pa ard en ziel
Coaching met
paarden Ik herinner me nog goed dat ik Fay Ray voor het eerst zag. In een oogverblindende avondjurk zat zij geduldig op een barkruk. Aan niets was af te lezen dat deze hond het niet naar haar zin had. Sterker nog, ontwapenend keek zij in de lens. Toch drong zich een gevoel van ongemak aan mij op. Alsof er te veel ziel in de foto zat. Had Fay het wel echt naar haar zin? Of was hier de mens aan het werk om de natuur te vormen naar zijn eigen evenbeeld? Fotograaf William Wegman heeft altijd gezegd dat Fay genoot van de aandacht die het poseren met zich meebracht. Zij had een eindeloos geduld en liet zich gelaten in ieder gewenste pose plaatsen. Diezelfde gelatenheid weerspiegelt zij in haar foto’s. Zij drukken mij altijd met de neus op de feiten: wat is de essentie van het bestaan en wat hebben wij nodig om onszelf te presenteren aan de wereld?
41 onkruid 195
Met het oog naar de ziel
pa ard en ziel
onkruid 195
42
Weimaraner Fay Ray
D
e fotograaf William Wegman fotografeerde jarenlang zijn twee zilvergrijze Weimaraners Man Ray en Fay Ray uitgedost in chique kledij, in poses die alleen voor mensen zijn weggelegd. De ontwapenende blik van de honden, die er overigens werkelijk geen problemen mee leken te hebben, drukte de New Yorkse nouveau riche op hun pathologische behoefte aan uiterlijk vertoon in plaats van innerlijke kracht. Die innerlijke kracht of juist het gebrek eraan werd door Man en Fay Ray in een klap op tafel gelegd. De honden van Wegman wijzen met speels gemak op onze stereotype behoeften. Daar sta je dan met je Louis Vutton tas vol blackberries en andere gadgets voor een foto met een hond in Gucci outfit. De natuur is een zeer krachtige spiegel van de ziel. Zelfs van die delen die we zelf niet of nauwelijks kennen. De eeuwenlange relatie die wij mensen met dieren zijn aangegaan, kan ons in de zoektocht naar onze eigen identiteit van dienst zijn. De zoektocht naar ons zelf. Wie we echt zijn, hoe we reageren op verschillende relaties en vooral de barrières die we in de loop van ons leven hebben opgeworpen om de wereld open en vanuit onszelf tegemoet te treden. De honden hoeven niet te zeggen: Kijk ons nou staan. Zonder oordelen ervaren ze de situatie waarin ze door ons mensen zijn gebracht. En laten die pure ervaring zien, voor ons mensen vol van emotie en moraal, maar voor hen zonder oordeel. Voilà de spiegel. Net als Man Ray en Fay Ray bezitten paarden een vermogen om diep tot ons mensen door te dringen. De vele trainers en coaches die met paarden werken zeggen in feite allemaal hetzelfde. Wat
er precies gebeurt is niet altijd duidelijk, maar dat paarden ons in bewustwordingsprocessen kunnen helpen, staat voor ieder van hen als een paal boven water.
Hoogsensitief Is het misschien het ontwapenende effect van de confrontatie met een zo groot wezen dat van nature hoog sensitief en sensibel is? Rupert Sheldrake meent dat paarden, net als honden en katten, onder invloed zijn van morfische velden. Deze velden omringen ons net als magnetische velden (zie interview Sheldrake, Onkruid 194). Via morfische resonantie kunnen paard en mens of hond en mens op elkaar intunen. Het dier kan dan volgens Sheldrake tot telepathisch handelen komen. Zoals de hond die voor de deur gaan zitten wachten op het moment dat zijn baas bedenkt dat hij naar huis gaat. Of zoals immense zwermen vogels die vrijwel synchroon allerlei wijzigingen in vluchtpatronen laten zien, zodat het lijkt alsof de zwerm één is. Onderzoek waarin de reactiesnelheid van vogels vergeleken wordt met de reactiesnelheid in deze vluchten wijst erop dat de vogels in hun vlucht niet reageren op de zwenkingen van anderen maar dat ze patronen volgen die leidend zijn voor de vlucht van elk individu. Misschien is het morfisch veld de onzichtbare dimensie waarlangs een kudde gestalte krijgt, zelfs een kudde van twee zoals bij coaching meestal het geval is. Het paard zou via telepathisch contact met een deelnemer snel tot de kern kunnen doordringen en via datzelfde veld ook de coach aanwijzingen kunnen geven. Tijdens mijn gesprekken met diverse coaches heb ik mij erover verbaasd dat vrijwel iedere coach en trainer talloze voorbeelden kan noemen van domi
Coaching tijdens het vormen van een kudde van twee
43 onkruid 195
Honden en paarden bezitten het vermogen om diep tot mensen door te dringen
advertentie
start in januari 2011 voor de 25e keer de opleiding tot:
Reïncarnatietherapeut
(in Utrecht en Hoeven)
(twee jaar)
Thematisch werken met ervaringen uit vorige levens, prenatale periode, geboorte en jeugd.
Introductiedagen:
16 mei en 26 september 2010
Inlichtingen en uitgebreide brochure bij: Postadres SRN: Jeannette Bakx, Blekersdijk 7, 3311 LC Dordrecht Tel. 06 36 14 38 00, e-mail:
[email protected], website: www.SRN-opleiding.nl
onkruid 195
44
nante gedachten die ontstaan zodra het
paard een verbinding met de deelnemer aangaat. Bij toetsing van die gedachten bij de deelnemers komt vaak een heel proces van herkenning en erkenning op gang. Dit kan soms buitengewoon emotioneel zijn en diep weggeborgen hebben gezeten.
Mimiek Er zijn nog twee andere vanuit de evolutie ontstane eigenschappen behulpzaam bij het werken met paarden. Allereerst is dat hun hoog ontwikkelde waarnemingsen reactiestructuur. Heeft het paard voor de willekeurige voorbijganger nauwelijks mimiek, een collega in de kudde neemt voortdurend allerlei veranderingen waar. En dat kunnen er bij een paard nogal wat zijn. Naast de grovere bewegingen als wegrennen en het hoofd attent omhoog doen, heeft het paard een heel arsenaal aan subtiele bewegingen en geluiden (oren, adem, vel, oppervlakkige spieren, staart, mond en lippen) die feilloos aan de kuddegenoten doorgeven hoe het
Ferdinand Aukes van InnerQi
er met de emotionele gesteldheid van het betrokken dier voorstaat. En of er bedreigingen zijn waarop het maar beter is te reageren. Een tweede eigenschap die veel van het gedrag van paarden in een coachingssituatie kan verklaren is de intrinsieke behoefte om een kudde aan te gaan (zie het kader op pagina 46). Ferdinand Aukes van InnerQi zet paarden in bij individuele coaching. Hij heeft jarenlang gewerkt met paarden zonder zich bewust te zijn van hun potentie om mensen te helpen bij het in contact komen met hun ziel. Tot hij een training volgde bij Monty Roberts in de USA ; een gelauwerde natural horseman. Daar ging een wereld voor hem open. “Paarden dringen snel door tot de kern. In vergelijking met mensen hebben zij een eerlijke, niet-genormeerde communicatie. Mensen zeggen het één en doen het ander. Een paard laat zich door onze taal niet misleiden. Feilloos pakt hij de nonverbale communicatie op die ieder mens uitzendt. En dat niet alleen: hij reageert direct vanuit zijn behoefte om onderdeel te zijn van een kudde (zie kader), zijn eigen aard en instinct als vluchtdier. Een paard oordeelt niet, hij reageert alleen maar op de situatie. Zoekt zijn eigen veiligheid.” Op de vraag waarom paarden zoveel bij mensen losmaken heeft Ferdinand geen pasklaar antwoord. “Ik werk altijd met de paarden in een cirkel of een afgezet stuk van een rijbaan. Eén voor één nodig ik iemand uit in de cirkel te komen samen met het paard en te ervaren
45 onkruid 195
School voor Reïncarnatietherapie Nederland
In vergelijking met mensen hebben paarden een eerlijke, niet-genormeerde communicatie.
pa ard en ziel
“Paarden zijn in staat je uit je ‘comfortzone’ te halen”
Leven in een kudde Jarenlang was Machteld van Dierendonck verbonden als ethologe aan de
gedrag van paarden in familiekoppels op IJsland. IJslandse paarden zijn robuust en leven op hun geboortegronden. Veel natuurlijk gedrag is daar in een redelijk gecontroleerde setting te bestuderen. Machteld erkent de waarde van paarden bij coaching en training.
onkruid 195
46
“Als prooi- en vluchtdier is een paard van nature koppels gaan vormen die ze veiligheid bieden”, vertelt Machteld. “Een eeuwenlange evolutie heeft ertoe bijgedragen dat de behoefte aan een kudde in hun hersenen is vastgelegd.” Deze structuren in de hersenen worden voortdurend getriggerd. Ze hangen samen met sociaal en seksueel gedrag. Dit gedrag wordt neurobiologisch beloond. “Bij honger is het glucosegehalte in het lichaam te laag. Zodra je dan gaat eten verdwijnt de honger. Bij sociaal en seksueel gedrag is de actie – in het geval van het voorbeeld het eten – en de reactie – het verdwijnen van de honger – veel minder direct waarneembaar. Zo brengt de hengst het dekken in de zomer waarschijnlijk niet in verband met de veulens die elf maanden later geboren worden. Kortom: bij sociaal en seksueel gedrag volgen actie en reactie elkaar pas na lange tijd op.” Om er nu toch voor te zorgen dat het voor de soort onmisbare paringsgedrag optreedt, maken de hersenen endorfinen aan die het sociaal en seksueel gedrag ‘intern’ belonen. Endor-
fine is pijnstillend en heeft een verlichtend effect. Deze neurobiologische stimulus geeft paarden een interne behoefte om een kudde aan te gaan. Haal je een paard uit een kudde en zet je hem met jezelf samen in een omsloten ruimte, dan zal het paard de neiging hebben om met jou die kudde aan te gaan. Hij zal overigens dezelfde reactie laten zien als je hem met een geit of een schaap in die ruimte plaatst. Zodra een paard alleen met een mens in een ring komt vormt hij dus instinctief een kudde met die mens. Deze behoefte om zich aan te sluiten komt dicht
Machteld tijdens een rit door de bossen met twee van haar IJslandse paarden
bij de behoefte van mensen om ‘ergens bij te horen’. Tijdens de sessies met paarden wordt het paard volledig in zijn waarde gelaten. Machteld: “Daarom is het van belang dat een paard controle kan houden over de situatie. Vaak worden de trainingen in een afgesloten cirkel gehouden. Een paard dat er geen zin in heeft kan zich in die situatie niet goed afsluiten. Zodra de ruimte een hoek heeft kan hij zich onttrekken aan de situatie door met zijn neus in de hoek te gaan staan. Dat is belangrijk voor zijn eigen controle en zijn welbevinden.”
vol vertrouwen. De relatie met het paard gaf haar vertrouwen en de moed om initiatief te nemen. Een dag later zag ik haar spelend met een ander kind over het terrein lopen. Blijkbaar had het paard de essentie geraakt.” Zodra je met paardencoaches praat over hun werk komen de mooiste verhalen naar boven. Maar het gaat ook wel eens anders. “Soms reageert een paard helemaal niet op iemand. Er gebeurt dan gewoon niets”, aldus Nella van Wijgerden. Samen met Corine Vogelaar gebruikt zij binnen Centaur paarden om mensen in Autistisch contact te brengen met zichzelf en met Laatst trainde ik met ‘young high hun kracht. potentials’ van het Havenbedrijf Rotterdam. Stapt één van de deelnemers zo, Corine is de paardenvrouw, Nella is psychotherapeut. Nella heeft door de recht op het paard af. Paard draait zich trainingen de kwaliteiten van paarden om en duwt hem nadrukkelijk opzij. De man in kwestie gaat daadwerkelijk opzij leren kennen. “Vaak kom ik in één sessie met een paard al diep bij de deelnemers en op mijn vraag wat er gebeurt zegt binnen. Bovendien krijg ik van het paard hij dat hij zich altijd aanpast.” Met hem andere dingen door dan in een gewone heeft Ferdinand doorgewerkt om zich ‘praatsessie’. Het lijkt alsof ik in een enerniet alleen maar reactief aan te passen getisch veld van het paard terechtkom maar ook daadwerkelijk leiding nemen en dat dat paard als hij een klik heeft met en zorgen dat je daar uitkomt waar je de deelnemer inzoomt op dat wat echt wezen wil. Naast deze wat hardere confronte- belangrijk is. Tijdens de sessies kunnen alle zeven lagen van bewustzijn aanrende momenten heeft Ferdinand geraakt worden. Vaak heeft het paard de nodige zachte transformaties daarin de leiding. Die wijst me zonder meegemaakt. “Zo heb ik ooit een woorden waaraan we werken.” sessie gehad met een moeder en Corine: “Het gaat er niet om dat wij haar autistische dochter tijdens analyseren en suggesties doen wat er een vakantieweek van VakantieAnders in de Belgische Ardennen. kan spelen. Nee, het is juist belangrijk Contact leggen was erg moeilijk om mensen de gelegenheid te geven kennis te maken met hun eigen gevoel en voor het kind. Geregeerd door te laten erkennen wat is. Dat kan soms angst en onzekerheid sloot ze heel heftige emoties aan de oppervlakte zich compleet af. Het logische brengen, die Nella dan als dat nodig is gevolg was dat de andere kinderen haar negeerden. Tijdens weet op te vangen.” Dan betreed ik zelf de ring. De zwarte de eerste sessie met de paarFriese hengst staat geduldig in de cirkel den was het direct raak. Het te wachten. Met veertig jaar ervaring paard doorbrak meteen de ‘stilte’. Hij ging in contact met met paarden en zes paarden thuis in het land, voel ik me volledig vrij en onbehet meisje en dat reageerde onmiddellijk eerlijk, open en vangen. Maar nog geen minuut later is wat er gebeurt. Wat je dan voelt, denkt en doet. Ik zie dan vaak dat de paarden in staat zijn om je uit je ‘comfortzone’ te halen”, zegt Ferdinand. “Door je in een setting te brengen waarin je nog nooit bent geweest, kun je niet meer op je automatische piloot gaan en reageer je vanuit een soort oerinstinct. Omdat een paard in zijn behoefte om een kudde te vormen van nature gaat testen wat hij aan je heeft, ontstaat er bijna altijd één of andere vorm van interactie.
47 onkruid 195
Universiteit van Utrecht. Daar deed zij onder meer onderzoek naar het sociale
advertentie
“Tijdens de sessies kunnen alle zeven lagen van het bewustzijn aangeraakt worden” Werken met Paarden
..... ontmoet jezelf en de ander
Dagcursussen bewustwording en spirituele groei “Een ontmoeting met een paard is onvergetelijk. Waarom eigenlijk?
Omdat paarden onvoorwaardelijk eerlijk zijn.” KORTING OP DE CURSUSPRIJS SPECIAAL VOOR ONKRUID-LEZERS
Teambuilding, coaching of training voor bedrijven “De impact die je zelf kunt hebben op een ander, wordt direct gespiegeld door het paard.
Een snellere feedback kun je niet hebben.”
NIEUW Cursus Werken met paarden voor therapeuten Werken met paarden, Hees 38, 7963 PB Ruinen (Dr.) T 0522 471106 / 06 16668870, E
[email protected], www.werkenmetpaarden.nl
onkruid 195
49
onkruid 195
48
Unique is een gevoelige merrie en wacht met het maken van verbinding
pa ard en ziel
In het werken met paarden is het belangrijk dat mensen zich realiseren dat er geen goed of fout bestaat gevoelens van ongemak en de zin of zinloosheid van mijn aanwezigheid dringen zich aan mij op. Als het paard niet reageert, besluit ik hem eerst te negeren en realiseer me tegelijkertijd dat ik de strijd met hem aanga. Dominant? Ik? Ja, natuurlijk weet ik dat donders goed. Het paard komt in beweging. Recht op mij af en er ontspint zich een wisselwerking waarbij wij beiden op subtiele en minder
subtiele manieren onze verhouding aftasten, grenzen verkennen. Ik merk dat ik het paard niet verder toe kan laten. En realiseer mij dat er recentelijk te veel is gebeurd, te veel open ligt. Na de sessie loop ik enigszins verdoofd de zon in. Op het gras liggen twee honden samen knagend op hun bot.
onkruid 195
De zeven lagen van bewustzijn die Nella en Corine hanteren zijn het fysiek, mentaal, emotioneel, sociaal, energetisch, spiritueel en zielebewustzijn. Als mensen voor het eerst met paarden werken is het spirituele bewustzijn nadrukkelijk aanwezig. Hoe ga je om met intuïtief weten? Ben jij je bewust van het feit dat je meer kunt ervaren dan wat je met je vijf zintuigen (zien, horen, ruiken, voelen, proeven) waarneemt? Durf je te luisteren naar je intuïtie? Dat zijn stuk voor stuk vragen die mensen gedwongen worden zich te stellen zodra ze in de baan worden uitgenodigd. “Het fysiek bewustzijn heeft vooral betrekking op wat je voelt en ervaart in je eigen lichaam”, aldus Nella. “Is het
www.innerqi.nl www.centaurvogelaar.nl
warm of koud? Heb je ergens pijn? Waar zit je ademhaling? Dit soort vragen hebben allemaal te maken met het fysieke bewustzijn. Het paard kan op dit fysieke bewustzijn reageren, het soms zelfs letterlijk aanraken. Naar een verkrampte schouder gaan of juist weglopen door te veel fysiek ongemak.” Het mentale bewustzijn is de tweede laag waarop het werk zich kan concentreren. Nella: “Het gaat dan voornamelijk om vragen als: wat vind en denk je? Hoe afgeleid of geconcentreerd ben je? Veel mensen hebben al een oordeel klaar nog voor ze aan interactie met het paard toe zijn. Of ze worden krampachtig omdat ze denken dat ze moeten presteren. Ook ervaren zij de druk van
Specia al voor lezers van Onkruid biedt Centaur Vogela ar dri e workshops aan, op 13 mei, 29 mei en 26 juni 2010. Het progra mma ziet er in hoofdlijnen als volgt uit : • Introductie op de lee f- en denkwereld van paa rden • Obser veren van de paa rden en reflectie op jezelf • Werken met de paa rden aan een lange lijn • Leiding geven aan een loslop end paa rd • Fee dback op je ervari ngen. Als je Onkruid 195 me ene emt, ont vang je ongeve er 10% kor tin g. Kijk voor me er informatie op ww w.c ent aur vogela ar.nl
De zeven lagen van bewustzijn 50
Zelf naar de paarden?
anderen die om de ring heen staan. Een volstrekt normale zaak want in ons dagelijks leven komt dit maar al te vaak voor. In het werken met paarden is het erg belangrijk dat mensen zich realiseren dat er geen goed of fout bestaat. Het paard reageert ‘van nature’ zonder oordeel en als deelnemer is het vaak al een hele mooie stap om zonder oordeel of prestatiedwang in de cirkel te staan.” Dicht tegen het mentale en het fysieke ligt het emotionele bewustzijn. Soms is het zelfs lastig uit elkaar te houden. Pijntjes kunnen op spanningen wijzen en die zeggen op hun beurt weer iets over de emoties. “Wat is je gevoel? Ben je rustig of juist onrustig? Ontspannen of gespannen, afwachtend,
angstig? Afgesloten van je gevoel of geïrriteerd? Dat zijn zaken waarop het paard sterk reageert. En die reacties vertalen wij dan naar vragen.” Het sociaal bewustzijn is de vierde bewustzijnslaag die tijdens het werken met de paarden aan de oppervlakte kan komen. Met vragen als: hoe is je verbinding, je samenspel, je afstemming op de ander en de omgeving? Welke positie neem je in ten opzichte van anderen? En laat je je zien of niet? “Unique is bijvoorbeeld een heel gevoelig paard”, zegt Nella. “Zij is een echt vuurpaard. Heeft een enorme behoefte om te plezieren. Zij is geen leider, ze is eerder kwetsbaar en in de kudde op zoek naar een positie die haar
zekerheid geeft. ” Wie rust en zekerheid uitstraalt zal op een paard als Unique een enorme aantrekkingskracht hebben. Aan de veiligheid en geborgenheid zal zij zich graag onderwerpen. Voltaire is onvergelijkbaar met Unique. Een echte macho; een houtpaard. “Hij is ook in zijn relatie met de mens onvermoeibaar op zoek naar leiderschap. Dominant gedrag, dat zich in eerste instantie uit in negeren, opdrijven en opdringen. Zodra hij zijn toppositie heeft veilig gesteld doordat hij het gedrag en de plaats van andere paarden in de kudde kan bepalen ontstaat er bij hem een innerlijke rust.,” zegt Nella. Voltaire laat altijd heel duidelijk zien of mensen hun grenzen
stellen. Kun je voelen of de ander jouw ruimte in beslag neemt en ben jij je bewust als de ander dat bij jou doet? Nella: “Als mensen Voltaire’s grensoverschrijdend gedrag toelaten, laat ik ze meestal eerst even tobben. Dan pas kan er een bewustwordingsen transformatieproces ontstaan.” Tot slot kan tijdens een sessie met de paarden de zevende bewustzijnslaag – die van het zielebewustzijn – worden aangeraakt. Nella: “Waarom ben je er, waarom besta je? Wat is het doel in je leven? Ben je verbonden met iets wat groter en ruimer is dan jij bent? Mensen kunnen ineens overspoeld worden door grote vragen.”
51 onkruid 195
het kermis in mijn hoofd. Tal van vragen,
“Een paard oordeelt niet, hij reageert alleen maar op de situatie”
