Pedagogisch beleid De Gouvernante®
1
Inhoud
Inleiding
2
Deel I 1. De Gouvernante®
3
2. Profiel gouvernante
4
3. Functie- en taakomschrijving
5
4. Accommodatie en materiaal
6
5. Hygiëne en veiligheid
7
6. Ouderbeleid
9
Deel II Pedagogische visie Ontwikkeling van het kind Overbrengen van waarden en normen
10 10 12
2
Inleiding Voor u ligt het pedagogisch beleid van kinderopvangorganisatie De Gouvernante®. Dit pedagogisch beleid is opgesteld door teamleiders van De Gouvernante®, die ieder een pedagogische achtergrond hebben. Met dit beleid willen wij onze visie en onze ideeën over opvoeding en professionele opvoeders in kaart brengen. Het pedagogisch beleid is onderdeel van de wijze waarop wij als teamleiders onze visie over opvoeding willen overdragen op onze gouvernantes. Daarnaast besteden wij ook aandacht aan persoonlijke interventie en begeleiding, thema-avonden en een maandelijkse nieuwsbrief waarin verschillende pedagogische kwesties aan de orde komen. Tevens is het pedagogisch beleid bedoeld voor ouders of verzorgers en andere belangstellenden die zich willen oriënteren op het gebied van de kinderopvang. Het pedagogisch beleid is opgesplitst in twee delen. Het eerste deel beschrijft de uitvoering van de professie, zoals missie van de organisatie, kwaliteitseisen, functieomschrijving en ouderbeleid. Het tweede deel is een inhoudelijke beschrijving van de pedagogische visie op de ontwikkeling van het kind. Deze visie dient als leidraad voor het werken met kinderen en wordt door De Gouvernante® van groot belang geacht.
Namens de teamleiders De Gouvernante®, Petra Kasbergen Evelyn Slager Pauline van Riessen Naomi Ceron
3
DEEL I 1.
De Gouvernante® als organisatie
De Gouvernante® zet landelijk trend in professionele, flexibele kinderzorg bij ouders thuis. Voor ouders die een drukke baan en een overvolle agenda hebben, biedt De Gouvernante® een aantrekkelijke oplossing om de combinatie van baan en zorg mogelijk te maken, waarbij de kinderen in hun eigen verrouwde omgeving worden opgevangen. De Gouvernante® is zelfstandig onderdeel van Netwerk Kinderopvang, gevestigd in Rijen. Netwerk Kinderopvang is een overkoepelende organisatie die ruim 15 jaar actief is op alle terreinen in de kinderopvang. Door de ruime expertise is precies bekend waar de behoeften van werkende ouders liggen op het vlak van kinderopvang. Gouvernantes zijn in dienst van De Gouvernante® en worden gedetacheerd bij ouders thuis. Ze werken conform de CAO-kinderopvang. Vanuit de organisatie worden de gekwalificeerde gouvernantes begeleid en ondersteund door teamleiders met een pedagogische achtergrond. Als werkgevers zijn en blijven wij immers verantwoordelijk voor het functioneren van onze gouvernantes. Door middel van periodieke voortgangsgesprekken met de ouders blijven wij op de hoogte van de verschillende opvangsituaties. Daarnaast vinden regelmatig functioneringsgesprekken plaats tussen gouvernantes en de teamleiders van de regio waar de gouvernante werkzaam is. Bovendien zullen we onze gouvernantes te allen tijde stimuleren om zich verder te ontwikkelen via opleidingen, cursussen en themabijeenkomsten. We stellen niet alleen hoge eisen aan onze dienstverlening, maar ook aan onszelf en de gouvernantes. De Gouvernante® streeft naar maximale kwaliteit, professionaliteit, perfectie en maatwerk, met als doel de zorg en opvang van de kinderen bij onze opdrachtgevers thuis zo optimaal en veilig mogelijk te laten verlopen. Om deze geprofileerde kwaliteit te kunnen realiseren, moeten onze gouvernantes over een aantal vaardigheden en capaciteiten beschikken. De gevraagde functie-eisen en het takenpakket voor de functie van gouvernante worden in de volgende hoofdstukken toegelicht.
4
2.
Profiel gouvernante
Doel van de functie Het bieden van veiligheid, het verzorgen van een kind en hem op een positieve manier stimuleren in zijn opvoeding, zodat de ouders met een gerust gevoel hun kind kunnen achterlaten bij de gouvernante. Opleiding en vaardigheden Van de gouvernante wordt verwacht dat zij: een diploma kinderverzorging of kinderopvang heeft; in het bezit is van een EHBO-diploma of een certificaat EHBO-bij-kinderen, of bereid is deze te behalen; op MBO-niveau kan functioneren; ervaring in de kinderopvang heeft. De gouvernante kent de volgende vaardigheden: betrouwbaar grote mate van verantwoordelijkheidsgevoel c.q. plichtsbesef pedagogisch inzicht initiatiefrijk accuraat inlevingsvermogen stressbestendig sociaal- en communicatief vaardig zelfstandig kunnen werken flexibele instelling optimistisch, gedreven en enthousiast creatieve inslag representatief voorkomen.
Kennis en verantwoordelijkheden De gouvernante heeft kennis van de verzorging van baby’s, peuters, kleuters en kinderen. Ook is zij vertrouwd met de diverse ontwikkelingsfasen van een kind. De gouvernante is primair verantwoordelijk voor de opvang, zorg en ontwikkeling van een kind. Zij draagt zorg voor de juiste stimulatie en motivatie in de diverse fasen van de groei en ontwikkeling van een kind. Zij adviseert de ouders uit pedagogisch oogpunt indien gewenst. Daarnaast is de gouvernante (mede en in overleg) verantwoordelijk voor lichte huishoudelijke taken. Salariëring De gouvernante wordt betaald conform de CAO-kinderopvang. Inschaling is afhankelijk van leeftijd, opleiding en ervaring. Overig De gouvernante beschikt over een officiële Verklaring Omtrent het Gedrag. Bij voorkeur is de gouvernante in bezit van rijbewijs B en auto (afhankelijk van de opdracht).
5
3.
Functie- en taakomschrijving gouvernante
Opvang en verzorging van kinderen van 0 tot 13 jaar in een gezinssituatie De gouvernante: is primair verantwoordelijk voor de zorg en ontwikkeling van het kind; creëert een situatie waarin het kind zich veilig voelt, zich kan vermaken en ontwikkelen; biedt (educatieve) spelsituaties aan om het kind positief te stimuleren in zijn ontwikkeling en groeifase; brengt en haalt het kind naar en van school, peuterspeelzaal, of sport- of hobbyclub; geeft begeleiding aan het kind bij het maken van huiswerk; draagt in belangrijke mate zorg bij in de veiligheid en hygiëne van het kind; geeft (indien gewenst) vanuit pedagogisch en beroepsmatig oogpunt adviezen aan de ouders over de opvoeding en verzorging van het kind. Huishoudelijke activiteiten De gouvernante doet lichte huishoudelijke activiteiten, waaronder: alle werkzaamheden die nodig zijn bij de voorbereiding van de maaltijden en tussendoortjes die de kinderen tijdens de opvang krijgen; afwassen en opruimen na maaltijden of gebruik van tussendoortjes; opruimen van boxen, commodes en speel- en slaapruimten als daarvan tijdens de aanwezigheid van de gouvernante is gebruikgemaakt; kleine boodschappen die nodig zijn voor de kinderopvang; eventueel voorbereiden van avondmaaltijden; het opvouwen en eventueel strijken van de was. Contact met de ouder(s) of verzorgers De gouvernante: houdt intensief en continu overleg en contact met de ouder(s) in verband met ontwikkelingen en veranderingen van het kind; betrekt ouder(s) zo veel mogelijk bij de ontwikkeling en opvoeding van het kind tijdens de opvang en houdt rekening met de opvattingen, meningen en zorgen van de ouder(s); informeert regelmatig naar specifieke aandachtspunten en bijzonderheden van het kind; geeft eventueel deskundig en pedagogisch advies aan de ouder(s). Contact met De Gouvernante® Bij aanvang van het dienstverband zal er regelmatig overleg plaatsvinden tussen de gouvernante, de ouder(s) en de organisatie De Gouvernante® door middel van telefonisch en persoonlijk contact. Na de proeftijd volgt een formele evaluatie, vervolgens eens per 4 maanden. De gouvernante onderhoudt nauw contact met De Gouvernante® over diverse zaken, zoals het verloop van het dienstverband, mogelijke aandachtspunten, de ontwikkeling van het kind, enzovoort. Verwacht wordt dat de gouvernante werkbesprekingen en teambijeenkomsten bijwoont die worden georganiseerd door De Gouvernante®. Ook wordt verwacht dat de gouvernante eventuele cursussen of trainingen volgt die De Gouvernante® van belang acht.
6
4.
Accommodatie en materiaal
Bij aanname van een opdracht voert de teamleider een intakegesprek met de ouder(s) van het gezin. Na de kennismaking met de ouder(s) en eventueel de kinderen zal de teamleider de benodigde informatie inwinnen over de gezinssituatie. Vervolgens zal de teamleider de inrichting van binnen- en buitenaccommodatie doorlopen. Tot slot wordt de selectieprocedure van een gouvernante besproken.
In de thuissituatie van het gezin zijn de volgende richtlijnen van belang: de inrichting van binnen- en buitenruimte is afgestemd op activiteiten die passen bij de leeftijd van kinderen; de leefruimte beschikt over de benodigde ruimten: per kind minimaal 3,5 m² brutooppervlakte, voor kinderen van 0 tot 4 jaar passende slaapruimte en voldoende buitenspeelruimte; de inrichting van binnen- en buitenruimte is veilig en vertrouwd (wordt nader uitgewerkt in een risico-inventarisatie); de inrichting van binnen- en buitenruimte biedt uitdaging en ruimte tot ontdekking en ontwikkeling van het kind (de keuze en het aanbod van speelgoed).
7
5.
Hygiëne en veiligheid
Het is van belang dat de gouvernante kan werken in een hygiënisch verantwoorde ruimte. Vanuit de organisatie worden afspraken gemaakt met de gouvernante wat betreft verzorging, veiligheid en hygiëne op het werk. Afspraken omtrent de verzorging en veiligheid van de kinderen Per gezin is de gouvernante verantwoordelijk voor de veiligheid en verzorging van maximaal 4 kinderen. Creëren van een omgeving waarbinnen kinderen zich veilig voelen, zich kunnen ontwikkelen en vermaken. Bij aanvang van de opdracht wordt een inhoudelijk draaiboek gemaakt waarin aspecten als dagindeling, voeding, slaapritme, schoolritme, opvoedingsaandachtspunten, medische wetenswaardigheden en andere relevante zaken aan de orde komen. Tevens worden duidelijk afspraken gemaakt over het gebruik van telefoon, eventuele auto van de opdrachtgever, of apparatuur, zoals computer, geluidsapparatuur of televisie. De visie van de opdrachtgever over de opvoeding zal in overleg met De Gouvernante® en de gouvernante worden besproken.; Corrigerende maatregelen in de vorm van lijfstraffen (corrigerende tik, slaan) worden door de organisatie verboden. Corrigerende maatregelen in de vorm van streng toespreken, of bijvoorbeeld op de gang zetten, worden met de opdrachtgever afgestemd. Bij ziekte van een kind wordt een van de ouders ingelicht, zodat in overleg bepaald kan worden wat er moet gebeuren. Over het toedienen van medicijnen hanteren wij de volgende stelregel: de gouvernante dient enkel medicijnen toe nadat schriftelijke afspraken zijn gemaakt door de opdrachtgever met de gouvernante én de organisatie De Gouvernante®, waardoor De Gouvernante® wordt uitgesloten van aansprakelijkheid. Kinderen worden door de gouvernante nooit alleen gelaten tenzij hierover met de opdrachtgever duidelijke afspraken zijn gemaakt. In overleg mogen kinderen alleen gelaten worden vanaf de leeftijd van 8 jaar. Kinderen worden niet meegegeven aan derden, tenzij na uitdrukkelijke toestemming van de ouder(s). Dagelijks vindt er schriftelijke overdracht plaats over specifieke gebeurtenissen en wetenswaardigheden. Hiervoor is een speciaal overdrachtschrift dat bijgehouden wordt door de gouvernante. Het is raadzaam dat de ouders het schrift dagelijks doornemen, zodat ze op de hoogte blijven van de gang van zaken. Tevens is het raadzaam om op regelmatige basis zaken aangaande de verzorging mondeling te bespreken. Afspraken omtrent huishoudelijke werkzaamheden Bij aanvang van de opdracht wordt binnen het inhoudelijke draaiboek rekening gehouden met een aantal lichte huishoudelijke taken. Hiermee wordt bedoeld: het opruimen en of schoonmaken van alle spullen die worden gebruikt tijdens het opvangen van de kinderen. Tevens worden afspraken gemaakt over het eventueel voorbereiden van de maaltijd, stofzuigen, was- en strijkwerkzaamheden en kleine boodschappen. Indien het wenselijk is dat de gouvernante kleine boodschappen verzorgt, dan dienen aankooprekeningen te worden overlegd.
8
Deze werkzaamheden kunnen in het takenpakket worden opgenomen indien de verzorgende aspecten dit toestaan in relatie tot de gezinssamenstelling en uren van aanwezigheid.
6.
Ouderbeleid
Een gouvernante zal een deel van de opvoeding en verzorging van de kinderen overnemen van de ouder(s). Dit feit maakt het nodig om gegevens over de ontwikkeling en opvoeding van het kind uit te wisselen, waardoor wederzijdse inzichten worden vergroot. Om kinderen de juiste opvang te bieden is een goede samenwerking tussen ouder(s), gouvernante en De Gouvernante® van groot belang. Aan deze samenwerking wordt door middel van de volgende manieren vorm gegeven: Oudercommissie Om de belangen van ouders te behartigen bestaat er een oudercommissie. Deze oudercommissie is voor alle ouders met een gouvernante. Dit betekent uiteraard dat alle ouders mogen plaatsnemen in deze commissie. Telefonische en persoonlijke evaluaties De teamleiders van de Gouvernante® organiseren periodieke evaluaties tussen ouder(s), gouvernante en teamleider. Huisbezoeken Risico-inventarisaties door de teamleiders bij de gezinnen thuis. Overdrachtschrift voor ouder(s) en gouvernante. De gouvernante en de ouder(s) houden elkaar op de hoogte van de ontwikkeling van de kinderen door middel van een schriftje.Ook wordt er - naast de mondelinge overdracht - schriftelijk verslag gedaan van de opvangdagen. Tot slot kunnen de teamleiders van De Gouvernante® de ouders adviseren bij eventuele vragen over opvang en opvoeding.
9
Deel II Pedagogische visie De Gouvernante® is een organisatie die gekwalificeerde gouvernantes detacheert bij gezinnen thuis voor de opvang en zorg van hun kinderen. Er wordt gestreefd naar maximale kwaliteit, professionaliteit, perfectie en maatwerk met als doel de opvang van de kinderen bij onze opdrachtgevers thuis zo optimaal en veilig mogelijk te laten verlopen. Elk kind is uniek en moet zich maximaal kunnen ontplooien. De thuissituatie biedt een veilige omgeving waarin het kind zich optimaal kan ontwikkelen op sociaal en emotioneel gebied. Hierbij is de relatie van het kind met de gouvernante van groot belang. Het is noodzakelijk dat de gouvernante een hechte relatie opbouwt met het kind, zodat het zich veilig voelt en weet dat er iemand is die het kan vertrouwen. De gouvernante kan gezien worden als een aanvulling op de opvoedsituatie thuis. Een goede relatie en duidelijke communicatie tussen gouvernante en ouder(s)/verzorger(s) is noodzakelijk voor een goed verloop van het opvoedproces. Ontwikkeling van het kind De ontwikkeling van kinderen verloopt niet bij elk kind in hetzelfde tempo. Het is van belang dat ieder kind als individu wordt benaderd en dat het wordt gestimuleerd in zijn ontwikkeling. Bij de Gouvernante® wordt aandacht besteedt aan het positief stimuleren van het kind in zijn opvoeding. Daarbij is het uiteraard van belang dat de gouvernante kennis beheerst van de verschillende ontwikkelingsfasen van kinderen. De gouvernante biedt het kind veiligheid en voldoende mogelijkheden om de persoonlijke- en sociale competentie te ontwikkelen. In de ontwikkeling van de kinderen vallen de navolgende deelgebieden te onderscheiden: 1 sociaal-emotionele ontwikkeling; 2 motorische ontwikkeling; 3 cognitieve ontwikkeling; 4 creatieve ontwikkeling; 5 taalontwikkeling. 1. Sociaal-emotionele ontwikkeling Belangrijk aspect van de sociaal-emotionele ontwikkeling is de ervaring binnen de interactie met andere kinderen en volwassenen. In de omgang met leeftijdgenootjes en gouvernante leert het kind de uitwerking van zijn gedrag op andere mensen kennen. Hierdoor leert het kind inzicht krijgen in zijn eigen gevoelens. Tevens leert het kind al vroeg de betekenis van delen, troosten, helpen, rekening houden met anderen en omgaan met conflicten. Het waarnemen van gevoelens van kinderen is belangrijk. Vanuit de pedagogische visie van de Gouvernante® wordt het positief benaderen van kinderen gestimuleerd. Verbaal en nonverbaal reageren op adequaat gedrag is om een aantal redenen belangrijk. Ten eerste vergroot deze aanpak het zelfvertrouwen van het kind. Kinderen die veelvuldig worden geprezen, ontwikkelen een positief zelfbeeld. Vertrouwen hebben in persoonlijke capaciteiten is bovendien een voorwaarde om kritiek te kunnen hanteren. Bovendien is het van belang uitleg te geven als het kind wordt berispt of beloont. Als de gouvernante uitlegt waarom zij het kind berispt of beloont, leert het kind zichzelf beter kennen. Het is van belang dat de gouvernante het kind stimuleert om met andere kinderen te spelen, zoals broer, zus, vriendjes of vriendinnetjes.
10
2. Motorische ontwikkeling Bij de groei van een kind vindt grove en fijne motorische ontwikkeling plaats. De coördinatie en het bewegen van romp, armen en benen heet de grove motoriek. De fijne motoriek omvat kleine bewegingen die coördinatie tussen ogen en handen vereisen (grijpen, vastpakken, schrijven). Deze ontwikkelingen gaan door tot een kind zowel geestelijk als lichamelijk het volwassen stadium heeft bereikt. Mede door het rationeel denken zal er motorische zekerheid ontstaan. Als het zogenaamde evenwicht tussen psyche en lichaam is bereikt, kan men spreken van een voltooide motorische eenheid. De motorische ontwikkeling zal door de gouvernante voornamelijk worden gestimuleerd tijdens spel. Activiteiten als knutselen en tekenen en activiteiten buiten (lopen, rennen) worden dagelijks aangeboden tijdens de opvanguren. De gouvernante zal een bijdrage leveren aan sportactiviteiten. Ze brengt de kinderen naar sportlessen en stimuleert ze hun sport met plezier uit te voeren. 3. Cognitieve ontwikkeling De cognitieve ontwikkeling heeft betrekking op de taalontwikkeling (begrijpen en spreken) en het denkvermogen. Het denkvermogen betekent begrip en inzicht verwerven door informatie uit de omgeving te ordenen, te onthouden, toe te passen en te combineren met nieuwe situaties. Het taal- en denkvermogen zijn nauw verbonden met elkaar. De cognitieve ontwikkeling kan op verschillende manieren worden gestimuleerd: Geheugentraining: hieronder verstaat men het trainen van het korte- en langetermijngeheugen en het vasthouden van de aandacht. Gericht probleemoplossend denken: inzicht krijgen in mogelijke succesvolle oplossingsstrategieën voor een probleem. Gedurende deze gestuurde zoektocht verkrijgt het kind geleidelijk meer inzicht in welke oplossingsstrategieën wel en welke niet leiden tot het oplossen van een probleem. Verwerven van feitenkennis: deze vorm van cognitief leren is gericht op het opnemen van informatie in een onderlinge samenhang. Het doel is dat kinderen meer feitenkennis gaan beheersen. De gouvernante kan het kind cognitief stimuleren door middel van spel. Hierbij wordt gedacht aan geheugenspelletjes, liedjes, puzzels, verstoppertje en leren tellen. Belangrijk is dat het kind wordt uitgedaagd op het moment dat hij daaraan toe is. Het kind moet actief betrokken worden bij datgene waar hij op dat moment voor openstaat. 4. Creatieve ontwikkeling Gedurende de ontwikkeling van een kind is het van belang dat het creatief gestimuleerd wordt. Voor het kleine kind is omgang met materialen een onderzoekende bezigheid. Spelen op de kinderleeftijd kan worden gezien als de voorloper van creatief handelen en imaginaire activiteit bij volwassenen. Creatieve ontwikkeling houdt in dat door spel een kind plezier heeft in zijn activiteit. Stimulatie is van belang opdat de ontwikkeling zodanig verloopt dat het kinderspel een voorloper is van plezier in volwassen activiteiten als werk, sport en hobby’s. De creatieve ontwikkeling kan op verschillende manieren worden gestimuleerd . Dit kan door materialen en technieken aan te bieden in de vorm van knutselactiviteiten (verf, klei, zand, water, plakken, scheuren, stempelen, schmink). Activiteiten in de vorm van dans, muziek, theater zijn ook een mogelijkheid. De gouvernante kan een verhaal vertellen dat vervolgens wordt uitgebeeld. Het is belangrijk dat kinderen hierbij zo veel mogelijk de ruimte krijgen voor hun eigen inbreng. Dit stimuleert het fantasiespel.
11
5. Taalontwikkeling Taal geeft het kind het vermogen om zich te uiten en te communiceren. Bij jonge kinderen wordt de taalontwikkeling onderverdeeld in drie fasen: prelinguale fase van 0 tot 1 jaar: huilen, brabbelen; vroeg-linguale fase van 1 tot 2,5 jaar: eenwoordszin, tweewoordszin, meerwoordszin; differentiatiefase van 2,5 tot 5 jaar: toename van de woordenschat, vergroting van de zinslengte, uitbreiding van begrippen, introductie van lidwoorden. De taal is te verdelen in expressieve taal (uiten) en passieve taal (begrip). In deze gehele periode ontwikkelt de expressieve taal zich van huilen tot een volledige spraak- en taalontwikkeling. De passieve taal ontwikkelt zich tot een volledig begrip van wat gezegd wordt. Op vijfjarige leeftijd beheerst het kind, hoewel verre van perfect, in grote lijnen zijn moedertaal. Het is van belang dat de taalontwikkeling op alle leeftijden (d.w.z. 0 tot 13 jaar) wordt gestimuleerd. Dagelijkse activiteiten om de taalontwikkeling te stimuleren zijn: gesprekjes voeren, voorlezen, liedjes zingen, verhalen vertellen, rijmen, benoemen van plaatjes, leren lezen, duidelijk articuleren en huiswerkbegeleiding. Een gouvernante kan veel individuele aandacht geven aan kinderen. Hierdoor zal zij kinderen stimuleren in de communicatie en draagt zij bij tot het vergroten van de woordenschat van kinderen.
Overbrengen van waarden en normen Een kind wordt gevormd door de omgang met volwassenen en andere kinderen. Kinderen leren waarden en normen in de relatie, communicatie en interactie tussen kinderen onderling en tussen kinderen en volwassenen. Waarden geven uitdrukking aan de betekenis die mensen hechten aan bepaalde gedragingen of gebeurtenissen. Het zijn ideeën of opvattingen die aangeven hoe belangrijk mensen iets vinden. Normen vertalen de waarden in regels en voorschriften naar de manier waarop mensen zich behoren te gedragen. Een gouvernante werkt in de thuissituatie van een gezin. Hierdoor draagt ze mede verantwoordelijkheid over de waarden en normen die het gezin hanteert. Het is dan ook van belang dat de gouvernante en ouder(s) communiceren over wat gehanteerd wordt in de opvoeding, de omgang, de regels met betrekking tot elkaar en tot de kinderen. Kinderen leren spelenderwijs om op een respectabele manier met elkaar om te gaan. Hierin vervult de gouvernante een belangrijke voorbeeldfunctie. In haar handelen en houding brengt de gouvernante haar waarden en normen over op de kinderen. Een gouvernante: leert kinderen respect te hebben voor elkaar; accepteert kinderen zoals zij zijn. Ieder kind is een individu en alle kinderen zijn verschillend (gesloten, druk, verlegen); stelt kinderen op hun gemak. Dit geeft kinderen een gevoel van veiligheid, vertrouwen en geborgenheid wat van belang is voor hun ontwikkeling; geeft kinderen de ruimte om zich te ontplooien (emotioneel, creatief, motorisch, cognitief); stimuleert kinderen op een positieve manier door complimentjes te geven en uitleg te geven over hun gedrag; biedt structuur aan kinderen via dagindeling en het stellen van regels en grenzen.
