Pagina 6. Reken uit je win(s)t

Dinsdag 01.11.2011 depers.nl

Hollandse rebel Moustafa

De puistjes van Albanië

De Hollandse Libiër Moustafa vocht met de rebellen tegen Gaddafi.

Dictator Hoxha liet 750.000 bunkers bouwen. Ze zijn onverwoestbaar.

....

....

Pagina 6

Pagina 12

GRATIS, MAAR NIET GOEDKOOP

De inworp is de verwaarloosde sleutel tot succes

....

Pagina 23

Polen raken hun kluts kwijt

Ze zeggen last te hebben van het op een kluitje wonen, discriminatie en eenzaamheid. Een groeiende groep Polen in Nederland komt in psychische nood.

....

Pagina 3

P r ij

smeti

n g C o ns

Kijk voor onze aanbiedingen elders in deze krant!

umen te

ng ids

no v

em

be

r2

011

Naar Dirk dus!

Reken uit je win(s)t tste Ga jij voor de titel ‘het groo d’? rekenwonder van Nederlan mber kun Van 10 oktober t/m 11 nove e jij jezelf een plek in de final rekenen! Ga snel naar: .nl en www.bar tjensrekendictee ndictee. doe mee met het online reke mber Misschien strijd jij op 25 nove re in Zwolle tegen ruim 150 ande grootste rekenaars voor de titel: ´Het d´. rekenwonder van Nederlan

M T ili ip eu v Ce an nt ra al

GETTY IMAGES

Energiezuinige verlichting kiezen

Altijd de juiste lamp De gloeilamp maakt plaats voor nieuwe, zuinige lampen. Bij deze lampen moet u op nieuwe kenmerken letten, zoals lumen en kelvin.

De juiste lamp kiezen is makkelijk met het gratis ‘Advies op maat zuinige lamp kopen’ van Milieu Centraal. Vul in, en u krijgt een kort lijstje met de eigenschappen waar u in de winkel op kunt letten. Ga naar www.milieucentraal.nl/zuiniglicht.

www.milieucentraal.nl Alles over energie en milieu in het dagelijks leven

12:00 uur

13:00 uur

20:30 uur

NiksBezuinigen Rijksambtenaren staken in Utrecht voor loonstijging.

Mauro! Manifestatie ‘Mauro moet blijven’ op Plein in Den Haag.

Toitoitoi Allerlaatste concert van Lee Towers in Ahoy Rotterdam - koning.

2

Dagblad De Pers Dinsdag 1 november 2011

Eerst

Wat Diederik Stapel verzon, was te mooi om waar te zijn. Wetenschappelijke horror Pagina 7

Rutte zou Grieken moeten danken

Cartoon Argus

Onderzoekscommissie: Stapel fraudeerde

#Kassa

Nederland heeft een hogere staatsschuld dan voor de crisis, maar betaalt fors minder rente. Hoe kan dat? Redactie economie Amsterdam

De teller stond eind tweede kwartaal op 383 miljard euro. Daarmee is de overheidsschuld 120 miljard hoger dan eind 2007, zo meldde het CBS gisteren. Ondanks al die extra schuld betaalt de overheid minder rente dan voor de financiële crisis. Het scheelt op jaarbasis zelfs een miljard. Ook uitgedrukt als percentage van de totale uitgaven was er sprake van een lagere rentelast vergeleken met voor de crisis. Zo was de rentebetaling in het tweede kwartaal van 2007 4,5 procent van de totale overheidsuitgaven. In dezelfde periode dit jaar

Libië heeft interimpremier gekozen

Acties in ov nog steeds geen uitgemaakte zaak

Tripoli Abdul al-Raheem al-Qeeb is gisteren gekozen tot interimpremier van Libië, zo meldde de Arabische nieuwszender al-Jazeera. Al-Qeeb is een academicus uit de hoofdstad Tripoli en opvolger van Mahmoud Jibril. Het volk van het Noord-Afrikaanse land wist na een maandenlange opstand dictator Muammar Gaddafi te verdrijven. Gaddafi kwam eerder deze maand om.

Zoetermeer Het is nog altijd onduidelijk of de ov-staking op 6 november in de grote steden doorgaat. FNV-vakbond Abvakabo kondigde de 24-uursstaking eerder aan, maar houdt in afwachting van een vervolggesprek met minister Schultz van Haegen (Infrastructuur) een slag om de arm. De vakbond en de minister spraken elkaar gisteren over de acties en de aangekondigde bezuinigingen.

‘Flexwerk biedt geen economisch voordeel’

Washington De Verenigde Staten zijn gestopt met de financiering van de Unesco, de cultuurorganisatie van de VN. Dat maakte een zegsvrouw van het ministerie van Buitenlandse Zaken gisteren bekend. Eerder op de dag was Palestina het volwaardige lidmaatschap van de Unesco toegekend. Een Amerikaanse wet verbiedt de financiering van elk VN-orgaan dat Palestina als lid erkent. Gaat dit jaar om 60 miljoen dollar.

Amsterdam De overvloedige inzet van uitzendkrachten en tijdelijke contracten levert geen economisch voordeel op. Die conclusie trok Paul de Beer, hoogleraar arbeidsverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam, gisteren uit twee wetenschappelijke onderzoeken. ‘Voor sommige werklozen biedt een flexibel contract wel een opstap naar werk, maar heel vaak leidt dit niet tot doorstromen naar een vaste baan’, zei De Beer.

4 5

In de mini-sudoku gebruikt u op elke horizontale rij, op elke verticale rij en in elk vak de cijfers 1 tot en met 6 één keer. X Meer puzzelen? Zie pagina 21

© SANDERS-PUZZELLAND

Mini-sudoku

Neelie Kroes ‘ontslaat’ woordvoerder #Opvallend

Neelie Kroes heeft een nieuwe woordvoerder. Opvallend, want met haar tot voor kort vaste woordvoerder was ze volgens insiders zeer close.

6 3

5

2 5

4 4 6

Niet blij met Bea

deel van de staatsschuld. Dat beleggers Nederland als veilig beschouwen heeft weer alles te maken met ons solide begrotingsbeleid. Door de crisis steeg de staatsschuld wel flink, maar bleef toch ruim onder het Europees gemiddelde. Bovendien ziet het er naar uit dat het begrotingstekort de komende jaren snel slinkt, door de bezuinigingen. De staatsschuld stabiliseert zo op een aanvaardbaar niveau. Beleggers belonen dat goede gedrag nu. Dit wil niet zeggen dat de eurocrisis niets kost. Nederland doet mee aan twee Griekse reddingsacties, waarbij vele miljarden op het spel staan. Bovendien is de eurocrisis slecht voor het vertrouwen, wat zijn weerslag heeft op de economie. Rutte mag dus boos zijn op de Grieken, enige dankbaarheid is ook op zijn plaats.

Henk Willem Smits Amsterdam

VS stoppen financiering Unesco om Palestina

Start up

was dat 3,8 procent. Daarmee zit Nederland ruim onder het gemiddelde van 5,9 procent van de eurolanden. Dit mag gerust een grote meevaller genoemd worden. Want het zag er eerst naar uit dat de rentelasten door de crisis zouden stijgen, met als gevolg meer bezuinigingen en lastenverzwaring dan nu gerealiseerd. Indien de rente niet was gedaald, was de staat in drie jaar tijd zo’n zeven miljard euro extra kwijt geweest aan rentekosten, zo becijferde de Volkskrant laatst. Dat dit scenario niet is uitgekomen danken we grotendeels aan de eurocrisis. Sinds Griekenland in de problemen kwam, daalde de rente die de overheid betaalt op nieuwe leningen, omdat beleggers ons land als veilige haven zien. Nu de rente al een tijd historisch laag staat, geldt het gunstige tarief voor een steeds groter

6 1

Bacterie legt afdelingen van ziekenhuizen stil

Rechtszaak volgen via internet vanaf 2015

Nijmegen De afdelingen intensive care en medium care van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis CWZ in Nijmegen zijn gesloten, nadat eind vorige week bleek dat vijf patiënten een besmetting met een bacterie hadden opgelopen. De vijf worden geïsoleerd verpleegd. De overige patiënten van beide afdelingen zijn naar andere ziekenhuizen overgebracht, aldus een woordvoerder van het CWZ.

Den Haag Burgers moeten vanaf 2015 de voortgang van een rechtszaak waarbij ze betrokken zijn via internet kunnen volgen. Dat is een van de punten uit de ‘innovatieagenda’ van minister Ivo Opstelten (Veiligheid en Justitie) over vernieuwingen in het rechtsbestel. De agenda is gisteren door de bewindsman naar de Tweede Kamer gestuurd. Ook wil Opstelten mediation bevorderen.

Demonstranten op Bonaire wachten koningin Beatrix op met spandoeken. Ze zijn niet blij met de invoering van het directe Nederlandse bestuur. FOTO: ANP

Eurocommissaris Neelie Kroes (digitale agenda) heeft afscheid genomen van haar vaste woordvoerder Jonathan Todd. De Brit is tijdelijk vervangen, in afwachting van een nieuwe vaste woordvoerder, vertelt een medewerkster van het secretariaat van Kroes. Opvallend, want de Brit Todd was al zo lang als Kroes in Brussel zit het aanspreekpunt voor de eurocommissaris. Todd zou belangrijk hebben bijgedragen aan Kroes’ imago van ijzeren dame in haar vorige rol, commissaris voor mededinging, vertelt Stan de Jong, co-auteur van een pas verschenen biografie over Kroes. ‘Imagotechnisch is hij heel belangrijk geweest. Ze waren zeer nauw.’ Reden van het vertrek van Todd is niet bekend, Kroes’ nieuwe tijdelijke woordvoerder reageerde niet op het verzoek tot een reactie. Gerucht in Brussel is dat Todd achter een anonieme uitspraak zit op nieuwswebsite EUobserver.com, waarin hij zich denigrerend uit laat over het Europees Parlement. ‘Het komt er op neer dat we het parlement van ons af moeten schudden...’ Dat zou kwaad bloed hebben gezet bij Kroes.

Griekse premier wil referendum over ‘bail out’ #Eurocrisis

Griekenland houdt een referendum over het laatste reddingspakket, kondigde de premier gisteren aan. Als dat maar goed gaat. Redactie buitenland Amsterdam

Wat gebeurt er als de Grieken nee zeg-

gen tegen de laatste reddingoperatie? Niet precies te voorspellen, maar de kans op een faillissement en vertrek uit de eurozone nemen wel toe. Want als Griekenland geen geld meer krijgt, kan het zichzelf onmogelijk financieren op de markt. Als het geld op is – en dat zou niet lang duren – is het land gedwongen weer een eigen munt in te voeren. Dat zou tot

chaotische taferelen leiden en waarschijnlijk tot een fikse financiële crisis in Europa. Bijna 60 procent van de Grieken oordeelt negatief of waarschijnlijk negatief over het reddingspakket, zo blijkt uit een opiniepeiling van zaterdag. De bevolking baalt van de geeiste bezuinigingen, zware recessie en hoge werkloosheid.

Artsen zijn schuldbewust

Cokeboek

Priesters vs. dekseldieven

Driekwart van de Nederlandse medisch specialisten geeft toe dat ze wel eens een fout maken. Bijna de helft ligt daar ’s nachts van wakker.

Gisteren werd een kookboek voor en door drugsgebruikers gelanceerd. Er staan onder meer recepten in die geschikt zijn voor slechte gebitten.

Het stadsbestuur van het Poolse Lodz laat de putdeksels zegenen door priesters. Dit moet dekseldiefstal door metaaldieven tegengaan.


Met tien man in een ruimte wonen, leidt soms tot klachten

Eerst

Marta Ligaj Psychologe GGZ Keizersgracht

3

Pool in psychische nood zoekt hulp #GGZ Een groeiende groep Polen in Nederland krijgt psychische hulp. In twee jaar tijd klopten er 700 aan bij een nieuwe GGZ-instelling met Poolstalige medewerkers. Ze hebben last van eenzaamheid, slechte huisvesting en discriminatie. Remco Tomesen Amsterdam

Ze kreeg zoveel Polen over de vloer met psychische problemen, dat ze de vraag als zelfstandig psychiater niet meer aan kon. Iwona Smoktunowicz besloot daarom in 2009, met hulp van anderen, een GGZ in Amsterdam op te richten met Pools-sprekende medewerkers, de GGZ Keizersgracht. De vraag was zo groot dat er nu ook filialen zijn in Eindhoven, Deventer, Utrecht en Zoetermeer. In twee jaar tijd kwamen er volgens de instelling zo’n 700 Polen voor therapie. Bij de GGZ werken in totaal 11 psychiaters en psychologen, die vrijwel allemaal Pools en Nederlands spreken. Meer dan 200.000 Polen wonen er nu in Nederland. De meesten kwamen hiernaartoe na de toetreding van Polen tot de EU in 2004, en vooral nadat ze in 2007 zonder vergunning in ons land mochten werken. Veel patiënten bij de GGZ Keizersgracht komen uit die golf, maar er zijn ook patiënten die al langer in Nederland wonen.

Schaamte De Nederlandse regering heeft gefaald bij het in goede banen leiden van de toestroom van arbeidsimmigranten uit Polen, stond in een in september verschenen rapport van een Kamercommissie. Deze schrok van het grote aantal malafide uitzenbureaus en de schrijnende huisvesting. Polen klagen zelf over discriminatie door Nederlanders. Deze problemen, zo blijkt, komen terug in de behandelkamer van de psychiaters. ‘Ik heb een sessie met een dame gehad die in het openbaar geen Pools tegen haar kind durfde te spreken. Uit schaamte, omdat ze bang was dat Nederlanders haar op een hoop gooien met Polen die zich hier slecht gedragen’, vertelt psychologe Marta Ligaj, die voor GGZ Keizersgracht werkt. Ligaj: ‘Sommige Polen voelen zich gediscrimineerd. Of laten zich discrimineren.’ De psychologe heeft ook sessies met Polen die problemen hebben door het op een kluitje wonen met landgenoten. ‘Als je met tien mensen een half jaar in een ruimte woont, kan dat tot problemen leiden.’ Mensen komen niet uitgerust op hun werk, of hebben er last van constant in een groep te moeten leven. Uit heel Nederland komen Polen met psychische nood naar Amsterdam, zegt hoofdpsychiater Smoktunowicz. Daarnaast behandelt de GGZ Nederlandse patiënten: enkele honderden de afgelopen twee jaar. Omdat veel Polen overdag werken, is de instelling ‘s avonds tot tien uur open, en ook op zaterdag. Polen durven vaak niet aan hun baas te vertellen dat ze naar een psychiater of psycholoog gaan, zegt Eugeniusz Brzezinski, officemanager bij de GGZ. ‘Ze zijn bang hun baan te verliezen. Er komt ook intimidatie bij en ze kennen de regels in Nederland niet. En zeker onder Polen is naar de psychiater gaan nog taboe.’ Hij denkt dan ook dat nog een veel grotere groep

Psychiater Iwona Smoktunowicz in haar kantoor: ‘Uit heel Nederland komen Polen met psychische nood hiernaartoe.’ FOTO’S: FRANK GROELIKEN

mensen met problemen de weg naar de GGZ Keizersgracht níet weet te vinden. Ook zijn er natuurlijk de Polen die naar andere GGZ-instellingen gaan, waar het personeel geen Pools spreekt. Wat ook nog een drempel is voor Polen om naar de GGZ Keizersgracht te gaan, is dat ze eerst naar de Nederlandse huisarts moeten voordat ze naar de instelling kunnen. De GGZ Keizersgracht is een tweedelijnsinstelling; behandelingen worden grotendeels vergoed door Nederlandse ziektekostenverzekeringen.

Polen. Of ze raken door verveling aan alcohol of drugs.’ De Pool die verslavingsgevoelig is, is hier dus extra kwetsbaar. Komt ook nog eens bij dat softdrugs in Nederland overal verkrijgbaar zijn. ‘Ze zien coffeeshops en denken: iedereen doet het hier, dat is veilig. Ze krijgen alleen niet de verhalen mee uit de Nederlandse media, over dat cannabis ook heel slecht kan zijn’, zegt Smoktunowicz. Ook problemen tussen ouders en kinderen komen voor, vertelt ze. Kinderen nemen de

liberale, ‘we praten overal over’, cultuur van school mee naar huis, waar de Poolse normen heersen. Ouders verwachten dat kinderen simpelweg naar ze luisteren, discussie wordt niet gewaardeerd.

Boerenmeisjes Ook Polen die al langer hier zijn hebben soms psychische klachten. Brzezinski: ‘In de jaren tachtig en negentig gingen redelijk wat Nederlandse mannen op zoek naar een vrouw in Polen. Sommige van die

Aanwakkeren De Polen die hier psychische klachten krijgen, hebben daar veelal genetische aanleg voor, vertelt Smoktunowicz, die al sinds de jaren tachtig woont en werkt in Nederland. ‘Net als dat een percentage van de Nederlanders die aanleg heeft.’ Door hun verblijf in Nederland krijgen die ‘mensen met aanleg’ te maken met ‘omgevingsfactoren’, die zo’n genetische kwetsbaarheid, ‘aanwakkeren’. Gevolg: psychische kwalen. Smoktunowicz: ‘Het inburgeren kan niet goed verlopen. Mensen komen hier in hele groepen naar toe en wonen met elkaar; ze raken geïsoleerd van de rest van de samenleving, en van hun familie en vrienden in

Allochtone GGZ-cliënten Totaal aantal cliënten in de tweedelijns zorg in 2006, van 70% is de herkomst bekend 12.624 10.932 10.216

3%

3,2%

3,8%

van 358.846 inwoners



Turkije

Marokko

Suriname

3.763

2,9% van 130.538 inwoners

Ned. Antillen

Over het totaal aantal Poolse cliënten bij ggz-instellingen bestaan (nog) geen cijfers. Wat wel bekend is: de groep groeit. BRON: GGZ 2007, CBS 2005

vrouwen die toen met hun man in Nederland gingen wonen, hebben nu problemen.’ Dat zijn volgens hem vaak niet de hoogopgeleide vrouwen, maar de ‘boerenmeisjes’, die meer moeite hadden om zich de taal eigen te maken, om te integreren en om te wennen aan de liberale Nederlandse samenleving. Zulke vrouwen hebben in Nederland weinig opgebouwd, missen hun familie in Polen, ze zijn vereenzaamd. Net als bij andere GGZ-instellingen is er de vrees voor de bezuinigingen, die de GGZ-sector hard treffen. Ligaj: ‘Ik ben bang dat het door de eigen bijdrage van 200 euro minder druk wordt.’ Komt nog eens bij dat de aanpassingsstoornis afvalt als psychiatrische aandoening; behandelingen worden niet meer vergoed door verzekeraars. Die stoornis kan optreden ‘binnen twee maanden nadat mensen een grote verandering hebben ervaren, een culturele shock.’ Er zijn Polen die deze stoornis hebben. Hoe het afliep met de vrouw die geen Pools sprak tegen haar kind? Ligaj: ‘Die schaamte was onderdeel van een groter probleem. Maar dat ze haar eigen taal niet durfde te spreken, is nog schadelijker voor haar kind. Die kan een identiteitsprobleem ontwikkelen en zich afvragen wie ben ik, wat is er mis met mijn afkomst?’

Wie is het?

De ‘Mo’ zit weer in de maand

Letselschade tentoongesteld

Wie is de echte 7 miljardste wereldburger? De VN wezen Danica uit de Filippijnen aan, terwijl Plan International het houdt op baby Nargis uit India.

Vanaf vandaag laten ruim 750 Nederlandse mannen in het kader van ‘Movember’ hun snor staan om aandacht te vragen voor prostaatkanker.

De afgebroken slagtand van olifant Razda is binnenkort waarschijnlijk te bewonderen in Dierenpark Emmen, aldus een woordvoerder.

4


Minder schrijnende gevallen kregen wél een vergunning.

Eerst

Raymond Knops CDA-Kamerlid

#Meuro Eén asielzoeker. Duizend miljard euro. Twee issues die de knettergekke Haagse gedoogwerkelijkheid blootleggen. ‘De meest cynische en slechte oplossing.’

Komt dat zien: bizarre gedoogshow

Camil Driessen Peter Wierenga Den Haag

Het wordt weer een knettergekke dag in Den Haag. Eerst gaat de oppositie bot vangen in het debat over Mauro – de Angolese jongen die een dramatische laatste oproep doet om hem een verblijfsvergunning te geven – om vervolgens ’s avonds vrolijk verder te mogen praten over de eurocrisis. Want Mauro is niet zomaar een asielzoeker. Hij is het symbool voor de weerzin bij de oppositie tegen het rechtse kabinet. Het minderheidskabinet dat hen vaak nodig heeft, maar ze net zo makkelijk de vinger geeft. Zo voelen ze dat. Ze hebben een punt. Oké, je kunt wel roepen dat de kritiek op Leers hypocriet is, omdat Mauro ook onder het vorige kabinet niet mocht blijven, nota bene onder PvdA-staatssecretaris Nebahat Albayrak. Die het beslissen over ‘schrijnende gevallen’ doorgaans aan ambtenaren overliet en daar naar eigen zeggen niet wakker van lag. Maar als de publiciteitscampagne op volle toeren draaide, ging zij net zo goed door de knieën. Vlak na haar aantreden in 2007, op de dag voordat op het Plein in Den Haag onder het mom ‘Eric moet blijven!’ een wereldrecordpoging bal hooghouden zou plaatsvinden, kreeg Congolees Eric Fuanani uit Klundert een verblijfsvergunning van haar. Toen was hij al bij EenVandaag geweest. Alleen is wikken, wegen en je laten overtuigen door handtekeningenacties en een voetbalwedstrijd voor Leers geen optie. En dat komt door de samenwerking met de PVV. Betrokken politici willen het niet on the record bevestigen, maar het is publiek geheim dat de minister niet de ruimte kreeg om voor Mauro een regeling à la Sahar (verwesterde meisjes uit Afghanistan) te treffen.

Mauro Manuel Schrijft een brief: ‘Ik wil zo graag ieder jaar Koninginnedag vieren en ... het Nederlands elftal kampioen zien worden.’

Van Haersma Buma Doelt op rol media in Babylonische spraakverwarring: ‘Hoe zorg je dat minister bij schrijnendheid zelf kan oordelen?’

Geert Wilders Ziet vandaag hoe betrouwbaar het CDA is. ‘Er wordt nog gestemd, dus we moeten afwachten wat daaruit komt.’

Slikken De PVV heeft al een keer moeten slikken en houdt nu een zelfde soort oplossing (zoals voor een kleine groep jongeren in pleeggezinnen) tegen, sterker nog, Leers zou zelfs zijn discretionaire bevoegdheid niet mogen inzetten. Iets wat hij volgens het gedoogakkoord ‘terughoudend’ moet doen. Dus komen we in de bizarre situatie dat een minister uitvoerig moet uitleggen dat hij echt niet zomaar van zijn discretionaire bevoegdheid gebruik mag maken – terwijl het begrip juist inhoudt dat dit aan hem is en aan niemand anders. Die bizarre situatie werd nog eens door fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma op het partijcongres bevestigd. Laat het buiten de media, stelt hij: ‘Hoe zorg je dat minister bij schrijnendheid zelf kan oordelen?’ De nieuwe Haagse werkelijkheid is

Commotie over Mauro tijdens het debat in de Tweede Kamer vorige week. DIRK HOL/WFA

dus: houd het stil en regel het in de achterkamers. CDA-Kamerlid Raymond Knops geeft openlijk toe dat er dan ‘meer mogelijk was geweest. Ik weet zeker dat minder schrijnende gevallen dan Mauro wél een vergunning hebben gekregen’. Boem. De oppositie voelt haarfijn aan dat Leers hen eigenlijk meer tegemoet wil komen, maar niet mag. Net zoals de bezuinigingen van 18 miljard onwrikbaar zijn, ondanks de steun van PvdA, GroenLinks, ChristenUnie en D66 voor cruciale onderwerpen als de missie in Kunduz, het pensioenakkoord, de eurocrisis.

Het is al een schizofrene situatie, maar in combinatie met het eurodebat wordt het nog schizofrener. Terwijl Wilders hardop blijft roepen dat de Grieken geen cent meer mogen krijgen, ligt er vanavond een schimmig plan om het noodfonds op te hogen tot 1.000 miljard euro. Oftewel – die ene asielzoeker, daar kunt u naar fluiten, maar wilt u hier wel even tekenen voor 1 biljoen euro? Het is niet voor niks dat financieel woordvoerder Ronald Plasterk van de PvdA roept dat het van den gekke is dat Rutte en co op zo’n belangrijk dossier niet op support van Wilders

hoeft te rekenen. Daar kan Plasterk zelf iets aan doen. Zoals ze in Slowakije deden, waar de oppositie het kabinet tot aftreden dwong in ruil voor een ja-stem voor het europakket.

Druppel Precies wat ook de Almeerse wethouder Adri Duivesteijn, voor wie ‘Mauro’ de druppel’ is, wil. Zo ver is het nog lang niet. Plasterk maakt met een hausse aan media-optredens duidelijk dat zijn steun niet vanzelfsprekend is, maar zegt dat hij het pakket ‘op de inhoud’ beoordeelt. Zo gaat het grote gedoogtheater verder.

Mauro zal wel ‘gered’ worden, via de ‘Lubbers-route’: hij mag een studievisum aanvragen met steun en geld van vluchtelingenorganisatie UAF, en kan dat bij wijze van uitzondering vanuit Nederland doen. VVD, en PVV zouden met dit compromis kunnen leven, en ook de CDA-dissidenten Ferrier en Koppejan. Het betekent wél dat hij elk jaar alsnog weggestuurd kan worden. PvdA’er Hans Spekman omschreef het studievisum vorige week nog emotioneel als de ‘meest cynische en slechte oplossing aller tijden’. Je kan ook zeggen: een gedoogmonster.

Voortschrijdend inzicht

Misdadig vies

Lak aan imago

De voorheen klimaatsceptische wetenschapper Richard Muller is om. Uit zijn eigen onderzoek blijkt dat de aarde inderdaad opwarmt.

Een man met een zeer slechte adem is in Koeweit wegens zijn mondgeur beboet. Volgens het politieverslag gaf hij zijn ‘overtreding’ zelf toe.

Een Amerikaans cosmeticamerk brengt nagellak voor mannen op de markt. Er is keuze uit de kleuren grijs, paars en antraciet; in mat of hoogglans.


Desertec is het grootste infrastructuurproject ooit.

Eerst

Woestijnstroom komt snel

Column Tommy Wieringa

Het ontbreken van de C

Edward Deiters Amsterdam

Saharastroom komt in 2014 en uiterlijk in 2016 uit het stopcontact. GETTY IMAGES

Siemens, maar ook bijvoorbeeld de Italiaanse energiereus Enel.

500 Megawatt Het Marokkaanse pilotproject gaat twee miljard dollar kosten. Alleen al de eerste bouwfase, een zonnecentrale met een capaciteit van 150 Megawatt, zou Desertec een slordige 600 miljoen euro gaan kosten. De uiteindelijke capaciteit van deze zonnecentrale moet op 500 Megawatt liggen, zo’n beetje de helft van wat een moderne kerncentrale levert.

Pinokkio

‘In iedere spelshow doen BN’ers mee’ Menno van den Bos Amsterdam

Jan met de Pet-spelshow onder meer in een interview op de website van TVGids. ‘We kwamen erachter dat er bijna geen programma’s meer zijn met de gewone man. In iedere spelshow doen tegenwoordig BN’ers mee. We waren Piet uit Lunteren vergeten’, zegt hij.

Wat is de bewering?

Wat is waar?

‘In iedere spelshow doen tegenwoordig BN’ers mee.’

Pinokkio slaat zijn eigen programmagids open en gaat alle tv-programma’s langs, op zoek naar spelshows waarin ‘gewone’ Nederlanders schitteren. Bij de publieke omroep komt de teller tot acht. Van Lingo tot Eén tegen 100, van 2voor12 tot Te land, ter zee en in de lucht. Op de presentatoren na zijn deze programma’s stuk voor stuk volop gevuld met Onbekende Nederlanders. Bij de commerciële zenders is de spoeling dunner. De enige van BN’ers gespeende spelshow daar is Royal Canin dog challenge op RTL4, waarin teams van hondentrainers het tegen elkaar opnemen. Voor dit lijstje zijn niet de programma’s meegeteld die eerder dit jaar op de buis waren – Van der Boom heeft het ten slotte over ‘tegenwoordig’. Om diezelfde reden zijn ook BN’erloze programma’s die later dit jaar worden uitgezonden niet meegeteld, zoals Lotto Weekend Miljonairs, opvallend genoeg gepresenteerd door Van der

Wie zegt dat? Zanger en presentator Jeroen van der Boom.

Waar zegt hij dat? In een interview met TVGids.nl op 22 oktober.

Hoe zat het ook alweer? Leuk of niet, Bekende Nederlanders horen bij televisie als een deksel bij een pan. Talentenjachten, praatprogramma’s, spelshows: overal duiken ze op. Vooral in die laatste categorie mag dat wel wat minder, vindt presentator, volkszanger en zelf Bekende Nederlander Jeroen van der Boom. Hij presenteert sinds vorige week het programma Wedden dat ik het kan, waarin allerlei ‘gewone mensen’ komen wedden dat ze iets bijzonders kunnen laten zien in de liveshow op SBS6. Van der Boom promootte zijn

Gekozen werd voor Marokko omdat het als enige Noord-Afrikaanse land een moderne stroomverbinding met Europa (Spanje) heeft. Desertec is het grootste infrastructuurproject ooit en is begroot op 400 miljard euro. De financiering komt van internationale organisaties en regeringen. De DII-partners willen 30 procent van de investering op zich nemen. Uiteindelijk zou Afrikaanse zonnestroom volgens het plan in zo’n 15 procent van de Europese stroombehoefte kunnen voorzien.

Niet waar / Deels waar / Waar

Boom zelf. Ook kinderprogramma’s, buitenlandse shows en talentenjachten zijn buiten beschouwing gelaten. Ter vergelijking: er worden op dit moment vier spelshows uitgezonden waar wél BN’ers aan meedoen, waarvan de helft bij de commerciëlen. Een bekend voorbeeld is Ik hou van Holland.

Eindoordeel Van der Boom heeft een punt dat veel televisieprogramma’s, waaronder ook enkele spelshows, gedomineerd worden door Bekende Nederlanders. Gelukkig kunnen Onbekende Nederlanders nog steeds naar groene ballen grabbelen en ’m d’r in fietsen. Zijn uitspraak is dus niet waar.

Reactie Jeroen van der Boom: ‘Mijn gevoel was dat er tegenwoordig heel veel spelletjesprogramma’s met BN’ers op de televisie zijn. Dat gevoel blijkt deels dus te kloppen. Spelshows met Onbekende Nederlanders die iets bijzonders kunnen zijn ontzettend leuk, wat mij betreft verdient dat meer aandacht. Ik ben in ieder geval hartstikke blij dat ik met Wedden dat ik het kan dat ouderwetse spelletjesgevoel met Piet uit Lunteren weer een beetje kan terugbrengen. En ik zal voortaan, voor ik weer iets zo stellig beweer, eerst met jullie bellen.’

voor staat. Bij gewetensconflicten eerst naar links kijken, dan naar rechts en dan weer naar links, en dan veilig oversteken. Wikken, wegen, het hart laten spreken en dan doen wat de meerderheid doet. Bij twijfel toch voor stemmen. De schijn van onafhankelijkheid wekken en dan zeggen: ‘De politieke discussie in onze fractie is dinsdag. Die wacht ik af.’ Dissidentie bij het CDA: maniertjes. Ook Henk Bleker zat er lelijk mee in zijn maag, met de uitgeprocedeerde Angolese asielzoeker. Bij Pauw en Witteman probeerde hij de bittere pil te vergulden door de jongen uit te nodigen voor een voetbalwedstrijd. Een lafhartige daad. Met een gratis voetbalkaartje troostte Henk Bleker zichzelf met de gedachte dat hij toch best een toffe kerel was, al stond hij achter de beslissing om hem uit te zetten. De asielwet dient te worden gerespecteerd, zei hij, waarbij hij aantekende te walgen van zijn eigen woorden. Een vrijkaartje Twente-PSV, dat was pas onsmakelijk. Beulstroost. De man die bij voortduring Europese regelgeving aan zijn laars lapt, poseert inzake een minderjarige asielzoeker opeens als een steile handhaver der wet. Terwijl juist bij uitzetting van minderjarige asielzoekers geldt dat het recht in zijn volheid een groot onrecht is.

Tommy Wieringa is auteur van onder meer de roman Caesarion.

Belangrijke veiligheidswaarschuwing PAX AURLAND spiegeldeur IKEA verzoekt klanten die een PAX AURLAND spiegeldeur hebben gekocht van de leverancier met nummer 12650, direct contact op te nemen met de afdeling klantenservice van IKEA, via het gratis telefoonnummer 0800-453 2649. IKEA heeft meldingen ontvangen waarbij de spiegel is losgeraakt en gevallen. De spiegel kan breken en dit levert een gevaarlijke situatie op voor de gebruiker. In een geval was er sprake van licht letsel. De PAX AURLAND spiegeldeur wordt geproduceerd door meerdere leveranciers. Alléén de deur van leverancier 12650 kan ondeugdelijk zijn. Dit is ook de leverancier van de kortgeleden teruggeroepen ELGÅ FENSTAD. Het nummer van de leverancier is geprint op de achterkant van de deur, onderaan, samen met de tekst “Made in Sweden”. IKEA doet geen concessies aan de veiligheid van producten en verzoekt klanten contact op te nemen met de afdeling klantenservice van IKEA via bovenstaand telefoonnummer. U ontvangt dan instructies hoe u gratis een vervangende deur kan krijgen. Ga voor meer info naar IKEA.nl

Onze excuses voor eventuele ongemakken.

© Inter IKEA Systems B.V. 2011

Stroom uit de woestijn komt er veel eerder dan verwacht. Al volgend jaar begint in Marokko de bouw van een mega-zonnekrachtcentrale die ook Europa stroom gaat leveren.

Mooimakerij, fabeltjes, halve waarheden, Pinokkio prikt ze door. Reacties en suggesties naar: [email protected]

et CDA vertegenwoordigt het geweten van het kabinet Rutte. Dat moet ze van zichzelf. Klein partijtje, groot geweten. Het geweten is een lastig ding. Het schept verplichtingen. Als je je er eenmaal op hebt laten voorstaan, zullen anderen je er altijd aan helpen herinneren als je het zelf even verwaarloosd hebt. Vaak hoor je christen-democraten verzuchten dat ze niet meer weten ‘waar de C voor staat’. Daarmee bedoelen ze mee dat het CDA haar christelijke beginselen uit het oog verloren is. Die van het Nieuwe Testament welteverstaan (i.t.t. de christenen van het Oude Testament die zich verzameld hebben in de SGP). Barmhartigheid. Rentmeesterschap. De andere wang. Haar geweten, kortom. Dat dit niet vanzelfsprekend meer is, bleek tijdens het partijcongres zaterdag: er moest worden gestemd over een humaner beleid ten aanzien van jonge asielzoekers. De leden waren in grote meerderheid voor. Opnieuw was een belangrijke rol weggelegd voor Kathleen Ferrier en Ad Koppejan, de zg. ‘dissidenten’ van de partij. Waar die dissidentie precies uit bestaat is een schimmige zaak. Vaak roeren zij zich duchtig voorafgaand aan een omstreden besluit (samenwerking met de PVV, uitzetting van de jonge asielzoeker Mauro Manuel) en stemmen vervolgens gewoon met de anderen mee. Groepsdwang. Niemand is graag eenzaam. Niemand wil graag overal de schuld van krijgen. Ferrier en Koppejan zijn het antwoord op de vraag waar de C

H

#Energie

Binnen een paar jaar moet een reusachtige zonnekrachtcentrale in Marokko stroom voor Europa opwekken. ‘De bouw moet in 2012 beginnen’, meldde Ernst Rauch in de Süddeutsche Zeitung. Hij is projectleider ‘Desertec’ bij de Duitse verzekeraar Münchner Rück, een van de financiers van het zonneplan. Afhankelijk van de gebruikte techniek komt in 2014 en uiterlijk in 2016 de eerste Saharastroom uit het stopcontact. ‘Die energie moet in de regio worden gebruikt, maar ook richting Europa geëxporteerd worden’, aldus Rauch. ‘Alle details – de precieze plek, de technologie en de financiering – moeten er begin 2012 staan.’ En dat is veel sneller dan verwacht. ‘Mijn taak is om de komende drie jaar onderzoek te doen naar een investeringsplan’, zei de Nederlander Paul van Son drie jaar geleden nog tegen deze krant. Hij is CEO van het Desertec Industrial Initiative (DII), het consortium dat het Saharastroomproject trekt. Hierin zitten grote Duitse bedrijven als Deutsche Bank en

5

Een man kan de was doen

Gluren 2.0

Sjouwen 2.0

Goed nieuws voor de moderne huisman: Antoine, een naar sandelhout, ceder en muskus riekend wasmiddel is vanaf vandaag te koop.

Google Streetview gaat naar binnen. Het interieur van winkels, restaurants en kantoren over de hele wereld komt op Google Maps.

E-readers worden met elk boek zwaarder, bewees een Amerikaanse wetenschapper. Om precies te zijn 0,000000000000000001 gram.

6


Ik was de zevende vrijwilliger die zich aansloot.

Eerst

‘Mustafa’ meldde zich bij de Tripoli Brigade.

Rebel met een reden #Libië ‘Moustafa’ deed zeven maanden vrijwillig mee aan de opstand in zijn geboorteland Libië. De Nederlander gaat terug, nu als handelaar.

De specialiteit van ‘Moustafa’ (niet op de foto) was het bedienen van een kanon op de laadbak van een pick-up. ‘Volgens mijn kameraden trof 90 procent van mijn schoten doel.’ REUTERS Arnold Karskens Tripoli/Amsterdam

Halverwege het gesprek wijst hij op zijn borst. ‘Hier werd ik geraakt door een sluipschutter.’ Hij vist een kogel uit zijn jaszak. De kop is geplet. ‘Gelukkig had ik in Rotterdam een kogelwerend vest voor 400 euro gekocht.’ De oorlog in Libië is zo goed als gestreden maar de strijd zit nog in het hoofd van de Nederlands-Libische vrijwilliger die zeven maanden heeft meegevochten. Met zijn zwarte baret, kaki legerbroek met opgenaaide zakken en zwart baardje dissoneert hij tussen het keurig geklede publiek van het 1e Klas restaurant op het Amsterdamse Centraal Station. ‘Ik voel me als Che Guevara.’ Onze ontmoeting is een hernieuwde kennismaking. Tweemaal eerder troffen we elkaar tijdens de burgeroorlog die officieel 23 oktober is beëindigd. Op diens verzoek luidt zijn nom de guerre ‘Moustafa’ zodat zijn identiteit geheim blijft. Hij is namelijk bang dat de Nederlandse justitie komt vragen ‘wat deed je daar?’ Maar ook borrelt tijdens het gesprek de onzekerheid op over de toekomst van zijn geboorteland. ‘De islamisten vinden het misschien helemaal niet leuk wat ik zeg.’ In 1993 vluchtte hij naar Nederland, nadat de geheime dienst van Gaddafi lucht had gekregen van zijn geschreven illegale vlugschriften.

Hier vond hij werk, een vriendin en kreeg twee dochters. Het rustige leven veranderde toen de Arabische Lente half februari van dit jaar in de oostelijke stad Benghazi losbarste. ‘Ik begon met vreedzaam demonstreren voor de Libische ambassade en de Tweede Kamer, maar dat hielp niet. Gaddafi sloeg de opstanden in de steden neer.’ Via Egypte reisde hij naar de rebellen-hoofdstad Benghazi en meldde zich bij de ‘Tripoli Brigade’ die later opging in de ‘17e Februari Brigade’. ‘Ik was de zevende vrijwilliger die zich aansloot. We zouden groeien tot zo’n 1.500 man. Er zaten veel Amerikanen, Canadezen en Grieken tussen, en ook nog twee andere Nederlanders.’

Mortiergranaten Zijn vertelstijl is vriendelijk en zijn bescheidenheid groot als het gaat over zijn aandeel in de Libische revolutie. Omdat het oostelijk front weinig progressie opleverde, ‘het rolde heen en weer tussen Brega en Benghazi’, reisde de groep via Tunesië naar de westelijke Nafusa-bergen. Onder het restauranttafeltje stroopt hij zijn linkerbroekspijp op en toont inmiddels genezen wonden, kleine ronde donkere plekken. ‘Die liep ik op tijdens een van mijn zwaarste gevechten bij de stad Nalut. De troepen van Gaddafi wilden onze enige aanvoerweg afsnijden. De mortiergranaten sloegen overal in. Vier jongens zijn

we toen kwijtgeraakt, de dood was zo dichtbij.’ Nippend aan de koffie roemt hij de kameraadschap tussen de strijders. Bij de bestorming van Gaddafi’s hoofdkwartier Bab al-Azizyah in augustus raakte een medestrijder gewond door een schot in de arm. ‘Hij zei: laat me.’ ‘Ik riep: ‘Ik laat je niet in de shit. Ik breng je in veiligheid.’’ Bij de reddingsactie raakte hij zelf ook gewond. Hij stroopt zijn rechtermouw van zijn donkere sweatshirt en toont het volgende litteken. Al die tijd droeg hij een uniform van het ‘Korps Mariniers’, het was afgedankt legerplunje dat rijke sponsors de brigade hadden gegeven. ‘Mijn commandant wilde dat ik het Nederlandse vlaggetje eraf trok. ‘Ik zei: ‘Nee, dat is ook mijn land.’ Bovendien een blijk van erkentelijkheid. ‘Zonder de NAVO was de opstand nooit gelukt.’ Bij thuiskomst vroeg een dochter of hij mensen had doodgeschoten. ‘Ik vertelde dat ik niemand in de ogen heb gekeken en vervolgens gedood. Ik vocht door te schieten en dan snel weer dekking te zoeken.’ Zijn specialiteit was trouwens het bedienen van een kanon dat op de laadbak van een pick-up was gemonteerd. ‘Volgens mijn kameraden trof 90 procent van mijn schoten doel.’ Ondanks zijn aandeel in een bloedige strijd, die naar schatting enkele tienduizenden

Libiërs het leven heeft gekost, werpt ‘Moustafa’ zich op als beschermer van mensenrechten. Niemand werd mishandeld in zijn aanwezigheid, stelt hij. ‘Drie gevangen genomen Oekraïners heb ik teruggebracht naar hun ambassade.’ Die medemenselijkheid geldt niet voor alle opstandelingen, weet hij. Rebellen uit de stad Misrata lagen maandenlang onder vuur van Gaddafi. ‘Die krijgen psychische klachten als ze niet kunnen schieten.’

Waspoeder Over een paar dagen gaat hij terug naar Libië. Nee, niet om te vechten. Militair zijn is over. ‘Ik ga handel drijven in waspoeder en auto’s.’ Over de toekomst heeft hij zo zijn twijfels. Het gevaar ziet hij niet in opstandige stammen of een wederopstand van Gaddafi-getrouwen. De anarchie zal ook wel meevallen. ‘Oud-strijders hebben de keus: of zich aansluiten bij het reguliere leger of hun wapen inleveren en terug naar huis.’ Wel is hij bang voor de toenemende invloed van conservatieven en de islamitische wetgeving, de sharia. ‘Ik ben niet de man om vijfmaal daags te bidden. Ik hou van een biertje.’ Binnen een jaar staan de eerste vrije verkiezingen ooit in Libië gepland. Dan weet ‘Moustafa’ of zijn belangeloze inzet zin heeft gehad. Het liefste ziet hij de seculieren en de liberalen winnen. ‘Maar ik weet niet welke kant het opgaat.’

Revolutie

Vrijwilliger Het ministerie van Buitenlandse Zaken weet niet hoeveel vrijwilligers met een Nederlands paspoort hebben meegevochten in de Libische Revolutie (17 februari - 23 oktober 2011).’Ze melden zich niet bij de ambassade.’ Het ministerie van Binnenlandse Zaken voegt eraan toe dat vechten bij de rebellen tegen Gaddafi niet tot verlies van de Nederlandse nationaliteit leidt, ‘omdat ze niet gericht was tegen een bondgenoot van Nederland.’

eBuy

Neergesmurft

Famous last wows

Veilingsite eBay heeft in New York speciale etalages ingericht om de mobiele verkoop van producten te stimuleren.

In Los Angeles is een als smurf verklede Halloweenganger neergeschoten door plaatselijke gangsters. Ze hadden ruzie met zijn vriendin.

De zus van Steve Jobs heeft haar broers laatste woorden onthuld. ‘Oh wow. Oh wow. Oh wow’, zei Jobs kort voordat hij de laatste adem uitblies.


De commissie zet het hele vakgebied ernstig te kakken.

Eerst

7

Stapel was een sluwe megafraudeur #Interimrapport

De Tilburgse hoogleraar Diederik Stapel heeft op grote schaal fraude gepleegd. En hij kwam ermee weg, omdat de wetenschap faalde. Marcel Hulspas Amsterdam

De Tilburgse hoogleraar sociale psychologie Diederik Stapel heeft met zijn verzonnen data tientallen medewerkers en collega’s jarenlang misleid. Hoe dat kon? ‘De belangrijkste reden is gelegen in de geraffineerde werkwijze van de heer Stapel en het onbeschaamde gebruik dat hij maakte van zijn prestige, aanzien en macht.’ Aldus de Onderzoekscommisie-Levelt die gisteren een interimrapport naar buiten bracht. Dat rapport is ware wetenschappelijke horrorliteratuur. Nu al staat vast dat zeker dertig van zijn artikelen, verschenen in de beste wetenschappelijke tijdschriften, gebaseerd zijn op gefingeerde data. En het onderzoek is nog lang niet afgerond. Maar de commissie velt ook een keihard oordeel over het hele vakgebied. Stapels werkwijze was eenvoudig. Samen met een andere wetenschapper bedacht hij een onderwerp voor een empirisch onderzoek. Stapel liet de eerste uitwerking (de aanpak, welke vragenlijsten, welke benodigdhe-

den) aan die collega over, en beloofde zelf zorg te dragen voor de daadwerkelijke uitvoering. Wél vroeg hij van tevoren om een tabel met de te verwachten uitkomsten. Daarna, zo schrijft de commissie, ‘volgde er een volstrekt fictieve fase. De experimenten werden (zogenaamd) uitgevoerd onder de volledige supervisie van de heer Stapel alleen.’ Hij beweerde namelijk goede contacten te hebben met een groot aantal scholen, en zei dat hij een en ander vlotjes kon afwerken. Stapel ging te werk ‘met veel raffinement’, om te suggereren dat er van alles gebeurde. Een paar weken later ontving die collega de gegevens, panklaar voor een nieuwe gezamenlijke publicatie. Naaste medewerkers werden in het duister gehouden. Verzoeken van promovendi om ook een keer vragenlijsten te mogen afnemen, werden afgewimpeld: Stapel vertelde hen dat de scholen ‘absoluut niet wilden dat anderen dan de heer Stapel contact zouden opnemen’.

Niet klagen De cijfers die Stapel verzon waren vaak te mooi om waar te zijn. Dat zag menigeen. Maar klagen deed vrijwel niemand. Ook hier opereerde Stapel sluw. Medewerkers die hem op fraude zouden kunnen betrappen, werden in de watten gelegd: ‘Men kwam thuis bij hem, had gezamenlijke di-

Zeker dertig publicaties van Diederik Stapel zijn gebaseerd op ‘resultaten’ van onderzoek dat nooit heeft plaatsgevonden. ANP

ners, ging naar theater et cetera. Een dergelijke situatie is niet bevorderlijk voor het kritisch volgen van de ‘meester’.’ En toch, toen enkele medewerkers begin september bij de rector van de Universiteit van Tilburg aanklopten om hun ongerustheid te uiten, was dat, zo blijkt, niet de eerste keer. Daarvoor hadden al drie andere medewerkers en twee collega-hoogleraren intern alarm geslagen. Maar al die keren gebeurde er vervolgens niets. De commissie adviseert de universiteit nu aangifte te doen wegens valsheid in geschrifte en oplichting. Dat gaat gebeuren, samen met de RU Groningen, meldde Tilburg gisteren. Het oordeel van de commissie-Levelt

over de wetenschappelijke cultuur binnen het vakgebied is minstens zo hard. Over promoties bijvoorbeeld: ‘Had de regel gegolden dat promotiecommissies zich ervan dienen te vergewissen dat de data in beginsel door de promovendus zelf vergaard dienden te zijn, dan had deze datafraude niet kunnen functioneren.’ En over wetenschappelijke tijdschriften: ‘Men had toch vraagtekens dienen te plaatsen bij de feitelijke gang van zaken in het gerapporteerde onderzoek. Het is geen overbodige luxe als tijdschriften eisen op internet een gedetailleerd rapport van de gevolgde onderzoeksprocedures ter beschikking te stellen.’ Dat gebeurt niet.

Redding euro heeft maar kort gewerkt

KNMI: oktober was warm en zonnig

#Eurocrisis

De rente die Italië en Spanje moeten betalen om geld te lenen, is snel aan het stijgen. Dat betekent dat de laatste eurotop aan het mislukken is. Redactie economie Amsterdam

Het ziet er naar uit dat er binnenkort weer een reddingsplan nodig is om de eurozone in stand te houden. Ondanks het pakket van vorige week, zijn de rentes van Italië en Spanje gisteren weer snel opgelopen. Dit is slecht nieuws voor deze landen omdat hun schulden zo onhoudbaar dreigen te worden. Daar is geen oplossing voor: het Europese noodfonds heeft niet genoeg geld voor een bail out van Italië. Daarom zal er snel iets moeten gebeuren om de rentes weer omlaag te krijgen. Italië staat al onder zware druk om snel te bezuinigen, zodat er weer meer vertrouwen ontstaat dat het land zijn schulden kan afbetalen. Spanje doet al hard zijn best, maar dat is kennelijk niet genoeg. De werkloosheid in beide landen is vorige maand weer gestegen. Als de situatie verder verslechtert, dan moet de Europese Centrale Bank waarschijnlijk weer in actie komen en staatsleningen gaan opkopen. Dat drukt de rente, zodat lenen weer goedkoper wordt. Dat blijft evenwel een lapmiddel dat de structurele problemen van de muntunie niet oplost.

Daarom werd Stapels fraude ook op dat niveau nooit opgemerkt. De commissie haalt ongemeen fel uit: ‘Hier heeft de wetenschappelijke kritiek en houding op alle fronten ernstig gefaald. Falsificatie is een grondbeginsel van de wetenschap, maar speelde nauwelijks een rol in de onderzoekscultuur rond de heer Stapel. Alleen verificatie telde. (...) De conclusie was niet dat dit alles onwaarschijnlijk was, maar integendeel dat de experimenteerkunde van de heer Stapel bewonderenswaardig was.’ Kortom, Stapels torenhoge reputatie was gebaseerd op fundamenteel gebrek aan inzicht binnen de sociale psychologie hoe wetenschap hoort te werken. De commissie zet hier het hele vakgebied ernstig te kakken. Of deze harde kritiek effect zal hebben moet nog blijken. De reactie van KNAW-voorzitter Robert Dijkgraaf op deze affaire is wat dat betreft kenmerkend: de wetenschap is ‘zelfreinigend’, zei hij, dus hebben fraudeurs als Stapel nauwelijks invloed: ‘De wetenschap als geheel zal hier niet lang last van houden.’ Maar de commissie geeft duidelijk aan: wat zorgen baart, is niet de fraude zélf, maar de ruime mogelijkheden die de wetenschappelijke cultuur biedt om te frauderen. Straffeloos. Jarenlang. Achterover leunen, denken ‘het gaat wel over’, dat kan écht niet meer.

“Wat gebeurt er eigenlijk met de premie die ik betaal?”

De Bilt Oktober was een zachte maand met veel zon en weinig neerslag, meldde het KNMI gisteren op de laatste dag van de oktobermaand. Weerkundigen hebben een gemiddelde temperatuur van ongeveer 11,4 graden Celsius gemeten. Normaal ligt deze temperatuur in oktober op 10,7 graden. In De Bilt zijn twee zomerse dagen genoteerd, wat zeer uitzonderlijk is.

Bouw, detailhandel en horeca onder druk “Bij Zilveren Kruis gaat van elke 100 euro premie 96 euro rechtstreeks naar de zorg. Het grootste deel gaat dus direct naar bijvoorbeeld de huisarts, specialist of apotheek.”

Heeft u ook een vraag over zorgverzekeringen? Wij geven antwoord op al uw vragen op zilverenkruis.nl

Altijd antwoord. Dat is de Plus van Zilveren Kruis

Amsterdam De verwachte dip in de economie zal hard binnenkomen bij de detailhandel, de horeca en de bouw. Dat meldde het ING Economisch Bureau gisteren. Volgens ING heeft de bouw nog last van de vorige recessie en een onzekere huizenmarkt. De detailhandel en horeca kampen met baanonzekerheid, dalende koopkracht en hoge inkoopprijzen.

Veel arrestaties om hypotheekfraude Lelystad Onder anderen een advocaat en twee notarissen zijn gisteren aangehouden omdat ze worden verdacht van hypotheekfraude, deelname aan een criminele organisatie, medeplichtigheid aan illegaliteit en witwassen. In totaal zijn achttien personen opgepakt. Er waren huiszoekingen in achttien woningen en elf bedrijfspanden op verschillende plaatsen in Nederland.

Slim, rijk en nieuwsgierig

Wel bank, geen rover

Dresscode: black tie

Tabletcomputergebruikers zijn gemiddeld goed opgeleid, verdienen relatief veel en houden goed de actualiteit in de gaten.

Een man in Portland brak in in een huis, maar nam niets mee. Hij wilde alleen maar even op de bank zitten en televisie kijken.

BBC-verslaggevers krijgen mediatraining: als koningin Elizabeth II komt te overlijden moeten zij een zwarte das dragen als uiting van respect.

7 dagen per week 24 uur per dag SHOPPEN

bij onderstaande webwinkels

Dank voor de gratis training, ik heb de toets gehaald. Pabo-studenten op rekenbeter.nl

Hoofdbrekens op het internet

DE GROOTSTE COLLECTIE

HAARDSTELLEN

#Rekendictee

Hoe oefent u voor Bartjens Rekendictee? Telt u schaapjes? Rekent u uit hoeveel extra euro’s u bij de benzinepomp moet betalen? 23.000 mensen vinden elke ochtend een link in hun mailbox naar www.rekenbeter.nl.

WWW.HAARDSTELLEN.NL Wij verkopen Japanse en Koreaanse merk kleding. Speciaal voor de lezers hebben wij voor u een kortingscode met maar liefst 10 % korting. U kunt uitchecken met de kortingscode: DPS10 www.viviclothes.com

de mooiste mode online

koninklijkgoed.nl Voor uzelf of als cadeau

hetnoodpakket.nl

0HHU ZHWHQ"

WKXLVVWXGLHQO

DECOKAYVANLOENEN.NL Je eigen foto levensgroot op behang! Via onze website kan je in een paar eenvoudige stappen je mooiste foto uploaden om af te laten drukken op fotobehang.

Meer dan 90 merken, 2000 schoenen in 1 online winkel.

DFWLHVSHFLDOLVWQO DOOHHQ GH EHVWH DFWLHV Verf voor binnen en buiten tot wel 30% goedkoper en supersnel bezorgd.

Rekenen leert u op de basisschool. Daar hoeven de makers van www.rekenbeter.nl, de officieuze oefensite voor Bartjens Rekendictee, niet meer in te voorzien. Maar de rekenconditie verslechtert als u deze niet regelmatig onderhoudt. ‘Je moet elke dag oefenen’, vertelt initiator en eindredacteur Sieb Kemme uit Lettelbert, een dorp ten westen van Groningen. Rekenen is niet alleen een handigheid bij de uitverkoop, de benzineprijs of het huishoudboekje. ‘Het is ook leuk.’ Zo leuk zelfs dat Kemme samen met zijn zoon GeertJan aan de keukentafel in hun woonboerderij op het Groningse platteland de website tot leven wekte. Vorig jaar april begonnen ze en al voor de zomervakantie rekenden zesduizend bollebozen mee. Nu staat dat aantal op 23.000.

Doordenker Wiskundige Sieb Kemme schrijft de sommen samen met nog drie andere mannen uit het wiskundecircuit: De Moor, Rijke en Uittenbogaard. Samen proberen zij het rekenniveau van Nederland iets op te krikken. De training van rekenbeter.nl bestaat elke dag uit vier opgaven: drie sommen en één doordenker. Die laatste lijkt veel op een Bartjensopgave, wellicht omdat sommenmaker De Moor ook meeschrijft aan het dictee. De doordenkers roepen veel discussie op, getuige de reacties op het weblog. De oplossing van het raadsel volgt namelijk, in tegenstelling tot de drie sommen, de volgende dag. ‘Rekenaars speculeren de hele dag over de oplossing van de hersenkra-

*5$7,6 5(7285 9(5=(1',1*

*URRWVWH RQOLQH FROOHFWLH

Bas Robben Lettelbert

+ 6 %' & $ $OOHV YRRU NDPSHUHQ WXLQ HQ ZLQWHU VSRUW

GHZLWQO

ker.’ De opgaven zijn niet louter rekensommen. De dagelijkse test begint altijd met een opwarmertje. Die is voor elke deelnemer gelijk. De tweede en derde som verschillen per niveau. GeertJan Kemme: ‘Je stroomt op als je deze goed hebt. Je kunt zelf kiezen om naar een lager niveau te gaan.’ Om het spannend te maken staat er ook een ranglijst op de site waarop louter rekenaars staan die alle sommen goed beantwoorden. ‘Want met 23.000 deelnemers draait het enkel nog om wie de snelste tijd neerzet.’ Om daar een beeld van te krijgen: de aanvoerder van de lijst loste vijftien sommen op in 135 seconden. Va n a f 201 4 2015 moet iedereen in het voortgezet onderwijs een rekentoets maken. ‘Halen leerlingen die niet, dan zakken ze’, weet Sieb Kemme. Zo’n test lijkt sterk op rekenmeetlat die op de pabo gehaald moet worden. Meer dan de helft van de deelnemers is student; daaronder ook veel leraren-in-opleiding. ‘Dag na dag, week na week, tot aan de dag van de rekentoets toe beantwoorden ze de opgaven. Halen ze die horde, dan zeggen ze dezelfde dag nog op. Bedankt voor de gratis training, ik heb de toets gehaald en zwaai hierbij af.’ GeertJan Kemme heeft de bezoekersstatistieken geanalyseerd en kwam tot een conclusie die bevestigde wat hij verwachtte. ‘Gemiddeld genomen rekenen de deelnemers na 25 weken ruim 12 procent beter dan bij aanvang.’ Dat is alleen niet het enige opmerkelijke feit. Vmbo’ers scoren 3 procent lager dan basisschoolleerlingen. ‘En nog zorgelijker is het verschil tussen universitair geschoolden en hbo-afgestudeerden. De eerste groep heeft 86 procent van de opgaven goed terwijl hbo’ers 77 procent scoren.’ X www.depers.nl/rekendictee www.bartjensrekendictee.nl.

ZZZLQIRUPDWLTXHQO

Reken uit je win(s)t LongLady.nl Abonnement.nl Lange ruim 700 titels PERS10 10% Korting Kleding voor Met Code “

vrouwen

erland’? tste rekenwonder van Ned e Ga jij voor de titel ‘het groo jij jezelf een plek in de final kun r mbe nove 11 t/m ber Van 10 okto mee met het tjensrekendictee.nl en doe .bar www : naar snel Ga rekenen! in Zwolle tegen ruim n strijd jij op 25 november online rekendictee. Misschie nder van Nederland’. de titel: ‘Het grootste rekenwo voor s naar reke re ande 150

”

Uw webwinkel in dagblad De Pers? Bel 088-0133234 of mail [email protected]

Echt griezelig

Hobbithotel

Ga niet als Steve

Voor een 17-jarig meisje werd Halloween iets te serieus. Ze raakte verstrikt in een strop in het spookhuis waar ze werkte en raakte bewusteloos.

Een 63-jarige Amerikaan heeft hobbithuisjes uit Lord of the Rings nagebouwd. Overnachtingen kosten er omgerekend vanaf 150 euro per nacht.

Wil je een origineel Halloween-kostuum? Dan kun je je zwarte coltrui beter in de kast houden. Steve Jobs blijkt dit jaar de grote verkleedtrend.

Dagblad De Pers Dinsdag 1 november 2011 Wie wil weten hoe een Europees land in crisis er uitziet, gaat naar Albanië. De Pers dompelt zich onder in het onbekendste land van het continent.

De Pers in

Albanië

9

Ajax Feyenoord 1-1 Rust bij de herhaling van Ajax-Feyenoord. In dit Tiraanse wedkantoor ziet men het niet. Ze zijn bezig met de uitslagen van morgen, net als vele anderen in deze miljoenenbusiness.

ALEXANDER SCHIPPERS

Wapenhandel ruikt geld in Albanië #MilitaireBeurs Franse, Duitse en ook Nederlandse handelaars zien brood in de modernisering van het Albanese leger. Marcia Nieuwenhuis Tirana

Knalharde heroïsche oorlogsmuziek schalt uit luidsprekers over Skanderberg Square, het centrale plein van Tirana. Hitlers filmmaakster Leni Riefenstahl zou er trots op zijn. Hooggeplaatste legerofficiers en mariniers in uniform, met speldjes op de borst, opgeschoten knapen op gympies en in leren jasjes, maar ook (groot)ouders met kinderen – vooral zoontjes, een enkele dochter – betreden de rode loper. Drie verrijdbare kanonnen langszij.

Gevechtsvoertuigen Het Nationaal Historisch Museum van Albanië – waar tot twee decennia geleden het hoofdkwartier van de communisten gevestigd was – biedt drie dagen lang plaats aan Almex 2011, de grootste militaire beurs van Albanië. Van gepantserde gevechtsvoertuigen, wapens, munitie, com-

municatiesystemen, uniformen, tot militaire uitrusting, je kunt het zo gek niet bedenken of het is er te vinden. ‘Whatever the mission, we keep your soldiers safe’, kopt een brochure van het bedrijf Nexter. ‘Gaat u even zitten, dan laat ik u een presentatie zien’, zegt directeur business development Philippe David gladjes met een Frans accent. Het orderboek van het staatsbedrijf is met twee miljard dankzij een mega-order uit Saoedi-Arabië goed gevuld. Tweeënhalf jaar werk, als we David mogen geloven. Omdat Albanië sinds 1 april 2009 volwaardig NAVO-lid is, zoekt de wapenproducent ook in Tirana zijn heil. Pronkstuk van de Fransman is het automatisch bestuurbare wapensysteem met 20 millimeter kanon geschikt voor helikopters, schepen én tanks. David sleept de schuifdeur van een plexiglazen schaalmodel helikopter open, trekt het wapenarsenaal eruit en doet voor hoe je moet richten. Maar de jonge gasten die er zater-

dagnamiddag vooral zijn, laten zich liever fotograferen bij de stands van collega’s die echte wapens hebben meegebracht: van handpistolen tot kalasjnikovs. Zo maakt de minister

100 miljoen euro

noodzaakt zien het mes te zetten in het Defensiebudget, blijven de Albanezen de portemonnee trekken. De komende vijf jaar steekt het drie miljoen inwoners tellende land er 100 miljoen euro in. Het Albanese ministerie van Defensie, ‘M.O.D’ – zoals de wapenhandelaars het noemen – heeft er een heus ‘Directoraat voor Modernisering’ voor opgericht.

Sigaartje Waar veel landen bezuinigen op Defensie, blijft in Albanië het budget op peil. De komende vijf jaar wordt er 100 miljoen euro uitgetrokken voor modernisering van het Albanese leger.

van Defensie Arben Imami goede sier met de modernisering van het leger van zijn land. Want waar de meeste Europese landen zich net als Nederland door de economische crisis ge-

‘Albanië maakt nu gebruik van voertuigen uit de jaren zeventig, maar alleen het onderhouden daarvan kost al veel geld’, betoogt directeur regionale verkoop Jens Wachsmann van Krauss-Maffei Wegmann even verderop, terwijl hij in zijn stand gehuld met Duitse vlaggen rustig een sigaartje rookt. De Duitse firma is Europa’s marktleider in pantservoertuigen. ‘Albanië is nu alleen nog helikopters aan het afbetalen’, betreurt hij net als de anderen. Maar voor de Duitser is dat geen reden om bij de pakken neer

te zitten. ‘Dit is een kwestie van de lange adem. Het werkt als je ook in mindere tijden je vlag laat zien.’ Nederland pikt wel vast een graantje mee. Het in Gorinchem gevestigde Damen Shipyards maakt in samenwerking met het Albanese ministerie van Defensie vier patrouilleschepen. Totale waarde: 31 miljoen euro. Volgens luitenant-commandeur Sabri Gjinollari hebben ze mede dankzij de Defensie-uitgaven van zo’n 2 procent van het bruto binnenlands product, voor bijvoorbeeld het kustradarsysteem, eindelijk door wat daar gebeurt. ‘Nu moeten we daar alleen ook nog naar handelen.’ Of de Duitse Wachsmann zijn slag ook al heeft geslagen, bijvoorbeeld toen hij op vrijdag bij de opening van de beurs de hand schudde van Defensie-minister Imami? De Duitser neemt even de sigaar uit zijn mond en glimlacht. ‘Je denkt toch zeker niet dat ik jou hier mijn zakelijke details ga verklappen, hè?’

Filmtip

Een boel clubs

Het weer

Wie een indruk wil krijgen van de miserabele staat van het land na de val van het communisme, moet de film L’America zien.

Albanië is lid van NAVO, CVSE, Raad van Europa, WHO, Organisatie van de Islamitische Conferentie, Unie voor het Middellandse Zeegebied.

Tirana: min. 10, max. 16 graden, zonnig Gjirokastra: min. 10, max. 17 graden, half bewolkt Shkodra: min. 6, max. 20 graden, helder

10


Të bëftë mirë Wat eten we vandaag?

Schapenkop - rekening 3 euro - cijfer 7 og een half uurtje, gebaart Eugen Qendro, ‘en dan is hij klaar.’ We hebben kok qëngji besteld en dan weet je inderdaad dat het wat langer duurt. Het gerecht staat wat verscholen op de bescheiden kaart van restaurant Geni’ aan de rotonde in het stadje Tepelene. Maar volgens Eugen, keukenprins en eigenaar, is het om je vingers bij af te likken. Hij maakt er voor de zekerheid nog even het geluid van het betreffende dier bij: mèèèèèh. Kok qëngji is een schapenkop. Het hele beest ligt opgerold in de oven, we mogen het zelf komen controleren. Het ruikt heerlijk. Aan drie haken hangen het hart, de lever en de maag van het arme schaap. Maar wij gaan voor de kop. Daar komt Eugen. Eerder al heeft hij een heerlijke boerensalade gebracht, met zoete tomaten en komkommers, wat olijven en kaas. We hebben ook een bord schapenvlees besteld, van alles wat, inclusief een niertje en de nodige vetrandjes. Ze kunnen best wat extra’s gebruiken, moet Eugen gedacht hebben. De kop ligt op een verder leeg bord,

N

keurig in de lengte doormidden gehakt. Het komt net uit de oven, het vlees sist nog na. We zien de tong, de kleine witte tandjes, de wangen, de neusgaten, zelfs enkele haren nog, het gestolde bloed, en, in een rare tint wit, de hersenen. Eerst de tong maar, dat kennen we een beetje. Met onze vingers krijgen we hem niet los, dus we moeten wat wrikken met mes en vork. Het is stevig vlees, een beetje taai, maar best te eten. De wangetjes zijn goed gaar en knapperig, maar zo klein dat ze in een halve hap weg zijn. Blijven de hersenen over. Hoe eet je die eigenlijk? Ze zijn zo zacht dat je ze met een kleine lepel uit de hersenpan kunt scheppen, maar dat is net iets te horrorachtig. Dan maar een voorzichtig prikje met de vork. Ze zijn een beetje smeuïg, net als smeerkaas. En ze smaken naar, naar… ja, ook wel een beetje naar smeerkaas eigenlijk. Luchtige smeerkaas, dat is het. Niet zoet, eerder bitter, met een wrange nasmaak. Maar dat kan ook ons ongemak zijn.

Stemmen uit het verleden Stalin & Lenin

Ex-helden tussen een autowrak en vuil ot de 111e verjaardag werd het beeld van de snor dragende Jozef Stalin in Albanië geduld. Maar toen vonden de Albanese anti-communisten het welletjes. Het was één van de laatste standbeelden van de vroegere Russische dictator die eind december 1990 in Oost-Europa naar beneden werd gehaald. De tot dan toe geïsoleerde natie, stuurde op dat moment ook de stalinistische leider Enver Hoxha de laan uit. Na tien dagen van politieke onrust kwam zo een eind aan vier decennia communisme. Zijn beeld werd op 21 februari 1991 door een woedende menigte van zijn sokkel getrokken. Tijdenlang stond het beeld van Joseph Stalin gebroederlijk tegenover dat van Vladimir Lenin aan de boulevard, ook al geen lieverdje. Het duo stond voor de Nationale Albanese Kunstgalerij. Daar zijn ze inmiddels niet meer te vinden. Alleen als je goed zoekt, kun je de beelden van de oude Russische leiders nog vinden. Niet voor, maar achter het museum. Eerst zie je een autowrak, een zwarte Saab die er duidelijk al een tijdje stilstaat. Dan zie je vijf oude standbeelden, met daarnaast wat lege flessen, afdankers

T

De stad is steil, misschien wel de steilste in de wereld.

Albanië

en grof vuil. Project-directeur Arben Papadhopulli rookt een sigaretje op het balkon van de Nationale Albanese Kunstgalerij. Het is toch eigenlijk geen gezicht die beelden tussen het vuilnis? ‘Maar thank god, ze zijn er tenminste nog!’ zegt de Albanees vol overtuiging. ‘Als we ze hier niet onder hadden gebracht, dan waren ze vernietigd.’ De beelden zijn niet vernietigd, maar hebben wel wat averij opgelopen. Lenin moet het anno 2011 zonder hand stellen. Inmiddels staat het gruwelstel naast drie andere beelden uit het communistische tijdperk. Wat arbeiders en een vrouw die de opstand heeft geleid, ze zou eens moeten weten. Wat er precies met de beelden gaat gebeuren is nog niet duidelijk. ‘Misschien dat ze ooit nog eens in een park komen’, vertelt Papadhopulli. Hij keert weer terug naar binnen. Druk met een tentoonstelling over 150 jaar Spaanse fotografie. Blijkbaar vinden de Albanese kunstminnaars dat op dit moment toch net iets belangrijker.

Ismail Kadare over Gjirokastra.

Bedden voor de toeristen en zelf slapen in de keuken #Ondernemend

Ooit was er de keuze: het oude of iets nieuws. De vader van Arbër koos het laatste en begon een hotel. Het was de beste beslissing van zijn leven. Mark van Assen Gjirokastra

Arbër Kalemi heeft reden om trots te zijn. Hij staat op het terras van zijn hotel en laat zijn blik over Gjirokastra glijden, zijn stad. Hij ziet de smalle straatjes met de blinkende kinderkopjes, de witte Turkse huizen, de oude moskee, het fort boven op de heuvel en in de verte de kale flanken van het Lunxheriä-gebergte, die roze oplichten in het licht van de ondergaande zon. Hij is jong, bijna 26, maar verdient een goede boterham met zijn hotel Kalemi. Eigenlijk is hij econoom, en hij doet er soms nog wat bij in die richting, maar qua verdiensten is dat een hopeloze aangelegenheid. ‘Normaal gesproken zou ik met mijn studie 400 euro per maand kunnen verdienen’, zegt hij. ‘Nu verdien ik dat soms in één dag. Dus ja.’

Schoonheid De familie van Arbër is de harde strijd om het bestaan met succes aangegaan. Waar in het Albanië van nu misschien wel meer dan 30 procent van de beroepsbevolking werkloos is, en sommigen noemen dat nog een optimistische schatting, loopt de zaak hier in Gjirokastra als een trein. We gaan nu even terug naar het begin van de jaren negentig. Het land was letterlijk opengegaan, de ketenen van het oude regime waren afgeschud. Maar ja, hoe verder? Het geluk van Gjirokastra is haar schoonheid, dat had Arbërs vader goed begrepen. Een stad vol verrassingen, zo schreef

de beroemde Ismail Kadare over de plek waar hij werd geboren. ‘Als je wilde, kon je je arm een beetje uitsteken en je hoed op de top van een minaret leggen.’ En: ‘De stad is steil, misschien wel de steilste in de wereld.’ Samen met zijn buurman besloot Arbërs vader, een leraar Engels, zijn huis open te stellen voor toeristen. Er waren drie kamers voor de gasten, de familie zelf leefde en sliep in de keuken. Alleen voor oma was er een aparte ruimte. ‘Elke dag stonden mijn vader en de buurman op de grote

2005 Op de UNESCO-lijst Het historische hart van de stad Gjirokastra werd in 2005 tot werelderfgoed uitgeroepen.

parkeerplaats onder aan de oude stad, op zoek naar toeristen’, herinnert Arbër zich. Hijzelf was toen nog een klein jongetje. De zaken gingen zo goed dat ze al snel op zoek gingen naar een groter huis. En toen kwam oma in actie. Wekenlang onderhandelde ze met twee oude vrijsters die samen in een prachtig pand woonden, iets verder de heuvel op. Uiteindelijk werd de koop gesloten: 24.000 dollar voor wat nu hotel Kalemi is. Het was de beste beslissing uit het leven van de vanaf dat moment exleraar Engels. Zijn zoon, toen een jongetje van zes,

streelt liefdevol de dikke muren van het tweehonderd jaar oude huis. ‘We hebben nu twaalf kamers. Zeker in de zomer zitten ze allemaal vol. Gjirokastra is een prachtige stad, de mensen wisten dat toen al, en ze zijn blijven komen. We hebben gasten uit Duitsland, Nederland en Scandinavië, maar ook uit Rusland, Amerika en Australië.’

Plafond Alles in dit huis is oud, zegt hij wel drie keer: de deuren, de sloten, meubels, bedden, kastjes. Een van de kamers heeft nog een origineel, handgemaakt houten plafond van twee eeuwen geleden. ‘Er kwam hier ooit een Griekse antiekhandelaar die het wilde kopen. Hij vroeg aan mijn vader wat hij voor het huis had betaald. Toen hij hoorde van de 24.000 dollar, zei hij dat hij dat alleen al voor het plafond over had.’ ‘Mijn vader heeft het gelukkig niet verkocht. Maar het was natuurlijk wel een mooie deal geweest: een plafond voor de prijs van een huis.’ Arbën is dus een gelukkig man. Hij denkt er niet over om de provincie te verlaten voor de hoofdstad, iets wat veel mensen van zijn leeftijd wel hebben gedaan. In Tirana is geld te verdienen, daarbuiten niet. ‘Wat moet ik daar? Het is hier mooi, het is rustig, de lucht is schoon en het leven relaxed. Ik blijf hier.’ Blijft over het verhaal van de vroegere buurman, die samen met Arbëns vader toeristen opwachtte op de parkeerplaats. Hij is nu de eigenaar van hotel Kotoni: zes slaapkamers, zes badkamers. De twee mannen hebben geen seconde spijt gehad van hun gewaagde stap van meer dan vijftien jaar geleden.

Gjirokastra is een stad vol verrassingen schreef de Albanese schrijver Ismail Kadare over zijn geboortestad.

Flamboyante dichter

Ismail Kadare

Blues Brothers

Lord Byron maakte in 1809 te paard een tocht door het nog onbekende Zuid-Albanië. Hij liet zich ook in Albanees kostuum op het doek zetten.

De enige Albanese schrijver met internationale faam is Ismail Kadare. Er zijn 23 Nederlandse titels, zoals De generaal van het dode leger.

Amerikaans acteur Jim Belushi heeft een Albanees paspoort; zijn ouders kwamen er vandaan. In 2008 kreeg hij een Albanese onderscheiding.


Sorry dat ik huil. Normaal ben ik niet zo zwak.

Albanië

Brikena Puka maakt zich zorgen over de subsidie.

11

Verkochte dochters keren terug

Brikena Puka, directeur van het opvangcentrum.

#Vrouwenhandel Ruim 1.500 slachtoffers heeft het Vatra Centrum in Vlora opgevangen. Niet dat de Albanese overheid daar blij mee is. Ontkennen is de beste remedie. Dan kost het ook geen geld.

Merel van Leeuwen Vlora

‘Er zijn families in het noorden van Albanië die hun dochter voor 300 tot 1.000 euro verkopen aan een handelaar. De vaak nog minderjarige vrouw wordt tijdens haar reis een paar keer doorverkocht, en de kosten voor de documenten die nodig zijn om haar de grens over te brengen, moet ze zelf verdienen als prostituee. Als ze in Brussel is aangekomen of in welke peeskamer in welke andere Europese stad dan ook, moet het echte uitbuiten nog beginnen.’ Volgens de officiële cijfers waren vorig jaar 94 Albanese vrouwen slachtoffer van vrouwenhandel, maar Brikena Puka schat het aantal op 200. De 40-jarige Puka is directeur van Vatra, een opvangcentrum voor slachtoffers van vrouwenhandel in Vlora. ‘Of we steun krijgen van de staat? De overheid vindt ons alleen maar lastig.’ Wie in Albanië is verhandeld naar het buitenland om te worden geprostitueerd en uitgebuit, hoeft bij terugkomst op weinig steun te rekenen. De aanpak van mensenhandelaars heeft geen prioriteit, door corruptie komt het vaak niet tot een veroordeling en bescherming bieden aan slachtoffers

wordt afgedaan als een te kostbare zaak. Voor 2005 zaten zeven vrouwen in een getuigenbeschermingsprogramma, na 2005 niet een. En dat is vreemd als je bedenkt dat de Albanese regering pas in 2005 een wet instelde die getuigenbescherming mogelijk maakt. Struisvogelpolitiek in optima forma. Als je het fenomeen en de cijfers ontkent, hoef je er ook niets aan te doen. Puka’s ogen schieten vuur als ze vertelt over de tegenstand van de Albanese overheid. Ze moet bedelen bij buitenlandse organisaties om subsidie te krijgen, maar zo slecht als nu heeft het er nog nooit uitgezien. ‘Ik wil er niet aan denken dat het opvangcentrum in Vlora moet sluiten. We zijn de eersten die het gevecht tegen vrouwenhandel zijn aangegaan en zullen de laatsten zijn die ermee ophouden.’ Puka kan haar tranen niet bedwingen. ‘Sorry daarvoor. Normaal ben ik niet zo zwak.’ Het is niet voor niets dat Vatra is gevestigd in Vlora. In 1997 brak in deze havenstad een burgeropstand uit na het ineenstorten van een piramidespel dat het land in een financiele afgrond stortte. De wapendepots werden leeggeroofd en Vlora werd het toneel van illegale smokkel en handel. Criminelen hadden de per-

fecte uitvalsbasis voor mensenhandel gevonden. Met zijn strategische ligging is Albanië ook een doorvoerland voor handelaars vanuit het Oosten. ‘In het begin, toen niemand hier nog wist dat vrouwenhandel bestond, papten de handelaren aan met de vrouwen en hun families op het platteland. Ze verloofden zich en be-

12 politiemensen In 2007 werden 12 politiemensen gearresteerd voor mensenhandel. Ze maakten deel uit van een criminele organisatie.

loofden de vrouwen een gelukkig leven in het buitenland’, vertelt Paku. Vatra, dat haard betekent, werd in 1997 opgericht door Vera Lesko, die in contact kwam met vrouwen die getraumatiseerd terugkeerden. De slachtoffers konden bij hun familie niet terecht. De schaamte dat hun dochter gewerkt had als prostituee

was te groot. Bovendien liepen de vrouwen gevaar. Een veilige opvangplek was nodig, omdat de ronselaars nog achter ze aan zaten. De medewerksters van Vatra zijn in de beginperiode dan ook vaak bedreigd. Het centrum is drie keer verhuisd, omdat de schuilplek was ontdekt. En na een vervelende ervaring met een Albanese televisiezender worden de vrouwen afgeschermd van journalisten.

Campagne Inmiddels telt het centrum zestien medewerkers: vijftien vrouwen en een mannelijke chauffeur. Puka is er al tien jaar bij, sinds 2009 als directeur. Het werk omvat veel meer dan opvang. De medewerkers geven voorlichting op scholen, doen huis-aanhuisbezoeken en voeren campagne. Van 2001 tot 2010 heeft Vatra 1.478 vrouwen opgevangen. Tel daarbij op de paar honderd vrouwen die eind jaren negentig werden geholpen, maar van wie officiële registratie ontbreekt. Puka: ‘Het zijn vrouwen vanaf 14 jaar tot 35 jaar. Eind jaren negentig ging het economisch erg slecht met Albanië en verdiende criminelen veel geld aan de vrouwenhandel. Nu het economisch opnieuw slecht gaat, zie je dat arme families op het platteland

bereid zijn hun dochters te verkopen.’ Naast Vatra zijn er inmiddels nog drie andere opvangcentra, maar NoordAlbanië is een witte vlek. Een gemis, volgens Puka, juist omdat vrouwenhandel daar een groot probleem is. De duur van de opvang varieert van een paar dagen tot twee jaar. ‘De vrouwen die meestal zeer laag geschoold zijn, krijgen een opleiding en psychologische hulp. We begeleiden ze naar een semi-onafhankelijk leven. Soms keren ze uiteindelijk terug naar hun familie en soms kunnen ze zelfstandig verder.’ Belangrijke steunpilaren voor de vrouwen zijn de twee sociaal werksters van Vatra, Antonieta en Mjaftime. Sommige meisjes noemen hen moeder. Het zijn ook echte moedertypes, oudere vrouwen bij wie je kunt voorstellen dat je je hoofd tegen hun schouder legt en je verhaal doet. Een paar keer zijn ze op een bruiloft uitgenodigd, zo groot is de vertrouwensband met de slachtoffers geworden. Mjaftime heeft als enige contact met een jonge vrouw die in een getuigenbeschermingsprogramma ondergedoken zit in de VS. Een programma dat niet wordt betaald door de Albanese overheid, maar door de Amerikaanse ambassade. Voor haar zit een leven in Albanië er niet meer in.

Flaneren

Déja vu

Urk is er niks bij

Xhiro heet de traditie om over de boulevard of in de hoofdstraat te wandelen om te zien en gezien te worden. Soms wordt de straat ervoor afgezet.

In 1914 werd een groepje Nederlandse officieren naar Albanië gestuurd om een politiemacht op te zetten. De missie mislukte volledig.

In Albanië kennen ze meer dan 200 verschillende klederdrachten. Het zijn overblijfselen van de clangebieden in de Middeleeuwen.

12


Een aanval op het stalinistische regime kwam er nooit.

Albanië

Rare jongens Beestenboel

Pas op! Overstekende kalkoenen uuuuuuuuuuuuut tuut tuut ! Twee koplampen komen snel dichterbij. Een vrachtwagen wil erlangs, en opschieten een beetje. Prima, ga maar voor, zolang je maar niet over ons heenrijdt. Klop klop klop. Een jongetje van een jaar of zes slaat met zijn vlakke, vette hand tegen de autoruit. Een groengele snottebel bungelt aan zijn neus. Hij roept iets in het Albanees. Onder het slaan kijkt hij om zich heen. Naar welke auto kan hij hierna? Boink! De auto maakt een korte duik omlaag. Een gapend gap in het wegdek. Het zal niet de laatste keer zijn dat in ieder geval één van de autobanden plotseling in een gat of een put verdwijnt. Wie denkt dat het buiten het centrum van Tirana gedaan is met de verkeersobstakels komt bedrogen uit. Daar verandert de toeterende verkeerschaos langzaam maar zeker steeds meer in een beestenboel. Zwerfhonden, katten en fileveroorzakende paard -en-wagens. In de noordelijke stad Shkodër maken vooral fietsers en voetgangers het de automobilist moeilijk door zonder kijken hun weg te vervolgen.

T

Maar dan ineens doemt er aan de rechterkant van de redelijk geasfalteerde weg een kudde van wel twintig schapen op. Hun herder probeert ze nog in toom te houden, maar de schapen zijn eerder van de geïmproviseerde stoep af dan hij. Tuuuuut tuuuut! klinkt het weer. Albanezen toeteren dus niet alleen naar andere automobilisten maar ook naar overstekende (huis)dieren. De schapen geven geen kik. Stug lopen ze naar hun doel: de overkant van de straat. Een paar kilometer verder gebeurt hetzelfde. Alleen zijn het nu koeien die door hun baasje van de ene wei naar de andere worden gebracht. Vlak voordat het donker wordt, lijken de schapen, koeien en honden op hun plaats van bestemming aangekomen. Of toch niet. Een oudere man en vrouw in traditionele kledij lopen langs de kant van de weg. Beiden zijn traditioneel gekleed en dragen een lange stok. Als zij tot stilstand komen, stoppen ook de wel veertig dikke kalkoenen achter hen met waggelen. Hun bestemming voor vanavond is bepaald. Maar ook hun eindbestemming: naar Albanese traditie op het oudejaarsmenu.

Nieuws Discriminatie

Homo’s behandelen met hormonen omoseksualiteit is een ziekte en moet worden genezen door behandeling met hormonen en psychologisch advies.’ Dat zei het parlementslid Tritan Shehu van de regerende Democratische partij. Voor deze uitspraak, die hij eind vorig jaar deed, is Shehu vorige week op de vingers getikt door de Albanese Commissaris voor Bescherming tegen Discriminatie. De Pink Embassy/LGBT Pro Albania (het Albanese COC) en de Alliantie tegen Discriminatie hadden een klacht ingediend tegen Shehu. De anti-discriminatiecommissaris kun je vergelijken met de Nationale Ombudsman in Nederland. Het is voor het eerst dat een parlementslid op deze manier is terechtgewezen, wat bijzonder is, omdat homoseksuelen weinig tot geen rechten hebben in Albanië. Aan de andere kant is het onduidelijk waarom de ‘ombudsman’ er tien maanden over heeft gedaan om tot dit oordeel te komen. In 1995 werd een wet aangenomen die homoseksuelen tegen discriminatie beschermt, maar daar trekt de gemiddelde Albanees zich niets van aan. Sterker nog, het merendeel van de homoseksuelen verbergt zijn ge-

H

aardheid, omdat ze vrezen voor hun veiligheid. Shehu deed zijn uitspraken in het parlement tijdens een hoorzitting over aids en hiv. Eerder had hij Pink Embassy/LGBT Pro Albania verboden deel te nemen aan deze hoorzitting. De anti-discriminatiecommissaris heeft Shehu ook duidelijk gemaakt dat homoseksualiteit internationaal al decennia niet meer als een ziekte wordt beschouwd. De directeur van Pink Embassy/ LGBT noemde Shehu in zijn aanklacht een homofoob die zelf psychologische hulp nodig heeft om te worden genezen van zijn denkbeelden. Hij neemt het Shehu zeer kwalijk dat hij de bevolking verkeerd heeft geinformeerd. Volgens hem zijn duizenden ouders van homoseksuelen door zijn uitspraken in paniek geraakt en vrezen zij voor de toekomst van hun kinderen. Als het in Albanië gaat over homoseksuelen doet dat bij de meeste inwoners de wenkbrauwen fronsen. Want er zijn grotere problemen dan mensen die niet voor hun geaardheid durven uit te komen, en daar zouden politici zich druk over moeten maken, vinden zij.

De ‘iglo’s’ worden nu overal voor gebruikt, het oude vrouwtje slaat er haar dagoogst in op. FOTO’S: ALEXANDER SCHIPPERS

De bunkers horen erbij, als puistjes in het landschap #Bunkers

Het verwijderen van de 750.000 bunkers die dictator Hoxha heeft neergezet, is niet eenvoudig: ze zijn niet kapot te krijgen. Eveline Domevscek Petra Janbroers Laç

Pal naast de enige snelweg van Albanië zien we ze voor het eerst, ineens na een bocht tussen Fushë Kruje en Laç ten noorden van Tirana, in de kromming van een heuvel. Je schiet er zo voorbij. De bunkers. Er staan twee kleintjes en drie grote ronde. Aan de voorkant gaapt bij elk een open gat. Alsof het torentjes van Pisa zijn laten toeristen zich ervoor, erin, erop of er tegenaan vereeuwigen. Albanezen halen er hun schouders bij op. Zij zien ze niet meer. Als een onverwoestbare puist die bij een gezicht gaat passen, horen de ‘stenen paddestoelen’ bij hun landschap. Tuurlijk, ze waren ze liever kwijt geweest, deze herinneringen aan dictator Enver Hoxha. Hij liet ze tussen 1950 en 1985 bouwen om bestand te zijn tegen een eventuele aanval van buiten. In zo’n geval diende daar een

gewapende Albanees in te gaan zitten om zijn vaderland met hand en tand te verdedigen. Er werden uiteindelijk 750.000 bunkers gebouwd. Een aanval op het stalinistische regime kwam er nooit. Ze verwijderen is een probleem, ze zijn niet kapot te krijgen. Je kunt proberen ze te laten barsten door er mest in te verbranden en er dan ijswater overheen te gooien. Doe je dit vaak, dan valt de stenen paddestoel uit elkaar. Maar dat is wel een heel gedoe. Veel Albanezen gebruiken de bunkers als puin- of afvalbak. Het kán ook anders. Omdat veel groepjes bunkers aan de kustlijn staan – het resultaat van een weldoordachte defensiestrategie – verven omwoners ze in vrolijke kleuren en bouwen ze ze zelfs om tot een barretje of café. Of je zet er je paard in.

Bunkerbar In de grote, grijze bunker bij Laç ligt nu hooi opgeslagen, er staan takkenbossen tegen de muur, in de hoeken ligt mest. Rond een van de iglo’s ligt mooi groen gras waaraan twee koeien zich tegoed doen. Verder is het uitgestorven. Maar ineens blinkt er iets wits tussen

de struiken. Een oude vrouw staat krom voorovergebogen, ze heeft takken aan elkaar gebonden en haalt er een soort zaadjes uit die ze in een plastic zakje doet. Verrast kijkt ze op. Ze lacht verlegen. Een gegroefd, bruin gezicht onder de witte hoofddoek met een stralende glimlach van kaarsrechte tanden. Ze zal een jaar of zeventig zijn. Ze moet zich kunnen herinneren dat de bunkers hier werden gebouwd. Ze draagt een bruine lange slobberbroek, met een bruin lang shirt er vormeloos overheen. De vrouw babbelt en babbelt, gebaart naar de bunkers, ze schudt haar hoofd, ze legt haar handen over haar oren. Nee, haar naam opschrijven kan ze niet. Ze kan niet tellen, haar leeftijd weet ze niet. Ze is tot haar tiende op school geweest, daarna nooit meer. Haar lippen beginnen te trillen, in haar ogen wellen tranen op. Ja, ze wil best op de foto, maar dan wil ze ’m ook zien. Fier kijkt ze in de camera. Het resultaat kan haar wel bekoren, ze deelt vreugdevol kleine kusjes uit. Dan moet ze weer aan het werk. Aan het eind van haar werkdag slaat ze stiekem haar private dagoogst in Hoxha’s bunker op.

Een pakje van twintig sigaretten voor een euro #VerbodenTeRoken

De rookverslaafde kan in Albanië zijn hart ophalen. Het staat hier blauw. Petra Janbroers Tirana

Niet-roker, maak uw borst maar nat in Albanië. Iedereen rookt hier, echt. De Albanezen geven jaarlijks meer dan 200 miljoen euro uit aan de kankerstokkies, en het wordt niet minder

ook. Steeds meer vrouwen en jonge meisjes beginnen eraan. In Europa roken alleen de Turken meer. Het leek het ministerie van Volksgezondheid dus een goed idee om een officieel rookverbod in bars en restaurants in te voeren. Dat gebeurde in 2007. In de horecagelegenheden moesten ook niet-rokersplekken komen. Let op de bordjes met de tekst Një vend ku ndalohet duhani. Wie er een vindt, mag zich melden. Wij zien

ze niet. En als we wel een Verboden te roken-bord aantreffen, verplicht op elke voordeur in de horeca, dan staat het binnen toch blauw. Geen mens die zich er iets van aantrekt. Sterker nog, op elke tafel in elk restaurant en elk café staat een asbak. Zijn de sigaretten op? Dan bestel je bij je raki gewoon een pakje. De prijs ligt wettelijk niet vast. Met een beetje mazzel betaal je 150 lekë. Dat is 1 euro en een paar centen. Paffen maar!

Kleintjes

Rechte verdedigingslijn

Zou het waar zijn?

Langs de kustlijn staan veel kleine bunkertjes (ruimte voor één soldaat) in groepjes van drie. De afstand tussen deze bunkers is altijd 150 meter.

Op strategische plekken, zoals langs de grens, liet Enver Hoxha groepen bunkers van verschillende grootte bouwen, vaak in een kaarsrechte rij.

Het gerucht gaat dat menig Albanees zijn (of haar) maagdelijkheid is kwijtgeraakt in een van de verfoeide bunkers.


Geil zijn of snakken naar sigaret ondermijnt de ratio.

Weten

Verleiding lastig te weerstaan #InDubio

Oscar Wilde kon alles weerstaan, zo zei hij. Behalve verleiding. Eileen Chou en Loran Nordgren van de Northwestern University in Chicago denken te weten hoe dat komt. Marcel Hulspas Amsterdam

Wilde dacht er vermoedelijk te veel over na. Nadenken maakt een verleiding uiteindelijk onweerstaanbaar. Als het om verleiding gaat, verkeert de psychologie in dubio. Enerzijds zouden verleidingen aanzetten tot impulsief gedrag, en dus nadenken onderdrukken. Anderzijds doen verleidingen allerlei alarmbellen afgaan, waardoor we juist extra alert worden en snel ‘nee’ zeggen. Welk proces domineert? Volgens Chou en Nordgren hebben psychologen daarbij een belangrijke factor over het hoofd gezien: de mate van verlangen. Ze verzamelden 49 mannelijke studenten, met een vaste relatie, en lieten een deel van hen naar een eroti-

sche film kijken, en een ander deel naar een opname van een modeshow (wat hun zinnen niét zou moeten prikkelen). Daarna kregen ze foto’s van aantrekkelijke vrouwen te zien, en werd gemeten hoe lang ze naar de foto’s keken. De procedure werd een week later herhaald, alleen kregen de deelnemers nu te horen dat het foto’s betrof van nuldejaars, inkomende studentes. De studenten die een week eerder enigszins ‘opgefokt’ waren met een erotische film, keken een week later toch nog langer naar de ‘aankomende studenten’ dan degenen die eerder de modeshow hadden bekeken. Conclusie, volgens de onderzoeker: als de verleiding groter wordt, denken mannen sneller aan een slippertje. In een tweede experiment werd gebruikgemaakt van studenten die rookten. Een deel van hen werd gevraagd er vlak voor de test een op te steken, de rest mocht drie uur daarvoor niet roken. Daarna werd hen gevraagd om te omschrijven wat ze van sigaretten vonden. Uiteraard was

het oordeel van de ‘niet-rokers’ een stuk positiever. Tijdens een tweede sessie werd dezelfde procedure gevolgd, alleen konden de deelnemers nu geld verdienen door (nog) drie kwartier niet te roken. Degenen die daarvoor hadden mogen roken, kozen daar gemakkelijker voor, uiteraard, maar wat opviel: hun oordeel over de geneugten van roken was ook een stuk lager dan tijdens de eerste sessie. Conclusie: het denken volgt het verlangen. Wie lichamelijk gesproken aan een rokertje toe is, vindt roken prompt een stuk lekkerder, en haalt zichzelf daarmee over om er een op te steken. Nordgren: ‘We denken dat het rationele denken onze langetermijnbelangen op het oog heeft, en de emotie de korte termijn, snelle bevrediging. Maar het is duidelijk dat verlangen – geil zijn, of snakken naar een sigaret – het rationele denken ondermijnt, waardoor het niet meer in staat is de impuls te onderdrukken.’ Nadenken geeft dan alleen maar extra argumenten om te doen waar je zin in hebt.

Golfers laten zich besmetten door club #Besmetting

Een golfer doet het beter als hij denkt dat hij met beroemd materiaal speelt. Redactie weten Amsterdam

De enige echte Ben Curtis. REUTERS

Dat psychologie een grote rol speelt in de sport, is een open deur. Alleen maar het dénken aan beroemde sporters is vaak al genoeg om het prestatievermogen omhoog te stuwen. Aan dat lijstje met psychologische invloeden kan nu ook de herkomst van sportmateriaal worden toegevoegd. Student Charles Lee van de Universiteit van Virginia in Charlottesville, en Sally Linkenauger (inmiddels postdoc aan het Max Planck Institut voor Cybernetica in Tübingen) verzamelden 41 studenten die redelijk konden golfen. Ze lieten de helft een golftest uitvoeren met een gewone club, en de andere helft met een duidelijk héél dure club waarvan Lee en Linkenauger zeiden (ten onrechte) dat hij van de beroemde golfer Ben Curtis was geweest. De spelers die de ‘beroemde’ club in handen kregen, scoorden fiks beter. De oorzaak is niet helemaal duidelijk. Mogelijk dat ze, op het moment van de test, aan de beroemde golfer dachten – en net zoals denken aan Einstein ervoor zorgt dat iemand beter wordt in natuurkunde, kan denken aan Curtis de score verhogen. Dit effect kan nog versterkt worden door het gevoel even Curtis te ‘zijn’. Maar het is ook mogelijk dat de deelnemers, net als veel sporters, geloven in een soort ‘besmetting’: de club zou als het ware iets bijzonders ‘geleerd’ hebben in de tijd dat Curtis hem gebruikte. Het omgekeerde effect is maar al te bekend. Veel sporters zullen een broek of een shirt waarin ze vreselijk geblunderd hebben nooit meer gebruiken. Die kledingstukken zijn als het ware ‘besmet’ geraakt. Lee en Linkenauger hebben wellicht een positieve versie van deze sportieve ‘besmetting’ ontdekt.

13

Vraag aan de wetenschap

Waarom wordt een biertje zo vies als je het een tijdje laat staan? Vooraanstaande wetenschappers beantwoorden vragen van lezers U heeft een vraag? Ga naar www.depers.nl/vraagteken

ratuur ook invloed op onze smaakbeleving. Bij het eten of drinken van koud voedsel (<15ºC) gaan de smaakpapillen op onze tong bijna niet open. Hierdoor wordt er slechts een zwak signaal naar de hersenen afgegeven, wat vertaald wordt in een lichte smaaksensatie. Hoe hoger de temperatuur van het voedsel, hoe meer onze smaakpapillen open gaan en hoe sterker het signaal naar de hersenen. Daarom smaakt lauw bier bitterder.’

Antwoord van de lezer:

Rianne Bezemer en Aafje Sierksma van Kennisinstituut Bier:

Omdat bier laten staan gewoon zonde is. En in zo’n geval straft God onmiddellijk. (Bert Heerschap) Meer lezersantwoorden op www. depers.nl/vraagteken

‘Bier is gevoelig voor zuurstof, licht en temperatuur. In aanwezigheid van zuurstof kunnen bacteriën alcohol omzetten in azijnzuur. Dit zorgt voor een kartonsmaak aan het bier. De bekende ‘kroeglucht’ is hier een voorbeeld van. De schuimkraag biedt een eerste bescherming tegen de werking van zuurstof. Licht heeft invloed op bepaalde hopcomponenten in bier. Hierdoor krijgt bier een kattenpissmaak. Om bier te beschermen tegen licht zit het in bruine of groene flessen verpakt. Tot slot is de temperatuur van belang. Naast dat chemische veranderingen sneller verlopen bij hogere temperatuur heeft de tempe-

‘Vraagteken’ wordt mogelijk gemaakt door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, de nationale wetenschapsfinancier.

Goede yoghurt laat geen sporen na

Prehistorische wapenhandel in Iran

St. Louis (Missouri) Yoghurtdrankjes met ‘goede’ bacteriën hebben geen invloed op de samenstelling van de darmflora. Dat constateren Amerikaanse microbiologen, nadat ze zeven tweelingen namen, en één lid van elk paar twee keer per dag van dergelijke yoghurt lieten drinken. Vergelijking van hun ontlasting liet vervolgens geen verandering in de darmflora zien.

Godin Tepe (Iran) Archeologen denken een oud raadsel te hebben opgelost. Verschillende huizen in de 5.000 jaar oude stad Godin Tepe vertoonden merkwaardig gevormde ramen, met in de ruimte daarachter potten én kleiballen, die door soldaten gebruikt werden om naar de vijand te slingeren. De ramen hoorden waarschijnlijk bij winkeltjes waar voedsel en munitie verkocht werden.

Volgende week: Je ziet heel vaak dat vrachtwagens voorzien zijn van een groot, naar achter lopend scherm boven de bestuurderscabine. Daarmee krijgt de vrachtwagen een aerodynamische ‘look’ - maar maakt zo’n scherm iets uit wat brandstofverbruik betreft?

38.-

Zilverprijs

r kilo

800.- pe

Geen stront aan de knikker

Volgende keer beter

En bijbetalen, a.u.b.!

Het is een leuk fabeltje, maar nog nooit is er iemand geraakt door een ijsklomp met daarin de bevroren inhoud van het toilet van een vliegtuig.

Van alle mensen die bij een vliegtuigongeluk betrokken raken, komt maar een procent of vier ook daadwerkelijk om het leven.

Voor wie desondanks bang is voor een fatale crash: de gevaarlijkste stoelen zijn die voor in het vliegtuig, waar de eerste klas is ondergebracht.

14

Op maandag In business Media Entertainment Lifestyle


Door Mark Koster, Maarten Bloem en Persis Bekkering

Christen-positivist Ben Tiggelaar doet goede zaken #DitWordtJouwJaar

Hij hangt in alle bus-abri’s met zijn nieuwste how-to boek Dit wordt jouw jaar. Ben Tiggelaar is Nederlands bestverkopende managementgoeroe. Redactie Follow The Money Amsterdam

’Dit Wordt Jouw Jaar!’ De tekst knalt ons tegemoetvanaf de abri’s in bushokjes, waar hij ons aankijkt, met zijn empathische lachje, zijn gepommadeerde hoofd vol krullen en Frank Zappa-sikje. Dr. Ben Tiggelaar, de 42-jarige onderzoeker/ondernemer en succesauteur, klinkt door de telefoon niet als een gladde succes-positivist die in kapitalen spreekt. ‘Door schade en schande ben ik erachter gekomen dat je op deze manier ook boeken kunt verkopen.’ Tiggelaar, die eerder de seminar MBA in een Dag bedacht – die uitgroeide tot een internationaal trainingsevent – is van oorsprong een boekige communicatiewetenschapper. ‘Mijn werkzame leven bestaat uit drie onderdelen. Ik doe een dag in de week onderzoek. Daarnaast heb ik een schrijfdag voor mijn boeken. De overige drie dagen ben ik actief als onderwijzer en spreker op seminars. Voor de exploitatie huur ik assistenten in, die dat veel beter kunnen dan ik.’ Tiggelaar begon in zijn studentenjaren als stukjesschrijver voor ondernemersbladen en kwam er achter dat hij zijn onderzoeksstof over kon brengen op grote groepen mensen, eerst op papier, later ook op podia. ‘Het viel mij op dat veel managementverhalen niet echt gestoeld zijn op een wetenschappelijke basis. Dus daar lag een markt.’

Kruispunt Dit Wordt Jouw Jaar! is een handleiding in twaalf stappen voor iedereen die op een carrièrekruispunt staat. Tiggelaar doet nuchter over zijn bevindingen, en is – anders dan andere schreeuwlelijkerds – geen messias van zijn eigen gelijk. ‘Ik ben een

voorstander van het methodologische atheïsme. Een bewering moet wel enige grond hebben in onderzoek.’ Zelf is de postbodezoon uit het Groningse Muntendam overtuigd christen, maar dat weerhoudt hem er niet van oren en ogen open te houden. ‘Wetenschap is deels afkomstig uit graafwerk van monniken. Alleen ultra-orthodoxe atheïsten en ultra-

orthodoxe christenen ontkennen dat.’ Hij verdient er geld mee, maar relativeert het aardse pecuniaparadijs ook. ‘Geld is niet het belangrijkste in mijn bestaan. Het is vooral een kwestie van compassie wat je doet. Als ik 100 procent ondernemer zou zijn, kon ik niet schrijven en onderzoeken. Als ik alleen onderzoek deed, kon ik dit niet.’ Vraagt dan: ‘Maar gaat alles goed met jou?’

Persis Hilton Enorme kaskraker

TVOH streeft Big Brother voorbij met zeker 100 miljoen et succes van The Voice of Holland is door niets of niemand te stoppen. Vrijdag stoomde het superstrakke Hollywood-format uit de koker van John de Mol door naar een nieuw kijkcijferrecord: ruim 3,7 miljoen kijkers. Van elke twee Nederlandse tv’s stond er één afgesteld op The Voice. Het zwaar gesponsorde programma wordt door sommigen smalend The Voice of Haribo genoemd, maar dat maakt ons blijkbaar geen moer uit. En ook de rest van de wereld is er voor gevallen, zo valt deze week te lezen in Nieuwe Revu. Het wereldsucces blijkt inmiddels zeker zo groot als De Mols vorige kaskraker tien jaar ge-

H

leden: Big Brother. Maar liefst 47 landen hebben The Voice gekocht (de 18 landen in de Perzische Golf kochten het format gezamenlijk in), met 15 andere landen is De Mol serieus in onderhandeling. Big Brother werd in 58 landen uitgezonden. Onze poldermagnaat heeft bovendien vrijwel alle grote televisielanden al binnengesleept. De talentenjacht met de draaiende stoelen is onder meer te volgen in Duitsland, Engeland,

Australië, Frankrijk, Italië en de VS. In dat laatste land maakt De Mol zijn grootste klapper. Op 5 februari volgend jaar zendt NBC de eerste aflevering van het tweede Voice-seizoen namelijk uit rechtstreeks na de Super Bowl, de finale van de American Football-competitie. Naar dat festijn kijken in Amerika meer dan 110 miljoen mensen. Wat dat allemaal oplevert, wilt u weten? Zeker honderden miljoenen euro’s, verklapte De Mol onlangs aan Quote. Zijn woordvoerder bevestigt dat bedrag, maar voegt eraan toe dat daarbij wel de opbrengst van de vaak langjarige contracten met het buitenland is meegerekend.

Column Mark Leenards

Short AEX (II)

orige week schreef ik over de onverwachte sterkte van de AEX die aanleiding geeft tot het speculeren op een daling van de index. Geholpen door de jubelend ontvangen plannen van de Europese regeringsleiders steeg de vaderlandse hoofdindex ook afgelopen week weer enkele procenten. Donderdag bleef de AEX echter wel achter bij de indices van buurlanden, waaruit opnieuw het nieuwe, defensieve karakter van de index blijkt. Nederland wordt steeds vaker gerekend tot het rijtje van stabiele eurolanden die eigenlijk beter hun eigen ‘neuro’ kunnen beginnen. Dat is wellicht wat kort door de bocht. Wij profiteren weliswaar enorm van de Duitse economische kracht, maar ons bankwezen is wel degelijk kwetsbaar. Uit gegevens gepubliceerd door onderzoeksbureau Stratfor blijkt dat Nederlandse banken de op één na grootste procentuele ‘exposure’ in het buitenland hebben, na Zweedse banken, die vooral beleggen in andere Scandinavische landen. Meer dan 60 procent van de balans van het totale Nederlandse bankwezen bestaat uit buitenlandse assets, waaronder ruim 10 procent in de kwetsbare landen. Als België hiertoe gerekend wordt, dan

V

hebben alleen Franse banken relatief gezien een grotere exposure in de periferie van Europa. Als Frankrijk verder onder vuur komt (bijvoorbeeld na een waarschijnlijke kredietafwaardering), dan loopt ook Nederland besmettingsgevaar via België. De vraag is of ons politieke klimaat stabiel genoeg is om met die druk om te gaan. Nu al zijn er grote bezwaren binnen de samenleving en enkele politieke partijen tegen de steun voor Griekenland. Wat gebeurt er als Nederlandse banken toch weer extra kapitaal nodig blijken te hebben vanwege hun grote belangen in het buitenland? Kortom, de recente rally van de AEX en de bescheiden daling in de maanden daarvoor zijn misschien gunstig voor onze pensioenen, ze bieden geen garanties voor de toekomst. Die ligt nu echt in de andere markten.

Mark Leenards is fondsmanager van het SBS Global Equity Fund.

Zweedse rechtbank zegt ja tegen Saab

Rijke Rus aast niet meer op platenmaatschappij

Amsterdam Het Saab-journaal hier. De Zweedse rechtbank heeft Victor Mullers probleemkind Saab toestemming gegeven de reorganisatie door te zetten. De autofabrikant heeft twee nieuwe Chinese bazen: Youngman en Pang Da. Die zullen veel nullen gaan investeren, maar ook moeten 500 van de ongeveer 3.700 banen worden geschrapt.

Amsterdam Hij heet Len Blavatnik en wilde EMI wel kopen, maar gisteren trok de Russische miljardair zich terug uit de onderhandelingen. Het platenlabel ligt in de etalage van Citigroup, dat de diep in de schulden zittende muziekfirma begin dit jaar kocht. De Rus bood anderhalf miljard, maar dat vind Citigroup te weinig. Eerder droop Universal Music al af.

Tweet van de dag

Vanavond voor de 2e keer naar de film over de Heinekenontvoering voor een afgewogen oordeel. Morgen het oordeel op mijn site... Peter de Vries geef nou maar toe. Je bent gewoon fan van dit cinematografisch werkje!

Het is uit met de gratis HTC verwacht een reclame bij Google Maps minder rinkelende kassa Amsterdam Google Maps laat niet meer over zich heenlopen. Vanaf januari moeten bedrijven gaan betalen, als meer dan 25.000 gebruikers klikken op hun bedrijf (in één dag) dat via de stratenwebsite in beeld is. U weet wel: als u zoekt op ‘schoenmaker Amsterdam’ krijgt u A t/m Z opties in beeld. Per 1.000 kliks boven die limiet vraagt Google Maps 4 dollar.

Amsterdam Taiwanese telefoonbouwer HTC verwacht in het vierde kwartaal wat minder om te zetten dan in het derde, lezen wij bij de BBC. De onzekerheid komt volgens de woordvoering voort uit de nieuwe modellen die andere merken gaan lanceren (wij denken iPhone 5), maar ook van hun eigen nieuwe modellen betwijfelen ze of die een succes worden.

Nieuw album Winehouse

Coen-broers claimen Justin

Doris Day krijgt oeuvreprijs

In december komt een nieuw werkje uit van wijlen Amy Winehouse. Het album bevat nieuwe nummers en wat covers.

Zanger Justin Timberlake heeft een rol te pakken in een film van de Coen-broertjes die draait om folkmuziek. In 2013 kunnen we er van genieten.

Ze leeft nog, maar doet geen publiciteit meer. In januari ontvangt actrice en zangeres Doris Day een oeuvreprijs van filmcritici te Hollywood.


Je bent de eerste, de slimste of je speelt vals.

15

Jeremy Irons als CEO Tuld in Margin Call

#Bankdrama Margin Call is een Hollywood-kraker over een zakenbank die zichzelf opblaast. FTM keek met bankiercriticus Ewald Engelen en oud-krijtstreep Peter Verhaar. ‘Dit heb ik zelf meegemaakt!’

Op Wall Street is het nog erger

Mark Koster/Follow The Money Leiden

‘Is dit nou die derivaten-film?’ Oudbankier Peter Verhaar is al een kwart eeuw niet meer naar de cinema geweest en bekijkt het affiche van Margin Call in de hal van de Leidse bioscoop Trianon. Hij kauwt op de titel. ‘Margin Call, ja, daar hebben we allemaal wel eens last van’, grinnikt hij met zelfspot. ‘Hoe vaak de bank mij niet belt om bij te storten...’ Naast hem staat Ewald Engelen, hoogleraar Financiële Geografie aan de UvA. Hij bestudeert het hoofd van acteur Kevin Spacey, die een getroebleerde zakenbankier speelt. Engelen herkent hem van een andere financiele filmklassieker: ‘Hij zat toch ook in Glengarry Glen Ross?’ Inderdaad. Kevin Spacey speelde mee in het cinematografische drama rondom een onroerendgoedonderneming, waarin te pas, en vooral te onpas, de hysterische oneliner: ‘ALWAYS BE CLOSING!’ over de vloer galmde. Engelen: ‘Een prachtige film.’ Engelen en Verhaar zijn in veel opzichten tegenpolen. Engelen, columnist voor De Groene Amsterdammer, is een van de hardste criticasters van de bancaire sector, terwijl Verhaar, zelf mede-oprichter van beleggingsbank Alex, een van de laatste verdedigers is van de krijtstrepen. Engelen heeft grote moeite met de Europese steunoperatie, omdat het vooral een poging lijkt om casharme banken aan de beademing te houden, terwijl Verhaar, een econoom die Engelen spottend een ‘financiële aardrijkskundeleraar’ noemde, juist weer zéér pro-Europees is. Verhaar wijst naar de lakse toezichthouders die toestonden dat banken financieel slachtafval konden verkopen. Vandaag gaan ze samen naar de film, want ze hebben ook veel overeenkomsten. Beiden zijn hardlopers en ‘ontrouwe’ D66-stemmers. Follow The Money, waar ze beiden ook columnist zijn, betaalde de kaartjes en noteerde hun opmerkingen. Ewald Engelen (links) en Peter Verhaar. FOTO’S:

Ontslagronde Eerst het verhaal. Margin Call is een financiële thriller op Hollywood-niveau. De monetaire crisis hapt om zich heen en bij een naamloze zakenbank op Wall Street vallen ontslagen. Ook Eric Dale, gespeeld door Stanley Tucci, wordt hardhandig de glazen wolkenkrabber uitgewerkt. De salesdirector draagt echter één explosief geheim met zich mee. Dale heeft uitgerekend dat de bank veel te grote posities heeft ingenomen, en weet dat een faillissement nakend is. Vlak vóór hij de lift wordt ingeduwd, gooit hij een stickje met zijn calculatie naar zijn slimste medewerker ‘Zoek het uit, maar wees er voorzichtig mee.’ Deze hyperambitieuze bolleboos begint, terwijl de rest van de bankboys de ontslagronde verwerkt in disco’s en stripbars, te cijfergoochelen en constateert verbijsterd dat de

FRANK GROELIKEN

In de bioscoop

Margin Call

Margin Call ging vorige week in première op het Leids Filmfestival. Vanaf deze week ook te zien in andere bioscopen. Margin call is een bankterm. Klanten die hun verliezen op de beurs niet meer lijken te kunnen terugverdienen, krijgen een zogeheten margin call en moeten ‘bijstorten’, hun tegoeden aanvullen.

bank al bijna in coma verkeert. In paniek belt hij zijn baas, een Ierse ruwe bolster, die zijn baas, Kevin Spacey, weer belt. Wat te doen? De mannen, die zelf nauwelijks weet hebben van de risico’s, schakelen de allerhoogste baas Tuld – een rol van Jeremy Irons – in, die de afdeling riskmanagement optrommelt. Inmiddels is het vier uur ’s nachts en moet er iets worden besloten. Tuld (Engelen knipoogt ‘Dat is dus Fuld’, verwijzend naar ex-Lehman CEO Richard Fuld), komt met drie opties: ‘Je bent de eerste, de slimste of je speelt vals.’ Zegt meteen: ‘En vals spelen doen we niet.’ In de zaal knikken de twee mannen instemmend: herkenbaar.

Tuld beslist, nadat de jongeling hem het scenario heeft geschetst, als volgt: we zijn even niet de slimste, dus laten we de eerste zijn en die rotzooi snel verkopen. Kevin Spacey, een loyale bankier die zijn klanten hoogacht, heeft moeite met dit onethische gedump, maar stemt in als hij een miljoenenbonus ontvangt. Engelen, na afloop: ‘Het is geromantiseerd, maar de mechanismen zijn hetzelfde. Hebzucht versus ethiek. Dit thema zie je meer in films, zoals ‘Death of a Salesman van Arthur Miller.’ Keek hij als bankiercriticus of filmliefhebber? ‘Oh, na een paar minuten was ik gewoon kijker.’ Verhaar: ‘Dat die jonge jongen zomaar in de boardroom uitleg mag

geven, klopte niet’, bijt hij. Dan milder: ‘Maar ik herken veel.’ Hij onthult. In zijn jaren bij Alex – hij was ooit bestuurssecretaris van Alex-moeder Bank Labouchere, werd er al gewaarschuwd voor te hoge risico’s en daar werd dan ook niets mee gedaan. ‘Ik weet nog dat een riskmanager in 1996 waarschuwde dat we onze posities en die van de klanten moesten afdekken, want bij een beursval zouden we volkomen nat gaan. Toen werd besloten om daar geen geld aan uit te geven. Met alle gevolgen van dien.’ Enkele beleggingsproducten van Labouchere zouden later inzet worden van collectieve rechtszaken. Verhaar: ‘Dat is nu een film waard.’

Battles doet Martijn solo

Publiek doneert

Transformer dame doet toneel

Vrijdag begint RTL 4 met The Voice of Holland: the Battles. Martijn Krabbé presenteert het solo. Wendy van Dijk is druk met acteren.

Zo’n 250 particuliere donateurs hebben 30.000 euro bijeengebracht zodat een kunstwerk, nu in bruikleen, echt van het Van Abbemuseum wordt.

Megan Fox maakt volgende maand haar debuut op Broadway. De actrice, bekend van de Transformers-films, is te zien in 24 Hour Plays.

Win jouw

Fairtrade Verlang-

armband € 19,95

lijstje

in welke producten op jouw op fairtradeverlanglijstje.nl Vul uiterlijk 6 november 2011 oriete fairtrade producten. en maak kans op al jouw fav cht in Nederland. Fairtrade Verlanglijstje staan lijstje tijdens zijn officiële into jouw s laa terk Sin gt krij er Op 12 novemb prijs betaald krijgen van jouw cadeau een eerlijke ers mak de dat wil jij dat hij Zo weet omstandigheden. en werken onder goede arbeids

l www.fairtradeverlanglijstje.n

Fairtrade Verlanglijstje is een actie van de Fairtrade Gemeente campagne. In een Fairtrade Gemeente werken inwoners, winkels, bedrijven en de lokale overheid samen aan meer eerlijke handel. De campagne is een initiatief van ICCO, de Landelijke Vereniging van Wereldwinkels en Stichting Max Havelaar. Het wordt mede mogelijk gemaakt door ICCO en het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nationale Postcode Loterij. www.fairtradegemeenten.nl


Ik ben trots dat Delft de 1000e fairtrade gemeente ter wereld is.

17

ENJOY AND DO GOOD WWW.DEBETEREWERELD.NL

Burgemeester Verkerk van Delft

Column Jan Pronk

Eerlijke handel

H

Vanaf links Huub Jansen, Mirjam de Rijk, Liesbeth Gort en Jan Pronk vullen hun Fairtrade Verlanglijstje in. ARIE KIEVIT

Jan Pronk maakt Fairtrade Verlanglijstje voor Sinterklaas #Verlanglijst

Jan Pronk en wethouder Mirjam de Rijk trapten vrijdag op de Stadhuisbrug in Utrecht de actie ‘Fairtrade Verlanglijstje’ af. Samen vulden zij hun wensen in op een meterslange lijst. Redactie De Betere Wereld Utrecht

Fairtrade krijgt in Nederland steeds meer aandacht. Daarbij gaat het vaak over voedselproducten, zoals fairtrade koffie, chocolade of bananen. Om het grote publiek ook te attenderen op het brede assortiment fairtrade Gifts & Living producten, lanceert Fairtrade Gemeente de actie ‘Fairtrade Verlanglijstje’. Met de actie stimuleren zij zoveel mogelijk Nederlanders om dit jaar met de feestdagen te vragen om fairtrade cadeaus, zoals sjaals, tassen, sieraden of keramiek. Van 28 oktober tot en met 6 november kunnen Nederlanders hun Fairtrade Verlanglijstje invullen op de website www.FairtradeVerlanglijstje. nl. Deelnemers maken daarmee kans

om hun favoriete fairtrade producten te winnen. Jan Pronk en Agnes Jongerius zijn juryleden van de fairtrade gemeente campagne. Samen met hun jurycollega’s vulden zij vrijdag als eersten het Fairtrade Verlanglijstje van Nederland in. Daarna vroegen zij wethouder Mirjam de Rijk van de gemeente Utrecht om hetzelfde te doen. Utrecht is de grootste fairtrade gemeente van Nederland en vertegenwoordigt daarmee veel mensen die fairtrade een warm hart toedragen. Daarna riepen zij alle inwoners, bedrijven, organisaties, winkels en lokale overheden op om ook hun fairtrade wensen kenbaar te maken.

Sinterklaas Op 12 november komt Sinterklaas aan in Dordrecht. Dordrecht is sinds vorig jaar een fairtrade gemeente. Tijdens de officiële intocht reserveert Sinterklaas een moment om het Fairtrade Verlanglijstje van Nederland in ontvangst te nemen. De meterslange lijst bevat niet alleen een overzicht

van de favoriete fairtrade producten van Nederland, maar ook de wensen van alle deelnemers van de actie. De actie ‘Fairtrade Verlanglijstje’ is een initiatief van de fairtrade gemeente campagne. ‘Fairtrade gemeente’ is een eervolle titel die aangeeft dat de plaatselijke gemeenschap bijzonder veel aandacht besteedt aan fairtrade. Een gemeente kan de titel verdienen als ze aantoont dat zij aan zes campagnecriteria voldoet. Een onafhankelijke jury beoordeelt of gemeenten voldoen aan deze criteria. Deze jury bestaat naast voorzitter en oud-minister voor Ontwikkelingssamenwerking Jan Pronk uit: Jacobine Geel (theologe en tv-presentatrice), Liesbeth Gort (generaal Stoere Vrouwen), Marga Hoek (directeur De Groene Zaak), Sybren de Hoo (hoogleraar MVO aan de VU en Universiteit van Maastricht) en Agnes Jongerius (voorzitter FNV). De jury kende de titel toe aan negentien gemeenten. Nog eens zestig andere gemeenten proberen de titel in de wacht te slepen.

de vraag naar eerlijke producten: Max Havelaar-koffie, duurzaam hout, schone textiel, biologische landbouwproducten. Er kwamen keurmerken op de markt. Er ontstond een symbiose tussen eerlijk en groen. Duurzaamheid werd professioneel. De markt nam de actie over. Daardoor leek het alsof actie niet langer nodig was. Dat was een vergissing. Zo nu en dan een fairtrade product kopen, in een Wereldwinkel of in een hoekje van een grootwinkelbedrijf, zet geen zoden aan de dijk. Vanuit Engeland kwam een beweging op gang om winkels, restaurants, bedrijven, scholen, universiteiten en overheidsinstellingen over te halen eerlijke producten aan te schaffen. Wanneer voldoende instellingen in een gemeente dat doen, krijgt deze het predicaat Fairtrade Gemeente. Het initiatief is overal in Europa opgepakt. Gemeenten in Nederland: sluit U aan! DIDA MULDER

et begon ooit met rietsuiker. Europese boeren die suikerbieten teelden, kregen zoveel subsidie dat suikerriet verbouwende boeren in Afrika en Zuid-Amerika daar niet tegenop konden concurreren. Wie solidair wilde zijn met de Derde Wereld, kocht geen bietsuiker, maar rietsuiker. Het ging al gauw om meer dan suiker. Wie zekerheid wilde dat de prijs die men betaalde voor koffie, thee, textiel en kunstnijverheidsproducten ten goede kwam aan kleine boeren en handwerkslieden in arme landen, kocht in de Wereldwinkel, te vinden in tal van landen van Europa. Vanuit de Wereldwinkels werd actie gevoerd tegen kinderarbeid, landbouwsubsidies en discriminerende invoerbelemmeringen, het kappen van tropische bossen, het verdrijven van kleine boeren door grote plantages en de verdringing van binnenlandse industrie door westerse multinationals. De reguliere handel werd gevraagd eerlijke prijzen te betalen voor producten uit ontwikkelingslanden. Deze zouden alleen op de markt mogen komen, indien vervaardigd onder menswaardige arbeidsomstandigheden. Geen kinderarbeid dus. De acties boekten succes. Grote winkelketens speelden in op

Jan Pronk Juryvoorzitter van de Fairtrade Gemeente Campagne

Nederland telt 19 fairtrade gemeenten

Fairtrade Ontbijt in Utrecht

Amsterdam Vanaf vrijdag 4 november telt Nederland negentien Fairtrade Gemeenten. Tijdens de Fairtrade Week, tot en met zondag 6 november, krijgen De Bilt, Gouda en Schijndel de titel fairtrade gemeente toegekend. Daarmee laten deze gemeenten zien dat hun inwoners, bedrijven, winkels en de lokale overheid samenwerken aan meer eerlijke handel.

Utrecht Bedrijven in Utrecht genieten morgen van een Fairtrade Ontbijt. Samen bespreken ze de mogelijkheden voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in de eigen organisatie. Het ontbijt is een initiatief van SNS Reaal en Fairtrade Gemeente Utrecht. Tientallen Utrechtse bedrijven gebruiken al fairtrade producten op de werkvloer.

Citaat

Ik roep alle raadsleden op om er in hun gemeente voor te zorgen dat het ’n Fairtrade Gemeente wordt.

Eerste Fairtrade Restaurant van het land

RUBEN TIMMAN

Joël Voordewind op Twitter (@JoelVoordewind)

#Heinde&Ver

Hajé de Jager van Koninklijke Horeca Nederland overhandigt vrijdag de titel Fairtrade Restaurant aan Heinde & Ver in Gouda. Dat is daarmee het eerste Fairtrade Restaurant van het land. Redactie De Betere Wereld Amsterdam

Restaurants komen in aanmerking voor de titel Fairtrade Restaurant als zij structureel fairtrade producten verkopen en promoten. Daarmee zetten zij zich in voor duurzame economische ontwikkeling van mensen in

ontwikkelingslanden. Fairtrade Restaurants moeten voldoen aan vier criteria. Ze moeten fairtrade producten gebruiken, hierover communiceren en acties organiseren om fairtrade onder de aandacht te brengen. Bovendien dienen ze zich nog extra in te spannen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bijvoorbeeld door te werken met biologische producten, duurzame vis te serveren of groene stroom af te nemen. Restaurant Heinde & Ver uit Gouda is de titel van het eerste Fairtrade Restaurant waardig. Op de kaart

prijkt een grote keuze aan fairtrade dranken, van koffie tot bier, en duurzame gerechten. De kok gebruikt meerdere fairtrade producten, zoals rijst, kokosmelk en zoetwaren. Heinde & Ver werkte ook mee om Gouda een Fairtrade Gemeente te maken. In mei organiseerde het een Fairtrade Ontbijt voor Goudse inwoners en ondernemers en vrijdag verzorgt het de catering bij de gemeente. Dan wordt Gouda officieel Fairtrade Gemeente. Restaurants die ook Fairtrade Restaurant willen worden, kunnen zich registreren op www.fairtraderestaurants.nl

Fairtrade proeverij voor Groningse studenten

I.C.S. International hoopt op MVO-award

Groningen De Hanzehogeschool Groningen grijpt deze week aan om studenten te enthousiasmeren voor fairtrade. Vandaag is er een fairtrade proeverij, een modeshow met eerlijke kleding en 100 studenten van de Dansacademie verzorgen een fairtrade flashmob. Hanzehogeschool Groningen werd eerder dit jaar de eerste Fairtrade Hogeschool van Nederland.

Dordrecht Fairtrade Gemeente Dordrecht reikt donderdag een MVO-award uit. Daarmee brengt het bedrijven in beeld die maatschappelijk, ecologisch en economisch succesvol zijn. Zo levert genomineerde I.C.S. International B.V. fairtrade koffie aan bedrijven, scholen, instellingen en horeca, en maakt de keten transparant van plantage tot gebruiker.

ICCO roept om eerlijke handel

2,1 miljoen banen in fairtrade

3,6 miljoen huishoudens

Martinus Verweij, bestuursvoorzitter van ICCO, roept bedrijven op te kiezen voor fairtrade: ‘Dat zou in het DNA van elk bedrijf moeten zitten.’

Fairtrade biedt 2,1 miljoen banen in ontwikkelingslanden. Daarvan zijn 1,5 miljoen in de voedselbranche, zoals koffie- en bananenplantages.

Uit onderzoek van bureau GFK blijkt dat in 2010 ruim 3,6 miljoen huishoudens fairtrade producten in hun boodschappenmandje stopten.

ELKE DAG DE BESTE AANBIEDINGEN OP SWEETDEAL!

SCHRIJF JE NU IN OP WWW.SWEETDEAL.NL EN ONTVANG DE VOORDELIGSTE AANBIEDINGEN UIT JE EIGEN REGIO

Wil je profiteren van spectaculaire aanbiedingen uit je eigen regio? Met een korting van maar liefst 50% of meer? Denk aan een avondje uit, uitgebreide lunch, sportief dagje weg of behandeling in je favoriete schoonheidssalon? Dat kan bij Sweetdeal! Je kunt de deal direct via de site kopen. Sweetdeal is een groupbuyingsite: dit houdt in dat we alleen kortingen kunnen geven als een bepaald aantal kopers geïnteresseerd is in de aanbieding, en deze ook aanschaft. Een deal staat meestal 24 uur online. Iedere dag biedt Sweetdeal je een nieuwe aanbieding aan. Houd de site dus goed in de gaten! Let op! Er is ook een maximum aantal vouchers beschikbaar. Wees er dus snel bij en profiteer! Sweetdeal is een nieuwe aanbiedingssite van Wegener Media.

Médoc Cru Bourgeois Een klassieke topwijn uit de Bordeaux

Unieke kans!

We hebben een waanzinnige superstunt voor u bemachtigd: Château Blaignan Médoc Cru Bourgeois. Deze klassieke topwijn staat internationaal zeer hoog aangeschreven.

Betalen en bezorging

De druivensoorten die in de Médoc worden gebruikt zijn voornamelijk de Cabernet Sauvignon en Merlot. Hierdoor ontstaan wijnen met een pittig, kruidig maar ook fluwelig karakter. Deze wijnen kunnen zeer lang worden bewaard wat vervolgens wordt beloond met een grote mildheid en een fijn bouquet. Wij hebben een schitterende Médoc Cru Bougeois voor u gevonden. Een schitterende kans om uw wijncollectie aan te vullen met een klassieke topwijn.

Bij vragen over uw bestelling kunt u bellen met de Klantenservice op telefoonummer: 0900 - 2021352 (€ 0,45 per gesprek). Het is helaas niet mogelijk uw bestelling telefonisch of per e-mail door te geven.

Vanaf vier dozen betaalt u geen verzendkosten. Bij minder dan vier dozen draagt u € 5,95 bij. U ontvangt de rekening per post nadat de wijn geleverd is.

Bon Château Blaignan - Médoc Cru Bourgeois 2007 Hierbij bestel ik: ___ (aantal) x dozen (6 flessen) Château Blaignan 2007 à € 6,95 per fles.

Château Blaignan - Médoc Cru Bourgeois 2007 Rijke en elegante houtgerijpte Médoc Cru Bourgeois met veel rood fruit. In de geur intense indrukken van bessenfruit en vanille. De smaak is vol en rond met veel kruidige nuances en aangename tannines. Lange en aangename gebalanceerde afdronk met impressies van bessenfruit en iets rokerig. Deze prachtige wijn heeft een houtlagering gehad van 16 maanden. Mis en Bouteille au Château. Serveren op 17-18°C bij rood en witvlees, lam en diverse kazen. Nu al heerlijk om van te genieten.

VOORLETTERS

VOORNAAM M

NAAM ADRES POSTCODE

V

HUISNUMMER PLAATS

TELEFOON E-MAIL GEBOORTEDATUM Hierbij machtig ik Buckaroo Payment Service om i.o.v. Wegener NieuwsMedia BV eenmalig het verschuldigde bedrag af te schrijven.

BANK-/GIROREKENING

Adviesprijs € 11,90

Lezersprijs € 6,95

depers.nl/webwinkel categorie wijnen

HANDTEKENING Stuur de volledig in blokletters ingevulde bon in een envelop naar Webwinkel, ovv ‘Wijnen’, Postbus 1090, 5004 BB Tilburg.

De Pers gaat zorgvuldig om met persoonsgegevens. Op alle informatie die u aan ons verstrekt is de Wet Bescherming Persoonsgegevens van toepassing. In het colofon van de krant en op www.depers.nl treft u nadere informatie aan.


Ik heb een tijdje in de porno-industrie meegelopen.

Lezen

Virginie Despentes Auteur

Uit & thuis

19

Spannende satire over La France #AnarchoLesbo De Franse schrijfster Virginie Despentes is een provocateur pur sang. Eigenlijk wil ze over lieve engelen schrijven, maar Apocalyps Baby staat toch weer bol van de XL lesbo’s, cokeverslaafde pubermeisjes en oudgeldauteurs.

Guus Bauer Amsterdam

De bekendste roman van Virginie Despentes (1969), Baise-moi, verfilmd onder dezelfde titel, is een snoeiharde roman die bol staat van moord, verkrachting en wraak. Ook haar nieuwe roman Apocalyps Baby is een soort achtbaan dwars door de Franse bourgeoisie, de kraakbeweging en de anarchistische lesboscene. Valentine is een hyperactief, nymfomaan, cokeverslaafd pubermeisje. Haar vader François is een niet al te succesvolle schrijver die leeft van de rente uit het familiekapitaal. Valentine is doodeenzaam en verwend. Op een dag verdwijnt ze spoorloos. De familie schakelt een privédetective in: Lucie, een mollige, onzekere vrouw die de klus niet alleen denkt te kunnen klaren en daarom hulp vraagt aan ‘de Hyena’, een slanke, knappe lesbienne die als incasseerder zelfs de grootste kerels nog doet huiveren. Is dit boek een thriller, een sociaal portret of een kroniek van de tijd? ‘Een satire met een tikkeltje spanning, misschien. Een ‘klassieke’ Franse roman, waarin het hele sociale spectrum van arm tot rijk wordt beschreven in combinatie met een spannend verhaal. Ik wilde eigenlijk een roman schrijven waarin engelen de jeugd te hulp komen, maar het heeft heel anders uitgepakt. Voor een échte lezer maakt het niet uit hoe je een boek noemt.‘ Niemand in het boek komt er genadig vanaf. Bent u een pessimist? ‘Een realist. Het belangrijkste thema is de totale negativiteit die zeker in Frankrijk door alle lagen van de bevolking speelt. Niemand schijnt iets aan zijn eigen situatie te kunnen verbeteren. Zelf de Hyena kan de zaak niet oplossen en Valentine ‘helemaal’ redden. Apocalyps Baby gaat over depressieve mensen, maar is als boek zelf niet negatief. Ik heb hier en daar slinks wat humor in het boek geïnjecteerd. De personages banjeren met zelfspot door het leven. Op de bourgeoisfamilie van Valentine na. Maar hun stijfheid heeft ook wat komisch.’ Was het lastig om voor de verschillende personages de juiste toon te vinden? ‘Ik heb me verdiept in de wereld van de privédetectives. Niet echt spraakzame types. Voor een van Valentines vriendjes, de Afrikaan Yacine, heb ik veel geluisterd naar hiphop, heb ik Amerikaanse zwarte schrijvers gelezen en heb ik meegelopen bij een project voor kansarme jongeren. En ik kon natuurlijk ook heel veel uit mijn omgeving en mijn eigen ervaringen putten. Ik heb een tijdje in de porno-industrie meegelopen.’ U zet de schrijverswereld mooi te kijk aan de hand van de pafferige ijdeltuit François Galtan. ‘Ik loop alweer een tijdje mee in de

JEAN-LUC BERTINI

literaire wereld. Ik heb bewondering voor de schrijvers die maar door blijven gaan ondanks het uitblijven van succes. Ze houden de rug recht, terwijl de publicatie van hun boeken gepaard gaat met beleefde onverschilligheid. Je moet een etiket hebben waarmee je kunt zwaaien, zodat ze niet meer om je heen kunnen. Daarom laat ik FranÇois Galtan mopperen op meisjes die over aambeien schrijven.’ Een sneer naar Vochtige streken van Charlotte Roche. Maar u hebt er zelf toch ook een handje van? ‘Men wilde in de jaren negentig lezen over wie er uit vuilnisbakken heeft gegeten, wie door papa is gepakt, wie zich laat voorstaan op het neuken

Apocalyps Baby Waar is Valentine? Zoektocht langs nazi’s, moslims, anarcholesbo’s, krakers + bourgeoisie van het 16e arrondissement.

van prepuberale Thaise meisjes en wie tot in detail verslag doet van zijn gesnuif. Ik heb daar met Baise-moi op ingespeeld en achteraf had al dat gedoe nog iets sympathieks vergeleken bij wat daarna kwam: het internet als de nieuwe schutting waarop men anoniem alles kan kalken.’ Laat u daarom Valentine haar computerbestanden wissen en haar mobiel in de Seine gooien? ‘Ze had behoefte aan die ervaring omdat ze wilde voelen dat ze leefde. Een radicaal gebaar voor iemand van vijftien. Tegenwoordig is de mobiele telefoon een soort prothese. Het moet voor haar wel gevoeld hebben als het kwijtraken van haar spraakvermogen, haar loopstok en haar beste

vriend tegelijkertijd. Ze hield zich groot tegenover haar punkvrienden, maar stiekem was ze toch naar een internetcafé gegaan om ‘niet abrupt terug te vallen tot het stadium van de Cro-magnonmens’. Het internet krijgt aan het einde de schuld van de ellende. Vanwaar die waarschuwing? ‘Er zijn in Frankrijk op dit moment een hoop politieke schandalen. Het blijkt dat op grote schaal gesprekken zijn opgenomen en dat e-mailberichten van vijf jaar eerder opduiken. En ik denk dat wat dat betreft het einde nog niet in zicht is. Maar toch heeft het internet ook goede kanten, want zonder de social media hadden we geen Arabische Lente gehad.’

Prix Renaudot voor Despentes

Superlul scoort 10.000 x

Uitleen bieb daalt

Met Apocalyps Baby won Despentes in 2010 de Prix Renaudot, na de Prix Goncourt de tweede grote literatuurprijs van Frankrijk.

Uitgeverij Lebowski maakte voor Henk van Stratens roman Superlul een promofilmpje. In 5 dagen werd het bijna 10.000 keer bekeken.

In 2010 is het aantal uitleningen bij de openbare bibliotheken met 4,7 procent gedaald van 105 naar 100 miljoen. Alleen het aantal jeugdleden steeg.

20


In een glazen huis gooi je niet met stenen.

Uit & thuis Video gids

De terugkeer van Beavis en Butt-Head

Harry Markopolos Fraudeonderzoeker

VideoVolt Herbert Blankesteijn

Elke dag de beste video’s van het web

#DownloadVanDeDag Ze zijn

nog steeds tieners, hangen zoals altijd verveeld voor de televisie en hebben overal commentaar op. Het tekenfilmduo Beavis en Butt-Head is na veertien jaar weer tot leven gewekt. De twee antihelden blijken exact hetzelfde te zijn als tijdens de laatste aflevering in 1997. Verder is er natuurlijk wel het een en ander veranderd. Bijvoorbeeld dat de fans van toen brave dertigers met een baan en hypotheek zijn. Kennelijk kunnen die nog steeds lachen om een beetje grove tienerhumor. Naar de eerste afleveringen keken bijna 3,3 miljoen mensen, onder wie veel nostalgische dertigers. Omdat MTV inmiddels bijna geen

De man die Madoff doorhad muziek meer uitzendt, gaan Beavis en Butt-Head dit keer los op realityseries, zoals The Jersey Shore en Teen Mom. Maar ook Twilight en Harry Potter krijgen er van langs. De nieuwe afleveringen worden nog uitgezonden in Nederland, maar zijn nu al te downloaden. Jorien Beukers

Overspel #Teruggevonden Vorige week

bespraken we de film Bloedbroeders van regisseur Arno Dierickx. Dat was omdat zijn serie Overspel, die nu wordt uitgezonden, zo verdomd spannend is, dus we wilden wel eens weten wat er nog meer op uitzendinggemist te vinden was van Dierickx. Maar waarom eigenlijk niet Overspel zelf aanraden? Je kunt de serie weliswaar nog gewoon volgen op de donderdagavond, maar laten we wel wezen, een serie volgen is een beetje 2005. En op donderdagavond heb je meestal wel wat beters te doen. Zondagmiddag daarentegen is bij uitstek geschikt om spannende series te kijken. Mocht je dus nog niet een fervente volger van Overspel

zijn, word dat dan zo snel mogelijk. Via de website van het programma heb je nu ook nog allerlei leuke quizjes en extra’s erbij. Maar doe het inderdaad wel snel. De dvd van de serie wordt al aangeboden, dus heel lang zal-ie waarschijnlijk niet meer beschikbaar zijn. Pamela Wilhelmus

De Pers digitaal Twitter Volg De Pers op Twitter: twitter.com/De_Pers Facebook Word vriend van De Pers: facebook.com/DePers Hyves Krabbel De Pers: dagbladdepers.hyves.nl PressReader Lees de krant met de app PressReader

#Interview In het grootste piramidespel ooit betaalde Bernie Madoff de ‘beleggingwinst’ van zijn klanten uit de inleg van nieuwe beleggers. Miljarden aan tegoeden bleken niet gedekt; duizenden rijke particulieren waren eind 2008 in één klap berooid. Waarom had niemand Madoff door? Oeps, correctie. Waarom luisterde niemand naar de man die hem wél doorhad? Fraudeonderzoeker Harry Markopolos doet zijn verhaal aan 60 Minutes van CBS. Markopolos moest in 1999 van zijn baas uitzoeken waar Madoff zijn fraaie resultaten vandaan haalde. Madoff was een concurrent en het is niet leuk als die vals speelt. Naar eigen zeggen had hij in vijf minuten door dat Madoff een bedrieger moest zijn: óf het was een piramidespel óf hij handelde met voorkennis. Na vier uur rekenen had hij het bewezen. Elementen uit de bewijsvoering: Madoffs opbrengst fluctueerde véél

minder dan de beurs. Om dat te bereiken had hij meer opties moeten kopen dan er werden verhandeld. Geen optiehandelaar deed zaken met Madoff. Markopolos diende klachten in bij de Amerikaanse financiële autoriteiten in 2000, ’01, ’05, ’07 en ’08. Een vooronderzoek werd afgesloten met

de conclusie dat er geen bewijs was voor onoirbaar handelen. Markopolos stelt dat honderden mensen in de financiële wereld begrepen wat er aan de hand was. ‘Maar in een glazen huis gooi je niet met stenen.’

Tatoeages weggeschminkt

Wie wil er een ijsje?

Doedelzak van een condoom

#Reclame Jongen ziet er aan het begin van deze spot normaal uit, afgezien van een paar piercings en een wel erg stoere blik. Maar dan begint hij zijn make-up weg te poetsen en je wil niet weten wat er dan tevoorschijn komt. Vervolgens zie je het schminken achterstevoren. Reclamespot voor een huidkleurig smeerseltje.

#Animatie Waarom je geen ijsjes moet aannemen van vreemde ijscomannen. Twee kinderen worden meegenomen en belanden thuis bij griezel die dol is op kinderen. Vakkundige film van eerstejaarsstudent speelt leentjebuur bij Texas Chainsaw Massacre, maar dan met vrieskist en blender. Beter niet laten zien aan kinderen.

#Muziek Linsey Pollak is een mafketel die van voorwerpen uit het huishouden muziekinstrumenten weet te maken en daar dan ook nog swingend op speelt. Zo maakt hij doedelzakken met een zak gemaakt van een huishoudhandschoen of condoom en een klarinet van een gieter of een winterwortel. Let op zijn pruiken.

00:02:53

00:05:04

00:13:05

00:12:14

Bekijk de video’s op depers.nl/videovolt Nieuws gemist? Volg het laatste nieuws op www.depers.nl

Het laatste nieuws van De Pers op je smartphone De Pers Nieuws-app is er voor iPhone- en Android-telefoons. De applicatie geeft de lezer toegang tot het laatste nieuws van DePers.nl en de artikelen uit de krant. Ook kunnen gebruikers met de iTip-functie zelfgemaakte nieuwsfoto’s direct doorsturen naar de redactie.

De nieuwsapp staat niet alleen. Volg De Pers op Facebook, Hyves en Twitter. Of download de krant naar je mobiel via de app PressReader, gratis natuurlijk.


Trek die coachjas maar uit hoor. Hij past niet.

Uit & thuis

Felice Geurdes

WIN! DEZE WEEK:

ZWEEDS RAADSEL:

Lezerscolumn Felice Geurdes

Voor 6 winnaars: 2 entreevouchers voor twee personen van de Veluwsebron, t.w.v. € 59,-

Ontvangst vanaf 10.00 uur Gebruik van alle sauna- en wellnessfaciliteiten ? Onbeperkt gebruik van douchegel, shampoo en scrubzout

?

?

! "

! #

Voor meer informatie: www.veluwsebron.nl

WIN! VANDAAG:

$!

% "

Het boek Cryptogrammen Tips & Trucs

Deze week voor 5 winnaars een exemplaar van het boek waarin De Pers-cryptogramkanon Leen Groeneveld de puzzelaar een kijkje in zijn keuken gunt.

4

5

6

BŸDEHAND R---O-EAFROSSEN N-E-A--DOK-NIPT P-S-N-OUITBATEN N-O---HTEKENVAK

Cryptogram

3 7 2 5 8 6 4 9 1 4 9 8 7 3 1 2 5 6 6 1 5 9 4 2 3 7 8 9 5 1 3 6 8 7 4 2 2 4 6 1 7 9 5 8 3 8 3 7 2 5 4 1 6 9

Sudoku (vorige week dinsdag)

5 8 3 6 1 7 9 2 4

T&O

7 6 9 4 2 3 8 1 5

1 2 4 8 9 5 6 3 7

OPLOSSINGEN

CRYPTOGRAM

ZO DOET U MEE Om kans te maken op dag- of weekprijs belt u de gevonden cijfercombinatie uit de vakjes ABC door naar 0909-5010701 (À 0,60 per gesprek). Of SMS: PERS <spatie> uw oplossing naar 3553 (À 0,60 per ontvangen bericht excl. de kosten voor het gebruik van uw mobiele telefoon). De lijst met winnaars staat op www.puzzelland.com/depers

© Puzzelland/Leen Groeneveld

Horizontaal: 1. Pienter in de buurt (8); 4. Gereed met paarden beslaan (8); 6. Betalingsopdracht voor de haven (3); 7. Drinkt niet veel op het randje (4); 9. Van de opbrengsten exploiteren (8); 10. Hokje voor parasieten? (8). Verticaal: 1. Leesteken dat in de hens staat? (9); 2. De kreet van een dansmeisje (7); 3. Wordt verkocht als het gevraagde niet in voorraad is (3); 5. Gummiknuppel in de gymzaal (7); 8. Twee uitroepen die voor ophef zorgen (5).

BEL 0909-5010701 OF SMS NAAR: 3553

6 5 2 1 3 4

3

"

Zweeds raadsel -C-E--A-HIGH-GR -R-MAIRE Mini-sudoku LIG-S-AS 3 2 4 5 1 6 -S-SJERP 1 6 5 2 4 3 ETRE-RIO 5 3 6 4 2 1 -E-PIOEN 2 4 1 3 6 5 SNOT-MRS 4 1 3 6 5 2 TRONIE

2

Oh Marco toch...

Inhoud entreevoucher:

1

21

1

4

2

3

6 3 A 1 5 9 7 9 6 7 8 2 5 1 4 8 3 5 4 B 4 6 7 8 2 3 1 C 5 1 9 2 6

5

6

7

SUDOKU

8

9

10

SPEEL ONLINE EN WIN! www.puzzelland.com/depers

A

B

k behoorde tot de 400 gelukkigen die op een donderdagmiddag richting de Westergasfabriek mochten, alwaar de opnames van The Voice of Holland plaatsvonden. TVOH voor intimi. Mijn nieuwsgierigheid was extra geprikkeld omdat Jeroen van der Boom besloot zijn ongeëvenaarde muzikale talent ergens anders tentoon te spreiden en plaats te maken voor ‘De vader van de Nederlandse popmuziek’: Marco. Marco B. Marco Borsato. Wat jij wil. De kandidaten waren aanbeland bij ‘The Battle’, waarin twee zangers het tegen elkaar moeten opnemen. Het komt er op neer dat zij getwee een liedje zingen en dan trillend luisteren naar het commentaar van ‘de coaches’, die onmiddellijk en onverbiddelijk besluiten wie eruit vliegt. Enter Marco. Voorop gesteld: ik heb een behoorlijke hoge pet op van Marco. Laten we wel wezen, die man staat al aan de Hollandse top sinds hij een door de blaadjes rennende Daphne Deckers toezong. Of, om in Marco’s eigen woorden te spreken: ‘hij is alleen maar omhooggegaan in een (let op) stijgende lijn.’ Het werd al snel duidelijk dat Marco dacht dit TVOH-varkentje wel even te

I

kunnen wassen. Zijn commentaar was echter keer op keer zó tenenkrommend cliché, dat ik uiteindelijk uit plaatsvervangende gêne als een vaatdoek onder mijn klapstoeltje ben gegleden. Een kleine greep uit de ‘Marco als TVOH-coach-uitspraken’: ‘Het lied paste je als een jas’ (seriously Marco? Sériously?) ‘Ik zit hier om commentaar te geven jongens. Ze hebben mij gevraagd dit te beoordelen. Ik moet ook een keuze maken. Die keuze is niet makkelijk jongens... Ik ga die keuze dan ook niet maken.’ ‘Jongens, het was wéér een dubbeltje op zijn kant. Ik heb opgeteld en afgetrokken, de plussen en minnen tegen elkaar afgewogen en de stuiver keer op keer omgedraaid.’ ‘Ga ik voor the total package, ÓF ga ik voor het complete plaatje? Dit is echt lastig jongens.” Oh Marco toch, trek die coachjas maar uit hoor. Hij past niet.

Uw column in De Pers? Stuur uw pennevrucht (maximaal 350 woorden) naar mijncolumn@ depers.nl

Het weer Vandaag en morgen

November begint zeer zacht

C

Selectie tijdelijke OV wijzigingen: Een uitgave van Mountain Media BV Adres Anthony Fokkerweg 61 - 3 1059 CP Amsterdam Tel: 020 - 3460560 Fax: 020 - 3460596 Website www.depers.nl (behorende tot Wegener Media)

Distributie [email protected] 088-0131836 Sales [email protected] 088-0138801 Uitgever Ben Rogmans

Redactie [email protected] 020-3460550

Hoofdredactie Jan-Jaap Heij, Alain van der Horst

Marketing [email protected]

Art direction Koos Jeremiasse

Dagblad De Pers is een gratis kwaliteitskrant die wordt verspreid via NS-stations, Bruna-winkels, TNT Business Points en kantoren.

Enschede (bus) Vandaag en morgen: Connexxion-lijnen 8 en 9. Halten Kennispark/UT en De Broeierd vervallen. Apeldoorn (bus) 2 t/m 23 november: Syntus-lijnen 7 en 17. Halten Aristotelesstraat, Kinderboerderij Laag Buurlo, Schopenhauerstraat en De Spinozastraat vervallen. Dordrecht (bus) T/m 4 november: Arriva-lijnen 3 en 4. Halten Hugo de Grootplein en Frans Lebretlaan vervallen.

Meer op www.depers.nl/9292ov Onderweg? Bel 0900-9292 (€0,70 p/m) of kijk op mobiel.9292ov.nl

Door Peter Koch ©Comichouse Oosterbeek

Vandaag

Morgen

Het begint vrij helder, maar in de loop van de dag neemt de bewolking toe. Lokaal kan dan een spatje regen vallen. Bij een matige zuidenwind loopt de temperatuur op naar 14 graden op de Wadden tot 18 in het zuiden van het land.

In de ochtend lost de mist maar langzaam op, in de middag komt de zon tevoorschijn. Bij een matige zuidoostenwind loopt de temperatuur naar gemiddeld 15 graden. Ook donderdag is het zeer zacht. Wel is er meer bewolking.

22


Beide partijen weigeren concessies te doen.

ABN Amro-toernooi strikt weer grote naam

Strootman niet akkoord met één duel schorsing

Rotterdam Het ABN Amro-tennistoernooi heeft gisteren opnieuw een grote naam gepresenteerd als deelnemer aan de komende editie in februari volgend jaar. De Argentijn Juan Martin del Potro heeft zijn komst bevestigd aan Richard Krajicek. Eerder maakte de toernooidirecteur al de deelname van Roger Federer en Robin Haase bekend.

Eindhoven Kevin Strootman heeft het schikkingsvoorstel van de KNVB niet geaccepteerd. De PSV’er werd gisteren door de aanklager betaald voetbal voor twee wedstrijden geschorst, waarvan één voorwaardelijk. Hij kreeg zaterdag tegen FC Twente de rode kaart. De zitting van de tuchtcommissie over de zaak is vanavond in Zeist.

Kvitova heeft Wozniacki al in het vizier

Cordemans heeft geen vertrouwen in ADO

Rijswijk De Tsjechische tennisster Petra Kvitova is Caroline Wozniacki tot op 115 punten genaderd op de gisteren gepubliceerde wereldranglijst. De Deense leidt het klassement met 7.485 punten. Nummer 3 Victoria Azarenka volgt al op ruime afstand met 6.520 punten. Arantxa Rus, beste Nederlandse, zakte twee plaatsen: van 82 naar 84.

Amsterdam Werper Rob Cordemans heeft op de laatste dag van de overschrijvingsperiode zijn overstap naar ADO ingetrokken en blijft bij Amsterdam Pirates. ‘Ik was rond met ADO, maar ze hebben mij er niet van kunnen overtuigen dat er in Den Haag een team gevormd wordt waarmee ik met plezier en succes mijn honkbalcarrière zou kunnen afsluiten.’ Derek Fisher legt namens de spelers voor de zoveelste keer uit waarom er geen akkoord is. REUTERS

Citaat

Geruzie om procenten treft ook Obama recht in het hart

‘Ze moeten die Blom maar een tijdje in een vrieskist zetten, dan koelt hij wel af. Ik vind hem een arrogante scheidsrechter.’

#Lockout

René van de Kerkhof PSV-icoon op Omroep Brabant

Fernández mist duels met Vitesse en NEC

Schoorel komt dit jaar niet meer in actie

Rotterdam Dani Fernández van Feyenoord wordt als het aan de aanklager betaald voetbal ligt voor drie duels geschorst, waarvan één voorwaardelijk. Dat is gisteren door de KNVB bekendgemaakt. Hij krijgt de straf vanwege het slaan van een tegenstander. Feyenoord liet weten het schikkingsvoorstel te accepteren. Fernández mist de duels met Vitesse en NEC.

Rijswijk Tennisser Thomas Schoorel komt dit kalenderjaar niet meer in actie. Dat heeft de Amsterdammer via Twitter laten weten. Schoorel heeft last van een schouderblessure en staat al sinds begin oktober aan de kant. Zijn blessure betekent dat hij zijn titel bij het tennistoernooi van de Masters in Rotterdam in december niet kan verdedigen.

BEL NU: DE LEKKERSTE TIENERS LIVE (18+)

(0,8pm)

0906-906.906.0 AMATEURTJES ZOEKEN JOU! Bel LIVE! 0906-0145

De lockout in de Amerikaanse basketbalcompetitie NBA gaat vandaag al weer maand vijf in. De kans dat het hele seizoen wordt geschrapt wordt met de dag groter. Arjan Nowee Amsterdam

Ruim 20.000 mensen hadden komende nacht in het American Airlines Center getuige moeten zijn van de start van het nieuwe NBA-seizoen. En met een duel tussen titelhouder Dallas Mavericks en het Chicago Bulls van Derrick Rose beloofde het een spectaculaire start te worden ook. Maar nee, niets van dat alles. Het stadion van Dallas blijft vannacht leeg. En misschien wel het hele seizoen. Zolang de spelers en de clubeigenaren het niet eens worden over de verdeling van de inkomsten en een invoering van een salarisplafond wordt er niet gebasketbald in de NBA. Nadat de start van het seizoen eerder al met twee weken werd uitgesteld, werd eind vorige week bekend dat er op z’n vroegst pas op 1 december wordt begonnen. Als er überhaupt ooit nog wordt begonnen.

De lockout duurt inmiddels al 124 dagen en het scenario dat het complete seizoen wordt geschrapt wordt met de dag reëler. De afgelopen vier maanden werd onderhandeld, onderhandeld en nog eens onderhandeld. Honderden uren lang vlogen de bedragen en procenten over tafel. En telkens zeiden afgevaardigden van beide partijen na afloop hetzelfde: ‘No deal.’ Ook het inzetten van de befaamde bemiddelaar George Cohen leverde nog geen resultaat op. Hij heeft kunnen constateren dat beide partijen weigeren concessies te doen. De clubeigenaren willen in de nieuwe cao een 50-50 verdeling van

Give me a job! New York Knicks-ster Amar’e Stoudemire wil weer werken en solliciteert bij Foot Locker. X www.depers.nl/qr1

de miljarden dollars, terwijl de spelers 52,5 procent van het geld willen. En geen 0,00001 procent minder.

Verontwaardiging Nadat de laatste onderhandelingen afgelopen vrijdag ook niet tot een akkoord hadden geleid, liet NBA-baas David Stern weten dat er sowieso geen volledig regulier seizoen van 82 wedstrijden zal worden afgewerkt. ‘Dat is nu gewoon niet meer mogelijk.’ Het leidde tot grote verontwaardiging bij basketbalminnend Amerika. Zij willen LeBron James, Kobe Bryant, Kevin Durant en al die andere grote sterren zien spelen, en snel ook. Zelfs president Barack Obama bemoeide zich vorig week met de kwestie. De Chicago Bulls-fan noemde de lockout ‘hartverscheurend’. In The Tonight Show wees hij naar de lockout bij de American footballers eerder dit jaar. ‘Zij beseften op een gegeven moment: het moet toch mogelijk zijn om een pot van 9 miljard dollar te verdelen zodat de fans, die ons in staat stellen al dat geld te verdienen, een leuk seizoen kunnen hebben. Dat besef moeten de spelers en de clubeigenaren in de NBA ook krijgen.’ En snel ook, voor het te laat is.

Amsterdam vreest supporters van Dinamo #Risicoduel

De gemeente Amsterdam treft morgen extra veiligheidsmaatregelen rondom de voetbalwedstrijd Ajax-Dinamo Zagreb in de Arena. Redactie sport Amsterdam

Burgemeester Eberhard van der Laan heeft de binnenstad, de route naar

het stadion en de omgeving van de Arena aangemerkt als veiligheidsrisicogebied. Dat betekent dat de politie iedereen die zich hier bevindt preventief mag fouilleren. In 2009 zorgden de Kroatische supporters al voor problemen in de binnenstad van Amsterdam door met fans van Ajax de confrontatie aan te gaan. Er werden toen tientallen arrestaties verricht. Toenmalig burge-

meester Job Cohen vroeg destijds om een uitreisverbod voor de Dinamofans bij de UEFA. Ajax kan in het Champions League-duel weer beschikken over Miralem Sulejmani. De aanvaller uit Servië sloot gisteren weer aan bij de groepstraining. Ook rechtsback Gregory van der Wiel start waarschijnlijk weer. Hij is hersteld van lichte buikklachten.

Nieuwe website

Het kan nog

Ajax-iconen

Nikky en Ineke Hofland hebben de website transfermarkt.nu bedacht. Clubs kunnen hier onder meer zien welke vrijwilligers beschikbaar zijn.

Joe Ledley denkt nog niet dat Celtic kansloos is voor de titel. ‘Als we de komende 26 wedstrijden weten te winnen, doen we weer mee.’

Ajax organiseerde voor de 66e keer een etentje voor de zogenoemde bordjesclub, waar alle clubiconen bij horen. Er vielen geen gewonden.


Het lijkt niet op voetbal, maar het is wel effectief.

Sport

Felipe Scolari Voetbaltrainer

23

Voetbal doe je met je handen #Katapult De inworp is een ondergeschoven kindje. Voetballers kunnen het niet, trainers vinden het niet belangrijk. Terwijl de inworp juist de sleutel kan zijn tot succes. Thijs Zonneveld Amsterdam

Zomaar een ingooi. De linkshalf sloft naar de bal. Hij pakt ‘m op en zucht eens diep. Hij legt het ding in zijn nek en zoekt een medespeler. Dan bedenkt hij zich ineens dat de linksback de ingooi eigenlijk moet nemen. Hij legt de bal weer neer. De linksback sloft naar de bal. Hij pakt ‘m op, zucht nog dieper, legt het ding in zijn nek en... gooit ‘m in de voeten van de dichtstbijzijnde tegenstander. De inworp is voor de meeste voetballers een noodzakelijk kwaad. Ze kunnen het niet. Ze trainen er niet op. Ze zien er het belang niet van in. Net als de meeste coaches. Oud-Vitessetrainer Theo Bos haalde zijn schouders op toen hem werd gevraagd of hij zijn team niet een beetje meer moest laten trainen op ingooien nadat negen van de tien inworpen werden ingeleverd bij de tegenstander. Trainen op ingooien? Hou op zeg. Natuurlijk is het niet bepaald sexy om er urenlang op te trainen. Maar het is wel belangrijk: de bal gaat elke

wedstrijd ongeveer vijftig keer over de zijlijn en de regels schrijven voor dat het ding moet worden teruggebracht via een ingooi. Het is dus een wezenlijk deel van het spel. Een standaardsituatie – en daarom ook nog eens heel goed trainbaar. Maar dan moet je het wel doen. Een handvol coaches (Louis van Gaal, Co Adriaanse, Bert van Marwijk) legt de training nog wel eens stil bij een verkeerde inworp. Maar ook die trainers zien inworpen vooral als manier om de bal in de ploeg te houden en niet meer dan dat.

Wapen De inworp kan ook dienen als wapen. Als een veredelde corner. Als een bal die in één keer voor de pot kan worden gezwiept. John de Wolf kon het, Eric Gerets kon het, Erik Redeker kon het. Maar vreemd genoeg is die traditie in de Nederlandse eredivisie nagenoeg verdwenen sinds ex-NECspits Björn Vlemickx verkaste naar Club Brugge. De reservelinksback van PSV (Jetro Willems) schijnt de bal een aardig eindje te kunnen smijten, maar dan houdt het ook wel op. De meeste spelers in de eredivisie zijn vooral blij als ze weer gewoon met hun voeten kunnen spelen. Het kan ook anders. Het beste voor-

beeld: Stoke City-rechtsback Rory Delap, alias The Human Catapult. Delap kan nog geen drie keer hooghouden, maar hij kan wel ingooien. Hij verandert elke ingooi op de helft van de tegenstander in een doelkans. Zijn verste inworp telde 45 meter. Delap gooit niet alleen ver, maar ook hard. Zijn inworp is een raket in plaats van een pisboog en hét wapen van Stoke City. De ploeg scoorde de laatste drie seizoenen driekwart van de goals uit dode spelmomenten, waarvan een deel uit inworpen. Delap geeft tussen de tien en vijftien assists per seizoen met zijn handen. Uit onderzoek van The Guardian bleek dat hij in een wedstrijd 16 passes gaf en 27 ingooien nam. Met andere woorden: ingooien is zijn corebusiness. Delap, oud-speerwerper: ‘Ik heb altijd ver kunnen gooien met dingen, maar pas bij Stoke is het echt een wapen geworden. We spelen er echt op in als team. Ik gooi, mijn teamgenoten scoren.’ Hij drijft sommige tegenstanders ermee tot waanzin. Aston Villa-trainer O’Neill zei dat de inworpen van Delap ‘een nachtmerrie’ waren, Arsenal-coach Arsène Wenger noemde het ‘een oneerlijk voordeel’ en bij West Ham United zetten ze de reclameborden expres dichter op het

veld om de aanloop van Delap te hinderen. (De enige die daar last van had was de linksback van West Ham: de winnende goal viel nadat hij was gestruikeld en de bal zo maar in de voeten van een Stoke-aanvaller gooide.) Luis Felipe Scolari, oud-trainer van het Braziliaanse nationale elftal en Chelsea, vatte de ingooi van Delap het beste samen: ‘Hij speelt de bal beter met zijn handen dan met zijn voeten. Het lijkt niet op voetbal, maar het is wel effectief.’

Schokkend eenvoudig Eigenlijk zou ieder team een ingooispecialist moeten hebben - al was het maar om hem in de ploeg te brengen om iets te forceren in de laatste tien minuten van de wedstrijd. Die hoeven ze niet eens te kopen, want goed en ver ingooien is te trainen. Zo leerde Delap zijn inworp aan een jeugdspeler van Stoke. Een geheim heeft hij niet. Het is schokkend eenvoudig. Delap: ‘Ik gooi gewoon elke training een hoop ballen.’ Dat hij met zijn voeten nauwelijks iets kan is niet erg. Zijn coach zet hem iedere wedstrijd als eerste op het wedstrijdformulier. Want voetbal speel je niet alleen met je voeten. Voetbal speel je met je voeten én je handen.

The Human Catapult in actie. REUTERS

Geen Franz

Wel koppijn

Inbraak

QPR-coach Neil Warnock denkt dat Anton Ferdinand international kan worden als hij eens ‘stopt met denken dat hij Franz Beckenbauer is’.

Ryujiro Ueda is sinds dit weekend wereldrecordhouder. De speler van Fagiano Okayama kopte een bal raak van 58 meter en 20 centimeter.

Er is weer een inbraak gepleegd bij een Belgische voetbalclub. Nu drongen de dieven bij Waregem naar binnen. Er was echter niets van waarde.

Kiloknaller! Hollandse broccoli

Panga filet

Veetrslavnadn! h

Kruidnoten

Per stuk

39

3 voor

5,

elders 89

elders 9.57

Kilozak!

Malse biefstuk

Heerlijk met gebakken krieltjes en een slaschotel. Per 250 gram

99

2e

Hero Fruitoogst jam

60 puur% fruit! 2 voor

1,

elders 1.49

elders 4.79

elders 3.38 Pot 225 gram

Uniekaas gesneden kaas Sint inpakpapier

Stripboeken

Dreft vaatwas

Sinttip

Voordeelpak ± 20 plakken

Keuze uit jong en jong belegen. Pak 500 gram

Zak 600 gram

3R elders 4.29

Sinttip

5 voor Diverse leuke dessins. Lengte 250 cm

1,

elders 2.45

Magische kaars

Verandert tijdens het branden van kleur. 7.5 cm hoog

Zoek uit! Donald Duck, Suske & Wiske of Disney. Per stuk.

1e

Ariel 100% katoen

Dames of heren. Diverse kleuren en prints. Maten S t/m XL.

1e

01 1

be r2

m ve no Prij s id sme ting Consumenteng

Naar Dirk dus! Kijk ook op lekkerdoen.nl - Acties geldig t/m 5 november

elders 13.49

Zak 60-78 tabletten

Pyjama

elders 3.99

7e

elders 3.99

8e elders 17.95

26

23

was beurten

was beurten

25

was beurten

2 voor

Poeder, vloeibaar of gel.

10, elders 16.58

Pagina 6. Reken uit je win(s)t

Recommend Documents