Pandora. Professor Katharina Boele-Woelki: Standaard-alertheid voor emancipatie

Pandora Tijdschrift van het Vrouwennetwerk UU Jaargang 19, nr 1, voorjaar 2004

Professor Katharina Boele-Woelki: Standaard-alertheid voor emancipatie Mentoring en coaching is ‘hot’ Samenwerking in de wetenschap Werven en selecteren voor de toekomst Pandora voorjaar - 2004

1

Netwerkmededelingen

Redactioneel

Inhoudsopgave

De eerste serie trainingen van 2004 zit er

mentaar op de cijfers. Collegevoorzitter

Zij houdt u op de hoogte, via Pandora en

Coaching is een begrip uit de sport. Mijn eerste coach kreeg ik

Verslag

al weer op. De belangstelling was groot;

van

Universiteit

via www.fss.uu.nl/vn/secr-uu. Zij is ook

toen ik landelijk bij de meisjes ging tafeltennissen. Een kalen-

Expertmeeting Mixed-equal

vanuit de hele UU schreven vrouwen zich

Rotterdam: “Als we die waanzinnig lage

degene die op dit moment druk doende is

de man in trainingspak zat plots bij ons in de auto op weg naar

in voor een drieluik ‘effectief communice-

cijfers willen opkrikken, moeten vrouwen

om de Vrouwennetwerksite een grondige

Meppel, Maastricht en Middelburg. Voorheen zat daar mijn

Interview

ren’en de cursus zat al snel vol. Voor de

vooral moeite doen om op te vallen. En het

lentebeurt te geven. Daarvan merkt de

vader, van kinds af aan mijn coach. Met hem ging ik nog in dis-

Interview met Katharina Boele-Woelki

volgende serie, die eind mei van start

is best lastig om in de mannenwereld door

sitebezoeker op zich vrij weinig, omdat

cussie; naar de nieuwe coach luisterde ik vol verwachting.

gaat, loopt het ook storm maar er zijn nog

te dringen.” Collega van Rooy, voorheen

het vooral de achterliggende techniek

Binnen een jaar haalden we de absolute top.

Serie

enkele plaatsen vrij.

collegevoorzitter in Tilburg en nu aan de

betreft.

Jaren later kreeg ik mijn eerste vrouwelijke coach. Op zoek

zo lang

Voor wie meer wil weten over de inhoud

UU: “Vrouwen op topfuncties zijn belang-

naar het vervolg in mijn loopbaan kreeg ik de mogelijkheid

Chantal Christis over samenwerking in de wetenschap

of de exacte data, is er op onze site

rijk. Als iedereen zich daarvan bewust is, is

Nog een ding: het Vrouwennetwerk heeft

door haar begeleid te worden naar het juiste pad. Het toeval

www.fss.uu.nl/vn/nieuws.html uitgebreide

dat een groot winstpunt. Ik proef die

een abonneebestand van Pandora, maar

wil dat ik haar recentelijk in de trein tegenkwam. Weer voelde

Serie

informatie te vinden.

gedachte gelukkig al in Utrecht. Mannen

verzendt af en toe ook informatie per e-

ik haar kracht, haar kennis, haar rust. Ik kon haar vertellen hoe-

Interview Ineke Lam, emancipatiecommissie IVLOS

Eijndhoven,

Erasmus

Gender sensitive coaching and mentoring

Emancipatie is geen gepasseerd station

Zonder samenwerking duurt het twintig keer

Emancipatie als Fingerspitzengefühl

willen niet alleen maar werken met man-

mail omdat dat sneller, goedkoper en ade-

veel ik had gehad aan haar begeleiding. Ze heeft me gewezen

Rondom 8 maart, internationale vrouwen-

nen. Dat vinden ze niet leuk, en het werkt

quater kan zijn.

op de kracht die schuil gaat in het formuleren van je wensen,

dag, stond er een eenmalige training op

niet goed.” Voor wie aan het rekenen wil

Wij hebben echter van weinig mensen een

het visualiseren van je toekomst. Bij haar heb ik mijn twijfels

het programma met de titel ‘Ken je kwali-

slaan met en meer wil lezen over de Glazen

e-mailadres. Als u dat aan ons zou willen

en mijn sterktes onder woorden durven brengen. Ik zag de bar-

Actualiteit

teiten’. De training werd gegeven door

Plafond Index: www.mixed-equal.nl/gla-

doorgeven, kunnen we u nog beter van

rières die me tegenhielden en werkte aan het vertrouwen om

Secretaressenproject UU van het Vrouwennetwerk

Linda van der Wal en Marlies Rosenbrand.

zen_plafond_index

dienst zijn.

de gewenste stappen te zetten.

Column

Intercultureel?

UFO: gericht op de toekomst

iets meer inzicht in persoonlijke kwalitei-

In 2004 zijn we begonnen met een ver-

ten en het eigen functioneren.

kennend project ‘mentoring en coaching’.

Anne-Marie van Gijtenbeek,

artikel voor. Het is niet een begrip voorbehouden aan vrou-

Net als vorig jaar was er vanuit het LOEK-

We hebben gesignaleerd dat van deze

coördinator Vrouwennetwerk

wen, maar als positieve actie kan het bijdragen aan het inlopen

WO, ook in het kader van 8 maart, een

benadering steeds meer gebruik wordt

[email protected]

van de achterstand op mannen. Het is een effectief instrument

landelijke posteractie met als motto:

gemaakt aan o.a. universiteiten, en dat

waar iedereen van kan profiteren, in het werk, de wetenschap,

Beleid

‘Hoeveel vrouwen besturen nu? Man,

coaching heel effectief kan zijn om de

de sport. Veel dingen in het leven vragen jarenlange training

José van Alst leidt Equal project KUN

daar schrik je van!’ Dit jaar was daar een

klim op de carrièreladder efficiënter en

om er goed in te worden. Coaching is daarbij eigenlijk heel

extra poster bij met van alles over het

aangenamer te maken. Daarom zijn we

vanzelfsprekend.

Rubriek

Glazen Plafond, inclusief een index om de

begonnen met het naadje van de kous te

‘dikte’daarvan te berekenen.

zoeken: wat behelst coaching, hoe gaat

Ingrid Koppelman, eindredacteur

Boeken

De cijfers van vorig jaar vergelijkend met

het in de praktijk en wat zijn de mogelijk-

de cijfers op de eerstgenoemde poster,

heden. Wat doet de UU er nu al mee/aan,

valt op dat er niet significant veel veran-

en welke kansen liggen er nog voor het

derd is. In volgorde van kwaad naar erger:

grijpen, bijvoorbeeld? U zult hierover in

colleges van Bestuur: 40 man en 4 vrouw.

de toekomst ongetwijfeld meer van ons

Decanen: 91 man, 6 vrouw. Onderzoeks-

horen.

In deze Pandora komt het woord ‘coaching’ regelmatig in een

6

10

12

14

Kwaliteit en plezier

Achtergrond

De deelnemers gingen naar huis met weer

4

15

16

Invoering UFO aan de UU

Opinie

Is de wetenschap allochtoonvriendelijk? Werven en selecteren voor de toekomst

Tips voor effectief communiceren

18 20

23 24

Bon aan- of afmelding Pandora

Nieuws per e-mail

Ik wil:

Publicaties en aankondigingen van bijeen-

directeuren: 129 man en 3 vrouw.

komsten worden verspreid via de e-mail-

De poster werd verzorgd door het Centrum

Dat geldt ook voor het secretaressepro-

O

abonnee worden van Pandora

nieuwsservice van het Vrouwennetwerk.

voor gender en diversiteit van de Univer-

ject: initiatiefnemer Laura Hendricx is

O

Pandora niet langer ontvangen, omdat

Op deze manier kunnen we u sneller voor-

siteit Maastricht. Aan diezelfde universiteit

hard bezig draagvlak te creëren en de

is trouwens geen van de 13 door mij getel-

noodzakelijke contacten te leggen met

de vrouwen werkzaam. Het dagblad Trouw

andere faculteiten, onder andere om het

(8-3-2004) vroeg de twee hoogste vrouwen

digitale secretaresseplatform uit te brei-

aan Nederlandse universiteiten om com-

den naar de gehele universiteit.

zien van nieuws dan via Pandora. Naam

U kunt zich op onze nieuwsservice abonneren door een e-mail te sturen naar vnw-

(Werk)adres

[email protected]. Vermeld geen onderwerp en typ in het bericht alleen het

Postcode / Plaats

woord subscribe. U kunt ook zelf aankondigingen plaatsen door een e-mail te stu-

Faculteit / Dienst

UU?

ja / nee

Colofon

ren naar [email protected]. Voor een uitgebreid en actueel overzicht van bijeenkom-

Functie / Studie

sten door het hele land kunt u kijken op

Jaargang 19, nr 1, april 2004.

Aan dit nummer werkten mee: Ineke Buijs, Christien Franken, Laura Hendricx,

Redactie: drs. Ingrid Koppelman (eindredactie) en drs. Anne-Marie van Gijtenbeek

Janny Nieboer, Marischka Verbeek, Désirée Verberk, Linda van der Wal

Adres: Vrouwennetwerk, Universiteit Utrecht, Heidelberglaan 2, 3584 CS

Vormgeving: Hanneke Verheijke, Avant la Lettre, Utrecht

Bon opsturen naar Vrouwennetwerk (kamer 19.10), Heidelberglaan 2, 3584 CS Utrecht

centrum en Archief voor de Vrouwen-

Utrecht. Tel: 030-2531896. e-mail: [email protected]

Omslag: Katharina Boele-Woelki, foto: Ivar Pel

of mail [email protected]

beweging: www.iiav.nl.

2

Pandora voorjaar - 2004

de site van het Internationaal Informatie-

Pandora voorjaar - 2004

3

Verslag

nen helpen door jouw kennis te delen. Dat geeft naast een goed gevoel ook veel zelfvertrouwen.

Elkaar ontmoeten

Meer zekerheid over het eigen kunnen

Hoe werd het project ontvangen op het Bolton Institute? Waren er vooroordelen of was er weerstand, bijvoorbeeld van mannen

Gender sensitive coaching and mentoring

die zich mogelijk bedreigd voelen in hun positie? “Mentoring of coaching is helemaal niet bedoeld tegen mannen”, reageert Marion alsof haar die vraag vaker is gesteld. “Al zullen mannen misschien minder genegen zijn hun positie als het ware op te geven. Ze zouden het als bedreiging voor hun promotiekansen kunnen zien, maar dat is niet onze ervaring. We zijn echter net pas het tweede project gestart met daarin ook mannelijke mento-

door Ingrid Koppelman

instelling. Dit was een bewuste keuze. “Het heeft een aantal

ren. De resultaten en de verschillen zijn natuurlijk interessant en

voordelen, zo vonden wij, en dat gaven de mentees ons terug.”

zal ik te zijner tijd laten weten. De ervaringen van andere projec-

De Directie Coördinatie Emancipatiebeleid van het ministerie

Een belangrijk voordeel was dat de mentees de kans kregen een

ten laten echter een voorlopige tendens zien dat mannen ook

van SZW organiseerde 8 en 9 december 2003 een Mixed-Equal

extern netwerk op te bouwen. Verder zijn er geen vooringeno-

voordeel hebben bij mentoring en coaching. Mannen zeggen soms

expertmeeting met als onderwerp ‘Gender sensitive coaching

menheden betreffende de instelling en heeft de mentee (maar

dingen die een negatieve impact hebben op vrouwen. Mannen

en mentoring’. De Europese Unie financiert het Equal project

ook de mentor) geen last van interne politiek, machtsvraagstuk-

zijn zich daar niet altijd bewust van. Ze ervaren het zelf als positief

dat er voor moet zorgen dat vrouwen het zogenaamde glazen

ken, vertrouwenszaken en vriendjespolitiek.

als ze zich er wel bewust van worden. En dat ze meer betrokken

plafond doorbreken. In dit artikel aandacht voor wat gender

De mentee’s waren vrouwen werkend als onderzoeker of docent

raken bij de ontwikkeling van vrouwelijke talent binnen de tech-

sensitive coaching en mentoring is en het mentoring project

(6), twee PhD studenten, en zes laatste jaarsstudenten. De men-

nische wetenschap ervaren ze ook als positief.”

geleid door Marion Birch van het Bolton Institute in Engeland.

toren kwamen uit de academische wereld (10) en het bedrijfsle-

Zij vormde 16 koppels van ‘mentor’ en ‘mentee’ [mentie] en liet

ven (6).

ze een jaar lang met elkaar optrekken. Op de plenaire bijeen-

Marion Birch: “Mannen zeggen soms dingen die een negatie-

De grote vraag van critici blijft of dezelfde resultaten op de

ve impact hebben op vrouwen.”

lange termijn ook niet behaald zouden zijn zonder dergelijke

Foto: Arenda Oomen.

positieve actie maatregelen. Het probleem met deze vraag is dat

komst presenteerde Birch haar interessante resultaten. Voor de

Knelpunten inzichtelijk maken

UU is zij met name interessant omdat haar project in een

Wat gebeurt er nu precies in een mentoring situatie?

onderwijsinstelling resultaten heeft behaald en het een techni-

Allereerst krijgen zowel de mentor als de mentee een training.

sche universiteit betrof, een wetenschapsterrein waar maar

Hierin wordt ondermeer gesproken over verwachtingen, vaar-

16 koppels ‘matchen’, één meer dan nodig was om aan de finan-

beantwoord. Dertien relaties waren succesvol, zowel voor men-

moeizaam vrouwen op hogere functies terechtkomen.

digheden, doelen, behoeftes en verantwoordelijkheden. Als

cieringsvoorwaarden van de EU te voldoen (Athena gelden).

tee als mentor.

ze moeilijk te beantwoorden is. Beter is te kijken of de genoemde maatregelen het gewenste effect behalen. Die vraag is wel

iedereen weet waar zij aan toe is, volgt het eerste contact.

G

ender sensitive coaching en mentoring heeft een simpel uit-

Uit deze en andere verhalen blijkt ook (dit ter geruststelling van

Daarna is er iedere zes weken een afspraak. In ongeveer 45 minu-

De resultaten werden geëvalueerd door alle mentoren bij elkaar

een ieder die denkt dat het altijd aan de mannen ligt dat vrouwen

ten bespreken mentor en mentee een aantal punten.

te zetten en alle mentees; door het invullen van vragenlijsten en

niet verder komen) dat het meest voorkomende obstakel dat een

gangspunt: koppel een meer ervaren persoon aan een minder

“Het van tevoren aangeven van de structuur waarin dat gebeurt,

doordat de vaardigheden van de mentee aan het begin en aan

vrouw tegenkomt, het gebrek aan zelfvertrouwen is. Tijdens de

ervaren maar veel belovend iemand. Het gewenste effect is dat

is heel belangrijk”, benadrukt Marion. “Anders wordt het een

het eind gemeten werden.

expertmeeting kwam een wetenschapster hier tegen in opstand:

de minder ervaren persoon betere kansen heeft om op een hoge-

gezellig praatje en dat is niet de bedoeling. In een contract is van

Een drietal relaties waren niet zo geslaagd. Bij twee lag het aan

zij vond het onzin dat er sprake zou zijn van een gebrek aan zelf-

re positie te komen.

tevoren vastgelegd hoe het tussentijdse contact verlopen gaat,

verkeerde matching, bij de ander haakte de mentee af. Dertien

vertrouwen. Maar als de mentees na ondervraging zelf aangeven

“Wij hebben gekozen voor vrouwelijke mentoren”, zegt Marion

overeenkomstig de wensen en de tijd van de mentor. Ook ver-

relaties waren dus succesvol. De gecoachte vrouwen gaven aan dat

dat meer zekerheid over het eigen kunnen het belangrijkste

Birch, senior lecturer op het Bolton Institute nabij Manchester.

plichten wij de mentee een logboek bij te houden. Daarin houdt

hun netwerk zich verbeterd had, ze meer initiatieven namen om

resultaat is, mag je dit niet in de wind slaan. Je moet je daarbij

“Dat was eerlijk gezegd een gevoelskwestie omdat wij, het pro-

ze bij wat haar activiteiten zijn geweest en welke problemen of

hun carrière te verbeteren, ze zich meer bewust waren van de ver-

wel blijven afvragen hoe het toch komt dat vrouwen zo weinig

jectteam, zelf die wens gehad zouden hebben als wij in die men-

vragen ze gedurende die periode gehad heeft.”

schillen tussen hoe mannen en vrouwen werken, en dat ze meer

zelfvertrouwen blijken te hebben. En dan kom je vaak uit op het

teepositie zouden hebben gezeten.” Die gevoelskwestie kan ze

zelfvertrouwen hadden gekregen door het project. Daarnaast

feit dat het moeilijk manoeuvreren is op onbekend, want manne-

echter ook met argumenten onderbouwen zoals dat het waar-

waren er concrete resultaten zoals een stijging van 50% in het

lijk, terrein. Het mooie aan dergelijke mentoring projecten is dat

salaris en dat de twee PhD studenten beiden de baan hadden

mannen de gelegenheid krijgen het vrouwelijke terrein te leren

gekregen die ze vooraf wilden.

kennen en dat beiden elkaar halverwege ontmoeten. Het contact

schijnlijker is dat een bepaalde ervaring door vrouwen gedeeld wordt. Vrouwen komen dezelfde obstakels op hun pad tegen, zoals een onderbreking van de carrière, parttime werken, of

Een gezellig praatje is niet de bedoeling

en de uitwisseling gebeurt op basis van gelijkheid, al zijn er ver-

moeizame communicatie met mannen. Daarnaast hebben man-

Een gevoel van tevredenheid

schillen in leeftijd, ervaring, kennis en positie. Gelijkheid is het

nen en vrouwen een andere kijk op een aantal zaken; vaak zijn

Ook mentoren hadden baat bij het project. Ze werkten geheel

uitgangspunt van emancipatie en ook het beoogde resultaat. Het

dat zaken die vrouwen tegenhouden om de mogelijke carrière-

Tijdens die meetings wisselen mentee en mentor informatie uit

kosteloos mee maar een mooie bijverdienste was voor sommigen

lijkt erop dat mentoring en coaching een succesvol instrument is

stap te maken en een vrouwelijke mentor zal dat probleem eer-

en helpt de mentor de knelpunten inzichtelijk te maken. Dit doet

een promotie. Een promotie die wellicht gebaseerd was op de uit

om de onevenwichtige samenstelling van mannen en vrouwen in

der herkennen en kunnen benoemen. Gebrek aan zelfvertrou-

de mentor aan de hand van haar eigen ervaringen, die soms uit

dit project voortvloeiende baten als verbeterde interpersoonlijke

hogere functies gelijk te trekken.

wen is hier een voorbeeld van.

een heel ander werkveld kunnen komen maar allicht raakvlakken

vaardigheden, een nieuwe en betere kijk op het eigen functio-

Marion Birch schreef 102 brieven aan vrouwen in hogere posities,

kent met het vakgebied of werkveld van de mentee. Matching,

neren en de eigen ambitie, een kans een groter netwerk op te

zowel in het bedrijfsleven als op de universiteiten in Engeland.

het vinden van de juiste mentor, is daarom erg belangrijk.

bouwen, steun van andere mentoren. En niet onbelangrijk: een

Voor verdere info: www.bolton.ac.uk/projects/athena

Opvallend is dat ze geen ‘rolmodellen’ heeft gezocht op de eigen

Marion Birch had een poule van 40 mentoren. Uiteindelijk kon ze

gevoel van tevredenheid. Je hebt een ander daadwerkelijk kun-

www.mixed-equal.nl

4

Pandora voorjaar - 2004

Pandora voorjaar - 2004

5

Interview

van sommige standpunten. Dit kan tot

Universiteit Utrecht start grootscheeps onderzoek familierelaties (1 juli 2003)

nieuwe inzichten leiden en het kan de

Is de hoeksteen nog actueel?

wetenschappelijke en maatschappelijke

Het gezin is de hoeksteen van de samenleving. Maar is dit werkelijk nog zo? Een op de

waarde ten goede komen.”

vijf paren is ongehuwd. Nog maar 62% van de huishoudens heeft kinderen. 25% van de

voorzichtiger wordt met de stelligheid

Emancipatie is geen gepasseerd station Interview met

kinderen is geboren buiten een formeel huwelijk en een op de vier huwelijken strandt. De taakverdeling tussen partners is sterk veranderd. Wat betekent dit voor de relaties

Kennis en invalshoeken worden gecombineerd

binnen het gezin? Voor ouders, partners, kinderen? In het onderzoekprogramma wordt een uitgebreide combinatie van wetenschappelijke disciplines ingezet: familierecht, kinder- en jeugdstudies, sociologie, arbeids- en emancipatie-economie, genderstudies en medische ethiek. Deze combinatie maakt het mogelijk de ontwikkelingen van relaties binnen het gezin in kaart te brengen. De coördinatie van het programma ligt bij prof.dr. Katharina Boele-Woelki (familierecht). Overige betrokken hoogleraren zijn Rosi Braidotti (genderstudies), Hans van Delden (medische ethiek), Wim Meeus (jeugd- en kinderstudies), Werner Raub (sociologie) en Joop Schippers (arbeids- en emancipatie-economie).

“Dat is iets moois aan deze universiteit: je

Katharina Boele-Woelki

vindt hier heel veel onderzoekers die met

De volgende thema’s komen in het programma aan bod:

hetzelfde bezig zijn vanuit verschillende

• Veranderingen in de vorming en ontbinding van relaties in het gezin (later trouwen,

disciplines. De een heeft gegevens over

ingehuwde paren, scheiden, kinderen hebben zonder getrouwd zijn, huishoudens zon-

zus, de ander kan je kennis aanvullen over

der kinderen).

zo. We zijn geïnteresseerd in interdiscipi-

• Veranderingen in de manier waarop partners hun relaties vormgeven (veel meer

nair werken, in dit geval strekt het project

getrouwde vrouwen zijn gaan werken en wat dit betekent voor de taakverdeling; de

zich uit over rechten, economie, sociolo-

gevarieerde juridische arrangementen en vormen van sociale omgang).

gie, pedagogiek, genderstudies en medi-

• Veranderingen in relaties tussen ouders en kinderen (gevolgen van echtscheiding voor

sche ethiek. Dat is breed.

kinderen, invloed van nieuwe taakverdeling tussen ouders op de kinderen, ethische vragen

Het grote multidisciplinaire onderzoek

bij de komst van nieuwe medische technieken voor voortplanting, ouders die meer reke-

waaraan ik momenteel werk, is redelijk

ning zijn gaan houden met de psychologische en emotionele behoeften van hun kinderen).

uniek te noemen. De UU is nu eenmaal meer vooraanstaand in bèta- dan in alfa-

bron: http://www.uu.nl/uupublish/homeuu/nieuwsenagenda/archief/april/familierelaties/24686main.html

gamma wetenschappen. Toch is het goed door Anne-Marie van Gijtenbeek

gelukt dit project hier te realiseren. De financiering is 50/50: de betrokken facul-

king gangbaar? Of is ze op een onder-

een demograaf. Dat was ideaal geweest,

Mevr. prof. dr. Katharina Boele-Woelki werkt al bijna 20 jaar als

Momenteel maakt weer een nieuwe U-raadswerkgroep zich

teiten én het College van Bestuur nemen

werp als dit wellicht gebruikelijk?

maar er was niemand voor beschikbaar,

wetenschapper. Sinds 1992 is zij verbonden aan de faculteit

hard voor een ombudsman die zij, zo haast ze zich te zeggen,

elk de helft van de kosten, totaal 2.5 mil-

“We hebben voorheen op dit vlak binnen

dus dat moesten we loslaten.

Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Utrecht. Ze is hoogleraar

liever meteen ‘ombudspersoon’ genoemd ziet worden. Een

joen Euro, op zich. De helft hiervan komt

de UU nog niet zo’n nauwe samenwer-

Zoals het nu is, is het gelukkig al heel

op het gebied van het internationaal en vergelijkend privaat-

opmerking naar mijn hart; het zijn tenslotte vaak kleine dingen

uit een apart stimuleringsfonds voor

king als deze gehad. Het gelijkheidsbegin-

mooi. En breed. We hebben dan ook een

recht en het familierecht. Ze heeft vele interessante onderzoe-

die het verschil maken.

onderzoek. Er zit geen Europees geld in

sel speelt bij juridisch onderzoek een

jaar nodig gehad om alles goed op elkaar

ken en publicaties op haar naam staan op het gebied van o.a.

Op de eerste lente-achtige dag van het jaar interview ik haar

dit project. We zitten feitelijk in de begin-

grote rol. De stap naar genderstudies ligt

af te stemmen en een onderzoekspro-

het familierecht; waaronder echtscheidingsrecht, achternaam-

over haar visie op onderzoek, op emancipatie binnen de

fase (dit onderzoeksproject is officieel op

in dit geval voor de hand. Bij strafrecht of

gramma te schrijven.”

recht en huwelijksvermogensrecht.

wetenschap en de universiteit en vraag haar hoe zij zelf

1 juli 2003 van start gegaan, red.). Pas als

delictrecht is meer sprake van genderneu-

Daarbij is zij sinds drie jaar actief in de universiteitsraad, waar

haar carrière wel of niet heeft weten te combineren met

we iets verder zijn en het een en ander

traalheid; bij familierecht niet. Je stuit

Natuurlijk kan ik niet nalaten te vragen

ze vorig jaar deel uit maakte van de werkgroep emancipatie.

zorg.

kunnen laten zien, is het niet uitgesloten

snel op de vraag: “wie is de zwakkere par-

naar uw thuissituatie; heeft u zelf kinde-

dat we een aanvraag indienen. Ik zou er

tij?” Meestal is dat de vrouw. Het onder-

ren?

best wat voor voelen als dit onderzoeks-

zoeksterrein vanuit genderstudies, ‘vrouw

(lacht) “Jazeker heb ik die, en geheel in

gebied zich in de toekomst ook zou uits-

en recht’, ligt dan voor de hand.”

de lijn met Pandora zijn dat drie meiden,

trekken tot onderwijs. Elders in Europa

van 15, 18 en 21.”

J

ullie zijn als onderzoeksgroep bezig

aan een thema. Dat brengt een aantal

mogelijk, waardoor een breed beeld

bestaan vergelijkbare samenwerkingsver-

Zijn alle wenselijke partijen nu vertegen-

met een project over familierelaties (zie

uitdagingen met zich mee: verschillende

ontstaat.

banden; het zou mooi zijn als die interdis-

woordigd binnen jullie breedte-strate-

U heeft zich enkele jaren geleden voor

kader pagina 7). Wat mij opviel is dat het

wetenschappen spreken verschillende

Interdisciplinariteit kan verrijkend werken

ciplinariteit zich zou vertalen in een stu-

gisch onderzoek?

het Clara Wichmaninstituut beziggehou-

er zelfs voor mij als leek interessant uit-

talen, waardoor de communicatie soms

voor een onderzoek; je hebt uiteindelijk

dierichting ‘familiewetenschap’.”

“Het was aardig geweest als er binnen de

den met achternaamrecht, nu ben ik

ziet, en heel breed is opgezet.

extra aandacht vraagt. Anderzijds heb-

hetzelfde voor, maar praat tussen discipli-

UU onderzoekers hadden rondgelopen

natuurlijk benieuwd welke achternaam

“De onderzoeksthema’s zijn heel actueel

ben ze ook veel aan elkaar; kennis en

nes meer met elkaar en kunt andere

De samenwerking met genderstudies

die vanuit geschiedenis een bijdrage aan

uw eigen dochters hebben?

en maatschappelijk relevant, en niet

invalshoeken worden gecombineerd en

inzichten krijgen. Je gaat over de grenzen

lijkt mij best bijzonder en in elk geval

het familierechtproject hadden kunnen

“In mijn geval: die van hun vader. Dat was

vaak werken zo veel disciplines samen

de richtingen vullen elkaar aan waar

van de disciplines, wat ertoe leidt dat je

zeker toe te juichen. Is zo’n samenwer-

leveren, of vanuit ruimtelijke ordening:

een praktische keuze; mijn achternaam is

6

Pandora voorjaar - 2004

Pandora voorjaar - 2004

7

Professor Boele-Woelki: “Kwaliteit komt op de eerste plaats.”

niet Nederlands, en men spreekt hem in

agenda wenste. Het is altijd fantastisch

geloof toch dat er momenteel slechts één

beurt weer voor andere onderzoekers en

Foto: Ivar Pel

eerste

uit.

om te zien hoe snel studenten leren en

vrouw aan deelneemt, zij is lid van de

docenten. Een van de dingen die ik men-

Daarom leek de naam van de vader ons

groeien binnen zo’n U-raad. Ze zijn dan

Raad van State.” (de RvT heeft in totaal 5

sen wil leren: neem zelf stappen, wees

handiger1.”

ook op kwaliteit gekozen, waarbij je ziet

leden, red.)

pro-actief.

instantie

altijd

verkeerd

dat er een mooie verdeling m/v is.

Het is belangrijk om initiatief te nemen,

Hoe is de werk-zorgverdeling geweest

Aan het begin van elk studiejaar worden

U noemde net het woord ‘diversiteit’.

degene te zijn die de eerste stap zet, en

toen ze nog klein waren?

de aandachtspunten bepaald voor werk-

Vindt u dat beter dan ‘emancipatie’?

om te durven. Doe voorstellen. Natuurlijk

“Toen ik mijn drie dochters kreeg, heb ik

groepen. Vorig jaar zag je een zeer actie-

“Uiteindelijk gaat het er om dat er in alle

kunnen dingen weleens anders uitpakken,

zo’n 10 jaar lang voor 50% gewerkt.

ve studentengeleding met een prioriteit

geledingen gelijke kansen zijn voor een

of zelfs misgaan. Daarom is het ook zeer

Gelukkig kon dat; ik was erg content met

voor emancipatie. Dit jaar zie je een actie-

ieder. Wat dat betreft is diversiteit een

belangrijk om de haalbaarheid van een

de flexibele werktijdenregeling zowel

ve studentengeleding met andere speer-

breder begrip. De doelstellingen komen

voorstel goed te analyseren. Wees realis-

hier aan de UU als bij mijn vorige baan in

punten: bijvoorbeeld BaMa, bestuursfilo-

wel min of meer overeen, een goed

tisch, bereid je goed voor, doe je huiswerk

Den Haag. Vooral aan Nederlandse uni-

sofie, strategische keuzes, huisvesting en

diversiteitbeleid kan ook positief uitpak-

en maak dat je wat kan incasseren.

versiteiten is daar goed in voorzien; in

het eigen functioneren (commissie ijking).

ken voor vrouwen. Emancipatie is geen

Overigens allemaal zaken die je goed

veel andere Europese landen zijn er maar

Er bestaat binnen de U-raad een stan-

gepasseerd station, maar we zijn wel in

kunt aanleren. Dat geldt ook voor durf:

enkele opties: voltijds, 50% of helemaal

daard-alertheid voor emancipatie aange-

het stadium beland dat we niet moeten

daarvan had ik een jaar of tien, vijftien

niet. In Nederland kun je met je tijden

legenheden, maar dit jaar geen werk-

praten, maar handelen. En dat spreekt

geleden echt minder.”

vaak nog alle kanten op. Mijn echtgenoot

groep. Misschien moeten we voor vol-

me aan.”

is werkzaam in het bedrijfsleven, en daar

gend jaar eens denken over een werk-

is het eigenlijk onmogelijk om in deeltijd

groep diversiteit.”

te werken. Die optie was er dus niet. En gelukkig konden we een zorg-aan-huis

Maakt het ontbreken van zo’n werk-

inhuren, anders was het allemaal veel

groep niet dat de aandacht voor emanci-

moeilijker geworden.”

patie erbij inschiet?

En heeft u, naast aanleren, nog dingen moeten afleren?

Diversiteit is een breder begrip

ergens mee bezig te houden. Qua tijd kan ongelimiteerd in te duiken.”

Hoe denkt u over thuiswerken?

onze standaard-alertheid. Er moet een

Heeft u expliciet een visie op emancipa-

“Het is op zich een goede zaak, mits

specifieke aanleiding zijn. ASPASIA was

tie, strategisch gezien?

Moeten vrouwen in het algemeen denkt

natuurlijk de werkomgeving rustig is. Wel

zo’n aanleiding, waar we op ingespron-

“Jazeker, impulsen geven aan emancipa-

u dingen afleren als ze de top willen

zou ik er mee wachten tot je ergens echt

gen zijn. Nu zijn er andere projecten, bij-

tie dien je gelijktijdig op verschillende

bereiken?

goed in zit: als je net aan iets nieuws

voorbeeld in de vorm van de stimulerings-

niveaus te doen: zowel van de top naar

“Ik vind dat vrouwen gewoon zichzelf

begint heb je veel belang bij een goede

programma’s Veni Vidi en Vici. Dus is het

beneden als vanonder aan de piramide

moeten zijn, en zeker geen typisch man-

discipline, structuur, voldoende overleg en

zaak om ons daarmee bezig te houden,

naar boven. Het is zeer aan te raden om

nelijke eigenschappen moeten gaan

feedback. Wat dat betreft kun je beter

en alert te zijn op de verhoudingen van

op verschillende niveaus bezig te zijn, bij-

overnemen. Wat wel belangrijk is: wees

eerst de toon gezet hebben. Meer dan een

mannelijke en vrouwelijke wetenschap-

voorbeeld in je eigen (werk)omgeving

niet te snel ergens van onder de indruk,

dag in de week zou ik in bijvoorbeeld de

pers in die regelingen.”

maar ook in medezeggenschaporganen.

zorg dus dat je weet waarover je praat

eerste drie jaar van een promotie sowieso

En een heel belangrijk ‘instrument’:

en waarnaar je luistert. Het belangrijkste

niet adviseren. Tegen het einde kan dat

We hebben nu dan een vrouwelijke

coachen.

blijft: durf, leg het op tafel. En wees niet

anders zijn, maar dan nog: contact met de

Collegevoorzitter. Blij?

Momenteel coach ik enkele wetenschap-

onzichtbaar: maak gebruik van je exper-

werkomgeving blijft belangrijk.”

“Vooral met het feit dat we een voorzitter

pers, de meesten zijn vrouwen maar dat is

tise, sta ervoor. Dat wordt gewaar-

van uitstekende kwaliteit in huis hebben

louter toeval. Zelf heb ik zeker het een en

deerd.”

gekregen; ik meen dat er geen tegenkan-

ander te danken aan de coachende kwali-

didaten, man of vrouw, waren van verge-

teiten van mijn voorganger. Mevr. prof. dr.

lijkbare kwaliteit.

Kokkini-Iatridou vroeg mij in 1992 om

1 Sinds 1998 is het mogelijk geworden om kinderen

Wij als U-raad hebben onze voorkeur voor

naar Utrecht te komen, en coachte me

bij hun geboorte de naam van hun moeder te

een vrouw wel duidelijk uitgesproken, en

totdat ik er mijn draai gevonden had.

geven, zij het onder een aantal strikte voorwaar-

ons er steeds voor ingezet voor zover we

Coachen is ontzettend belangrijk. De

den. Zonder extra inspanningen krijgt een kind in

op dat soort beslissingen invloed hebben.

belangrijkste taak van een coach is de

Nederland automatisch de achternaam van de

Helaas is die invloed minimaal; de Raad

klankbordfunctie. Ideeën en initiatieven

vader, wat in strijd is met het gelijkheidsbeginsel.

Vorig jaar hoorden we relatief veel eman-

van Toezicht beslist tenslotte. Wel hebben

hebben mensen op zich wel zelf, maar het

Dit is niet in heel Europa zo; in sommige Scandi-

cipatiegeluiden uit de U-raad opstijgen.

we ons ook hard gemaakt voor meer

is juist heel prettig om een klankbord te

navische landen is het andersom, of is een dubbele

Nu is er natuurlijk een nieuwe studenten-

vrouwen in de Raad van Toezicht, maar

hebben om die eigen inzichten op los te

achternaam mogelijk. De Verenigde Naties oordeel-

geleding aan de slag, hoe staat het dit

dit zijn allemaal processen waar je als

laten. Het is belangrijk dat iemand kan

den in 2001 dan ook dat in ons land een vrouwdis-

jaar met de prioriteiten?

raadslid weinig inzicht in of invloed op

luisteren en reageren: wat moet je wel

criminerende wetgeving geldt.

“Vorig jaar hadden we een zeer actieve

hebt. We gingen er vorig jaar voor om

doen, wat kun je juist beter laten. Die

Meer info hierover: www.clara-wichmann.nl/activi-

geleding die emancipatie hoog op de

daar drie vrouwen in te krijgen, maar ik

coachende functie vervul ik nu op mijn

teiten/commentaren/030505_naamrecht.html

Standaardalertheid voor emancipatie

Pandora voorjaar - 2004

jaren heb moeten afleren is me lang ik het me niet meer permitteren, ergens

Dat is te sterk gesteld. Er is nog altijd

8

“Het enige wat ik vooral in de laatste

Pandora voorjaar - 2004

9

Serie ‘Een gunstig klimaat’

groot is, moet je het misschien niet doen. Overigens moet de wetenschap natuurlijk voorop staan. Als een samenwerking geen extra waarde toevoegt moet je er ook geen forceren!”

Zonder samenwerking duurt het twintig keer zo lang

Als AiO heb je misschien een grotere afstand tot dat soort wrijving? “Ja, misschien wel. Als AiO heb ik toch wel sterk het gevoel dat ik vier jaar heb en in die tijd moet ik wat voor elkaar krijgen. Als ik daarvoor kan samenwerken, prima, graag. Maar als zich dat niet aandient dan weet ik ook nog wel dingen te verzinnen die

Chantal Christis over samenwerking in de wetenschap

ik zelf kan doen.”

In de emancipatienota ‘Een gunstig klimaat’ (2002) wordt aandacht voor en het waarderen van teamprestaties genoemd als een

Denk je dat sekseverschillen een rol spelen bij samenwerking

facultaire maatregel die genomen kan worden om ervoor te zorgen dat vrouwelijk talent wordt geworven of behouden. Chantal

en competitie in de wetenschap?

Christis is een veelbelovende wetenschapper die onlangs een prijs won onder andere omdat ze goed kan samenwerken. Zij onder-

“Voor zover ik heb gemerkt - en misschien zit ik dan in een hele

zoekt onder professor Braakman hoe eiwitten zich vouwen in een cel. Dat doet ze samen met anderen, anders kom je niet ver,

bevoorrechte positie - gaat het nog altijd om de ideeën die

zegt ze. Uit de ivoren toren, op naar open communicatie.

iemand heeft, meer dan of die persoon een man of een vrouw, een postdoc, een AiO of een student is. Ik weet niet hoe het zou gaan als ik in een groep zou werken met alleen maar mannen.

door Christien Franken

We hebben een vrouwelijke professor en de vrouwen zijn bij ons in de meerderheid. Ik heb er dus geen ervaring mee, maar ik kan

Chantal Christis (1979) is als AiO werkzaam bij het Braakman laboratorium. In novem-

Chantal Christis:

me voorstellen dat het lastiger is. Ik denk ook dat het van de

ber 2003 ontving zij de Unilever Researchprijs voor haar onderzoek en haar natuur-

“Goed in de

vrouw afhangt hoe je daar mee omgaat. Het gaat het er om dat

lijke drang tot samenwerken. Pandora reisde af naar het Kruytgebouw waar Chantal

smiezen houden

je de hoofddoelen heel goed in de gaten houdt.”

Christis tegen de achtergrond van luid geklop en getimmer haar ideeën over samen-

dat je elkaar blijft

werking toelichtte.

verstaan”

Wat is de rol van Ineke Braakman als je promotor en hoofd van het lab. Is zij een rolmodel voor je? “Kijk, ik word nou geïnterviewd. Als ik niet bij Ineke had

W

Dat is een prachtige omschrijving van samenwerken.

gewerkt, was dat waarschijnlijk niet gebeurd. En had ik waar-

onderzoek vandaan?

(Verlegen) “Nou ja. Dat is gewoon mijn idee. Afhankelijk van de

schijnlijk die prijs ook niet gewonnen.”

“Die fascinatie is al heel jong begonnen. Het menselijke lichaam

wetenschappelijke onderzoeksvraag die je hebt, zoek je uit wie

heeft me altijd zeer geïntrigeerd, wat er gebeurt als je ziek

het beste een labproef kan doen. Onderzoek wordt samen uit-

Denk je dat dat het daarmee te maken heeft?

avonds je labjournaal achter slot en grendel, omdat je denkt:

wordt of een of andere aandoening krijgt. Daarom ben ik de

gevoerd als dat past in de plannen of je voert het zelf uit, maar

“Ik heb in deze groep heel veel mogelijkheden gekregen. Tijdens

“straks gaat iemand anders mee aan de haal”? Of zijn jullie alle-

scheikunde ingegaan, om vanuit moleculair begrip terug te bui-

bespreekt het voor met die ander. En omgekeerd kloppen men-

mijn afstudeerproject kon ik aan een heel spannend nieuw pro-

maal de beste vrienden van elkaar? Je kunt je afvragen of dat

gen naar de biologie. Ik wil graag begrijpen hoe eiwitten zich

sen ook bij jou aan. Elke dinsdagmorgen hebben we 1,5 uur

ject werken. Daarvan is gezegd “dat ziet er zo veelbelovend uit,

dan de ideale situatie is. Je kunt wel de sfeer peilen door met een

vouwen in een cel en ik ben op zoek naar onbekende eiwitten

werkbespreking met onze groep. De bedoeling is niet dat je een

daar laten we geen student aan werken, daar gaan we een AiO

aantal mensen te praten. En als er frustraties zijn dan komen er

die andere eiwitten helpen om de goede vorm te bereiken. Ik

afgerond verhaal vertelt, maar dat je de resultaten van de afge-

opzetten”. Ik heb dus veel mogelijkheden gekregen van haar. Ik

die heus wel uit.”

heb de Researchprijs gekregen voor al mijn studieprestaties,

lopen twee weken op tafel legt. Zodat je tijdens het proces van

weet niet of ik die in andere groepen had gekregen. Ze houdt

maar vooral voor het onderzoek naar een bepaald nieuw eiwet

het onderzoek al optimaal gebruik kunt maken van ideeën van

ook in de gaten welke kant ik opga. Als het haar niet zou beval-

dat ik in het lab van Ineke Braakman heb gedaan. Dat eiwit heb-

anderen. We proberen zo open mogelijk te zijn over onderzoek.

len, zou ze mij proberen bij te sturen. Er zijn een heleboel din-

ben we smERp genoemd voor smal ER protein.”

Om ook open te communiceren met andere onderzoeksgroepen

gen die ik van haar kan leren. Dus in dat opzicht is ze een rol-

over resultaten die nog niet gepubliceerd zijn.”

model, maar ze is niet mijn idool. Je probeert van iedereen die je

elk onderzoek doe je en waar komt je fascinatie voor dat

Je hebt de prijs ook gekregen voor ‘je natuurlijke drang tot

ook met de mensen op het lab. Gewoon op de persoon af vragen: Goh, hoe gaat het hier? Hoe is de sfeer onderling? Stop je ’s

tegenkomt dingen te leren.”

Je probeert van iedereen die je tegenkomt dingen te leren

samenwerken’. Dat klinkt mooi, alsof je die eigenschap in de

De Universiteit Utrecht vindt samenwerking heel belangrijk.

wieg al had. Hoe werk je met anderen samen?

Soms is het een criterium voor financiering, bijvoorbeeld in het

Dat is dus een tip voor jonge vrouwelijke wetenschappers:

“In mijn onderzoek werk ik op een aantal niveaus samen met

High Potential Programma voor jonge talenten. In het U-blad

zoek een omgeving op waarin je op waarde geschat wordt en

anderen. Het eerste en meest belangrijke niveau is de vakgroep.

stond een interview met wetenschappers die bang waren voor

kansen en mogelijkheden krijgt?

Hoe zie je je toekomst?

Daarnaast zit ik in Nederlandse en Europese netwerken van groe-

‘geforceerde samenwerking’. Zie jij dat om je heen?

“Maar dat is niet alleen voor vrouwelijke onderzoekers zo. Dat

“Ik heb het enorm naar mijn zin hier en ik denk na over een

pen die werken aan eiwitvouwing. Samenwerking vinden we bij

“Het werkt inderdaad niet altijd goed. Ik denk dat onderzoekers

geldt voor iedereen. Ik denk dat het heel belangrijk is dat je

postdoc plaats in Europa of de VS. Het is goed voor mijn CV en

onze vakgroep heel erg belangrijk. En dat is ook terecht. Zonder

vaak eigenwijs zijn ook. Dat is heel positief, want dan kun je

goed oplet op welke plek je terechtkomt en of je daar bepaalde

voor mijn ontwikkeling om in een nieuwe omgeving te werken.

samenwerking kom je niet echt ver in je onderzoek, dan duurt

ergens in vastbijten. Maar als je wilt gaan samenwerken kan dat

mogelijkheden hebt. Of je daar jezelf kunt ontwikkelen in een

In ieder geval wil ik voorkomen dat ik een ivoren toren weten-

het twintig keer zo lang. Het doel van onderzoek is dat er meer

ook tot moeilijkheden leiden. En elke vakgroep heeft toch wel

richting die bij je past of dat je een pad wordt opgeduwd dat je

schapper wordt.”

kennis komt. Dat je begrijpt hoe dingen in elkaar grijpen. Dat

heel erg zijn eigen cultuur. Zodra je gaat samenwerken moet je

moet volgen en waar je niet van af kunt. Als je omgeving totaal

kun je alleen doen – de hele wereld begrijpen - of met elkaar.

goed in de smiezen houden dat je elkaar ook blijft verstaan. Ik

niet meewerkt bereik je geen resultaat.

Waarbij iedereen zijn of haar kennis inbrengt en deelt. Je kunt

denk dat er veel vaker over samenwerking wordt gepraat, dan

Je hoeft een beslissing over een AiO-plaats ook niet in een dag

dr. Christien Franken is tekstschrijver en vertaler en heeft een

zo efficiënter werken.”

het daadwerkelijk tot stand komt. Als de kans op wrijving te

te nemen. Praat niet alleen met je toekomstig promotor, maar

eigen tekstbureau ‘Melusine’ te Utrecht

10

Pandora voorjaar - 2004

Pandora voorjaar - 2004

11

Serie ‘Emancipatie aan de UU’ Er zit nu een barst in het glazen plafond

Emancipatie als Fingerspitzengefühl

koffiedik kijken blijft. Er zijn hoe dan ook verschillende opties: Ineke: “Een vrouw aan de top zou natuurlijk uit kunnen

Ineke Lam, voorzitter Emancipatiecommissie IVLOS

maken. Er zit nu een barst in het glazen plafond en dat kan weer perspectieven openen voor andere vrouwen. Als een

Emancipatie als Fingerspitzengefühl, dat is wat dr. Ineke Lam, voorzitter van de Emancipatiecommissie van het IVLOS, voor ogen

vrouw aan de top een mannennetwerk

staat. "Een direct leidinggevende zou je alert kunnen maken op kansen die er voor je liggen, zo van 'zou dit niet wat voor jou

heeft, dan kan er veel bij hetzelfde blij-

zijn', waardoor je het gevoel hebt dat er met je mee wordt gedacht, dat er zicht is op je capaciteiten.” Ze gelooft niet zo in enkel

ven. Neemt een vrouw als Yvonne van

het vergelijken van harde cijfers. Haar eerste interesse ligt bij hoe je praat over emancipatie, welke aandachtspunten zichtbaar

Rooy een vrouwen netwerk mee, dan kan

en veranderbaar zijn. Meer vrouwen in de corona, bijvoorbeeld, of het tekort aan allochtone lerarenopleiders.

er nog wel eens wat gaan schuiven aan de top, zowel wat posities als wat cultuur betreft. Yvonne is sowieso goed voor het

door Ineke Buijs

Ineke Lam: “Ondanks goede ontwikkelingen is er nog genoeg te doen”

imago naar buiten toe, mensen kunnen dan alvast wennen aan het idee dat vrou-

De Emancipatiecommissie van het IVLOS is op zoek naar een nieuw lid. Vier vrouwen

mannen is afgenomen.” Voorzichtigheid

onze eigen lerarenopleiding: het aantal

zouden ontwikkelen. Leidinggevenden

wen aan de top een hele normale zaak is,

en twee mannen telt de commissie nu, na het recente vertrek van een vrouw die

en grondigheid blijven dus geboden bij

allochtone leerlingen in het voortgezet

zouden breed zicht moeten hebben op

net zoals het normaal zou moeten zijn dat

elders een baan aannam. Ineke Lam is dr. in de sociologie en werkzaam als coördina-

het vergelijken van cijfers.

onderwijs neemt steeds verder toe. Deze

wat een werknemer zou kunnen en wil-

we allochtone lerarenopleiders hebben.

tor bij het Expertisecentrum ICT in het Onderwijs van het IVLOS. Sinds 9 april 2003 is

Dit geldt uiteraard ook als je vergelijkin-

ontwikkeling wordt niet gevolgd door

len, waarbij de meer bescheiden werkne-

Zelf zei ze onlangs in het U-blad dat we

Ineke de bevlogen voorzitter van de Emancipatiecommissie van het IVLOS.

gen zou gaan maken met het emancipa-

een toename van het aantal allochtone

mer misschien extra gestimuleerd zou

het als vanzelfsprekend mogen aannemen

Samengevat behelst de missie van de commissie in eerste instantie “Het wegwerken

tiebeleid en de meetbare resultaten ervan

lerarenopleiders. Wij hebben er zelfs nog

moeten worden, ongeacht of die nu een

dat door haar komst de positie van vrou-

van achterstanden van vrouwen ten opzichte van mannen, maar zij heeft ook oog

bij andere faculteiten. Tot nu toe heeft de

steeds niet één. Daar zou je wat aan moe-

vrouw is of een man. Daarbij moet voort-

wen in hogere functies echt aandacht zal

voor de positie van gehandicapten en allochtonen. Het IVLOS wil streven naar een

commissie niet structureel zicht op de situ-

ten doen. Je zou bijvoorbeeld bij een

durend de vinger aan de pols gehouden

krijgen. Dat klinkt alvast bemoedigend.”

evenwichtige samenstelling van het personeel. Daarnaast vindt het IVLOS het van

atie binnen de rest van de UU. Ineke:

vacature gericht potentiële kandidaten

worden; dus niet alleen tijdens de R&O-

belang dat er binnen het instituut geen cultuur heerst waarin medewerkers belem-

“Hierin gaat wel verandering komen: er is

kunnen benaderen en ze interesseren

gesprekken, maar gedurende de hele

Volgens Ineke is het IVLOS op de goede

merd worden in hun functioneren door rolbevestigend gedrag.”

zojuist door de directeur bedrijfsvoering

voor deze functie.”

loopbaan. Ineke: “Een direct leidingge-

weg wat betreft de emancipatie van mede-

een begin gemaakt met een inventarisatie

vende zou je alert kunnen maken op kan-

werkers, zeker ten opzichte van een paar

van wat er op het gebied van emancipatie

sen die er voor je liggen, zo van 'zou dit

jaar geleden: “Binnen het wp is in 2004 de

niet wat voor jou zijn', waardoor je het

verhouding man/vrouw 50/50. En over aan-

gevoel hebt dat er met je mee wordt

stormend vrouwelijk talent hebben we ook

gedacht, dat er zicht is op je capaciteiten.

niet te klagen; van de promovendi die de

En die direct leidinggevende zou dan, als

komende jaren hun onderzoek afronden

het nodig is, er rekening mee kunnen

zijn er zeven vrouw en vier man.” Ondanks

houden dat je, bijvoorbeeld als vrouw,

deze positieve ontwikkelingen heeft een

wat meer stimulans nodig hebt, of wat

aparte emancipatiecommissie volgens haar

meer aanpassingen van werktijden, etc.”

zeker recht van bestaan. Er is namelijk nog

D

Wij hebben niet één allochtone lerarenopleider

raar nog steeds uitsluitend bekleed door

zoal gebeurt binnen de UU. De vergelij-

laatste jaren te maken gehad met een

mannen.

king van (harde) cijfers staat daarbij op

aantal

wacht.

Bij het interpreteren van cijfers in onge-

het tweede plan; de eerste interesse is hoe

Daardoor dateert de meest recente noti-

acht welke notitie moet gelet worden op

andere faculteiten over emancipatie pra-

tie uit 2000. Nu, in een sinds april 2003

de achtergrond van die cijfers. Ineke:

ten, hoe zij zorgen dat het op de agenda

actieve, nieuwe samenstelling, komt de

“Alleen maar harde cijfers vergelijken

blijft staan en wat voor invalshoek zij heb-

commissie weer op stoom: Ineke haalt uit

heeft geen zin. Een voorbeeld: Het aantal

ben. En misschien kunnen wij daaruit

een berg papieren de conceptnotitie 2004

vrouwen dat binnen het IVLOS werkzaam

weer ideeën opdoen.”

tevoorschijn, waarvan men in het voorjaar

is in een mediorfunctie is procentueel toe-

van 2004 de definitieve versie verwacht.

genomen. Dit is op zich al een reden om

Emancipatie binnen het IVLOS gaat niet

opgestelde ‘regels’, of sec als het streven

Sinds februari dit jaar hebben we een

noemen: waarom zitten er bij promoties

In de nieuwe notitie zal onder andere

de champagne koel te zetten, maar een

alleen over man/vrouwverhoudingen; als

naar bepaalde cijfers en percentages. De

vrouw als voorzitter van het College van

altijd zo weinig of geen vrouwen in de

geanalyseerd worden welke doelstellin-

analyse van de herkomst van deze cijfers

één van de speerpunten in de notitie uit

bedoeling zou juist moeten zijn dat bij-

Bestuur. Zou het voor de manier van

corona? Laatst vroeg iemand bij een pro-

gen zijn gehaald, op welke punten het

laat tegelijkertijd zien dat er in 2004 feite-

2000 is ook de emancipatie van gehandi-

voorbeeld

niet

besturen of bijvoorbeeld voor de sfeer

motie waar geen enkele vrouw in de coro-

beleid aangescherpt zal moeten worden

lijk minder mannen zitten in mediorfunc-

capten en allochtonen genoemd. Met

zozeer het boekje ernaast houden tijdens

wat uitmaken dat er met Yvonne van

na zat (althans, de enige vrouw was ziek en

en hoe de in 2000 genoemde cijfers er nu,

ties dan in 2000, omdat een aantal van hen

name de emancipatie van allochtonen

een gesprek en afvinken wat zij hebben

Rooy niet langer een man aan het roer

dus niet zichtbaar voor het publiek (IB)):

vier jaar later, uitzien. Zo zien we bijvoor-

is doorgeschoven naar seniorfuncties. Het

verdient op een instituut als het IVLOS

behandeld aan emancipatiezaken, maar

van de UU staat? Talloze gedachten zie ik

'Mag je dat als vrouw niet ofzo, in zo'n

beeld eindelijk drie vrouwen in seniorpo-

aantal vrouwen in de voornoemde catego-

extra aandacht. Ineke: “Het is eigenlijk

dat zij een soort natuurlijke aanleg, zoals

door het hoofd van mijn gesprekspartner

corona zitten?' Ja, [nu wordt ze echt boos]

sities, maar blijft de functie van hoogle-

rie is dus niet toegenomen; het aantal

heel vreemd. Als je alleen al kijkt naar

zij zelf zegt een 'Fingerspitzengefühl',

schieten. Uiteindelijk merkt ze op dat het

en dan denk ik, is dat nou het imago dat je

e Emancipatiecommissie heeft de

12

wisselingen

van

de

Pandora voorjaar - 2004

Het lijkt Ineke niet zinvol om emancipatie

genoeg te doen. Ineke: “Om maar iets te

alleen maar te zien als het naleven van

R&O-gesprekhouders

Pandora voorjaar - 2004

13

Het IVLOS (Interfacultair Instituut voor Lerarenopleiding, Onderwijsontwikkeling en

len, zoals “waarom hebben jullie niet

Studievaardigheden) bestaat uit 121 werknemers. Daarvan zijn 69 vrouw, 52 man.

gedacht aan een vrouw in deze positie”,

Het IVLOS bestaat uit vier werkvelden waarbinnen werkzaamheden worden verricht

“hebben jullie er alles aan gedaan om een

in het kader van onder andere eerstegraads lerarenopleidingen, van advies op het

geschikte vrouw te vinden voor deze

gebied van curriculum en ICT en van onderwijskundig onderzoek. Het IVLOS is een

taak”, “wat hebben jullie gedaan waar-

interfacultair instituut binnen de UU. Het IVLOS heeft een Dagelijks Bestuur, een

door jullie zeker weten dat er geen vrouw

Coördinatieteam en een Instituutsraad. Het IVLOS wordt bestuurd door zowel een

beschikbaar is voor deze positie”? En dit

hoogleraar-directeur als een directeur bedrijfsvoering.

dan weer niet alleen tijdens commissie-

Meer over het IVLOS op www.ivlos.uu.nl

vergaderingen; het eerder genoemde ‘Fingerspitzengefühl’ zou op den duur binnen alle geledingen en ten opzichte

Actualiteit

Kwaliteit en plezier Secretaresseproject UU van het Vrouwennetwerk

wilt uitstralen? Kom op zeg! … Je moet

denken. Je kunt niet min of meer in je

van alle onderwerpen aanwezig moeten

actief op zoek naar geschikte vrouwen die

eentje de hemel bestormen (verbeter de

zijn, zodat deze vragen overbodig wor-

ook prima in staat zijn om in die corona te

wereld, begin bij het IVLOS). Ineke bena-

den. Dat vraagt een vérgaande cultuur-

zitten. Je zou als samensteller moeten aan-

drukt nog eens dat de commissie de

verandering.

geven of je er alles aan hebt gedaan om

geformuleerde missie wat betreft emanci-

een capabele vrouw te zoeken voor in de

patiezaken moet uitdragen en monitoren.

Je bent net aangenomen als secretaresse aan de UU. Vol ver-

te vinden.

corona." En nadat de rust enigszins is weer-

Je zou dus kunnen zeggen dat zij ener-

drs. Ineke Buijs

wachting kom je op je eerste werkdag je nieuwe kamer bin-

Meld je nu aan voor dit forum! Meer informatie hierover vind

gekeerd: "Gelukkig komen er nieuwe kan-

zijds als een soort ‘Emancipatiepolitie’

Werkzaam als onderwijs- en onderzoeks-

nenlopen. Je computer is nauwelijks te ontwaren onder en ach-

je op www.fss.uu.nl/vn/secr-uu/mailing-list.htm, of bel mij, zie

sen voor vrouwen als de ‘grijze toplaag’

fungeert. Anderzijds, en dat is eigenlijk

ondersteuner bij het IVLOS. Daarnaast

ter de stapels ongesorteerde post, notities, formulieren en ten-

adres onderaan.

binnen de UU met pensioen gaat…”

nog belangrijker, moet de commissie zor-

houdt Ineke zich bezig met de lay-out

tamens, er komen twee mensen binnen met een vraag over

gen dat het bewustwordingsproces niet

van proefschriften en boeken en voert ze

'declaratie binnenlandse reis' en voor een 'labjournaal', de

Facultaire secretaresse-site

Aan het eind van het gesprek merkt Ineke

stagneert, dat emancipatie onder de aan-

samen met Mieke Brekelmans het redac-

telefoon rinkelt.... Hoe moet je beginnen?

Het is de bedoeling dat elke faculteit of dienst een secretaresse-

Lam op dat je als Emancipatiecommissie

dacht blijft. De commissie zal daartoe

tiesecretariaat van het tijdschrift Peda-

binnen een instituut ‘in het klein’ moet

onder andere ‘lastige vragen’ blijven stel-

gogische Studiën.

door Laura Hendricx

niet meer weet hoe een bepaalde functie in Excel werkt. Zo'n forum is hierbij heel nuttig. Je hoeft niet steeds zelf het wiel uit

Column

site opzet, vergelijkbaar met het Scheikunde-platform, met tips,

A

procedures en formulieren, voor en door secretaressen. ls je het geluk hebt dat je bij de faculteit Scheikunde werkt, ga

Neem eens een kijkje op het platform: www.chem.uu.nl/secr-

je nu naar je computer, en surf je naar het Secretarieel Platform

platform. Uit eigen ervaring weet ik hoe handig het is om met

Scheikunde (www.chem.uu.nl/secr-platform). Op die site vind je

zo’n site te werken, en hoe prettig en handig het kan zijn om

een 'draaiboek' met de meeste procedures, formulieren, tips, en de

contact te hebben met de andere secretaressen van de faculteit.

adressen van alle secretaressen van de faculteit met foto. Als je er

Ik hoop dat mijn initiatief bij andere faculteiten en diensten

met de hulp van het draaiboek niet uitkomt, kun je dus een colle-

navolging vindt.

ga raadplegen.

Intercultureel

Niet alleen nieuwe secretaressen maken graag gebruik van het

Oproep

platform, ook secretaressen die al jaren in dienst zijn van de

Als je mee wilt werken aan een facultaire secretaresse-site of

faculteit vinden het een uitkomst: “Geweldig, die formulieren op

suggesties hebt, neem dan contact met mij op. Ook zou ik

“Vraag het maar aan je vader”, zei mijn moeder steevast wan-

vraag ik mijn buurman. Nou, daar vergis ik me in! Hij kent een

de secretaressepagina van jou. Ik heb voor het eerst een promo-

graag van secretaressen horen welke activiteiten al lopen bij de

neer ik als kind binnenstormde met de vraag “Mamma, Mamma,

Nederlander en een Italiaanse die samen kinderen opvoeden.

tieformulier moeten gebruiken. Ik ga er veel vaker op kijken!”,

faculteiten en diensten. Secretaressen hebben een spil-functie,

mag ik ...?” Haar toon verraadde haar antwoord, maar mijn

“Dat zijn onvervalste interculturele conflicten”, verzekert hij me.

schreef één van de scheikunde-secretaressen mij. Het Vrouwen-

en het zou heel jammer zijn om geen gebruik te maken van de

vader moest het zeggen. Maar hij zei altijd “ja”. Zo kreeg ik vaak

netwerk wil graag meer secretaressen van een dergelijk initiatief

kennis en ervaring die wij hebben! Dus als je me hier informa-

m’n zin. Na jaren krijg je het patroon door. Je moeder foetert op

Tijdens de theepauze begint het me te dagen: mijn Nederlandse

laten profiteren. Daarom heeft de coördinator van het

tie over kunt geven: heel graag. Om een facultaire site op te

je vader: “Jij bent de vader, jij moet optreden. Maar dat doe je

vader en mijn Italiaanse moeder kibbelden niet: zij hadden een

Vrouwennetwerk mij gevraagd projectleider te worden van het

zetten, hoef je niet veel ervaring met het maken van websites

nooit!” Je komt als wijsneusje tussen beiden. Je zegt haar dat zij

intercultureel conflict en ik ben er het product van! Ik moet m’n

Secretaresseproject UU.

te hebben, want ik kan je in het begin op weg helpen. Je kunt

toch ook ‘nee’ kan zeggen. “Nee, híj hoort dat te doen!”, is haar

buurman vragen naar dat stel dat hij kent. Gaat het bij hen mis-

verweer. Meer jaren volgen. Jij wordt te oud voor de vraag

schien over wie er ‘nee’ moet zeggen? Over dat dat juist de vader

Forum

‘Mamma, mag ik’? En zij worden te oud voor het leven. Het

moet zijn? Die Italianen zijn ook zo patriarchaal! Ik was blind

Dit project is begin 2004 officiëel van start gegaan. Inmiddels is er

patroon, de emoties en het gekibbel worden scènes waar je mee-

voor mijn moeders cultuur!

een forum opgezet waar alle UU-secretaressen met elkaar kunnen

warig en liefdevol aan terugdenkt en soms over vertelt.

gebruik maken van het gebruiksvriendelijke web-systeem van de UU.

discussiëren en informatie en tips kunnen uitwisselen. Het secre-

Laura Hendricx

Mijn buurman is druk in gesprek. Dan maar wachten op de bor-

taressevak is nogal een eiland-functie: vaak draaien we ieder

tel: 030-253 2414

Een zonnige woensdagmiddag, zaaltje vol met mensen die des-

rel. Maar halverwege het laatste debat stapt hij al op! Wat nu

onze eigen toko. Toen ik net bij de UU kwam werken, miste ik

e-mail: [email protected]

kundig zijn in geschillen. Debat aan de hand van stellingen.

met mijn verwarring? Waar ben ik het product van? Van twee

onderling contact; ik wist niet bij wie ik met vragen terecht kon.

Vrouwennetwerk UU: www.fss.uu.nl/vn

Eentje luidt ‘Interculturele conflicten zijn ...’. Ik vat het niet

prima mensen: een gewoon stel dat wel eens kibbelde en zich

Bij de faculteit Scheikunde worden ook bijeenkomsten voor

meteen. “Wat is nou een intercultureel conflict? Is een conflict

onbegrepen voelde. Hoeveel culturen zijn daar nou voor nodig?

secretaressen georganiseerd. Dit onderlinge contact bevordert

Secretarieel Platform Scheikunde: web:

betrokkenheid bij elkaar en bij de organisatie. Nu we elkaar ken-

www.chem.uu.nl/secr-platform

niet altijd het gevolg van je onbegrepen, misdeeld of beledigd voelen? Maakt het zoveel uit of dat gevoel uit een andere of

drs. Désirée Verberk,

nen lopen we makkelijker even bij een collega binnen voor hulp

meer info over het secretaresseproject:

dezelfde cultuur komt? Onbegrepen blijft toch onbegrepen?”

voorzitter universiteitsraad

en bijstand. Bijvoorbeeld als je enveloppen op zijn, of als je even

www.fss.uu.nl/vn/secr-uu

14

Pandora voorjaar - 2004

Pandora voorjaar - 2004

15

Achtergrond

Mensen zullen ook tijd nodig hebben om te wennen aan de omslag

Gemiste kans

om niet naar de functieomschrijving van een baan te kijken maar

“Dit is een positief geluid, niet alleen voor vrouwen, maar voor

naar het resultaat dat behaald moet worden met het werk.

alle werknemers. Op de vraag of er specifiek gekeken is naar de

Dit is namelijk het grote verschil met vroeger: vroeger werd bij

positie van vrouwelijke werknemers of naar genderdiscriminatie

functiewaardering gekeken naar wat de taken zijn. Hay heeft

in functieomschrijving en functiewaardering moet ik bekennen

het anders aangepakt en gesteld: wat zijn de resultaten die je

dat het antwoord ‘nee’ is. Het is wel zo dat vier van de 14 pro-

moet halen? Daarbij horen bepaalde kernactiviteiten. Bijvoor-

jectleiders vrouw zijn, waaronder ik dus. Alle functies zijn, zoals

beeld een onderzoeker die planten verzorgt en iemand die die-

gezegd, door Hay geschreven. In de klankbordgroepen, die in de

ren verzorgt heeft zich hetzelfde resultaat gesteld. Ze vallen dus

eerste fases Hay adviseerden, zaten veel vrouwen. Niet dat ik

binnen hetzelfde resultaatgebied. Je kunt je voorbeelden beden-

daarmee zeggen wil dat een vrouw in een commissie automa-

geleverd om samen met Hay te kijken naar hoe de functieprofie-

ken waarbij horizontale loopbaanontwikkeling tot de mogelijk-

tisch betekent dat je expertise op het gebied van gender of

tabel2

emancipatie in huis haalt, maar het was wel het geval dat deze

UFO: gericht op de toekomst Projectleider Ellen Neslo over de invoering van het Universitair Functieordenen (UFO) door Ingrid Koppelman

len te beschrijven. Dit waren P&O-ers. Utrecht leverde er twee.

heden behoort. Je ziet in de

Een landelijk project dat een periode van drie jaar bestrijkt,

Daarnaast leverde iedere universiteit een projectleider die keek

familie je behoort.”

nadert zijn einde. Volgens plan is de UU deze zomer klaar met

naar het hele proces.

het project Universitair Functieordenen. Mr. Ellen Neslo van het

Hay wilde de 33.000 omschrijvingen die op de diverse universi-

Leidinggevende belangrijke rol

Eigenlijk zou het, in het kader van gender mainstreaming, wel

USP is projectleider van deze omvangrijke vernieuwing van het

teiten rondwaarden, terugbrengen naar plusminus 150 functies.

“Aan het UFO kunnen positieve kanten zitten voor vrouwen, al

logisch zijn geweest aandacht te besteden aan gender en/of

functiewaarderingssysteem aan deze universiteit.

Die categoriseerden ze in 10 functiefamilies. De beschrijvingen

moet ik voorzichtig zijn daar nu al iets over te zeggen. Het posi-

emancipatievraagstukken met betrekking tot functiewaardering

Fucntiewaardering is een klassiek onderwerp binnen onder-

zijn gemaakt met behulp van klankbordgroepen die uit perso-

tieve is de duidelijkheid in de omschrijving van functies. Neem de

en beloning. Ik vrees echter dat onbekendheid met het onder-

zoek naar ongelijkheid (in beloning) tussen mannen en vrou-

neel uit diverse geledingen bestonden. Voor de zomer van 2003

functie secretaresse; dit is een heel diverse functie. Je bent secre-

werp daar debet aan is. Er zijn kansen blijven liggen. In zo'n

wen. Een nieuw systeem biedt nieuwe kansen om gender dis-

zijn de bonden met het voorstel akkoord gegaan. Het zijn uit-

taresse en zit in schaal 5, 6 of 7, zo werd er tegenaan gekeken.

groot project spelen er veel belangen en iedereen wil natuurlijk

criminatie in beloning te neutraliseren. Pandora is geïnteres-

eindelijk 100 functies geworden die ze functieprofielen hebben

Maar wat houdt het vak in? Wat zijn de resultaten? Dat is een

graag dat er aan zijn of haar belang aandacht geschonken

seerd te vernemen hoe deze kans gestalte heeft gekregen? Is

genoemd. Deze zijn nu in de CAO vastgelegd.”

hele andere manier van kijken die een aantal aspecten blootlegt.

wordt. Dan wordt er eerst gekeken naar de grote belangen en de

het voor vrouwen gunstig dat het oude systeem de deur uit

in één oogopslag tot welke

vrouwen zich kritisch hebben geuit op een aantal punten die met de positie van vrouwen te maken had.

Zo heeft iedereen ideeën bij het beroep secretaresse, het is als

grootste was toch wel de zorg van universiteiten of ze er wel

Kijken naar resultaten, niet naar taken

het ware stereotype. De één denkt aan iemand die achter de

goed uit zouden komen, of het wel herkenbaar zou zijn? Het is

“In Utrecht is de gang van zaken als volgt: in de meeste gevallen

typemachine zit, de ander denkt aan iemand die koffie haalt,

een gemiste kans maar het is wel iets wat in de follow up in de

is het de leidinggevende die, binnen de parameters van het UFO,

weer een ander ziet iemand vergaderingen voorbereiden en

gaten gehouden kan worden.

p dit moment (februari

bepaalt in welk functieprofiel de medewerker formeel wordt

notulen maken; in sommige gevallen heeft een hoogleraar

2004, red) is alles zo goed als rond.

ingedeeld. De medewerker krijgt hierover schriftelijk bericht en

iemand tot secretaresse gebombardeerd terwijl ze zijn proef-

Er is nu twee en een half jaar

daarna een gesprek met de leidinggevende. Medewerkers krij-

schrift aan het uittypen is. Kortom, het beeld is heel divers en

gewerkt aan dit project. Naar ver-

gen ook de mogelijkheid bezwaar te maken tegen de indeling

hoeft niet te kloppen met de praktijk.

wachting kunnen we deze zomer

die hun wordt voorgelegd.

Secretaressen vallen nu in één profiel waarbinnen meerdere func-

het project afronden. Ik zal eerst

Salarisveranderingen die uit het UFO voortkomen, gaan met

ties zijn ondergebracht, verschillend van niveau. De functie secre-

wat vertellen over de achtergron-

terugwerkende kracht in vanaf april 2003. Als jij in schaal 6 zat

taresse heeft 5 zwaarteniveaus. Welke resultaten horen daarbij?

den: Alle universiteiten hebben in

en nu in 7 terechtkomt, krijg je dus met terugwerkende kracht

Het maakt inzichtelijk in wat iemand moet doen om in aanmer-

Mijn vermoeden is dat het UFO wel bepaalde effecten zal heb-

VSNU-verband besloten over te

het salaris van schaal 7. Iemand die door het UFO in een lagere

king te komen voor die zwaarte en het daarbij behorende salaris.

ben voor functies die hoofdzakelijk door vrouwen uitgevoerd

gaan tot een nieuw functiewaar-

schaal terechtkomt, behoudt zijn rechtspositie. Dat wil zeggen

Overigens is men vrij om oude benamingen te blijven hanteren.

worden. Ik denk dat leidinggevenden een bepalende factor zijn.

deringssysteem. Er is destijds voor

dat als je eerst in schaal 10 zat en nu in 9, jouw salaris dat van

Het kan dus zijn dat je officemanager blijft heten maar in het

Zij moeten kijken naar de resultaten van een functie en de kern-

de Hay-group, een Amerikaans

schaal 10 zal blijven. Als er een nieuw iemand wordt aangeno-

functieprofiel secretaresse bent ingedeeld. Hierbij wordt dan

activiteiten duidelijk hebben. Dat is een tweede bepalende fac-

adviesbureau, gekozen omdat dit bureau veel ervaring heeft in

men op die functie zal deze persoon in schaal 9 worden aange-

gekeken naar de zwaarte van de functie en die bepaalt het

tor. De kernactiviteiten bestaan uit werkzaamheden en die moe-

het opzetten van functiewaarderingssystemen. Ook op het ter-

nomen.

niveau binnen het profiel.

ten dus op een bepaald niveau ingedeeld worden. Ik kan me

rein van Human Resource Management is het een adviesgroep.

Duidelijkheid is er dus ook over de salariëring. Er is nog een ver-

indenken dat als iemands takenpakket uit heel veel kleine taak-

In de oude situatie hadden universiteiten geen eigen functie-

schil met vroeger: vroeger ging de leidinggevende naar een func-

jes bestaat die niet of moeilijk onder te brengen zijn onder een

tiewaardeerder en die maakte er een schaal van. Natuurlijk op

kernactiviteit, dit kan nadelige gevolgen hebben.

basis van de functieomschrijving maar het is niet uit te sluiten,

Maar vooral voor de toekomst, als iemand nieuw op een functie

gezien de diffuse omschrijvingen, dat het ook wel eens voor

komt, is het UFO een goede ontwikkeling. Het is duidelijk op welk

kwam dat iemand minder (of meer) salaris ontving dan waarvoor

resultaatgebied iemand binnenkomt en wat de daarbij behorende

wordt gezet?

“O

waarderingssysteem maar vielen ze onder het beloningssysteem voor ambtenaren uit de jaren 50. Functieomschrijvingen werden bijna op de persoon geschreven. Op de Universiteit Utrecht had-

Mensen hebben tijd nodig om te wennen

den we ongeveer 7000 werknemers en iets van 3000 functieomschrijvingen, bijna voor iedere twee werknemers dus een andere

Onbekendheid met gender mainstreaming

die taken stonden. Nu bepalen de leidinggevenden de schaal en

beloning is. Het UFO is op de toekomst gericht. De helderheid van

functieomschrijving.1 Als je functies gaat omschrijven op de per-

Op de Universiteit Utrecht loopt de invoering zeer voorspoedig.

kunnen dus gericht iemand aannemen op die schaal die binnen

dit nieuwe systeem zal zeker resultaat hebben. Nieuwe werkne-

soon is het heel moeilijk om uit die omschrijving en de daarbij

We hebben een termijn van een jaar gesteld, van 1 juli 2003 tot

het budget valt. Die nieuwe werknemer weet ook gelijk wat het

mers profiteren daar zeker van. Er zullen ongetwijfeld onderzoe-

behorende waardering te komen. Het oude systeem werkte ver-

1 juli 2004. Het ziet ernaar uit dat we dat gaan halen. Überhaupt

resultaat is dat behaald moet worden met die schaal. En resul-

ken komen om te kijken hoe en of vrouwen er ook van profiteren.”

kokering en verstarring in de hand. Werknemers gebruikten hun

ben ik wel trots dat we bijna alles op tijd gehaald hebben. Op zo

taat- en ontwikkelingsgesprekken wordt gekeken of die resulta-

functieomschrijving ook als een juridische stok. ‘Het staat er niet

een groot en langlopend project is een maandje vertraging te

ten ook worden behaald. Dit maakt dat het nieuwe systeem

in, dus hoef ik het niet te doen.’

verwaarlozen.

inzichtelijker en duidelijker is dan het oude systeem. Met name

1 De eerste aanpassing in dit systeem was WP flow: de UU maakte eigen func-

Het nieuwe systeem is grotendeels door de Hay-group samenge-

Ook ben ik redelijk tevreden over het materiaal. Het materiaal is

voor mensen die nieuw op een functie komen, is het heel helder

tiebeschrijvingen voor het wetenschappelijk personeel.

steld. Alle universiteiten hebben minimaal één vaktechnicus

eigenlijk goed. Er kunnen altijd dingen beter, dat spreekt vanzelf.

wat de gevraagde resultaten zijn.”

2 De tabel is te raadplegen op www.uu.nl/werken/arbeidsvoorwaarden-functiematrix

16

Pandora voorjaar - 2004

Pandora voorjaar - 2004

17

Opinie

nemende universiteiten betekent het minder dan een promotieplek per instelling.

Is de wetenschap 'allochtoonvriendelijk'?

Persoonlijk hoop ik op een structurele aanpak en dat talentvolle studenten met hulp van hun professoren en docenten via de reguliere kanalen instromen in de promotietrajecten aan de universiteit. Misschien dat de exercitie die bijna 200 kandidaten

NWO heeft een stimuleringsmaatregel om meer afgestudeerden van allochtone afkomst in de hogere wetenschappelijke regio-

de afgelopen maanden hebben gedaan

nen te krijgen. Sluitingsdatum voor de aanvragen was 10 januari 2004. In navolging van het succes van Aspasia – dat zorgde voor

met het opstellen van hun onderzoeks-

een doorstroom van vrouwelijke UD’s naar UHD – is het nu tijd voor de allochtone medemens om positieve actie te ervaren.

plan, er voor zorgt dat naast die acht tot

Diversiteitsbeleid is een woord dat volgens sommigen beter past in de huidige tijd dan emancipatiebeleid. Janny Nieboer ziet de

tien uitverkorenen nog een groot percen-

overeenkomsten tussen vrouwenemancipatie en diversiteitsbeleid. Nieboer pleit voor een goed diversiteitsbeleid aan de UU. Van

tage van de andere 190 ook hun weg vin-

de ervaringen met vrouwenemancipatie valt veel te leren.

den naar een plek als AiO. foto’s vrouwennetwerkdag: Wieke Eefting

Naschrift redactie: Het NWO liet Pandora door Janny Nieboer Een denkoefening: stel je voor, hoe

de universiteiten verlaten en is nieuwe

universiteiten is al jarenlang een van de

onderzoek, onder andere verricht door

binding van vrouwen en etnische minder-

weten dat het ministerie van OCW naar

aanwas zeer gewenst. Potentieel gaat nu

hoofddoelen van universitair emancipatie-

vrouwenstudies, heeft hiervoor al vele

heden. Het betekent namelijk dat zij zich-

aanleiding van de grote belangstelling

nog verloren; dat is verkwisting van talent.

beleid, maar vooruitgang gaat met een

jaren de argumenten aangevoerd. Ten

zelf terugzien in de lesstof die wordt aan-

recentelijk ook een financiële bijdrage heeft

bevredigend zou het zijn als je altijd die

slakkengang. Jongeren uit etnische min-

tweede zijn veranderingen van cultuur,

geboden. Expertisecentrum GEM (Gender,

geleverd, waardoor er in totaal 20 promo-

dingen kon doen waar je goed in bent,

Het is positief dat er nu dan toch in de

derheden zijn nog lang niet evenredig in

omgangsklimaat, benoemings- en selectie-

Etniciteit en Multiculturaliteit), onder lei-

tieplaatsen beschikbaar zijn. En dat bete-

die jouw interesse hebben en die passen

wetenschap aandacht is voor de achter-

universitaire opleidingen vertegenwoor-

procedures en informele structuren nodig.

ding van professor Gloria Wekker, onder-

kent voor de 40 kandidaten die hun aan-

bij je aanleg, voorkeuren en capacitei-

stand van mensen die niet zijn opgegroeid

digd. Van alle jongeren tussen 20-24 jaar

Dat betekent het aan de orde stellen van

zoekt momenteel het curriculum van de

vraag mogen uitwerken in ieder geval een

ten? Word niet alleen jij maar ook een

in Nederland en/of waarvan de ouders uit

met een uitsluitend Nederlandse achter-

een gewenste cultuur en daarbij behoren-

faculteit Letteren op de aanwezigheid van

kans van 50%. Bovendien blijkt een aantal

ander, de maatschappij, daar beter van?

een minder ontwikkeld, niet Westers land

grond studeert er 10% in het wetenschap-

de omgangscodes, waarbij vrouwen en

thema’s die gender, etniciteit en multicul-

universiteiten zeer verrast door het grote

Een gewetensvraag: zou het niet wense-

komen.1 Jonge mensen uit migrantengroe-

pelijk onderwijs, voor Surinaamse jonge-

minderheden niet stereotiep worden

turaliteit reflecteren.

aantal geïnteresseerde kandidaten en zijn

lijk zijn dat iedereen zijn talenten kan

pen hebben op allerlei gebieden ambitieu-

ren in dezelfde leeftijd is dit 6 % en voor

benaderd en niet worden gediscrimineerd.

zij zelf zeer geïnteresseerd in de kandidaten

ontplooien en in het onderwijs een sti-

ze wensen, ook op het terrein van hun

Marokkanen en Turken is dit

In de

Het moet niet mogelijk zijn dat groepen

Steun voor de voortrekkers

die NWO niet kan honoreren, maar wel een

mulerende en uitdagende omgeving

opleiding en hun toekomstige werkkring.

wetenschappelijke staf en in functies als

zittende wetenschappers als het ware de

Naast algemeen beleid, uiteindelijk de

zeer goed voorstel hebben geschreven.

aantreft om dit te realiseren?

Dit leidt de laatste jaren tot een gestage

hoogleraar zijn vertegenwoordigers van

baantjes onderling verdelen en alvast voor

belangrijkste peiler, kan specifiek beleid

Janny Nieboers hoop op een structurele aanpak begint al vorm te krijgen…

3%.3

aanwezig.4

Een doelstelling: zou het niet fantastisch

toename van allochtone studenten op uni-

deze groepen bijna niet

elkaar reserveren. En ten derde een

gericht op doelgroepen veel betekenen.

zijn om als onderwijsinstelling ervoor te

versitaire en hbo-opleidingen. Jongeren

Allochtone jongeren doen het momenteel

bereidheid om vrouwen en etnische min-

Specifiek beleid moet echter hoogstens

zorgen dat afkomst, ouderlijk milieu,

van niet-Nederlandse afkomst richten hun

aan de universiteit over het geheel geno-

derheden kansen te bieden, bijvoorbeeld

een aanvullende functie hebben op het

huidskleur of sekse geen verschil meer

eigen studentenverenigingen op, krijgen

men even goed als hun Nederlandse leef-

door hen te vragen voor student-assistent-

algemeen beleid, dat de kern van het pro-

Janny Nieboer

maken in het streven om jezelf te ont-

daar ondersteuning bij2 en vanuit deze

tijdgenoten. Buitenlandse studenten die

schappen, bestuurstaken, posities als assis-

bleem benoemt en aanpakt met de juiste

Werkte 22 maanden op het secretariaat van

wikkelen?

groep studenten is er veel initiatief om hun

niet op Nederlandse scholen hebben geze-

tent-in-opleiding en postdoc. Een uitnodi-

maatregelen.

de Nederlandse Onderzoeksschool Vrou-

kennis en ervaringen in te zetten voor de

ten of vluchteling zijn, hebben wel meer

gende benadering in plaats van een ont-

De Nederlandse organisatie voor Weten-

wenstudies en het International Office

generaties die na hen komen.

problemen dan andere allochtone studen-

moedigende, betekent voor de personen

schappelijk Onderzoek (NWO) profileerde

Women's Studies bij de faculteit Letteren.

D

ten, o.a. met de taal. Voor deze groep jon-

in kwestie een wereld van verschil.

zich onlangs (augustus 2003) met een subsi-

gangspunten zijn bij het voeren van diversi-

e inleiding vat samen wat de uit-

Achterstanden inhalen

geren begint ‘de lekkende pijpleiding' al

Een maatregel die goed is voor iedereen is

dieregeling voor acht tot tien toekomstige

1 NWO notitie 'Kleurrijk Talent in de Wetenschap'

teitbeleid, in dit geval op Nederlandse uni-

Vrouwen en etnische minderheden zijn

eerder. Zij komen in veel mindere mate op

het bieden van een gedegen structuur

bezig met het inhalen van achterstanden

havo/vwo/gymnasium terecht dan hun

binnen opleidingen waardoor studenten

assistenten-in-opleiding met een allochtone achtergrond.5 Voor vier jaar is een lump

(2002) met een inventarisatie van mogelijke maat-

versiteiten: het ontwerpen van een onderwijs- en onderzoeksklimaat waarin ieder-

in de wetenschap. Hoewel inmiddels veel

Nederlandse leeftijdsgenoten. Onderzoek

zich kunnen binden, onderling en aan de

sum van 180.000 gereserveerd voor salaris

een discussiestuk uit maart 2003, opgesteld door de

een goed kan functioneren, als weten-

vrouwen deelnemen aan het wetenschap-

toonde diverse malen aan dat lage ver-

opleiding. Hulp bij het oplossen van per-

en onderzoekskosten en de kandidaten

afdeling USP voor het College van Bestuur.

schapper maar ook als mens. Logischerwijze

pelijk onderwijs, blijft de doorstroming

wachtingen bij onderwijzers van hun niet

soonlijke en studieproblemen levert enor-

mogen zelf het onderzoeksthema bepalen

2 Onder andere vanuit het project ECHO (Expertise

behoren dan tot het verleden: het onder-

van vrouwen naar hoge posities aan de

Nederlandse leerlingen tot adviezen lei-

me winst op voor de lange termijn. En last

en

Centrum

benutten van vrouwelijk talent en een

universiteit achter. Een Brits onderzoek

den die hun capaciteiten geen recht doen.

but not least: zorg dat er goed onderwijs

Workshops zullen de 25 beste inzenders

www.echo-net.nl. Inmiddels noemt het centrum

ondervertegenwoordiging van mensen uit

noemt dit verschijnsel ‘de lekkende pijplei-

wordt gegeven op een inspirerende

helpen bij het verbeteren van de onder-

zich Expertisecentrum Diversiteitsbeleid.

migrantengroepen in de wetenschap.

ding'. Bij de start van de opleiding in het

Gewenste veranderingen

manier. Zorg dat opleidingen maatschap-

zoeksvoorstellen, waarna de acht tot tien

3 Notitie 'Allochtonen en de Universiteit Utrecht',

De wetenschap zelf vindt de motivatie

wetenschappelijk onderwijs is de verhou-

Voorwaarde voor verandering is dat de

pelijke ontwikkelingen volgen en incorpo-

besten worden geselecteerd. Na augustus

4 Conclusie van het onderzoek door het IMES

voor dit beleid in het streven naar een lei-

ding jongens/meisjes inmiddels 50/50; aan-

mensen op beleidsposities deze wens tot

reren in de lesprogramma's, zodat studen-

2004 zal deze procedure tot de gewenste

(Instituut voor Migratie- en Etnische Studies) van de

dende en concurrerende rol in de kennis-

beland op het niveau van hoogleraren zijn

verandering onderschrijven. Ten eerste

ten het gevoel krijgen dat ze met iets rele-

nieuwe instroom van promovendi leiden.

UvA. 'Kleurrijk talent. Allochtonen werkzaam in

economie van de toekomst. In de komende

de verhoudingen veranderd in 95/5. Het

moet worden onderkend, dat bescher-

vants bezig zijn. Dit is een algemeen kwa-

Deze regeling is een eerste poging iets te

wetenschappelijk onderwijs en onderzoek', 2002.

twintig jaar zal een aanzienlijk deel van

verhogen van het aandeel van vrouwen in

mings- en uitsluitingsmechanismen werke-

liteitscriterium, dat niet te onderschatten

doen, maar is naar mijn mening nogal

5 Zie de website van het NWO www.nwo.nl/subsi-

het zittende wetenschappelijk personeel

de hogere posities en bestuursposities op

lijk werkzaam zijn. Wetenschappelijk

is en in die zin zeer zeker bijdraagt aan de

symbolisch van karakter. Met dertien deel-

diewijzer.nsf/pages/NWOP_5RNBJK?Opendocument

18

Pandora voorjaar - 2004

een

begeleider/promotor

zoeken.

regelen, en 'Allochtonen en de Universiteit Utrecht'

Allochtonen

Hoger

Onderwijs),

Pandora voorjaar - 2004

zie

19

E

Emancipatiebeleid

én van de speerpunten van het eman-

cipatiebeleid van de KUN was het organiseren en aanbieden van netwerken en

Werven en selecteren voor de toekomst

trainingen voor vrouwelijke medewerkers. Was dat succesvol tot nu toe? Van Alst: “In het netwerk vrouwelijke hoogleraren is helaas enigszins de klad gekomen. Het was mijns inziens een te grote en te pluriforme groep, omdat er zowel reguliere als bijzondere hoogleraren in zaten. Het was voor de deelnemers ook te consumptief.”

Doorbreking

Inmiddels vragen een aantal hoogleraren om een doorstart van het netwerk. “Ik adviseer hen om het accent op kleine

gender-kloof

intervisie-groepen te leggen. Dat creëert meer betrokkenheid. Die vrouwen hebben zo’n volle agenda. Alleen als ze er zelf

aan

echt belang bij hebben, zullen ze blijven komen.” De ontwikkeling van de netwer-

de universiteiten

Projectleider KUN

ken wordt als positief ervaren. “Een aio-

Het aantal vrouwelijke hoogleraren en

heid van de organisatie. En trainingen en

netwerk is er al. De Dienst P&O wil nu ver-

UHD’s aan de KUN is de laatste jaren verbe-

netwerken zijn heel concreet. Je ziet direct

der kijken wat de mogelijkheden voor

terd, respectievelijk van 6% naar 10% en

dat de deelnemers ervan profiteren.”

postdocs / UD’s en voor UHD’s zijn, en dan

van 9% naar 13%. De groei in het aantal

In haar huidige werkzaamheden als pro-

vooral aansluiten bij waar de doelgroepen

vrouwelijke UHD’s komt grotendeels op het

jectleider van ‘Werven en selecteren voor

zelf behoefte aan hebben. En wellicht

conto van het ASPASIA-programma en van

de toekomst’ staat de aandacht voor de

kunnen de belangstellende vrouwen uit

de extra Aspasia’s die de KUN in het kader

organisatie-kant centraal. Dit project

de netwerkgroepen ook fungeren als

van ‘Kansen verzilveren’ heeft gecreëerd.

wordt uitgevoerd in intensieve samenwerking met de Dienst P&O en maakt deel uit

mentoren voor nieuwe medewerkers.”

van het door de EU gefinancierd project

Ook voor vrouwen in ondersteunende en beheersfuncties bood ‘Kansen verzilveren’

drs. José van Alst

Meten is weten

‘Doorbreking Genderkloof Universitei-

activiteiten. Voor secretaresses heeft een

ten’. Hierin werken de UM, VU en KUN

opfriscursus Office Management plaatsge-

samen. De UM richt zich op een gender-

vonden en verder is een loopbaantraject

Voor 2004 en 2005 zal er opnieuw worden

evaluatie van haar onderzoeksbeleid en

gestart, waarin een beperkte groep deel-

gekeken naar de streefcijfers. Deze waren

op de uitbouw van het succesvolle Onder-

nemers een omscholing volgt. Voor poten-

oorspronkelijk KUN-breed vastgesteld. Nu

zoeksatelier binnen meerdere faculteiten.

tiële OBP-leidinggevenden was er een

wil de Dienst P&O deze directer vertalen

In het Onderzoeksatelier worden vrouwe-

management-development project. Deel-

naar streefcijfers per faculteit. Daarbij

lijke

nemers werden hiervoor voorgedragen

moet ook rekening worden gehouden met

ondersteund bij het ontwikkelen en indie-

door hun leidinggevende. Vervolgens

de mobiliteit. Van Alst: “Inzicht in het aan-

nen van onderzoeksaanvragen bij externe

bekeken ze middels een oriëntatietrai-

tal posities dat per functieniveau vacant

fondsen. De VU richt zich op de fusie van

ning en testen of een leidinggevende

komt, is momenteel nog lastig te verkrij-

de universiteit met Hogeschool Windes-

functie past binnen hun ambities en bij

gen. De personeels informatie systemen

heim. Centrale vraag is wat de emancipa-

In 2002 ontving de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN)

hun capaciteiten. De groep die vervolgens

leveren op dit punt weinig informatie. Om

tie-effecten zijn van zo’n fusie, bijvoor-

voor haar emancipatiebeleid ‘Kansen verzilveren’ de Hoger

overbleef, zou project- en interim-klussen

effectief beleid te kunnen voeren is het

beeld als het gaat om het ontwikkelen

Onderwijs Emancipatie Prijs. Pandora sprak bij die gelegenheid

gaan doen, om meer bestuurlijke ervaring

nodig om over zulke gegevens te beschik-

van gezamenlijke opleidingen en het uit-

met José van Alst en Winny van Pelt, beleidsmedewerkers

op te doen en zich te profileren. Op dat

ken. Meten is weten, zeggen ze toch.”

wisselen van personeel.

emancipatie van de KUN. Pandora is benieuwd hoe het eman-

moment werden de diensten en bedrijven echter ook gereorganiseerd. Daardoor

Organisatie-kant

was er opschudding en verdwenen er zelfs

‘Kansen verzilveren’ zette sterk in op finan-

Werven en selecteren voor de toekomst

leidinggevende plaatsen. Het stage-idee is

ciële stimulering en netwerken/ trainingen.

Het KUN-project ‘Werven en selecteren

toen uitgesteld. Desondanks zijn twee

Critici vonden dat hiermee gesuggereerd

voor de toekomst’ kent momenteel drie

deelnemers doorgestroomd naar leiding-

werd dat ‘het probleem’ bij vrouwen zelf

hoofdactiviteiten. Ten eerste wordt facul-

gevende en directeursfuncties. Inmiddels

ligt. “Ik vind dat je zowel aan de ambitie

teitsdirecteuren en P&O-ers gevraagd voor

is ook een vrouwelijke directeur vanuit

en empowerment van vrouwen zelf iets

hun faculteit vast te leggen welke onder-

extern benoemd.”

moet doen, als aan de gender-gevoelig-

steuning zij leidinggevenden bieden bij

door Linda van der Wal

van der Wal toog naar Nijmegen voor een gesprek met Van Alst, inmiddels werkzaam bij IOWO, adviseurs voor onderwijs, beleid en organisatie, en van daaruit nog steeds betrokken bij emancipatie aan de KUN. Een gesprek over ‘Kansen verzilveren’, het Equal-project ‘Doorbreking gender-kloof aan de universiteiten’ en over de invloed van de bachelor-master structuur op de positie van vrouwelijke studenten en staf.

20

Pandora voorjaar - 2004

foto: Anne-Marie van Gijtenbeek

cipatiebeleid er twee jaar later aan de KUN voorstaat. Linda

en

mannelijke

wetenschappers

Pandora voorjaar - 2004

21

werving en selectie van nieuw personeel.

Tot slot richten de tips & tools zich op het

Of dat dan wel de enige, goede vorm van

Op het moment werkt P&O met name

voorbereiden, uitvoeren en beoordelen

wetenschap is en wat dat voor de toe-

beheersmatig, terwijl ze een belangrijke

van de selectiegesprekken met kandidaten.

komst van de wetenschap betekent?

rol

kunnen

vervullen

als

Beleid

adviseur.

“We vinden het heel belangrijk dat com-

Misschien moeten we ook vanuit het

“Werving en selectie aan universiteiten

missieleden goed doorvragen en niet

emancipatiebeleid

verlopen vrij amateuristisch en traag. Ook

iedereen op de mooie, blauwe ogen gelo-

nadenken over de vraag wat wetenschap

benoemingscommissies voelen zich een

ven. Daarvoor kunnen ze ook een training

eigenlijk inhoudt. Een vraag waar vrou-

stelletje amateurs, die “er maar het beste

volgen. In een selectiegesprek moeten alle

wenstudies zich allang mee bezighoudt.”

van maken’’. Een P&O-adviseur voegt een

onderdelen van het kandidatenprofiel aan

stuk professionaliteit en neutraliteit toe.”

de orde komen: dus niet alleen onderzoek

“Verder zie je dat bij bepaalde opleidin-

maar ook onderwijs, samenwerken, lei-

gen momenteel een hele ´vervrouwelij-

dinggeven, de verdere ontwikkeling van

king´ plaats vindt. Niet alleen bij traditio-

de kandidaat e.d. Verder stimuleren we dat

neel-vrouwelijke opleidingen, zoals lette-

Een collega die beroep op u doet, een conflict met uw baas. In

selecties niet alleen bestaan uit “praten

ren en pedagogiek maar ook in de genees-

het dagelijks leven komen we allerlei situaties tegen die een

over” maar ook uit “laat maar eens con-

kunde en bij rechten. Het merendeel van

beroep doen op onze communicatieve vaardigheden.

creet zien hoe jij dat doet”. Als het klopt -

de studenten is vrouw. En dat lijkt me niet

wat wel eens wordt gezegd - dat vrouwen

goed, net zomin als wanneer een groep

Linda van der Wal geeft trainingen op het gebied van strategie

is het altijd belangrijk om te luisteren. Veel mensen staan vaak

zichzelf in gesprekken minder goed pre-

uitsluitend uit mannen bestaat. Leren in

en communicatie. In februari en maart gaf ze op verzoek van het

gelijk klaar om hun zegje te doen. Ze weten dan echter niet wat

senteren dan mannen, dan is het voor

een pluriforme groep levert nu eenmaal

Vrouwennetwerk een dergelijke training. Er kwamen veel vrou-

de andere persoon al weet of van het onderwerp vindt. Door de

vrouwen misschien gunstig als ze kunnen

meer op. Misschien moeten we vanuit

wen op af. Voor degenen die er niet bij konden zijn, de belang-

ander ruimte te geven om zijn verhaal te doen, zal deze persoon

laten zien hoe ze iets doen. Dus raden wij

emancipatie- en kwaliteitszorgbeleid aan-

rijkste tips op een rij. De tips zijn bruikbaar in verschillende situ-

eerder voor je openstaan en naar je verhaal willen luisteren.

Ten tweede biedt het project tips en tools

commissies aan om kandidaten een visie op

dacht gaan besteden aan het werven en

aties: tijdens werkoverleggen en vergaderingen, in de omgang

Bijkomend voordeel is dat je dan gelijk weet wat de argumenten

voor P&O-ers en voorzitters van benoe-

het vakgebied te laten schrijven en presen-

begeleiden van mannelijke studenten, en

met collega’s en in gesprekken met uw meerdere. Als u er eens

of kennis van de ander is, zodat je hier direct op kunt inspelen.

mingscommissies om specifiek aandacht te

teren, hun onderwijsmateriaal te laten

aan de vraag wat ervoor nodig is om hen

mee wilt oefenen, wees er dan snel bij als een volgende training

besteden aan vrouwelijke kandidaten. “De

zien, een proefcollege te geven, een verga-

voor deze studies te laten kiezen.”

van start gaat. Volg hiervoor het bulletinboard van het vrou-

meeste voorzitters en adviseurs willen echt

dering te laten voorzitten of een slecht-

wel, maar ze weten vaak gewoon niet wat

nieuws-gesprek te laten voeren.”

ze moeten doen om bijvoorbeeld meer

Het derde onderdeel van het project richt

vrouwen te werven of om selectiegesprek-

zich op het actief ondersteunen van P&O-

ken zo objectief mogelijk te voeren.”

ers en benoemingscommissies tijdens enke-

Bij de tips & tools wordt veel aandacht

le lopende wervings- en selectieprocedures.

besteed aan het kandidatenprofiel. De

De P&O-er of de commissievoorzitter kan

benoemingscommissies worden aange-

het projectteam gebruiken als ‘sparring-

“Zo kom je met emancipatiebeleid eigen-

moedigd breed te kijken: Welke compe-

partner’ en vraagbaak. “En wij kunnen zien

lijk op almaar verder reikende en dieper

In communicatie willen we vaak niet onderdoen voor de ander.

tenties zoeken we in deze concrete func-

of onze tips & tools in de praktijk ook echt

gaande vragen terecht. Trainingen en net-

Als het gesprek niet goed loopt, pareren we de rotopmerking, of

tie? Hoe zit ons team nu in elkaar en

werken of dat we zo moeten bijstellen.”

werken voor vrouwen zijn nodig maar ze

zwijgen uit ongenoegen. Probeer in plaats daarvan afstand van

vormen niet de hele oplossing. Dus wer-

de situatie te nemen en te kijken wat je wilt bereiken. Wil je bij-

Werving en selectie verlopen vrij amateuristisch

welke vaardigheden zouden dat kunnen

weer

meer

gaan

Vijf tips in effectieve communicatie Eerst begrijpen, dan begrepen worden

Wanneer je iemand wilt overtuigen of een punt wilt presenteren

wennetwerk.

Wat is goede wetenschap?

3.

4.

Speel op de bal, niet op de man

door Linda van der Wal Richt jouw kritiek altijd op de inhoud en niet op de persoon. Ook als jouw kritiek de andere persoon betreft, kun je er met een-

1.

voudige maatregelen voor zorgen dat jouw verhaal duidelijk

Bepaal je doel

doch professioneel overkomt. (1) Zorg dat je altijd in de ik-vorm spreekt (2) Richt je op veranderbaar en waargenomen gedrag (3) Omschrijf dit concreet en (4) Geef een alternatief.

5.

aanvullen? Van Alst: “Verder stimuleren

BaMa en emancipatie

ken we met projecten, zoals ‘Werven en

voorbeeld informatie of ‘gewoon’ een prettige relatie. Op het

we in de werving het gebruik van vrou-

Nieuwe ontwikkelingen roepen ook weer

selecteren voor de toekomst’ en het

moment dat je weet wat je wilt bereiken, kun je stappen gaan

welijke informanten, vrouwennetwerken

nieuwe emancipatie-vragen op. Wat dat

Onderzoeksatelier in Maastricht, ook aan

ondernemen om daar te komen.

of speciale wervingsbureaus om meer

betreft is Van Alst benieuwd wat de

de gender-gevoeligheid van de organisa-

een rotdag gehad en dan word je overrompeld door een situatie.

vrouwelijke kandidaten op het spoor te

invoering van de Bachelor Master struc-

tie. Maar uiteindelijk gaat het ook nog

Daardoor word je kwaad op de caissière die van twintig euro wis-

komen. En vragen we commissies een

tuur voor de keuzes van vrouwelijke stu-

steeds om de vraag: ´wat is goede weten-

eigen ambitie te formuleren: we willen

denten en voor het werk van vrouwelijke

schap?´. Betere doorstroom van vrouwen

over minimaal zoveel serieuze, vrouwelij-

staf zal betekenen. “Momenteel worden

in de wetenschap is niet alleen goed voor

ke kandidaten beschikken voordat we tot

speciale

vrouwen maar ook voor de wetenschap.”

selectie overgaan. Daarbij wordt erop aangedrongen vrouwelijke kandidaten, die zich bijvoorbeeld halverwege willen

deze relatief evenveel vrouwen zullen

terugtrekken, niet zomaar los te laten. Bel

trekken als mannen. Als dat niet zo is, dan

die

hun

vertraagt de instroom van vrouwelijke

beweegredenen zijn en kijk of er iets te

onderzoekers weer. En het roept de fun-

drs. Linda van der Wal

bepaalde manier aan te pakken. Op het moment dat die ene

Wees niet bang om fouten te maken. Uitproberen maakt dat je

regelen valt. Bijvoorbeeld in de vorm van

damentele vraag op waarom vrouwen

Linda is trainer in communicatie en strate-

manier echter niet werkt, is het belangrijk om te kijken of er

leert. Je breidt jouw strategische gereedschapskist uit. Bovendien

thuiswerken, parttime-aanstelling, reis-

zich dan minder tot (deze specifieke vorm

gie. Ze geeft o.a. trainingen specifiek voor

geen andere manieren zijn om je doel te bereiken. Pas eens een

kun je fouten vrijwel altijd weer goed maken, door sorry te zeg-

kostenvergoeding, coaching e.d.”

van) wetenschap aangetrokken voelen?

vrouwen. www.trainingenadvies.com.

nieuwe strategie toe.

gen of iets aardigs te doen.

22

kandidaten

na,

vraag

Pandora voorjaar - 2004

wat

onderzoeksmasters

ingericht,

2.

Controleer je emotie

Je kent het wel: een conflict is hoogopgelopen, je hebt sowieso

selgeld geeft in plaats van de vijftig euro die je haar hebt gege-

Wissel van strategie

ven. Probeer op zo een moment een stap terug te nemen en diep adem te halen. Wanneer je je emotie de vrije loop laat, wordt het

Wie kent niet de persoon die in de vergadering altijd hetzelfde

waarschijnlijk een hoog oplopend conflict. Door de ander even te

bedoeld voor studenten die geïnteres-

stokpaardje noemt? ‘Je kunt erop wachten’ en ‘daar gaat ie

laten praten en begrip te tonen, kun je dit voorkomen.

seerd zijn in onderzoek. De vraag is of

weer’, zijn dan de reacties. Deze persoon schiet zijn doel voorbij.

Vervolgens kun je vasthouden aan je standpunt en alsnog je geld

Voor meer informatie kijk op www.gen-

Door de herhaling van strategie wordt er immers niet meer

terugkrijgen.

dergap.nl; of www.iowo.kun.nl

geluisterd. In kleinere vorm komen we dit zelf ook tegen. Als mens heb je een natuurlijke neiging om problemen op een

Pandora voorjaar - 2004

23

Boeken Nahed Selim

Anne van der Zwaag

wicht tussen beide. Maatschappelijk ziet ze

De vrouwen van de profeet; wat heeft

De Ideale Vrouw

twee sporen die voor veel gezinnen een

de koran over de vrouw te vertellen?

Vrouwen uit de mode- en designwereld,

oplossing kunnen zijn. Ze houdt een plei-

Nahed Selim trekt in De vrouwen van de

die veel met vrouwelijkheid te maken

dooi voor e-werken en voor de ontwikke-

profeet traditionele interpretaties van de

hebben schrijven over hun beeld van de

ling van een grotere diensteneconomie.

koran in twijfel en vraagt zich af wat de

Ideale Vrouw. Voorin foto's van ‘Ideale

Vanuit de vrouwenbeweging kwamen

koran vrouwen in deze tijd te vertellen

vrouwen’ door de wereld heen en achter-

gemengde reacties: Ceysens wil al het huis-

zou kunnen hebben. Ze gaat terug naar

in een toevoeging in woord. Boek naar

houdelijke werk uitbesteden en haar man

de tijd van Mohammed om de betekenis

aanleiding van de manifestatie in 2003 in

niet laten werken in het huishouden. Fem-

van kledingvoorschriften te doorgronden.

en rond het Centraal Museum in Utrecht.

ke Halsema vond dit een te ver doorge-

Ze betoogt dat met het belangrijke begrip

SUN, 4 19,50

voerde ‘vermarkting’ van het huishouden.

zina(t) niet lichamelijke schoonheid maar

Houtekiet, 4 16,50

sieraden bedoeld wordt. Ook herschrijft ze de verhalen over de vrouwen van de

Steven Pont

profeet, waarbij duidelijk wordt dat veel

Neuroten! Waarom je soms gek wordt

Deborah Cameron & Don Kulick

van de geopenbaarde waarheden in de

van je collega's (en zij van jou)

Language and sexuality

koran niet los gezien kunnen worden van

Wie zijn toch die mensen die je zelf niet

This lively and accessible textbook looks at

Mohammeds eigen liefdesleven. In De

hebt uitgekozen, met wie je in een ruimte

how we talk about sex and why we talk

vrouwen van de profeet laat Selim zien

die je zelf niet hebt ingericht, op tijden

about it the way we do. Drawing on a wide

dat het beroep dat door mannen op de

die je zelf niet hebt bepaald, onder voor-

range of examples, from personal ads to

koran gedaan wordt vaak misplaatst is.

waarden die je niet zelf hebt opgesteld

phone sex, from sado-masochistic scenes to

Een actueel en zeer belangrijk boek in de

aan taken moet werken die je zelf niet

sexual assault trials, the book provides a

huidige discussie rond de emancipatie van

hebt verzonnen?

clear introduction to the relationship

allochtone vrouwen.

Juist, dat zijn je collega's. Dit boek gaat

between language and sexuality. Using a

Van Gennep, 4 17,90

over een bepaald soort collega's, namelijk

broad definition of 'sexuality', the book

neurotische collega's. In het eerste deel

encompasses not only issues surrounding

wordt beschreven hoe neurotische colle-

sexual orientation and identity but also

Chahdortt Djavann

ga's het best bekeken en begrepen kunnen

questions about the discursive construction

Weg met de sluier!

worden. In het tweede deel wordt aan-

of sexuality and the verbal expression of

Djavann was een meisje van dertien jaar

dacht besteed aan het omgaan met en het

erotic desire. Cameron and Kulick contex-

tijdens de islamitische revolutie in Iran.

begeleiden van neurotische collega's. En of

tualize their findings within current

De politieke ommekeer in haar land

je nu in de directie zit, manager bent, de

research in linguistics, anthropology and

maakte dat vrouwen van de ene op de

rol van leidinggevende hebt of het uitvoe-

psychology, and bring together relevant

andere dag in hun vrijheid beperkt wer-

rende werk doet, na het lezen van dit boek

theoretical debates on sexuality, gender,

den en niet meer zonder sluier in het

zul je nooit meer hetzelfde tegen het

identity, desire, meaning and power.

openbaar gezien mochten worden. Tien

gedrag van je collega's aankijken.

Cambridge University Press, 4 19,90

jaar lang onderging Djavann deze onder-

Unieboek, 4 14,99

drukking, door haar omschreven als een 'verminking' en 'een jodenster van de vrouw'. Op haar drieëntwintigste ont-

Patricia Ceysens

vluchtte ze haar geboorteland, verbleef

E-mama; E-werken, kids koesteren

Deze en vele andere titels zijn (ook via

vervolgens twee jaar in Istanbul en ves-

De nieuwe generatie ouders combineert

de website) te koop of te bestellen bij:

tigde zich daarna in Parijs. Om daar tot

kinderen én een actieve loopbaan. Zowel

de ontdekking te komen dat vrouwen en

mannen als vrouwen blijken gehecht aan

meisjes 'vrijwillig' een hoofddoek droe-

gezin en carrière. Patricia Ceysens, de

gen. Hiertegen schreef ze een vlammend

Vlaamse minister van Economie, is zelf

protest. Weg met de sluier! is een onmis-

moeder van drie kleine spruiten. Elke dag

baar pamflet in de discussie die op dit

vormt voor haar een uitdaging om de

moment met name in Europese landen

bende thuis en de bende in de Wetstraat

gevoerd wordt: moet de sluier wel of niet

vlot te laten verlopen.

verboden worden?

In E-Mama vertrekt Patricia Ceysens vanuit

e-mail: [email protected]

Contact, 4 4,95

haar persoonlijke zoektocht naar een even-

www.savannahbay.nl

24

Pandora voorjaar - 2004