persbericht
Over woonaanbod, woonomgeving en woonstijlen in Vlaanderen Bron: Ruimte Vlaanderen (2014)
Nog 600000 bouwmogelijkheden beschikbaar in Vlaanderen Nog voldoende aanbod om de toekomstige woonbehoefte in te vullen In Vlaanderen liggen er nog ruim 300000 percelen vrij die in aanmerking komen voor bebouwing. Het gaat samen over circa 42000 ha. Dat heeft Ruimte Vlaanderen berekend. Niet elk perceel is even groot of al bouwrijp. Grote percelen kunnen verder opgedeeld worden in bouwloten via een verkaveling. Ook worden er steeds vaker meergezinswoningen gezet op een perceel. Deze vormen van verdichting en inbreiding passen binnen het beleid dat de Vlaamse Overheid wil voeren: zuiniger omspringen met de nog beschikbare ruimte. In de steden mag de dichtheid daarom hoger liggen dan in de woonkernen in het buitengebied. Als je daarmee rekening houdt kunnen er dubbel zoveel bouwmogelijkheden gerealiseerd worden op de beschikbare bouwpercelen, of ca. 600000. De gezinsaangroei voor de komende jaren (2014 tot 2030) wordt door de Studiedienst van de Vlaamse Regering begroot op ca. 193000 gezinnen. Het gaat zowel om alleenstaanden als om meerpersoonsgezinnen. Op middellange termijn volstaat het aanbod dus in theorie om de woningvraag op te vangen. Althans als we Vlaanderen in zijn geheel bekijken. Niet gelijk gespreid over de gemeenten Het woonaanbod is niet gelijk gespreid over de gemeenten (zie kaart). Zeker als je het vergelijkt met de woonbehoeften die er verwacht worden. In Antwerpen bijvoorbeeld is het aanbod wellicht te krap om de stijgende woonbehoefte op te vangen. Hier zal dus slim moeten omgegaan worden met de nog beschikbare bouwpercelen. Ook is het niet wenselijk om elk perceel te bebouwen. Zo worden waterzieke gronden best vermeden. Bestaande parken of speelpleinen worden dan weer best behouden. Niet alles staat te koop Ook niet alle percelen staan te koop. Sommige worden nog als tuin of parking gebruikt. Ook worden percelen ingehouden voor kinderen om later op te bouwen of als spaarpotje.
Veel van de percelen zijn eigendom van particulieren, ongeveer 84%. De eigendomsstructuur is sterk versnipperd. Het gros van de eigenaars bezitten bovendien slechts één perceel. Voor binnenliggende gebieden bemoeilijkt dat wel de verkaveling van gronden omdat vele eigenaars overeen moeten komen om te verkopen of gezamenlijk een project te realiseren. Hierdoor ontstaat het aanvoelen dat er schaarste is op de grondmarkt.
Woonwandeling door de tijd De vergunning voor de eerste videotheek in Vlaanderen werd ingediend in 1980. Een kind van zijn tijd. Nu zijn ze bijna allemaal verdwenen. Verdrongen door wellnesscentra, zonnebankcentra en andere opkomende trends. Ruimte Vlaanderen beschikt over één grote databank waarin gegevens over stedenbouwkundige aanvragen van 90 % van de gemeenten sinds 1960 zijn opgenomen. In totaal zijn er al meer dan 3 miljoen stedenbouwkundige aanvragen sindsdien ingediend. Deze databank werd voor het eerst grondig geanalyseerd en levert enkele opvallende resultaten op. Zo weerspiegelt de evolutie van het aantal aanvragen de economische conjunctuur en welvaart door de jaren heen. Zowel de jaren 1970 als de jaren 1980 vertonen een dip in het aantal aanvragen met de oliecrisis en de crisis in de jaren 1980. Daarna volgt een periode van welvaartstijging met een toename in vergunningsaanvragen vanaf de jaren 1990. Ook de recente kredietcrisis sinds 2010 valt op met een daling in het aantal aanvragen. Wanneer de grote bouw- en woontrends uitgezet worden op diezelfde tijdslijn, en in het bijzonder wanneer een eerste aanvraag werd ingediend, dan krijgen we een wandeling door de tijd met de verschillende trends en bouwstijlen uit onze woonomgeving. Merk bijvoorbeeld de verschillende bouwstijlen door de tijd op: pastoriewoning, fermette, kangoeroewoning, passiefwoning, zorgwoning en cohousing (zie ook volgende bijdrage). Ook technologische innovaties weerspiegelen zich in de aanvragen: alhoewel zonnepanelen pas de laatste jaren in zwang zijn, werd toch al een eerste aanvraag ingediend in 1979. Zeker en vast een pionier op dat vlak. Ook het opkomen van de gsm met de bijhorende masten doet zijn intrede vanaf 1990. Op vandaag hebben reeds 275 gemeenten van de 308 Vlaamse gemeenten een vergunningenregister opgesteld. Genoeg om al eerste trends waar te nemen. Zo geeft het overzicht van de aanvragen een zicht op onze leef- en woonomgeving.
Mijn woonstijl is … België werd wel eens het lelijkste land genoemd omwille van zijn ruimtelijke ordening en architectuur met een wildgroei aan bouwstijlen. Smaken verschillen en veranderen nu eenmaal in de tijd. De bungalow van de jaren 1960-1970 is helemaal uit en passiefwoningen maken hun opgang sinds halfweg de jaren 2000. Ook zien we nieuwe fenomenen opduiken zoals cohousing of zorgwoningen. Wat wordt de trend van de toekomst?
Elke woonstijl doet blijkbaar op een ander moment haar intrede en kent ook op andere momenten haar hoogtepunt. In bijgaande figuur zijn deze trends uitgezet in de tijd. Sommige hebben een grotere impact (gehad) dan andere: het aantal aanvragen voor een villa of een bungalow is hoger dan deze van pakweg een kangoeroewoning. De laatste jaren duiken ook nieuwe vormen op zoals bijvoorbeeld ‘meergezinswoningen’. Deze komen we vooral tegen in woonkernen en bestaan uit kleinere gebouwen met enkele wooneenheden in. In de jaren 1960 spraken de mensen nog van appartementen. Ook meer compactere woonvormen zoals rijhuizen of halfopen woningen kennen vooral vanaf de jaren 1990 een opgang.
Bijlagen 1) Gegevens i.v.m. het woonaanbod in Vlaanderen Aanbod aan onbebouwde percelen, per provincie.
Aantal percelen
Oppervlakte (ha)
Antwerpen
76.776
10.504
Limburg
67.565
8.883
Oost-Vlaanderen
67.176
10.237
Vlaams-Brabant
61.678
7.876
West-Vlaanderen
38.420
5.337
Vlaams Gewest
311.615
42.836
Provincie
Bron: : Ruimte Vlaanderen (2013)
Aantal onbebouwde percelen 2013 Index in verhouding tot de bevolking
0
25
50
Km
Aantal percelen 6 400 3 200 640 Index Vlaanderen=100 150 to 305 125 to 150 95 to 125 75 to 95 12 to 75
(89) (44) (62) (37) (76)
2) Gegevens i.v.m. trends in de woonomgeving a) Eerste jaar waarin het begrip/fenomeen in een vergunningsaanvraag aan bod komt: jaartal Fenomeen 1960 Appartement 1960 Zwembad 1960 Paardenstal 1960 Garage 1960 Bungalow 1962 Rusthuis 1963 Pastorie 1964 Carport 1968 Containerpark 1972 Fermette 1974 Tuincentrum 1977 Moskee 1979 Zonnepanelen 1980 Videotheek 1984 Dierenasiel 1988 Zonnebank 1994 Wellness 1998 Kangoeroewoning 2007 Zorgwoning 2012 Cohousing Bron: Ruimte Vlaanderen (2014)
Noot: (1) een vergunningsaanvraag leidt niet noodzakelijk tot een vergunning en realisatie van een project. (2) De resultaten zijn deze op basis van gegevens uit 275 gemeenten (van de 308 Vlaamse gemeenten
