd een streng en massief, rechthoekig gebouw. Het lijkt wel een kluis met dikke muren van baksteen die indertijd in de omgeving van de stad gemaakt werd, met stevige tralies en beveiligde ingangen. Het originele trappenhuis is één van de oudste rechte trappenhuizen van Mons. Het gebouw is sedert 1942 geklasseerd als monument door het Gewest. Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van België is hier vanaf 1932 het Musée du Centenaire gevestigd. Het gebouw werd gerestaureerd in 1930 en tot het einde van de jaren 1990 worden er de militaire, prehistorische en keramiekcollecties van de Stad ondergebracht. De voorbije tien jaar kon het gebouw rekenen op EFRO-subsidies voor de renovatie als museum. De laatste fase van de werkzaamheden werd aangevangen op 2 mei 2014 en zal de laatste hand leggen aan het renovatieproces. In 2015 komt hier het interpretatiecentrum van de Ducasse van Mons die sinds 2005 erkend is als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid. Het geheel ligt vlak bij de Grand’Place en zal één van de belangrijke culturele en toeristische plaatsen van de stad worden.

© Tempora

19

Persdossier

Scenografische omlijsting Het Museum van de Doudou moet meer inzicht bieden in de verschillende aspecten van dit universele en eeuwenoude verhaal, van de Ducasse van Mons tot de legende van Sint-Joris. Aan de hand van een parcours met voorwerpen uit de collecties van de musea van de Stad Mons en technologische installaties kan de bezoeker dit buitengewone immateriële erfgoed beter leren kennen. De verschillende tentoonstellingsruimten staan opgesteld rond één belangrijke leidraad: Sint-Joris en de draak, tussen verbeelding en realiteit. Bij de opening in april 2015 zal het museum bestaan uit een benedenverdieping en drie bovenverdiepingen. De bezoeker wordt van bij de ingang vergezeld door een ingebouwd systeem (in het Frans, Nederlands of Engels). De audiogids en scenografische elementen zullen de bezoeker door interactie meevoeren door de tijd in de voetsporen van Sint-Joris, de draak en de Heilige Waltrudis. Met behulp van beelden, films en nieuwe technologieën (projectie, verschillende multimedia-applicaties) kan de bezoeker op een originele wijze unieke gezichtspunten en belangrijke momenten van de Ducasse of ‘Doudou’ (her)ontdekken. Er worden ook verschillende getuigenissen gebracht van inwoners van Mons of specialisten over de voorgeschreven criteria van de UNESCO. Op de benedenverdieping komt er een onthaalruimte met een winkel, een vestiaire en een polyvalente zaal die voornamelijk zal dienen voor pedagogische activiteiten en permanente vorming. Het gebouw is volledig toegankelijk voor personen met een beperkte mobiliteit. Het parcours is ontworpen met het oog op toegankelijkheid voor alle publiek. Er zullen pedagogische activiteiten, permanente vorming, publicaties en externe tentoonstellingen georganiseerd worden. Op de tiende verjaardag van de erkenning als buitengewoon erfgoed door de UNESCO zal het museum dit eeuwenoude erfgoed op een ongewone wijze brengen voor de inwoners van Mons en toeristen.

20

Persdossier

Ontwerpteam Bouwheer: Stad Mons Leiding: Tempora (algemene coördinatie en scenografische omlijsting) Architectenbureau: Sofateliers architectes (Mons) Onderaannemers: Dherte Assistentie voor de bouwheer: Projenor Conservator: Manuela Valentino (Conservatrice UNESCO-erfgoed)

Geraamd budget Een totale investering van € 4.150.061,18 incl. btw, als volgt verdeeld: Subsidies van Efro/CGT en CGT: € 3.691.825,90 Aandeel van de Stad: € 458.235,28

21

Persdossier

UNESCO-erkenning De archeologische site van Spiennes werd in het jaar 2000 erkend door de UNESCO. Het is één van de oudste en grootste silexmijnen in Europa. De UNESCO weerhield drie criteria. In de eerste plaats getuigen de neolithische silexmijnen van Spiennes op uitzonderlijke wijze van de vindingrijkheid en het vernuft van de mens in die tijd. Ten tweede illustreert de site rijkelijk de opkomst de neolithische culturen die een belangrijke stap vormden in de culturele en technologische evolutie van de mens. Ten derde wordt de site beschouwd als een opmerkelijk voorbeeld van de technologie en de silexontginning in die tijd. De archeologische site van Spiennes ligt op 6 km van het centrum van Mons en heeft duizenden mijnschachten verspreid over 100 hectare. De plaats is een getuigenis van de eerste sedentaire gemeenschappen en vormt een uitzonderlijk onderzoeksterrein. De locatie werd in 1867 ontdekt tijdens graafwerken voor een spoorlijn tussen Mons en Chimay en sindsdien worden er opgravingen gedaan. De oudste mijnen en kapplaatsen in Spiennes gaan terug tot 6.400 jaar geleden. Naast een uitzonderlijke hoeveelheid silexschilfers op de grond - het bewijs dat het naar boven gehaalde silex ook ter plaatse gekapt werd -, leverden de opgravingen ook duizenden voorwerpen op, zoals bladen in silex, aardewerk en resten van fauna en menselijke skeletten. In de buurt van de mijnen werd er een neolithisch dorp met een omheining gevonden.

Filosofie van het project SILEX’S ligt midden in een groene omgeving en opent in april 2015. SILEX’S is het resultaat van een samenwerking die enkele jaren geleden tot stand kwam tussen archeologen, de conservator, architecten en scenografen om deze uitzonderlijke archeologische site te beschermen, op te waarderen en toegankelijker te maken. Het centrum is gehuisvest in een ronde constructie van 800 m² en voorziet verschillende ruimten: een onthaal, een scenografisch parcours, een projectiezaal, een opgravingszone, toegangen tot de neolithische mijnen en een polyvalente ruimte voor permanente vorming. Het is een ontdekking die zowel verband houdt met de natuur als met cultuur en drie stappen omvat: didactische wandelingen buiten, een bezoek aan de museumruimte en de opgravingszone, en een afdaling in een neolithische mijn. Uit zorg voor het behoud van de locatie is de toegang tot de ondergrondse mijnen beperkt tot 5.500 bezoekers per jaar en verlopen de bezoeken volgens bepaalde regels. Het centrale thema van de tentoonstelling is ‘menselijk vernuft’ en de 6.400 jaar oude mijnactiviteit. Archeologische voorwerpen, reconstructies, multimedia en een tijdslijn bieden in een originele setting op een ludieke wijze meer inzicht in onze gemeenschappelijke, verre afkomst.

22

Persdossier

Rekening houdend met de specifieke aard van de site en de locatie midden in de velden, zal het centrum alleen toegankelijk zijn voor het publiek van april tot oktober. Er zullen aangepaste bezoeken met gids (met name voor scholen) en workshops aangeboden worden.

(c)WBT-JPRemy

Architecturaal concept De archeologische site van Spiennes ligt ondergronds en is daardoor heel specifiek erfgoed. In het kader van de geplande opwaardering werd een innoverend project gelanceerd om deze resten zichtbaar en toegankelijk te maken. De uitgebreidheid en diversiteit van de site zorgen voor een bijna geografisch concept met verschillende buitenparcours. Op de glooiende, geïnventariseerde en getekende archeologische weiden staat een origineel rond gebouw. De lichte, gegalvaniseerde binnenrand wordt beschermd en gekenmerkt door een opengewerkte laag staal. Een tweede laag van licht en transparant polycarbonaat biedt bescherming tegen de weersomstandigheden. De ronde, zenitale openingen laten over de hele omtrek constant natuurlijk licht door dat als natuurlijke spots lichtbundels richt op de mijnen. Loodrecht op put 53.2. is er een verticale schacht die door haar wijdte al aangeeft hoe diep de fysieke afdaling is. Ook hier valt natuurlijk zenitaal licht. Binnen werd de aanwezige natuurlijke grond bewaard en volgen de opgravingen het ritme van de archeologische tijdmeting. De functionele ruimten met de expo-shop en de ruimten voor het publiek staan op palen en lijken wel te zweven in de didactische setting en vormen als het ware een minimale, eigentijdse en gerasterde laag.

23

Persdossier

Het paviljoen is een gesloten en gedeeltelijk afgesloten volume dat verlucht maar niet verwarmd wordt. Het bezoek vindt plaats in omstandigheden die deze van buiten benaderen, zonder dat men er echter de nadelen van ondervindt. De technische elementen werden specifiek ontworpen om een zekere autonomie te verstrekken in een kader dat bijna volledig zonder voorzieningen is. Dit laat toe om de temperatuur en luchtvochtigheid te regelen voor het behoud van de materialen en toch een minimaal niveau van comfort te voorzien voor het personeel dat ingezet wordt aan het onthaal en bij de bezoeken. Een duurzame oplossing met een permanente autonomie. De wegen naar het paviljoen zijn ingericht met het oog op toegankelijkheid. Vanuit alle richtingen leiden ze uiteindelijk naar het NW op de buurtweg R29, waar er een klein parkeerterrein is voor personen met beperkte mobiliteit van waaruit een relatief gemakkelijk traject loopt met een panoramisch zicht op Mons en Spiennes. Voetgangers kunnen het best de rue de Nouvelles volgen. Deze welbekende straat bij liefhebbers van groen toerisme verbindt Spiennes en Nouvelles via de charmante microvallei van de rivier Trouille. Voor de meer sportieve bezoekers is er een centraal opgestelde, rechte weg met trappen tegen de bermen. Bezoekers worden van de drie parkings tot aan het paviljoen begeleid aan de hand van aangepaste bewegwijzering met weerbestendige informatie op palen, totems en tafels. Aangekomen in het centrum kunnen alle bezoekers in een unieke ruimte deze buitengewone site ontdekken.

Ontwerpteam Bouwheer: Stad Mons Assistent-bouwheer: Grobb Partners: Service public de Wallonie (DGO4) en Société de recherches préhistoriques (SRPH asbl) Architectuur: Bureau Holoffe et Vermeersch (Mons) Stabiliteit: Greisch S.A. Signalisatie en scenografische omlijsting: EO Design Partners s.a. Aanneming: Favier S.A. Veiligheidscoördinatie: Corepro-Coors Conservatrice: Manuela Valentino (Conservatrice UNESCO-erfgoed)

Geraamd budget Een totale investering van € 3.308.993,71 incl. btw, als volgt verdeeld: Subsidies van Efro/CGT: € 2.978.094,34 Aandeel van de Stad: € 330.899,37

24

Persdossier

HEROPENING BEGIN 2015

Nieuwe setting Cuesmes, een kleine gemeente bij Mons, staat op het punt om een verplichte stopplaats te worden voor liefhebbers en specialisten van Van Gogh. Een klein huisje aan de rand van Mons heeft enkele maanden lang onderdak geboden aan een van de bekendste kunstenaars ter wereld: Vincent Van Gogh. Het is tijdens zijn verblijf in de Borinage dat de predikant beslist om kunstenaar te worden. De plaats en het omliggende landschap zijn doordrongen van een aura vol landelijke en arbeiderselementen die voorgoed deel zullen uitmaken van het werk van de schilder. Dit nieuw ingerichte geheel zal vanaf begin 2015 een plaats van herinnering worden. Het parcours van de bezoekers begint met een geleidelijke initiatie die aanvangt bij de ingang van de tuin en voortgaat tot een paviljoen dat een eerbetoon brengt aan het verhaal van de locatie. Het kleine huisje werd helemaal opnieuw ingericht om op eenvoudige en sobere wijze uitdrukking te geven aan de geest van zijn illustere bewoner. Het bezoek wordt afgerond met een audio-installatie die een historisch overzicht geeft van de kunstenaar en zijn werk in de Borinage. Het is dus hier in deze nederige woning dat Van Gogh zijn eerste stappen waagt op het pad van de kunst. De thema's die hij toen behandelde, zoals arbeiders en hun woningen, blijven terugkeren door zijn volledige oeuvre.

25

Persdossier

DE MUSEUMGROEP BIEDT OOK HET VOLGENDE:
Musea

Place du Chapitre 7000 Mons Info: http://www.tresorsaintewaudru.mons.be/ - 065/33.55.80 Uurregeling: open van dinsdag tot zondag van 12 tot 18 uur. Tarief: € 4/€ 3 De schat groepeert voorwerpen die aan Waltrudis toebehoorden: religieus edelsmeedwerk (12de 20ste eeuw), objecten van het kapittel, beelden waaronder enkele meesterwerken in albast van Jacques Du Broeucq, schilderijen, oude manuscripten en een collectie lijkwaden die rond de beenderen van de heilige Waltrudis gehuld waren.

Square F. Roosevelt, 12 7000 Mons Info: http://www.duesberg.mons.be/ - +32(0)65/36.31.64 Uurregeling: open op dinsdag, donderdag, zaterdag en zondag van 14 tot 19 uur. Tarief: € 5 Het museum staat bekend voor zijn prestigieuze en unieke collectie slingeruurwerken met exotische onderwerpen (1795-1815), maar ook voor de buitengewone Franse vergulde bronzen beelden, porselein, faience, edelsmeedwerk, etsen, juwelen, antieke boeken en zeldzame ongewone objecten.

26

Persdossier


Tentoonstellingsruimten Rue de la Trouille, 17 7000 Mons

Info: http://www.abattoirs.mons.be/ - 065/40.53.12 Uurregeling: varieert volgens de tentoonstelling. Van dinsdag tot zondag van 10 tot 18 uur of van 12 tot 18 uur. Tarief: varieert volgens de tentoonstelling. De oude slachthuizen werden in 1854-1855 gebouwd door de architect Charles Sury en werden gerenoveerd in 2006. Er worden kwalitatieve tentoonstellingen georganiseerd die bijdragen tot de culturele dynamiek van de Stad. Het hoofdgebouw met de grote hal beslaat één verdieping van 70 meter lang en 10 meter breed. De oorspronkelijke ophangvoorzieningen bleven behouden als verwijzing naar de originele bestemming van het gebouw. In de stal is vzw World Crafts Council Belgium, een vereniging voor toegepaste kunst, gevestigd en de koelkamer is een multifunctionele ruimte geworden.

Rue Neuve, 8 7000 Mons Info: http://www.bam.mons.be/ - 065/40.53.12 Uurregeling: van dinsdag tot zondag van 10 u tot 18 u. Tarief: varieert volgens de tentoonstelling. Elk jaar brengt het BAM verschillende tentoonstellingen over zo'n 2.000 m². Deze bieden de gelegenheid om een kunstenaar, een beweging of een thema te ontdekken die/dat verband houdt met de collectie van meer dan 15.000 kunstwerken van het museum. Het concept van het BAM is uniek en gewijd aan de ontdekking van de meest uiteenlopende kunstzinnige creaties, het is een plaats om te ‘beleven’ waar er heel het jaar door evenementen doorgaan. Dit architecturale project met een duidelijk hedendaagse stijl combineert functionaliteit, de vereisten van een museum en esthetiek in ruimten vol licht en transparantie.

Rue de la Clé, 26 7000 Mons Info: http://www.magasindepapier.mons.be/ - 065/40.53.12 Uurregeling: woensdag, zaterdag en zondag van 12 tot 18 uur. Tarief: gratis ingang

Magasin de Papier is open sinds september 2012. Het is een tentoonstellingsruimte met een eigentijds karakter die een eclectisch programma brengt dat voornamelijk toegespitst is op lokale en regionale creaties. Hier krijgen ontwerpers en beeldende kunstenaars van Mons en de regio een

27

Persdossier

unieke kans om hun werk voor te stellen. Er zijn al mooie samenwerkingen tot stand gekomen met kunstcollectieven en met Arts², de kunsthogeschool van Mons. Grand-Place 7000 Mons Info: http://www.sallesaintgeorges.mons.be/ - 065/40.53.12 Uurregeling: van dinsdag tot vrijdag van 12 tot 18 uur. Tijdens het weekend van 14 tot 20 uur. Tarief: € 2 Deze oude kapel ligt midden in de stad en was van oudsher verbonden met het stadhuis. Nu is het een tentoonstellingsruimte waar het hele jaar door tentoonstellingen georganiseerd worden die voornamelijk gericht zijn op het thema ‘cultuur en maatschappij’.


Architectuurprojecten voor 2015 in Mons MICX Dit prachtige eigentijdse gebouw werd ontworpen door architect Daniel Libeskind. Het project is een realisatie van de Stad Mons in het kader van de toeristische en economische ontwikkeling voor de heropleving van de stad en de regio. Het bedrijf Artexis werd aangewezen als exploitant voor de organisatie van ‘ultimate meetings and market places’ of een locatie voor ontmoetingen en zakelijke activiteiten. Het MICX zal in 2015 de deuren openen en is gelegen in een wijk in volle ontwikkeling vlak bij het toekomstige station naar een ontwerp van Santiago Calatrava. Het is een ‘verbindingswijk’ die via het station het historische centrum van Mons (de Place Léopold die volledig gerenoveerd wordt) verbindt met de nieuwe stad en waar het congrescenter binnenkort geflankeerd zal worden door een 4*-hotel, kantoorgebouwen en woningen. De wijk wordt via een nieuwe brug over de Hene rechtstreeks verbonden met de site van de Grands Prés en de handelszaken, sportieve en vrijetijdsinfrastructuren, wetenschapspark … Een project dat verwezenlijkt werd met de steun van de intercommunale IDEA en financiering van Wallonië en de Europese Unie in het kader van de convergentiefondsen (€ 30 miljoen). De plechtige opening vindt plaats op 9 januari 2015. Avenue Mélina Mercouri, 1 te MONS Contact: Juliette Picry Persattaché – Stad Mons Grand’Place, 22 7000 Mons [email protected]

28

Persdossier

Het Maison du Design Het Maison du Design - een designcenter van de vzw PROGRESS – is gevestigd in een volledig vernieuwd, groot gebouw (1.500 m²) vlak bij de kunsthogeschool ‘Arts²’ en WCC-BF, een referentie op vlak van toegepaste kunst. Hier is design in al zijn vormen thuis, met een uitstalraam voor designers, een innovatieruimte (studio's en werkplaatsen), een plaats voor creaties en uitwisselingen van startende designers. Het Maison du Design werd opgericht in 2005 en wordt gesteund door Europese structuurfondsen. Het moet bijdragen tot de economische ontwikkeling van het Waals Gewest door begeleiding te bieden bij creaties en de ontwikkeling van activiteiten in de designsector. Hierbij biedt het Maison du Design begeleiding op basis van een creatieve methodologie die de slaagkansen van projectleiders en ondernemingen maximaliseert. Het Maison du Design in de rue des Sœurs Noires 4 te Mons wordt gesteund door de Stad Mons. De feestelijke opening vindt plaats op 6 februari 2015. Contact: Domenica Butera Directrice Progress / Maison du Design Avenue du Coq, 84 - B-7012 Jemappes Tel.: +32 (0)65 56 92 62 - Gsm: +32 (0) 497 42 19 78 - Fax: +32 (0)65 56 85 62 www.agenceprogress.be www.maisondudesign.be

Arsonic Het “luisterhuis’ ARSONIC is een haven van rust in een drukke dagelijkse omgeving. Deze voormalige brandweerkazerne in de rue de Nimy werd volledig omgebouwd naar een ontwerp van architecten Holoffe & Vermeersch en specialist in zaalakoestiek Eckhard Kahle. Het project is afkomstig van componist Jean-Paul Dessy en omvat een variabele concertzaal met 280 plaatsen, een regiekamer voor opnamen, een ‘Passage des Rumeurs’ voor tentoonstellingen, een gratis toegankelijke ‘Chapelle du Silence’ en een ‘Salle d’Émerveillement’ voor kinderen. ARSONIC is de thuis van het ensemble Musiques Nouvelles en zijn team binnen het kader van de manège.mons en nodigt uit om momenten van schoonheid vol innigheid, mysterie, verrassingen en warmte te beleven. FEESTELIJKE OPENINGSAVOND op 2 april om 20u00 OPENDEURDAGEN op 2 april van vanaf 14u00 en van 3 tot 5 april 2015, van 10u00 tot 18u00 Midden in de manège.mons, met de steun van de Europese Unie, de Federatie Wallonië-Brussel, Efro en de Stad Mons. Rue de Nimy 138 – 7000 Mons – België +32 (0)65 39 59 39 www.musiquesnouvelles.com

29

Persdossier

BEELDMATERIAAL VOOR DE PERS Te downloaden via http://www.polemuseal.mons.be/

30

Persdossier

CONTACTEN
Voor de Stad Mons Juliette Picry Persattaché – Stad Mons Grand’Place, 22 7000 Mons [email protected] Shahiness Benabdelouahed Assistent-persattaché – Stad Mons Grand’Place, 22 7000 Mons [email protected] Géraldine Simonet Communicatieverantwoordelijke – Museumgroep Grand’Place, 22 7000 Mons [email protected] Marie Bertouil Assistent-communicatieverantwoordelijke – Museumgroep Grand’Place, 22 7000 Mons [email protected] CARACAS RP - Hélène van den Wildenberg [email protected] Tel.: +32/4/349 14 41 Gsm: +32/495/22 07 92


Voor de Fondation Mons 2015 Franstalige pers Charline Cauchie + 32 (0) 479/77.42.23 [email protected] Nederlandstalige pers Johan Vreys +32 (0) 474/63.66.41 [email protected] Internationale pers BE CULTURE General manager: Séverine Provost Lore Lambrechts [email protected] + 32 (0)478 43 66 67 Charlotte Materne [email protected] + 32 (0)484 82 19 43 Tel. + 32 (0)2 644 61 91 - [email protected]

31

Persdossier