Participatie en de omgevingswet
Frans Soeterbroek De Ruimtemaker @ruimtemaker 5 maart 2015
Mijn profiel • Socioloog in de fysieke sector • Bestuurlijke vernieuwing in de netwerksamenleving • Netwerk van lokale initiatiefnemers (Utrechtse ruimtemakers) • Complexiteit en lichtheid
veel verbale vernieuwing maar hoe diep dringt het door in het handelen ? • • • • • • • • • • •
governance doe (het zelf)-democratie dialoogdemocratie improviserende overheid eigen kracht energieke samenleving burgerparticipatie overheidsparticipatie uitnodigingsplanologie co-creatie spontane stad
Waar gaat het om? Samen bouwen aan de kwaliteit van (samen)leven i.p.v. instrument vernieuwen
Wat is vooral van belang voor omgevingswet en participatie 1- Wezenlijke zeggenschap i.p.v. participatie als instrument 2- Arena’s bouwen waar het mag schuren i.p.v. brave processen 3- Nabijheid en bejegening i.p.v. afstandelijkheid
1- Participatie is geen instrument maar dringt diep door
basishouding: meebewegen in plaats van uitrollen
participatie vanaf moment 0 en bewoners dus niet op afstand zetten
de kaders plooien zich naar de samenleving i.p.v. ‘ga uw gang binnen de kaders’
invloed op strategische beslissingen i.p.v. burgerspeeltuin
raads- en collegeprogramma als maatschappelijke agenda
www.decaleidoscoop.org
co-creatie in plaats van koekoeksklokparticipatie Pas op voor cultuur van ‘we nemen het mee’ via incidenteel en vrijblijvend gebruik instrumenten als G1000, dorpsgesprek, inspraakavond, week van de toekomst enz.
vertrouwen op collectieve intelligentie i.p.v. ‘wij zijn de deskundigen’ en ‘wij vertegenwoordigen algemeen belang’ WARFFUMERS GAAN AAN DE SLAG MET NIEUW CONCEPT VOOR WONEN, ZORG EN WELZIJN
sturen op sociaal kapitaal en nieuwe verbindingen in plaats van teren op ‘usual suspects’ Standaardwerk ‘making democracy work’ Robert Putnam (1992) ==> ‘vertel mij hoeveel zangkoren er in de regio zijn en ik vertel u hoe goed uw bestuur is’ • ‘bridging en bonding’ • werken aan vertrouwen • zorgen dat samenleving sterk genoeg is om zich te wapenen tegen bestuurlijke modegrillen
samen met de voorlopers netwerken uitbouwen
overheidsparticipatie: ‘dat doen we al’ of ‘we moeten van ver komen’? 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Bewegen we mee of rollen we uit? Betrekken we burgers tijdig of is het reactieve inspraak? Bij grote vraagstukken/dilemma’s of binnen veilige kaders? Doen we aan co-creatie of zijn we een koekoeksklok? Bouwen we sociaal kapitaal of teren we op vast clubje? Gebruiken we collectieve intelligentie of staan wij centraal?
2- het bouwen van arena’s voor ruimtelijke afwegingen
onoplosbare sturingsdilemma’s • loslaten <=> regie/partnerschap • Lokale oplossingen <=> brede afwegingen • politiek primaat <=> procesrol overheid • ruimte voor verschillen <=> rechtvaardige overheid
dilemma’s niet door organisatie laten ‘oplossen’ maar politiek en maatschappelijk maken
geen platgeslagen beleidsproza maar schurende verhalen van vlees en bloed ! • • •
omgevingsvisie is vorm van collectieve betekenisgeving (storytelling) maak in je visie voelbaar wat er schuurt en ga er het gesprek over aan maak je verhalen samen met de inwoners en bouw kleine verhalen uit tot nieuw verhaal
maatschappelijke arena’s bouwen • ‘Heel het systeem’ aan tafel • Kortsluiten werelden van kosten en baten • Verbinden oude machten en nieuwe krachten • Samen antwoord vinden op perverse effecten van regelgeving • Echte dialoog voeren
regelarena en dilemmatafel Regels verander je door samen te gaan knutselen Vorige week kwam in het nieuws dat de gemeente Hollandse Kroon 80 % van de regels uit de APV gaat schrappen onder het motto ‘dat kunnen de mensen zelf wel onderling regelen’. De reacties op de sociale media waren grotendeels positief: ‘weg met de regelzucht
geef burgers ruimte om zelf omgevingsvisie/plan te maken • buurtrechten/ right to challenge • burgeromgevingsplan als instrument • (inspannings)plicht tot inclusie van alle relevante belangen
korte lijnen en lichte regie
geen spin in het web spelen wel aanjager en bemiddelaar
probeer eens wat uit i.p.v. groot nieuw systeem bouwen
lichtvoetigheid in taaie processen “why have a meeting when you can have a party?”
hoe ga je om met sturingsdilemma’s? • maak ze politiek en leg het in handen van burgers • arena’s en dialoogtafels • wees aanjager/bemiddelaar i.p.v. spin in het web • samen (schurende) verhalen maken • klein uitproberen en van leren • lichtvoetigheid
3- Bejegening, nabijheid en verbinding
laat beheersing los maar hou mensen vast en help ze
pas je eigen normen en ervaringen als burger toe in je werk • burgers hebben recht om goed geholpen te worden in plaats van blij mogen zijn met wat je krijgt • wees meedenkloket in plaats van hindernisbaan • ga intern voor initiatiefnemers aan de slag gaan in plaats van verschuilen achter collega’s en procedures • geef aandacht in plaats dat de burger zelf steeds moet bellen • ga praten met klagers en ga op zoek naar het onderliggende verhaal
meebewegen met de wereld buiten
stadhuis op straat
Maak omgevingbeleid in de omgeving waar het om gaat
gebruik buitenwereld om verkokering en cultuur van afstemmen en procedures te doorbreken
durf kwetsbaar te zijn ‘we weten het ook niet en hebben u als burger nodig om er wat van te maken’
ga confrontatie niet uit de weg en verstop je niet
bejegening, nabijheid en verbinding • behandel burger zoals je zelf behandeld wilt worden • oprechte aandacht voor mensen • pro-activiteit en meedenkloket ipv hindernisbaan • stadhuis op straat en omgevingsbeleid ook buiten maken • je contacten onderhouden • de lastige burger opzoeken en je niet verstoppen voor kritiek
