Paardendiepgang. Span of Control. Een bijzondere belevenis

Paardendiepgang

Span of Control Een bijzondere belevenis

Paardendiepgang

Span of Control, een bijzondere belevenis...

Voorwoord

Welkom

Span of Control is uitgegroeid tot een beproefd managementinstrument dat ingezet wordt als onderdeel van leiderschapstrainingen en groepsprocessen

Geachte relatie, beste lezer,

altijd controleren? Al deze eigenschappen komen in de interactie met de edele viervoeter onmiskenbaar naar voren.

Met trots presenteer ik u dit bijzondere boek met de titel ‘Paardendiepgang’ over een bijzondere activiteit, namelijk Span of Control. Het is een uniek boek, omdat het het eerste in Nederland is dat handelt over paardenmennen in een zakelijke markt en met name over paardenmennen als managementinstrument. Het is alweer ruim twaalf jaar geleden dat paardenmennen als een krachtige managementmetafoor voor het eerst voor mensen in bedrijven en bij de overheid werd ingezet. Mijn vader Alex Verwaijen bracht toen als één van de pioniers onder het motto Span of Control managers van Nederlandse bedrijven en bekende Nederlandse wedstrijdkoetsiers van tweespannen bij elkaar in de mooie omgeving van Apeldoorn. Inmiddels is Span of Control uitgegroeid tot een beproefd managementinstrument dat ingezet wordt als onderdeel van leiderschapstrainingen en groepsprocessen. In de interactie met de authentieke paarden en met de leidsels in handen wordt spelenderwijs duidelijk of de managers de touwtjes ook werkelijk in handen hebben. Zijn ze stressbestendig, flexibel en oplossingsgericht? Nemen ze verantwoordelijkheid? Hoe goed kunnen ze in een team functioneren? Zijn ze echt samenwerkingsbereid? Kunnen ze de leidsels ook laten vieren of willen ze

De deelnemers aan deze intense training werden en worden altijd goed ontvangen in het eigenzinnige leiderschapscentrum Het Glazen Huis te Klarenbeek op de Veluwe. Maar ik ben erg verheugd om te kunnen melden dat sinds 2009 de Span of Controlevenementen en trainingen ook worden gehouden op een groot aantal andere bijzondere toplocaties in Nederland. Locaties die de handen rond Span of Control ineen geslagen hebben en verderop in dit boek uitgebreid aan u voorgesteld worden. Op al deze bijzondere conferentieoorden worden onder het genot van een goede maaltijd en een lekker drankje de lessen die men op de bok van het tweespan over zichzelf leerde geëvalueerd. Vervolgens wordt de training met de managementtrainer doorgesproken en door het managementteam gebruikt om zo op een dieper niveau met elkaar in dialoog te komen. De nietsverhullende ‘warme’ trainingsvorm heeft na twaalf jaar nog niets aan veelzeggendheid ingeboet. Sterker nog, het product heeft zich doorontwikkeld. Zo is ook paardenfluisteren of paardencoaching als verrassende personal managementmetafoor aan het trainingspalet toegevoegd. Alleen ‘in de ring’ met het ongekunstelde paard leert men hoe authentiek men zelf is. In de

interactie met de edele viervoeter leert men zichzelf kennen. Hoe eerlijk ben ik, hoe echt ben ik, hoe consistent ben ik, hoe invoelend ben ik? Het komt allemaal naar voren in de ontmoeting met het paard. Ook schapendrijven en een roofvogel-clinic behoren tot de trainingsmogelijkheden. Vele grote, middelgrote en kleine ondernemingen en overheidsorganisaties hebben Span of Control in de loop der tijd leren kennen en ingezet om hun managers en medewerkers ‘in beweging’ te krijgen of om gewoon een geweldig evenement met elkaar in de buitenlucht te hebben door een cross country te beleven. De afgelopen tijd hebben we een sterk toegenomen belangstelling kunnen constateren. Door de samenwerking met de nieuwe toplocaties verwachten we dat de komende jaren paardenmennen een nog meer vooraanstaande plaats zal gaan innemen in de wereld van evenementen en managementtrainingen. Wij zijn u dan ook graag van dienst. Ik ontmoet u met plezier een keer op de bok van een koets! Met vriendelijke groet, Sam Verwaijen, directeur

5

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave

Missie Span of Control Introductie procesbegeleider Reint Gaastra De paarden laten zien wie we zijn

Span of Control Training of incentive

Paardenfluisteren Introductie Met jezelf in gesprek komen Introductie paardencoach Ruud Knaapen Het paard in dienst van het geheel

Koetsiers Introductie Henk Garrits Herman ter Harmsel Toon Mentink Dennis Peters Koos de Ronde Bertus Verwaijen Mark Weusthof

Het parcours Chef d’équipe Bennie Essenstam

Spreekstalmeesters Introductie Erik Eshuis Pam van Geloven

6

9 11 13 17 19 21 23 33 34 36 38 40 42 44 46 49 51 53 57

Locaties Introductie Auberge du Bonheur, Tilburg Bilderberg Hotel De Keizerskroon, Apeldoorn Bilderberg Landgoed De Wilmersberg, De Lutte Bilderberg Kasteel Vaalsbroek, Vaals Carlton Beach Hotel, Scheveningen Hotel Gastronomique De Echoput, Hoog Soeren Hotel Restaurant De Roskam, Gorssel Het Glazen Huis, Klarenbeek Huis Nieuw Rande, Diepenveen St(r)andplaats Nederzandt, Noordwijk Slot Zeist, Zeist

Wetenswaardigheden

61 63 69 71 73 77 83 89 95 101 107 113

Het paard door de eeuwen heen Zegswijzen

119 125

Historie van de koets

127

Van mensport tot wedstrijdsport

130

Materiaal van Span of Control

133

Programma’s Alternatieve programma’s Arrangementen

134 137

Referenties

140

Nawoord

143

7

Missie Span of Control Introductie

Procesbegeleider Reint Gaastra Het metaforische instrument Span of Control passen we al jaren toe in intensieve directie- en leiderschapstrainingen. Veel ervaring en kennis is bij ons aanwezig. Deze is van onschatbare waarde tijdens de trainingen en de voorbereiding hiervan. Mijn partner op dit vlak is Reint Gaastra. Mede door zijn jarenlange ervaring op het gebied van trainingen en de nauwe samenwerking kan Reint Gaastra het proces van het Span of Control optimaal begeleiden. Zijn toelichting op het paard als instrument kunt u hierna lezen. Ik stel u graag voor aan Reint Gaastra. Sam Verwaijen

9

Missie Span of Control

De paarden laten zien wie we zijn

“Mensen kunnen veel leren van de eerlijke en oprechte manier waarop paarden in het leven staan. Deze spiegelfunctie van de paarden naar de mens komt wel zeer direct naar voren als we de leidsels van een span paarden in de hand hebben en op de bok van een koets zitten. Maar ook als men alleen met een paard in de bak staat. Door hun directe reacties op ons gedrag laten de paarden ons onverholen zien wie we zijn en hoe we denken, handelen en samenwerken. Het is onze missie om - samen met de koetsiers, spreekstalmeesters, paardenfluisteraars en trainers - mensen, door middel van Span of Control en dus door middel van het directe contact met de paarden in de natuur, dichter bij zichzelf te brengen en zo bij te dragen aan de ontwikkeling van het individu en in het verlengde daarvan het team en de organisatie. In de trainingssessie en teambespreking na het paardenmennen of het paardenfluisteren komen, onder begeleiding, zo spelenderwijs en als van nature de meest wezenlijke processen van individu, team en organisatie aan de orde.” Procesbegeleider Reint Gaastra

11

Span of Control

Span of Control: training of incentive? Span of Control is een speels, energiek en diepgaand managementinstrument dat ondernemers, managers en medewerkers door interactie met een span toppaarden in staat stelt om zichzelf beter te leren kennen, inzichten te verkrijgen en vaardigheden te ontwikkelen. Daarnaast is Span of Control ook een bijzondere belevenis en een interessant, ontspannen en gezellig evenement dat zich uitermate goed leent als een incentive voor groepen, bijvoorbeeld voor medewerkers, klanten, relaties of leden van een vereniging. Span of Control staat garant voor een leuke en betekenisvolle dag uit. Gebruikt men Span of Control als een trainingsinstrument dan fungeert het span paarden als een spiegel en indicator van het innerlijk van elke deelnemer en de kwaliteit van de samenwerking van het team. Door de spontane interactie met de koetsiers en de paarden in de natuur komt men spelenderwijs tot nieuwe inzichten over zichzelf en het team. Door de paarden te mennen leert men zichzelf kennen. Onbewust wordt bewust. Onuitgesproken wordt uitgesproken. Door de respectvolle omgang met de ongekunstelde paarden buiten de bedrijfsmuren in de natuur, uit de routine van alledag en het daadwerkelijk zelf mennen van een span paarden wordt men zich al doende bewuster van zichzelf en krijgt men een duidelijker beeld van het persoonlijk leiderschap, samenwerkingsvaardigheid en werkelijke samenwerkingsbereidheid.

Teamleden raken als gevolg van Span of Control gemakkelijk met elkaar in gesprek over hoe de onderlinge samenwerking kan worden verbeterd, de organisatie kan worden aangepast en de toekomst strategisch anders kan worden vormgegeven. Het instrument laat ook spelenderwijs zien waar men ‘staat’ als team. Niet voor niets is het Span of Control naast een tool voor het intensiveren van het persoonlijk leiderschap een krachtig teambuildingsinstrument. Span of Control bestaat uit, afhankelijk van de wensen van de klant, meerdere onderdelen: de Cross Country, de vaardigheidsproeven en een aansluitende training of groepscoaching. Zo is de Cross Country een uitdagende avontuurlijke rit met een tweespan paarden of meerdere aanspanningen door bossen en natuurgebieden. De tocht gaat grotendeels over onverharde wegen. Kuilen, plassen en modderpaden accentueren het ongekunstelde karakter van de rit. De deelnemers, die in teams over de verschillende koetsen zijn verdeeld, mogen tijdens de tocht zelf de leidsels van een tweespan wedstrijdpaarden in handen nemen. De topkoetsiers zorgen ervoor dat alles in goede banen wordt geleid en de veiligheid wordt gegarandeerd. De Cross Country is een recreatief evenement, maar kan dus ook als een speels teambuildinginstrument worden gebruikt. De heenrit eindigt op een natuurlijke open plek alwaar de vaardigheidsproeven worden gehouden. Deze vaardigheidsproeven bevatten een competitie-element en worden met de aangespannen koets >>

13

Span of Control De koetsiers behoren stuk voor stuk tot de nationale of internationale top op het gebied van tweespan of vierspan mennen

afgelegd op een professioneel parcours dat eerst te voet onder begeleiding van de wedstrijdleider wordt verkend. Daarna geeft de koetsier de leidsels over aan de deelnemers. Wanneer iedereen het parcours met de koets heeft verkend en de leidsels in handen heeft gehad, volgt er een onderbreking voor een hapje en een drankje. Daarna kan de wedstrijd beginnen. De winnende aanspanning wordt beloond met champagne! Het menparcours is geheel in stijl en voorzien van de benodigde faciliteiten. Onze goed uitgeruste incentivetrailer gevuld met koffie, thee, frisdranken, fruit en andere lekkernijen is de basis voor het event. Professionele audio & video installatie voorziet in alle multimedia behoeftes. Zoals de verslaggeving van de spreekstalmeesters, de communicatie op de koetsen maar ook de digitale wedstrijdwaarneming. De spreekstalmeester is de persoon die het gehele evenement in harmonie laat verlopen. Hij/zij is verantwoordelijk voor de tijdsindeling en het verloop van het evenement. De spreekstalmeester licht de achtergrond van paarden en koetsiers uitvoerig en met humor toe. De koetsiers behoren stuk voor stuk tot de nationale of internationale top op het gebied van tweespan of vierspan mennen. Hun paarden zijn van grote klasse. De chef d’équipe zorgt ervoor dat het parcours opgebouwd is en intact blijft tijdens de vaardigheidsproeven en de wedstrijd. Hij registreert de tijd en noteert het aantal strafpunten. Wordt er gekozen voor de trainingsvariant dan kunnen de vraag-

stukken die binnen een team of afdeling spelen aan de hand van Span of Control in beweging komen. Om deze processen in goede banen te leiden en te ondersteunen wordt een ervaren managementcoach ingezet. Deze is ook gespecialiseerd om de op de koets opgedane inzichten te vertalen naar de praktijk van alledag op de werkvloer. Kort geformuleerd wordt Span of Control als trainingsinstrument ingezet bij: • managementvraagstukken • managementdevelopment • teambuilding • fusieprocessen • communicatievraagstukken • het doorbreken van oude patronen en starre bedrijfsculturen het aan de oppervlakte laten komen van sluimerende en onuitgesproken conflicten • het vergroten van het zelfinzicht van individu en team het vergroten van het persoonlijk leiderschap • het ontwikkelen van een waardengestuurde organisatie • het ontwikkelen van een gezamenlijke visie op de toekomst en als vertrekpunt voor een brainstormsessie. Het nuttige en het aangename worden bij Span of Control verenigd! <

15

Paardenfluisteren

Introductie

Paardenfluisteren als individueel coachingsinstrument Een toepassing voor persoonlijke ontwikkeling binnen Span of Control is het zogenaamde paardenfluisteren of paardencoaching. Bij deze variant komen de deelnemers één op één met een paard in contact. In hun ontmoeting ervaren ze communicatie in een wel zeer pure vorm. Het paard spiegelt het gedrag van de mens en de directe lessen daaruit zijn krachtig. De afgelopen jaren hebben we ervaren dat er vele toepassingen mogelijk zijn. Daartoe werken we met een drietal paardenfluisteraars samen, te weten: Marieke van Asselt, Rien Possemis en Helga Meurs (van links naar rechts).

Sam Verwaijen

17

Paardenfluisteren

Door paardencoaching met jezelf in gesprek komen

Paardencoaching wordt in de volksmond ook wel ‘paardenfluisteren’ genoemd. Daarbij staat fluisteren in wezen voor het op een invoelende wijze contact maken met een paard om zo persoonlijk de spiegel voorgehouden te krijgen. Om dat mogelijk te maken staat een persoon, onder nieuwsgierige blikken van zijn collega’s, alleen met een paard in een paardenbak. Een wel heel bijzondere individuele ervaring die uiteindelijk iedereen in de groep kan ondergaan. Doel van dit gebeuren is dat men door de omgang met het paard zichzelf beter leert kennen om zo bijvoorbeeld ook een betere ‘teamplayer’ te worden.

dan zal het paard ook met angst reageren. Is men niet kordaat en doortastend, dan zal het paard zijn eigen weg zoeken. Is men niet congruent in gedrag, dan zal het paard dit beantwoorden met wispelturigheid. Is men daarentegen authentiek en ‘uit een stuk’ dan volgt het paard zonder problemen de aanwijzingen op. Door de ongekunstelde puurheid van het paard kunnen wij als mensen veel over onszelf te weten komen. Hoe staan we in het leven? Geven we onszelf wel genoeg leiding? Aarzelen we niet teveel? Ben ik wel oorspronkelijk in mijn denken en doen? Sta ik met remmingen en aannames over mezelf in het leven?

Het is de bedoeling dat de betreffende manager of medewerker contact met het paard maakt, het paard op zijn of haar gemak stelt en uiteindelijk opdrachten geeft. Uiteraard krijgt iedereen die dit wil ervaren een uitvoerige coachende instructie van de echte paardenfluisteraar en worden na afloop op een respectvolle wijze de bereikte resultaten geëvalueerd, met persoonlijke groei als ultiem doel.

Geen enkel antwoord op bovenstaande vragen is fout. Wat telt is dat het paard, met zijn of haar gedrag, het menselijke gedrag perfect reflecteert en zo confronterend en direct behulpzaam kan zijn bij zelfonderzoek. In dat opzicht is paardenfluisteren een boeiende metafoor als het om personal coaching, zelfmanagement, zelfkennis en zelfontwikkeling gaat. Om zo uiteindelijk beter op het werk, in het team of op de afdeling te kunnen functioneren. Paardencoaching kan dan ook prima op een serieuze manier worden ingezet voor persoonlijke ontwikkelingstrajecten en teamdevelopment-processen. Paardencoaching zorgt ervoor dat mensen op een essentieel niveau met zichzelf en met elkaar in gesprek komen. <

In de omgang met het paard wordt de gemoedstoestand van de mens door de reacties van het paard krachtig gespiegeld. Paarden scannen het denken en voelen de gemoedstoestand van degene die hij of zij tegenover zich heeft. Is men bijvoorbeeld angstig

19

Paardenfluisteren Introductie Ruud Knaapen

Founding father

Een van de founding fathers van paardencoaching in Nederland is Ruud Knaapen. Mijn visie op het werken met paarden in een trainingssituatie is gebaseerd op zijn denkbeelden. Hij heeft het vakgebied verrijkt met zijn bijzondere inzichten en publicaties. Op mijn verzoek brengt hij onder woorden wat ‘Paardendiepgang’ nu werkelijk inhoudt. In het volgende artikel geeft hij weer hoe paarden denken en doen en hoe paarden gebruikt kunnen worden bij vraagstukken in organisaties en in organisatieopstellingen. Sam Verwaijen

21

Paardenfluisteren

Het paard in dienst van het geheel Paardencoach Ruud Knaapen

Sinds 1999 werk ik als coach met paarden. Een paard weet in een fractie van een seconde van alles over jou: of je je positie snel opgeeft, of je wel zin hebt in leidinggeven, of je ook een zachtere kant durft te tonen en wanneer je de controle durft los te laten. Bij ‘paardencoaching’, ook wel paardenfluisteren genoemd, ontmoeten paard en deelnemer elkaar en krijgt de deelnemer in korte tijd antwoord op zijn leervragen. In deze bijdrage licht ik toe hoe paarden, in dienst van het geheel, weten wie je echt bent. Ik schets vanuit mijn perspectief hoe ‘paardencoaching’ is ontstaan en zich ontwikkeld heeft. Bij de ontwikkeling van deze methodiek ben ik geïnspireerd door de reacties van mijn paard, paarden in het algemeen, mijn klanten en hun vraagstukken, de deelnemers in mijn opleiding Paardencoaching en het Bert Hellinger Instituut. De inhoud van deze bijdrage is wat mij betreft een ‘ongoing proces’ dat ik graag deel met klanten, geïnteresseerden en vakbroeders. Het is de neerslag van mijn ervaringen die ik voortdurend toets in de dagelijkse praktijk. De opbouw van deze bijdrage is als volgt: ik start met het beschrijven van de ontstaansgeschiedenis van ‘paardencoaching’. Daarna geef ik een korte schets van de aard van het paard en de werking van paardencoaching. Ik vervolg met wat paarden kunnen betekenen in coaching- en veranderingstrajecten. Ten slotte schets ik de recente ontwikkelingen, namelijk paardencoaching vanuit systemisch perspectief (in service of the whole).

Hoe het begon Ik stond in de bak met mijn eigen paard. Het was een zaterdagmiddag in 2001 en het was de zoveelste poging van mijn kant om het vertrouwen van mijn paard te winnen; ze leek zich alleen maar verder van mij af te wenden. Het was na twee jaar inmiddels een vertrouwd beeld: mijn paard in de hoek van de bak, oren naar achter, hals hoog en staart tussen de benen. Ikzelf in het midden van de bak wachtend op iets dat niet zou komen. Mijn bedoelingen waren goed, zeker, dit paard had hulp nodig en ik zou het haar geven. Toch was deze dag anders. Kijkend naar mijn paard, daar strak in de hoek, zag ik ineens iets anders dan de andere keren. Ik kon het niet benoemen, ik weet alleen dat het beeld van mijn paard in die hoek mij raakte. Het voelde als klem zitten tussen de werkelijkheid die ik waarnam en mijn goede bedoelingen om ook maar iets in die werkelijkheid te kunnen veranderen. Ik weet nog dat ik me omdraaide, omdat ik dit niet langer kon aanzien. Maar het beeld had zich al in mij vastgezet. Mijn hoofd duizelde, mijn benen werden zwaar en ik voelde me in een keer intens verdrietig, ook al wist ik toen nog niet precies waarom. Ik dacht alleen maar: “Ik kan dit niet meer.” Dat was het moment van het eerste contact, ze stond doodstil achter me, drie snorharen tegen de rug van mijn hand en een diepe zucht. Toen is voor mij ‘paardencoaching’ ontstaan. >>

23

Paardenfluisteren

Paardenfluisteren

Een paard weet in een fractie van een seconde alles over jou

24

Van de paarden heb ik geleerd meer naar het geheel te kijken

De aard van het paard

De werking van paardencoaching

Paarden ervaren mensen als roofdieren. Zij zien dat onze ogen naast elkaar staan, onze oren naar achteren wijzen, onze handen op klauwen lijken en gericht zijn om te grijpen. Wij ruiken in de meeste gevallen naar vlees en springen tenslotte bij een paard op de rug, precies daar waar hij aangevallen wordt door een roofdier. Dit betekent dat paarden van nature op hun hoede zijn voor mensen. Ook zien zij een roofdier in ons denken en doen. Mensen gaan in een rechte lijn op hun doel af, denken in functies en zingeving en beleven het leven als iets chronologisch waarbij ‘nu’ door ‘gisteren’ ontstaat en ‘morgen’ door ‘vandaag’. Paarden echter houden er een onbewust holistisch wereldbeeld op na, ze zijn een deel van de kudde en zijn altijd in het ‘hier’ en ‘nu’. Een paard kan alleen maar overleven als de kudde overleeft. De levensopdracht van een paard is om een ‘wij’ te blijven in plaats van een aangepast ‘ik’ te worden. Deze specifieke oriëntatie van het paard op het collectief gebruik ik bij leiderschapsontwikkeling en coaching van teams en individuen. Een paard zoekt als het ware leiding in zijn groep, opdat uiteindelijk een ordening in de kudde ontstaat die het geheel van de groep het meest dient. In een paardensessie krijgen de deelnemers feitelijk de opdracht een minikudde te vormen met het paard. Geconfronteerd met een deelnemer zal een paard zich onmiddellijk afvragen: “Wil ik me verbinden met deze persoon? En wat is zijn plek en wat is mijn plek in het geheel? Kortom welke ordening is het best voor de kudde?”

Paardencoaching vindt bij voorkeur plaats in de bak van de manege. Hier ontmoeten mens en paard elkaar. Bij die ontmoeting spelen een aantal factoren een rol. De belangrijkste drie bespreek ik. Deze zijn: a. bereidheid om naar jezelf te kijken door de ogen van een paard; b. duidelijkheid en authenticiteit en c. ordening en gerichtheid op het geheel. a. Bereidheid om naar jezelf te kijken door de ogen van een paard Het paard wil weten of de deelnemer bereid is een relatie met hem aan te gaan. Maar omdat het paard een mens als een roofdier ziet en de eerste neiging dan vluchten is, zal het paard eerst de signalen die de deelnemer afgeeft interpreteren. Het paard kan pas contact maken met de deelnemer als hij hem niet meer als roofdier ziet. Paarden gebruiken echter een andere taal, hoofdzakelijk lichaamstaal. De deelnemer zal zich bewust moeten zijn van die paardentaal. Zo is elk gebaar van de deelnemer, hoe klein ook, informatie voor het paard. Het gaat er in de interactie dan ook om als deelnemer oog te krijgen voor de reacties van het paard op jouw aanwezigheid en de bereidheid te hebben om daar je communicatie op af te stemmen. De begeleider vertaalt die specifieke reactie van het paard, zodat de deelnemer direct feedback krijgt op zijn non-verbale gedrag. Uiteindelijk vraagt, de begeleider de deelnemer om als het ware even in de ‘schoenen’ van het paard te gaan staan en vanuit diens perspectief naar zichzelf te kijken.

b. Duidelijk en authentiek Paarden zoeken leiderschap, want dat verhoogt hun overlevingskansen. Onduidelijk en tegenstrijdig gedrag van een leider veroorzaakt bij het paard een innerlijke strijd en een gevoel van onveiligheid. Dit kan in het meest extreme geval leiden tot aantasting van het immuunsysteem, het verteringsysteem en de vruchtbaarheid van het paard (Mclaen, 2000). Voor het paard is het dus belangrijk dat de deelnemer zich gedraagt zoals hij is, namelijk authentiek. Authentiek gedrag bij een deelnemer ontstaat, in de ogen van het paard, wanneer bewust en onbewust gedrag bij de deelnemer complementair zijn en elkaar niet tegenspreken. Dit is wanneer zijn afweermechanismen het minst actief zijn. De waarde van het leiderschap van de deelnemer wordt in de ogen van het paard dus mede bepaald door de mate van congruentie van binnen- en buitenwereld van de deelnemer, zeg maar de mate van authenticiteit. c. Ordening en gerichtheid op het geheel Naast authenticiteit lijkt ook een andere factor van belang. Deze heeft te maken met de kudde of het collectieve bewustzijn. Het paard heeft als opdracht om in eerste instantie een kuddedier te worden en pas in tweede instantie een individu. Bij mensen is dat precies omgekeerd. Bij mensen moet de individuele identiteit tot stand komen ten koste van de collectieve identiteit. Ons individueel bewustzijn heeft ons in een spagaat geplaatst tussen welbegrepen eigenbelang en aanpassing aan de omgeving.

In feite is ons individueel bewustzijn tot stand gekomen ten kost van ons collectieve bewustzijn. Overigens is dit collectieve bewustzijn nog steeds werkzaam, maar het werkt voor een belangrijk deel onbewust. Paarden zijn expliciet gericht op het geheel. De dominantiegevechten of spelletjes die paarden uitvoeren, zijn gericht op versterking van de kuddeorganisatie en onderlinge verbinding. Paarden weten dat de strijd om de juiste rangorde het uiteindelijke samenzijn verstrekt (Irwin, 1999). Leiderschap in de kudde dient de kracht van de kudde. Een kudde kun je ook vergelijken met een organisatie of een bedrijf. Wanneer medewerkers voelen dat leiderschap niet voorkomt uit een persoonlijke wens, maar gericht is op het welzijn van de organisatie als geheel, brengt dat rust in de organisatie. Op deze manier ontstaat legitimiteit voor het leiderschap. Op dat moment ontleent de leider ook zijn kracht aan de organisatie en wordt de relatie wederkerig. In sessies voelen paarden feilloos aan of een leider het geheel wil dienen of alleen zichzelf. Leiderschap dat teveel gericht is op eigenbelang, imago of positie wordt door het paard als onveilig aangevoeld en in de regel verbreekt het paard dan het contact of gaat rebelleren. Leidinggeven en nemen - Een leidinggevende (vrouwelijk geslacht) brengt als vraag in dat zij wel leiding geef, maar de indruk heeft dat haar medewerkers toch hun eigen gang gaan. Ze vertelt dat het erg onrustig op de afdeling is. Ze vraagt aan mij als paardencoach of het

25

Paardenfluisteren Het paard is een indicator van de authentieke gevoelens van de deelnemer

een optie is om haar leiderschap te bespreken met haar medewerkers tijdens het eerstvolgende werkoverleg. Ik ga hier niet meteen op in, maar vraag haar eerst maar eens de bak in te gaan en te kijken wat er gebeurt wanneer zij het paard leidinggeeft. Zij doet dit en in het contact met het paard gebeurt exact hetzelfde als tussen haar en haar medewerkers. Het paard gedraagt zich na enkele minuten hetzelfde als haar medewerkers: het paard is onrustig en gaat geheel zijn eigen gang, het lijkt zich nauwelijks bewust van de aanwezigheid van deze leidinggevende. Het lijkt alsof zij toestemming vraagt aan het paard om leiding te mogen geven. Ik vraag haar naar de relatie met haar eigen baas. Ze praat duidelijk met enige minachting over hem. Halverwege haar verhaal onderbreek ik haar en vraag haar of ze zich groter of kleiner voelt dan haar baas. Ze bloost,“groter” antwoordt ze. Het paard begint ondertussen steeds onrustiger te worden en loopt steeds dichter, bijna provocerend, langs de vrouw heen. In de nabespreking blijkt in de organisatie van deze leidinggevende een dubbele verschuiving. Zij zit innerlijk op de stoel van haar baas of zelfs daarboven. In de regel is het voor mensen die dit doen, lastig hun eigen plek als leidinggevende in te nemen. Hun grootste angst is vaak dat de medewerkers hen ook niet accepteren op hun positie als leidinggevende en dus gaan ze vaak (onbewust) toestemming zoeken. Deze leidinggevende verleidt haar medewerkers daarmee om haar plek in te nemen. Dit dilemma lossen medewerkers in de regel op door of te rebelleren of zich als het ware terug te trekken op hun eigen competenties. De ordening in het systeem is verstoord.

Paarden zijn uiterst gevoelig voor verstoringen in de ordening en reageren vaak exact hetzelfde (in dit geval met rebellie) als de medewerkers waaraan leiding wordt gegeven.

Waarom paarden en coachen? Paarden spiegelen je gedrag. Heb jij geen oog voor de organisatie, ben je een leider die macht of aanzien wil, dan moet het paard je ook niet: hij zal je letterlijk de rug toe keren.

Afweer en ontwikkeling Een paard wil een duidelijke en betrouwbare leider en laat meteen merken of die leider een goede leider van de kudde is. Bij mensen is dat niet zo eenvoudig, mensen hebben afweermechanismen ontwikkeld om pijnlijke en daarmee ongewenste gevoelens buiten ons bewustzijn te houden. Afweermechanismen zijn te vergelijken met een alarmsysteem. Ze signaleren gevaar en slaan acuut alarm. Ze hebben een scherp geheugen, maar nemen onzuiver waar. Het gevolg is dat soms iets als gevaar ‘herkend’ wordt, terwijl het dat niet is. Bijvoorbeeld omdat een situatie in het hier en nu lijkt op een oude pijnlijke situatie. Het afweermechanisme maakt hier geen nauwkeurig onderscheid in en reageert als het ware autonoom en onbewust. Wij mensen merken dat bij onszelf als volgt op. Een mens trekt zich terug, vergroot zichzelf uit, maakt de ander verwijten of wordt boos. Het afweermechanisme zorgt er dus voor dat een gevoel dat er wel is niet gevoeld wordt. Hierdoor correspondeert ons gedrag aan de buitenkant soms niet met >>

27

Paardenfluisteren

het werkelijke gevoel aan de binnenkant. Het gevolg hiervan is dat er tegenstrijdigheden ontstaan tussen wat we aan de buitenkant doen en wat we aan de binnenkant werkelijk voelen. Wanneer onze afweer werkzaam is, stemmen we onze reacties in gevoel en handelen af op een eerdere gebeurtenis of iets uit het verleden. Ingeborg Bosch noemt dit een ‘oude realiteit’. Het resultaat is een oude film die als het ware over het heden heen loopt. Wanneer we zicht krijgen op de werking van onze afweer kunnen we: 1. onderscheid maken tussen de oude film en de werkelijkheid in het hier en nu, die meestal niet zo bedreigend is als onze afweer ons wil doen geloven; 2. gevoelens, zelfbeelden, kwaliteiten van onszelf erkennen zonder ze af te weren. Dat verhoogt de authenticiteit (we hoeven minder op te houden) en maakt ons duidelijker in de communicatie naar anderen.

Paarden en afweer Op het moment dat de deelnemer de bak instapt, zal het paard zich onmiddellijk afvragen, is het veilig? Wil ik me verbinden met deze persoon? Wat wordt onze onderlinge rangorde? Paarden lezen de deelnemer aan de hand van zijn lichaamstaal. Wanneer afweermechanismen actief zijn, zal het paard onduidelijkheid ervaren bij de deelnemer. Een deelnemer die zichzelf presenteert als een duidelijk en stevig persoon, maar diep in zijn hart het lastig vindt om duidelijk grenzen aan te geven in zijn relaties met anderen, zal daarmee onmiddellijk geconfronteerd worden door het paard. Het paard zal bijvoorbeeld steeds de persoonlijke ruimte van de deelnemer binnenstappen. Dit om duidelijkheid te krijgen over de grenzen tussen paard en mens. Vaak gaat het om een discrepantie tussen bewuste en onbewuste gevoelens of zelfbeelden. Bij discrepanties lijkt het paard zich eerder te verlaten op het afgeweerde (soms onbewuste) gedeelte van het bewustzijn dan op het vertoonde of gewenste gedeelte. Paarden kunnen alleen maar laten zien wat ze voelen. Een paard weet niets af van gevoelens en heeft hier ook geen oordeel over. Wanneer wij ons be- of onbewust anders voor doen dan dat we

28

Paardenfluisteren

op dat moment zijn, is dat onmiddellijk zichtbaar in de reacties van het paard. Het leerzame aspect voor de deelnemer is dat het paard juist het sterkst reageert op dat wat de deelnemer het meest afweert. De deelnemer staat dus oog in oog met een gedeelte van zichzelf dat hij liever (nog) niet in de ogen kijkt. Erkennen wat er is - Een deelnemer in een cursus geeft aan angst te hebben voor paarden, maar gaat toch vrij dicht in de buurt van het paard staan. Het paard draait in reactie hierop zijn hoofd in de andere richting, bijna wegkijkend. De angst is op het gezicht van deelnemer af te lezen. De begeleider vraagt de deelnemer een paar passen terug te nemen, stap voor stap tot het punt waarop hij zich veilig voelt. De deelnemer doet twee á drie stappen terug tot de afstand die voor hem veilig is en zijn gezicht ontspant. Het paard draait zich acuut naar de deelnemer toe en houdt zijn hoofd stil, op ongeveer buikhoogte van de deelnemer. Ze staan doodstil bij elkaar, er is rust bij zowel het paard en de deelnemer. Wat het paard feitelijk spiegelt als hij wegdraait, is het negeren van de deelnemer van zijn eigen grenzen. Tegelijkertijd maakte het paard de grootste angst van de deelnemer waar namelijk, als ik mezelf ben, in dit geval mijn grenzen aangeef, word ik afgewezen. Aangeven van de eigen grenzen:”ik ben bang en ga niet verder dan hier” is verbonden met afwijzing. Het paard veruiterlijkt de innerlijke afwijzing. Hiermee wordt zichtbaar voor de deelnemer wat er bij hem aan de binnenkant speelt. Dit proces is niet altijd bewust bij de deelnemers. Op het moment dat de deelnemer stilstaat bij de eigen grenzen is er werkelijk verbinding tussen hem en paard mogelijk. In bovengenoemd voorbeeld spiegelt het paard de innerlijke afwijzing. De innerlijke afwijzing staat dan voor de angst of de oude realiteit van de deelnemer, namelijk dat hij zijn bestaansrecht verliest wanneer hij de ander afwijst door het aangeven van zijn eigen grenzen. Het paard heeft echter een dubbele functie in een situatie als deze. Hij veruiterlijkt de innerlijke afweer en is een indicator van de authentieke gevoelens.

Op het moment dat een deelnemer in staat is zijn eigen innerlijke toestand of beweging zonder oordeel te laten bestaan, gebeurt er iets opvallends, zowel bij deelnemer, het paard als de toeschouwers

Het zonder oordeel erkennen of toestaan van de authentieke gevoelens is als het ware de beslissende stap naar meer eigenheid, duidelijkheid en rust. Er hoeft immers niets meer opgehouden te worden, ook niet voor jezelf. Op het moment dat een deelnemer in staat is zijn eigen innerlijke toestand of beweging zonder oordeel te laten bestaan, gebeurt er iets opvallends, zowel bij deelnemer, het paard als de toeschouwers. Het paard verbindt zich onmiddellijk aan de desbetreffende persoon. Er ontstaat acuut en voor iedereen zichtbaar rust en orde in hun interactie. Dit is het moment van ‘psychologische gewichtloosheid’. We noemen het ‘erkennen wat er is’ en dat is precies waar paarden zo goed in zijn.

Het paard in dienst van het geheel? Zoals gezegd spiegelen paarden dus op individueel niveau en vooral op datgene dat we het meest afweren. Een ontwikkeling van de laatste tijd is dat paarden ook lijken te reageren op dynamieken die in organisaties, teams of groepen werkzaam zijn. Het is nog een relatief nieuw terrein, maar helemaal de moeite waard om meer over te vertellen. Bert Hellinger heeft ondekt dat familie- en organisatiesystemen een collectief geweten hebben. Het collectieve geweten heeft als functie om het voortbestaan van het systeem in het geheel te waarborgen. Daarmee heeft het systeem voorrang op het individu en heeft het andere eigenschappen. Een file die zich langzaam

over een snelweg voortbeweegt heeft andere eigenschappen dan de som van de auto’s en hun bestuurders. De chauffeurs hebben ook geen weet van de file als geheel. Het collectief geweten werkt onbewust en ‘volgt’ een aantal principes die het geheel moeten waarborgen: balans tussen geven en nemen, binding en rangorde. Wanneer een van deze principes ‘geschonden’ wordt, probeert het collectieve geweten dit te compenseren of recht te zetten. Deze zogenaamde dynamieken zijn gericht op herstel van de balans in het systeem als geheel. Ze zijn te vergelijken met onze eigen individuele afweermechanismen (ook op herstel gericht), maar dan op het niveau van een organisatie- of familiesysteem. Een voorbeeld om de werking hiervan duidelijk te maken is het volgende. In een bedrijf dat groot geworden is door onderzoek en consultancy vindt een reorganisatie plaats. Onderzoek en consultancy zullen geen kernactiviteiten meer zijn. Er wordt een interim manager aangetrokken om een reorganisatie uit te voeren. Deze ontslaat een grote groep medewerkers die verbonden was met de oude kernactiviteiten. De organisatie trekt kort daarna een groot aantal nieuwe medewerkers aan met nieuwe kennis en vaardigheden die verbonden zijn met de nieuwe kernactiviteiten. Financieel gaat het de organisatie voor de wind, maar niemand lijkt er echt goed van te kunnen genieten. Het vrijwillige verloop en het ziekteverzuim blijven structureel hoog. Medewerkers geven aan dat het op een of andere manier lastig is je te verbinden met deze organisatie. >>

29

Paardenfluisteren

Paardenfluisteren Door de omgang met paarden ben ik veranderd. Toen ik met mijn paard in de bak stond startte feitelijk mijn eigen proces

De meeste nieuwe medewerkers weten niets van de historie van het bedrijf. Vanuit het perspectief van het collectief geweten is het principe ‘binding’ geschonden. De schending zit niet in de ‘ontslagen’ an sich, maar in het ‘niet erkennen’ van de bijdrage aan de organisatie van deze groep door de directeur en later de nieuwe directeur. Door geen succes te hebben, ziek te worden of weg te gaan, of zich niet te kunnen verbinden, is men loyaal aan de niet-erkende medewerkers. Ze brengen hen als het ware weer terug in het systeem. Op onbewust niveau wordt een uitstaande rekening (niet erkennen) betaald door de ‘verkeerde’ mensen. Hoe zou het zijn geweest als de directeur deze groep zelf had aangegeven geen gebruik meer te willen maken van hun competenties, omdat de organisatie nu iets wezenlijks anders vraagt, hen evenzogoed oprecht bedankt had voor de belangrijke bijdrage die ze geleverd hebben aan het ontstaan en de groei van deze organisatie. Wat zou dat gedaan hebben met de waardigheid van de directeur, de waardigheid van deze medewerkers? Tenslotte hoe anders zou dat zijn voor de nieuwe medewerkers? Paarden lijken hetzelfde te doen voor een team of een individu. Het paard staat niet toe dat er of bij een team of bij een individu iets wordt uitgesloten. Op het moment dat de deelnemer in contact met het paard is, lijkt het erop dat het paard soms even participeert in het bedrijf of team (het systeem) waar de deelnemer op dat moment deel vanuit maakt. Dat is goed te zien wanneer groepen uit verschillende bedrijven met hetzelfde paard werken: het paard laat systematisch ander gedrag zien. Het paard differentieert dus niet alleen per individu, maar ook per groep. Een team collega’s aan de rand van de bak kijkt toe wanneer hun leidinggevende de bak in gaat met als opdracht om contact te maken met het paard. Wat ze ook doet het paard geeft geen respons. Ze raakt het paard aan, loopt eromheen, duwt en gooit uiteindelijk de zogenaamde leadrope (touw) met veel energie achter het paard. Het paard lijkt alleen maar meer inactief te worden. In de manege is het doodstil geworden, zelfs in de paardenboxen achter het houten schot,

30

dat de bak scheidt van de paardenstallen. Naarmate de vrouw meer investeert in het contact, trekt het paard zich verder terug. Langzaam sluit het paard uiteindelijk de ogen en is compleet onbereikbaar geworden voor de deelneemster. Terwijl ik dit als begeleider waarneem voel ik plotseling angst, angst dat het paard daar doodgaat, terwijl ik weet dat dat niet kan. In een flits besef ik dat deze informatie uit het systeem in de bak komt. Ik vraag haar: wie of wat is onvermijdelijk verloren gegaan of niet meer bereikbaar? Er gaat een schok door het team heen. De vrouw schrikt. Er zijn mensen uit haar team overleden bij een ongeval, sinds die tijd wordt ze verteerd door schuldgevoel. Alsof ze iets had kunnen voorkomen. Dat is een grote last en staat derhalve erkenning van het verlies in de weg. Het feitelijk terugtrekken van het paard als reactie op het gedrag van de vrouw vraagt als het ware om erkenning van het verlies vanuit systemisch perspectief. Het paard lijkt dan op een of andere manier voor iets te staan dat in de regel niet gezien of erkend wordt in de organisatie In dit geval de collega’s die omgekomen. Door in te stemmen met deze gebeurtenis en daaraan niets te willen veranderen (volledige erkenning) neemt men de werkelijkheid precies zoals die is. Deze houding lijkt, hoe paradoxaal ook, een goede basis voor werkelijke groei. Paarden zetten terug wat uitgesloten wordt, in dit geval ‘het niet erkennen, het niet nemen van het verlies’. Het instemmen met de werkelijkheid zoals die is, geeft in dit geval - zowel de leidinggevende als wat verloren is gegaan - waardigheid. Samengevat komt het er op neer dat: 1. het paard op individueel niveau reageert en het meest op datgene dat ‘innerlijk’ uitgesloten is; 2. het paard ook gevoelig is voor groepen en hun (verborgen) dynamieken. Het paard lijkt zich ook te richten op datgene dat door de groep uitgesloten of niet erkend wordt. Dit kan gaan om een ordeningsthema, maar ook om niet erkende conflicten of gebeurtenissen.

Paarden en de kunst van het helpen

Nawoord

Door de omgang met paarden ben ik veranderd. Toen ik met mijn paard in de bak stond startte feitelijk mijn eigen proces. Het ‘redden’ van mijn paard was misschien wel belangrijker voor mij dan dat het was voor mijn paard. In een dergelijke setting is het moeilijk te ‘groeien’, zowel voor mij als het paard.

Alex Verwaijen, de oprichter van Het Glazen Huis, nodigde me in 2002 uit voor een kort oriënterend gesprek over wat ‘paardencoaching’ nu precies inhoudt. Ook wilde hij mij aan wat mensen voorstellen. Ik ben daar nietsvermoedend heengegaan, stond binnen een half uur na aankomst met het team van een adviesbureau, een paard dat ik nog nooit gezien had en een journalist van Intermediair in de bak te paardencoachen. Het resultaat van die sessie verscheen in 2002 in het artikel ‘Assessment door een knol’. Zo deed Alex dat (“Anders was je toch niet gekomen”, zei hij lachend). Ik heb niet lang daarna mijn baan opgezegd en ben hier mijn werk van gaan maken. Ik ben hem er nog steeds dankbaar voor. Het is nu anno 2009 en paardencoaching, het werken met paarden, heeft inmiddels een grote vlucht genomen in de coachings- en trainingswereld.

Van de paarden heb ik geleerd meer zonder oordeel en meer naar het geheel te kijken. Een paard heeft geen moreel oordeel over wie of wat we zijn en dat lijkt op een andere manier een verzoenende werking te hebben. Waneer wij een oordeel hebben over onszelf of over een ander sluiten we iets uit en dat belemmert groei. Voor de coach heeft dat consequenties namelijk dat je alleen kunt werken wanneer je het hele systeem dat je consulteert in je hart sluit zonder oordeel. Ik merk dat wanneer je als coach een oordeel hebt over het systeem of de persoon waar je mee werkt het systeem zich sluit. Je wordt onderdeel van de afweer van het systeem. Dat belemmert groei, omdat ik denk dat groei begint met het erkennen van de werkelijkheid precies zoals die is. Afweer in welke vorm dan ook staat dat proces in de weg. Als coach merk ik dat wanneer ik me als een ‘paard’ opstel naar een klantsysteem, het klantsysteem zelf in beweging komt, gaat integreren of erkennen wat eerst buitengesloten was of niet gezien werd. Eigenlijk precies hetzelfde effect dat een paard heeft op de deelnemer. <

Dit artikel vertelt vanuit mijn perspectief het verhaal over een bijzondere manier van leren en ontwikkeling. Met dank aan Alex en zijn vooruitziende blik. Verder dank ik mijn vrouw voor het stimuleren om mijn gedachten ook daadwerkelijk op het papier te zetten en voor het feit dat ze me vijftien jaar geleden voor mijn dertigste verjaardag hard plastic rijlaarzen cadeau gaf, samen met een 10-strippenkaart voor lessen op een manege. Ruud Knaapen, voorjaar 2009

31

Koetsiers Introductie

Koetsiers en hun paarden De diverse ervaren koetsiers die betrokken zijn bij het Span of Control geven u de gelegenheid om een span wedstrijdpaarden te ‘beteugelen’ en te ‘controleren’. Een bijzondere ervaring wat u in wezen als een privilege mag beschouwen. Zeker gezien het feit dat een jarenlange training de enige manier is om een span paarden in samenspel met de koetsier in topconditie te krijgen. Met trots kunnen wij dan ook melden dat wij met een aantal zeer gevestigde namen in de paardenmensport samenwerken. Dankzij de ervaring en de bijzondere vaardigheden van de koetsiers kunt u veilig en ten volle ervaren hoe het is om een span toppaarden in draf door de natuur te leiden. De koetsiers zijn stuk voor stuk boeiende authentieke personen die door hun karakter en ervaring een belangrijke meerwaarde voor het Span of Control bieden. Ze hebben bijzondere verhalen te vertellen. De meeste van hen zijn zelfstandig ondernemer en hebben een eigen paardenbedrijf met lesmogelijkheden voor paardrijden en paardenmennen, maar ook voor het fokken, opleiden en verkopen van toppaarden. Kortom, het zijn ondernemende professionals die voor u klaar staan! Sam Verwaijen

33

Koetsiers

Koetsiers

Koetsier Henk Garrits

“Ik kan me goed in het paard verplaatsen, me met een paard vereenzelvigen”

Cowboy, treinovervaller, gevoelsmens en topmenner Eerst nog met een bok voor de wagen, maar later toen hij naar de lagere school ging spande hij dagelijks een pony in om de weg naar school af te leggen. Uiteraard kreeg hij tijdens de rit steeds meer meerijders. Tijdens schooltijd stond de pony te grazen in het weiland naast de school, zodat de kleine Henk hem tijdens de lessen in de gaten kon houden. Koetsier Henk Garrits houdt van afwisseling in zijn leven. De man, die tot het Nederlands A-kader van tweespannen in de mensport behoort, deinst er niet voor terug om in zijn vrije tijd cowboytje te spelen. Eigenlijk is het treinrovertje. Want samen met een tiental vrienden overvalt hij dan te paard de stoomtrein Apeldoorn – Dieren. Op bestelling weliswaar. “We laten een paar dagen onze baard staan, zodat het er wat ruiger uitziet. We overleggen op de dag van het evenement met de machinist waar we de overval zullen plegen. En galopperen dan onverwachts naast de trein en schieten met alarmpistolen losse flodders naar binnen. De treinpassagiers, veelal medewerkers van een bedrijf die een jubileum vieren of een feestje hebben, zitten lekker aan een borreltje en belanden dan ineens in het Wilde Westen. We stuiven dan de trein binnen en slaan soms het ‘feestvarken’, waar we van tevoren een foto van hebben gekregen, in de boeien en nemen die mee op een paard. Ze schrikken wel even hoor, maar de meeste mensen hebben dikke pret. En wij ook.” Het verhaal typeert de onverstoorbare Henk Garrits die, als het om paarden gaat, van alle markten thuis is. De liefde voor paarden zit diep en begint al vroeg voor de zoon van een veehandelaar.

34

verband bestaat tussen de wijze waarop managers hun personeel aan het werk zetten en behandelen en de wijze waarop ze dat met de paarden doen. Ik vind het fijn om bij zoiets fundamenteels betrokken te zijn.”

Weer later werd de pony een paard. En toen hij op de rijvereniging in Voorst zijn latere vrouw Ans leerde kennen was hij voorgoed aan de paardenwereld verkocht. Want ook zijn schoonvader had een passie voor de edele viervoeter en stap voor stap groeide hij zo door in het familiebedrijf. “Toen mijn schoonvader overleed hebben we besloten het bedrijf voort te zetten.” Zijn stalhouderij De Viervoeter in het Veluwse Lieren verhuurt nu bijvoorbeeld fraaie koetsen, wagens en arrensleden voor speciale gelegenheden, zoals huwelijken, jubilea en bijzondere manifestaties op Paleis Het Loo.

Soms werkt Garrits met een van zijn paarden ook mee aan een clinic van een ‘paardenfluisteraar’. “Het is boeiend om te zien wat er gebeurt als een persoon voor het eerst alleen met een paard in de bak komt te staan. Het is de kunst om dan het paard te laten doen wat jij wilt door wezenlijk contact te maken. Je doortastendheid, oprechtheid, dubbele agenda of angst komen direct tot uiting in het gedrag van het paard. Het paard fungeert als je spiegel. Tegenwoordig verbaas ik me nergens meer over, maar in het begin stond ik toch wel even te kijken dat mensen zo bang voor een paard kunnen zijn dat ze erg emotioneel worden als ze er uiteindelijk naast durven staan.”

Ook het werk met het Span of Control vindt hij boeiend. “Dat is leuk werk hoor, maar het kan ook bloedserieus zijn. Veel grote bedrijven, ook uit het buitenland, maken daar gebruik van en laten hun personeelsleden paarden mennen. Ik krijg dan drie of vier mensen bij mij op de koets. Soms krijgen ze een microfoon om en worden ze gefilmd. Ze komen om de beurt op de bok om zelf te mennen. Ik zit er dan naast. We hebben dan de leukste en vaak ook interessante gesprekken. Maar er gebeurt soms ook van alles. De een begint met de zweep te slaan en de ander gooit zomaar onder het rijden de leidsels van de kar. Dat kan natuurlijk niet. Het gedrag van de mensen komt bij de evaluatie van de training aan de orde. Ook wij koetsiers worden daar bij betrokken. Het is frappant om dan elke keer weer te constateren dat er een direct

Het laat zien dat de voormalig Nederlands kampioen Tweespan bovenal een gevoelsmens is. Een aspect van Garrits dat sterk naar voren komt in de interactie met zijn menpaarden.“Ik kan me goed in het paard verplaatsen, me met een paard vereenzelvigen. Dat helpt bij het opbouwen van een vertrouwensband. Dat duurt lang hoor. Van nature ben ik echter op de lange termijn gericht. Ik ben geduldig. Een paard moet voor je willen werken. Als ik met twee paarden voor de koets aan een wedstrijd meedoe, zal ik altijd de boel heel proberen te houden. Als ik aan een nationale of internationale menwedstrijd meedoe, wil ik dus ook niet ten koste van alles de paarden iets laten doen dat hen dwingt over hun grenzen heen te gaan en zich te forceren. Er zijn belangrijkere zaken in het leven dan winnen.” <

35

Koetsiers

Koetsiers

Koetsier Herman ter Harmsel “Ik vond het mennen vanaf de bok eerst maar een oude mannensport” Wanneer je bij Herman ter Harmsel het terrein van zijn stalhouderij en manege ‘Achter ’n bos’ te Rijssen oprijdt valt als eerste een imposante vrachtwagen op. Een fraai gespoten en glimmende truck met oplegger die de ambities van koetsier Herman ter Harmsel volledig verraadt. Hij gebruikt de truck wanneer hij met zijn team naar nationale en internationale wedstrijden vierspan mennen gaat. Een inkijkje maakt duidelijk dat de oplegger van alle gemakken is voorzien. Hierin kunnen eenvoudig zes paarden worden vervoerd, maar er is ook volop ruimte om bijvoorbeeld alle tuigwerk en wedstrijdkostuums op te bergen. Een keuken maakt deel uit van de uitrusting en uiteraard kan er ook in overnacht worden. Er hangt wel een prijskaartje van maar liefst tweehonderdduizend euro aan. Voor Herman ter Harmsel een verantwoorde investering als je het vergelijkt met zijn ambitie om blijvend bij de top-5 van het Nederlandse A-kader van de vierspan mensport te horen; een select gezelschap dat wordt aangevoerd door de bij iedereen bekende Ysbrand Chardon. Ook Herman ter Harmsel (1960) heeft de paardensport van huis uit meegekregen. Zijn vader had paarden om mee te werken en vond het ook leuk om zijn dertien kinderen de liefde voor het paard bij te brengen. Maar alleen Herman en zijn broer Derk

36

De paarden blijven me uitdagen. Vandaag lopen ze kaarsrecht en morgen onrustig bleken hiervoor gevoelig. Herman viel als kind regelmatig van de ponyrug. Pas toen het paard in zijn leven verscheen, kwam hij als ruiter in een stroomversnelling terecht en begon successen te boeken. Zijn passie voor het mennen ontwikkelde zich pas later. Want in tegenstelling tot zijn broer Derk vond Herman het mennen vanaf de bok maar een sport voor oude mannen. Pas toen naar voren kwam dat zijn favoriete springpaard Tello veel beter voor de wagen dan onder het zadel bleek te gedijen, ging Herman overstag. “Dat paard was er eigenlijk voor geboren”, zegt de koetsier terugblikkend. Het was het begin van een naar later bleek succesvolle mencarrière. Met de paarden Tello en Boy werd Herman vanaf 1993 bijna elk jaar Overijssels kampioen. Ook is hij met dit span driemaal Nederlands kampioen geweest. Net als veel menners heeft Herman ter Harmsel na het dubbelspan uiteindelijk ook gekozen voor de stap naar het vierspan mennen. Het begin was echter verschrikkelijk moeilijk en vereiste veel doorzettingsvermogen van de koetsier, zijn team en vooral zijn omgeving. Gelukkig is iedereen in zijn naaste omgeving, ook zijn vrouw Tineke, besmet met het men- en paardenvirus en steunden ze hem door dik en dun. Maar alleen de morele steun die hij van zijn omgeving kreeg was niet genoeg om de techniek van het vierspan mennen echt onder de knie te krijgen. Hij heeft veel gehad aan de hulp van collega-menner Mark Weusthof, die hem trainde en zo de specifieke techniek verder bijbracht. In toplanden als bijvoorbeeld Duitsland, Hongarije en de Verenigde Staten is veel geld voor goede paarden beschikbaar. Ter Harmsel: “Dat geld is in Nederland eigenlijk niet voorhanden. Bij mij in ieder geval niet. Het is voor mij dan ook juist de uitdaging om een jong paard op een hoger niveau te brengen. Of om aan te voelen dat een ogenschijnlijk gewoon paard mogelijk een toppaard in wording is. En om daarna dit nieuwe paard in een

vierspan in te passen. Ik heb simpelweg de drijfveer om een paard, een span, een team zo goed mogelijk te laten functioneren. Dat houdt me permanent bezig.” Inmiddels is menner Herman ter Harmsel met zijn zwarte paarden een begrip in binnen- en buitenland en is hij al een paar jaar niet meer uit de top van de mensport weg te denken. In 2005 volgde zelfs een eerste selectie voor het Nederlandse team, samen met IJsbrand Chardon en Koos de Ronde, op basis van goede resultaten in de dressuur. Eenmaal was hij Nederlands kampioen vierspan. Herman ter Harmsel, die zijn professionele loopbaan in de bouw begon, wil naast goede resultaten in de ‘dressuur’ ook in de ‘marathon’ en ‘vaardigheid’ topresultaten gaan boeken. Hiervoor is hij dagelijks enkele uren met de leden van zijn team aan het trainen. Dit is nodig om de paarden goed te laten lopen en de verschillende opstellingen uit te proberen, zodat hij tijdens de wedstrijden per onderdeel zijn sterkste vierspan in kan zetten. Ter Harmsel: “Ik kan nu eenmaal op detailniveau corrigeren. Dat is een aangeboren iets. Dat kun je niet leren. Dat is nu eenmaal zo. Ik kan de hele dag op de bok zitten om jonge paarden te trainen. Dat verveelt me geen moment. Ik kan er altijd mee bezig zijn. De paarden blijven me uitdagen. Vandaag lopen ze kaarsrecht en morgen onrustig. Paarden zijn ook wel chagrijnig of humeurig. Daar heb ik mee te maken. Ook tijdens wedstrijden. Vergelijk het maar met een manager en zijn medewerkers. Ik heb dat met paarden.” Ook de werkzaamheden voor het Span of Control ervaart hij als een plezierige uitdaging. “Ik vind het prettig om met mensen uit het bedrijfsleven om te gaan. Vergeet niet dat hier op mijn manege ook veel managers, vrije beroepers en professionals hun paard hebben gestald. Ik heb vanuit mijn werk veel contact met ze. En bovendien: ik ben zelf ook ondernemer!” <

37

Koetsiers

Koetsiers

Koetsier Toon Mentink “De koeien hielden mij op stal. De paarden brachten mij naar buiten”

Als mensen bij Toon Mentink op de koets hebben gezeten, willen ze dat de volgende keer weer. Waarom? Toon heeft zo zijn eigen charmes, zijn eigenaardigheden die hem bijzonder maken. Welke? Nou bijvoorbeeld zijn authenticiteit, zijn goede humeur, maar ook zijn bijzondere taalgebruik. Toon is een echte Tukker en dat wil hij weten ook. Want zijn spraakgebruik is zo plat Twents dat je alle zeilen moet bijzetten om hem woordelijk te kunnen volgen, om hem te kunnen begrijpen. Maar de meeste deelnemers aan Span of Control vinden dat nu juist leuk. Het geeft hen het gevoel op het platteland te zijn, echt buiten te zijn, in het gezelschap van een buitenman, een boer te zijn. Nou dat laatste klopt nog maar voor een deel, want Toon Mentink is geen echte boer meer. Maar hij is het wel geweest. Tot 1989. Want toen kreeg hij een TIA die hem noopte om zijn drukke boerenleven over een andere boeg te gooien. Hij moest het rustig aan, in ieder geval anders gaan doen. Meer vrije tijd voor zichzelf nemen. In zijn boerderij in het Twentse gehucht Deurningen zegt hij over zijn levensswitch: “En toen ben ik dus op bijna 50-jarige leeftijd de wereld van het paardenmennen ingestapt. Stap voor stap. Ik moest toch wat om handen hebben. Inmiddels is het een uit de hand gelopen hobby!”

38

“De paarden hebben mij uit een zeker isolement gehaald en mij de wereld ingebracht. En ik heb toen ook een andere wereld ontdekt”

Toon Mentink (1942) is de nestor van de aan Span of Control verbonden koetsiers. Hij werd geboren als boerenzoon en kreeg het boerenleven als een van zeven kinderen met de paplepel ingegoten. Nu nog woont hij met zijn vrouw Annie op het land dat eens aan zijn vader en moeder toebehoorde. Hij deed allerlei werk dat aan het boerenbedrijf verwant is. Zo was hij vrachtwagenchauffeur van en handelaar in veevoedermeel, deed hij in slachtkuikens en was hij actief in melkkoeien. “Ik had er niet zoveel hoor. Zo’n veertig stuks. Maar het waren wel hele goeie! Er zaten kampioenen bij!” Zichtbaar trots op de goede oude tijd haalt Annie aan de keukentafel een uiterst verzorgd fotoboek tevoorschijn waarin beelden van Toon met de gelauwerde koeien. De bezoekjes aan deze veeteeltwedstijden waren veelal gezellige familieuitjes. Mentink: “Het was een goede tijd. Dat is waar. Maar als ik eerlijk ben, is het nu toch leuker. Want met de koeien moest ik er wel altijd vroeg uit. Was ik ook meer aan huis gekluisterd. Met vakantie gingen we ook nooit verder dan Texel. Een paar dagen. Langer kon niet. En Texel bezoeken we eigenlijk nog steeds. Al blijven we nu wat langer. Veel verder ben ik mijn leven eigenlijk niet geweest. Ik zeg altijd maar zo: “De koeien hielden mij op stal. En de paarden brachten mij naar buiten. Want door mijn nieuwe liefhebberij kwam ik veel meer met mensen in contact.” Toon Mentink leerde het vak van het mennen van een tweespan paarden van de vader van koetsier Mark Weusthof, Theo Weusthof. Een betere leermeester dan de oud-wereldkampioen vierspan kon hij zich niet wensen. “Ik heb heel veel van hem opgestoken.

Hij is al enige tijd overleden. Er zijn echter adviezen van hem waar ik nog steeds profijt van heb.” Mentink wist in korte tijd een hoog niveau van tweespan mennen te halen. Hij begon wedstijden te winnen, met name regionale. Zo won hij onder meer de Twente Cup. “Ik kan me herinneren dat er toen menners waren die met een knipoog zeiden: “Ik doe niet meer mee, want Toon wint toch. Nou moet ik ook zeggen dat als ik iets doe, ik ook wel echt mijn stinkende best doe.” Toch was het niet het winnen van wedstrijden dat Toon Mentink uiteindelijk de meeste bevrediging gaf. Want dat deed hij met de koeien immers ook al. Meer nog kreeg hij voldoening uit de ontmoeting met mensen. “De paarden hebben mij uit een zeker isolement gehaald en mij de wereld ingebracht. En ik heb toen ook een andere wereld ontdekt. Naast het rijden van wedstrijden deed ik van alles: bruiloften, Sint Nicolaas en allerhand feesten en gelegenheden. Ik heb ook heel wat regionale beroemdheden bij mij op de bok gehad. Laatst nog de zangeres Marga Bult. Ook door de ontmoeting met mensen uit het bedrijfsleven heb ik veel opgestoken. En van Alex Verwaijen, de grondlegger van Span of Control heb ik veel over mezelf geleerd. Hij heeft me mensenkennis bijgebracht en me gestimuleerd om mezelf te blijven, authentiek te zijn. Laat ik het zo zeggen: door mijn besluit om de paardenwereld in te gaan is mijn zelfrespect gegroeid. Uiteindelijk ben ik goed geworden in mijn hobby door meer en meer mezelf te zijn. En dat is nu juist iets wat we ook graag aan de deelnemers aan Span of Control mee willen geven.” <

39

Koetsiers

Koetsiers

Koetsier Dennis Peters

“Ik vind het erg leuk om mensen uit het bedrijfsleven, die normaal niets met paarden te maken hebben, in mijn wereld mee te nemen”

Altijd op zoek naar een paard met een groot hart

Inmiddels huisvest ‘Het Twentsche Veld’, met een oppervlakte van 6,5 hectare, zo’n honderd paarden en pony’s die ofwel eigendom zijn of toebehoren aan klanten die hun edele viervoeter hier op stal hebben staan en laten verzorgen. Verder zijn er een rij- en een menvereniging gehuisvest. Wat valt op. De meeste koetsiers die samenwerken met het Span of Control zijn, naast het feit dat ze met hun menpaarden een of meerdere keren kampioen zijn geworden, ook eigen baas, ondernemer en hebben grote stalhouderijen en maneges. Vaak zijn ze klein begonnen en hebben ze het op eigen kracht uitgebreid tot een bedrijf dat veel paardenliefhebbers uit de regio ten dienste staat. Zo ook koetsier Dennis Peters. De op een na jongste (1971) onder de Span of Control-koetsiers runt het paardencentrum ‘Het Twentsche Veld’ in Lonneker, nabij Enschede. “Hoe ik hier ben gekomen is eigenlijk wel een verhaal apart”, zegt de zoon van een paardenslager. “Als kind kwam ik al op deze boerderij over de vloer. Ik vond het prachtig om met de paarden om te gaan. Uiteindelijk ben ik op jonge leeftijd gaan werken en runde op een bepaald moment twee eigen slijterijen. Tot in 2000 de broers Jan en Gerard mij vroegen of ik tot de leiding van het paardencentrum wilde toetreden. En daar heb ik in toegestemd. Ik heb zo van mijn hobby mijn werk kunnen maken. Ik ben hier nu de ‘paardenman’ en de man die de commerciële en zakelijke leiding heeft. Ook Jan en Gerard, mijn vrouw Jolanda en mijn schoonvader zijn actief in de zaak.”

40

Dennis Peters noemt zichzelf ook wel een handelsruiter. “Ik koop paarden op, verzorg ze en berijd ze. Ik rijd ze ‘in’, leid ze op en maak ze zo klaar voor wedstrijden. En dan verkoop ik ze door. Dat doet wel eens pijn hoor, je krijgt toch een band, maar ik verzeker me ervan dat het paard het bij de nieuwe eigenaar zeker niet slechter gaat krijgen.” Peters heeft een neus voor goede rijpaarden. “Dat is een kwestie van ervaring en intuïtie. Ik kijk altijd naar de oogopslag van het paard. Ik schat zijn of haar persoonlijkheid in. Ik ben op zoek naar een paard met een groot hart. Een paard dat wil bikkelen, tot het gaatje wil gaan, geen angst kent en karakter toont.” Zocht hij vroeger in Nederland en in Duitsland, vlak over de grens bij Twente, tegenwoordig reist hij regelmatig naar het voormalige Oost-Duitsland om goede paarden te scouten. “Daar zijn ze tenminste nog te betalen”, zegt hij met een gezond gevoel voor zakendoen. “Niet verder vertellen hoor!” Soms komt hij een door hem opgeleid paard weer tegen. “Enige tijd geleden zat ik bij het CHIO te Aken op de tribune. Wordt ineens het paard Rico HTV van de Zwitserse topruiter Werner Muff aangekondigd. Dan krijg ik wel een brok in mijn keel. Rico is op

Het Twentsche Veld geboren. We hebben hem drie jaar opgefokt en twee jaar ingereden voordat we hem verkocht. Dan ben ik trots hoor.” Dennis Peters was Overijssels kampioen en winnaar van de Twentse Cup Indoor mennen. Vroeger lag het accent op tweespannen, maar sinds enige tijd ligt de nieuwe uitdaging van de jonge koetsier meer op het mennen van een vierspan paarden. Op het omvangrijke terrein van ‘Het Twentsche Veld’ kan hij op het uitgezette parcours naar hartelust oefenen. Werkt hij overigens met ruinen? “Ik heb vroeger voornamelijk met ruinen, gecastreerde hengsten dus, gewerkt. Maar ik kom er tegenwoordig achter dat merries onder stressvolle en bijzondere wedstrijdomstandigheden net iets extra’s kunnen geven. Leuk om dat nu te ervaren. Met paarden ben je nooit uitgeleerd. Je raakt er nooit mee klaar.” Hoe is het voor hem om met het Span of Control samen te werken? Peters: “Ik vind het erg leuk om mensen uit het bedrijfsleven, die normaal niets met paarden te maken hebben, in mijn wereld mee te nemen. Ze komen uit een ander wereldje. Het zijn vaak intelligente, hoogopgeleide mensen. Ze zijn nieuwsgierig, vragen veel en hebben het in het algemeen snel door hoe het werkt om een stel paarden te leiden. Het is voor mij een uitdaging om hen, individueel en in teamverband, zich op de bok prettig te doen voelen. Als ze ook maar enigszins het plezier en het genot voelen wat ikzelf uit het werken met paarden krijg, is mijn dag alweer goed.” <

41

Koetsiers

Koetsier Koos de Ronde Jong, gedisciplineerd, gefocust en ambitieus

Koos de Ronde is geboren in 1976 en daarmee de jongste van alle koetsiers die betrokken zijn bij het Span of Control. Maar leeftijd zegt niet alles over ervaring en capaciteiten. Koos behoort immers tot de absolute top van de internationale vierspansport. Zijn erelijst is inmiddels te lang om op te noemen. Daarom slechts een kleine greep daaruit. In 2004 en 2008 was hij Nederlands kampioen vierspan. In 2006 behaalde hij bij het WK in Duitsland het brons in teamverband met IJsbrand Chardon en Theo Timmerman als vertegenwoordigers van Nederland. Individueel werd hij vijfde tijdens het WK in 2004 in Hongarije en won hij zilver samen met het Nederlands team dat ook uit IJsbrand Chardon en Mark Weusthof bestond. Ook was hij in 2004 Sportman van de stad Rotterdam. Toen woonde hij nog in de Rotterdamse deelgemeente Hoogvliet. Inmiddels is zijn familie verhuisd. Stal De Ronde ligt nu tussen het knusse dorp Zwartewaal en de eeuwenoude geuzenstad Brielle op het ZuidHollandse eiland Voorne-Putten; een bij uitstek landelijke streek in de directe omgeving van ’s werelds grootste havenstad. De nog altijd jongensachtig ogende Koos de Ronde is opgegroeid met pony’s en paarden. Al van kinds af aan deed hij niets liever dan dag in dag uit op zijn pony’s rijden en dromen van een carrière in de paardensport. Al gauw werd het hem duidelijk dat

42

Onlangs kocht De Ronde nog een compleet vierspan toppaarden uit Spanje

hij het allerliefste van het vierspanrijden zijn beroep wilde maken en daarbij ook de absolute wereldtop wilde bereiken. Op alle fronten gesteund door zijn familie, vrouw en kinderen komt hij met een ijzeren discipline en duidelijke focus dichter en dichter bij dat doel. Zijn voornemen is bepaald niet op natte vingerwerk gebaseerd, maar er ligt een gedegen meerjarenplan aan ten grondslag dat samen met zijn even ambitieuze echtgenote Marie is opgesteld. En dit meerjarenplan heeft ook sponsors als Rabobank, Farm Frites, Treurniet Mengvoeders en GIBO Accountants aangetrokken en doen besluiten om zich langer aan de succesvolle menner te verbinden. En juist deze financiële bijdragen stellen hem in staat om weer intensiever met zijn paarden en het mennen bezig te zijn om zo zijn doel te kunnen bereiken. Koos de Ronde komt uit een echt paardennest, want als er een vierspanwedstrijd in Nederland wordt gehouden, rijdt heel ‘Stal De Ronde’ met diverse trucks met opleggers uit. Want naast Koos mennen ook zijn jongere broer Peter en zijn vader Piet ieder fanatiek een vierspan paarden. Een unicum dat drie vierspannen uit een familie meedoen en op hoog niveau kunnen participeren. En dan hebben we het nog niet eens over de drie vrouwen Marie, Kim en moeder Wieneke die ieder voor zich ook sterk bij de paardenwereld betrokken zijn en hun bijdrage leveren. De paardensport doet Koos de wereld verkennen. Door de internationale wedstrijden kan hij zijn horizon verbreden en letterlijk en figuurlijk grenzen verleggen. Onlangs bezocht hij op uitnodiging de Verenigde Staten om inspiratie op te doen. De Ronde: “Ik heb daar een andere wereld leren kennen. Ik heb hier met de familie in Zwartewaal een prachtige en ruime stalhouderij. Maar wat ik daar aantrof is voor Nederlandse begrippen ongelooflijk. De drie

mensen die ik daar heb leren kennen zijn telgen van steenrijke Amerikaanse fabrikantenfamilies. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan Johnson & Johnson en Campbell’s Soup. Ze leven in een andere wereld. Zijn misschien wel niet van deze wereld. Ze leven in Dallas-achtige villa’s met zwembaden, tennisbanen, immense tuinen en natuurlijk prachtige stallen. En ze hebben veel personeel om de paarden te verzorgen. Zelf richten ze zich vooral op het rijden zelf. Ze vinden het leuk om eens met iemand uit Europa te sparren. Voor mij was dat een bijzondere ervaring.” De Ronde heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot een paardenkenner bij uitstek. Onlangs kocht hij voor een stevige prijs voor zichzelf nog een compleet vierspan toppaarden uit Spanje dat succesvol was op het laatste WK. Hij kent de markt. En dat is handig als je je vierspan paarden op peil moet houden voor de vele nationale en internationale wedstrijden die er te rijden zijn. Maar ook als je paarden voor anderen fokt en inkoopt. Want als je bij ‘Stal De Ronde’ rondkijkt zie je, met alles respect, geen manageknollen rondhobbelen, maar in de piste frisse, ranke rijpaarden voorbijschrijden en accelereren. De Ronde: “Ik ben er achter gekomen dat veruit de meeste paarden door vrouwen worden gekocht. Althans zij zijn de beslissers. En vrouwen hebben gewoon meer oog voor schoonheid. Dat is voor hen een belangrijk element in het beslissingsproces.” Zelf heeft hij ook wel oog voor de schoonheid van het paard, maar toch zal voor hem de buitenkant van een paard niet doorslaggevend zijn bij een aankoop.“Ook een paard met van de standaard afwijkende maten, dat een uitstekend spanpaard is, komt bij mij in het vierspan. Ook de kleur en het type paard zijn dan in wezen niet belangrijk. Het karakter juist wel. Het gaat erom of ik met ze kan werken, vooruitgang kan boeken en resultaten kan behalen. Of ze passen bij mijn ambities.” <

43

Koetsiers

Koetsiers

Koetsier Bertus Verwaijen “Ik denk en voel als een paard” Een levensgroot houten paard aan de provinciale weg Olst-Zwolle markeert de boerderij van Bertus Verwaijen. Het kunstzinnige ros verraadt de diepgaande passie van de eigenaar van het gezellige onderkomen voor de edele viervoeter. ‘’Ik denk en voel als een paard”, zegt Verwaijen beslist in de gezellige huiskamer op de verbouwde deel, die hij deelt met zijn partner Brigitta en hun dochtertje Bibi. Van de ruimte is elke muur behangen met afbeeldingen van paarden en elke hoek gevuld met paardenattributen. De toon is gezet. Bertus Verwaijen (1958) groeide op in een groot boerengezin in het Veluwse Klarenbeek. Reeds op jonge leeftijd raakte hij zo vertrouwd met werkpaarden. “Ik moest en zou zelf ook een paard hebben.” Het werd een pony. Op tienjarige leeftijd kocht hij er al een van zijn eigen bij een tuinderij verdiende centen. Na de pony volgden in de loop der jaren vele paarden. Want ondanks diverse andere professionele werkzaamheden, zoals een hoveniersbedrijf en een horecagelegenheid, ligt tot op de dag van vandaag zijn grootste affiniteit bij paarden. En dat zal de rest van zijn leven zo blijven. Achter de boerderij ligt een robuuste schuur voor diverse koetsen en stallen.Verwaijen streeft ernaar om niet meer dan zes paarden te hebben.“Ik moet niet zoveel paarden hebben”,zegt Verwaijen,“daar zou ik niet mee kunnen leven.” Waarom niet? “Ik heb er vroeger veel afgericht en klaar gemaakt voor verkoop. Maar daar ben ik vanaf gestapt, want ik kan zo moeilijk afstand van ze nemen. Ik ben

44

Al was ik miljonair, dan zou ik nog geen topspan kopen. Dat daagt mij niet uit een type koetsier en paardenfluisteraar die een sterke één op één band met de paarden ervaart. Ik geniet van een intens contact. Dat zou ik onmogelijk met veel paarden kunnen hebben. Dan zou het voor mij te oppervlakkig en dus onbevredigend worden.” De lange, magere paardenman met zwarte ‘manen’ illustreert zijn zelfkennis met een recente anekdote. “Ik ben niet iemand die het geld er voor over heeft om een goed getraind toppaard te kopen. Al was ik miljonair, dan zou ik nog geen topspan kopen. Dat daagt mij niet uit. Ik ben dus alert op goede paarden die op een of andere wijze tussen wal en schip zijn gevallen. Ik heb daar een neus voor. Laatst nog heb ik een paard uit Groningen gehaald. De eigenaresse ervan was radeloos. Zij kon het zadel er niet op krijgen. Dat was levensgevaarlijk. Ze had er vijf paardentrainers bij gehad om het paard zadelmak te krijgen, maar ze hadden het niet voor elkaar gekregen. Ze zei tegen mij: ‘Als het je lukt, mag je hem voor een zacht prijsje kopen.’ Ik heb het paard mee naar huis genomen. Daar zag ik dat het schrok van de zweep. Dan blokkeerde het helemaal. Stond stil en deed helemaal niets meer. Ik heb de zweep demonstratief weggegooid. Dit paard had al teveel klappen gekregen. Maar met geweld bereik je niks. Als proef op de som heb ik het voor de koets gezet. Ik ben er zo mee weggereden. Geen probleem. Een week geleden kwam hier een ervaren paardentrainer over de vloer. Hij zag en herkende het paard. ‘Wat moet je nou uitgerekend met dat paard? De vorige eigenaresse heeft mij gevraagd het dier te temmen. Maar het is mijn grootste frustratie geworden. Ik kon er niets mee. Het heeft als het ware al mijn botten gebroken’, zei hij.” Het voorbeeld typeert paardenfluisteraar Bertus Verwaijen ten voeten uit. Kenners roemen ook zijn stijl van paardenmennen. Verwaijen ademt rust uit en zijn paarden dus ook. Zoals een hond op zijn baas gaat lijken, zo blijkt dat met paarden en hun begeleiders ook te gaan.

Bertus Verwaijen is reeds lange tijd aan het Span of Control verbonden. Sterker nog. Hij is samen met zijn broer Alex Verwaijen de grondlegger van het concept. “Midden jaren negentig reed Alex een keer met mij mee op de koets en we zaten wat te filosoferen over de interactie tussen ‘man en paard’. We onderkenden de mogelijkheden die paarden op de psyche en het gedrag van de mens zouden kunnen hebben. Waarop Alex zei: ‘Hier moeten we wat mee gaan doen voor het bedrijfsleven. Daar is een sterke behoefte aan krachtige managementmetaforen.’ Hij kon heel goed in concepten denken en het ook neerzetten. Binnen ‘no time’ waren er ‘try outs’ met KPN en Philips. En met succes. De managers en medewerkers van deze bedrijven waren enthousiast. Span of Control was geboren. We hebben veel kunnen bijdragen aan de zelfkennis van mensen en de kennis van groepsprocessen.” Op verzoek noemt Bertus Verwaijen een krachtig voorbeeld. “Oké dan. Een topman van een groot bedrijf zat bij mij op de bok. Elke keer als hij de leidsels in handen kreeg, sloegen de paarden op hol. Ik kon zien dat hij de paarden op een verkrampte manier ruimte gaf zonder ze met gevoel te leiden. Op het moment dat ik hem daarop attenteerde, sloeg hij door en hield de leidsels juist veel te strak, controleerde hij te sterk, waardoor de paarden bijna niet meer in beweging kwamen. Nadat ik hem hiermee confronteerde zei hij: ‘Ik zie nu dat ik hetzelfde in mijn eigen organisatie doe en veroorzaak. Dat heeft blijkbaar iets met mij te maken. Ik moet hier echt mee aan de slag. Deze managementstijl dient mij, de medewerkers en de organisatie niet.” Verwaijen sluit af: “Wie we zijn en wat we doen komt door de confrontatie met paarden heel helder naar voren.” En hij vervolgt: “In de loop der tijd is er samen met de koetsiers en de trainers veel ontwikkeling in het product gestopt om het nog krachtiger te maken. Sam, de zoon van mijn helaas te vroeg overleden broer Alex, gaat als huidig directeur van Span of Control verder op de ingeslagen weg. Span of Control blijft zo levendig en in beweging.” <

45

Koetsiers

Koetsiers

Koetsier Mark Weusthof Zowel vader als zoon meermalen wereldkampioen met schimmels

was het de zesde titel uit de WK-historie. “Hier doen mijn eigen team en ik het natuurlijk wel allemaal voor. Er is niks mooier dan wereldkampioen worden in eigen land.”

Vader Theo was fulltime in dienst als paardenmenner van de grootindustrieel Gerlach. Deze ondernemer had zoveel kapitaal dat hij het zich kon permitteren om zijn vierspan en overige paarden te laten verzorgen, berijden en trainen door een vooraanstaande Nederlandse menner. Het stelde Theo Weusthof in staat om permanent met paarden bezig te zijn en zo een zeer hoog niveau van paardenmennen te bereiken.

Wie bij Mark en echtgenote Marieke Weusthof in Rossum op bezoek gaat, zoekt tevergeefs naar een grote stoeterij. Geen grote hallen en rijen pensionstallen. Maar wel een goed verzorgd herenhuis en een mooie stal voor zijn acht prachtige en lieve paarden. Niet zomaar paarden, maar acht schimmels. Net zoals destijds bij Vader Theo zijn de witte paarden Mark zijn handelsmerk. “Ze zijn heel mooi natuurlijk, ik ben trots op ze. Ik ben er ook aan herkenbaar als ik de piste inrijd. Maar als ik geen goede schimmels, en dan met name ruinen, meer zou kunnen vinden zou ik zonder problemen op andere paarden overstappen.” Mark zoekt zijn nieuwe schimmels met name in Nederland. Waarom niet in Engeland of Duitsland? Dan is de spoeling toch wat minder dun? “Het antwoord is eigenlijk vrij simpel. Ik ben die talen niet echt machtig en wil gewoon goed contact kunnen maken met degene van wie ik een volgend paard koop. Ik wil kunnen voelen dat het oké is. Dat kan ik dus alleen in Nederland. Zo werkt het gelukkig nog goed voor mij.”

Mark is de zoon van een paardenman bij uitstek. Theo Weusthof was tijdens zijn leven een begrip in de paardenwereld en met name bij het vierspanrijden. Meermalen was hij wereldkampioen. Zowel in 1986 als in 1988 won hij goud en in 1990 veroverde hij het zilver. Maar los van zijn status was hij, naar iedereen zegt, een bijzonder mens, een sympathieke man, een opmerkelijke persoonlijkheid. Des te opmerkelijker was het dat juist Theo in 1999 door een noodlottig ongeval in de eigen stal om het leven kwam.

Zoon Mark zet het werk van zijn vader graag voort, maar gaat daarbij op een andere manier te werk. Hij spreidt zijn risico’s. “Ik kan niet volledig van mijn paardenwerk leven. Ik wil er ook niet afhankelijk van zijn. En dus heb ik er een baan bij. Ik ben 28 uur per week constructietekenaar. Ik houd me bezig met het ontwerpen van flats en appartementsgebouwen. En dat bevalt me prima. Kort door de bocht komt het erop neer dat ik in de ochtend werk en ’s middags mijn aandacht aan de paarden geef.” Dat die werkverdeling voor hem een ideale balans in zijn leven is, blijkt ook wel uit de geweldige resultaten die hij al in zijn jonge leven boekte. Tot nu toe heeft hij bij de wereldtitelstrijd vierspan nu precies evenveel en dezelfde medailles behaald als vader Theo, die tweemaal goud en eenmaal zilver won. Mark evenaarde die serie met goud in 2002, zilver in 2004 en opnieuw een eerste plaats in 2008.

Kinderen van beroemde ouders willen het nog weleens lastig hebben in het leven. Want moeten en kunnen zij ook aan de verwachtingen voldoen die de naam van hun ouders oproept? Dat is iets waar Mark Weusthof (1973) in ieder geval niet onder gebukt lijkt te gaan. Hij weet als geen ander dat hij anders is dan zijn memorabele vader, dat hij een andere persoonlijkheid is met andere kwaliteiten en karaktereigenschappen. En dat hij anders in het leven staat als zijn vader. Mark Weusthof: “Als ik eerlijk ben moet ik zeggen, ondanks het feit dat het in mijn gezin en mijn leven voor een belangrijk deel om de paarden gaat, dat ik ze toch

Mark Weusthof, die door collega-koetsiers een ‘gentleman’ wordt genoemd, onderscheidt zich dan ook door zijn wedstrijdmentaliteit. Want zes jaar nadat hij in het Spaanse Jerez de la Frontera voor het eerst in zijn loopbaan wereldkampioen werd met de nationale vierspanequipe, heeft Weusthof met het Nederlands team in 2008 opnieuw het goud binnengehaald. Samen met IJsbrand Chardon, die individueel voor de vierde keer de beste vierspankoetsier ter wereld werd, en Koos de Ronde bleef de menner uit Rossum op landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt in Beesd de buitenlandse concurrentie ruim voor. Voor de Nederlandse equipe

Veel koetsiers van naam wonen in Overijssel en dan met name in Twente. Zo ook Mark Weusthof. Hij woont al zijn hele leven lang in het gehucht Rossum, gelegen tussen Oldenzaal en Ootmarsum. Mooier kan iemand die van paarden houdt eigenlijk niet wonen. Het afwisselende landschap lijkt gemaakt voor paardrijden. En Mark Weusthof ook.

46

los zou kunnen laten. Dat ik me zelfs een leven zonder paarden zou kunnen voorstellen. En dat is een wezenlijk verschil met mijn vader. Die leefde volledig voor de paarden.”

Wat ook goed voor Weusthof werkt is zijn stichting, ‘Stichting Twents Vierspan Theo Weusthof’ om precies te zijn. De professionele presentatiegids en website zijn een wereldkampioen waardig en maken duidelijk dat Weusthof een beroep kan doen op een groot aantal vrijwilligers en sponsors.“Daar doe ik ook wel het een en ander voor terug hoor. Zoals een sponsordag, ontvangsten in de stal, trainingsritten. Men kan kiezen uit drie sponsorpakketten. Zo is er een goede uitwisseling. Zonder sponsors zou ik mijn beroep van koetsier op dit niveau niet kunnen uitoefenen. In dat opzicht zijn ze voor mij van levensbelang. Daar gaat dus ook best veel van mijn tijd inzitten.” Toch weet ook Mark Weusthof dat een wereldkampioenschap de beste manier is om sponsors over de streep te trekken. “Een betere reclame is er niet!” Mocht hij volgend jaar op het WK een medaille scoren, dan is hij wat successen betreft zijn vader als vierspanmenner voorbijgestreefd. <

47

Het parcours

Het parcours

Chef d’équipe Bennie Essenstam “Een parcours moet vriendelijk zijn voor mens en paard”

Voor sommige mensen is hij Ben, voor anderen Bennie. Bij Bennie denken we normaal gesproken aan een jonge gast. Toch is Bennie Essenstam (1947) uit de Apeldoornse ‘deelgemeente’ Ugchelen al een oude rot als het om parcoursbouwen gaat. Parcoursbouwen zult u zeggen? Is dat belangrijk dan? Ja. Zeer. Want geen menpaardenevenement en – wedstrijd kan zonder een keurig uitgezet parcours dat koetsier, groom en paarden dienen te volgen om de wedstrijd in goede banen te leiden en hun prestatie meetbaar te maken. Ook voor elke Span of Control-training zet Essenstam een gestroomlijnd parcours met kegelvormige pylonen uit. Op de pylonen legt hij balletjes. Die liggen er niet voor niets op. Het heeft met het wedstrijdelement bij Span of Control te maken. Want als ze eraf vallen is eenvoudig te constateren dat de betreffende koetsier deze hindernis niet correct heeft gepasseerd en vervolgens strafpunten krijgt. Naast de tijdsindicatie voor het zo snel mogelijk berijden van het parcours zijn ook de strafpunten een indicator voor de geleverde prestatie en uiteindelijk voor de plaats in de eindrangschikking.

48

Bennie Essenstam heeft lange tijd zelf tweespanwedstrijden gereden en is nog steeds actief als jurylid bij nationale en internationale wedstrijden. Het werk als parcoursbouwer heeft hij meer dan twintig jaar geleden voor het eerst gedaan bij zijn Apeldoornse menvereniging ‘De Kromme Zweppe’. Ook voor Span of Control neemt hij deze bijzondere taak al weer jaren voor zijn rekening. Volgens Essenstam is parcoursbouwen een secuur werkje. Ieder zijn vak. “Een parcours moet vriendelijk zijn voor mens en paard. Het moet afwisselend zijn, maar ook duidelijk en herkenbaar. Het moet enerzijds niet leiden tot te hardrijden, maar anderzijds mag de vaart er ook wel lekker in blijven. Het is altijd zoeken naar een optimale balans tussen lange stukken, bochten en lussen. En daarbij zijn ook de natuurlijke omstandigheden belangrijk. Bij een doornatte ondergrond krijgt het parcours bijvoorbeeld een ander karakter dan bij een kurkdroge bodem.” <

49

Spreekstalmeesters Introductie

Spreekstalmeesters Leidt training en evenement verbaal in goede banen

Om uw training of evenement in goede banen te leiden en om de werkelijke doelstelling van het Span of Control uitdrukkelijker te realiseren werkt het Span of Control nauw samen met een tweetal gerenommeerde spreekstalmeesters. De spreekstalmeesters praten het evenement enthousiast en met verstand van zaken aan elkaar. Ze haken als van nature in op de doelstelling van de training of het evenement. Samen met een team van parcoursbouwers en wedstrijdondersteuners verzorgen zij zo al ruim tien jaar lang succesvol trainingen en grote en kleine evenementen. De spreekstalmeesters hebben hun wortels diep in de paardenwereld en zijn nauw verbonden met het reilen en zeilen van onze koetsiers. Ze geven de persoonlijke ‘touch’ aan de training of het evenement door iedere deelnemer persoonlijk in de ‘wedstrijd’ te betrekken. Ook de geschiedenis en de verworven competenties van de koetsiers en hun paarden worden toegelicht. Kortom, de spreekstalmeesters zorgen voor de slagroom op uw training of evenement. Sam Verwaijen

50

51

Spreekstalmeesters

Spreekstalmeester Erik Eshuis “Ik neem mensen graag mee in mijn paardenwereld”

Het Span of Control kent een tweetal spreekstalmeesters. De één is een vrouw, Pam van Geloven, en de ander is een man en hij heet Erik Eshuis. Samen zorgen ze ervoor dat de Span of Controlevenementen en -trainingen op een weergaloze manier aan elkaar worden gepraat en de daden van de deelnemers, koetsiers en paarden van commentaar worden voorzien. “Ik ben bovenal een verhalenverteller”, zegt Erik Eshuis als hij gevraagd wordt naar wie hij is. “Ik neem mensen graag mee in mijn paardenwereld. Daar doe ik het voor. Daar krijg ik energie van. Ook bij Span of Control.” Als we de spreekstalmeester verder willen typeren dringen zich een aantal karakteristieken op. De Tukker is vaderlijk, beschouwend, werkelijk geïnteresseerd in de ander. Maar ook geestig, onderhoudend, vakkundig en bovenal communicatief. “Tja, wat wil je van een ambtenaar van de burgerlijke stand en een oud-onderwijzer die 26 jaar voor de klas heeft gestaan. En ik geef ook nog eens regelmatig lezingen over de paarden- en rijtuigenwereld. Ik vind het heerlijk om voor een groep mensen te staan en anderen te verrijken met mijn kennis.” Voordat hij zijn visie op de paardenwereld kan uitdragen diende en dient hij zich uiteraard ook met kennis te voeden. Dat is geen probleem voor Eshuis. Hij is van nature op wetenswaardigheden gericht. “Ik ben gek op geschiedenis. En ook op verhalen uit de

volkscultuur. Die heb je hier in Twente volop. En als die verhalen ook nog eens over paarden en koetsen gaan, zit ik helemaal rechtop. Zo had je in Twente vroeger een behoorlijk onderscheid tussen arme en rijke boeren. Wilde een boerendochter met een boerenkerel trouwen dan moest haar toekomstig partner toch wel minimaal twee paarden hebben. Anders telde hij niet mee en ging het huwelijk niet door.” Eshuis is dan ook een lopende encyclopedie als het om kennis over de edele viervoeter, rijtuigen, tuigwerk en de ontwikkelingen in de paardensport gaat. “Wist je bijvoorbeeld dat heel veel Nederlandse spreekwoorden en zegswijzen met paarden te maken hebben? Bijvoorbeeld ‘man en paard noemen’, ‘je mag een gegeven paard niet in de bek kijken’, ‘je vergalopperen’ en ‘iemand op stang jagen’ en dan hebben we het wel over de stang van het paard dat in de mond bevestigd wordt waarmee het door de leidsels aangestuurd wordt.” In zijn boerderij, die nog aan een onverhard pad staat, bevindt zich, naast een respectabel aantal bijzondere koetsen en authentiek tuigwerk, in zijn werkkamer een kleine bibliotheek van ‘paardenboeken’. Maar Eshuis is bepaald niet alleen een boekenwurm en een huiskamerdeskundige. Zijn expertise heeft hij vooral opgebouwd in een actief leven dat gedomineerd werd >>

53

Spreekstalmeesters “Als je met paarden bezig bent, heb je helemaal geen tijd om te piekeren”

door een groot aantal landelijke en regionale bestuursfuncties van allerhand organisaties in de hippische wereld. En ook was hij lange tijd internationaal jurylid bij allerlei hippische evenementen. “Ik heb mijn bestuursfuncties wel wat verminderd. Het werd teveel. Ik nam zelf ook vaak het initiatief hoor. Maar ik heb besloten minder voor anderen klaar te gaan staan en in de eerste plaats ook aan mezelf te denken. Ik heb ooit een vrij onbekende spierziekte onder de leden gekregen en die heeft gemaakt dat ik het toch rustiger aan moest gaan doen. Ik doe nu alleen nog dingen die ik echt leuk vind. Zoals Span of Control.” Erik Eshuis groeide met de paarden op. “Mijn opa van mijn moederskant was nog actief in de cavalerie. En mijn grootvader van mijn vaderskant maakte boerenwagens.” Geboren en opgegroeid in Almelo, u weet wel die plaats waar altijd zoveel gebeurd, verhuisde hij op jeugdige leeftijd met zijn ouders naar het Twentse Reutum, een gehucht waar de paarden overal om hem heen in de wei of op stal stonden. De partner van zijn leven diende zich daar tot nu toe niet bij hem aan en Erik is dan ook voorlopig nog met de paardenwereld ‘getrouwd’ en er bovenal mee ‘vertrouwd’. Niet gek als we naar zijn vooropleiding kijken. Toen hij begin twintig was combineerde hij de Pedagogische Academie met de hippische opleiding voor meninstructeur in Deurne. “Dat was toen een unicum. Om meerdere redenen.

Allereerst omdat ik twee opleidingen tegelijk deed, dat kon eigenlijk niet. Ten tweede omdat ik als broekie tussen veel oudere mede-leerlingen mee mocht doen. En ten derde omdat ik het mennen van de grootste vakman van Nederland destijds heb geleerd, namelijk Daan Modderman. Hij heeft mij de fijne kneepjes van het menvak bijgebracht.” En alhoewel Eshuis nu zelf nog steeds menles geeft, heeft hij uiteindelijk door zijn fysieke gesteldheid geen naam kunnen maken op de bok. Gelukkig lag zijn aandachtsveld met name op het didactische vlak. “Ik vond het altijd heerlijk om bijvoorbeeld verstandelijke gehandicapte of autistische kinderen in contact te brengen met paarden. Zo gauw die ontmoetingen tot stand kwamen zag je de kinderen veranderen. Hun blokkades verdwenen als sneeuw voor de zon. Ze kwamen helemaal los. Waren ze normaal communicatief gesloten, tegen de paarden hielden ze hele verhalen. Alsof de paarden hen volledig begrepen.” Eshuis roemt de ontspanning die de interactie met paarden met zich meebrengt. “Als je met paarden bezig bent, heb je helemaal geen tijd om te piekeren. Ook omdat je wel gedwongen bent om je op de paarden te focussen. Dan laat je alles los en maak je je hoofd leeg en dan houden ze je geregeld een spiegel voor. Span of Control is niet voor niets zo’n succes bij bedrijven.” <

55

Spreekstalmeesters

Spreekstalmeester Pam van Geloven “Een leven zonder paarden kan ik me niet voorstellen”

Als een Span of Control uit meerdere koetsen met paarden bestaat, wordt het evenement becommentarieerd door een professionele omroeper. Deze praat de bijeenkomst kundig en enthousiast aan elkaar. Net zoals bij echte wedstrijden. Een van deze spreekstalmeesters is een vrouw. Pam van Geloven is haar naam. Pam van Geloven (1954) groeide op in de groene Rotterdamse wijk Kralingen. Er waren altijd paarden in haar leven. “Mijn grootvader, vader en broer waren allemaal op een of ander wijze met het paard verbonden. Er was bijvoorbeeld een stoeterij in de familie. Mijn broer reed verdienstelijk dressuur en mijn opa was chef van de bereden politie in Den Haag. Zelf had ik als meisje al snel rijles. Een leven zonder paarden kan ik me simpelweg niet voorstellen. Als ik eraan terugdenk, komt in mijn herinnering het eerste beeld aan paarden naar voren wanneer wij als kinderen met twee paarden in de trein op vakantie naar mijn andere grootouders in Doetinchem gaan. Zoals je nu nog de fiets in de trein mee kunt nemen, zo namen wij dan paarden mee. Dat deed je toen nog. Toch bijzonder.” >>

57

Spreekstalmeesters “Een omroeper doet de aan- en afkondigingen, leest de juryuitslagen voor, doet verslag van de wedstrijd en heeft aandacht voor het publiek door educatief te zijn en wetenswaardigheden te vertellen”

Als jong meisje was het beroemde springevenement CHIO in Rotterdam jaarlijks verplichte kost voor haar. Op een bepaald moment nam ze samen met een aantal vriendinnen de catering van de lunchkamer voor de genodigden voor haar rekening. Maar van het een kwam het ander en zo belandde ze ruim twintig jaar geleden uiteindelijk totaal onvoorbereid achter de microfoon van de omroeper van het paardenevenement. Eerst voorzichtig met aan- en afkondigen, “er ging best veel fout, maar daar leer je van”, en later steeds brutaler met allerlei informatieve opmerkingen voor het publiek. Haar liefde voor het paard en haar ervaringen met de paardenwereld kon ze zo spelenderwijs voor het voetlicht van een groot publiek brengen. En zo ontwikkelde zij door de jaren heen haar eigen stijl van presenteren. Hoe wil ze die stijl omschrijven? “Tja, als ik kijk naar de Span of Control-evenementen dan ben ik denk ik geruststellend, informatief, verbindend, enthousiasmerend, misschien zelfs wel wat moederlijk. Vergeet niet dat veel Span of Control-deelnemers nog nooit de leidsels van een paard in handen hebben gehad. Sommige hebben nog nooit een paard aangeraakt. Het is toch vreemd voor hen. Ik wijd ze een beetje in de paardenwereld in. En breng ze ook respect voor het paard bij.” Maar wat is bij bijvoorbeeld de dressuur, het springen, de menwedstrijd en de military eigenlijk de functie van de spreek-

stalmeester? “Een omroeper doet de aan- en afkondigingen, leest de juryuitslagen voor, doet verslag van de wedstrijd en heeft aandacht voor het publiek door educatief te zijn en wetenswaardigheden te vertellen. Daarnaast denk ik ook dat een spreekstalmeester een functie heeft om het evenement gezellig te maken.” Inmiddels roept ze jaarlijks bij meer dan dertig wedstrijden per jaar om. Vaak is ze dan een heel weekend van huis. Samen met haar man Paul woont Pam in het Brabantse Alphen. De muren in hun vooroorlogse boerenhuis zijn behangen met afbeeldingen van paarden. In de schuren zijn stallen en in de aangrenzende weilanden lopen drie pony’s. De kinderen uit het dorp zijn graag geziene gasten. En tijdens Sinterklaas- en andere buurtfeesten en optochten worden de koetsen tevoorschijn gehaald. Pam en Paul stellen hun ‘paardenwereld’ heel uitdrukkelijk ter beschikking aan de plaatselijke gemeenschap. Ze hebben er lol in. Hoe hebben ze elkaar eigenlijk leren kennen? “Ja, dat was dus tijdens het CHIO van 1990. Paul was ringmeester, een soort ceremoniemeester. Ik omroeper. We kenden elkaar niet. Ik moest met mijn nieuwe schoenen door de modder bij de omroepwagen zien te komen. Ik twijfelde. Paul tilde mij dus op en bracht mij zo naar de omroepwagen. Negen dagen later woonden we samen.” <

59

Locaties Introductie

Locaties Span of Control zijn A-merken De vraag naar Span of Control-activiteiten is de afgelopen jaren sterk gestegen. Reden om een elftal hoogwaardige locaties in Nederland te selecteren om onze relaties te kunnen ontvangen. Deze unieke locaties hebben uitdrukkelijk voor Span of Control gekozen. Ze vormen een netwerk waar ik bijzonder trots op ben. Iedere partner in dit netwerk heeft er heel bewust voor gekozen om Span of Control in de bedrijfsvoering te integreren. Span of Control en de bij Span of Control betrokken partners streven een uitstekende kwaliteit na. Met deze krachtige samenwerking presenteren zowel Span of Control als de betrokken locaties zich als A-merk. Zij willen u graag van dienst zijn voor het ervaren van een bijzondere beleving. Sam Verwaijen

61

Locaties

Locaties

Auberge du Bonheur Landelijke chique en klassieke charme

Op ongeveer twee kilometer van het centrum van Tilburg, langs de oude rijksweg naar Breda, ligt Auberge du Bonheur. Een gewilde locatie als het gaat om dineren, feesten en vergaderen. Gemakkelijk bereikbaar en verrassend landelijk gesitueerd. De Auberge is het voormalig woonhuis van de bekende wijnkopersfamilie Verbunt die er in 1940 hun intrek nam. Achterneef Patrick Verbunt kocht het pand in 1986 en transformeerde het tot een sfeervolle evenementenlocatie. Hierbij bleven vele authentieke elementen bewaard. In de diverse ruimten vind je de originele ornamenten terug.

Landelijke chique en klassieke charme Auberge du Bonheur ligt aan de rand van landgoed De Oude Warande. Dit parklandschap wordt gevormd door het enige overgebleven sterrenbos in Nederland. De beroemde tuinen van Versailles hebben model gestaan voor dit geometrische aangelegde bos – met een stervorm in het midden. Na te zijn gestart als partycenter is er in later jaren een restaurant en een hotel aan toegevoegd. Ondanks de luxe uitstraling en ligging heerst er nog altijd de huiskamersfeer van toen. Een gevoel van warmte en geborgenheid dat bezoekers waarderen. De onderneming koestert deze sfeer

62

en houdt hem nauwlettend in ere. U vindt er geen strakke, witte hotelkamers en kale vergaderruimten, maar landelijke chique en klassieke charme als meest opvallende toon van inrichting.

A la carte of banqueting Vanaf de rijksweg vindt u de Auberge, feitelijk opgebouwd uit meerdere aan elkaar geschakelde ruimten, gelegen achter een riant grasveld met fontein. Langs het pand zijn ruime terrassen aangelegd waar bij een beetje zon al buiten kan worden gegeten. Het à la carte-restaurant staat goed bekend in de omtrek. Chefkok Ralph Blaakenburg kookt er op Franse leest ‘met de seizoenen mee’. Vinoloog Arthur Hermann zorgt voor de best passende wijn-spijscombinaties. Zakenlunches en private dinners vinden er vooral op doordeweekse dagen plaats. Bij gelegenheid vinden zakelijke klanten er een onderdak in een van de 26 hotelkamers die de Auberge rijk is. Opvallend is dat elke kamer in het viersterrenhotel anders is ingericht. Auberge du Bonheur is ook een gewilde bruiloftslocatie. Niet alleen voor receptie of feest; er kan meteen in het huwelijk worden getreden. Bij zo’n gelegenheid, of andere waarbij grotere groepen bezoekers blijven eten, is er de mogelijkheid voor een uitgebreid banket. >>

63

Locaties

Locaties Ondanks de luxe uitstraling en ligging heerst er nog altijd de huiskamersfeer van toen. Een gevoel van warmte en geborgenheid dat bezoekers waarderen

Vermaak en cultuur in de regio De organisatie van de Auberge vindt een vaste bezetting belangrijk. Gemiddeld blijven personeelsleden er lang werkzaam waardoor er een vaste kern is van ongeveer tien mensen die ‘voor de schermen’ actief zijn. Aardig om te vermelden is dat het groen wordt onderhouden door medewerkers van Amarant, een organisatie die werkplekken realiseert voor mensen met een beperking. In de directe omgeving is een aantal fraaie plaatsen het vermelden waard; bijvoorbeeld Oisterwijk, Oirschot en Hilvarenbeek. Als het gaat om vermaak en cultuur is er volop te doen in de regio. Attracties als de Efteling en de Beekse Bergen zijn vlakbij, Tilburg biedt interessante musea zoals het Textielmuseum en Museum De Pont en ook het natuurschoon van de Loonse en Drunense Duinen is niet ver weg.

Profiel Tilburg Er is weinig bekend over Tilburg, terwijl er heel veel kan. Wist u dat qua inwonertal het de zesde stad van Nederland is? Er wonen 200.000 mensen. Vanuit historisch oogpunt heeft het te kampen met een achterstand ten opzichte van Breda en Den Bosch. Dat werd pijnlijk duidelijk na het vertrek van de textielindustrie in de jaren zestig. De inwoners van Tilburg zijn zich bewust van die achterstand en werken er hard aan. Inmiddels wordt die

64

achterstand in rap tempo ingehaald. Tilburg heeft naam gemaakt als transportstad en op het gebied van onderwijs (universiteit en hogescholen). Ook grote bedrijven als Interpolis en CZ hebben er een thuis gevonden.<<

Auberge du Bonheur, Tilburg Hotel Niveau: ★★★★ Kamers: 26 kamers en 10 appartementen, incl. bruidskamer

Restaurant A la carte in serrezaal, vinoloog aanwezig. Tevens ruim terras.

Contact Auberge du Bonheur Bredaseweg 441 5036 NA Tilburg Telefoon 013-468 69 42 Fax 013-581 27 46 E-mail [email protected] Internet www.bonheurhorecagroep.nl Contactpersoon Ton Gimbrère

65

Locaties

Alles begint bij een locatie die indruk maakt Ton Gimbrère, directeur Auberge du Bonheur Ton Gimbrère is sinds zes jaar werkzaam bij Bonheur Horeca Groep, waarvan de laatste drie als directeur en (mede)eigenaar. Patrick Verbunt, de onlangs teruggetreden founding father van de Bonheur Horeca Groep, richtte in 2000 een cateringbedrijf voor partijen en evenementen op. Daardoor had hij twee jaar later dringend versterking nodig op managementniveau. Tijdens een van zijn feesten raakte hij hierover aan de praat met zijn zwager, Ton Gimbrère. Na afloop van dat feest dacht deze, ‘Dat is wat voor mij’. Maar Verbunt was hem voor en belde zelf, met het identieke idee. Kennelijk voelden ze elkaar toen meteen al goed aan. Dat idee werd succesvol tot uitvoer gebracht, twee jaar later werd Gimbrère tevens aandeelhouder.

Knopen doorhakken Het eerste dat Ton Gimbrère opviel toen hij begon, was een enigszins afwachtende houding in de onderneming. Hierdoor konden bepaalde problemen niet worden opgelost, meende hij. Zo was er bijvoorbeeld de voortdurende spanning tussen feesten en à la carte dineren, dat ging gewoonweg niet samen. “Die knoop hebben we toen doorgehakt; als de zaak vol geboekt is vanwege een feest, dan is het restaurant dicht. Daar moesten mensen toen eerst wel even aan wennen, nu werkt het goed.”

Hoogste restaurant Ton komt oorspronkelijk uit de uitgeverijwereld. Hij ziet dat zelf als een groot voordeel en neemt graag een voorbeeld ter hand

om uit leggen waarom:“Jaren geleden waren we op zoek naar een bijzondere locatie voor een tijdelijk restaurant in Tilburg. Op dat moment was de bouw van Westpoint, destijds de hoogste torenflat van Nederland, in volle gang. Het idee was snel geboren: een restaurant bovenin een torenflat, die bovendien nog niet eens af was. Iedere horecaman zou zeggen: ‘Dat kan helemaal niet, daar krijg je nooit toestemming voor’. Nou, in goed overleg met de bouwmaatschappij lukte dat dus wel. Ook het veelvuldig en intensief inzetten van de pers tijdens de lancering was de horeca vreemd.” De Westpoint Experience in Tilburg was drie maanden lang het hoogste restaurant van de Benelux. En een groot succes.

MIDI Theater Bonheur Horeca Groep had haar naam gevestigd als innovatief cateraar. Behalve vaste activiteiten in de Auberge en als huiscateraar van het Willem II Stadion zijn er tal van bijzondere locaties die kunnen worden ingezet; een 19e eeuwse kerk, schilderachtige boerderijen of een verlaten fabriekshal. “Alles begint bij een locatie die indruk maakt, daar geloof ik heilig in. Daar zijn we dan ook altijd naar op zoek. Ons nieuwste project is het MIDI Theater. Een laagdrempelig theater in Tilburg waar we horecapartner van zijn. Onder andere Adje - je weet wel, van Paul de Leeuw – speelt er een grote rol.” Het MIDI Theater heeft op 5 januari 2009 haar deuren geopend. Sinds 1 januari 2009 vormt Ton Gimbrère samen met compagnon Harrie Vermeer de directie van de Bonheur Horeca Groep. <

67

Locaties

Locaties

Bilderberg Hotel De Keizerskroon Ooit persoonlijk bezit van koningin Wilhelmina

Pal naast het statige Paleis Het Loo ligt De Keizerskroon. Deze twee zijn al van oudsher met elkaar verbonden; niet voor niets was De Keizerskroon ooit persoonlijk bezit van koningin Wilhelmina. Dit Bilderberg hotel doet er dan ook alles aan haar gasten een vorstelijk verblijf te bezorgen. Bij binnenkomst in de ruime lobby valt de warme, huiselijke sfeer direct op. Een klassiek interieur verrijkt met bronzen beelden draagt hier een belangrijk deel aan bij. Het hotel beschikt over royale, luxe hotelkamers. Voor nog meer comfort zijn er suites met gescheiden woon- en slaapgedeelte, een romantische open haard én jacuzzi. Het à la carte-restaurant van De Keizerskroon heeft een goede naam. Prima beoordelingen door Lekker en Iens Independent Index spreken boekdelen. De keuken biedt vier keer per jaar een wisselende menukaart, passend bij het seizoen. Wereldse gerechten spelen een belangrijke rol hierin. Ook is er volop ruimte voor vegetarische gerechten en seizoenspecialiteiten. Om het plaatje helemaal compleet te maken is er de mogelijkheid in het hotel te relaxen in de sauna, het solarium, Turks stoombad of het verwarmde binnenzwembad. <

68

Bilderberg Hotel De Keizerskroon, Apeldoorn Hotel Niveau: ★★★★ Kamers: 93 Bijzonderheden: Zwembad, sauna, solarium, fitness

Restaurant Stijl: Internationaal Chef de Cuisine: Steve Sykes Couverts: 65

Contact Bilderberg Hotel De Keizerskroon Koningstraat 7 7315 HR Apeldoorn Telefoon 055-521 77 44 Fax 055-521 47 37 E-mail [email protected] Internet www.keizerskroon.nl Contactpersoon Ecu van Doorn

69

Locaties

Locaties

Bilderberg Landgoed De Wilmersberg Bovenal een gevoel van ‘thuiskomen’ Bilderberg Landgoed de Wilmersberg is bekend als ‘Hét landgoed van Twente’. Temidden van eeuwenoude natuur, op 14 hectares natuurschoon, ligt deze voormalige residentie van een Twentse textielfamilie. De authentieke ambiance, het gerenommeerde restaurant en de oprechte gastvrijheid van dit veelzijdige hotel, staan garant voor een onvergetelijk verblijf. Direct vanuit het hotel wandelt u door het fraaie coulisselandschap. Het landgoed beschikt over tennisbanen en in de directe omgeving liggen fiets- en wandelpaden en diverse goed uitgeruste golfbanen, waaronder Het Rijk van Sybrook. Ook gezellige en culturele steden en dorpen als Oldenzaal, Enschede en Ootmarsum zijn in de omgeving te vinden. De 64 kamers en suites waarover Landgoed de Wilmersberg beschikt, zijn ingericht in Engelse stijl en van alle denkbare gemakken voorzien. Ze bieden modern comfort, sfeer en luxe, maar bovenal een gevoel van ‘thuiskomen’. Ook voor de zakelijke gast zijn de faciliteiten vanzelfsprekend op topniveau. Bilderberg Landgoed de Wilmersberg is trots op haar gerenommeerde restaurant. De warme en stijlvolle inrichting, het ongeëvenaarde uitzicht over het landgoed en de verrassende gerechten staan garant voor een avond culinair genieten. Vergeet de dagelijkse beslommeringen en laat spanning en stress van u afglijden in Wellness Centre ‘The Art of Beauty Wilmersberg’. Hier ondergaat u weldadige schoonheidsbehandelingen met kwaliteitsproducten van La Prairie en Clarins. Verzorging en ontspanning op het allerhoogste niveau. U vindt hier tevens het zwembad, Turks stoombad, solarium, whirlpool en de sauna.

70

Gelegen in het groen en toch snel bereikbaar via de A1, is Bilderberg Landgoed de Wilmersberg een absolute toplocatie voor zakelijke en particuliere bijeenkomsten op niveau. Van vergadering, congres of incentive tot zomers grillbuffet of spetterende feestavond. <

Landgoed De Wilmersberg, De Lutte Hotel Niveau: ★★★★ Kamers: 64 Bijzonderheden: Overdekt zwembad, sauna, Turks stoombad, solarium, tennisbanen

Restaurant Stijl: Bourgondisch Chef de Cuisine: Gerard Ketelaar Couverts: 100

Contact Bilderberg Landgoed de Wilmersberg Rhododendronlaan 7 7587 NL De Lutte Telefoon 0541-58 55 55 Fax 0541-58 55 65 E-mail [email protected] Internet www.wilmersberg.nl Contactpersoon Annemiek Rutten

71

Locaties

Locaties

Bilderberg Kasteel Vaalsbroek Voor extra comfort en een adembenemend uitzicht

Tussen de glooiende heuvels van het Limburgse land ligt kasteel Vaalsbroek. Een U-vormig kasteel met een dubbele bordestrap, met op het dak een klein klokkentorentje. Drie vleugels omsluiten het voorplein dat kan worden afgesloten met een fraai hekwerk. De oorspronkelijke bebouwing stamt uit de 15e eeuw. Het huidige kasteel werd in 1761 gebouwd door een Akense lakenfabrikant. Rondom het kasteel ligt een park in landschapsstijl. Bij het kasteel bevindt zich ook een kasteelboerderij met een watermolen. Eind vorige eeuw is het kasteel met al zijn bijbehorende gebouwen ingrijpend gerestaureerd. Nu, als Bilderberg hotel, vind u er niet alleen stijl, maar ook luxe in een historische atmosfeer. Kasteel Vaalsbroek heeft veel te bieden. De 130 comfortabele en ruime hotelkamers zijn uitgerust met een minibar, telefoon en draadloos internet. Voor extra comfort en een adembenemend uitzicht op de landelijke omgeving kunt u terecht in een van de smaakvol ingerichte suites. De gastronomische kwaliteiten van Zuid-Limburg komen tot zijn recht in à la carte restaurant ‘In de Oude Watermolen’ waar regionale gerechten worden geserveerd. Chique dineren temidden van klassieke decors als de keldergewelven in een van de authentieke kasteelruimten is ook een aantrekkelijke mogelijkheid. Aan ontspanning en verwennerij is ruimschoots gedacht. In Spa & Wellness Centre Vaalsbroek kunt u terecht voor een verkwikkende sauna of een deskundige schoonheidsbehandeling. Het 18 hectare omliggende landgoed biedt, met een hoogstam fruitboomgaard, park en weilanden, een perfecte omgeving om Span of Control te organiseren. <

72

Bilderberg Kasteel Vaalsbroek, Vaals Hotel Niveau: ★★★★ Kamers: 130 Bijzonderheden: Binnenzwembad, sauna, solarium, fitness

Restaurants In de Oude Watermolen Stijl: Frans Chef de Cuisine: Jan Nuy Couverts: 90 Kasteel Vaalsbroek Stijl: Frans Chef de Cuisine: Remy Mooren Couverts: 600

Contact Bilderberg Kasteel Vaalsbroek Vaalsbroek 1 6291 NH Vaals Telefoon 043-308 93 08 Fax 043-308 93 89 E-mail [email protected] Internet www.vaalsbroek.nl Contactpersoon Mirjam Vleugels

73

Locaties

Over de charme van Bilderberg Ecu van Doorn, salesmanager Hotel De Keizerskroon

“De relatie met het koninklijk huis is er altijd geweest”, begint Ecu van Doorn, salesmanager van Bilderberg Hotel De Keizerskroon. “Onze gasten weten dat en het is belangrijk voor ons hotel.” Op een steenworp afstand van Paleis Het Loo bevindt zich het hotel. Oorspronkelijk was het een herberg. De naam ‘De Keizerskroon’ dateert al vanaf 1689. Tot de jaren zestig van de vorige eeuw was De Keizerskroon zelfs persoonlijk bezit van koningin Wilhelmina. Tsaar Peter de Grote was een van de eerste gasten. Hoe koninklijk wil je het hebben?

De link met Span of Control Inmiddels is het hotel volledig vernieuwd en aan de eisen van deze tijd aangepast. Aan de gevel prijkt een levensgroot bord: hofleverancier. Dat is een heel letterlijk gegeven voor De Keizerskroon, ze verzorgen bijvoorbeeld de catering voor

galadiners in Paleis Het Loo. “En als er diners zijn dan zorgen we er uiteraard voor dat de gasten bij ons blijven slapen. Als enige Bilderberg hotel doen wij aan ‘outside catering’. Zo organiseren we ook al jaren barbecues bij Het Glazen Huis in Klarenbeek. Daar nemen we graag vergadergroepen mee naartoe. Kijk, en daar ligt meteen de link met Span of Control.” Van Doorn vindt dat een business-event met paarden perfect past in de directe omgeving van Paleis Het Loo. “Dat versterkt de uitstraling van zo’n prachtige locatie alleen maar. Maar dat geldt evengoed voor onze hotels De Wilmersberg in Twente of Kasteel Vaalsbroek in Zuid-Limburg. Wat ons verbindt is dat we elk in een schitterende omgeving liggen. De charme van Bilderberg is, omdat het bestaande gebouwen zijn, onze hotels niet inwisselbaar zijn. Er is verscheidenheid, ze zijn stuk voor stuk uniek. Desalniettemin bieden ze allemaal de kwaliteit waar we voor staan.” <

75

Locaties

Locaties

Carlton Beach Hotel Altijd een slechtweerscenario

Rijd vanuit Den Haag richting Scheveningen. Op de promenade aangekomen, sla rechtsaf. Vervolg uw weg. Kunt u niet meer verder? Prima, sla dan linksaf. U bent op uw bestemming aangekomen.

Suite, de boardroom op de hoogste verdieping, is het panorama liefst 180 graden breed. Met een beetje geluk van Hoek van Holland tot Noordwijk.

Het Carlton Beach Hotel bevindt zich aan het eind van de promenade in Scheveningen. Het ligt letterlijk aan het strand. In een tijd dat Scheveningen als badplaats sterk in opkomst was, een kwart eeuw geleden, is het hotel gebouwd. Een prettig en gastvrij welkom bij binnenkomst door een van de medewerkers onderstreept de ambitie van Carlton Beach; om het meest vriendelijke hotel van Nederland te zijn.

In de zomermaanden, van april tot oktober, wordt ook het strand opgenomen in het aanbod van mogelijkheden. Dan verrijst op het Scheveningse zand, pal voor de deur van het hotel, de Carlton Beachclub. Een smaakvol strandpaviljoen dat een kwaliteit herbergt die gelijk is aan de klasse van het hotel. Dus geen patatje oorlog maar desgewenst champagne en oesters. Op het strand vindt u de ervaring terug die het hotel en haar medewerkers in de afgelopen 25 jaar hebben opgebouwd.

Van Hoek van Holland tot Noordwijk De ruime entree en de sfeervolle brasserie zorgen voor een aangenaam gevoel van luxe, het uitzicht op de zee en het strand maken het helemaal af. Het viersterrenhotel heeft 183 ruime en vooral lichte kamers. Ook wandelend door de gangen is het opvallend hoeveel zonlicht het pand binnenkomt. Doordeweeks wordt Carlton Beach vooral gefrequenteerd door zakelijke gasten, en dat is niet voor niets. Vergaderingen of bedrijfsevenementen in vergaderruimtes van flexibele grootte mét zicht op zee zijn op zijn minst uniek te noemen. In de Carlton

76

Altijd een slechtweerscenario

Het mooie van de combinatie van een hotel met een eigen beachclub is dat, ongeacht welk evenement er wordt georganiseerd waarbij buitenactiviteiten betrokken zijn – er is altijd een slechtweerscenario. De Carlton Hotel Collection kent tien hotels, waarvan zeven in Nederland. Het is een groep en geen keten. Hierdoor zijn niet alle hotels identiek, elk kent een eigen karakter en elk bevindt zich in een andere omgeving. Van stad tot land tot strand. >>

77

Locaties

Locaties Een smaakvol strandpaviljoen dat een kwaliteit herbergt die gelijk is aan de klasse van het hotel

Hotel Carlton Beach, Scheveningen (Den Haag) Hotel Niveau: ★★★★ Kamers: 183 (incl. suites) Bijzonderheden: Binnenzwembad, sauna, fitnesscentrum

Restaurants • Beach Brasserie (lunch) • Smugglers Bar & Grill (diner) • Carlton Beachclub (van april t/m oktober)

Omgeving • Scheveningen: bioscopen, casino, theater, boulevard • Den Haag: winkelcentra, musea, Madurodam

Contact Hotel Carlton Beach, Scheveningen (Den Haag) Gevers Deynootweg 201 2586 HZ Scheveningen - Den Haag Telefoon 070-354 14 14 Fax 070-352 00 20 E-mail [email protected] Internet www.carlton.nl/beach Contact afdeling Conference & Events

78

79

Locaties

Werken met hart en ziel Rens Slot, general manager Hotel Carlton Beach

Rens Slot lééft voor de hotellerie. Dat moet wel als je al zeventien jaar general manager bent bij een en hetzelfde hotel. Vóór Carlton Beach was hij enkele jaren manager bij het Amsterdamse Lido én food and beverage-manager bij het op een na grootste hotel van Nederland, het Novotel in Amsterdam. Na zijn Amsterdamse avonturen kwam Slot in het Scheveningse Carlton terecht, omdat hij het tijd vond voor wat anders. “Ik was wat ouder en wat grijzer en dacht: ‘Nu ga ik toch maar eens een serieuze job zoeken’ “, vertelt hij, hardop lachend. “Ik vind het heerlijk aan de kust. Als fervent zeezeiler had ik altijd al de liefde voor de zee. Dat viel hier mooi samen met mijn passie voor het hotelwezen. Mijn catamaran lag dan ook vaak op het strand voor het hotel.”

Ruimte voor evenementen Een hotel aan de kust heeft, door de unieke omgeving van duinen, strand en zee, veel ruimte voor evenementen. Dat is een sterk onderscheidend vermogen van Carlton Beach. Slot is altijd op zoek naar nieuwe manieren om zijn hotel te verbeteren. “Ik denk altijd sterk in termen van product-differentiatie, zoals dat zo mooi heet. Op die manier is ook onze beach club ontstaan. Die

zijn we gewoon voor ons zelf begonnen. Een hotel met een eigen strandpaviljoen dat is gerust uniek te noemen, toch? En om aan de wensen van onze klanten te voldoen hebben we ervoor gezorgd dat de kwaliteit ervan in het verlengde ligt van die van ons hotel. Dat is ook de enige manier om het goed te doen”.

Blij van een eenvoudig complimentje Het past in de bedrijfscultuur van Carlton Beach om veel jonge mensen in dienst te hebben. Het zijn vaak leergierige en oprechte medewerkers, die allesbehalve op de automatische piloot werken. Dat kan ook niet in een hotel. Je moet er met hart en ziel willen werken. Want je bent bijvoorbeeld altijd aan het werk, als anderen vrij zijn. Slot voelt zich persoonlijk betrokken bij elke werknemer. “Het maakt niet uit om welke functie het gaat, ik wil graag iedereen begeleiden en motiveren. Neem de kamermeisjes of de afwashulpen, mensen die het vaak niet makkelijk hebben. Van een eenvoudig complimentje worden ze al heel blij. Maar ook de mensen vlak onder me motiveer ik zich naar een hoger plan te ontwikkelen. Zodat zij ook op managementniveau kunnen functioneren. Maar niet op mijn plekje natuurlijk. Ha, ha!” <

81

Locaties

Locaties

Hotel Gastronomique De Echoput Van waterput tot in de wijde omtrek befaamd restaurant

Modern en strak, met opvallende, glimmend zwarte stenen. Imposant gelegen temidden van de bossen van de Kroondomeinen. En op een onverwachte manier heel goed passend op die plek. Dat levert een eerste blik op De Echoput op. Of beter: de nieuwe Echoput.

Niets af te dingen Drie jaar geleden werd een gewaagde herstart gemaakt door de oude gebouwen met de grond gelijk te maken en compleet opnieuw te beginnen. Wat wel gebleven is, is de put zelf. Deze bevindt zich in een karakteristiek huisje langs de kant van de weg. Nu staat er een markant vijfsterrenhotel met – opnieuw – een uitstekend restaurant. Wat onmiddellijk opvalt als je binnenwandelt is kwaliteit, klasse en service. Aan alles lijkt gedacht; een gehandicaptenlift bijvoorbeeld. Dat zie je niet overal. Het interieur straalt luxe uit en aan de gastvrijheid van de medewerkers valt niets af te dingen. >>

82

83

Locaties

Locaties Restaurant de Echoput is uitgeroepen tot Best New Restaurant of The World

Natuur en rust Meteen na de ingang vind je de delicatessenwinkel; De Echoput Wijnen & Foods. Met een meer dan interessant assortiment wijnen voor thuis, aangevuld met producten uit de Echoputkeuken, luxe delicatessen, zilver- en glaswerk en keukenmaterialen. Onder in het hotel is er volop ruimte voor zakelijke bijeenkomsten in drie ruime zalen. De hotelkamers zijn modern en stijlvol ingericht; natuurlijke materialen en rustige kleuren zorgen voor een sfeervolle, luxueuze uitstraling. Het huidige pand staat er pas twee jaar, aan de naam Echoput hangt echter een lange historie. Van de in 1809 in opdracht van koning Lodewijk Napoleon gegraven waterput, via een theeschenkerij voor koningin Wilhelmina tot een in de wijde omtrek befaamd restaurant met twee Michelinsterren. Het restaurant werd grootgemaakt door de familie Klosse. Jaap en Tineke Klosse legden er de basis voor vanaf het moment dat zij er in 1955 begonnen. Zoon Peter nam de leiding over in 1983. Hij promoveerde in 2004 tot doctor in een door hemzelf ontwikkelde smaaktheorie. Een theorie die met succes ook in het nieuwe restaurant wordt toegepast in bijvoorbeeld de unieke wijn– spijscombinaties. Restaurant de Echoput is onlangs uitgeroepen tot Best New Restaurant of The World. Naast de riante entree, waar hotel en restaurant een gescheiden ingang hebben, staat op een enorme gevelsteen de opvallende tekst: Doe wel en zie niet om. Dat spreekt boekdelen over hoe de familie Klosse in het project zit. Voortvarend en vol zelfvertrouwen.

84

Hotel Gastronomique De Echoput, Hoog Soeren

Hotel Niveau: ★★★★★ Kamers: 42 (incl. suites, Torenkamer en Torensuite) Bijzonderheden: Binnenzwembad met eigen bronwater, sauna, fitness, indoor putting green en delicatessenwinkel

Restaurant Onlangs in Beverly Hills door de Internationale Restaurant en Hotel Awards (IRHA) uitgeroepen tot ‘Beste nieuwe restaurant ter wereld 2008’.

Omgeving • Nationaal Park ‘De Hoge Veluwe’ • Kröller-Müller Museum • Paleis Het Loo • De Apenheul • Veluwse Golf Club

Contact Hotel Gastronomique De Echoput Amersfoortseweg 86 (N344) 7346 AA Hoog Soeren Telefoon 055-519 12 48 Fax 055–519 14 09 E-mail [email protected] Internet www.echoput.nl Contactpersoon Kasper Wesseling

85

Locaties

Meer bieden dan ooit mogelijk was Kasper Wesseling, rooms division manager De Echoput

Onder de vleugels van de familie Klosse runt Kasper Wesseling (33), een jonge gedreven manager, samen met chefkok Johan Christiaan Reker en gastheer Edwin Raben de Echoput. “We zijn drie jonge honden met een vader en moeder. Dat klinkt raar, maar zo is het. Ik ben gevraagd om hier te komen werken en heb ja gezegd omdat ik er een uitdaging in zag en de Echoput een nieuwe organisatie was. Het leek me een goede stap omdat ik altijd al een hoge pet op had van De Echoput.”

Vanuit je hart Wesseling is er al vanaf vlak na de heropening bij en hij is een behoorlijke workaholic. Hij rondde een studie facilitaire dienstverlening af maar leerde het vak in de praktijk bij restaurant De Hoefslag in Bosch en Duin. “Ik heb altijd aan ‘de voorkant’ gewerkt, dan leer je heel veel over mensen. Ook over gastheerschap. Hoewel je dat maar tot op zekere hoogte kunt leren, het komt uiteindelijk vanuit je hart.” Het gepast ontvangen van gasten is een van Wesselings speerpunten. “Ik denk dat het verder ontwikkelen van

het gastheerschap onze grootste verdienste is binnen dit bedrijf. Het moet warm zijn, niet te joviaal en zeker niet arrogant. En, een cliché maar het is waar, mensen hebben een naam en geen nummer. Wat nu vooral belangrijk is, is het waarborgen van de kwaliteit en verbeteringen aanbrengen daar waar mogelijk. Het begint steeds meer te kloppen en dat is heerlijk. Elke dag als ik hierheen rijd denk ik: verdorie, wat gaat het lekker.”

Overnachten na een voortreffelijke maaltijd Het oude restaurant vervangen door een hotel met restaurant was een gewaagde operatie. Teruglopende inkomsten werkten deze keuze in de hand, maar tegelijkertijd was het de ideale gelegenheid om bezoekers meer te bieden dan ooit mogelijk was. “Het restaurant is nog even belangrijk als toen. Nu kunnen onze klanten hier ook nog eens overnachten na een voortreffelijke maaltijd. Onze keuken heeft een sterke focus op wijn-spijscombinaties, en na een glas of acht rijd je toch echt niet meer met de auto naar huis.” <

87

Locaties

Locaties

Hotel Restaurant De Roskam Ouderwetse gastvrijheid en eigentijds comfort

De Roskam is een begrip in het Gelderse dorpje Gorssel. Op de gevel boven het terras is te lezen dat het hotel al meer dan 350 jaar bestaat. Recente renovatie en verbouwing zorgen ervoor dat ouderwetse gastvrijheid en een klassieke uitstraling hand in hand gaan met eigentijds comfort. Het eerste schriftelijke bewijs dat De Roskam al vroeg een horecabestemming was, dateert uit de zeventiende eeuw. Op een rekening uit die tijd wordt gemeld dat er wijn werd geschonken. Eeuwenlang stond het huidige hotel restaurant te boek als herberg en bleef het in handen van dezelfde familie.

Dankbare inspiratiebron Sinds 2003 is de Gorsselse familie Visser eigenaar van het pand. Hun lokale afkomst en liefde voor de eigen woonomgeving droeg bij aan het slagen van de meest recente renovatie. Het aanbouwen van een nieuw zalencomplex, het opknappen van het interieur en de herinrichting van de hotelkamers hebben ervoor gezorgd dat het hotel een blikvanger is gebleven met een onmisbare functie in de Gorsselse gemeenschap en ver daarbuiten. >>

88

89

Locaties

Locaties Het hotel is een blikvanger gebleven met een onmisbare functie in de Gorsselse gemeenschap en ver daarbuiten

Hotel Restaurant De Roskam, Gorssel De hotelkamers zijn verrassend uitbundig en klassiek ingericht, elk in een andere stijl. Befaamde hotels dienden hiertoe als dankbare inspiratiebron. Ook buiten de kamers vallen een veelheid aan authentieke, stijlvolle decoratiestukken op in de vorm van bijvoorbeeld vazen, lampen en kroonluchters.

Culinaire uitagenda De keuken opereert op hoog niveau. Het is niet voor niets dat De Roskam praktisch elk weekend volgeboekt is, met meer dan honderd gasten per avond. Om hun bezoekers nog meer te bieden dan dineren alleen is er een culinaire uitagenda samengesteld. Evenementen die lekker eten combineren met muziek en entertainment. Ook zoekt men de samenwerking met beroemde keukens van bijvoorbeeld Kaatje bij de Sluis of De Lindenhof onder de naam Wine & Dine With The Stars. Gorssel, tegenwoordig gemeente Lochem, is een sfeervol plaatsje in de Achterhoek. Het landschappelijk schoon is nooit verder dan een steenworp verwijderd. Vanuit Gorssel wandel je zo de bossen in. Het is er dan ook prachtig wonen en vertoeven. Sommigen spreken wel eens van het ‘Gooi van het Oosten’.

90

Hotel Niveau: ★★★★ Kamers: 10

Restaurant Moderne Franse en Internationale keuken

Omgeving • Steden Apeldoorn, Zutphen, Deventer • Gelderse kastelen • IJssel

Contact Hotel Restaurant De Roskam Hoofdstraat 26 7213 CW Gorssel Telefoon 0575-49 13 12 Fax 0575-49 28 57 E-mail [email protected] Internet www.deroskamgorssel.nl Contactpersoon Kristel Visser

91

Locaties

Geen moment spijt Kristel Visser, sales- en marketingmanager De Roskam

Jong, enthousiast en gedreven. Dat typeert in enkele woorden Kristel Visser (23), verantwoordelijk voor sales en marketing bij hotel restaurant De Roskam. Vanuit het bedrijf van haar ouders leek een carrière in vastgoed voor de handliggend, de aankoop van het hotel bracht daar verandering in. Tot 2007 werkte Kristel bij Eurocommerce, het zakelijk onroerend goedbedrijf van haar ouders. Om tijdelijk wat drukte op te vangen ging ze, voor de duur van vier maanden in De Roskam werken. Het hotel was enige jaren daarvoor in het bezit van de familie Visser terechtgekomen. “Ik ben er begonnen met het afhandelen van reserveringen”, vertelt Kristel lachend, “en vervolgens nooit meer weggegaan. Daar heb ik geen moment spijt van gehad. Ook niet van het feit dat ik na mijn mbo-opleiding marketing en communicatie meteen ben gaan werken. Ik ben toch meer iemand van de praktijk en van de werkvloer.”

Vergaderingen coachen Kristel richt zich binnen haar functiegebied op de zakelijke markt en gezelschappen voor feesten, partijen en vergaderingen. “Het is voor mij een uitdaging om grotere partijen en vooral de vergadermarkt aan te trekken. Daar hebben we in toenemende

mate aandacht voor en we hebben ook de kennis in huis om deze goed te begeleiden. Degene die een vergadering boekt is er vaak niet bij als deze gehouden wordt. Dan is het aan ons de taak om de regie in handen te houden met respect voor de gemaakte afspraken. De Roskam heeft ook de knowhow om vergaderaars te coachen, over hoe je het meest effectief een vergadering kunt houden.”

Paardensport De Roskam en paarden zijn op veel fronten met elkaar verbonden. Ten eerste al door de naam maar ook vanuit de familie Visser, waar de paardensport al jarenlang een grote rol speelt. “Onze samenwerking met Span of Control voelt heel natuurlijk en logisch. Ik ben letterlijk met paarden opgegroeid. Mijn opa was een bekendheid in de mensport en mijn vader was professioneel springruiter. Eurocommerce bezit tevens een eigen internationale springstal in Lochem. Hier worden ruiters en paarden getraind voor internationale en olympische carrières. Zelf rijd ik dressuur op nationaal niveau. Ondanks mijn drukke job bij De Roskam heb ik gelukkig nog wel tijd om paard te rijden, maar die moet ik er wel voor maken!” <

93

Locaties

Locaties

Het Glazen Huis De kracht en charme van kleinschaligheid

De kiem voor Het Glazen Huis werd gelegd door de aankoop van boerderij De Oude Liefde in Klarenbeek door Alex Verwaijen, de vader van de huidige eigenaar Sam. In overleg met de gemeente veranderde de bestemming van de grond van een agrarische naar die van een opleidings- en trainingscentrum. Onder voorwaarde dat het gebouw een agrarisch uiterlijk diende te houden. Dat betekende onder andere dat een oude kas moest blijven staan. Van de nood werd een deugd gemaakt door het trainingscentrum in de kas te bouwen. Het Glazen Huis, zo werd het pand gedoopt, was in 1997 een feit.

Antiek en authentiek De inrichting ontstond door een voorraad meubels, lampen, beelden en schilderijen die Verwaijen sr. had verzameld te gebruiken, zo ontstond spontaan de merkwaardige combinatie van een pand in een glazen omhulsel met een antieke en authentieke uitstraling van binnenuit.

Boerenkool met worst Nu, twaalf jaar later, is de essentie van Het Glazen Huis niet veranderd. Natuurlijk is het concept verder uitgebouwd. >>

94

95

Locaties

Locaties Het Glazen Huis wil een warm bad zijn; een plek waar mensen na binnenkomst zich onmiddellijk thuis voelen

Omgeving Is er het een en ander verfraaid in het interieur. En ook zijn de boerderij De Oude Liefde en de vergaderlocatie De Vertraagde Tijd aan Het Glazen Huis toegevoegd. Maar in wezen is Het Glazen Huis Het Glazen Huis gebleven, zoals het oorspronkelijk was. Nog steeds wordt deelnemers aan zakelijke events of meetings als afsluiting boerenkool met worst geserveerd.

Knopen doorhakken Als centrum voor leiderschap en organisatie wil Het Glazen Huis een plek zijn waar bijzondere dingen gebeuren. Waar evenementen, trainingen, coachingsgesprekken en vergaderingen volledig tot hun recht komen. En wel zodanig dat de atmosfeer van Het Glazen Huis direct bijdraagt aan het succes van de reden waarom

96

de mensen er bij elkaar zijn. Het Glazen Huis wil een warm bad zijn; een plek waar mensen na binnenkomst zich onmiddellijk thuis voelen. De gastvrijheid van het personeel van Het Glazen Huis kenmerkt zich dan ook door een groot inlevingsvermogen in de klant. De gemoedelijke, huiselijke en ongedwongen sfeer geeft daarnaast een extra impuls aan de bijeenkomsten. Vanuit de hectische bedrijfsentourage komen mensen in Het Glazen Huis snel tot ontspanning, voelen zich comfortabel, zijn er gauw zichzelf en staan open voor communicatie. Dat nu zorgt er voor dat de dialoog gemakkelijker tot stand komt, heikele punten helderder op tafel komen, zaken inzichtelijker worden, knopen sneller worden doorgehakt en beslissingen eerder worden genomen.

Het Glazen Huis wil haar toegevoegde waarde en uniciteit op lange termijn bewaren en bewaken door niet te groeien in kwantiteit, maar in kwaliteit. Kwaliteit in termen van service, sfeer, trainingsfaciliteiten en trainingsvormen. Kleinschaligheid is daarbij de kracht én de charme van Het Glazen Huis.

Het Glazen Huis, Klarenbeek Overnachten Voor meerdaagse bijeenkomsten zijn er passende overnachtingsmogelijkheden op een aantal nabijgelegen locaties. Na afsluiting van het avondprogramma brengt de organisatie u er persoonlijk naartoe.

• Steden Apeldoorn, Zutphen, Deventer • Nationaal Park De Hoge Veluwe • Paleis Het Loo

Contact Het Glazen Huis Oudhuizerstraat 31-33 7382 BS Klarenbeek Telefoon 055-3011082 Fax 055-3011083 E-mail [email protected] Internet www.glazenhuis.nl Contactpersoon Patricia Bloemzaad

97

Locaties

Ruimte en vrijheid Patricia Bloemzaad, manager Het Glazen Huis

Al vier jaar hét aanspreekpunt voor het dagelijkse reilen en zeilen. Of het nou gaat om het opvangen van de gasten, de organisatie van het evenement, de administratie of personeelszaken, Patricia regelt het. Punt.

Meer mensenkennis In 2004 nam Patricia de overstap van haar werk bij een uitzendbureau naar centrum voor leiderschap Het Glazen Huis. De kleinschaligheid van het bedrijf beviel haar meteen goed. “Ik zag er veel mogelijkheden en kreeg de ruimte en de vrijheid om dingen op mijn manier te doen. En dat is nog steeds zo. Van de hoeveelheid aan verschillende werkzaamheden waarmee ik me bezighoud heb ik veel geleerd. Meer mensenkennis, bijvoorbeeld. Maar net zo goed over het beheren van budgetten, ik ben ook meer ondernemer geworden.”

Honderd dingen tegelijk Patricia houdt van leven in de brouwerij, van hectiek zelfs. “Als het bij ons rustig is, dan word ik onrustig. Ik ben echt het liefst met honderd dingen tegelijk bezig.”

Voorafgaand aan een evenement regelt Patricia alles met de klanten, voorziet hen van informatie en bewaakt ter plekke de organisatie tijdens het evenement. En dat is slechts een onderdeel van haar bezigheden in en rond Het Glazen Huis.“Kort gezegd run ik alle dagelijkse zaken van het bedrijf. En ik krijg het vertrouwen dat afwisselende werk goed uit te voeren. En als het dan toch een keer rustig is - als het werk het toelaat - dan ga ik het liefst op pad om wat van de rest van de wereld te zien. Bijvoorbeeld naar Maleisië of Thailand.”

Voor gek verklaart Het Glazen Huis is de locatie waar het Span of Control-concept is ontstaan. In het kleine wereldje van de mensport voelt Patricia zich prima thuis, ondanks dat ze zelf niet met paarden is opgegroeid. “Als iemand mij vijf jaar geleden had gezegd dat ik met de leidsels in de hand een span paarden zou leiden, dan had ik diegene voor gek verklaart. Inmiddels heb ik ook echt wat met paarden; het zijn mooie en interessante dieren. Buiten dat is de omgeving van Klarenbeek ook zo heerlijk. Het landelijke en ongedwongen karakter doet iedereen goed.” <

99

Locaties

Locaties

Huis Nieuw Rande Prachtige vijvers en royale bospartijen

Verscholen op een prachtig landgoed, net buiten de bebouwde kom van Deventer, langs de uiterwaarden van de IJssel, staat het monumentale Huis Nieuw Rande. Een uniek pand dat historie ademt en gelegen is in een prachtig Engels landschapspark waarin prachtige natuurlijke vijvers worden afgewisseld met royale bospartijen. Het landgoed Nieuw Rande is een 145 hectare groot natuurgebied ten noorden van Deventer. Het hart van het landgoed wordt gevormd door een schitterend Engels landschapspark dat al in 1856 werd ontworpen en aangelegd door de architect J.D. Zocher jr. die tevens tekende voor de aanleg van het Amsterdamse Vondelpark. Tot 1996 werd Huis Nieuw Rande bewoond door de adellijke familie Stratenus. Na het overlijden van de laatste Barones Stratenus-Vis kwam het landhuis door middel van een legaat in handen van Stichting IJssellandschap die het huis met behoud van de karakteristieke kenmerken renoveerde en geschikt maakte voor zakelijke en feestelijke bijeenkomsten.

Klein Rande Het landgoed en landhuis vormen een idyllisch vertrekpunt voor Span of Control. De aanspanningen kunnen zich zelfs opstellen in de inpandige koetsenpoort, die de verbinding vormt tussen het landhuis en de stallen. De stallen zijn vandaag de dag niet meer

100

het domein van de paarden, maar worden gebruikt als een soort Grand Café voor een gezellige afsluitende borrel. Het huis beschikt over elf gerenoveerde zalen, kamers en salons, een prachtig beschut gelegen terras en een apart gelegen koetsierswoning, Klein Rande genaamd. Klein Rande kan apart worden gehuurd door kleine groepen, eventueel zelfs voor een meerdaags verblijf want het pand beschikt naast een huiselijke vergaderkamer met open haard over vier tweepersoonsslaapkamers.

Uitstekend te bereiken Als je in Huis Nieuw Rande rondloopt, waan je je in de negentiende eeuw. Het huis en landgoed ademen nog steeds de grandeur van 150 jaar geleden. Toch ontbreekt het u niet aan alle moderne gemakken zoals draadloos internet en audiovisuele middelen. Zo kunt u dus modern trainen en vergaderen in een historische omgeving. Tijdens een wandeling over het landgoed hebt u overigens grote kans een ree of vos tegen te komen. Deze locatie leent zich vooral voor kleinschalige en middelgrote bijeenkomsten. De grootste zaal is geschikt voor plenaire bijeenkomsten tot honderd personen. Alhoewel je als bezoeker het gevoel hebt je ver van de bewoonde wereld te bevinden, is het landgoed uitstekend te bereiken. Het ligt slechts op tien minuten afstand van de snelweg A1. >>

101

Locaties

Locaties Het huis en het landgoed ademen nog steeds de grandeur van 150 jaar geleden

Huis Nieuw Rande, Diepenveen Overnachten Negen ruime tweepersoons landhuiskamers en de koetsierswoning, Klein Rande, welke beschikt over vier tweepersoonsslaapkamers.

Omgeving • Steden Apeldoorn, Zutphen, Deventer • Gelderse kastelen • IJssel

Contact Huis Nieuw Rande Schapenzandweg 3 7431 PZ Diepenveen Telefoon 0570-59 36 66 Fax 0570-59 36 67 E-mail [email protected] Internet www.huisnieuwrande.nl Contactpersoon Monique Linthorst

102

103

Locaties

Door en door bekend met de locatie Monique Linthorst, general manager Huis Nieuw Rande

Sinds augustus 2008 is de exploitatie van het Huis Nieuw Rande in de deskundige handen van Monique Linthorst en haar team. “Gedurende de afgelopen tien jaar was ik met mijn bedrijf Linthorst Culinair de huiscateraar bij Nieuw Rande. Toen de vorige beheerder, Chienus Schokker de exploitatie te koop aanbood was het voor mij dan ook een logische stap om zijn werk voort te zetten. Als cateraar leer je een locatie waar je dagelijks komt natuurlijk door en door kennen. We hebben tien jaar lang samengewerkt met zowel de medewerkers van het Huis, als met de klanten.” De eigenaar van de locatie, de Stichting IJssellandschap, is blij dat de locatie in vertrouwde handen is gebleven, wetende dat Linthorst de reeds ingeslagen weg met Huis Nieuw Rande zal blijven bewandelen.

Alleen genoegen met topkwaliteit Linthorst groeide als dochter van een slager op in Limburg. De slagerij kreeg regelmatig de vraag om locale evenementen

te voorzien van buffetten of een barbecue. Zo kwam het dat Monique Linthorst al op jonge leeftijd de eerste ervaring opdeed in het cateringvak. Inmiddels is Linthorst Culinair een begrip in Gelderland en Overijssel. Het bedrijf verzorgt ook al enige jaren een deel van de catering voor Span of Control. Linthorst: “Huis Nieuw Rande wordt veelvuldig gebruikt als training- en vergaderlocatie. Ik kijk erg uit naar de samenwerking met Span of Control, omdat het evenement zo goed past in deze omgeving en het iets kan toevoegen voor de trainers die hier regelmatig komen. De samenwerking met Sam Verwaijen verloopt soepel omdat wij beiden alleen genoegen nemen met topkwaliteit. We hebben er alles voor over om een evenement perfect te laten verlopen. Dat blijkt bij Span of Control uit het feit dat er uitsluitend met topkoetsiers en wedstrijdpaarden wordt gewerkt en op Huis Nieuw Rande uitsluitend met goed opgeleide gastvrouwen en -heren die nog weten wat echte gastvrijheid is. Dat is voor mij heel belangrijk.” <

105

Locaties

Locaties

St(r)andplaats Nederzandt Een uniek ‘land’

Een blik naar het westen, en je ziet de zee – draai je je om, zie je overal de duinen van het Zuid-Hollands natuurlandschap. Langevelderslag, lokaal tot voor kort ook bekend als De Oase, is een unieke plek. Als het aan De Beukelaar Groep ligt, een uniek ‘land’. Mede-eigenaar en oprichter Edwin de Beukelaar ziet het al voor zich: met een eigen valuta, een eigen btw-tarief en een eigen ‘taal’ (lees: vorm van omgang). Als metafoor om anders met elkaar om te gaan. Dat idee is misschien nog toekomstmuziek, maar er is wel al een bijzondere locatie ontstaan voor zowel zakelijke als particuliere doeleinden.

Originele ruimtes De oorspronkelijke laagbouw uit de jaren zestig is niet ingrijpend veranderd. De karakteristieke vorm is in tact gelaten, maar grondig opgeknapt en voorzien van alle gemakken. Zo zijn er negen originele ruimtes ontstaan. Er kan worden vergaderd, getraind, gerecreëerd en het is een ideale plek voor speciale evenementen.

106

Omtoveren in geheel eigen stijl Voor kleine gezelschappen is overnachten mogelijk in een huiselijke, gezellige omgeving. Er is een feestzaal en een (overdekt) middenterrein waar voor grotere groepen feesten en evenementen kunnen plaatsvinden. De uitstraling is bewust neutraal gehouden, met veel rustige kleuren en details van steigerhout. Hiertoe is gekozen omdat de organisatie in samenwerking met een decorbouwer zo de flexibiliteit heeft om St(r)andplaats Nederzandt tijdelijk om te toveren in een geheel eigen stijl. Bijvoorbeeld binnen een bepaald concept dat men voor een opdrachtgever bedenkt. Komt de NS met een groot gezelschap, dan zou er zomaar ‘Station Nederzandt’ kunnen ontstaan, aldus Edwin de Beukelaar. Het strandpaviljoen, de snackbar en de souvenirshop zijn gebleven waar ze zijn. ’s Zomers kunnen de liefhebbers van zee en strand gewoon op hun vertrouwde plek terecht. >>

107

Locaties

Locaties Zee, zand en duinen zijn nooit verder weg dan een blik naar buiten

St(r)andplaats Nederzandt, Noordwijk St(r)andplaats Nederzandt is een unieke duinlocatie met negen originele ruimtes, een prachtige ruime zomerzaal en een grote tipi in een natuurgebied bij Noordwijk aan Zee. De meest originele plek om te trouwen, trainen en feesten. Inclusief centrum voor taalopleidingen (Living Languages) en strandpaviljoen (horeca). Zee, zand en duinen zijn nooit verder weg dan een blik naar buiten.

Omgeving • Noordwijk aan Zee • Bos, zee en duin • Noordwijkse golfclub

Contact St(r)andplaats Nederzandt Langevelderslag 44-46 2204 AH Noordwijk Telefoon 088-66 444 00 Fax 088-66 444 10 E-mail [email protected] Internet www.nederzandt.nl Contact vraag naar onze trafficmanagers

108

109

Locaties

Alles anders doen is mijn credo Edwin de Beukelaar, directeur De Beukelaar Groep We maken kennis met de founding father van De Beukelaar Groep temidden van de nieuwe behuizing in Langevelderslag; Nederzandt. Edwin de Beukelaar (1956) heeft weinig aansporing nodig om zijn ondernemerschap uitvoerig te beschrijven. Hij praat graag en veel. ADHD, zegt hij zelf. Laten we het houden op een vrolijke, nadrukkelijk aanwezige en inspirerende spreker.

De chaostheorie Veertien jaar geleden startte hij wat nu is uitgegroeid tot een internationale netwerkorganisatie waarbij in diverse branches ondernemingen zijn gestart. Dat varieert van een Vlaamse business school (Corsendock College), campings en hotels tot trainingscentra en talenopleidingen. De kracht van de netwerkorganisatie zit hem in het verbinden van al deze activiteiten. En voor iets nieuws is er altijd ruimte. “Ziet ons team er toekomst in, dan is dat reden om weer een nieuw project te starten. En hoe groter de uitdaging, des te leuker ik het vind”, licht De Beukelaar toe. “Wij doen de dingen namelijk nogal, eh, anders. Zoals de bouw van Nederzandt hier, dat gebeurt via de zogenaamde chaostheorie. We werken niet met een uitgebreid bouwplan of bouwtekeningen waarbij alles al tot op de millimeter vastligt. Het komt zoals het komt. Iedereen heeft zijn input en al doende ontstaat zo een oorspronkelijk geheel. De brug bouwen terwijl je hem oversteekt, noemen we dat.” Het is een manier van dingen bekijken die er toe leidde dat De Beukelaar Groep op een plek als Langevelderslag aan de gang ging. Negen van de tien ondernemers zouden er hun neuzen voor hebben opgehaald. Wanneer De Beukelaar ons rondleidt en druk gesticulerend de mogelijkheden uitbeeldt, doet hij dat met

zoveel enthousiasme dat het aanstekelijk is. Opeens ga je zelf zien wat hij bedoelt.

Overal over durven praten Edwin de Beukelaar heeft een indrukwekkend cv; van studies marketing en bedrijfskunde tot aan Professional Leadership bij het befaamde Harvard in de Verenigde Staten. Met nog vele zware studies er tussenin. Het leren gaat hem vast makkelijk af. “Welnee, vroeger was ik een zorgenkind op de lagere school. Ik kon niet stilzitten en me al helemaal niet ergens op concentreren, laat staan goed leren. Mijn broer wel. Om dat te compenseren ben ik me, naast mijn werk, te pletter gaan leren. En toen ik de HEAO deed, lukte het ineens. Ik ging studies doen die niemand deed, zoals bestuurlijke informatiekunde. Ja, alles anders doen is mijn credo. Ha, ha.” Voor de laatste twee van een lange reeks studies vertrok hij naar de VS. Ook daar was De Beukelaar naast zijn school altijd aan het werk. “Ik ben direct begonnen als taxichauffeur. Geweldig! Wat heb ik daar veel van geleerd. Omgaan met mensen, vooral. Daardoor durf ik nu overal over te praten; over de dood, liefde, ziekte, seks. Alles. Ik wil nog steeds blijven leren, elke dag. Niet per se via studies, op allerlei manieren. Dat is goed voor het zelfvertrouwen.” Ten slotte, over ondernemen: “Wat ik ook geleerd heb is dat je niet altijd moet willen verdienen. Het is geven en krijgen. Ik geef veel en ik krijg veel terug. Daarnaast heb ik erg veel te danken aan onze klanten, aan onze partners en aan mijn business-kameraad Felix Walter.” <

111

Locaties

Locaties

Slot Zeist Vijfsterrenlocatie voor evenementen

Slot Zeist staat aan het einde van een statige oprijlaan met eeuwenoude bomen. Het is omsloten door een slotgracht met een fontein, heeft een prachtige tuin met een amfitheater en een groot voorplein. Als je binnenkomt in de hal met marmeren zuilen, word je vriendelijk onthaald door de portier. De kroonjuwelen van Slot Zeist bevinden zich op de beletage. De stijlzalen met kristallen kroonluchters, schouwen en wandschilderingen zijn nog geheel in originele staat en worden gerekend tot de mooiste van Nederland. In het amfitheater, in de vrij toegankelijke tuin, worden ’s zomers minimaal twee keer per week gratis voorstellingen gegeven. Deze locatie is ook heel geschikt voor bedrijfs- of productpresentaties. Voor Zeistenaren is hun Slot dé trouwlocatie, twee tot drie huwelijken per dag is niet ongewoon. Verder wordt een deel van het gebouw gebruikt door verschillende amateurverenigingen. Speciaal voor hen is bijvoorbeeld in de rechtervleugel een professioneel theater gebouwd; Theater Slot Zeist.

112

Korte geschiedenis Slot Zeist werd in de zeventiende eeuw gebouwd als lustoord van Willem Adriaan, graaf van Nassau-Odijk. Met het ontwerp en het interieur introduceerde de ontwerper van het interieur, de Fransman Daniel Marot, de barok in Nederland. De stijlzalen zijn geheel intact gebleven en vergelijkbaar met de interieurs van de koninklijke paleizen. Door de jaren heen is het Slot diverse malen van eigenaar en van functie veranderd, totdat het in 1924 in handen kwam van de Gemeente Zeist. Sindsdien is het Slot een museum en bood het daarnaast een onderkomen voor diverse commissies en gemeentelijke bureaus. In de jaren ’60 is de buitenkant geheel gerenoveerd.

Locatie met grandeur In opdracht van de gemeente Zeist is het Slot in 2006 intern gerenoveerd en heringericht tot een vijfsterrenlocatie voor bedrijfsfeesten, evenementen en meer. Gedurende de dertien maanden dat het Slot dicht was, zijn onder andere wanden en >>

113

Locaties

Locaties De stijlzalen met kristallen kroonluchters, schouwen en wandschilderingen zijn nog geheel in originele staat en worden gerekend tot de mooiste van Nederland

deuren weer in de oorspronkelijke kleuren geschilderd, werd het riool aangesloten en zijn her en der systeemplafonds en tussenwanden verwijderd. Verder werden verschillende nieuwe voorzieningen aangebracht, zoals airconditioning en audiovisuele apparatuur. Het management moest daarbij wel rekening houden met de inwoners van Zeist, want het Slot is immers van hen. Maar juist die beperking geeft het Slot iets unieks: het is een locatie met grandeur waar iedereen welkom is. De meeste mensen zijn erg tevreden over de nieuwe weg die is ingeslagen. De vlaggen hangen nu altijd uit, er brandt licht en er is een terras buiten. Kortom, het Slot lééft.

Historical Conference Centers of Europe Slot Zeist is aangesloten bij de Historical Conference Centers of Europe (HCCE). De leden van dit netwerk van congrescentra kenmerken zich door hun bijzondere, historische gebouwen, rijke interieur en exclusieve service. De uitwisseling van specifieke kennis en informatie tussen de 25 leden uit veertien landen draagt bij aan de hoge kwaliteitsdienstverlening naast de aanwezigheid van moderne congrestechnologie en professionele congresmanagement.

114

Slot Zeist, Zeist Overnachten Op loopafstand van het Slot ligt Hotel Theater Figi. Hier vinden uw gasten na afloop van een evenement een goed onderkomen. Niveau: ★★★★ Kamers: 97 (incl. drie suites) Bijzonderheden: Wifi en kabelinternet

Culinair • Brasserie Marot, voor lunch of diner in stijlvolle barokke setting. • Uitgebreide catering mogelijk van ontbijt tot diner.

Omgeving • Zeist • Utrechtse Heuvelrug

Contact Slot Zeist Zinzendorflaan 1 3703 CE Zeist Telefoon 030-69 21 704 E-mail [email protected] Internet www.slotzeist.nl Contactpersoon Amanda van Leeuwen

115

Locaties

Gastvrijheid is een sociale succesfactor Patrick Teunissen, manager Slot Zeist Het dagelijks management van Slot Zeist is in handen van Patrick Teunissen en zijn zakenpartner Rob de Jong. Teunissen houdt zich vooral bezig met, zoals hij het zelf noemt, operatie en exploitatie. Zijn vakgebied beslaat niet alleen financiën en ICT, hij is tevens het gastronomisch geweten van het Slot. Samen met De Jong runt hij ARdJ & Associates, een organisatie die locaties exploiteert op het gebied van hospitality en (party) catering. Daarnaast vervullen ze interim-management-opdrachten en geven adviezen over hun specifieke vakgebied.

Lastige combinatie Na de Hogere Hotelschool in Den Haag volgden diverse functies binnen het hotelwezen en de catering. Zo droeg Teunissen in belangrijke mate bij aan de ontwikkeling van RAI Catering en (het voormalige) Martinair partyservice, waar hij tot 2006 financieel directeur was. Sindsdien is het de beurt aan Slot Zeist. Met het managen van het Slot is Teunissen zo’n 70 tot 80 procent van zijn tijd bezig, wat alleen al gelijk staat aan de totale werkweek van de gemiddelde Nederlander. Maar deze inzet werpt zijn vruchten af. “De doelstellingen die we ons voor 2007 en 2008 hebben gesteld, zijn allemaal ruimschoots gehaald. Het kwaliteitsniveau gaat steeds verder omhoog en langzaam worden we de toplocatie die we voor ogen hebben. De basis is perfect, maar er zit nog veel meer in. In het eerste jaar na de renovatie zijn we er in geslaagd de omzet al een flink stuk te verhogen terwijl we werkten in een constructie die verre van ideaal was. Dit vergde grote flexibiliteit van zowel de medewerkers als de gasten.”

Het is dan ook niet niets om een pand met weliswaar zoveel grandeur, maar dat behoorlijk op leeftijd is, in uitstekende conditie te houden én te voorzien van alle mogelijke moderne faciliteiten. “Dat blijkt soms best een lastige combinatie. De gemiddelde bezoeker merkt daar overigens meestal niet eens wat van. Een draadloos netwerk aanleggen bijvoorbeeld, dat is in een nieuwbouwpand een stuk eenvoudiger dan in een slot dat stamt uit de zeventiende eeuw.”

Mooiste van Nederland “Mijn belangrijkste bijdrage als manager? Gastvrijheid bieden. Bezoekers moeten zich welkom voelen, we moeten ze aandacht geven alsof we er alleen voor hen zijn. Gastvrijheid is een sociale succesfactor, dus zo belangrijk is het. Onze medewerkers moeten zich daarom inlezen en inleven in elk evenement, hoe klein ook. Dan kom je nooit voor verrassingen te staan.” Slot Zeist ontvangt jaarlijks ongeveer 100.000 gasten, waarvan er zo’n 35.000 particuliere bezoekers zijn. Het merendeel komt duidelijk uit de zakelijke hoek. De zalen van het Slot zijn dan ook populair voor training, productpresentatie, jubileum, afscheid, lunch of diner. Maar Teunissen wil graag het hele spectrum beslaan. “We willen geen maandag-tot-vrijdagbedrijf zijn, ook in het weekend moet er altijd wat te doen zijn. Er is nu leven in het Slot, dat moet echter op een meer structurele basis. Variërend van live muziek op het terras op zomeravonden tot een serieuze kunst- en antiekbeurs. Ik ben er zeker van dat Slot Zeist het mooiste van Nederland is, en dat moet voor iedereen toegankelijk, leuk en comfortabel zijn.” <

117

Wetenswaardigheden over het paard

Het paard door de eeuwen heen Evolutie van het paard

De hoeven

Vermoedelijk stammen alle paardachtigen af van het ‘Dageraadspaard’ (Eohippus) een niet meer dan vijftig centimeter hoog zoogdier dat zo’n vijftig miljoen jaar geleden leefde. Via verschillende stadia, waarbij onder andere het aantal tenen afnam, het gebit zich wijzigde en het dier groter werd, ontwikkelde zich uiteindelijk de Equus Caballus. Het paard, Equus Caballus, is een (gedomesticeerd) hoefdier uit de orde der onevenhoevigen, een van de ongeveer tien huidige soorten uit de familie der paardachtigen (Equidae). De benaming Equus is Latijn en Caballus, wat eveneens paard betekent, komt uit het vulgair Latijn, het volkslatijn. In de term cavalerie is de deze benaming nog goed te herkennen.

Het paard behoort tot de onevenhoevigen (perissodactyla) en heeft per been slechts één teen. Van oorsprong heeft een paard vijf tenen waarbij de hoef feitelijk de vergrote nagel van de middelvinger is. Andere overblijfselen van de tenen zijn de griffelbeentjes (ring- en wijsvinger), de zwilvrat (duim) en het spoortje (pink).

De evolutie van het paard is begonnen in Noord-Amerika van waaruit verschillende soorten paardachtigen in de afgelopen paar miljoen jaar naar Eurazië emigreerden. Merkwaardig genoeg is het paard in Amerika kort na het einde van de laatste ijstijd uitgestorven. Waarschijnlijk kwam dit doordat de eerste mensen enkele duizenden jaren eerder hun intrede in Amerika hadden gedaan. De paarden, niet gewend aan mensen, moesten het afleggen tegen de inmiddels goed ontwikkelde jachttechnieken van de zogenaamde Clovis-jagers. Het zou trouwens onlogisch zijn dat de wilde Amerikaanse paarden, na 22 ijstijden te hebben overleefd, er bij de 23e allemaal de brui aan zouden geven. De tamme en verwilderde paarden die thans in Amerika leven, stammen af van dieren die door de Spanjaarden vanaf 1500 werden ingevoerd.

De tanden Paarden zijn planteneters (herbivoren), maar geen herkauwers. De voortanden gebruiken ze om gras en dergelijke mee af te rukken, waarna dit door de kiezen vermalen kan worden. Paarden hebben in totaal twintig of achttien tanden. Een hengst (mannelijk paard) heeft twee extra tanden tussen de snijtanden en voorkiezen: de haaktanden. In de boven- en onderkaak hebben een hengst en een merrie: zes snijtanden, twee hoektanden, zes voorkiezen en zes kiezen. Tussen de snijtanden (voortanden) en de kiezen zitten de tandeloze kaakranden, ook wel ‘de lagen’ genoemd. Hier ligt het bit op tijdens het rijden.

Gehoor, reuk, manen, staart Zowel hun gehoor als hun reukvermogen zijn bijzonder goed ontwikkeld. De manen, het lange haar op de bovenzijde van de hals, zijn vermoedelijk ontstaan als bescherming tegen roofdieren zoals katachtigen, die het paard op de rug springen en in de nek bijten. Door dan de aanvaller met bokkende bewegingen van zich af te schudden, verliest het paard enkel wat van zijn manen. De staart wordt gebruikt om insecten te verjagen. >>

119

Wetenswaardigheden over het paard De grootte De grootte (hoogte) van een paard wordt traditioneel gemeten bij de schoft. Bij een schofthoogte tot 1,47 m spreken we van een pony, bij een schofthoogte van 1,47 m tot 1,57 m spreken we van een klein paard (ook wel E-pony of ‘damespaard’ genoemd) en bij een schofthoogte van 1,57 m en hoger spreken we van een paard. De schofthoogte van volwassen paarden varieert sterk: de Falabella, een miniatuurpaard, is slechts zo’n zestig cm hoog, terwijl andere rassen bijna twee meter kunnen halen. Het grootste paardenras is de Shire. Een Shire-ruin genaamd Sampson houdt het record grootste paard ter wereld met in 1850 een schofthoogte van ruim 219 cm (en een gewicht van 1524 kilo, eveneens een wereldrecord). Dit ras wordt voornamelijk als werkpaard gebruikt.

De vachtkleur De kleur van paarden wordt bepaald door hun vacht, maar bij lichtere kleuren mede door hun huid. Van beide is de kleur genetisch bepaald. De vacht kan zowel effen gekleurd als bont zijn. Veel voorkomende kleuren zijn bruin (met zwarte manen en staart), zwart, voskleurig (bruinrood), geel en ‘vaal’ (geelgrijs, soms neigend naar bruin of blauw). Paardenrassen die dicht bij hun wilde voorouders staan vertonen vaak nog een zogenaamde aalstreep (vanaf de schoft over de rug naar de staart) en ‘zebrastrepen’ (aan de achterkant van de voorbenen). De schimmel is een donkerhuidig paard met een dominant gen dat ervoor zorgt dat de haarkleur in de loop der tijd steeds lichter wordt. De vos is roodbruin zonder zwarte aftekeningen. De manen en staart zijn een beetje lichter of donkerder dan de lichaamskleur. De vos kan witte aftekeningen hebben op voeten, benen en hoofd. Er zijn verschillende soorten vos, zoals leemvos, koffievos of koolvos. De verschillen worden bepaald door meer of minder aanleg voor roodgouden tinten. Een cremello heeft blauwe ogen en een lichte vacht waar de roze huid soms doorheen schijnt. Een palomino is egaal goudkleurig met lichte manen en staart. Dit wordt veroorzaakt door een specifiek gen, maar omdat dit gen niet volledig dominant is, geldt dit kleurslag niet als een ras. Een kruising van twee palomino’s levert voor de helft palomino’s, en een kruising van een cremello met een vos levert gewoonlijk een

120

palomino op. Ook paarden die door een andere gencombinatie toevallig de gouden kleur hebben, worden gewoonlijk als palomino beschouwd.

De kudde Paarden leven in kuddeverband. Het paard is dan ook een kuddedier en kan zo’n dertig jaar oud worden.Hun belangrijkste verweer tegen roofdieren is vluchten. Ze werken samen om roofdieren zo snel mogelijk te kunnen ontvluchten. Paarden communiceren met lichaamstaal, in stilte. Hinniken doen wilde paarden alleen in uiterste noodsituaties. De ‘familiekudde’ wordt geleid door een oudere, ervaren merrie. De kudde telt ongeveer twaalf volwassen merries met haar veulens en een paar dekhengsten. Het merendeel van de puberende hengstveulens komt in de zogenaamde hengstenkuddes terecht.

De draagtijd De draagtijd is zo’n elf, twaalf maanden, maar ook dertien maanden komt voor. De draagtijd is langer als het paard in het voorjaar moet bevallen, maar ook bij paarden die voor het eerst een veulen krijgen of bij paarden die veel weidegang krijgen. Waarom de draagtijd zoveel varieert is nog niet duidelijk. Wel is duidelijk dat het veulen er geen nadeel van ondervindt. Het veulen probeert al direct na de geboorte te gaan staan en kan zich na een paar uur al redelijk op de been houden. Dit heeft te maken met het feit dat het paard oorspronkelijk op de open vlakte leefde, waar de kudde snel moest kunnen vluchten. Het is belangrijk dat het veulen binnen enkele uren kan drinken bij zijn moeder.

Paardengangen Paarden hebben verschillende manieren om zich voort te bewegen, gangen genaamd. De meest gebruikelijke gangen zijn: stap, draf, galop en rengalop. Stap noemt men wel een viertaktgang. Men hoort namelijk vier hoefslagen. Er is afwisseling van ‘diagonale ondersteuning’ en ‘laterale’ ondersteuning, met daartussen telkens periodes dat het paard op drie benen staat. Draf is een diagonale gang. Linksvoor en rechtsachter, rechtsvoor en linksachter worden tegelijk opgetild en neergezet. Men hoort

Wetenswaardigheden over het paard ‘twee hoefslagen’. Het moment tussen de overgang van het ene paar diagonalen naar het andere paar diagonalen heet het ‘zweefmoment’: alle voeten hebben de bodem verlaten. Galop is een zogenaamde drietaktgang: men kan tellen: een, twee, drie, pauze. In de rechtergalop zet het paard eerst linksachter neer, vervolgens rechtsachter en linksvoor tegelijk en eindigt met rechtsvoor neerzetten, terwijl ondertussen linksachter de bodem al weer verlaten heeft. Vervolgens tilt het paard ook de diagonaal ‘rechtsachter linksvoor’ op en heeft alleen rechtsvoor nog contact met de bodem. Daarna volgt het ‘zweefmoment’, alle hoeven hebben de bodem verlaten. Rengalop is een viertaktgang. De gang is bijna hetzelfde als de gewone galop, alleen tilt het paard ieder been afzonderlijk op. Dat zijn dus vier handelingen.

Getemd door de mens Het paard is door de eeuwen heen voor de mens voor allerlei doeleinden zeer waardevol gebleken. Tienduizenden jaren geleden was het paard voor de mens een belangrijke voedselbron. Er bestaan nog rotstekeningen uit die tijd waarin paarden worden afgebeeld. Vermoedelijk kreeg de mens pas in de Jongere Steentijd, die rond 6000 voor Chr. begon, de middelen om grotere dieren te domesticeren. Er wordt wel gedacht dat de Mongolen, die al eerder het rendier hadden onderworpen, er voor het eerst in slaagden het paard te domesticeren. Chinees aardewerk uit circa 3500 voor Chr. ondersteunt deze theorie. Het vermoeden bestaat dat dit ook voor het paard zelf voordelen had, aangezien na de laatste ijstijd de grote open vlakten in voor paarden ongeschikte dichte bossen veranderden. Een andere theorie gaat ervan uit dat de domesticatie van het paard voor het eerst heeft plaats gevonden op de Zuidrussische steppe, door mensen van de Sredny Stog-cultuur (omstreeks 4000 voor Chr.).

Militair gebruik Het gebruik van het paard voor militaire doeleinden gaat terug tot ongeveer 5000 voor Chr. toen Mongoolse boogschutters op pony’s begonnen te rijden. Rond 1200 voor Chr. begon het idee van een cavalerie ook post te vatten in meer westelijke gebieden, zoals Egypte en Perzië. Rond de 11e eeuw begon men vooral in het

westen ook grotere paarden te gebruiken. In de 15e eeuw werd het paard door de Spaanse veroveraars weer ingevoerd op het Amerikaanse continent, waar het al veel eerder was uitgestorven, en daar later ook veel door de Indianen gebruikt. In de huidige ruitersport zijn veel militaire overblijfselen aanwezig. Zo stijgt men meestal links op. De meeste mensen zijn nu eenmaal rechtshandig - en dragen hun zwaard dus links. Wie links een zwaard draagt, kan niet rechts opstijgen, alleen maar links. De beroemde Spaanse rijschool in Wenen was van origine een militaire academie, waar ruiters en paarden werden opgeleid. En luitenant Caprilli, die de verlichte zit ‘uitvond’, was op zoek naar een betere manier om in het terrein te kunnen vechten. In de Tweede Wereldoorlog zetten de Russen nog cavalerie in tegen de Duitsers. Ook in het Duitse leger werden nog paarden gebruikt, voor transport. Tegenwoordig heeft het paard militair gezien vooral een ceremoniële functie. Wel is het paard nog in gebruik bij de bereden politie.

Gebruik in vredestijd Voordat landbouwmachines als de tractor hun intrede deden, werden paarden veel gebruikt in de landbouw, hoewel boeren vaak de voorkeur gaven aan ossen, waarvan het onderhoud goedkoper was. Urgente berichten en de gewone post werden vroeger veelal per paard vervoerd, bijvoorbeeld door de Amerikaanse Pony Express. Het drijven van vee (in Noord-Amerika door zogeheten cowboys en in Zuid-Amerika door gaucho’s) wordt ook nu nog wel per paard gedaan. Paarden worden tegenwoordig nog steeds ingezet voor het verslepen van stammen in de bosbouw, omdat paarden de bodem minder beschadigen dan zware machines. In steden zoals Amsterdam, Antwerpen, Brugge, Oostende, Rome en Wenen kunnen de toeristen per koets door de stad worden rondgereden.

Het paard in de geneeskunde In het verleden werd het vet van paardenmanen gebruikt bij brandwonden en als reumazalf. Bij verkoudheid werd paardenmest gekookt en opgedronken. >>

121

Wetenswaardigheden over het paard Wie last had van zweren droeg eelt van een paard als amulet. Slangengif kan in lage doses aan paarden worden toegediend. Deze ontwikkelen antistoffen tegen het gif en zo kan hun serum worden gebruikt als tegengif bij de mens.

Sporten Sporten waarin paarden gebruikt worden zijn onder meer Dressuur: Paarden moeten allerlei gymnastische oefeningen laten zien, waaruit de harmonie tussen ruiter en paard blijkt. Hierbij lijkt het alsof alles vanzelf gebeurt, de bewegingen zijn vlot en soepel. Maar in het echt moet de ruiter enorm veel moeite doen om het paard de juiste bewegingen te laten doen. Benen moeten juist liggen, houding correct, handen in de juiste positie en de zit moet mee bewegen. Carrousel: Een carrouselgroep bestaat uit twaalf of zestien ruiters die samen verbluffende figuren uitvoeren, door op allerlei manieren door elkaar heen te gaan. Endurance: Lange afstandsritten. Eventing: Een- of meerdaagse proef ontstaan uit het leger, daarom vroeger ‘military’ genoemd. Ook wel Cross Country genoemd. Mennen: Recreatief rijden met een koets heet ‘mennen’. Er worden regelmatig shows van authentiek gerij gehouden, waarbij het erom gaat geheel ‘in stijl’ aangekleed een elegante combinatie van paard, tuig, koets, koetsier en inzittenden te presenteren. Mensport: De internationaal beoefende topsport met aangespannen paarden heet ‘mensport’. Onderdelen zijn: dressuur, marathonrit met hindernissen en behendigheidswedstrijd. Paardenrennen: Draverijen, vlakkebaanraces en steeple chases. Polo: Teamsport waarbij twee partijen betrokken zijn. De ene ploeg moet proberen een balletje in het doel van de tegenpartij te slaan. Ringsteken: Een sport waarbij het de bedoeling is om te paard met een lans door een opgehangen ring te steken. Springen: Wedstrijd met hindernissen waar de paarden moeten over springen (bijvoorbeeld in een concours hippique). Dit is de een tak in de paardensport die in zekere zin ingaat tegen de natuur van een paard; in de vrije wildbaan zal een paard altijd om een obstakel heen lopen in plaats van er over te springen.

122

Western rijden: Verschillende disciplines zoals; reining, trail, halter, showmanship, pleasure en hunter under saddle. Paarden worden daarnaast soms gebruikt door jagers, bijvoorbeeld tijdens de vossenjacht in Groot-Brittannië. Ook zijn er hengstenshows, premiekeuringen voor de fokkerij en minder bekende sporten zoals rodeo. Buiten deze sporten rijden veel mensen paard puur voor het plezier op maneges of bijvoorbeeld op ruiterpaden in buitengebieden. Dit laatste wordt recreatief rijden genoemd.

De rassen Door het fokken van paarden door de mens is hun evolutie daarna feitelijk in een stroomversnelling gekomen. Voor verschillende doeleinden zijn verschillende rassen gefokt. De Arabier wordt door velen als het mooiste ras beschouwd. De Lippizaner wordt in de beroemde Spaanse Rijschool in Wenen gebruikt. Een bekend Nederlands ras is het Friese paard, dat sterk behaard en zwart of heel donkerbruin is. Het staat bekend om zijn lange beenbeharing en lange manen. Een ander, niet zo bekend Nederlands ras, is het Groninger paard, dat grotendeels afstamt van de Oud Oldenburgers en Oost-Friese paardenrassen. Dit type paard was in de jaren zestig nog in gebruik in de landbouw, maar werd daarna verdrongen door de tractor. Onder de Belgische rassen vinden we het Belgisch trekpaard, een groot, struis trekpaard dat uitermate geschikt is voor zware arbeid. Dit paard werd vroeger door bijna elke Belgische boer gebruikt op het veld.

Wilde paarden De Russische officier, natuuronderzoeker en ontdekkingsreiziger Przewalski ontdekte in 1881 het naar hem genoemde paard. Het wilde Przewalskipaard is een bedreigde diersoort die niet getemd kan worden, maar sinds ca. 1960 alleen in dierentuinen leefde. In 1990 werd het weer uitgezet in zijn oorspronkelijke leefgebied Mongolië. Het is een sober paard met een fors, soms ezelachtig hoofd en opstaande manen. Verwilderde paarden stammen af van gedomesticeerde voorouders. Voorbeelden zijn de mustangs in de Amerikaanse staat Wyoming en de brumbies in Australië. In Europa komen wilde pony’s voor in de Franse Camargue en in

Door het fokken van paarden door de mens is hun evolutie daarna feitelijk in een stroomversnelling gekomen

het Engelse New Forest. In de Hortobágy Puszta en op de Bugac Puszta, het Nationaal Park Kiskunság in Hongarije, treft men nog kuddes ‘wilde paarden’ aan. In Duitsland bevindt zich nabij Dülmen een natuurreservaat waar een kudde verwilderde pony’s leeft. In Nederland worden hier en daar Konik-paarden ingezet voor de begrazing van natuurgebieden. < (Bron: Wikipedia)

Terminologie Hengst: Een mannelijk paard. Merrie: Een vrouwelijk paard. Veulen: Paard tot één jaar oud. Jaarling of enter: Paard tussen de één en twee jaar oud. Twenter: Paard tussen de twee en drie jaar oud. Ruin: Een gecastreerd mannelijk paard. Dekhengst: Een hengst die is goedgekeurd om mee te fokken. Pony: Kleinere paardenrassen die volwassen een schofthoogte van minder dan 148 cm hebben. Uitzonderingen zijn bijvoorbeeld de paardenrassen Arabier, IJslander, Haflinger en Fjord. Deze blijven doorgaans onder de 147,3 cm, maar worden wel paardenrassen genoemd.

123

Zegswijzen

Wetenswaardigheden over het paard

Zegswijzen met paarden

De teugels in handen hebben - De baas zijn

Paarden hebben de loop der eeuwen een grote invloed gehad op ons taalgebruik. Met name in de tijd dat ze nog van een groot economisch belang waren. Er zijn diverse uitdrukkingen die een rechtstreekse vergelijking inhouden met de eigenschappen van een paard, bijvoorbeeld, honger hebben, werken of sterk zijn als een paard. Daarnaast zijn er honderden spreekwoorden en gezegden over paard, menner en ruiter. Een selectie:

Een oud paard van stal halen - Wat men vroeger al eens heeft laten horen nog eens ten beste geven. Een schurftig paard vreest de roskam - Als er iets mis is vreest men het onderzoek. Een ziekte komt te paard en gaat te voet - Genezing kan veel tijd in beslag nemen. Gauw op het paard zitten - Snel op de teentjes getrapt zijn, gauw verongelijkt zijn. Het beste paard van stal vergeten - Een verdienstelijk persoon niet opmerken. Het hinkende paard komt achteraan - Wees niet te snel tevreden, er kan altijd nog slecht nieuws komen. Het hooi moet het paard niet volgen - Een meisje moet niet achter haar geliefde aan lopen. Het is trekken aan een dood paard - Het is een onbegonnen zaak. Het paard achter de wagen spannen - Een probleem totaal verkeerd aanpakken. Het Paard van Troje binnenhalen - Op naïeve wijze de eigen ondergang bewerkstelligen. Het oog van de meester maakt het paard vet - Een belanghebbend en kundig persoon houdt beter toezicht. Hij is van zijn paard gevallen - Hij heeft zijn positie verloren. Hij zoekt zijn paard en hij zit er op - Wordt gezegd van iemand die zoekt en over het hoofd ziet wat voor zijn neus staat. Hoog te paard zitten - Trots, ijdel of arrogant zijn. Iemand de teugels uit handen nemen - Iemand de leiding afnemen.

Anderhalve man en een paardenkop - Weinig aanwezigen, weinig belangstelling. Beter een blind paard dan een leeg halster - Beter iets dan niets. Dat kan Bruin niet trekken - Dat kan ik niet betalen. De beste paarden staan op stal - De besten mogen niet meedoen. De paarden die de haver verdienen krijgen ze niet - Een verdienste blijft vaak onbeloond. De teugels in handen hebben - De baas zijn. De teugels laten vieren - Een minder streng beleid voeren. De teugels strakker aanhalen - Een strenger beleid gaan voeren. Een blind paard zou er geen schade doen - Daar is niets van waarde, niets kwetsbaars te vinden. Een gegeven paard mag men niet in de bek kijken - Tegenover geschenken moet men niet kritisch zijn. Een goed paard is zo goed als zijn hoeven - Een schijnbare bijzaak kan bepalend zijn. Een man zonder vrouw is als een paard zonder teugels - In een huwelijk hebben man en vrouw elkaar nodig. Een paardenmiddel - Een hardhandige remedie.

124

Iemand de vrije teugel laten - Iemand zijn eigen gang laten gaan. Iemand een hengst verkopen - Iemand een harde klap geven. Iemand te paard helpen - Iemand helpen een eerste begin te maken. Je hebt luxe paarden en werkpaarden - In afgunst, vaak schertsend, gezegd van mensen die in plezierige omstandigheden verkeren. Je moet een paard niet doodknuppelen voordat je thuis bent - Niets voorbarigs doen, vergelijk: geen oude schoenen weggooien voor je nieuwe hebt. Man en paard noemen - Niets verzwijgen. Men kan geen paard al lopende beslaan - Men moet de tijd nemen voor wat nodig is. Men moet een paard de rug niet stuk rijden - Men moet grenzen in acht nemen. Ook het beste paard struikelt wel eens - Ook de deugdzaamste en bekwaamste faalt wel eens. Op het verkeerde paard wedden - Een verkeerde inschatting maken. Op zijn stokpaardje zitten - Over zijn lievelingsthema spreken. Oude paarden jaagt men aan de dijk - Verdiensten worden snel vergeten. Over het paard getild zijn - Te zeer geprezen zijn zodat men verwaand is geworden. Paarden vallen ook, al hebben zij vier benen - Iedereen maakt wel eens een fout of kan pech hebben. Vast in het zadel zitten - Gezegd van een leider die niet voor zijn positie hoeft te vrezen.

125

Historie van de koets

De historie en ontwikkeling van de koets

Een koets is een vierwielig rijtuig getrokken door één of meer trekdieren; meestal zijn dit paarden. In tegenstelling tot een boerenwagen of een kar is een koets goed geveerd en vaak gesloten of overdekt met een beweegbare kap, waardoor de passagiers comfortabel kunnen zitten en beschermd zijn tegen weer en wind. Aan de zijkanten van een koets bevinden zich meestal portieren, soms met raampjes. Koetsen worden over het algemeen vanaf de bok bestuurd door een koetsier, die meestal geassisteerd wordt door een groom. Een groom is een professionele paardenverzorger die kennis heeft van de gezondheid, voeding en verzorging van het paard, maar die ook tijdens de wedstrijden op de koets zijn mannetje weet te staan. Het woord koets is overigens afgeleid van de plaatsnaam Kocs, een dorp bij Komárom in Hongarije, waar het keizerlijk wagenpark van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk zich bevond. Het eerdere gebruik van een draagstoel voor het vervoer van hooggeplaatste personen werd rond 1580 vanuit Hongarije door een nieuwe mode vervangen. Deze nieuwe mode bestond uit een lichtgebouwde cabine die met vier riemen tussen twee assen was opgehangen. De paarden werden bestuurd door een ruiter op het linker paard. Deze rijtuigen waren in tegenstelling tot de ongeveerde boerenwagens en karren zeer comfortabel.

Het aantal typen koetsen is zeer groot geweest en is dit, door het goede onderhoud van fanatieke liefhebbers en professionals, nog steeds. Er bevinden zich dan ook vele rijtuigenmusea in heel Europa. Bijvoorbeeld in het Nationaal Rijtuigenmuseum in Groningse Leek, Museum La Diligence te Heerlen en de Koninklijke Stallen in Den Haag en Apeldoorn. Op Landgoed Het Broeck te Raamsdonkveer bevindt zich het rijtuigenmuseum De Koetserij. Vooral in Europa waren vele vooraanstaande fabrikanten die koetsen voor vele doelen en voor diverse doelgroepen maakten, zoals Tilbury, Brik, Phaeton, Spider, Wagonette en Landauer. Naast luxe koetsen, die veelal door de adel werden gebruikt, waren er in de 19e eeuw verschillende soorten rijtuigen in gebruik in de steden en op het platteland. Daar gebruikte men veelal open boerenwagens. Net als later bij de auto heeft ook de koets een ontwikkeling doorgemaakt van primitief naar geavanceerd, van eenvoudig naar prachtig, van rudimentair tot veilig, van onderhoudsgevoelig tot praktisch. De koets is bij kinderen vooral bekend door het gebruik van de postkoets in Amerika ten tijde van het Wilde Westen. Daar werd de koets gebruikt om post en passagiers over lange afstanden te vervoeren. De postkoets figureert daardoor vaak in westernfilms en -boeken. Later raakte de postkoets in onbruik door toename van het aantal spoorwegen. >>

127

Historie van de koets Er zijn verenigingen van koetsenliefhebbers die graag mennen en die zich inzetten voor het behoud van het authentieke cultuurgoed

De koets is lange tijd economisch belangrijk geweest. Door het gemechaniseerde vervoer, met name door trein en auto, is het rijtuig meer en meer op de achtergrond geraakt. Veel koetsen worden nu nog voor recreatief gebruik en culturele manifestaties ingezet. Een voorbeeld van hedendaags gebruik is de intocht met de ‘Gouden Koets’, die de koningin elk jaar met Prinsjesdag aflegt. De Gouden Koets is vervaardigd door de gebroeders Spijker, u weet wel van het latere automerk en de hedendaagse snelle sportwagen uit Almere. De gebroeders Spijker werkten eerst vanuit Hilversum en na 1886 vanuit Amsterdam. Ook in toeristische centra worden koetsen gebruikt. Verder zijn er verenigingen van koetsenliefhebbers die graag mennen en die zich inzetten voor het behoud van het authentieke cultuurgoed. Naast amateur-koetsiers is er ook de professioneel beoefende paardensport die wereldwijd goed opgezet is en internationale competities en wedstrijden organiseert; deze tak van sport heet mensport. In deze sport wordt een nieuw type koets gebruikt, de zogenaamde ‘marathonwagen’. Deze open koetsen worden ook gebruikt voor de Span of Control-trainingen en -evenementen. <

129

Mensport

Mensport

De ontwikkeling van de mensport tot wedstrijdsport

Toen in de vorige eeuwen het mechanisch vervoer de paardenkrachten verving, werden ook de routes van de postkoetsen opgeheven. Maar een aantal enthousiaste Engelse rijders besloot op een gegeven moment om de oude traditie voort te zetten en gingen uit enthousiasme met hun vierspannen de verschillende oude postkoetsroutes in wedstrijdverband rijden. Het vertrek was vanaf het postkantoor in Londen. Er moest volgens een bepaald tijdschema worden gereden en wel omdat er verschillende soorten terreinen waren waarop gereden diende te worden. Op een heuvelachtig terrein gaat het immers langzamer dan over een mooie vlakke weg. Ook waren er onderweg natuurlijke wegversperringen. Voorafgaande aan de start werden zowel de paarden, de tuigen en de koetsen uitvoerig geïnspecteerd, want er mocht onderweg niets kunnen gebeuren dat het tijdschema van de postkoetsen in de war kon sturen. Naast de koetsier ging er ook een verantwoordelijk persoon mee om het tijdschema te controleren. De postkoetsen konden in allerlei problematische situaties verzeild raken, zoals bijvoorbeeld een ingestorte brug, een omgewaaide boom of gaten in de weg. Deze hindernissen dienden uiteraard overwonnen te worden om de route verder te kunnen afleggen. Door deze versperringen raakten de postkoetsen echter wel achter op hun tijdschema, waardoor de koetsiers hun aanspanningen soms tot galop moesten aanzetten om de verloren gegane tijd weer in te halen.

130

Door deze liefhebberij in stand te houden heeft het er tenslotte toe geleid dat allereerst het vierspanrijden als discipline bij de paardensport erkenning kreeg. In december 1968 heeft de Féderation Equestre Internationale (FEI) de opdracht gegeven om een wedstrijdreglement op te stellen waarin duidelijk de disciplines van het vierspanrijden naar voren kwamen. Deze reglementen werden zo opgesteld, dat er niet alleen wedstrijdbepalingen voor vierspannen kwamen, maar ook voor twee-, tandem-, en enkelspannen en voor zowel met pony’s als met paarden. Inmiddels is het wedstrijdrijden tot een wereldsport uitgegroeid. De samengestelde menwedstrijden bestaan nu reglementair uit een drietal onderdelen, namelijk de dressuurproef, de marathon en de vaardigheidsproef.

De dressuurproef Het onderdeel dressuur wordt verreden op een terrein van honderd bij veertig meter en duurt ongeveer tien minuten. Alle deelnemers uit dezelfde klasse rijden dezelfde proef. De deelnemers worden door minimaal drie juryleden beoordeeld die op de verschillende plaatsen van het terrein zitten, zodat ze allemaal een andere kijk hebben op de proef. De dressuur is bedoeld om de rust, de regelmaat van de gangen, de harmonie, de soepelheid, de drang naar voren en de juiste houding van de paarden in beweging te beoordelen. Tevens wordt de deelnemer beoordeeld op zijn of haar stijl van rijden, nauwkeurigheid en

De dressuur is bedoeld om de rust, de regelmaat van de gangen, de harmonie, de soepelheid, de drang naar voren en de juiste houding van de paarden in beweging te beoordelen

beheersing van het span en de uiterlijke verzorging van de menner en zijn assistenten. Ook wordt er beoordeeld op de staat van onderhoud, de conditie, de onderlinge overeenstemming en de verzorging van de paarden, het tuig en het rijtuig.

De marathon Het zwaarste en meest spectaculairste onderdeel van de samengestelde menwedstrijd is de marathon. Dit geldt zowel voor de menner, als voor de pony‘s, paarden en de assistenten. De marathon heeft een lengte van ongeveer vijftien kilometer en is onderverdeeld in drie trajecten van verschillende afstanden en snelheden. De deelnemers starten om de vijf minuten en beginnen met het A-traject, gevolgd door het D-traject. Beide trajecten moeten binnen een bepaalde tijd gereden worden. Na het tweede traject hebben de teams een verplichte rustpauze van tien minuten en worden ze gecontroleerd door de dierenarts. Als de dieren zijn goedgekeurd door de dierenarts dan volgt als laatste het zwaarste traject, namelijk het E-traject, waarin zes tot acht hindernissen zijn opgenomen. Een hindernis bestaat uit maximaal zes poorten (A t/m F), die gemarkeerd zijn met een rood vlak (rechterkant) en een wit vlak (linkerkant). De deelnemers dienen de juiste alfabetische volgorde van de poorten aan te houden. Men mag wel door een poort gaan als men deze al genomen heeft om bij een andere poort te komen, maar niet als deze poort nog niet geweest is. Bij de hindernissen zijn verzwaar-

de reglementen van toepassing. Bij overtreding hiervan kan men extra strafpunten oplopen. Voorbeelden hiervan zijn: het afrijden van magneetpaaltjes, beide voeten aan de grond van de grooms, de koetsier op de grond, herstelde en niet herstelde fouten in het parcours, het omslaan van de wagen en het neerleggen van de zweep.

De vaardigheidsproef Het laatste onderdeel van de samengestelde menwedstrijd is de vaardigheidsproef. Het parcours is vijfhonderd tot achthonderd meter lang en bestaat uit maximaal twintig hindernissen of doorgangen. Deze worden gemarkeerd met oranje kegels waarop een bal rust. De afstand tussen de kegels wordt bepaald door de spoorbreedte van het rijtuig waaraan dertig tot zestig centimeter kan worden toegevoegd. Het parcours moet met een gemiddelde snelheid van tweehonderdtien meter per minuut worden afgelegd door de vierspannen. Wanneer een deelnemer bijvoorbeeld een of meerdere ballen afwerpt of de toegestane tijd overschrijdt, dan krijgt hij daarvoor strafpunten. Een deelnemer wordt uitgesloten van deelname indien deze een poort mist of deze van de verkeerde zijde wordt gereden. Deze proef is bedoeld om de conditie, de gehoorzaamheid, de soepelheid van de paarden na de marathon te toetsen, alsmede de behendigheid en het vakmanschap van de menner te beoordelen. <

131

Materiaal

Materiaal

Het materiaal van Span of Control Span of Control maakt voor het paardenmennen gebruik van de modernste wedstrijdkoetsen. De rijtuigen die door de koetsiers gebruikt worden zijn normaal in nationale en internationale wedstrijden voorgeschreven. Span of Control heeft daarnaast de beschikkig over een volledig uitgeruste incentive-trailer van waaruit de wedstrijdbegeleiding en catering plaatsvindt.

132

133

Alternatieve programma’s

Schapendrijven:

‘Wees op je hoede!’

Het hoeden van een kudde schapen is als buitengewone activiteit bij uitstek geschikt om de teamspirit binnen uw bedrijf of op de afdeling te versterken. Na een intrigerende demonstratie van een authentieke schaapherder en zijn hond of honden krijgen uw medewerkers zelf de mogelijkheid om diverse opdrachten met de schaapskudde uit te voeren. Dat lijkt gemakkelijker dan gedaan! De beste stuurlui staan immers aan wal! De ambitie om even zelf schaapherder te zijn is altijd goed voor een overdosis hilariteit! Maar voordat men zelf de kudde gaat hoeden,legt de schaapherder eerst van alles uit over het functioneren van een schaap en een schaapskudde. Zo zijn schapen kuddedieren bij uitstek. Zoals een ruiter wellicht een band opbouwt met zijn paard, zo is er tussen een schaapherder en een schaap geen enkele ‘persoonlijke’ relatie. Een schaap staat een één-op-één relatie niet toe en gaat geheel op in de kuddesfeer. Degene die de kudde het meest actief stuurt is, uiteraard in samenspel met de schaapherder, de schaapshond. In de meeste gevallen is dat een bordercollie; een slimme en actieve hond die speciaal voor het drijfwerk van kuddes is gefokt in het grensgebied tussen Noord-Engeland en Schotland. De schaapherder legt uit hoe de bordercollie te werk gaat. En vertelt

134

Alternatieve programma’s

tevens hoe de schapen het beste over een uitgezet parcours kunnen worden gestuurd. Heerlijk buiten in de natuur, ver van de werkroutine, gaan uw medewerkers zelf aan de slag om een roedel schapen hun wil op te leggen. De schaapherder deelt de groep deelnemers eerst in twee of meerdere teams in om zo het wedstrijdelement aan het daadwerkelijk schapen drijven toe te voegen. De medewerkers, die goed naar de schaapherder hebben geluisterd en het optreden van de bordercollie het beste hebben geobserveerd, zijn veelal het meest succesvol bij het opdrijven van de schapen. Degene die niet zo goed hebben opgelet zullen uitermate veel moeite hebben om de schapen hun wil op te leggen, want schapen zijn zeer eigenzinnig. Er gaat dan ook regelmatig van alles mis en de lachsalvo’s zijn dan ook niet van de lucht. Naast het zo op een humoristische wijze voeden van de teamspirit kan er ook nog serieuzer worden geëvalueerd om te zien wat er nu daadwerkelijk fout of goed is gegaan in de samenwerking. Want schapendrijven kan ook als metafoor worden gebruikt voor het persoonlijk functioneren van de deelnemers en de collectieve prestatie van het team of de teams. <

Roofvogelclinic:

‘Zo vrij als een vogel’

De roofvogelclinic is zeker voor mensen die niet gewend zijn om met deze imponerende vogels om te gaan een bijzonder evenement. De clinic laat de deelnemers de impact van roofvogels op de mens zien en ervaren. De gepassioneerde valkenier begint zijn beeldend verhaal met een kleine duikvlucht in de eeuwenoude geschiedenis van het valkeniersberoep. In het veld illustreren de diverse roofvogels, zoals uiteraard valken, maar ook uilen, buizerds, gieren en haviken zijn betoog. De valkenier verleidt de twintig roofvogels, die hij normaal bij zich heeft, met lokaas tot spectaculaire manoeuvres in de lucht. Vooral de Amerikaanse zeearend, beter bekend als Uncle Sam in het wapen van de Verenigde Staten, maakt daarbij, als de grootste van het stel, indruk door de kracht die hij uitstraalt. De valkenier legt uit dat deze zeearend de meester van het luchtruim is en in wezen geen natuurlijke vijanden kent. Zijn de vrouwelijke deelnemers in het algemeen het meest gecharmeerd van de ingetogen uilen, bij de mannen is de macho Amerikaanse zeearend veruit favoriet. Met een spanwijdte van tot wel anderhalve meter imponeren de vogels de toeschouwers door rakelings tussen, langs en over hen heen te vliegen. Degenen die het aandurven mogen ervaren hoe

het is om een roofvogel van wel zeer dichtbij te zien door hem of haar op de arm te nemen. Daartoe krijgt men een speciale leren handschoen voor de linkerarm omgegespt. De interactie met de roofvogel wordt dan pas echt indrukwekkend. Deze accepteert in de meeste gevallen de persoon bij wie hij op de arm zit in zijn omgeving en laat een bijzondere indruk achter door zijn grootte en zijn natuurlijk overwicht. De deelnemers wordt onder meer geleerd hoe ze de roofvogels ‘de baas zijn’, hen kunnen belonen en ook hoe ze hen een loer kunnen draaien! Het kan zijn dat een vogel niet bij een deelnemer op de arm wil gaan zitten, ook al is daar aas voor hem te vinden. De ervaren valkenier zal dan uitleggen dat de vogel spanning bij de ‘leerlingvalkenier’ voelt en zich niet in diens energie wil ophouden. Bij de evaluatie kan dan naar voren komen dat de betreffende deelnemer ofwel angstig is of simpelweg niet goed in zijn vel zit, mogelijk licht gespannen is. Een vogel kan dit door zijn sensitiviteit direct aanvoelen en zo de deelnemer ook nog een persoonlijke boodschap meegeven. Aan de roofvogelclinic kan door de valkenier door indeling in groepen ook een wedstrijdelement worden toegevoegd dat een krachtige bijdrage kan leveren aan de teamspirit. <

135

Programma’s

U heeft diverse mogelijkheden

Span of Control Incentive of event in te zetten als hoogwaardig hoofdprogramma of actief middagprogramma. Tijdsduur: 2,5 - 4 uur Aantal personen: 3 tot 150 personen

Span of Control wisselprogramma Incentive of event in te zetten als hoogwaardig hoofdprogramma of actief middagprogramma. Gelijk in uitvoering als Span of Control, alleen mensen wisselen waardoor er minder aanspanningen nodig zijn. Tijdsduur: 2,5 - 4 uur Aantal personen: 6 tot 300 personen

Cross country Incentive of event in te zetten als enerverende break of voor actieve relatiemarkting. Een avontuurlijke rit door de bossen onder leiding van topkoetsiers. Tijdsduur: 1 - 2,5 uur Aantal personen: 4 tot 500 personen >>

137

Programma’s Een aantal mensen uit de groep wordt onderworpen aan het paardenfluisteren, terwijl de overigen te horen en te zien krijgen wat nu werkelijk de essentie van communicatie is

Paardencoaching Reflectie-instrument te gebruiken door trainers en coaches. Intensieve sessie waarbij deelnemers ruim aan bod komen. Tijdsduur: 1,5 - 3 uur Aantal personen: 1 tot 12 personen

Paardencoaching knipoog Reflectie-instrument te gebruiken door trainers en coaches. Informatieve sessie waarbij alle deelnemers aan bod komen. Tijdsduur: 1,5 - 3 uur Aantal personen: 4 tot 25 personen

Paardenfluisteren demonstratie Een kennismaking met het begrip paardenfluisteren. Een aantal mensen uit de groep wordt onderworpen aan het paardenfluisteren, terwijl de overigen te horen en te zien krijgen wat nu werkelijk de essentie van communicatie is. Tijdsduur: 1,5 uur Aantal personen: 4 tot 250 personen

Wees op je hoede (schapendrijven) Demonstratie en oefeningen met een kudde schapen onder begeleiding van een herder. Actieve teambuilding of actief intermezzo. Tijdsduur: 1,5 uur Aantal personen: 3 tot 250 personen

Combinatie paardenfluisteren & schapendrijven Actief middagprogramma waarbij de deelnemers beide onderdelen ervaren. Tijdsduur: 3-4 uur Aantal personen: 6 tot 500 personen

Combinatie cross country & schapendrijven Actief middagprogramma waarbij de deelnemers beide onderdelen ervaren. Tijdsduur: 3-4 uur Aantal personen: 6 tot 500 personen

Carrousel cross country & paardenfluisteren & valkenieren & schapendrijven Actief dagprogramma waarbij de deelnemers alle onderdelen ervaren. Tijdsduur: 3-6 uur Aantal personen: 6 tot 500 personen

Carrousel cross country & paardenfluisteren & natuurtocht & schapendrijven Actief dagprogramma waarbij de deelnemers alle onderdelen ervaren. Tijdsduur: 3-6 uur Aantal personen: 6 tot 500 personen

139

Referenties

140

Referenties

141

Nawoord

Tot ziens

Als ik dit fraaie boek doorblader, zie ik mij bevestigt in mijn visie dat Span of Control een bijzonder waardevol trainingsinstrument en evenement is. De afwisselende verhalen, de interessante meningen, de mooie locaties, de lezenswaardige informatie en de beeldende fotografie laten zien waar Span of Control voor staat: een krachtig A-merk met een natuurlijke uitstraling dat mens en organisatie op een unieke manier voor persoonlijk leiderschap en groepsontwikkeling van dienst kan zijn. Ik stel het op prijs om u, als het u zo uitkomt, eens met de leidsels in de hand te mogen begroeten. Sam Verwaijen Directeur

143

Colofon

Uitgever Het Glazen Huis Oudhuizerstraat 31-33, 7382 BS Klarenbeek 055 301 10 82, [email protected] www.glazenhuis.nl Fotografie Sam Verwaijen, Gerhard Witteveen, Moniek Polak Redactie Sam Verwaijen EventView Met dank aan Edwin de Beukelaar, Patricia Bloemzaad, Ecu van Doorn, Erik Eshuis, Bennie Essenstam, Reint Gaastra, Henk Garrits, Pam van Geloven, Ton Gimbrère, Herman ter Harmsel, Ruud Knaapen, Monique Linthorst, Toon Mentink, Dennis Peters, Koos de Ronde , Rens Slot, Patrick Teunissen, Bertus Verwaijen, Kristel Visser, Kasper Wesseling, Mark Weusthof Vormgeving en opmaak EventView Productie EventView Elisabethhof 21G, 2353 EW Leiderdorp 071 589 38 32, [email protected] www.eventview.nl Drukwerk Drukkerij Groen Bronnen Diverse websites en internet-encyclopedia zoals Wikipedia Copyright Het overnemen van welk deel van de inhoud van dit boek dan ook, is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. Verantwoordelijkheid Aan alle teksten wordt de grootst mogelijke zorg besteed, desondanks zijn fouten niet helemaal te voorkomen. Daarom kan er geen verantwoordelijkheid worden aanvaard voor eventuele onvoorziene gevolgen.

Paardendiepgang Paardenmennen is in de Span of Control-variant een bijzondere belevenis. En is als trainingsinstrument, als managementmetafoor, een krachtig startpunt voor een brainstorm, een evaluatie, een betekenisvol gesprek, een teamcoaching en leiderschapsontwikkeling. Tijdens Span of Control komen de deelnemers door de interactie met de natuur, met de paarden, de koetsiers, de spreekstalmeester en de collega’s in een ontspannen atmosfeer. Deze sfeer, de bijzondere ervaring en de opgedane inzichten zorgen ervoor dat in een opvolgende sessie op een bijzondere locatie in Nederland de gestelde doelen sneller worden gerealiseerd. Span of Control is dan ook een spannende buitenactiviteit waarbij medewerkers, managers, klanten en relaties letterlijk en figuurlijk de gebaande paden

Span of Control B.V. Oudhuizerstraat 31-33 7382 BS Klarenbeek Telefoon 055 - 301 29 45 Telefax 055 - 301 10 83 www.spanofcontrol.nl [email protected]