OVERLEVENISMEEDOEN. Ook in de Sport!

OVERLEVENISMEEDOEN Ook in de Sport!

Notitie Sportraad Apeldoorn (VSA) over de toekomstige sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn, mei 2013

2

3

Inhoud Hoofdstuk 1: Inleiding

Hoofdstuk 2:

pagina 5

Samenvatting en vervolgstappen

pagina 7

Landelijke trends en ontwikkelingen Stand van zaken: • Rijksbeleid • Provinciaal beleid • Lokaal beleid

pagina 9

Hoofdstuk 4:

pagina 11 pagina 13 pagina 14

De vitale sportvereniging

Hoofdstuk 5:

pagina 17

Sportaccommodatiebeleid

Hoofdstuk 6:

pagina 21

Huidige en toekomstige situatie

Hoofdstuk 7:

pagina 23

De rol en het toekomstig verwachtingspatroon van: • Gemeente Apeldoorn • De sportverenigingen • Sportraad Apeldoorn

pagina 37 pagina 39 pagina 40

Hoofdstuk 3:

Bijlagen:

• Overzicht van het aantal actieve sporters per tak van sport in verenigingsverband • Overzicht van het aantal gymzalen en sporthallen • Overzicht aantal voetbalverenigingen in relatie tot de aanwezige en noodzakelijke wedstrijdvelden • Overzicht van het aantal verzonden vragenlijsten in relatie tot terugontvangen lijsten • Overzicht van en inzicht in reacties van verenigingen over samenwerking met andere verenigingen/partijen • Overzicht van de wens voor een eigen accommodatie • Overzicht gebruik accommodatie door derden • Overzicht toekomstige samenwerking met andere verenigingen/partijen • Overzicht van verwachte uitbreiding van aantal actieve leden • Overzicht van verwachtingspatroon/visie over toekomstige sportinfrastructuur

pagina 43 pagina 46

pagina 48

pagina 49

pagina 50 pagina 52 pagina 54 pagina 55 pagina 58 pagina 61

4

5

Hoofdstuk 1 Inleiding Voor u ligt een notitie die richting geeft op welke wijze volgens de Sportraad Apeldoorn vanaf het jaar 2014 invulling zou moeten worden gegeven aan de sportinfrastructuur in de gemeente Apeldoorn. Aanleidingen hiertoe zijn: • De kerntakendiscussie die in 2010 heeft plaatsgevonden (wat doen wij als Gemeente nog zelf en wat laten wij over aan de burgers en organisaties). • De bezuinigingen in het kader van de Voorjaarsnota 2011 en de Zomernota 2012. • Het niet meer up to date hebben van een nota sportbeleid. Sportraad Apeldoorn heeft het initiatief genomen om hiervoor een eerste aanzet te geven.

Niet alle facetten van het sportbeleid zullen in deze notitie aandacht krijgen. Ingegaan wordt op onder meer het optimaliseren en waar gewenst dan wel noodzakelijk afstoten van sportvoorzieningen, alsmede op het samenwerken en waar gewenst dan wel noodzakelijk fuseren van sportverenigingen. Beide facetten passen binnen het huidig sportbeleid van de gemeente Apeldoorn, voortvloeiende uit de besluitvorming die in de jaren 2010 tot en met 2012 in de gemeenteraad van Apeldoorn heeft plaatsgevonden.

Daarnaast wordt in de notitie inzicht gegeven in de volgende items: • De huidige en toekomstige situatie voor wat betreft de sportparticipatie, het aantal sportvoorzieningen en het aantal sportverenigingen in de gemeente Apeldoorn. • De demogra�ische ontwikkelingen in de gemeente Apeldoorn. • De nieuwe en toekomstige sportontwikkelingen en trends op landelijk, provinciaal en lokaal niveau. • Op welke wijze kan nog worden voldaan aan behoud en optimalisering van een sportinfrastructuur en wat wordt verstaan onder een vitale sportvereniging. • De rol en het toekomstig verwachtingspatroon van het gemeentebestuur van Apeldoorn, de sportverenigingen en Sportraad Apeldoorn. De conclusies uit vorenstaande zijn samengevat in hoofdstuk 2.

Wij hopen dat deze notitie een bijdrage levert aan het toekomstig sportbeleid van de gemeente Apeldoorn. Een antwoord geeft op een terugtredende overheid die meer verantwoordelijkheid neerlegt bij de samenleving door middel van burgerinitiatief. Een activerende en faciliterende overheid die meer ruimte geeft voor eigen initiatief uit de samenleving. Een overheid die minder zelf taken uitvoert. Waar overheid, de gemeente zich terugtrekt, wordt een groter beroep gedaan op eigen initiatief in de samenleving. Laat sportend Apeldoorn hiervan een goed voorbeeld zijn.

6

7

Hoofdstuk 2 Samenvatting Als tegenhanger van de individualisering is de trend van nieuw collectivisme ontstaan. Daarnaast is er een beweging richting minder verzorgingsstaat en meer eigen verantwoordelijkheid voor burgers voor hun individuele en maatschappelijke ontwikkeling. Ook in Apeldoorn is deze tendens waarneembaar.

Mede ingegeven door de bezuinigingen heeft de burger in Apeldoorn te maken met een terugtredende overheid, die zich alleen nog bezig houdt met een nog nieuw vast te stellen sportbeleid. Opteert voor een regiefunctie, waarbij zij binnen de �inanciële kaders faciliterend bezig blijft en waar nodig maatwerk verricht. Een gemeente, die zich uitspreekt voor (meer) samenwerking dan wel fusie tussen de sportverenigingen om te komen tot sterke sportverenigingen en voor een optimalisering en waar nodig afstoting van gemeentelijke sportvoorzieningen. De positie van de sportvereniging is aan verandering onderhevig. Onder druk van veranderende behoeften, een kostenbewustere overheid en een afnemende bereidheid tot vrijwilligerswerk wordt de traditionele sportvereniging gedwongen na te denken over haar rol en deze te heroverwegen. Ook wordt verwacht dat zij een bijdrage levert aan bredere maatschappelijke thema’s. Zo worden steeds meer verantwoordelijkheden bij de sportvereniging neergelegd. Kwaliteit is daarbij het motto. Het is een verkeerde gedachte dat de sportvereniging dit op eigen kracht kan en zal oppakken. Zij zal hierin moeten worden uitgedaagd en geholpen. Noodzakelijk is dat er een proces in gang wordt gezet, waarbij alle betrokken partijen zich moeten beraden over de wijze waarop nog een gezonde sportinfrastructuur in de gemeente Apeldoorn in stand kan worden gehouden. Begrippen als eigen verantwoordelijkheid, geloofwaardigheid, zorgvuldigheid, durf, lef en over de schutting kijken zijn hierbij belangrijk.

Het staat onomstotelijk vast dat het in stand houden van een gezonde sportinfrastructuur alleen mogelijk is met ondersteuning door de gemeente. De Sportraad in zijn nieuwe vorm kan hierin een belangrijke bijdrage leveren en een rol spelen.

Apeldoorn groeit nauwelijks meer en vergrijst. De leeftijdscategorie jongvolwassenen (18-34 jaar) is ver ondervertegenwoordigd. Daarnaast blijkt dat met name het aantal inwoners in de leeftijdsgroep 8 tot 24 jaar de afgelopen jaren is afgenomen. Dit heeft ook gevolgen voor de sportdeelname. Ingegeven door de genomen bezuinigingsmaatregelen op het onderdeel sport en door een terugtredende overheid zal de sportdeelname niet gaan toenemen en wel met name in verenigingsverband. Het beoefenen van traditionele sterke takken van sport als voetbal (damesvoetbal) en hockey blijft populair. Ook voor de aanwezige sportvoorzieningen heeft dit gevolgen. De nog in de begroting van de gemeente Apeldoorn aanwezige bestedingsruimte voor sport moet ef�iciënt en effectief worden ingezet voor behoud, onderhoud en optimalisatie van de bestaande sportvoorzieningen en voor het bevorderen van de vitaliteit van sportverenigingen. Belangrijk is dat hiervoor criteria worden vastgesteld, waaraan aanvragen om ondersteuning moeten voldoen. Zowel de Gemeente als de sportverenigingen zijn en blijven verantwoordelijk voor hun eigen beleid en de invulling daarvan. Hierbij is men niet gehouden aan de uitspraken en het vermelde in deze notitie.

8

Vervolgstappen Deze notitie geeft de richting aan voor de invulling van de toekomstige sportinfrastructuur met de daarbij in te zetten middelen. Dat dit niet een totaal beeld maar een momentopname betreft, spreekt voor zich. Tevens dienen de geformuleerde aanzetten nog een vervolg te krijgen. Naast de invulling van de sportvoorzieningen van de in deze notitie niet opgenomen sporten, die zich op termijn zeker kunnen voordoen, zijn dat ook: • een onderzoek naar de vitaliteit van de sportverenigingen enerzijds en anderzijds de ontwikkeling van de route om een vitale sportvereniging te worden; • het inzichtelijk maken van behoud, onderhoud en optimalisatie van de bestaande sportvoorzieningen gericht op een beeld wat er de komende jaren te wachten staat.

Om hier invulling aan te geven zal op kort termijn wel duidelijkheid moeten komen over de status van ‘de sportraad’ in het nieuw op te zetten verenigingen en vrijwilligers loket Apeldoorn, zijnde de opdracht van de Gemeente aan Wisselwerk en de VSA dat op het moment van het verschijnen van deze notitie nog niet geheel duidelijk is.

9

Hoofdstuk 3 Landelijke trends en ontwikkelingen Sociaal- maatschappelijke trends en ontwikkelingen Als tegenhanger van de individualisering is de trend van nieuw collectivisme ontstaan. Kenmerk van het nieuw collectivisme is dat mensen weer meer op zoek gaan naar een groep waarbij men zich thuis voelt en waartoe men wil behoren. Dit kan het gezin zijn, maar ook kleine of grotere groepen gelijkgestemden, waaronder sportverenigingen. Daarnaast is er de beweging richting minder verzorgingsstaat en meer eigen verantwoordelijkheid voor burgers voor hun individuele en maatschappelijke ontwikkeling. De aandacht voor gezond leven en bewegen blijft onverminderd groot, hetgeen een positieve stimulans betekent voor sportbeoefening in het algemeen. Vooral 55-plussers blijken aanzienlijk vaker deel te nemen aan sportieve activiteiten dan in het verleden. Daarentegen neemt de interesse van jongeren in sportieve activiteiten vanaf een jaar of 15 duidelijk af.

Steeds meer mensen kampen met overgewicht, waaronder één op de zeven kinderen. Dit is een verdubbeling ten opzichte van 1980. Het tegengaan en voorkomen van overgewicht is een belangrijk aandachtspunt binnen de Nederlandse gezondheidszorg. Sport en bewegen zal in toenemende mate als middel worden ingezet. Als richtlijn geldt dat jongeren minstens vijf dagen in de week minimaal één uur per dag moeten bewegen. Voor volwassenen volstaat een half uur per dag.

In navolging van het toenemend belang van gezondheid kan ook de trend “sporti�icering” worden onderscheiden. Hieronder wordt verstaan dat het begrip sport in alle geledingen van de maatschappij is doorgedrongen, zonder noodzakelijkerwijs verbonden te zijn aan de beoefening daarvan. Dit heeft alles te maken met de positieve associaties van sportbeoefening met begrippen als gezondheid, jeugdigheid en vitaliteit. Mensen ondernemen meer activiteiten in een korter tijdsbestek dan voorheen. Er is sprake van vervluchtiging van de vrijetijdsbesteding en daarnaast een zeer grote concurrentie op de vrije tijdsmarkt. Zowel de inhoud van de activiteiten als de daaruit voortvloeiende sociale contacten worden oppervlakkiger. In het verlengde van de zogenaamde “zap – cultuur”ondervindt sportbeoefening een steeds sterkere concurrentie van bijvoorbeeld televisie en internet. De opkomst van de mediamaatschappij, waarin steeds meer mensen zijn aangehaakt bij ‘ sociale media’ (Facebook, Hyves, Twitter enzovoort): interactiviteit en mobiel bereik, worden steeds belangrijker.

Sociaal- economisch trends en ontwikkelingen

We leven in een economisch onzekere tijd. Ontwikkelingen op Europees niveau maken dat de weg naar economisch herstel nog lang is. Effecten van het nieuwe kabinetsbeleid zijn, op moment van schrijven van deze notitie, nog onvoldoende in beeld. Vast staat dat het nieuwe kabinetsbeleid effect heeft op de koopkracht en dat het zal leiden tot verdere bezuinigingen en toename van (nieuwe) taken voor gemeenten. Door �lexibilisering van de arbeid en de toename van deeltijdbanen is er sprake van meer spreiding in de vrijetijdsbesteding en daardoor is er minder animo voor collectieve sportbeoefening. De belangstelling voor individuele en ongeorganiseerde sportbeoefening is daardoor toegenomen. Dit is een voordeel voor verenigingen die hierop ingericht zijn, maar kan tot problemen leiden bij het organiseren van wedstrijden en trainingen en het inzetten van vrijwilligers.

10

Ondanks de hedendaagse beleidsdoelstellingen om de arbeidsparticipatie te laten toenemen, zal de vergrijzing in ons land er toe leiden dat meer senioren vrijetijdsactiviteiten ondernemen. Voor de sportbeoefening heeft dit tot gevolg dat bepaalde, voor seniorensport geschikte, voorzieningen meer gebruikt gaan worden. De toenemende werkdruk en het snelle levenstempo leiden tot een grotere behoefte aan ontspanning en onthaasting in een sportieve omgeving. In combinatie met meer bewustzijn voor lichaam en gezondheid zorgt dit -vooral bij ouderen en tweeverdieners- voor een toename van de behoefte aan zogenoemde “wellness – activiteiten”.

Sportinhoudelijk

De voorkeuren voor sportbeoefening zullen ook de komende jaren aan �luctuaties onderhevig zijn. Zoals eerder aangegeven wordt sportbeoefening steeds individueler en commerciëler. In z’n algemeenheid is sprake van een lichte daling van het aantal bij sportverenigingen aangesloten leden. De verschillen tussen de verschillende takken van sport zijn echter groot. Het beoefenen van traditioneel sterke takken van sport als voetbal en hockey zal ook de komende jaren populair blijven en wellicht nog verder aan populariteit winnen. Wel zal duidelijker onderscheid ontstaan tussen “sterke” verenigingen, die er in slagen leden en vrijwilligers aan zich te verbinden, en “zwakkere” verenigingen die te kampen hebben met een cumulatie van �inanciële en organisatorische problemen. Ingegeven door demogra�ische ontwikkelingen, mag worden verondersteld dat “seniorensporten” verder zullen groeien. Golf, wandelen, �ietsen en Nordic Walking zijn hiervan goede voorbeelden. In hoeverre dit ten koste gaat van door veel senioren beoefende sporten in verenigingsverband (denk bijvoorbeeld aan tennis, badminton en jeu de boules) is veel moeilijker te voorspellen.

Ruimtelijk en fysiek

Een belangrijke ontwikkeling in het beperken van investering- en exploitatiekosten van maatschappelijke voorzieningen is het clusteren van functies. Anders dan bij de realisatie van multifunctionele voorzieningen wordt hiermee gedoeld op het samengaan van meerdere afzonderlijke voorzieningen in één accommodatie. De opkomst van Multifunctionele Accommodaties, (sportieve)brede scholen en leisure centra en de voorzieningen bij omnisportvereniging WSV in Apeldoorn en in topsportcentrum Omnisport zijn sprekende voorbeelden van deze ontwikkeling.

Enerzijds is bij clustering sprake van schaalvoordelen waardoor een kostenbesparing optreedt. Een geclusterde voorziening behoeft maar één entree, horecavoorziening, technische ruimte en beheerdersruimte te hebben. Daarnaast kan een opbrengstenverhoging optreden doordat een geclusterde voorziening een grotere aantrekkingskracht heeft. Een nadeel van clustering is dat de spreiding en daarmee de bereikbaarheid verslechterd. Het gebruik van maatschappelijke voorzieningen kan afnemen, indien deze niet langer als een buurt- of wijkvoorziening gelden en er voor bezoek grotere afstanden moeten worden afgelegd. Bijkomend nadeel is dat het toch al sterk toegenomen autogebruik nog eens wordt versterkt. Door het stimuleren van de multifunctionele gebruiksmogelijkheden kan een hoger gebruiksrendement van voorzieningen worden gerealiseerd. Voorbeelden zijn kunstgrasvelden die zowel een functie voor de sportverenigingen als ook voor de wijk kunnen vervullen, verenigingsgebouwen die ook voor kinderopvang of BSO geschikt zijn, gymlokalen die geschikt worden gemaakt voor allerhande wijkactiviteiten en klaslokalen, die in het kader van brede schoolconcepten ook na schooltijd een functie krijgen ten behoeve van sportieve of culturele activiteiten. Door in te zetten op multifunctioneel gebruik kunnen gemeenten besparen op investeringen in (nieuwe) monofunctionele voorzieningen.

11

Landelijk sport(stimulering)beleid Met de Breedte Sport Impuls (BSI) en de Impuls Buurt Onderwijs Sport (BOS - projecten) heeft het Rijk laten zien verantwoordelijkheid te nemen voor sportstimulering. Met het beschikbaar stellen van middelen via het Gemeentefonds voor de aanstelling van combinatiefunctionarissen en recent middels de voortzetting en aanvulling via het programma “sport en bewegen in de buurt” geeft het Rijk een verbreding aan de combinatiefunctionarissen en wordt het stimuleringsbeleid een nieuwe impuls gegeven (2900 FTE’s in 2016). De aangekondigde programma’s in de nota „Tijd voor Sport” (2005) en het uitvoeringsprogramma “Samen voor Sport” (2006) worden onverminderd voortgezet. Wel zal in het sportbeleid een aantal accenten worden verlegd en prioriteiten worden gesteld. De Rijksoverheid wil investeren in de kracht van de sport, dit geldt zowel in de breedte als aan de top. Voor deze investeringen wordt de sport wel gevraagd iets terug te doen: het creëren van een sportieve, gezonde en veilige omgeving en de inzet van (top)sporters voor maatschappelijke doelen.

Samengevat zet het landelijk sportbeleid de komende jaren in op:

• de gezamenlijke inzet van minstens 2900 combinatiefuncties voor brede scholen, sport en cultuur. • het creëren van aanvullende faciliteiten voor talenten. • het creëren van meer mogelijkheden voor gehandicaptensport via het speciaal onderwijs, zorginstellingen en sportverenigingen. • de evaluatie en herijking van het beleid voor de gehandicaptensport. • de uitbreiding van het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen met een belangrijke focus op de jeugd. • de ondersteuning van de sportsector bij maatregelen gericht op de bevordering van sportiviteit en respect en het tegengaan van uitwassen. • het bevorderen van samenwerking tussen gemeenten, bedrijven, scholen en sportverenigingen. • samen met gemeenten bevorderen dat er bij de aanleg van nieuwe wijken voldoende ruimte voor sport en bewegen is. • het streven naar meer gymlesuren per week in het primair onderwijs. • het onderschrijven van de ambitie om de Nederlandse sport op Olympisch niveau te brengen, zonder de Olympische Spelen naar Nederland te willen halen.

Een laatste ontwikkeling, die in het kader van sportbeleid niet onvermeld mag blijven, is de landelijke campagne “30 minuten bewegen”. De hoofddoelstelling is mensen aan te zetten tot een meer actieve leefstijl.

Stand van zaken Rijksbeleid Visie op sport en bewegen De Rijksoverheid hecht veel waarde aan sport en bewegen als basis voor een gezonde en actieve leefstijl, waarbij keuzevrijheid voor het individu voorop staat. De ambitie is dat voor iedere Nederlander die dat wil een passend sport- en beweegaanbod in de buurt aanwezig is, dat bovendien veilig en toegankelijk is. Samen met andere partijen zoals de sportsector, lokale overheden en het bedrijfsleven wil de Rijksoverheid voorwaarden scheppen om mensen (meer) te kunnen laten sporten en bewegen, zowel in de stad als op het platteland. De Rijksoverheid omarmt daarbij het particuliere initiatief en de publiek - private samenwerking.

De Rijksoverheid staat voor „Nederland Veiliger”. Daarbij hoort ook veilig kunnen sporten, zowel op het speelveldje in de buurt als bij de sportvereniging. Intimidatie, vandalisme en geweld horen niet in de sport thuis. Om de sport

12

veiliger te maken zodat iedereen met plezier kan sporten, hebben de ministeries van VWS en Veiligheid en Justitie maatregelen opgesteld samen met de sport- en welzijnssector en gemeenten. Deze worden toegelicht in het actieplan „Naar een veiliger sportklimaat”. Veilig sporten betekent ook verantwoord sporten en bewegen. Zo kan het risico op sportblessures en sportuitval zoveel mogelijk worden verkleind en kunnen medische kosten en arbeidsverzuim zo veel mogelijk worden beperkt. Behalve in breedtesport investeert de Rijksoverheid in topsport. Topsport levert ons niet alleen medailles op, maar ook een „wij-gevoel” en nationale trots. Het geeft mensen plezier, een gevoel van saamhorigheid en het inspireert tot het verleggen van de eigen grenzen. Topsport kan ook een positieve uitstraling hebben richting de breedtesport. Door grote topsportevenementen te organiseren laat Nederland zien waartoe een klein land in staat kan zijn. Dit zet niet alleen Nederland en de Nederlandse topsport op de kaart, maar geeft ook een grote impuls aan de gaststad en de regionale economie. Internationaal gezien biedt de organisatie en Nederlandse deelname aan grote topsportevenementen kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven om zich te pro�ileren in het buitenland. Dit kabinet wil de economische betekenis van topsport en breedtesport, zowel nationaal als internationaal, beter benutten. Speerpunten voor de Rijksoverheid zijn „sport en bewegen in de buurt” en „uitblinken in sport”, het versterken van de economische betekenis van sport en de ambitie om de Nederlandse sport op Olympisch niveau te brengen.

In de Sportagenda 2013-2016 wordt uitgegaan van een verhoging van de sportparticipatie van 65% naar 75%. Deze verhoging kan alleen worden bereikt in nauwe samenwerking met de gemeenten, aangezien sportbeleid voor een groot deel lokaal beleid is.

Prioriteiten sport- en beweegbeleid

Samenvattend zijn er drie prioriteiten te benoemen voor het sport- en beweegbeleid waar dit kabinet de komende jaren het verschil wil gaan maken: 1. Sport en bewegen in de buurt. 2. Werken aan een veiliger sportklimaat. 3. Uitblinken in sport.

Sportinfrastructuur in Nederland

Uit een in opdracht van het Ministerie van VWS door het Mulier Instituut in 2011 uitgevoerde nulmeting (quickscan), die inzicht geeft in de stand van zaken ten aanzien van (breedte)sportaccommodaties en – faciliteiten op wijkniveau blijkt het volgende: • Sportaccommodaties in Nederland zijn niet op één centrale plek volledig geregistreerd. Ditzelfde geldt voor een groot deel van de gegevens voor de toegankelijkheid van de accommodaties. Gemeenten hebben zicht op de eigen accommodaties maar deze kennis wordt niet landelijk gebundeld. • Sporters maken voor de sportbeoefening het meest gebruik van de openbare weg, gevolgd door het overdekte zwembad en het �itnesscentrum. • De kwaliteit van de accommodatie, de sportorganisatie en (sociale) veiligheid is van belang voor de keuze voor een sportvoorziening. De afstand tot de accommodatie blijkt minder van belang te zijn. • Voor de behoefteberekeningen voor de sport wordt door de gemeenten uitgegaan van de planningsnormen uit het handboek sportaccommodaties gekoppeld met de ledenaantallen van de verenigingen. Bij toekomstprognoses zijn de bevolkingsprognoses voor de gemeente leidend. • Er zijn vele bronnen voor gegevens over sportaccommodaties en sportorganisaties, wat resulteert in een grote versnippering van kennis. • Gebruiksgegevens van accommodaties worden niet centraal gecoördineerd verzameld. Dit is vooral het resultaat van het ontbreken van één accommodatiemonitor.

13

• De Verenigingsmonitor (project van het Mulier Instituut in samenwerking met NOC*NSF) is landelijk en lokaal een belangrijke instrument. Beleidsorganisaties gebruiken de kennis uit de monitor om ondersteuning te bieden aan de sportorganisaties en in te spelen op ontwikkelingen. Gemeenten gebruik en een lokale Verenigingsmonitor steeds meer als instrument om verenigingen in beeld te krijgen die in staat zouden zijn om een rol te vervullen in de uitvoering van het gemeentelijk sportbeleid. • In relatie tot de ruimte voor sport wordt vooral reactief en probleemoplossend gewerkt. Er moet een duidelijke behoefte zijn alvorens accommodaties worden gepland. Met een goed voorspellingsmodel en een sportieve ruimtenorm zou meer proactief beleid kunnen worden gemaakt. • Er is behoefte aan meer speci�ieke en (centraal) gebundelde kennis over sportinfrastructuur om antwoord te kunnen geven op beheersmatige- en planningsvraagstukken over sportaccommodaties.

Provinciaal beleid

Op 11 november 2009 stelden Provinciale Staten het voorstel ‘Gelderland Sportland, een wereld te winnen!’ vast. Daarmee omarmde Gelderland een nieuwe ambitie voor breedte en topsportbeleid, met als doel om sport en bewegen in Gelderland de komende jaren in de volle breedte op een hoger niveau te brengen. Richting kabinet gaf Gelderland te kennen aan te willen sluiten bij de Alliantie Olympisch Plan en bij te willen dragen aan de nationale Olympisch ambitie. In het vervolg op ‘Gelderland Sportland: een wereld te winnen!’ is onder de titel ‘Gelderland Sportland: programma 2010 – 2016’ de programmatische uitwerking van deze ambitie beschreven. Het programma bestaat uit een samenhangend en breed afgestemd pakket van sportinvesteringen en sportstimulerende maatregelen en activiteiten, die eraan bijdragen om van Gelderland een ‘sportland’ te maken.

Om de inzet in het kader van Gelderland Sportland van focus te voorzien en om versnippering van middelen te voorkomen, is gekozen voor een beperkt aantal van tien sporten, de Gelderse kernsporten. Hiervoor is in het programma op basis van criteria de eerste ring van vijf kernsporten bepaald. Dit zijn: atletiek (met ook hardlopen, joggen, Nordic Walking, wandelen), hippische sport (met ook dressuur/springen, endurance, recreatief rijden van bijvoorbeeld lange afstandsroutes), wielersport (met ook toer�ietsen, mountainbiken, BMX), judo en volleybal. Dit is inclusief de paralympische varianten. Met de inzet van sport wil de provincie Gelderland in 2016 een nog gezondere, meer vitale en aantrekkelijkere provincie worden. Daarom investeert de provincie samen met haar partners in zowel breedtesport als talenten. Maar ook door ruimtelijke kwaliteiten en economische kansen te versterken en te benutten. ‘Met sport halen we het beste uit Gelderland!’

Sporten is niet alleen leuk en gezellig, maar vermindert ook overgewicht. Het bevordert de gezondheid, waarmee de zorgkosten op termijn verlagen. Daarom gaat er extra aandacht uit naar groepen die nu nog weinig sporten.

Sportieve bewegingsruimte

Willen we meer mensen verleiden tot bewegen en enthousiast aan het sporten houden, dan verdient ook de buitenruimte aandacht. Deze buitenruimte kan aantrekkelijker worden gemaakt door het creëren van sport en speelplekken in de (directe) woonomgeving en in de natuur. Maar ook door meer sportieve en uitdagende routes, zoals hardloop-, mountainbike- en paardrijroutes, die het sporten en bewegen stimuleren.

14

Talentenondersteuning De provincie Gelderland zet in op talentontwikkeling en -ondersteuning met hulp van het Olympisch Netwerk Gelderland. In dit netwerk werken de Gelderse Sport Federatie en de stichting Topsport Gelderland nauw samen en brengen zo breedtesport en talentondersteuning bij elkaar.

Sport, economie en gezondheid

Grote sportevenementen worden georganiseerd in samenhang met stimuleringsactiviteiten, zoals clinics op scholen, om sport breder onder de aandacht te brengen. Topsporters vervullen hierbij de rol van nieuwe helden. De provincie wil sportevenementen daarnaast gebruiken om economische bedrijvigheid in een gemeente of regio te stimuleren. Ook wil de provincie samen met bedrijven investeren in de combinatie tussen sport, gezondheid, voeding en innovatie.

Sportaccommodaties

De provincie draagt bij aan topaccommodaties, zowel wedstrijd- als trainingsfaciliteiten, die de Gelderse kernsporten een stevige kwaliteitsimpuls geven. Topaccommodaties overstijgen de reguliere lokale schaal en uitstraling. Zij zorgen voor vitaliteit, lee�baarheid en ruimtelijke structuur van stad en regio. Tot 2016 heeft de provincie Gelderland 30 miljoen euro beschikbaar voor Gelderland Sport! De helft hiervan wordt besteed aan sportaccommodaties voor de Gelderse kernsporten atletiek, judo, paardensport, volleybal en wielersport.

Subsidiemogelijkheden voor Gelderland sport

Bedrijven, gemeenten en (sport)organisaties kunnen gebruik maken van de subsidieregeling Gelderland Sport. De provincie Gelderland stelt subsidies beschikbaar voor projecten die sport en bewegen in Gelderland een steun in de rug geven. Er zijn subsidies voor de volgende projecten: • projecten waardoor inwoners (met de nadruk op jongeren, werknemers en ouderen) meer gaan sporten of een meer gezonde en actieve leefstijl ontwikkelen. • projecten gericht op de ontwikkeling van sporttalenten tot topsporters. Het gaat hierbij met name om vijf Gelderse kernsporten: judo, volleybal, wielersport, paardensport en atletiek (inclusief wandelen). • projecten gericht op innovatie en het vergroten van kennis op het gebied van sport. • projecten gericht op nationale en internationale evenementen in de kernsporten en de potentiële kernsporten, in combinatie met side-events (sportstimuleringsactiviteiten).

Lokaal beleid

In het bestuursakkoord 2010-2014 “Veerkracht en Verbinding” staat de andere gemeente centraal. Een gemeente die durft los te laten maar er wél is als het echt moet. Een gemeente die de focus verlegt naar de plekken waar mensen leven, werken en elkaar ontmoeten. Een gemeente die zich niet onderscheidt door plannen en processen maar door excellente uitvoering. Een gemeente die meer kwaliteit levert voor minder geld. De �inanciële tegenwind, waarin de gemeente Apeldoorn verkeert, legt een stevige hypotheek op het huidig bestuursakkoord. Er komt minder binnen. In dit licht heeft de Gemeenteraad in het najaar van 2010 intensief gediscussieerd over de kerntaken van de Gemeente en de rolverdeling met de partners in de samenleving. De Gemeenteraad vindt dat de Gemeente en gesubsidieerde instellingen taken dichter bij de burger moet uitvoeren: meer op niveau van dorpen en wijken, en minder vanuit het stadhuis. Uitvoeringsorganisaties moeten meer samenwerken, vertrekkend vanuit de vraag van de burgers. Meer ruimte geven aan de eigen kracht van burgers met een logische (maatwerk) ondersteuning door professionals. Deze nieuwe benadering, dicht bij en samen met burgers, met nieuwe vormen en instrumenten, vereist een ingrijpende omslag binnen de Gemeente en betrokken instellingen.

De Gemeente heeft uitgesproken dat onderdelen van gemeentelijk beleid geen kerntaak meer zijn. Zo ook met betrekking tot sportbeleid voor wat betreft het subsidiëren van sportverenigingen en het �inancieren van het totale onderhoud van sportvelden en accommodaties.

15

Een terugtredende overheid, die zich alleen nog bezig houdt met een nog nieuw vast te stellen sportbeleid. Opteert voor een regiefunctie, waarbij zij binnen de �inanciële kaders faciliterend bezig blijft en waar nodig maatwerk verricht. Een gemeente, die zich uitspreekt voor (meer) samenwerking tussen de sportverenigingen en voor een optimalisering en waar nodig afstoting van gemeentelijk vastgoed (waaronder sportvoorzieningen).

Om sportverenigingen professioneel te ondersteunen wordt steeds meer een beroep gedaan op de inzet van combinatiefunctionarissen/buurtsportcoaches. In die zin is er niet zozeer sprake van een terugtredende overheid, maar van een verandering naar een meer stimulerende rol. De �inanciële vertaling van vorenstaande heeft plaatsgevonden middels vaststelling van de Voorjaarsnota 2011 en de Zomernota 2012.

Het sportbeleid van de gemeente Apeldoorn dat is vastgelegd in de sportnota “Op weg naar 2012” is hiermee niet meer leidend.

Door de ingrijpende bezuinigingen op het onderdeel sport in de begroting van de gemeente Apeldoorn dient een proces in gang te worden gezet, waarbij alle betrokken partijen zich moeten beraden over de wijze waarop nog een gezonde sportinfrastructuur in de gemeente Apeldoorn in stand kan worden gehouden. Deze notitie geeft hiertoe een eerste aanzet.

16

17

Hoofdstuk 4 De vitale sportvereniging Algemeen De wijze waarop sport wordt aangeboden is een belangrijk aspect binnen de sport en het sportbeleid. Laagdrempeligheid, �lexibiliteit, kwaliteit en beschikbaarheid van het aanbod zijn veelal bepalend of en waar mensen gaan sporten en bewegen. Sportaanbieders zullen vandaag de dag vaker moeten inspelen op de veranderende behoeften van mensen en diverse maatschappelijke ontwikkelingen. Door ontgroening en vergrijzing zullen er minder jongeren en meer ouderen zijn.

Visie

De toekomstige sportvereniging dient zich op deze ontwikkelingen voor te bereiden en moet in staat zijn de veranderende vraag in te vullen. Ook in het sportbeleid moet daarmee rekening worden gehouden. Belangrijk is dat de gemeente Apeldoorn de sportverenigingen blijft ondersteunen die een maatschappelijke rol willen vervullen en zich openstellen voor vernieuwing. De sportverenigingen hebben een vaste positie verworven in de maatschappij. De sportvereniging bereikt met haar activiteiten een groot aantal mensen. Sporters komen zo in aanraking met ontspanningsmogelijkheden, normen en waarden, saamhorigheid en gezonde tijdsbesteding. Landelijk gezien is de sportdeelname in verenigingsverband maar 30% van de 65% sporters. Toch wordt de sportvereniging in Apeldoorn nog steeds gezien als één van de belangrijkste partners van het lokale sportbeleid. Maar daarnaast kiezen ook steeds meer mensen ervoor hun sport te beoefenen zonder lid te worden van een vereniging of andere sportinstelling. Zij gaan bijvoorbeeld individueel �ietsen, trimmen en wandelen in de openbare ruimte (ongeorganiseerde sport). Ook wint modieuze sportbeoefening nog altijd terrein. Sfeer en omgeving zijn belangrijk. Denk hierbij aan �itness, aerobics, spinning enzovoort (anders georganiseerde sport).

Veranderende positie

De sportbeoefening bij een vereniging draagt op de eerste plaats bij aan een �itter en gezonder leven. Daarnaast zorgt de sportvereniging voor binding tussen mensen, kunnen haar leden zich ontplooien via vrijwilligerswerk en brengen de trainingen/wedstrijden sporters en toeschouwers letterlijk in beweging! De positie van de sportvereniging is echter aan verandering onderhevig. Onder druk van veranderende behoeften, een kostenbewustere overheid en een afnemende bereidheid tot vrijwilligerswerk wordt de traditionele sportvereniging gedwongen na te denken over haar rol en deze te heroverwegen. Sportverenigingen krijgen een nog nadrukkelijker rol in de maatschappij. Zo worden steeds meer verantwoordelijkheden bij sportverenigingen neergelegd. Kwaliteit is daarbij het motto. Daarbij dient de gemeente Apeldoorn sportverenigingen te stimuleren om door te groeien naar een ‘vitale vereniging’.

18

Definitie en vitaliteitaspecten Een vitale sportvereniging is een vereniging die de continuïteit van de vereniging voor zowel de korte als lange termijn waarborgt door organisatorisch en �inancieel gezond te zijn. Daardoor is de vereniging in staat een bijdrage te leveren aan de sportdoelstellingen en bredere maatschappelijke thema’s in de stad. Bovenstaande de�initie laat zich verder omschrijven op de navolgende vitaliteitaspecten van een sportvereniging.

Strategie en beleid

Een vitale sportvereniging heeft een meerjaren - beleidsplan, waarin op basis van de identiteit van de vereniging een visie op de toekomst is uitgewerkt. Doelstellingen zijn geformuleerd op de diverse deelbeleidsterreinen (onder meer vrijwilligersbeleid, beleid ledenbehoud en werving) en de wijze waarop deze doelstellingen bereikt worden (plan van aanpak) beschreven is.

Leden

Het aantal leden van een sportvereniging is op zichzelf niet leidend om de mate van vitaliteit van een vereniging te kunnen duiden. Om �inancieel en organisatorisch gezond te kunnen zijn zal een vitale vereniging echter wel een bepaalde omvang moeten hebben. Het ledenaantal van een vereniging moet enerzijds minimaal het aantal zijn dat nodig is om als vereniging duurzaam te kunnen voortbestaan. Anderzijds dient de omvang van het aantal leden te passen binnen dat aantal, waarvoor de vereniging een (sport) aanbod kan aanbieden. Denk hierbij aan benodigde ruimte aan ‘sportvloer’ en benodigd kader (betaald of onbetaald). Het hebben van een jeugdafdeling binnen de vereniging is een meerwaarde, maar geen absolute „must”. Het ledenaantal van een vitale vereniging is geleidelijk stijgend of in ieder geval stabiel. Het verloop van leden is klein. Om de duurzaamheid van het ledenaantal te waarborgen voert de vereniging actief beleid om leden te behouden en nieuwe leden te werven om zodoende een zo optimaal mogelijk aantal leden te hebben.

Organisatie

Een vitale sportvereniging heeft zowel voldoende bestuurlijk als sporttechnisch onbetaald en/of betaald kader. De vereniging voert actief kaderbeleid, waarmee de kwantiteit van het aantal kaderleden wordt gewaarborgd en ook geïnvesteerd wordt in de kwaliteit (deskundigheidsbevordering) van het kader. Naast de kwantiteit en kwaliteit van het kader is een gestructureerde organisatie belangrijk. Een vitale vereniging heeft een heldere organisatiestructuur, een bestuursreglement, duidelijke taakomschrijvingen en besteedt aandacht aan de communicatie tussen de in de vereniging aanwezige geledingen.

Aanbod

De vitale sportvereniging is op de hoogte van de wensen en behoeften van haar (potentiële) leden en sluit hier met haar aanbod op aan. Om de betrokkenheid van de leden bij de vereniging en onderling te vergroten, verzorgt de vereniging naast haar reguliere sportaanbod ook nevenactiviteiten.

Accommodatie

Accommodaties zijn een voorwaarde voor sport. Voor de sportvereniging is accommodatie een voorwaarde om haar sport aan te kunnen bieden. Een vitale sportvereniging heeft haar uitgangspunten geformuleerd ten aanzien van eigendom/huur en invulling van de accommodatiebehoefte. De vereniging heeft voldoende ruimte aan sportaccommodatie beschikbaar en streeft na deze sportaccommodatie optimaal te bezetten. Voorts voert de vereniging het onderhoud uit waarvoor het verantwoordelijk is.

Financiën

Om het voortbestaan van een sportvereniging nu en in de toekomst te kunnen waarborgen is een gezonde �inanciële positie van de vereniging noodzakelijk. Een vitale sportvereniging heeft een sluitende (meerjaren)begroting welke door haar leden is goedgekeurd. De vereniging voert een solide �inancieel beleid, met positieve liquiditeit en solvabiliteit van de vereniging. De vereniging komt betalingsverplichtingen tijdig na.

19

Maatschappelijke betrokkenheid Sportverenigingen hebben een belangrijke maatschappelijke functie doordat zij mensen in de gelegenheid stellen om met elkaar te sporten. Een vitale sportvereniging heeft daarnaast de ambitie een bijdrage te leveren aan bredere maatschappelijke thema’s in de stad/wijk/dorp. Sportverenigingen kunnen onder meer meewerken aan sportactiviteiten geïnitieerd vanuit het onderwijs, meedoen aan sportstimuleringsprojecten of een plek voor een maatschappelijke stage of re-integratietraject aanbieden. Maar ook aandacht voor duurzaamheid binnen de vereniging, structurele aandacht voor thema’s als Sportiviteit en Respect of Jeugd en Alcohol of het organiseren van acties ten behoeve van goede doelen zeggen iets over de vitaliteit van de vereniging. Sport en maatschappij zijn sterk met elkaar verbonden. Gebeurtenissen die plaatsvinden in de sport hebben hun uitwerking op de maatschappij en andersom. Een vitale sportvereniging hanteert een gedragscode gebaseerd op normen en waarden die de vereniging van haar leden verwacht, onder meer respect, fair play en antidiscriminatie. De vereniging draagt het opgenomen gedrag uit en handhaaft via maatregelen bij overtredingen.

Samenwerking

Het succes van samenwerken ligt in de kracht van het collectief. Ook voor sportverenigingen kan samenwerking een meerwaarde betekenen. Het aangaan van een samenwerkingsverband kan onder meer op het gebied van gezamenlijk centrale inkoop van goederen en diensten, vrijwilligersbeleid (bijvoorbeeld het gezamenlijk organiseren van scholingen), gezamenlijk gebruik van accommodatie (velden en kantine), gezamenlijk organiseren van sport en spel activiteiten en uitwisselen van kennis en informatie op de diverse onderwerpen waar verenigingen mee te maken hebben. Een vitale sportvereniging staat open voor samenwerking met partijen binnen- en buiten de sport. De vereniging is bereid een mogelijk gezamenlijk belang te dienen, uiteenlopend van gezamenlijke inkoop van goederen en/of diensten tot een intensieve samenwerking dan wel fusie.

De stap naar ‘vitale’ vereniging

Niet alle sportverenigingen kunnen zo maar, zonder hulp, de stap naar de vitale vereniging zetten. De reeds geconstateerde knelpunten ten aanzien van vrijwilligers en het bestuurlijk vermogen van sportverenigingen (terugloop van kader en ontbreken van kennis) maken het voor sportverenigingen moeilijk om zich tot vitale verenigingen te ontwikkelen.

Vitalisering sportverenigingen

Om de vitaliteit van de sportverengingen te verbeteren zullen alle beschikbare middelen moeten worden ingezet.

Middelen: - Verenigingsondersteuning Het doel van verenigingsondersteuning is het verbeteren van het functioneren van de sportvereniging. Verenigingsondersteuning zal zich richten op het oplossen van knelpunten welke zich binnen een vereniging voordoen, maar ook op brede problemen welke vereniging overstijgend zijn. In de huidige situatie zijn het Verenigingsburo, Sportraad Apeldoorn, Bestuurdersacademie en de inzet van combinatiefunctionarissen hiervan goede voorbeelden. De komende jaren zal verenigingsondersteuning er meer op gericht moeten zijn om sportverenigingen te ondersteunen op het gebied van professionalisering, maatschappelijke betrokkenheid en vrijwilligersbeleid met als doel vitale, goed georganiseerde, maatschappelijk betrokken sportverenigingen te krijgen. Deze verenigingen leveren een breed sportaanbod en maatwerk voor de huidige consument. Om dit doel te bereiken is het belangrijk om de vitaliteit van de sportverenigingen in Apeldoorn in kaart te brengen. Om dit te kunnen dient gebruik te worden gemaakt van de Lokale verenigingsmonitor die door het Mulier Instituut is ontwikkeld.

20

- Sportstimulering In opdracht van de Gemeente organiseert en coördineert Accres Apeldoorn diverse sportstimuleringsprojecten. Het doel van deze projecten is om de inwoners van Apeldoorn aan het sporten te krijgen en vervolgens structureel te laten blijven sporten. De sportverenigingen hebben, door deel te nemen aan deze projecten, de mogelijkheid nieuwe leden te werven. Ook de inzet van combinatiefunctionarissen/buurtcoaches heeft een positieve uitwerking op het aan het sporten krijgen van de inwoners van Apeldoorn. - Financiële ondersteuning Zoals eerder vermeld kunnen niet alle sportverenigingen zo maar de stap naar de vitale vereniging zetten. Zij zullen hierbij moeten worden geholpen en uitgedaagd zo nodig met een �inanciële prikkel.

- Sportaccommodaties Ook de komende jaren moeten investeringen worden gedaan voor het in stand houden en optimaliseren van basissportvoorzieningen. Om deze investeringen mogelijk te maken en uit het oogpunt van doelmatige besteding van gemeentelijke middelen, is een optimaal gebruik van de beschikbare ruimte noodzakelijk. Om optimaal gebruik van de accommodaties te bewerkstelligen, zal in de toekomst bij het ter beschikking stellen van �inanciële middelen vitaliteit als voorwaarde gehanteerd moeten gaan worden. Vanuit deze optiek (optimaal gebruik) zullen ook andere eisen gesteld moeten worden, zoals het samengaan of samenwerken van verenigingen op de accommodaties.

- Mogelijkheden van samenwerking dan wel fusie Een middel om te vitaliseren, waarvan de toepasbaarheid bij alle verenigingen nog moet worden onderzocht, is samenwerking of fusie. Zorgvuldig en goed voorbereide bundeling van krachten zal een verbetering bewerkstelligen van de �inanciële positie, het beschikbare kader en beschikbare faciliteiten, wat de vitaliteit zal verbeteren. Overigens wordt geconstateerd dat er al enige vorm van samenwerking tussen sportverenigingen aanwezig is. Het zij echter nog op beperkte en bescheiden schaal.

21

Hoofdstuk 5 Sportaccommodatiebeleid Algemeen Een groot deel van de georganiseerde sportbeoefening in Nederland wordt mogelijk gemaakt doordat gemeenten zorgen voor de planning, de bouw, het beheer en de exploitatie van sportaccommodaties. Het sportaccommodatiebeleid is de basis van het gemeentelijk sportbeleid en is vooral gericht op de stimulering van de breedtesport. Voor gemeenten bestaat geen wettelijke verplichting tot sportaccommodatiebeleid. Daardoor is dit beleid in verschillende vormen en variaties binnen gemeenten terug te vinden. De gemeentelijke sportaccommodaties zijn ‘maatschappelijk vastgoed’. Maatschappelijk vastgoed is bedoeld voor maatschappelijke doeleinden en onderscheidt zich daarmee van commercieel vastgoed. Maatschappelijk vastgoed heeft geen winstoogmerk: het zijn voorzieningen met een maatschappelijke functie. Er ligt dan ook een duidelijke relatie tussen gemeentelijke beleidsdoelen en de inzet en het gebruik van accommodaties.

Maatschappelijk vastgoed kost gemeenten doorgaans veel geld voor realisatie en instandhouding. Enerzijds ligt er voor de gemeente Apeldoorn een omvangrijke taakstellende bezuiniging op dit gebied en anderzijds wil de gemeente uitvoering geven aan “de andere overheid” die faciliteert en regisseert en de markt en de samenleving zelf ruimte biedt voor de uitvoering van het beleid.

De basis voor dit beleid uit de Voorjaarsnota 2011 luidt: “de basisinfrastructuur van het maatschappelijk vastgoed kan beter worden benut, het aantal sociaal culturele accommodaties, bibliotheek�ilialen, sportvelden en sporthallen kan worden verminderd. Er zijn mogelijkheden voor een betere benutting van de overblijvende accommodaties, inzet van tijdelijke leegstaande schoollokalen en gebruik van ruimte die van anderen is”. Het gemeentelijk accommodatiebeleid heeft vorm gekregen in een kadernota en een uitvoeringsprogramma. De kaders uit de kadernota luiden als volgt: 1 De gemeente faciliteert ontmoeten indien nodig door inhoudelijke programma’s en niet door het bezit van maatschappelijk vastgoed. 2 Ingrepen op het terrein van maatschappelijk vastgoed mogen niet leiden tot de aantasting van de economische vitaliteit van de stad door onomkeerbare maatregelen in de sfeer van onderwijs, cultuur en sport. 3 Er wordt gekozen voor een sobere vorm van beheer en exploitatie, waar mogelijk trekken wij ons terug ten gunste van het zelforganiserend vermogen van burger en organisaties. 4 Structurele leegstand van het eigen bezit moet worden voorkomen. In principe verkoop of sloop. Lukt dat niet dan ruimte bieden aan tijdelijke initiatieven, passende binnen het bestemmingsplan. 5 Los van het maatschappelijk vastgoed heeft de gemeente uitsluitend vastgoed in bezit dat de eigen bedrijfsactiviteiten faciliteert.

Door de vaststelling van voornoemde kaders is de positie van de gemeente Apeldoorn bepaald ten opzichte van het maatschappelijk vastgoed.

Voor wat betreft de sportvoorzieningen (sporthallen, sportkantines, kleedkamers, sportvelden en zwembaden) wordt uitgegaan dat de gemeente nog alleen sturing geeft via beleid/regie en dat ten aanzien van beheer, onderhoud en exploitatie er geen actieve rol meer is weggelegd voor de gemeente.

22

Om het sportvoorzieningenniveau te behouden zal niet kunnen worden ontkomen aan steunverlening bij investeringen. Op eigen kracht zullen de sportverenigingen de dekking van soms noodzakelijke investeringskosten (vervanging, renovatie) niet voor elkaar krijgen. Mede ingegeven door de beperkte �inanciële middelen van de gemeente Apeldoorn is het de vraag of er voor het �inancieel faciliteren van behoud en optimalisering van sportvoorzieningen gekomen moet worden tot een a�bakening van de in aanmerking komende sporten (in de zin van basissporten) en de voorzieningen die hiertoe behoren (in de zin van basissportvoorzieningen). Het blijkt dat veel gemeenten criteria hanteren om tot een de�initie van basissporten en basissportvoorzieningen te komen. Hierbij is het uitgangspunt dat het merendeel van de gemeenten zich nog verantwoordelijk voelt voor de planning, de bouw, het beheer en de exploitatie van sportaccommodaties. Aangezien het toekomstig accommodatiebeleid van de gemeente Apeldoorn is gericht op het inzetten van de nog beschikbare middelen voor behoud en optimalisatie van de bestaande sportvoorzieningen en daarin haar rol ziet als “de andere overheid” heeft het weinig zin om een onderscheid te maken in basis- en niet-basissporten dan wel basis- en niet-basissportvoorzieningen. In dit kader is het ook belangrijk dat de gemeente handelt conform het algemene beginsel van behoorlijk bestuur en dat de gemeente gelijke gevallen op gelijke wijze moet behandelen (gelijkheidsbeginsel).

Belangrijker is om aanvragen voor ondersteuning te kunnen toetsen en dat hiervoor een duidelijk kader aanwezig is. De volgende de criteria zouden hiervoor kunnen worden gehanteerd: 1 Er is sprake van een vitale sportvereniging. 2 Er is een capaciteitstekort volgens NOC*NSF-richtlijnen en/of de richtlijnen van de betreffende bond of wel de vraag naar binnensportruimte overtreft het aanbod; 3 Er is al een jaar of langer sprake van een tekort aan capaciteit. 4 Er is nog langer dan drie jaar sprake van een tekort, indien niet tot investering wordt overgegaan. 5 Verenigingen die een vergelijkbare sport beoefenen hebben eveneens onvoldoende ruimte om de capaciteitsvraag op te vangen. 6 De voorziening is multifunctioneel (onder andere door meerdere sportverenigingen en onderwijs) te gebruiken. 7 Er is breed draagvlak voor gebruik van de voorziening, doordat een meerderheid van de leden uit Apeldoorn komt en de gemeente met de investering kan instemmen. 8 Er zijn bij de gemeente voldoende �inanciële middelen beschikbaar. Uitgangspunt binnen deze criteria is het leveren van maatwerk. Niet alle situaties zijn te ondervangen in bovenstaande criteria. De gemeente wil waar mogelijk verenigingen faciliteren, maar niet alleen door het geven van geld. De gemeente neemt nadrukkelijk de regierol en probeert door het leggen van verbindingen, verenigingen in staat te stellen hun behoefte te vervullen.

23

Hoofdstuk 6 De huidige en toekomstige situatie Algemeen Evenals in andere gemeente in toenemende mate het geval is, hebben wij in de gemeente Apeldoorn vanaf 2013 te maken met “de andere overheid”. Een gemeente, die zich alleen nog bezig houdt met een nog nieuw vast te stellen sportbeleid. Opteert voor een regiefunctie, waarbij zij binnen de �inanciële kaders faciliterend bezig blijft en waar nodig maatwerk verricht. Een gemeente, die zich uitspreekt voor (meer) samenwerking tussen de sportverenigingen en voor een optimalisering en waar nodig afstoting van gemeentelijk vastgoed (waaronder sportvoorzieningen). In dit kader is het belangrijk om enerzijds zicht te hebben op de bestaande situatie voor wat betreft de sportparticipatie, het aantal sportvoorzieningen en het aantal sportverenigingen en anderzijds inzicht te geven in het toekomstige accommodatiegebruik, voor zover er sprake is van een over- dan wel ondercapaciteit en hierin richtinggevende uitspraken te doen. Met name dit laatste is van belang om uitvoering te kunnen geven aan de rol en het toekomstig verwachtingspatroon van betrokken partijen.

Ook wordt voor zover mogelijk inzicht gegeven in de door de verenigingen aangegeven huidige en toekomstige samenwerking, de wens voor eigen accommodatie, verwachte uitbreiding van het aantal leden en het verwachtingspatroon/de visie van de toekomstige sportinfrastructuur. Hiervoor wordt verwezen naar de bijlagen. Om hieraan te kunnen voldoen is onder meer gebruik gemaakt van input vanuit de lokale sportverenigingen, de lokaal gesubsidieerde exploitanten van de sportvoorzieningen, de sportbonden, de NOC*NSF, de Vereniging Sport Gemeenten (VSG)en de Federatie van Amateurvoetbal Verenigingen Apeldoorn en Omstreken (FAV). Daarnaast is een relatie gelegd met de demogra�ische ontwikkelingen in de gemeente Apeldoorn, het rapport Wijkvoorzieningenscan Apeldoorn 2020, het rapport Sportaccommodaties in beeld van 2013 en de landelijke trends en ontwikkelingen ten aanzien van sport. Voor alle duidelijkheid zij vermeld dat in dit hoofdstuk niet is ingegaan op de in Apeldoorn aanwezige particuliere sportscholen, �itnesscentra en dergelijke.

Huidige situatie Sportparticipatie In Nederland is de sportdeelname al enige jaren stabiel rond 65%. Hierbij wordt uitgegaan van sportdeelname volgens de Richtlijnen voor Sportdeelname Onderzoek (RSO) die is gebaseerd op een sportdeelname van ten minste twaalf keer in de afgelopen twaalf maanden. De sportdeelname verschilt per leeftijdsgroep. Over het algemeen geldt dat de sportdeelname afneemt naarmate de leeftijd toeneemt. De sportdeelname is het hoogst bij de 6- tot 11-jarigen met 88% van deze groep die deelneemt aan sport. Van de groep van 65 tot 79 jaar neemt de helft deel aan sport (50%), waarmee deze leeftijdsgroep de laagste sportdeelname kent. Ontwikkelingen in de bevolkingssamenstelling kunnen hiermee van invloed zijn op de te verwachten sportdeelname voor de toekomst. Vergrijzing kan er bijvoorbeeld toe leiden dat ondanks gelijkblijvende sportdeelname in alle leeftijdsgroepen de sportdeelname van de bevolking als geheel afneemt, omdat de groep met de laagste sportdeelname in aandeel toeneemt.

24

Naast deze verschillen tussen leeftijdsgroepen zijn er ook regionale verschillen in de sportdeelname. Uit onderzoek blijkt dat de sportdeelname het hoogst is in Zuidwest Drenthe (74%) en het laagst in Zeeuws - Vlaanderen (53%). Delen van de provincie Gelderland (Arnhem/Nijmegen) laten een bovengemiddelde sportdeelname zien. De sportdeelname in de gemeente Apeldoorn ligt, volgens de RSO, ongeveer 3% onder het landelijk gemiddelde. In verenigingsverband wordt het aantal actieve sporters geschat op 35.000. Ongeveer 45% hiervan is onder de leeftijd van 18 jaar.

In de bijlage is een overzicht gegeven van het aantal actieve sporters per tak van sport in verenigingsverband. Hierbij moet worden opgemerkt dat dit overzicht incompleet is, omdat niet alle verenigingen/sporten zijn vermeld.

Aantal sportverenigingen

Het aantal sportverenigingen in de gemeente Apeldoorn is vrij groot en divers voor wat betreft het aantal leden en de tak van sport. Dit houdt in dat bijna alle denkbare sporten in de gemeente Apeldoorn bedreven kunnen worden. Daarnaast zijn er veel particulier bedrijven (sportscholen, �itnesscentra, en dergelijke), die op commerciële basis sport aanbieden. In de bijlage wordt een overzicht gegeven van het aantal sportverenigingen.

Aantal sportvoorzieningen

In relatie tot de diversiteit aan sportverenigingen is het aantal sportvoorzieningen vrij breed, dat veelal historisch is gegroeid. Per stadsdeel wordt inzicht gegeven in het aantal aanwezige sportvoorzieningen. Voor de gymzalen is geen indeling per stadsdeel gemaakt. In de bijlage wordt een totaal overzicht van de gymzalen gegeven. De gymzalen zijn primair voor het onderwijsgebruik. Op de naschoolse uren kunnen de gymzalen worden gebruikt door sportverenigingen en particulieren. Het verhuur van deze zalen vindt plaats door Accres Apeldoorn.

Noord - Oost

Sportpark Zevenhuizen: • Voetbal: hoofdgebruiker ZVV’56 • 3 wedstrijdvelden (gras), 1 trainingsveld en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging Tenniscomplex Sprenkelaar: • Tennis : hoofdgebruiker TC De Sprenkelaar • 9 gravelbanen, 4 kunststo�banen, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging • 1 tennishal met 4 banen in eigendom van stichting Sportpark Kerschoten: • Voetbal: hoofdgebruiker Robur et Velocitas • 3 wedstrijdvelden (gras), 1,5 kunstgrasveld, kleedaccommodatie, tribune en clubhuis in eigendom bij vereniging • Handbal: hoofdgebruiker HV Univé Achilles • 2 verharde handbalvelden en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging • Scheidsrechters: hoofdgebruiker Scheidsrechtersvereniging Apeldoorn en Omstreken • 1 grasveld in eigendom van gemeente • Clubhuis met kleedaccommodatie in eigendom van vereniging Sportpark Marialust: • Rugby: hoofdgebruiker Rugbyvereniging The Rams • 1 rugbyveld is onderwijslocatie • Clubhuis is eigendom van vereniging

25

Tenniscomplex Kerschoten: • Tennis: hoofdgebruiker TC Kerschoten • 5 gravelbanen, 1 indooraccommodatie met 4 tennisbanen, 5 squashbanen en �itness in eigendom van particulier Sporthal Zuidbroek: • Zaalsporten: nog niet in gebruik bij verenigingen • Sporthal in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn Sporthal Mheenpark: • Zaalsporten: hoofdgebruikers HV Achilles, BC Appoldro en VV Alterno • Sporthal in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn Trainingshal Welgelegen: • Zaalporten: hoofdgebruikers SV Dynamo, Robur ’58, VV Robur et Velocitas en VV Victoria Boys • Trainingshal in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn Jeu de Boules Accommodatie: • Jeu de Boules: hoofdgebruiker J.B.V. ’t Zwijntje • 32 buiten- en 20 binnenbanen in eigendom van stichting Tafeltennisaccommodaties: • Tafeltennis: TVV De Brug en TVV De Veluwe • Beide verenigingen hebben een eigen accommodatie in eigendom Overdekte zwembaden Sprenkelaar en Kristal: • Zwemmen: Medegebruikers van Sprenkelaar zijn alle zwem- en onderwatersportverenigingen behalve de Apeldoornse Vrijwillige Reddingsbrigade • Beide zwembaden in eigendom bij de gemeente, verhuur Sprenkelaar door stichting en Kristal door Accres Apeldoorn

Zuid - Oost

Sportpark De Maten: • Voetbal: hoofdgebruiker SV Groen Wit ‘62 • 1 wedstrijdveld (gras), 2 kunstgrasvelden en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging • Kor�bal: hoofdgebruiker KV Atalanta • Kor�balveld (groot), waarop meerdere velden uitgezet kunnen worden en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging • Honk- en Softbal: hoofdgebruiker WSB • 1 honkbalveld (gras), 1 softbalveld (gras) en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging Sportpark Voorwaarts: • Voetbal: hoofdgebruiker Omnivereniging WSV • 1 wedstrijdvelden (gras), 3 kunstgrasvelden, kleedaccommodatie, tribune en clubhuis in eigendom van vereniging • Schaatsen/Skeeleren: hoofdgebruiker Schaats- en skeelervereniging DNIJ • 400 m. betonbaan in eigendom van gemeente • Clubhuis en berging in eigendom van vereniging • Beachvolleybal: hoofdgebruiker SV Dynamo • 4 beachvolleybalvelden in eigendom van gemeente Sporthal Voorwaarts: • Zaalsporten: hoofdgebruiker Omnisportvereniging WSV • Sporthal in eigendom van vereniging

26

Tennispark De Maten: • Tennis: hoofdgebruiker TV De Maten • 6 gravelbanen, 4 kunsto�banen, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Fietscross - terrein: • Fietscrossen: hoofdgebruiker FCC Apeldoorn • Fietscross - terrein en clubaccommodatie in eigendom van vereniging Auto Modelbouw terrein: • Auto modelbouw sport: hoofdgebruiker AMCA • Racing - terrein en clubaccommodatie in eigendom van vereniging Handboogschieten - accommodatie: • Handboogschieten: hoofdgebruiker Avalon Sports • Terrein in eigendom van vereniging Jeu de Boules accommodatie: • Jeu de Boules: hoofdgebruiker Avalon Sports • Banen en clubhuis in eigendom van vereniging Omnisport Apeldoorn (eigendom van gemeente, exploitatie Libéma): • Volleybal: hoofdgebruiker SV Dynamo • Hal geschikt voor topsport • Atletiek: hoofdgebruiker AV’34 • Baan geschikt voor topsport • Wielrennen: hoofdgebruiker AR&TV De Adelaar • Baan geschikt voor topsport Sportcentrum Matenpark: • Zaalsporten: hoofdgebruikers BC Appoldro, VV Alterno, HV Achilles, KV Atalanta en SV Groen Wit ‘62 • Sporthal in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn Sporthal Alterno: • Volleybal: hoofdgebruiker VV Alterno • Sporthal is eigendom van vereniging

Zuid - West

Sportpark Nagelpoel: • Voetbal: hoofdgebruiker VV Alexandria • 1 wedstrijdveld (gras), 1 halfverhard trainingsveld en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging • Hockey: hoofdgebruiker HC Ares • 3, 5 kunstgrashockeyvelden, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Sportpark Malkenschoten: • Voetbal: hoofdgebruiker VV Apeldoornse Boys • 2 wedstrijdvelden (gras), 1 kunstgrasveld en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis en tribune in eigendom vereniging Sportpark Winkewijert: • Voetbal: hoofdgebruiker VV Columbia • 3 wedstrijdvelden (gras), 1 trainingsveld, kleedaccommodatie, tribune en clubhuis in eigendom van vereniging Tennispark Malkenschoten: • Tennis: hoofdgebruiker TV Vego • 6 kunststo�banen, 2 kunstgrasbanen, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Motorsportterrein: • Trialsport: Trialclub Apeldoorn • Trialbaan in eigendom van vereniging

27

Sporthal Zuiderpark: • Zaalsporten: hoofdgebruikers VV Columbia, BC Appoldro en AMHC • Sporthal in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn Denksportcentrum Apeldoorn: • Denksporten: hoofdgebruikers Denksportverenigingen • Denksportcentrum is eigendom van een stichting en wordt verhuurd aan verenigingen Tafeltennisaccommodatie: • Tafeltennis: TVV Gelvandria • Accommodatie is in eigendom van vereniging Zwembad Malkander: • Zwemmen: Medegebruikers zijn de zwemverenigingen Aquapoldro, Apeldoornse Watervrienden en de Apeldoornse Vrijwillige Reddingsbrigade • Zwembad in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn

Noord - West

Sportpark Orderbos: • Voetbal: hoofdgebruiker CSV Apeldoorn • 4 wedstrijdvelden (gras) en enkele trainingsstroken in eigendom van gemeente • 2 kunstgrasvelden, kleedaccommodatie, tribune en clubhuis in eigendom van vereniging • Voetbal: hoofdgebruiker SV Orderbos • 2 wedstrijdvelden (gras), 1 trainingsveld en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis en biljartcentrum in eigendom van vereniging • Voetbal: hoofdgebruiker VV TKA • 2 wedstrijdveld (gras) en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging • Kor�bal: hoofdgebruiker AKC Steeds Hooger • 1 kunstgrasveld, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging • Honk- en Softbal: hoofdgebruiker Robur ‘58 • 1 honkbalveld, 1 softbalveld, 1 bijveld en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging • Atletiek: hoofdgebruiker AV’34 • 400m baan met technische nummers en kleedaccommodatie in eigendom van gemeente • Clubhuis in eigendom van vereniging • Hockey: hoofdgebruiker AMHC • 4 kunstgrasvelden, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging • Mountainbike: hoofdgebruiker Bar End • Geen eigen terrein, kleedgebouw/clubhuis in eigendom van vereniging • Wielrennen: hoofdgebruiker AR&TV De Adelaar • Mountainbike parcours en clubhuis met kleedaccommodatie in eigendom van vereniging • Tennis: hoofdgebruiker ALTV Tepsi • 5 gravelbanen, 4 kunstgrasbanen, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom bij vereniging Sportpark Berghuizerweg: • Voetbal: hoofdgebruiker VV Victoria Boys • 3 wedstrijdvelden (gras), 1 kunstgrasveld, kleedaccommodatie, tribune, clubhuis in eigendom van vereniging Sportpark Berg en Bos: • Voetbal: hoofdgebruiker AGOVV • 2 wedstrijdvelden (gras), 1 kunstgrasveld, kleedaccommodatie, tribune en clubhuis in eigendom van vereniging

28

Tennispark Quick: • Tennis: hoofdgebruiker ALTV Quick • 5 gravelbanen, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Tennispark Daisy: • Tennis: hoofdgebruiker ALTV Daisy • 6 gravelbanen, 1 mini-baan, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Tennispark Berg en Bos: • Tennis: hoofdgebruiker TC Berg en Bosch • 4 gravelbanen, zwembad, speeltuin en loungehoek in eigendom van particulier Trainingshal Sprengeloo: • Zaalsporten: hoofdgebruikers HV Achilles, BC Appoldro en VV Primavo • Sporthal in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn Openluchtzwembad Boschbad • Recreatie: Medegebruiker zwemvereniging Aquapoldro • Zwembad in eigendom van gemeente, verhuurder Accres Apeldoorn

Dorpen

Ugchelen:

Sportpark Ugchelen: • Voetbal: hoofdgebruiker VV Albatross • 2 wedstrijdvelden (gras), 1 kunstgrasveld, 1 trainingshoek, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Tennispark Ugchelen: • Tennis: hoofdgebruiker TC Ugchelen • 7 kunststo�banen, 1 (klein) kunstgrasbaan, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging

Beekbergen:

Sportpark Beekbergen: • Voetbal: hoofdgebruiker VV Beekbergen • 2 wedstrijdvelden (gras), 1 kunstgrasveld, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging • Tennis: hoofdgebruiker TV Beekbergen • 4 kunststo�banen, 2 kunstgrasbanen, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Sporthal De Hiethof: • Zaalsporten: hoofdgebruikers SV Beekbergen • Sporthal in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn

Hoenderloo:

Sportpark Hoenderloo: • Voetbal: hoofdgebruiker SV Beatrix • 2 wedstrijdvelden (gras) en 1 trainingshoek in eigendom bij Nationaal Park De Hoge Veluwe • Kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging

Klarenbeek:

Sportpark Klarenbeek: • Voetbal: hoofdgebruiker SC Klarenbeek • 2 wedstrijdvelden (gras), 1 kunstgrasveld, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging

29

Loenen:

Sportpark Lonapark: • Voetbal: hoofdgebruiker VV Loenermark • 3 wedstrijdvelden (gras), 1 trainingsveld, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Tennispark Loenen: • Tennis: hoofdgebruiker LTC Loenen • 4 kunstgrasbanen, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Openluchtzwembad Molenallee: • Recreatie • In exploitatie bij een stichting

Uddel:

Sportpark De Zandsteeg: • Voetbal: hoofdgebruiker SV Prins Bernhard • 2 wedstrijdvelden (gras) en 1 trainingshoek in eigendom van Kroondomeinen • Kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging Trainingshal De Schier: • Zaalsporten: hoofdgebruikers AMHC en SV Prins Bernhard • Sporthal in eigendom van gemeente, verhuur door Accres Apeldoorn

Wenum-Wiesel:

Sportpark Wenum-Wiesel: • Voetbal: hoofdgebruiker VV WWNA • 3 wedstrijdvelden (gras), 1 trainingsveld, kleedaccommodatie en clubhuis in eigendom van vereniging

Toekomstige situatie Enerzijds wordt inzicht gegeven in het toekomstig accommodatiegebruik, voor zover er sprake is van een overdan wel ondercapaciteit. Anderzijds worden, voor zover gewenst, richtinggevende uitspraken gedaan over een optimalisering van sportvoorzieningen in relatie tot vitale sportverenigingen. Dit is van belang om uitvoering te kunnen geven aan de rol en het toekomstig verwachtingspatroon van betrokken partijen. Om aan vorenstaande te kunnen voldoen is rekening gehouden met : • De bestaande situatie voor wat betreft de sportparticipatie, het aantal verenigingen en het aantal sportvoorzieningen (zie voorgaande). • De bezettingsgraad van de sportvoorzieningen. • De demogra�ische ontwikkelingen. • De te verwachten sportparticipatie. • De spreiding van sportvoorzieningen.

30

De bezettingsgraad van de sportvoorzieningen Voor de berekening van de bezettingsgraad zijn de NOC*NSF normen dan wel de normen van de sportbonden gehanteerd. De berekening is een richtlijn en een momentopname. Met behulp van de berekening kunnen uitspraken worden gedaan over het betreffende moment. Anderzijds kunnen er uitspraken worden gedaan over de te verwachten behoeften over de “langere” termijn. Voor uitspraken over de “langere” termijn dienen altijd demogra�ische ontwikkelingen en leden ontwikkelingen meegenomen te worden. Ook is rekening gehouden met de vraag- en aanbodzijde voor wat betreft de binnensportaccommodaties.

De demografische ontwikkelingen

Een doorkijk met betrekking tot de demogra�ische ontwikkelingen laat zien wat er de komende jaren op ons af gaat komen qua bevolkingssamenstelling en welke gevolgen dat mogelijk kan hebben voor sportverenigingen en sportaccommodaties.

In de periode 2011-2015 komen er in Nederland een half miljoen 65-plussers bij. In 2040 zal het aantal ouderen zijn opgelopen tot 4,6 miljoen ten opzichte van 2,6 miljoen nu. Na 2040 zet een daling in. Mannen worden nu gemiddeld 80 jaar en vrouwen 83 jaar oud. In 2040 zal iets meer dan een kwart van de bevolking 65 jaar of ouder zijn. Het aandeel 80-plussers loopt naar verwachting op tot 10% rond 2050. Nu gaat het nog om respectievelijk 16 en 4%. Het aandeel jongeren in de Nederlandse bevolking neemt af, vooral door de afname van het aantal geboorten in de jaren zeventig en tachtig. Maakte de jeugd een generatie geleden nog bijna de helft van de bevolking uit, op 1 januari 1998 was 30% van de Nederlandse bevolking jonger dan 25 jaar. In 2025 zal het aandeel jongeren nog maar een kwart zijn.

Toegespitst op Apeldoorn zien de demografische ontwikkelingen er als volgt uit: De gemeente Apeldoorn telde op 1 januari 2013 157.306 inwoners, waarvan 18.526 uit het landelijk gebied. Voor het jaar 2020 is de prognose 158.500 inwoners. Een groei met 0,75%. Deze groei komt overeen met de prognoses van Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) 2010 en van Ongevallen en Bewegen in Nederland (OBiN) 2010-2011. In 2020 is Apeldoorn verder vergrijsd en meer ontgroend. Apeldoorn is nu de meest grijze van de twintig grootste gemeenten van Nederland. De leeftijdscategorie jongvolwassenen (18-34 jaar) is ver ondervertegenwoordigd. In Apeldoorn wonen juist wel veel ouderen. Daarnaast blijkt dat met name het aantal inwoners in de leeftijdsgroep 8 tot 24 jaar de afgelopen jaren is afgenomen. Apeldoorn groeit nauwelijks meer en vergrijst. Het aantal nieuw geborenen neemt af. De babyboomgeneratie van vlak na de tweede wereldoorlog gaat nu met pensioen en zorgt voor een �linke toename van het aantal ouderen in 2020. De stadsdelen Zuidoost, Noordoost en Zuidwest vergrijzen het meest. Het aantal inwoners in de stadsdelen Noordoost, Zuidoost en Zuidwest neemt licht toe. In de binnenstad, stadsdeel Noordwest en de dorpen neemt deze licht af. De dorpen vergrijzen, dat leidt tot een lichte vermindering van het aantal inwoners.

De te verwachten sportparticipatie

De sportdeelname - ambities in Nederland zijn verwoord in het Olympisch Plan 2028 van NOC*NSF (2009) en omarmd in de kabinetsreactie op het Olympisch Plan (2009). Daarin is uitgesproken dat de ambitie is dat de sportdeelname tussen 2007 en 2016 toeneemt van 65% naar 75% van de bevolking. Of deze ambitie ook daadwerkelijk wordt gehaald zal moeten blijken. Uit recent onderzoek blijkt dat door de veranderende bevolkingssamenstelling verwacht wordt dat de totale sportdeelname in Nederland nagenoeg gelijk blijft rond de 65%. Wel zorgt de bevolkingsgroei ervoor dat het totale aantal sporters met 1,5% toeneemt in 2028. Op de Veluwe wordt geen toename in sportdeelname verwacht. Voor Apeldoorn zal dit zeker niet het geval zijn. Ingegeven door de genomen bezuinigingsmaatregelen op het onderdeel sport en door een terugtredende overheid is de inschatting dat de sportdeelname niet boven het huidig

31

percentage van 62% zal uitkomen. Wel zal er een duidelijke verschuiving gaan plaatsvinden van georganiseerde sporters (verenigingsleden) naar niet-georganiseerde (individuele) sporters. Ook zullen steeds meer verenigingsleden a�haken vanwege stijgende contributies. Fitnesscentra’s e.d. zullen hiervan met name gaan pro�iteren. Ook zal er een duidelijker onderscheid gaan ontstaan tussen “sterke, vitale” verenigingen, die er nog in slagen leden en vrijwilligers aan zich te binden, en “zwakkere” verenigingen, die te kampen hebben/krijgen met een cumulatie van �inanciële en organisatorische problemen. Daarnaast mag worden verondersteld dat “seniorensporten” verder zullen groeien. Golf, wandelen, �ietsen en Nordic Walking zijn hiervan goede voorbeelden. Het beoefenen van traditionele sterke takken van sport als voetbal (damesvoetbal) en hockey zal de komende jaren populair blijven. Belangrijk is dat de drie betrokken partijen (gemeente Apeldoorn, sportverenigingen en Sportraad Apeldoorn) met voornoemde ontwikkelingen rekening moeten gaan houden en vroegtijdig op ongewenste situaties moeten inspelen.

De spreiding van sportvoorzieningen

Uitgangspunt is dat alle sportvoorzieningen in de gemeente Apeldoorn voor alle lagen van de bevolking bereikbaar zijn en blijven. Uiteraard is dit niet voor alle sporten mogelijk. Dit heeft te maken dat sommige sportverenigingen stedelijk gericht zijn en andere sportverenigingen wijk/dorpsgericht. Wel dient een zo goed mogelijke spreiding van sportvoorzieningen te worden nagestreefd.

Alles in ogenschouw nemende kan het volgende per tak van sport worden vermeld.

Voetbal In de gemeente Apeldoorn zijn in totaal 57 wedstrijdvelden, waarvan 14 kunstgrasvelden. Volgens de te hanteren normering zijn er in totaal 36 wedstrijdvelden nodig. Dit is een theoretische benadering, waarbij geen rekening is gehouden met de huidige ligging van de velden, een onderscheidt in de velden (gras/kunstgras) en bespeling op zaterdag/zondag. Indien rekening wordt gehouden met de huidige ligging (praktische benadering) dan komt men op 44 benodigde wedstrijdvelden. Een overcapaciteit van 13 wedstrijdvelden, waarvan 6 wedstrijdvelden in het buitengebied (dorpen). Een onderscheid in een gras en kunstgras is niet gemaakt, omdat de wedstrijden in hoofdzaak in de weekenden plaatsvinden en organisatorisch worden bepaald. Voordeel van kunstgras is echter wel dat de belastbaarheid aanzienlijk hoger kan zijn, waardoor op deze velden ook trainingen en andere activiteiten kunnen plaatsvinden. Uitgaande van een maximale bespelingintensiteit in de weekend laat de belastbaarheid van een grasmat meervoudig gebruik niet toe. In de bijlage is een overzicht van de overcapaciteit van wedstrijdvelden weergegeven. Indien tevens rekening wordt gehouden met de overig genoemde factoren dan kan het volgende ten aanzien van veldvoetbal gesteld worden. In het gebied Noord - West is een overcapaciteit van 6 wedstrijdvelden, verdeeld over 5 voetbalverenigingen. Wenselijk is om in dit gebied in de toekomst te komen tot 2 vitale voetbalverenigingen, die de beschikking krijgen over maximaal 12 wedstrijdvelden. In dit aantal is rekening gehouden met een lichte groei in het aantal leden. (Zie ook het vermelde bij kor�bal)

32

In het gebied Zuid - West is een overcapaciteit van 3 wedstrijdvelden, verdeeld over 3 voetbalverenigingen. Wenselijk is om in dit gebied in de toekomst te komen tot 1 vitale voetbalvereniging, die de beschikking krijgt over maximaal 4 wedstrijdvelden. In dit aantal is ruimte voor enige groei in het aantal leden. (Zie ook het vermelde bij hockey) In het gebied Zuid - Oost is een ondercapaciteit van 1 wedstrijdveld. In dit gebied kan de bestaande situatie gehandhaafd blijven, waarbij nog ruimte is voor 1 wedstrijdveld. Deze uitbreiding is mogelijk op het sportpark De Maten. (Zie ook het vermelde bij kor�bal en honk- en softbal)

In het gebied Noord - Oost is een overcapaciteit van 2 wedstrijdvelden. In dit gebied kan de bestaande situatie worden gehandhaafd. Potentiële leden vanuit de nieuwbouwwijken in Apeldoorn - Oost kunnen worden opvangen op het sportpark Zevenhuizen. Geconstateerd wordt dat vanuit de wijken Osseveld en Woudhuis veel gesport wordt in Teuge. In het buitengebied (dorpen) is een overcapaciteit van 6 wedstrijdvelden. Een constatering op zich. Met de beschikbaarstelling van overheidsgelden dient hierbij echter wel rekening te worden gehouden.

De Apeldoornse voetbalverenigingen zijn verenigd binnen de Federatie van Amateurvoetbal Verenigingen Apeldoorn en Omstreken. Opgemerkt wordt, dat indien er tussen voetbalverenigingen vanuit verschillen gebieden sprake is van enige vorm van fusie, dit consequenties heeft voor de gewenste situatie.

Hockey

In totaal zijn er in Apeldoorn 7 kunstgrashockeyvelden. Op deze velden vindt, zowel competitie, als trainingen plaats. Het aantal velden is voldoende om het huidig ledenaantal van beide verenigingen op te vangen. Er is geen sprake van over- of ondercapaciteit. Geconstateerd wordt dat tussen beide verenigingen contributieverschillen ontstaan, die van invloed kunnen zijn op een verschuiving in leden. Dientengevolge kan sportpark-sec een tekort aan hockeyvelden ontstaan. Een ontwikkeling waarvoor in eerste instantie beide verenigingen zelf verantwoordelijk zijn. Enige vorm van samenwerking en komen tot afspraken is dan ook een vereiste. Gezien het totaal aan actieve hockeyers is het gerechtvaardigd dat in Apeldoorn twee hockeyverenigingen zijn. Derhalve de bestaande situatie handhaven. Een eventuele uitbreiding van hockeyvelden kan in de toekomst plaatsvinden, indien uitvoering wordt gegeven aan het vermelde bij voetbal in het gebied Zuid - West.

Handbal

In Apeldoorn is 1 handbalvereniging. Deze vereniging maakt gebruik van sportpark Kerschoten en heeft voor veldhandbal op deze locatie voldoende ruimte om haar sport te kunnen aanbieden. De vereniging koestert al geruime tijd de wens voor een (thuis)locatie in combinatie met een sporthal. Een mogelijkheid hiervoor is de locatie sporthal Mheenpark. De exploitatie van deze hal moet dan in eigendom worden overgenomen van de gemeente of wel in exploitatie van Accres.

33

De omvang van de handbalvereniging is echter niet toereikend om dit verantwoord te kunnen. Een oplossing hiervoor is dat de beide kor�balverenigingen van sportpark Orderbos en van sportpark De Maten worden gehuisvest op de locatie sporthal Mheenpark. Ook deze beide verenigingen hebben al enige tijd de wens uitgesproken voor een eigen sporthal. Door een vergaande samenwerking tussen betrokken verenigingen wordt tegemoet gekomen aan hun wensen, waarmee gelijktijdig wordt gekomen tot een vitale vereniging. (Zie ook het vermelde bij voetbal in het gebied Zuid-Oost en bij kor�bal)

Korfbal

De vereniging in Sportpark Orderbos beschikt over een kunstgras - kor�balveld, dat aan vervanging toe is. De vereniging in sportpark De Maten heeft de beschikking over een (vergroot) gras - kor�balveld, waarop meerder speelvelden uitgezet kunnen worden. Voldoende ruimte om de kor�balsport in Apeldoorn te kunnen beoefenen. Kijkend naar de criteria bij een vitale vereniging, moet gesteld worden dat beide verenigingen hieraan niet dan wel kunnen voldoen. Samenwerking is hierbij geboden. Een oplossing hiervoor is het vermelde onder handbal. Ook kan samenwerking worden gezocht bij de verenigingen in respectievelijk sportpark Orderbos en in sportpark De Maten. Dit laatste heeft echter consequenties voor het vermelde onder voetbal in het gebied Noord - West en handbal.

Honk- en Softbal

Evenals het vermelde onder kor�bal hebben wij op beide genoemde sportparken te maken met 2 honk- en softbalverenigingen. Beide verenigingen beschikken over 1 honk- en 1 softbalveld. De vereniging in het sportpark Orderbos beschikt nog over een extra bijveld. Uitgaande van het aantal actieve leden is er een onderbespeling van de velden. Om te kunnen voldoen aan de criteria van een vitale sportvereniging is samenwerking nodig. Hiermee wordt gekomen tot één locatie in het sportpark Orderbos. Ook kan in dit verband samenwerking worden gezocht bij de verenigingen in respectievelijk sportpark Orderbos en in sportpark De Maten. (Zie ook het vermelde bij kor�bal)

Tennis

In de gemeente Apeldoorn zijn in totaal 77 buiten gravel/kunststof/kunstgrasbanen, waarvan 17 in het buitengebied (dorpen). Het merendeel van de banen hebben een baanverlichting. Volgens de te hanteren normering zijn er 77 banen nodig bij de norm van 70 tennissers op 1 baan (zonder verlichting) en 60 banen bij de norm van 90 tennissers op 1 baan (met verlichting). Ruim voldoende om de tennissport te kunnen beoefenen. Het bijzondere aan deze tak van sport is dat de accommodaties zonder overheidssteun in stand (kunnen) worden gehouden. Zo ook in Apeldoorn. Samenwerking waar het gaat om de organisatie van toernooien en dergelijk is aanwezig.

De Apeldoornse tennisverenigingen zijn verenigd binnen de Apeldoornse Tennis Federatie.

Tafeltennis

In Apeldoorn hebben wij 3 tafeltennisverenigingen met een eigen accommodatie. De accommodatie in Apeldoorn Zuid zal binnenkort moeten verdwijnen. De beide overige accommodaties bieden voldoende ruimte om de actieve tafeltennissers in Apeldoorn te kunnen bedienen, mede gezien in relatie tot de vitale vereniging.

34

Zaalsporten

Voor het spelen van wedstrijden en voor trainingen is het voor de zaalsporten, zoals volleybal, basketball, badminton, handbal, kor�bal, hockey en voetbal, noodzaak dat gebruik wordt gemaakt van sporthallen/trainingshallen. Geconstateerd wordt dat nog vele zaalsportverenigingen voor hun trainingen moeten uitwijken naar gymzalen. Vanuit speltechnisch- en gebruiksoogpunt een ongewenste situatie. Het blijkt dat de vraag naar sporthalruimte het aanbod overtreft. Met name in de wintermaanden is er een tekort aan sporthalruimte. De bezettingsgraad van de in gebruik zijnde sporthallen/trainingshallen in Apeldoorn is in deze maanden 100% met een daling naar de zomermaanden en een stijging vanaf de zomermaanden. In de zomermaanden wordt nauwelijks gebruik gemaakt van de sporthallen. Dit is een landelijk gegeven en niet alleen in Apeldoorn van toepassing.

Voor het aanwezig zijn van sporthallen wordt landelijk de norm gehanteerd van 1 sporthal per 15.000 – 25.000 inwoners. Het verschil wordt verklaard doordat de bevolkingssamenstelling en de sportdeelname niet in alle gemeenten hetzelfde is. De sportdeelname blijft in de gemeente Apeldoorn onder het landelijk gemiddelde, met name waar het gaat om sporten in verenigingsverband. Hierin is geen onderscheid gemaakt in buiten- en binnensporten. Ook de (toekomstige) bevolkingssamenstelling in de gemeente Apeldoorn heeft een negatief effect op het accommodatiegebruik. In de gemeente Apeldoorn hebben wij in totaal 12 sporthallen/trainingshallen, waarvan 3 in het buitengebied (dorpen) en sporthal Zuidbroek nog niet in gebruik bij verenigingen. Uitgaande van een voor Apeldoorn toepasbare normering (1 sporthal per 20.000 inwoners) moeten wij in Apeldoorn de beschikking hebben over 7 sporthallen (excl. buitengebied). In relatie tot de huidige vraag- en aanbodzijde een enigszins merkwaardige constatering. Blijkbaar is er in Apeldoorn wel een duidelijk verschil in buiten- en binnensporten in verenigingsverband aanwezig, waardoor een normering van 1 sporthal per 15.000 inwoners gerechtvaardiger is. Dit houdt in dat wanneer ook sporthal Zuidbroek in gebruik wordt genomen het aantal sporthallen/trainingshallen in de gemeente Apeldoorn op een aanvaardbaar niveau zit. De (top)sporthal in Omnisport kan beter voor zijn doel benut worden door het onderbrengen van alle belangrijke volleybalwedstrijden in deze hal. Enige vorm van samenwerking tussen de beide verenigingen op dit gebied is daarvoor noodzakelijk.

Overige binnensporten

Naast eerder gedane constatering dat ook vele zaalsportverenigingen noodgedwongen gebruik maken van gymzalen, worden deze ook gebruikt door de overige binnensporten. Het aantal gymzalen, dat in gebruik is bij sportverenigingen en particulieren is vrij groot, namelijk 41. De gymzalen zijn noodzakelijk voor de bewegingslessen van het basisonderwijs. Het zijn dan ook onderwijsvoorzieningen, waarvan de sportverenigingen op naschoolse tijden gebruik maken. Uit onderzoek blijkt dat niet alle gymzalen voor wat betreft naschools - gebruik een goede bezetting hebben. Dit heeft onder meer te maken met de wijkgebondenheid van sommige verenigingen, waardoor knelpunten in het gebruik ontstaan. In het algemeen genomen kan er van worden uitgegaan dat het totaal aantal gymzalen voldoende is om de voor deze zalen geëigende sporten te kunnen bedienen. Het verplicht afnemen van blokuren wordt door de sportverenigingen als een belemmering gezien.

35

De gezamenlijke gymnastiekverenigingen hebben aangegeven te willen beschikken over een eigen turnhal. De sporthal Zuiderpark met de op deze locatie aanwezige schoollokalen is na de nodige aanpassingen hiervoor een geschikte accommodatie. In het rapport Wijkvoorzieningenscan Apeldoorn 2020 wordt aangegeven dat de noodzakelijke renovatie van deze sporthal hoge kosten met zich meebrengt die niet in verhouding staan met de huidige exploitatielasten en bezettingspercentage. Door “omdoping” tot turnhal met aanvullende voorzieningen kan dit wel exploitabel worden. Aanbeveling verdient derhalve om hierover in gesprek te gaan met betrokken verenigingen, waarbij tot een overdracht in eigendom wordt gekomen. Gevolg hiervan is echter wel dat er een tekort ontstaat aan sporthalruimte.

Zwemsport

In Apeldoorn hebben wij te maken met 2 zwemverenigingen, 1 reddingsbrigade en 2 onderwatersportverenigingen. Alle verenigingen maken gebruik van de beide overdekte zwembaden Malkander en De Sprenkelaar dan wel van één van deze baden. Op incidentele basis wordt gebruik gemaakt van het openluchtzwembad Boschbad. Alle verenigingen zijn voor hun gebruik geheel a�hankelijk van de gebruiksmogelijkheden die worden geboden door de beide exploitanten. Enige onderlinge afstemming tussen beide exploitanten is niet aanwezig. Dit leidt in sommige situaties tot de nodige frictie waar het gaat om het gewenste en het gebodene.

In tegenstelling tot het gebruik van de overige gemeentelijke sportvoorzieningen wordt het zwemwater op kostprijsbasis door de exploitanten verhuurd en waarover de verenigingen van de gemeente een subsidie ontvangen. De druk op de gebruiksuren, ingegeven door de bezuinigingen van de gemeente, geven aanleiding om hiermee ef�iciënt en effectief om te gaan. Hiervoor is samenwerking dan wel fusie tussen de verenigingen onderling en samenwerking dan wel fusie tussen beide exploitanten noodzakelijk.

36

37

Hoofdstuk 7 De rol en het toekomstig verwachtingspatroon van betrokken partijen Gemeente Apeldoorn Zoals eerder vermeld is het subsidiëren van sportverenigingen en het �inancieren van het totale onderhoud van sportvelden en accommodaties met ingang van 2013 geen kerntaak meer binnen het gemeentelijk sportbeleid. Sportverenigingen worden uitgedaagd zich maatschappelijk te verenigen. De Voorjaarsnota 2011 speci�iceert dit verder: • behouden van de infrastructuur: de activiteiten die mensen in hun vrije tijd ondernemen op het gebied van sport zullen we faciliteren door middel van een basisinfrastructuur. De gebouwen en de velden �inancieren we wel, de activiteiten zelf �inancieren we niet. • wat mensen in hun vrije tijd aan sportactiviteiten ondernemen is aan henzelf evenals het budget dat zij daarvoor over hebben.

Stand van zaken gemeentebegroting 2013 Sportverenigingen •

• • •

Voor de rentesubsidie was tot en met 2012 een jaarbudget van € 75.000 beschikbaar. De bezuinigingsvoorstellen uit de Voorjaarsnota 2011 laten dit budget in 2013 afnemen met € 4.000 in 2014 oplopend tot € 9.000. Vanaf 2014 is dan jaarlijks nog beschikbaar € 66.000 voor de lopende verplichtingen (in een periode van 25 jaar lopen die verplichtingen af; in 2012 zijn geen nieuwe verstrekkingen gedaan). De algemene sportsubsidie neemt door de bezuinigingen van Voorjaarsnota 2011 en Zomernota 2012 af van een budget van € 215.000 in 2011 naar € 95.000 in 2015. De subsidie onderhoud sportvelden neemt door de bezuinigingen van de Voorjaarsnota 2011 af van een budget van € 168.000 in 2011 naar € 143.000 in 2013. Kunstgrasfonds via structureel budget voor rentelasten, in te zetten via vervallen a�lossingstermijnen van eerdere leningen. Het in 2008 beschikbaar gestelde jaarbudget van € 100.000 is optimaal benut om leningen te verstrekken (totaal verstrekt leningenbedrag is ruim 3 miljoen euro). Omdat vanaf 2020 weer leningen te kunnen verstrekken voor vervanging van de toplaag van bestaande velden is er geen ruimte meer voor het verstrekken van nieuwe leningen voor eerste aanleg. Wel is er gedurende enkele jaren een beperkt “overschot” op het rentebudget.

In de begroting is aan jaarlijks budget nog aanwezig vanaf 2014: € 66.000 + € 95.000 + € 143.000 = € 304.000, waarvan € 50.000 voor de eerder aangegane en nog doorlopende verplichtingen. Jaarlijkse bestedingsruimte circa € 250.000.

38

Exploitanten gemeentelijke sportvoorzieningen Voor de exploitatie dan wel het beheer en onderhoud van de gemeentelijke binnensportaccommodaties, zwembaden en onderwijsvoorzieningen, waarvan de sport gebruik maakt, ontvangen de exploitanten een jaarlijkse bijdrage van de Gemeente. De verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van de gemeentelijke buitensportaccommodaties (binnen de hekwerken) is met ingang van 2013 volledig voor rekening van de betreffende sportverenigingen.

Voor het gebruik van de gemeentelijke sportvoorzieningen wordt bij de sportverenigingen een tarief in rekening gebracht, waarin een (indirecte) subsidie is verdisconteerd. De zwembaden maken hierop een uitzondering. Voor het gebruik hiervan wordt bij de zwemverenigingen door de exploitanten een kostprijstarief in rekening gebracht, waarop van de Gemeente een gebruikssubsidie wordt ontvangen.

Hoe nu verder

Sportaccommodatiebeleid In hoofdstuk 5 is uitvoerig ingegaan op de vraag op welke wijze in Apeldoorn nog kan worden omgegaan met het sportaccommodatiebeleid. Voor behoud en optimalisering van sportvoorzieningen zal niet kunnen worden ontkomen aan steunverlening bij investeringen door de Gemeente. Op eigen kracht zullen verenigingen en exploitanten de dekking van soms ook noodzakelijke investeringskosten (vervanging, renovatie) niet voor elkaar krijgen. Ook de noodzaak vitaal te blijven vergt dat sportverenigingen soms moeten investeren in groei, in modernisering van hun voorzieningen. Aan die investeringen zijn risico’s verbonden. De Stichting Waarborgfonds Sport, die jaarlijks de �inanciële stukken beoordeelt van circa 1.200 sportverenigingen waarvoor een garantie loopt, signaleerde kort geleden al een verslechtering van de �inanciën bij verenigingen. In 4 jaar tijd liep de kwali�icatie “goed of uitstekend” terug van 63% naar 50% van de beoordelingen. Deels bestaande en nieuwe instrumenten zullen ingezet moeten worden om de sportverenigingen en de exploitanten in staat te stellen een sportinfrastructuur overeind te houden.

Vitale sportvereniging

In hoofdstuk 4 is een uiteenzetting gegeven wat wordt verstaan onder een vitale sportvereniging. Een terugtredende gemeentelijke overheid en bezuinigingen zijn de twee van de meest gehoorde begrippen in de afgelopen twee jaar. De associatie is daarbij vaak negatief. Toch zijn er ook positieve kanten. Het zoeken naar de kansen die de veranderende omgeving voor sport en in het bijzonder voor sportverenigingen biedt. Enige zorgvuldigheid is hierbij echter geboden, aangezien sportverenigingen, zowel vanuit toenemend consumptief gedrag als vanuit een groeiend beroep op maatschappelijke inzet vanuit de Gemeente, onder druk staan. Er is een evolutionaire beweging ontstaan van verenigingsondersteuning als doel naar ondersteuning als middel om de kracht van sport nog beter maatschappelijk te kunnen verzilveren. Dit is geen vanzelfsprekendheid. Niet elke sportvereniging wil en kan dit. Leden van de vereniging kiezen er voor wat voor type organisatie zij willen zijn. Wanneer dit vanuit een pure leden - voor - leden - �iloso�ie wordt ingevuld, zal de Gemeente dat moeten waarderen en respecteren. Sportverenigingen zijn het bestaan waard vanuit hun originele, traditionele sportaanbod. Los daarvan zullen sportverenigingen die zich wel maatschappelijk willen doorontwikkelen hierin moeten worden uitgedaagd en geholpen. Een ultieme opgave, waarin de verbinding wordt gezocht tussen inspelen op een veranderende sociaaleconomische omgeving enerzijds en het aanboren van al dan niet latente energie vanuit de club zelf om daarin te transformeren anderzijds. Hierbij moet de sportvereniging niet verworden tot een welzijnsclub.

Inzet bestaande bestedingsruimte voor sportverenigingen

Uit vorenstaande mag duidelijk zijn dat de nog bestaande bestedingsruimte van € 250.000 per jaar voor sportverenigingen moet worden ingezet voor behoud, onderhoud en optimalisatie van de bestaande sportvoorzieningen en voor het bevorderen van de vitaliteit van sportverenigingen.

39

Voorgesteld wordt om de jaarlijkse bestedingsruimte te storten in een fonds, waaruit op de volgende wijze invulling wordt gegeven: 1 de instandhouding van de rentesubsidieregeling. Deze regeling kan mede ten dienste staan om samenwerking/fusies tussen verenigingen mede mogelijk te maken waarbij investeringen in accommodaties moeten worden gedaan. 2 het vrijmaken van een budget van structureel € 100.000 voor een tweede tranche kunstgrasfonds. 3 het vergoeden van éénmalige kosten voor het stimuleren van samenwerking/fusies. 4 het verlenen van gemeentelijke garanties op bankleningen, waar mogelijk in combinatie met Stichting Waarborgfonds Sport (SWS).

De sportverenigingen

In de gemeente Apeldoorn hebben wij ten gevolge van de kerntakendiscussie en de bezuinigingen vanaf 2013 te maken met een terugtredende overheid, die zich uitspreekt voor (meer) samenwerking dan wel fusie tussen de sportverenigingen en voor een optimalisering en waar nodig afstoting van sportvoorzieningen. Dit houdt in dat er een duidelijke verschuiving plaatsvindt in verantwoordelijkheden en in kosten om nog sportvoorzieningen in stand te houden. Er wordt op dit gebied meer van de sportverenigingen verwacht. Aspecten van zelfredzaamheid en ( nog meer) samenwerking staan hierin centraal. De gedachte dat de sportverenigingen het wel zullen overnemen is te simpel. Enige vorm van stimulering, ondersteuning en begeleiding zal hierbij noodzakelijk zijn. Daarnaast liggen er voor de sportverenigingen ook uitdagingen en kansen. Zij zullen sportbeoefening in een bredere perceptie moeten gaan zien en daarin afwegingen moeten maken.

Door meer samenwerking op wijk/dorpsniveau ontstaat er meer binding met de burgers in de wijk/dorp. Echter er zijn ook sportverenigingen die stedelijk gericht zijn. Een wijkgerichte aanpak is daardoor niet op alle sportverenigingen van toepassing. Ook het overhevelen van een aantal Rijksoverheidstaken naar gemeenten kan katalyserend werken. Mits zorgvuldig gekozen en gefaciliteerd, dienen zich vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de decentralisatie van de jeugdzorg en de Participatiewet interessante koppelingen met sport aan.

Zoals eerder gezegd: men moet er voor waken dat de sportvereniging geen welzijnsclub wordt. De sportverenigingen voelen zich verbonden aan een bepaalde organisatiestructuur. Echter, wanneer te star wordt vastgehouden aan wat een sportvereniging in oorsprong is, blijven kansen liggen om er misschien nog wel meer toe te doen dan nu al het geval is. Daarbij komt dat de urgentie om in het sociale domein te gaan werken steeds hoger wordt. Koppelingen met sectoren als zorg, gezondheid en werk zijn het onderzoeken meer dan waard. Reik elkaar de hand, toon interesse, zoek naar raakvlakken in belangen. Alleen wanneer de sportvereniging bereid is zich daarin voor een deel opnieuw uit te vinden kan dit werken.

40

Sportraad Apeldoorn Al meer dan vijftig jaar behartigt de Sportraad de belangen van de Apeldoornse sportverenigingen. Samen optrekken om de sportinfrastructuur in Apeldoorn te optimaliseren voor de sportverenigingen, zodat deze hun core business, het verzorgen van kwalitatieve goede sport voor hun leden, kunnen realiseren. Omdat de sportinfrastructuur mede wordt ingevuld door de gemeente Apeldoorn is de Sportraad door de jaren heen een vaste en volwaardige gesprekspartner, die gevraagd en ook ongevraagd adviezen geeft die worden gerespecteerd. Ook worden ten gevolge van verlegging van verantwoordelijkheden in toenemende mate begeleiding en ondersteuning gegeven aan de sportverenigingen en wordt invulling gegeven aan deskundigheidsbevordering bij verenigingen. De Bestuurdersacademie is hiervan een goed voorbeeld. Eén van de belangrijkste uitgangspunten van de Gemeente is om meer ruimte te geven aan de eigen kracht van burgers (burgerinitiatief) met een logische (maatwerk) ondersteuning door professionals. Deze nieuwe benadering, dicht bij en samen met burgers, met nieuwe vormen en instrumenten, vereist een ingrijpende omslag binnen de Gemeente en betrokken instellingen.

De Sportraad in zijn nieuwe vorm kan hiervoor een goed voorbeeld zijn. Deze nog in het leven te roepen organisatievorm (samenvoeging Sportraad Apeldoorn en het Verenigingsburo) zal een belangrijke functie in het hele spectrum van overleg, samenwerking, begeleiding, ondersteuning, informatieverstrekking en het maken van beleid voor alle verenigingen moeten krijgen. Een belangrijk en niet meer weg te denken intermediair tussen de Gemeente en de verenigingen.

41

42

43

Overzicht van het aantal actieve sporters per tak van sport in verenigingsverband SPORTTAK

VERENIGING

TOTAAL LEDEN

Atletiek

AV ‘34

826

Badminton

Badmintonclub Appoldro

223

Autosport

Biljarten Boksen Bowls

Darten

Fietscross Golf

Gymnastiek

AV Veluwe

Auto modelbouwclub Apeldoorn Badmintonclub ABC Satria

Badmintonclub Valkenberg Badmintonclub ‘70 Veluwe Biljartvereniging JVV ‘83 Biljartvereniging DTRC

Boksvereniging A.B.C.C. Bowlsclub Woods

Dartsvereniging Stedendriehoek Fiets Cross Club Apeldoorn Veluwse Golf Club Cleton Sports

Gym Trim Hoenderloo/ Torpedo Gymnastiekvereniging KDO Gymverenging De Kempers

Handbal Hockey

Honk-/ softbal Jeu de boules

Klootschieten Kor�bal

Modelbouw Motorsport

Mountain bike

Gymnastiekv. De Nieuwe Turnkring NOVITAS

A.H.V. Achilles AMHC

Hockeyclub ARES

Honk- en Softbalvereniging Robur ‘58

Honk- en Softbalvereniging WSB Apeldoorn Jeu de Boulesvereniging ‘t Zwijntje

Klootschiet Vereniging Het Woudhuis A.K.V. Atalante

A.K.C. Steeds Hooger

Modelbouwvereniging ARMC Aero Dynamic Motorsportver. Trial Club Apeldoorn Mountainbikevereniging BAR END

502 107 57 10 96 ?

12 41

110 496 144 493 29

104

1154 137 512 584 230 989 775 169 116 271 61

154 161 83 85

497

Bovenstaande gegevens zijn gebaseerd informatie van de gemeente Apeldoorn/peildatum 2012. Dit overzicht is niet compleet omdat niet alle sportverenigingen zijn vermeld

44

SPORTTAK

VERENIGING

TOTAAL LEDEN

Omnisportverenigingen

Omnivereniging BSV

239

Omnivereniging DIO Ugchelen

422

Omnivereniging Klarenbeek Avalonsports

Omnivereniging DIO Beemte-Broekland Omniverenigni sv Orderbos Roeien

Ruitersport Rugby

Schaatsen/ skeeleren Schaken

Schermen Sjoelen

Tafeltennis

Tennis

Zaalsport Apeldoorn

Omnivereniging WSV ARV De Grift

LR&PC De Loenermarkruiters LR&PC WWNA

Dakota Ruiters

Rugbyvereniging RAMS RFC

638 157 78

389 125

1515 90 62

108 73 43

Schaats- en skeelervereniging De Nieuwe IJs- 255 baan Schaakstad Apeldoorn

88

Sjoelvereniging ASV ‘85

44

Schaakvereniging De Schaakmaat Schermvereniging Surtout

Tafeltennisvereniging De Brug

Tafeltennisvereniging Gelvandria Tafeltennisvereniging Futura

Tafeltennisvereniging De Veluwe Tennisvereniging Beekbergen Berg en Bosch A.L.T.V. Daisy

Tennisclub Kerschoten L.T.C. Loenen

Tennisvereniging De Maten A.L.T.V. Quick

TC Sprenkelaar A.L.T.V. Tepci

T.C. Ugchelen

Tennisvereniging Vego

98 41 99 75 17

101 346 ?

395 354 242 740 618 906 656 498 484

Bovenstaande gegevens zijn gebaseerd informatie van de gemeente Apeldoorn/peildatum 2012. Dit overzicht is niet compleet omdat niet alle sportverenigingen zijn vermeld

45

SPORTTAK

VERENIGING

TOTAAL LEDEN

Vecht & verdedigingssport

Aikido

103

Karate-do Van Elburg

60

Voetbal

Budo Sakura

Capoeira Uniao

Karate-Do Smaal v.v. AGOVV

v.v. Albatross

a.s.v. Alexandria c.s.v. Apeldoorn

v.v. Apeldoornse Boys s.v. Beatrix

v.v. Beekbergen v.v. Columbia

sv Groen Wit’62 v.v. Loenermark

sv Prins Bernhard

av&cv Robur et Velocitas v.v. TKA

v.v. Victoria Boys Volleybal Wielrennen Zwemmen

TOTAAL

v.v. WWNA

v.v. ZVV ‘56

Volleybalvereniging Alterno sv Dynamo

Volleybalvereniging Primavo AR & TV De Adelaar

Apeldoornse Vrijwillige Reddingsbrigade

Zwemvereniging Apeldoornse Watervrienden Zwemvereniging Aquapoldro

Onderwatersportvereniging Blue Lagoon Onderwatersportvereniging Sub ‘70 (MET AFRONDINGEN)

500 35

230 355 498 73

1106 478 103 370 383 743 575 205 751 150 583 342 395 671 580 166 604 163 441 397 140 77

30501

Bovenstaande gegevens zijn gebaseerd informatie van de gemeente Apeldoorn/peildatum 2012. Dit overzicht is niet compleet omdat niet alle sportverenigingen zijn vermeld

46

Overzicht van het aantal gymzalen en sporthallen Agricolastraat Angerenstein Aristotelesstraat Burgersveld Burglaan Buys Ballotstraat Dok Zuid Edelenveld Eekschillersdreef Fortlaan Gentiaanstraat 76 Gentiaanstraat 804 Germanenlaan Glazeniershorst Groenlingweg Het Kristal Heuvellaan Jupiterlaan Kastanjelaan Keerkring de Kempe Klarenbeekseweg Klingelbeek Mangaanstraat Mariannelaan Molleruslaan 28 Molleruslaan 42 Morinistraat Ravelijn Rederijkershoeve Schuttersweg Soerenseweg Steenhouwersdonk Tormentilstraat Uttilochweg Valkeniersdonk Van Hasseltlaan Voldersdreef Waleweingaarde Warenargaarde Zilverschoon 104

Sporthal Mheenpark Sportcentrum Matenpark Sporthal Zuiderpark Sportzaal De Hiethof Sporthal Zuidbroek Trainingshal De Schier Trainingshal Welgelegen Trainingshal Sprengeloo WSV Alterno Topsporthal Omnisport Hoenderloo

47

48

Overzicht aantal voetbalverenigingen in relatie tot de aanwezige en noodzakelijke wedstrijdvelden

Noord- West

AGOVV

355

2

Noord West

TKA

150

2

Noord- West

Noord- West

Noord- West Sub totaal Zuid-West

Zuid-West

Zuid-West

sub totaal

csv Apeldoorn Orderbos

Victoria Boys Alexandria

Apeldoornse Boys Columbia

1100 390

580

2.575

4

2

3

13

73

1

931

6

478

380

1

2 1

4

2

1

3

1

3

6

2

5

6

15

2

7

4

7

17

40

1

3

3

7

4 0

5

15 1

8

29

9

31

1

12

5

4

56

6

13

1

1

9

21

4

10

11

24

Groen Wit

740

1

2

3

12

9

31

Noord-Oost

Robur et Velocitas

751

3

1

4

7

12

23

Wenum Wiesel

WWNA

340

3

3

7

5

10

Hoenderloo

Beatrix

100

2

2

3

sub totaal

Noord-Oost sub totaal

Ugchelen

Beekbergen Klarenbeek Loenen Uddel

Totaal

WSV

ZVV

Albatross

Beekbergen Klarenbeek

Loenermark

Prins Bernhard

Aantal voetbalvelden te veel: 13

1040

1.780

395

1.146

498

370

500

575

205

15.452

1

2

3

6

3

5

1

2

1

2

1

2

3

2

43

1

14

4

7

3

7

3

3

3

3

2

57

6

8

Zuid-Oost

Zuid-Oost

10

22

5

12

8

7

6

9

5

140

18

27

3

15

7

5

5

3

3

109

21

52

7

30

1

1

3

11

5

220

19

1

7

4

1

Praktijk afronding

Totaal Velden nodig

2

0,7

1

0,7

1

1

10,9

0

0,6

1

0

3,8

5

0

2,5

6

1

2

1,2

2

1

2 2

2,9

3

1,2

2

0,4

1

1,3

4,2

1,8

1,4 2

4

13

4

7,7

2

3

3,8

3,9

2

1

1,5

5,5

1

15

10

G Teams

Vrouwen Teams

Pupillen teams

Junior Teams

Senior Teams

Totaal velden

Kunststof veld

Grasveld

Aantal leden +/-

Vereniging

Wijk

KNVB berekening aantal velden

1,3

1,3 36

4

8

2

5

2

2

2

2

2

44

49

Overzicht van het aantal verzonden vragenlijsten in relatie tot terugontvangen lijsten Namenlijst ontvangen vragenlijsten.

Namenlijst niet ontvangen vragenlijsten

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

voetbalvereniging Robur et Velocitas Voetbalvereniging Beatrix Voetbalvereniging ZVV ‘56 Voetbalvereniging csv Apeldoorn Voetbalvereniging Victoria Boys Kor�balclub Steeds Hooger Zwemvereniging De Apeldoornse Watervrienden Onderwatersportvereniging SUB ‘70 Badmintonclub Appoldro Badmintonvereniging Valkenberg Gymnastiekvereniging KDO Gymnastiekvereniging Novitas Handbalvereniging Achilles Hockeyvereniging AMHC Honk- en Softbalvereniging WSB Honk- en Softbalvereniging Robur ‘58 Omnivereniging WSV Tafeltennisvereniging De Veluwe Tafeltennisvereniging Futura Volleybalvereniging Alterno Volleybalvereniging sv Dynamo Zaalsport Apeldoorn ALTV Daisy Tennisvereniging De Maten Tennisclub Sprenkelaar Kor�balvereniging Atalanta

Totaal aantal verstuurde vragenlijsten 62 Ontvangen vragenlijsten 26 = 42% Score

Asv Alexandria Asv Apeldoornse Boys Avv Columbia AGOVV ALTV Quick ALTV Tepci Apeldoornse Vrijwillige Reddingsbrigade Badmintonclub ’70 Veluwe Badmintonvereniging ABC Satria Beekbergense Sport Vereniging Gymnastiekverenging NTK Gymnastiekvereniging GTH-Torpedo Gymnastiekvereniging De Kempers Hockeyvereniging Ares LTC Loenen Omnisportvereniging DIO-Ugchelen SV GroenWit ‘62 Sv Prins Bernard SC Klarenbeek Scuba Diving Team Blue Lagoon Sportvereniging DIO-Beemte-Broekland Sv Orderbos Tafeltennisvereniging De Brug Tafeltennisvereniging Gelvandria Tafeltennisvereniging Ugchelen Tennisclub Ugchelen Tennisvereniging Beekbergen Tennisvereniging Kerschoten Tennisvereniging Vego Vv. Albatross Vv. Beekbergen Vv. Loenermark Vv. TKA Voetbalvereniging WWNA Volleybalvereniging Primavo Zwemvereniging Aquapoldro

50

Overzicht van en inzicht in reacties van verenigingen over samenwerking met andere verenigingen/partijen Badmintonvereniging Appoldro Ja Badmintonvereniging Futura Nee

Badmintonvereniging Valkenberg Nee AKC Steeds Hooger Ja

Hockeyvereniging AMHC Ja

Gymnastiekvereniging KDO Ja SV Dynamo ja

Onderwatersportvereniging Sub ‘70 Ja Tafeltennisvereniging de Veluwe Ja

Komend seizoen wordt de training van competitiespelers op donderdag samen gedaan met WSV afdeling Badminton.

• KNKV, verhuur bestuurskamer overdag aan de kor�balbond • Sprengeloo, verhuur veld tijdens het schooljaar • ROC, verhuur kleine kantine elke donderdag tijdens het schooljaar • Bowls, verhuur veld in de zomermaanden. Twee morgens per week • ProRege �ietsdriedaagse, 5 dagen gebruik veld en kantine in de maand mei • Voetbal, incidenteel verhuur veld in de wintermaanden • KV Atalante, inhuur sporthallen en schoolkor�bal Samenwerking binnen het sportpark Orderbos. Gebruik van velden, informatievoorziening over en weer, ad hoc activiteiten Er is samenwerking met de verenigingen KDO-NTK-Novitas. De samenwerking bestaat uit het organiseren van activiteiten, scholingen en zo nodig uitwisselen van leiding bij vervangen en/of doorsturen van leden.

Met Apeldoorn Beach, voor opstart verenigingen en vrijwilligers voor nieuwe beachvereniging.

Verkenning mogelijkheden om door samenwerking kosten te besparen en ledengroei te bereiken. Deze samenwerking is met alle Apeldoornse watersportverenigingen. Met Aquapoldro gaan we de mogelijkheid verkennen om het bad te delen. Samen met TTV De Brug worden: • Trainingen voor de jeugd verzorgd • Jeugdteams vastgesteld. Deels spelen Veluwe leden zo bij de Brug, deels andersom • De Apeldoornse kampioenschappen georganiseerd.

De toptraining van de Veluwe (door ex-bondscoach) is toegankelijk voor spelers van vergelijkbaar niveau uit de omgeving. De zaal wordt (nog erg beperkt) ook verhuurd aan andere verenigingen.

Honk- en softbalvereniging Robur ‘58 Er is wel overleg met de BBO. Nee Volleybalvereniging Alterno Ja

• Wij verhuren onze accommodatie aan de gemeente t.b.v. sportonderwijs Edison College • Wij huren samen met andere volleybalverenigingen zaalruimte in om wedstrijden te laten spelen. Op deze manier delen we de kosten.

51

TC Sprenkelaar Nee

Handbalvereniging Achilles Nee Honk- en Softbalvereniging WSB Nee

Tennisvereniging ALTV Daisy nee

Gymnastiekvereniging Novitas Ja Zaalsport Apeldoorn Ja

Voetbalvereniging Robur et Velocitas Ja Csv Apeldoorn Ja

Tennisvereniging De Maten Ja Voetbalvereniging ZVV’56 Ja

Voetbalvereniging Victoria Boys Ja Voetbalvereniging sv Beatrix Ja

Zwemvereniging Apeldoornse Watervrienden Nee Omnivereniging WSV Ja

Kor�balvereniging Atalante nee

• Les aan turnselectie wordt gecombineerd met andere gymnastiekvereniging. • Voorzichtig onderzoek samenwerking met twee andere gymnastiekverenigingen.

Het eerste uur op de woensdag in Ugchelen, Klingelbleek 32, wordt onderverhuurd aan DIO Ugchelen.

De Fruytierschool gebruikt onze velden voor gymnastiek in de periode Pasen tot herfstvakantie. BSO sport maakt twee of drie middagen gebruik van onze accommodatie. SV Orderbos, TKA en AV Veluwe.

Vanuit de vereniging wordt binnen ATF verband samengewerkt met andere verenigingen. In het kader van Sport van de Maand werken we nauw samen met Accres.

ZVV’56 heeft een samenwerkingsverband met Victoria Boys. Bij ZVV’56 spelen G-jeugd spelers van 12 t/8 18 jaar, ander ze de senioren leeftijd hebben verwijzen we ze door naar Victoria Boys. • AGOVV – spelers uitwisselen. • Sv Orderbos – spelers uitwisselen + gebruik trainingsveld. • NWB – Apeldoornse Wandel4daagse. • Commissie schoolsport – jaarlijks schoolvoetbaltoernooi. • Scouting st. Victor – gebruik accommodatie + leveren van water. Jeugdspelen spelen bij vv Beekbergen en Albatross. We zijn net begonnen met elkaar te praten. Bowls, huren de zaal. Aventus, huren de zaal.

Nog niet, zijn hier wel mee bezig. Zijn bezig met gezamenlijk onderhoud velden.

52

Overzicht van de wens voor een eigen accommodatie Badmintonvereniging Futura Ja Gymnastiekvereniging KDO Ja

Gymnastiekvereniging Novitas Ja

Samen een zaal huren, waarbij ieder wel een eigen avond of meerdere avonden de beschikking over de zaal heeft.

De wens voor een eigen accommodatie is heel groot. We zijn al jaren op zoek naar een geschikte locatie en partner om mee samen te werken.

KDO wil graag een eigen turnhal waar permanent toestellen kunnen blijven staan en waarbij overdag een mogelijkheid is om ook lessen te geven en naschoolse opvang met sport te creëren. Een samenwerking met het onderwijs zou hierin heel gewenst zijn. Voor gymnastiekvereniging met leden verspreid over een groot gebied moeilijk te realiseren.

53

54

Overzicht gebruik accommodatie door derden Voetbalvereniging sv Beatrix Ja

Voetbalvereniging Victoria Boys Ja Voetbalvereniging Robur et Velocitas Ja Omnivereniging WSV Ja

Albatross voor enkele jeugdwedstrijden. In de zomer buitenlandse en Nederlandse teams, die velden gebruiken voor zomertraining.

Q Golf (David Foster) voetbalvelden. Belcanto mannenkoor, kantine iedere dinsdagavond. MAMS kinderopvang multifunctionale ruimte. De Passerel multifunctionele ruimte. Zaal: Bowls + scholen. Veld: scholen.

55

Overzicht toekomstige samenwerking met andere verenigingen/partijen Badmintonvereniging Appoldro Ja

Badmintonvereniging Valkenberg Ja

Badmintonvereniging Futura Ja AKC Steeds Hooger Ja

Hockeyvereniging AMHC Ja Gymnastiekvereniging KDO Ja Tafeltennisvereniging De Veluwe Ja Onderwatersportvereniging Sub ‘70 Ja SV Dynamo Ja

In overleg zal worden bekeken op welke delen samenwerking met WSV voor beide winst kan betekenen. Dit kan zijn op het gebied van trainingen maar kan ook uitwisseling van spelers/sters zijn om competitieteams compleet te krijgen. Dit kan zowel op het gebied van senioren als jeugd plaatsvinden.

Wel bereidheid maar....voor samenwerking (twee clubs die tegen elkaar spelen) zijn twee gymnastiekzalen nodig. N.B. Gewoonlijk speelt een dubbeltal (4 –pers) en na een spel word gewisseld met de ploeg die op de bank zit (ook een 4-tal). In totaal heb je voor één zaal dus 4-spelers + 4 (die uitrusten op de bank) nodig: in totaal 8 pers. Samen een zaal huren, waarbij ieder wel een eigen avond of meerdere avonden de beschikking over de zaal heeft. Gebruik locatie.

Samenwerking kan bestaan uit onderhoud accommodatie, sponsoring, activiteiten, gemeenschappelijke activiteiten, delen van voorzieningen (clubhuis en accommodatie).

KDO is bereid tot samenwerking met onderwijs, kinderopvang, peuterspeelzalen e.d. Samenwerking zou kunnen bestaan uit het delen van expertise, geven van lessen, ondersteuning van sportactiviteiten. • Promotie tafeltennissport in het algemeen • Organiseren toernooien • Gezamenlijke trainingen • Verhuur zaal overdag.

Verkenning mogelijkheden om door samenwerking kosten te besparen en ledengroei te bereiken. Deze samenwerking is met alle Apeldoornse watersportverenigingen. Met Aquapoldro gaan we de mogelijkheid verkennen om het bad te delen.

Dit kan op het gebied van jeugdopleiding, technische kader en bestuurlijk kader.

56

Volleybalvereniging Alterno Ja Honk- en Softbalvereniging Robur ‘58 Ja Tennisclub Sprenkelaar Ja

Handbalvereniging Achilles Ja

Honk- en Softbalvereniging WSB Ja Tennisvereniging ALTV Daisy Ja

Gymnastiekvereniging Novitas Ja Zaalsport Apeldoorn Ja

Voetbalvereniging Robur et Velocitas Ja/nee Csv Apeldoorn Ja

Gezamenlijk ruimte inhuren. Onze eigen ruimte verhuren. Trainers opleiden bij Alterno voor andere verenigingen. Talenten opleiden bij de Alterno Volleybal Academie. Probleem is dat je wel moet kunnen samenwerken en dat als er één van de twee honk- en softbalverenigingen niet wil, houd het op! Gezamenlijke inkoop, gezamenlijk leden werven.

Gebruik faciliteiten, over�low van leden van de ene naar de andere sport

Elkaar op de raakvlakken ondersteunen (centrale inkoop, onderhoud, e.d.). Zorgen dat Apeldoornbreed honk- en softball kan blijven worden gespeeld. Duo lidmaatschap tennis/hockey.

Geen enkele vorm van samenwerking wordt uitgesloten. Het samendelen van de huur van gymzalen, die in blokken van 2 uur door Accres verhuurd worden. We zeggen niet per de�initie nee.

Voetbalvereniging ZVV’56 Ja

Bijvoorbeeld inkoop kantine en accommodatie.

Voetbalvereniging Victoria Boys Ja, zie vraag 8.

• AGOVV – spelers uitwisselen • Sv Orderbos – spelers uitwisselen + gebruik trainingsveld • NWB – Apeldoornse Wandel4daagse • Commissie schoolsport – jaarlijks schoolvoetbaltoernooi • Scouting st. Victor – gebruik accommodatie + leveren van water

Tv De Maten Ja

Hoe kunnen we leren van elkaars werkwijze, maw kennisuitbreiding. Zijn er mogelijkheden tot gezamenlijke inkoop (zo breed mogelijk). Vanuit de ATF doen aan ledenwerving voor de tennissport in Apeldoorn.

57

Voetbalvereniging sv Beatrix Ja Zwemvereniging Apeldoornse Watervrienden Ja Omnivereniging WSV Ja

Kor�balvereniging Atalante Ja

Samenwerking bij jeugdvoetbal, samenwerking op bestuursniveau met voetbalverenigingen om bestuurlijke kracht te vergroten, samenwerking met andere verenigingen om kosten, accommodaties en vrijwilligers te delen. • Gezamenlijk materiaal. • Gezamenlijk folders. • Eventueel deels onderverhuur aan andere zwemverenigingen.

Gebruik accommodatie: veld, zaal, vergaderruimte. Gezamenlijke inkoop horeca. Gezamenlijk onderhoud velden.

58

Overzicht van verwachte uitbreiding van aantal actieve leden Badmintonvereniging Appoldro Ja

Door deel te nemen aan promotie activiteiten (denk aan Nationale Sportweek demo’s), demo’s in het Beekpark op Koninginnedag, samenwerking met Accres en fysiotherapeuten in het project “Slimmer, activering familie en bekenden van huidige leden proberen we het ledental te vergroten. Het is moeilijk een percentage te noemen. Afgelopen jaren hebben we een stijging van 5 á 10 % kunnen bereiken. We proberen met goed beleid en veel aandacht voor een goede onderlinge sfeer het nieuwe leden snel naar de zin te maken. Door het geven van een startersopleiding stromen nieuwe leden gemakkelijker in.

Badmintonvereniging Valkenberg Ja

N.B. bij meer leden kunnen ook slechts 4 gelijktijdig in één sportzaal spelen, alle verdere leden moeten dan op de bank wachten. Wachten langer dan één spel is niet prettig. Clubgrootte van 8 pers. is ideaal.

AKC Steeds Hooger Ja

1 % gebaseerd op lichte ledengroei de laatste jaren.

Badmintonvereniging Futura ja

Hockeyvereniging AMHC Ja

Honk- en Softbalvereniging Robur ‘58 ja

Gymnastiekvereniging KDO Ja

Vermoedelijk niet. Afgelopen jaren weinig nieuwe instroom gehad. Bij instroom ook weer uitstroom, waardoor aantal leden al jaren redelijk hetzelfde gebleven is.

Wij verwachten ieder jaar ongeveer 3-5% te groeien, dat zijn ongeveer 30-60 leden per jaar. Dit is gebaseerd op historische aanwas, gerichte actie (werving). 5-10% voor zowel honkbal als softbal. Dit is gebaseerd op veel scholenbezoek om daardoor meer jeugd binnen te halen. Meer PR.

Wij verwachten een grote uitbreiding aan actieve leden binnen het Freerunnen en peuter- en kleutergym. KDO heeft een subsidie aanvraag vanuit de sportimpuls ingediend. In juli weten wij of die gehonoreerd wordt. Als dat het geval is, dan gaan wij in 5 wijken in Apeldoorn met ondersteuning van Accres en We move stunts (partners in de aanvraag) het Freerunnen groot opzetten. Freerunnen is een nieuw aanbod binnen KDO en is nu al zeer populair. Zoals het er nu uit ziet, gaan we in september peuter- en kleutergym in samenwerkingsverband o.l.v. een combinatiefunctionaris binnen Apeldoorn groots opzetten.

59

SV Dynamo Ja

Tot ca. 750, verdeeld over alle disciplines. Gebaseerd op de tendens van de afgelopen jaren.

Volleybalvereniging Alterno Nee

Misschien een kleine groei. Het ledenaantal is al jaren vrij stabiel.

SV Dynamo Ja

Dit kan op het gebied van jeugdopleiding, technische kader en bestuurlijk kader

Onderwatersportvereniging Sub ‘70 10% duikers. Gebaseerd op optimisme over het resultaat van onze Ja inspanning om leden te werven. Tafeltennisvereniging De Veluwe Nee

Gebaseerd op ervaringen uit het verleden. Het ledental schommelt al vele jaren tussen 70 en 110.

Handbalvereniging Achilles Nee

Niet met het huidige beleid van de gemeente. Sporten wordt steeds duurder. We zien steeds meer leden die het een probleem vinden dat kostenstijgingen steeds vaker over de as van de contributie gaan. Het toekomstig beleid van de gemeente is geen reden tot vrolijkheid.

Tennisclub Sprenkelaar Nee

Honk- en Softbalvereniging WSB Ja

Tennisvereniging ALTV Daisy Ja

Gymnastiekvereniging Novitas Zaalsport Apeldoorn Nee Voetbalvereniging Robur et Velocitas Ja Csv Apeldoorn Ja

Het is erg moeilijk leden te behouden, iedereen kijkt goed naar wat hij kan besteen en iedereen wil/eist ook het beste voor zichzelf.

Niet aan te geven – een stijging van 50% spelende leden is nodig om een �inancieel draagkrachtige vereniging te blijven. De vereniging doet zoveel mogelijk om het ledenaantal op peil te houden. Voorkeur heeft het om het ledenaantal te laten groeien om voldoende levensvatbaar te zijn. Echter de tijdgeest (huidige recessie) is daarbij voor onze vereniging in het nadeel. De verwachting van groei wordt daarom vooral ingegeven door “wishfull thinking”. 5-10% per jaar tot 2015. Gebaseerd op diverse promotie acties.

Uitbreiding is wel wenselijk, een verwachting valt niet uit te spreken.

We hopen het wel en doen daar ook onze beste voor als bestuur. Onze vereniging heeft relatief veel oudere leden, die vanwege leeftijd of lichamelijke klachten als lid moeten bedanken. Verwachte groei met circa 50 tot 100 leden. Gebaseerd op gedegen jeugdbeleid en daarnaast focus op zaterdag- en meisjesvoetbal. 5% veld. 5% zaal. Gebaseerd op ervaring. Ledenstop gehad.

60

Voetbalvereniging ZVV’56 Ja TV De Maten Nee

Voetbalvereniging Victoria Boys Ja Voetbalvereniging sv Beatrix Nee Zwemvereniging Apeldoornse Watervrienden Nee Omnivereniging WSV Ja

Kor�balvereniging Atalante Ja

Wij verwachten 10-15% binnen de jeugdafdeling te groeien ivm de nieuwe wijk Zuidbroek Deze groei is gebaseerd op de nieuwe huizen die gebouwd worden icm inwonersaantallen.

Vergrijzing van het wijkdeel de Maten. Er haken nu mensen af omdat het �inancieel niet meer uit kan. 5-10% meisjes-damesvoetbal. Gebaseerd op landelijke cijfers. Groei in meisjes/damesvoetbal. Geen jeugd meer in Hoenderloo.

Gebaseerd op meer concurrentie bij de opleiding voor diploma’s A, B en C en stijgende contributies. Zaal gelijk. Voetbal + 20%. Gebaseerd op positieve uitstraling + professionaliteit

Verwachten kleine stijging plusminus 10%. Gebaseerd op het benaderen van jeugd, vooral kleine jeugd 5t/m 8 jaar.

61

Overzicht van verwachtingspatroon/visie over toekomstige sportinfrastructuur Badmintonvereniging Appoldro Nee

Maar we gaan er vanuit dat het huidige aantal sporthallen in Apeldoorn zal blijven bestaan.

Badmintonvereniging Valkenberg Ja

In de wintermaanden beweging aan senioren bieden. Indien we in de huidige bezetting (ca. 8 leden) verder kunnen en de kosten (zaalhuur) geen bezwaar vormen, kan de vereniging o.i. voortbestaan.

Badmintonvereniging Futura Nee

AKC Steeds Hooger Ja Hockeyvereniging AMHC Ja

Gymnastiekvereniging KDO Ja

Tafeltennisvereniging De Veluwe Nee

Beleidsplan met als speerpunten: • Ledenbehoud • Ledenwinst • Sporthal op de accommodatie

De vereniging moet een multifunctioneel karakter krijgen. Clubhuis delen met andere verenigingen, met name gedurende de tijden en dagen dat het clubhuis nu gesloten is. Maatschappelijk verantwoord ondernemen, bijvoorbeeld door onderhoud te laten uitvoeren door verstandelijk gehandicapten, breder aanbod sporten op het complex, kwaliteitsniveau van de velden en het clubhuis omhoog. Hockeyniveau omhoog.

Als we het hebben over de toekomstige sportinfrastructuur voor onze vereniging, dan blijven we zoeken naar mogelijkheden en samenwerkingsverbanden om te komen tot een eigen turnhal. Daarnaast zullen wij altijd in de wijken blijven (dicht bij de leden) en zullen we gymzalen moeten blijven huren bij Accres om ons aanbod dicht bij de leden te houden.

Onderwatersportvereniging Sub ‘70 Nee SV Dynamo Nee

Volleybalvereniging Alterno Ja

Het aantal sportruimten waarin wedstrijden gespeeld kunnen worden in Apeldoorn mag absoluut niet minder worden. Dit om het spelen van grote toernooien in Apeldoorn voor de Nederlandse Volleybalbond aantrekkelijk te houden. Denk hierbij aan de Open Club �inales welke 4 jaar lang in Apeldoorn zijn georganiseerd. Verder heeft Alterno dringend behoefte aan uitbreiding van de eigen accommodatie.

62

Honk- en Softbalvereniging Robur ‘58 Ja Tennisclub Sprenkelaar Ja

Handbalvereniging Achilles Ja

Honk- en Softbalvereniging WSB Ja Tennisvereniging ALTV Daisy Ja

Hard werken aan ledenaanwas, zodat de weggevallen subsidie opgevangen kan worden. En heel hard werken om geld te genereren om onze zeer mooie accommodatie te kunnen blijven behouden. Stabiliteit van de leden, meer jeugdleden, meer gebruik van het clubhuis door derden. Dat bestaat uit de volgende zaken: • Behoefte aan een BEACH handbalveld. Dit vergroot de verbondenheid van de leden met de club en is eveneens een belangrijke toekomstige pijler voor handbal. • Een geüpgrade Mheenhal waar bij voorkeur met hars kan worden gespeeld.

Er bestaat een visie binnen het bestuur c.q. de vereniging om te komen tot een brede sportvereni-ging waarbij in alle leeftijdsklassen honk- en softballl wordt aangeboden.

Gymnastiekvereniging Novitas Ja

Graag treden we in nader overleg.

Voetbalvereniging Robur et Velocitas Ja

Groei om nog meer leden te kunnen binden en de mogelijkheid te geven om te sporten is enkel mogelijk als er een tweede kunstgrasveld bijkomt.

Voetbalvereniging ZVV’56 Ja

ZVV’56 kan als zelfstandige gezonde voetbalvereniging blijven bestaan. Wij willen die sociale vereniging blijven waar de verenigingscultuur centraal staat. Gezien de nieuwe wijk Zuidbroek zal ons ledenaantal 10-15% groeien en uitbreiding van ons sportcomplex middels bv een kunstgrasveld,parkeerplaats met daarbij een nieuwe ingang vanaf de parkeerplaats wat de toegankelijk verbetert.

Zaalsport Apeldoorn Nee Csv Apeldoorn Nee

We staan open voor samenwerking met andere verenigingen met dezelfde visie.

63

Tv De Maten Ja

Voetbalvereniging Victoria Boys Ja

Voetbalvereniging sv Beatrix Ja

Dit is een moeilijke vraag. Door een betere samenwerking binnen de ATF doen we meer aan gegevens-uitwisseling. Zo krijgen we meer zicht op tennissend Apeldoorn. Als je kijkt naar het aantal tennisparken in Apeldoorn zou je, als de tendens van minder leden zich blijft voortdoen, daar eens goed met elkaar naar moeten kunnen kijken. Kijk ik naar TV de Maten en het wijkdeel De Maten dan denk ik dat er een behoefte blijft bestaan voor een eigen vereniging voor dat toch wel grote wijkdeel. Er zou wat meer contact gelegd kunnen worden met de scholen. Ja.

Victoria Boys wil een vereniging zijn die breed georiënteerd is, waar een veilig sportklimaat gecreëerd wordt, waar iedereen zich thuis moet voelen. Er is een sportieve ambitie maar die mag niet ten koste gaan van het hierboven genoemde. We streven naar een optimale, multifunctionele accommodatie. Wij streven naar goed kader, bestuurlijk en technisch. We gaan er vanuit dat wanneer we rond de 800 leden blijven houden, we ook bestaansrecht hebben. Samenwerking met andere (sport)verenigingen binnen Hoenderloo, bij voorkeur op gezamenlijke accommodatie. Samenwerking met maatschappelijke instellingen binnen Hoenderloo met name op het gebied van jeugd(zorg). Hoenderlose jeugd (voor zover nog beschikbaar) begeleiden naar voetbalverenigingen in de omgeving. Mogelijke verhuizing naar een nieuwe locatie voor voetbal in verband met de aanzienlijke huurverhoging voor het huidige terrein.

Zwemvereniging Apeldoornse Watervrienden We trachten te overleven. Als de badhuur subsidie verdwijnt, is het Ja/Nee einde oefening. Omnivereniging WSV Ja

Kor�balvereniging Atalante

Meer gespecialiseerde en betaalde begeleiding, voor meer dan alleen het sporten.

Wij zullen de vrijwilligers kleine vergoedingen moeten gaan betalen alsmede veel kleine sponsors aantrekken. Contributie is al hoog, van € 14 t/m € 19 per maand.

Sportraad Apeldoorn | Vlijtseweg 130 | 7317 AK Apeldoorn | 055 360 4570 | www.sportraad.nl