PAK EM+GO. Lente 2013

PAK’EM+GO Lente 2013

IN DIT NUMMER onder andere: - Het weekend van Cees Hertogh - “Wat doet men bij het IBenC?” - In the spotlight: het Nederlandse Tweelingen Register

De Pak‟EM+GO is een uitgave van het EMGO+ Instituut voor Onderzoek naar Gezondheid en Zorg en verschijnt 4 x per jaar. Redactie: Maaike Muntinga, Iris Walraven, Alwin van Drongelen, Hanneke van Dongen, Tsjitske Haanstra, Brahim Oughzou, Ans van Driel, Robin Kenter

PAK’EM+GO

2

INHOUDSOPGAVE 3/ Voorwoord 4/ Even voorstellen 6/ Een column van Eco de Geus 8/ Wie is…. Carla van Laer 10/ Wat hangt er aan de muur bij … Rosalie Gorter 12/ Vragenvirus… Trees Oeschger 13/ Travel Grant winnaars 14/ Oproep nieuwe redactieleden 15/ Auditvraag van de maand 16/ Leven na EMGO+… Karen Broekhuizen 19/ Rebus 21/ Poëmgo 22/ In the spotlight… Het Nederlandse Tweelingen Register 25/ Het weekend van… Cees Hertogh 28/ Wat doet men bij… het IBenC 30/ Agenda 32/ EMGO+ website

PAK’EM+GO

3

VOORWOORD Hierbij de nieuwe Pak´Em+GO maart (lente editie) 2013. Maart (ook wel: lentemaand, buienmaand, guldenmaand, dorremaand) is de derde maart van het jaar in de gregoriaanse kalender en heeft 31 dagen. De maand is vernoemd naar Mars, de Romeinse god van de oorlog. In het oude Rome noemde men deze maand Martius en was de eerste maand van het jaar. De oud-Nederlandse/puristische naam is lentemaand of windmaand. Het begin van zowel de astronomische als de meteorologische lente vallen namelijk in maart. Maart begint altijd op dezelfde dag van de week als november. Behalve in schrikkeljaren begint maart tevens op dezelfde dag van de week als februari. De hoogste gemiddelde temperatuur was in 1991 8,8 °C en de laagste temperatuur in 1917 1,9 °C. De meeste neerslag viel in 1914 138,6 mm en het minst eveneens in 1917 7,1 mm. Maar genoeg wetenschappelijke feitjes. Voor jullie ligt de nieuwe Pak‟EM+GO met “Het weekend van Cees Hertogh”, “Wat doet men bij het Europees project?”, “Wat hangt er aan de muur bij?….. verrassing”, “de rebus en nog veel meer. Verder heeft Alwin aangegeven dat deze editie de laatste is waaraan hij zijn medewerking verleent. Wij willen hem bedanken voor zijn jarenlange meedenken, meewerken, inzet aan de Pak‟EM+GO. Een prachtig voorjaar toegewenst namens alle redactieleden en veel leesplezier.

Ans.

PAK’EM+GO

4

EVEN VOORSTELLEN Wederom veel nieuwe gezichten binnen EMGO+. Hieronder de namen, functie en de afdeling van jouw nieuwe collegae. Welkom allemaal!

Maaike van Rest

Juliette Liber

Karin Sleurink

Kristel Weerdesteijn

Ellen Generaal

Promovendus

Universitair Docent

PhD student

Promovendus

Promovendus

Ontw. pedagogiek

Ontw. pedagogiek

Ontw. pedagogiek

Soc. geneeskunde

GGZingeest

Carla van Laer

Carlijn van der Zee

Anita Romijn

Aleid Wirix

Suzanne Huiszoon

Manager

Onderzoeker

Onderzoeker i.o.

EMGO+

Epidemiologie en biostat.

Soc. geneeskunde

Onderzoeker i.o. Soc. geneeskunde

Secretaresse EMGO+

Ben je zelf een nieuwe medewerker, of heb je een nieuwe collega, laat het de redactie weten! Ella Sijbesma

Ilse Wielaard

Rachèl van Schendel

Elisa de Koning

Onderzoeksassistente

Promovendus

Junior onderzoeker

Onderzoeker i.o.

Soc. geneeskunde

GGZingeest

Cummunity Gen.

Epidemiologie en biost.

PAK’EM+GO

5

EVEN VOORSTELLEN Wederom veel nieuwe gezichten binnen EMGO+. Hieronder de namen, functie en de afdeling van jouw nieuwe collegae. Welkom allemaal!

Ineke van der Wulp

Lidy Pols

Eline Eigenhuis

Janine van Kooten

Onderzoeker

AIOTHO

Junior onderzoeker

Promovendus

Soc. geneeskunde

H&O geneeskunde

GGZingeest

H&O geneeskunde

Nina Bogaerts

Leonie Quak

Catherine Black

Hanneke Merten

Promovendus

Junior onderzoeker

Promovendus

Junior onderzoeker

Soc. geneeskunde

H&O geneeskunde

GGZingeest

Ineke van der Wulp Postdoc Soc. geneeskunde

Soc. geneeskunde

PAK’EM+GO

6

Column Eco de Geus Fietstocht naar het AMC Het AMC en het VUmc zijn indringend met elkaar aan het onderzoeken hoe het totaal aan academische medische activiteiten in het Amsterdamse het best vormgegeven kunnen worden. Daarbij worden vergezichten op één gezamenlijk Universitair Medisch Centrum Amsterdam niet geschuwd, hoewel men best beseft dat daar een tijdspad van – pak „m beet- 20 jaar bij hoort. In de nieuwe AMC-VUmc alliantie is intensieve samenwerking in het wetenschappelijke onderzoek een belangrijk speerpunt. Dan is het natuurlijk van groot belang elkaars onderzoekslijnen en organisatie goed te kennen en ondergetekende is, als uw EMGO+ directeur, daarmee regelmatig in de weer. Een extra bonus bij dat regelmatige overleg is dat ik af en toe van de VU naar het AMC mag fietsen (en terug). Een mooie fietstocht en natuurlijk ook heel EMGO+, want fysiek ben je toch zo‟n 35 minuten actief (keer twee). Het eerste stukje langs de Boelelaan is niet zo aantrekkelijk, maar zodra je de Europa Boulevard bent overgestoken rijdt je toch min of meer in de polder. Een fijn stuk om te fietsen wat je nog kunt rekken door niet de kortste weg langs de Toekomst en de Holterbergerweg te nemen maar het pad langs de Ouderkerkerplas aan te houden. Bij de meest recente editie van deze tocht werd ik ter hoogte van de Arena uit mijn vredige gedachten opgeschrikt door een zogenaamde fiets-met-motor. Deze behoorde toe aan een wat oudere heer met knalrode helm. Een fietstas met niet bijpassende zeegroene kleur hing aan de zijkant. De fietser-metmotor ging mij tergend langzaam voorbij, hoewel ik er een redelijk tempo op na houdt. Af en toe demonstratief meetrappend maar toch vooral steunend op de kracht van de motor om mij in te halen. Zoiets moet kunnen. Mensen gaan elkaar voortdurend voorbij op fietspaden. Gelukkig maar. Dat de helmfiguur eigenlijk niet zelf fietste zou geen probleem mogen zijn. Integendeel: prima beweeginterventie die fiets-met-motor, want zo doet de ouder mens tenminste nog iets aan beweging – veel beter dan de auto of tram. Dat hij mij tergend langzaam voorbij fietste was heus geen kwade opzet maar gewoon toevallig de geringe verschilvector van onze twee snelheden. Maar toch. Na enige tijd verbeten naar de zeer langzaam verdwijnende rug van de roodhelm te hebben gestaard, bespeurde ik een versnelling van mijn benen. Met succes. Enige tijd later had ik licht zwetend, maar niet zonder triomf, de roodhelm al weer honderden meters achter me. Om weer snel in gedachten te verzinken. Maar ja, dan gaan de benen meestal weer terug naar het natuurlijke tempo. Dus niet al te veel later dook een meter naast mij weer een rode helm op. Ik bleef strak vooruit kijken. Maar tien minuten later, inmiddels redelijk verzuurd (benen en hoofd) lag ik weer mooi op roodhelmmans voor. Dit herhaalde zich nog twee keer voordat we de

PAK’EM+GO

7

Column Eco de Geus (Vervolg) Meibergdreef op koersten (ik eerst!) waar een geheel ander probleem mijn aandacht opeiste. Ik moest ergens bij de Universiteitsingang zijn. Waar was die ook weer? Gewoontegetrouw koos ik voor de hoofdingang om mij bij de portier te melden. Deze reikte mij in Surinaamse tongval een reeks instructies met linker- en rechterbochten en stukjes rechtdoor aan die langer was dan de 7 items die het werkgeheugen aankan. Het gevolg daarvan is een „recency effect‟ waarbij alleen de laatste twee instructies behouden blijven. Die dan gewoon maar een aantal keer herhaald opvolgen levert meestal niet de juiste route op. Na tien minuten dwalen arriveerde ik bij toeval in de juiste vleugel van het AMC. Daar hoopte ik nog maar één keer naar de locatie van de kamer van mijn AMC gesprekspartners te hoeven vragen. Dit deel was echter geheel uitgestorven. Op één enkele ziel na. Een wat oudere man met in de linkerhand een rode helm en in de rechter een zeegroene fietstas. Uiterst behulpzaam en vriendelijk wees deze heer mij de weg, legde uit hoe voortaan rechtstreeks naar de Universiteitsingang te fietsen en kwam bezorgd achter me aan toen ik toch de verkeerde trap op dreigde te gaan. Eenmaal strak op weg naar mijn eindbestemming vroeg ik mij af wat er gebeurd zou zijn als ik bij eerste keer dat hij me passeerde een praatje had aangeknoopt. Dat passeren ging immers traag genoeg. Ongetwijfeld hadden we dan gezellig keuvelend naar onze gemeenschappelijke eindbestemming opgereden. Had ik weer wat extra over het AMC kunnen leren en had hij mij ook meteen naar de goede ingang geloodst. Tsja, die moeilijke keuze tussen competitie en samenwerking.

PAK’EM+GO

8

Wie is…. Carla van Laer

Wie ben je? Dat is een lastig te beantwoorden vraag! Ik vervul namelijk zowel binnen mijn functie als in mijn privé leven verschillende rollen. Als manager bij het EMGO houd ik me niet alleen bezig met management, maar ben ik ook betrokken bij beleidsmatige, financiële en organisatorische zaken. Privé ben ik moeder, dochter, vriendin en partner. Hoe ben je bij het EMGO+ terecht gekomen? Ik kom van buiten de academische wereld. Hiervoor werkte ik als manager voor een non-profit organisatie die onder meer de Gemeente Amsterdam als klant heeft. Eigenlijk ben ik het management een beetje ingerold…van origine ben ik namelijk fysiotherapeut. In die hoedanigheid heb ik in Mauritanië en Tanzania gewerkt, waar ik Swahili heb leren spreken. Terug in Nederland ging ik Afrikanistiek studeren in Leiden. Heimwee naar Afrika maakte dat ik in die periode nog vaak terug ben gegaan als reisleider, maar sinds de geboorte van mijn oudste zoon is het er niet meer van gekomen. Wel heb ik nog Swahili gedoceerd aan professionals die naar Afrika werden uitgezonden. Wat vind je het leukste aan je baan? Het leukste aan mijn functie is dat mijn werkzaamheden zo divers zijn. De verscheidenheid aan taken, en het daarmee samengaande contact met verschillende mensen, houdt me nieuwsgierig en gemotiveerd. Ik werk binnen mijn functie bijvoorbeeld samen met beleidsmedewerkers van zowel VU als VUmc. Daarnaast is de bevlogenheid van EMGO+medewerkers me opgevallen! Ik heb bewondering voor de manier waarop ze hun aandacht kunnen richten op één specifiek onderwerp. Zulk soort bevlogenheid kom je niet vaak meer tegen. Ik moet daarbij zeggen dat de onderzoeksonderwerpen mij persoonlijk nauw aan het hart gaan. Als moeder zie ik het maatschappelijk nut in van studies naar kinderen en bewegen, en als dochter waardeer ik de wetenschappelijke aandacht voor dementie. De praktische en toepasbare aard van dit soort onderwerpen spreekt me aan.

PAK’EM+GO

9

Wie is…. Carla van Laer (Vervolg)

Waar woon je en hoe kom je naar je werk? Ik woon al jaren met mijn gezin – de 3 mannen en ik – in het centrum van Amsterdam. Dit betekent dat ik altijd de fiets pak om naar de VU te komen. Wat zijn je hobby’s? Ik hou van hardlopen. Het centrum is daar niet zo geschikt voor, dus ik doe vaak een rondje Vondelpark. Verder heeft mijn gezin een tuinhuis, waar wij met name experimenteel tuinieren… dat wil zeggen, we verbouwen chaos en kijken vervolgens hoe het groeit. Elk jaar bezoeken we in het voorjaar een Europese hoofdstad, en dit jaar wordt het Boedapest. Mijn doel is om elk jaar iets te doen wat ik doodeng vind om mijn eigen grenzen te verleggen. Parachute springen bijvoorbeeld. Ik beveel iedereen aan om af en toe uit je veilige comfort zone te stappen… dat houdt je scherp!

Carla hoort graag van jullie hoe EMGO+ kan verbeteren. Daarom kunnen EMGO+-medewerkers haar ten alle tijden benaderen met suggesties, opmerkingen of klachten. Carla is te bereiken per mail via [email protected].

PAK’EM+GO

10

Wat hangt er aan de muur bij……. Rosalie Gorter

Wie ben je en wat zijn je werkzaamheden bij het EMGO+ instituut? Ik ben Rosalie Gorter, OIO bij de afdeling Epidemiologie en Biostatistiek en ik doe onderzoek naar longitudinale ordinale data-analyse. Daarnaast zit ik in de kwaliteitscommissie van het EMGO+ Instituut.

Je hebt echt een mooi kunstwerk aan je muur hangen, die was zeker wel duur of heb je hem van de kunstuitleen? Nee, ik heb hem zelf gemaakt! Mijn kamergenootje noemt hem de zandstorm maar ik heb er zelf geen naam voor. Als ik niet aan het werk ben ga ik vaak naar mijn eigen studio om daar te schilderen en creatief bezig te zijn. Ik heb inmiddels al aardig wat kunstwerken en toevallig heb ik binnenkort samen met een groep bevriende kunstenaars mijn eerste expositie! Tof! Mogen wij ook komen? Ja leuk! Jullie zijn allemaal welkom! De exacte datum is nog niet bekend, maar zodra die er is laat ik het jullie natuurlijk weten! Er zijn dan uiteraard ook gratis hapjes en drankjes! Als er gratis hapjes en drankjes zijn komen we zeker! Kunnen we jou niet inhuren als EMGO+ kunstenares en een soort kunstuitleen beginnen? Goed idee, de buren hebben al een kunstwerk aan de muur hangen en ik heb er hier op mijn kamer nog een aantal staan dus wie geïnteresseerd is, kan langskomen om een schilderij bij me te huren. Daarnaast ben ik ook heel creatief met SPSS dus voor mooie output ben je hier ook aan het juiste adres (zie foto rechts naast het schilderij)!

11

PAK’EM+GO

Wat hangt er aan de muur bij……. Gorter (Vervolg)

PAK’EM+GO

12

VRAGENVIRUS Een nieuw slachtoffer voor het vragenvirus: Trees Oeschger

1. Hoe lang werk je al bij het EMGO+ Instituut en wat is je functie? Ik werk vanaf 1 januari 2006 bij het EMGO+ Instituut. Ik heb eerst bij Michel Telkamp gewerkt van 2006 – 2008, daarna ben ik naar de afdeling Sociale Geneeskunde gegaan. 2. Wat is je beste EMGO+ herinnering? Mijn beste EMGO+ herinnering is het SG uitje naar Texel. Ten eerste, hadden we mooi zonnig weer en we kregen een rondleiding door de Texelse duinen. Het is daar prachtig en voor iedereen een aanrader om daar naar toe te gaan. 3. Wat vind je belangrijk in het leven? In het leven vind ik familie, harmonie en Brahim het belangrijkst! 4. Kunnen ze jou ’s nachts ergens voor wakker maken? Je kan mij wakker maken als je me echt iets te vertellen hebt.  5. Welke (bekende) persoon verdient volgens jou een lintje? Mijn zuster verdient zeker een lintje, omdat ze altijd voor mij klaar staat. Weinig woorden, veel daden! (weinig noten, veel dadels!). 6. Waar erger je je het meeste aan? Ik erger me het meest als mensen op straat spugen! 7. Wie ga je besmetten met het vragenvirus Ik ga Susanne Huiszoon, secretaresse EMGO+ besmetten met het vragenvirus.

PAK’EM+GO

13

EMGO+ Travel Grant winnaars

De EMGO+ Travel Grant winnaars zijn weer bekend gemaakt. We wensen jullie allemaal een goede reis en veel succes toe! Wendy Hopmans, Sociale geneeskunde / radiotherapie Queens University, Kingston, Ontario, Canada Caroline Kampshoff, Sociale geneeskunde University of Newcastle, Australië Joreintje Mackenbach, Huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde Wellington Otago University, Nieuw-Zeeland Femke van Nassau, Sociale Geneeskunde Flinders University, Adalaide en Deakin University, Melbourne, Australië Maartje Poelman, FALW University of Auckland, Nieuw-Zeeland Josine Verhoeven, GGZ InGeest University of California, San Francisco, USA Linda Koopmans, Sociale geneeskunde / TNO Tufts University, Boston, USA Mariska Oosterveld-Vlug, Sociale geneeskunde Ersta Sköndall University, Stockholm, Zweden Astrid Balemans, Revalidatiegeneeskunde McMaster University, Hamilton, Canada Mariska Stam, Audiologie Phonak AG Science & Technology, Stäfa, Zwitserland

PAK’EM+GO

14

Oproep nieuwe redactieleden

Handboek einde promotie

De Pak’EM+GO redactie is op zoek naar versterking!

Sinds kort is er op intranet een handboek te vinden waarin je alles kunt vinden over het einde van je EMGO+ promotietraject. Bijvoorbeeld: - een overzicht van wat je moet regelen - een tijdsplanning - alle formulieren die je nodig hebt om je promotie aan te vragen

Het handboek is met name bedoeld voor de mensen die met hun laatste jaar bezig zijn. Maar het kan zeker geen kwaad om er in je 1e, 2e of 3e jaar al eens door heen te bladeren! Kijk op intranet.emgo.nl bij de PhD-commissie en doe er je voordeel mee!

PAK’EM+GO

15

AUDITVRAAG VAN DE MAAND: Scoren met effect checken? Michel Paardekooper, Reacties naar: [email protected]

Onderzoek: ambachtelijk of massaproductie?

Van de week belandde een taai document in mijn inbox. Het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) heeft een richtsnoer gemaakt: 44 bladzijden over beveiliging van persoonsgegevens. Die kan bovenop de stapel: Europese privacy verordening 119 pagina's, dit nog zonder amendementen. Van het CBP moet je ook de norm NEN 7510 (beveiliging voor ziekenhuizen) kennen, 152 pagina's, waar een toetsingskader bij hoort 16 pagina's. Zelfs voor iemand zoals ik die zich hier geregeld mee bezig houd is daar (bijna) niet meer doorheen te komen. Hoe kom je daar als kersverse onderzoeker doorheen? Hoe kom je daar als senior onderzoeker nog doorheen? Lezen is nog tot daaraan toe. Kunnen we dit in de praktijk brengen? Kun je met al deze regels en eisen nog wel werken? Als eenvoudig " ambachtelijk" onderzoeker? Ik vrees van niet. Met zoveel richtlijnen, normen en eisen kom je aan het echte werk niet meer toe. Bovendien willen al deze wetten, regels en normen dat je bewijst dat je de zaak goed voor elkaar hebt. Dat kan alleen met een beveiligingsinfrastructuur: ICT systemen en opbergkasten die aan de actuele technische beveiligingsnormen voldoen, privacy bij design, beveiligingsbeleid en uitvoering, audits, certificering. Kan het verwerken van persoonsgegevens tot interessante wetenschappelijke artikelen, onze core business, nog op de manier van: laten we gewoon beginnen? Beveiliging volgens al die eisen moet helemaal geregeld zijn voordat je begint met gegevens verzamelen. Dat regelen is duur, kost tijd, energie en mensen. Dat kan niet voor enkelvoudig ambachtelijk uitgevoerd onderzoek. Alleen schaalvergroting, massaproductie kan zo'n beveiligingsinfrastructuur nog enigszins betaalbaar maken. Het EMGO+ instituut werd ook wel eens de RCT fabriek genoemd. Worden we straks de dataverwerkingsfabriek?

PAK’EM+GO

16

Leven na EMGO+ …… Karen Broekhuizen

Even terug naar het begin. Hoe ben je eigenlijk bij het EMGO+ Instituut beland? Mijn afstudeerstage voor de Master Gezondheidswetenschappen heb ik gelopen bij Mireille van Poppel, op de afdeling Sociale Geneeskunde. Dat was een heel leuk project, waarin ik een procesevaluatie heb gedaan van een leefstijlprogramma voor zwangere vrouwen. Naar aanleiding van mijn stage wilde Mireille me graag houden. Toen ze een project had waarvoor een AIO nodig was heeft ze mij gevraagd en ben ik begonnen.

En welk project was dat? Het PRO-FIT project, waar ik onlangs op gepromoveerd ben. Kun je me iets meer vertellen over wat je in de afgelopen jaren allemaal in het kader van dit project gedaan hebt? Ik heb een RCT opgezet waarin we onderzocht hebben wat het effect van het promoten van een gezonde leefstijl is bij mensen met erfelijk verhoogd cholesterol. Ik heb eigenlijk het project van A tot Z uitgevoerd. Het ontwikkelen van de interventie, het opzetten en uitvoeren van de trial, het analyseren van de data, en het publiceren van de resultaten. De interventie hield in dat we mensen doormiddel van een website advies op maat gaven op het gebied van voeding, bewegen, roken en therapietrouw. Therapietrouw had in ons project betrekking op de medicijninname. Na dat advies op maat kregen de deelnemers ook nog een bezoek van een leefstijlcoach en een paar aanvullende telefonische coachingsgesprekken.

17

PAK’EM+GO

Leven na EMGO+ …… Karen Broekhuizen (Vervolg)

Kun je kort wat vertellen over die resultaten? Ja, we hebben eigenlijk gezien dat mensen met erfelijk verhoogd cholesterol door de interventie een betere leefstijl lieten zien, maar dit was ook het geval in de controle groep. Daarom hebben we geen interventie-effect kunnen aantonen. Daarnaast hebben we ook nog gekeken naar het effect van de interventie op verschillende biologische uitkomstmaten, zoals cholesterol en de bloeddruk. Daar zagen we helaas ook geen effecten.

Als je, je tijd bij het EMGO+ Instituut in enkele woorden mocht omschrijven, welke woorden zouden dat zijn en waarom? ….. [Lange stilte] .... moeilijke vraag…. In ieder geval leerzaam. Je leert gewoon zoveel tijdens zo‟n promotietraject. Als AIO ga je heel stoer van start… zo van, ik ga wel even een RCT doen, maar je moet dat uiteindelijk toch ook nog allemaal leren. Ik zie het nog steeds als een ideaal traject om in korte tijd heel veel te leren over heel veel verschillende onderwerpen. Gezellig. Ten eerste zijn dat je directe collega‟s, zoals in mijn geval de leefstijlcoaches, mijn onderzoeksassistent, co-promotor en promotoren. Het feit dat je in een team werkt is gewoon erg leuk. Daarnaast heb je natuurlijk ook nog je collega AIO‟s. Iedereen is natuurlijk wel met zijn eigen ding bezig, maar ik heb echt genoeg positieve ervaringen overgehouden aan alle leuke dingen die we naast het werk deden, zoals etentjes, borrels (i.e. de kaasstengels in The Basket), en congressen.

18

PAK’EM+GO

Leven na EMGO+ …… Karen Broekhuizen (Vervolg)

Waar ben je nu werkzaam? En wat ga je nu precies doen? Ik werk nu bij het “Institute for Evidence-Based Medicine in Old age” (IEMO). Dat is een vrij nieuw instituut dat verbonden is aan de afdeling Ouderengeneeskunde van het LUMC. Het doel van dit instituut is eigenlijk om de onderbouwing van behandelrichtlijnen voor ouderen te verbeteren. Van belang is dat dit soort richtlijnen Evidence-Based zijn, dus dat er in ieder geval een RCT naar een onderwerp gedaan is. Maar bij behandelrichtlijnen voor 80-plussers is dit vaak niet het geval. Ten eerste komt dit doordat het lastig is om een RCT bij ouderen uit te voeren. Je wilt als onderzoeker toch vaak een overzichtelijke steekproef van mensen tot 65 jaar. Na 65jarige leeftijd krijgen mensen namelijk vaak last van co-morbiditeiten, waardoor het lastig is om te bepalen wat precies door de interventie komt en wat door de ziekte ernaast. Daarnaast is het zo dat sommige processen in het lichaam veranderen naarmate mensen ouder worden. Over het algemeen wordt een hoge bloeddruk bijvoorbeeld door artsen gezien als iets slechts en worden medicijnen voorgeschreven om deze te verlagen. Bij ouderen is het op dit moment nog maar de vraag of een hoge bloeddruk slecht is. De hersenen zouden hierdoor namelijk beter doorbloed zijn, waardoor mensen waarschijnlijk ook betere cognitieve functies hebben. Om deze redenen zijn er op dit moment een hoop richtlijnen voor ouderen waarvoor eigenlijk geen wetenschappelijk bewijs is. Binnen mijn functie als Postdoc onderzoeker bij het IEMO zal ik me deels met lopende onderzoeksprojecten bezighouden. Zo ben ik bijvoorbeeld de coördinator van een grote multi-center trial, waarin we gaan onderzoeken wat het effect van het geven van schildklierhormoon is op hart- en vaatziekten en kwaliteit van leven bij 80-plussers. Daarnaast zal ik nieuwe onderzoeksvoorstellen schrijven en meedenken met het bepalen van de toekomstige strategie van het IEMO.

PAK’EM+GO

19

REBUS Voor iedereen die ook kans wil maken op zo‟n te gekke prijs, hieronder de nieuwe opgave. Stuur jouw oplossing naar [email protected]!

Er was deze winter natuurlijk tijd genoeg om eens rustig bij de open haard te gaan zitten voor de rebus. Uiteindelijk stuurden 15 collega‟s de juiste oplossing (als de vos de passie preekt, boer pas op je ganzen) in! Maaike de Roo was de welverdiende winnaar. Behalve het sturen van het correcte antwoord had ze ook nog de moeite genomen om het land in te trekken op zoek naar cultureel bewijsmateriaal.

Maaike, gefeliciteerd met de EMGO+ rebusprijs

Kijk snel de volgende bladzijde voor de nieuwe rebus!

PAK’EM+GO

20

REBUS (Vervolg)

Wil jij ook zo’n mooie prijs winnen? Doe dan mee en los onderstaande Rebus op en wie weet staan we binnenkort bij jou aan deur! De oplossing kun je mailen naar [email protected]

PAK’EM+GO

21

Poëmgo

Een merel

Er is iets in de zang van een merel het is voorjaar, je wordt wakker je ligt te denken in de nacht het raam staat open - er is iets waarvan de vogel zingt en je denkt aan wat je moet opgeven er is iets in je dat leeg is en het stroomt vol met het zingen van die merel

Gedicht: Rutger Kopland.

In deze rubriek worden ingezonden gedichten geplaatst. Ook door de muze bezocht? Dit is dé kans om uw puntdicht, rondeel, haiku, sonnet of limerick te openbaren aan een groter publiek. Leef u uit, en stuur uw rijm naar [email protected]!

22

PAK’EM+GO

In the spotlight….. Het Nederlandse Tweelingen Register

De afgelopen tijd was het EMGO+ instituut weer regelmatig in de media te zien. Onder andere het Nederlands Tweelingen Register (NTR) van de afdeling biologische psychologie zagen we regelmatig voorbijflitsen in dagbladen en op tv. Pak‟EM+GO heeft Maria Groen-Blokhuis, promovenda bij het NTR, gevraagd om ons iets meer te vertellen over deze plotselinge media aandacht.

We hebben de afgelopen maand het NTR gezien in de Volkskrant, het AD, het NRC en meerdere regionale dagbladen. Daarnaast verscheen hoogleraar Dorret Boomsma samen met een aantal tweelingen bij Pauw en Witteman. Vanwaar opeens deze belangstelling voor het NTR? Het Nederlands Tweelingen Register bestaat dit jaar 25 jaar. Dit hebben we uitgebreid gevierd met een tweelingendag in Burgers Zoo. Tijdens deze dag konden de deelnemers niet alleen de dierentuin bezoeken maar ook informatie krijgen over de onderzoeksresultaten en meedoen aan onderzoeksdemonstraties om te kijken in hoeverre ze verschilden in bijvoorbeeld spontane gedachten, maar ook BMI en vetpercentage . De media heeft dit 25 jarig jubileum aangegrepen om te laten zien wat het tweelingenonderzoek allemaal heeft opgeleverd.

23

PAK’EM+GO

In the spotlight….. Het Nederlandse Tweelingen Register (Vervolg) Het NRT en de afdeling biologische psychologie horen nog niet zo lang bij EMGO+. Zou je ons nog wat meer kunnen vertellen over het NTR? We zijn inderdaad onderdeel van de + in EMGO+ . Het NTR is 25 jaar geleden begonnen met het verzamelen van data bij tweelingen en hun families. De deelnemers worden gevolgd in de tijd en krijgen om de paar jaar een vragenlijst toegezonden, daarnaast worden bepaalde groepen deelnemers uitgenodigd voor aanvullende onderzoeken op de VU. Ouders van pasgeboren tweelingen worden via de babyfelicitatieservice Felicitas uitgenodigd om deel te nemen aan het NTR. Oudere tweelingen kunnen zichzelf via de website aanmelden. Het onderzoek is oorspronkelijk opgezet om inzicht te krijgen in de mate waarin gezondheid en gedrag bepaald worden door erfelijke aanleg of door omgeving. Maar inmiddels is er ook van heel veel deelnemers genetisch materiaal verzameld en doen we steeds meer onderzoek naar welke specifieke DNA varianten verantwoordelijk zijn voor een bepaalde aandoening of karaktertrek. Wat zijn tot nu toe de meest spectaculaire wetenschappelijke bevindingen vanuit het NTR? We hebben van heel veel eigenschappen en aandoeningen waar voorheen aan werd getwijfeld of deze genetisch of- omgevingsbepaald zijn aan kunnen tonen dat deze in ieder geval deels genetisch bepaald zijn. Denk aan intelligentie (IQ), depressie, ADHD en overgewicht.

PAK’EM+GO

24

In the spotlight….. Het Nederlandse Tweelingen Register (Vervolg) Wat gaat er tijdens de komende 25 jaar NTR gebeuren denk je? Ik denk dat we het DNA van alle deelnemers waarvan we biologisch materiaal hebben zouden kunnen gaan sequencen. De technologie om dit te doen wordt goedkoper en gemakkelijker. Daardoor kunnen we nog meer te weten komen over de verschillende genetische varianten die invloed hebben op bepaalde aandoeningen. Daarnaast zullen de modellen de komende jaren wellicht complexer worden, door kennis van biologische systemen te integreren en meerdere genetische varianten en omgevingsfactoren tegelijkertijd te modelleren. Hoe ben jijzelf eigenlijk betrokken geraakt bij het NRT? Ik heb tijdens mijn studie geneeskunde mijn wetenschappelijke stage gelopen in Zuid-Afrika, daar hield ik me bezig met een erfelijke vorm van darmkanker. Mijn oudste co-schappen liep ik vervolgens in de psychiatrie. Door onderzoek te doen bij het NTR heb ik een interessante combinatie tussen genetica en psychiatrie gevonden. Daarnaast ben ik zelf ook één van een tweeling. Dat maakt het natuurlijk extra leuk om bij het NTR te werken.

Voor meer informatie over het Nederlandse Tweelingen register, zie: http://www.tweelingenregister.org/

PAK’EM+GO

25

Het weekend van……. Cees Hertogh

Als je de naam Cees Hertogh” googled komen er 7.750 hits naar boven. Een indrukwekkend aantal met op nummer één Team-Cees Hertogh> Personal information-EMGO. Wat doet deze “professor of elderly care medicine & geriatric ethics at the department of General Practice & Elderly Care Medicine of the Vrije Universiteit Medical Center, Amsterdam” in het weekend? Om daar achter te komen zijn we het interview gestart met een korte vragenlijst, waarbij hij steeds uit twee items kon kiezen. Zijn keuzes zijn grijs gearceerd

Ontbijt

Diner

Koffie

Thee

Weekend

Werkweek

Sporten

Tuinieren

Thriller

Vakliteratuur

Koken

Eten

Thuis

Uit

Restaurant

Bioscoop

Zaterdag

Zondag

Bondscoach

Premier

Lente- Zomer

Herfst-Winter

Film kijken

Muziek luisteren

Puur naar bovenstaande antwoorden kijkend zou je Cees als volgt kunnen omschrijven: Cees drinkt koffie in het weekend, op zaterdag, na het sporten al luisterend naar muziek. Om na het lezen van vakliteratuur te koken als was het zijn eigen restaurant waar de premier komt eten. Maar hoe ziet het herfst- winter weekend van Cees er echt uit.

PAK’EM+GO

26

Het weekend van……. Cees Hertogh (Vervolg)

Zaterdag Op zaterdag start hij met ontbijten om vervolgens de krant te lezen. Daarna wordt er overlegd wat er dat weekend op het menu staat en kan het inkopen van de ingrediënten beginnen. Afhankelijk van waar de keuze op gevallen is worden de ingrediënten gehaald op de Albert Cuyp waar een paar prima vis-, en groenteboeren zitten of in zijn eigen dorp. Want dat vind hij wel belangrijk, boodschappen doen bij de lokale middenstand. Helaas is de groenteboer uit zijn dorp recent gestopt en dat vind hij een groot gemis voor het dorp. Eenmaal thuis gekomen staat het huishouden doen op het programma, een steeds terugkomend item dat toch gedaan moet worden. Gelukkig hoeft hij niet de tuin te onderhouden, want hij houdt niet van tuinieren. Hij heeft de tuin daarom prachtig betegeld, een paar potten met planten en klaar is Cees! En dan de keuken in om te gaan koken. Hij vindt het prettig om te koken en heeft vele kookboeken waaronder “de Zilveren Lepel”. Het gerecht dat hij bereidt is altijd een combinatie van een beetje van het recept en een beetje van Cees. Hij is een creatieve kok die graag zijn eigen “touch” geeft aan gerechten. Na het uitgebreid tafelen sluit hij de avond af met lezen en het luisteren naar muziek. Hij houdt van “breed klassiek” (“oude muziek, Beethoven, Mahler, Christina Pluhar) en gaat ook graag naar het Concertgebouw.

Zondag De zondag wordt er ook gestart met een ontbijt en dan moet er toch gewerkt worden. De zondag wordt gebruikt om vakliteratuur/ artikelen te lezen, de week die komen gaat voor te bereiden en indien nodig daar de nodige voorbereidingen voor te treffen. Hij is geen sporter, maar mag wel graag wandelen en ook dat doet hij graag op zondag. De zondag wordt niet afgesloten met “Studio Sport” of een soortgelijk programma. Sterker nog, hij heeft een aversie tegen het kijken naar en beoefenen van sport. Hij noemt het een onzinnige bezigheid, onappetijtelijk om een hardloper tegen te komen op straat en een item dat onevenredig veel aandacht krijgt in de media.

27

PAK’EM+GO

Het weekend van……. Cees Hertogh (Vervolg)

Dat verklaart ook zijn keuze voor premier i.p.v. bondscoach. Premier heeft ook niet zijn voorkeur, maar mocht hij 1 weekend premier zijn en een statement maken dan gaat hij de “ouderenzorg”op zijn kop zetten met extra aandacht voor de invitale ouderen. Bovenstaand verhaal gaat over de weekenden in de herfst/winter. De weekenden in de lente en zomer zien er anders uit. Daarom hebben deze seizoenen ook zijn voorkeur. Want er is één sport waar hij zeer veel tijd en energie in steekt en dat is zeilen. De overige bezigheden tijdens deze lente/zomer weekenden verschillen niet veel van de eerder beschreven activiteiten met als verschil dat alles op en rond het water plaats vindt. In die weekenden is hij dan ook altijd op de boot te vinden Zelfs zijn grote passie, koken en tafelen, doet hij dan op de boot. Weliswaar met aangepaste recepten, maar met evenveel passie en enthousiasme bereid.

28

PAK’EM+GO

28 PAK’EM+GO

Wat doet men bij……. Het IBenC?

Identifying best practices for care-dependent elderly by Benchmarking Costs and outcomes of community care Op 1 januari is het IBenC project van start gegaan. Een vierjarig Europees project, gesubsidieerd vanuit het 7e Kaderprogramma met bijna drie miljoen euro. De projectcoördinatie ligt bij de afdeling Huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde. Vanuit EMGO+ zijn ook de afdeling Gezondheidswetenschappen en GGZ inGeest betrokken bij het project. Daarnaast participeren zes buitenlandse partners in IBenC. Het gaat om Università Cattolica del Sacro Cuore (Italië), Katholieke Universiteit Leuven (België), Landspitali University Hospital (IJsland), Terveyden ja Hyvinvoinnin Laitos (Finland), Hochschule für Technik und Wirtschaft (Duitsland) en de European Health Management Association, Ltd. (Ierland). De meeste partners maken deel uit van het wereldwijde onderzoeksnetwerk interRAI. Achtergrond Door de groeiende zorgvraag van een verouderende populatie tegenover een afnemende beroepsbevolking, is er grote behoefte aan een kosteneffectieve gezondheidszorg in Europa. Door hoogwaardige zorg aan huis kunnen ouderen langer zelfstandig blijven wonen en de kosten van langdurige opnames in verzorg- en verpleeghuizen beheersbaar blijven. Er is nog maar weinig bekend over welk type zorg de best mogelijke uitkomsten voor thuiswonende ouderen behaalt tegen redelijke kosten. Doel Het doel van IBenC is het identificeren van best practices in de zorg voor thuiswonende zorg afhankelijke ouderen, door het benchmarken van kosteneffectiviteit van verschillende zorgmodellen. Hierin worden de kosten van zorggebruik (vanuit een maatschappelijk perspectief) en de kwaliteit van zorg betrokken. Methode in het kort Vanaf 2014 zullen patiëntuitkomsten van 2750 ouderen die thuis zorg ontvangen longitudinaal worden gemeten in zes landen (België, Duitsland, Finland, Italië, IJsland en Nederland). Het instrument dat hiervoor wordt gebruikt is de interRAI Home Care (interRAI-HC), een gestandaardiseerd instrument dat wereldwijd routinematig wordt ingezet om patiëntuitkomsten en kwaliteit van zorg te meten. Op basis van de interRAI-HC data kunnen 22 kwaliteitsindicatoren (QIs) gegenereerd worden, die een reflectie zijn van de kwaliteit van de geleverde zorg.

PAK’EM+GO

29

Wat doet men bij……. Het IBenC? (Vervolg)

Naast data over patiëntuitkomsten wordt met de interRAI-HC ook relevantie informatie voor zorgkosten verzameld, zoals geboden (mantel)zorg, voorgeschreven medicatie en behandelingen. Tot nu toe is de interRAI-HC vooral gebruikt voor het monitoren van patiënten en is onderzoek met dit instrument met name gericht op patiëntuitkomsten en niet zozeer op zorgkosten. Binnen IBenC zal de interRAI-HC ook gevalideerd worden voor het in kaart brengen van kosten van zorg en wordt het zorggebruik gewaardeerd. Uiteindelijk zullen de ontwikkelde uitkomstmaten voor kosten en kwaliteit van zorg worden geïntegreerd in de kosten-kwaliteit ratio. Hiermee kunnen thuiszorgorganisaties niet alleen met elkaar, maar ook over landen heen vergeleken worden. Om best practices goed te kunnen typeren, worden de zorgcontexten en kenmerken van de deelnemende zorgorganisaties (zoals structuur, processen en personeelskarakteristieken) uitgebreid beschreven. Met de benchmark methode die IBenC ontwikkeld kunnen beleidsmakers en politici straks op basis van objectieve criteria keuzes maken voor het meest kosteneffectieve zorgmodel. IBenC levert hiermee een bijdrage aan de gezondheidszorg door meer inzicht te bieden in de organisatie van zorg en de uitkomsten van deze zorg, zodat meer ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen. Henriëtte van der Roest Karlijn Joling Hein van Hout

Bekijk voor meer informatie over het project onze website: www.ibenc.eu

30

PAK’EM+GO

30 PAK’EM+GO

AGENDA

April 4/12.30-17.30 Seminar Mens voor de lens 2013 — Auditorium gebouw de Leeuwenburg van de Hogeschool van Amsterdam 9/15.30-16.30 Lecture Youth Health Promotion by Sue Williams - VU University W&N Building, room C-147 10/13.30-20.30 Symposium - Fysiotherapie op weg naar 2020 'Samen excelleren' VUmc Amsterdam - Amstelzaal 15/12.30-13.30 Referaat Epidemiologie & Biostatistiek - Collegezaal Maas VUmc 4E 11.1

Mei 28/9.00-20.00 Annual Meeting EMGO+

Zie ook: http://emgo.nl/news-and-events/events/