Patiënteninformatie
Afasie Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel
Afasie Informatie over een taalstoornis die ontstaat na hersenletsel Deze folder informeert u over afasie, hoe afasie ontstaat en wat de gevolgen zijn voor het dagelijks leven. Verder leest u wat de rol van de logopedist is en vindt u een aantal handige tips ter bevordering van de communicatie met iemand met afasie. Wat is afasie? Afasie (A = niet, fasie = spreken) betekent dat mensen niet meer kunnen zeggen wat ze willen en/of moeite hebben met begrijpen van taal. Soms is ook lezen en schrijven niet of nauwelijks meer mogelijk. Mensen met afasie worden hierdoor beperkt in hun communicatie. Er zijn verschillende typen afasie. Het type afasie hangt af van de plaats van het letstel in de hersenen. Mensen kunnen problemen hebben met het vinden van woorden, maar begrijpen wel wat anderen zeggen, anderen spreken vloeiend en veel, maar worden niet goed begrepen door de gesprekspartner. U kunt het vergelijken met de situatie dat u op vakantie bent in het buitenland en de taal niet spreekt. Wanneer u aan iemand de weg vraagt, dan vraagt u meteen of die persoon langzaam kan spreken. Daarnaast is het erg prettig als die persoon tijdens het spreken gebaren maakt en het op een plattegrond aanwijst in welke richting u moet reizen. Op die manier begrijpt u gemakkelijker wat degene bedoelt. Dit geldt ook voor mensen met een afasie.
3
Ontstaan van afasie De hersenen hebben zuurstof nodig om goed te kunnen functioneren. Wanneer deze toevoer een paar minuten wordt geblokkeerd of de hersenen bekneld raken, ontstaat er een beschadiging aan de hersenen. Er zijn vier mogelijke oorzaken van verworven hersenletsel: 1. beroerte; 2. trauma; 3. tumor; 4. ontsteking. De meeste hersenbeschadigingen zijn het gevolg van een beroerte (ook wel CVA of Cerebrovasculair Accident genoemd). Bij een beroerte raakt een bloedvat verstopt (herseninfarct; bijvoorbeeld door trombose) of is een bloedvat stuk (hersenbloeding). We spreken van een trauma wanneer er sprake is van een ongeluk of een val van grote hoogte. Een trauma komt vaker voor bij jongeren. Ook een gezwel (tumor) kan hersenletsel veroorzaken. Een tumor neemt ruimte in de schedel in, terwijl hier geen ruimte voor is. Hierdoor verdrukt de tumor het hersenweefsel, waardoor er een beschadiging optreedt. Tot slot kan er hersenletsel worden veroorzaakt door een ontsteking, zoals hersenvliesontsteking of hersenontsteking. Deze hebben enkel in de zeldzaamste gevallen afasie tot gevolg. Gevolgen Afasie beïnvloedt de communicatie doordat men problemen kan hebben met het begrijpen van taal of het formuleren van gedachten. Naast de
4
afasie kunnen zich andere problemen voordoen als gevolg van het hersenletsel. Zo kan er sprake zijn van een verlamming, problemen met het gezichtsvermogen, maar men kan zich ook anders gaan gedragen. Wat doet de logopedist? De logopedist in Tergooiziekenhuizen doet onderzoek naar de aard en ernst van de afasie. Aan de hand van de onderzoekuitslagen stelt hij/zij een communicatieadvies op en start hij/zij zo mogelijk een behandeling. Na ontslag kan men elders revalideren of poliklinisch in Tergooiziekenhuizen worden behandeld. Algemene communicatie adviezen Om de communicatie met iemand met afasie gemakkelijker te laten verlopen, volgen hier enkele adviezen: - zorg voor een rustige omgeving. Zet de radio of tv uit omdat deze en andere omgevingsgeluiden het gesprek verstoren; - neem de tijd voor een gesprek; - vermijd een gesprek met veel mensen tegelijkertijd, want dit zorgt voor een onrustigere omgeving; - spreek niet luider dan voor het CVA; - houd gedurende het gesprek oogcontact; - structureer het onderwerp zodanig dat u niet in te lange zinnen spreekt. Daarnaast helpt het als u de belangrijkste trefwoorden benadrukt en eventueel tekent. Iemand met afasie begrijpt en onthoudt het gesprek dan gemakkelijker. Controleer daarnaast altijd of iemand u heeft begrepen; - ondersteun het gesprek met het opschrijven van de belangrijkste trefwoorden; - maak gebruik van non-verbale communicatie. Stimuleer iemand met afasie het gesprek te ondersteunen met gebaren of visuele ondersteuning door middel van tekenen. Tijdens het gesprek gaat het erom dat men elkaar begrijpt. Het kan helpen als u zelf de gebaren maakt of tekent bij wat u vertelt;
5
- praat niet ‘over het hoofd’ van iemand heen; - let op vermoeidheid en/of emoties. Tijdens vermoeidheid of emotionele momenten is het voor iemand met afasie moeilijker om het gesprek te volgen. Deze adviezen kunnen helpen om de communicatie gemakkelijker te laten verlopen. Wanneer u er even een keer niet uit komt, laat het onderwerp dan rusten en kom er later weer op terug. Communicatiehulpmiddelen Hulpmiddelen kunnen de communicatie ondersteunen. Voorbeelden hiervan zijn het gebruik van foto’s en tekeningen gedurende een gesprek. Een ‘communicatieschrift’ kan van grote betekenis zijn tijdens, maar ook na een gesprek. Tijdens een gesprek kunnen er tekeningen worden gemaakt of woorden worden opgeschreven, bijvoorbeeld op de Aantekeningenpagina's achter in deze folder. Meer informatie Bij de Afasie Vereniging Nederland (AVN) kan iedereen terecht met vragen over afasie. De vereniging geeft informatie over afasie, communicatiehulpmiddelen en andere onderwerpen met betrekking tot afasie. Daarnaast organiseert de vereniging verschillende activiteiten. De Afasie Vereniging Nederland is bereikbaar via de website: www.afasie.nl Tot slot Voor meer informatie kunt u altijd de behandelend logopedist van uw partner of familielid raadplegen. De afdeling Logopedie van Tergooiziekenhuizen locatie Blaricum kunt u bereiken via T 088 753 14 80 of via
[email protected]
6
Ruimte voor aantekeningen
7
8
9
Tergooiziekenhuizen Blaricum – Hilversum – Weesp T 088 753 17 53 www.tergooiziekenhuizen.nl
© Tergooiziekenhuizen
707889 22052012
www.tergooiziekenhuizen.nl
