Over leven. Armoede in Antwerpen. Programma

Over–leven Armoede in Antwerpen

Programma In het kader van het Europees jaar van verzet tegen armoede en sociale uitsluiting van 4 oktober tot 30 november 2010

Voorwoord

Tentoonstelling ‘Courage in kleur’ Van 4 oktober tot 30 november in Atlas

Een op zeven Belgen is arm en leeft onder de armoedegrens. Dat wil zeggen dat uw buur misschien maandelijks met 899 euro of minder moet rondkomen. Dit is niet evident. Huur en energiekosten nemen grote happen uit het budget. Hoeveel schiet er dan nog over om te ‘over-leven’? Armoede is ook uitsluiting. Het betekent vaak slecht wonen, geen werk, geen geld voor cultuur. U hoort wel eens dat mensen in armoede zelf verantwoordelijk moeten zijn voor hun leven en soms is dat ook zo. Maar dat vraagt wel om een samenleving die kansen geeft en alle mogelijke vormen van uitsluiting tegen gaat. Het vraagt ook respect en erkenning voor mensen in armoede en hun dagelijks gevecht om mee te tellen en te overleven. Antwerpen is een stad van contrasten. De bijna 500 000 inwoners verschillen onderling enorm op het vlak van leeftijd, nationaliteit of origine, sociaaleconomische achtergrond, qua huisvesting … Het zijn vooral de contrasten die opvallen en waar mensen over spreken. Zelden bekijken we contrasten vanuit de leefwereld van mensen in armoede. De tentoonstelling en activiteiten in deze programmabrochure tonen de capaciteiten van mensen in armoede. Armen getuigen over hun dagelijkse gevecht tegen de armoede, over hun overlevingsstrategieën, over hun hoop en solidariteit. De tentoonstelling toont de plekken waar mensen in armoede zich veilig voelen, waar zij kracht opbouwen om verder te gaan en uit hun situatie te stappen. Het toont dat ze ‘over-levers’ zijn. 2010 is het Europees jaar van verzet tegen armoede en sociale uitsluiting. Dit is niet alleen een uitdaging voor Europa, maar ook voor België dat vanaf het tweede semester van dit jaar het voorzitterschap van de Europese Unie opneemt. Het is belangrijk dat Antwerpenaren begrijpen wat armoede is. Alleen door het kennen van elkaars leefwereld, valkuilen en sterke kanten kunnen we begrip voor elkaar opbrengen en bruggen slaan tussen mensen.

Armoede is een schending van mensenrechten. De tentoonstelling ‘Courage in kleur’ getuigt dat armoede bestaat. Het brengt ons thuis bij mensen die dit aan den lijve ervaren. De foto’s zijn stille getuigen van een momentopname van hun levensverhaal. Niet hun miserie werd in beeld gebracht, maar hun moed om naar buiten te treden met de boodschap dat ze weigeren armoede en uitsluiting nog langer te aanvaarden. Ze nemen zelf het woord, ook in naam van alle anderen die armoede in verborgenheid ondergaan. Dat is courage! ‘Courage in kleur’ is het resultaat van een samenwerking tussen de Gentse en Oostendse gezinnen van de ‘Beweging van Mensen met een Laag Inkomen en Kinderen’. Wanneer? Elke werkdag van 9 tot 17 uur en dinsdag tot 19.30 uur. Atlas is uitzonderlijk geopend op woensdagavond 10 en 17 november tot 22 uur en op zondag 24 oktober en 21 november van 13.30 tot 16.30 uur. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Kook je fit Zaterdagen 18 september, 25 september, 2 oktober en 9 oktober van 9 tot 11 uur Budgetvriendelijk maar toch lekker en gezond koken. Kan dat? Leven in armoede dwingt mensen op zoek te gaan naar creatieve manieren om toch lekker te eten. Een bekende Antwerpenaar gaat samen met u de uitdaging aan om te koken met ingrediënten uit een voedselpakket en budgetvriendelijke groenten en fruit. Tegelijk krijgt u info over sociale restaurants, voedselbanken en sociale superettes in Antwerpen. Voor wie? Iedereen die van koken houdt. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? De locatie wordt bekendgemaakt bij de inschrijving. Meer info? www.antwerpen.be/atlas of www.ocmw.antwerpen.be

Recht-uit klap – Recht-Op Borgerhout Dinsdag 5 oktober van 13.30 tot 16 uur

Monica De Coninck Schepen sociale zaken, diversiteit en loketten Voorzitter OCMW Antwerpen

Dialoog in een kleine groep, tussen mensen die in armoede leven en mensen die niet in armoede leven. We wisselen info uit over gewoonten, gebruiken, waarden en normen, manier van leven, sociale vaardigheden, het doen en laten, het hebben en zijn … We klappen ‘recht uit’ over wat van binnen zit, maar wat niet altijd gezegd wordt. Voor wie? Iedereen. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

2

3

Wandeling ‘Huishouden kost geld’ – de Loodsen Woensdag 6 oktober van 14 tot 16.30 uur Rondkomen met 150 euro per maand. Hoe doet u dat? Hoe raakt u aan genoeg voedsel? Hoe betaalt u uw energierekeningen? De wandeling geeft u een zicht op een aantal aspecten van het leven met weinig bestaansmiddelen. U bezoekt enkele organisaties die mensen in armoede ondersteunen. Voor wie? Iedereen. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Vertrek vanuit Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Vindingrijk in ’t nief voor 15 euro – Recht-Op Kiel Donderdag 7 oktober van 9.30 tot 12.30 uur Met een laag inkomen toveren mensen in armoede elke maand opnieuw een leven bij elkaar voor zichzelf en hun kinderen. Ze mogen dan in armoede leven, maar aan improvisatietalent, volharding en creativiteit ontbreekt het hen niet. We willen tijdens deze workshop ingaan op zowel de binnen- als de buitenkant van armoede. Als je buitenkant oké is, heeft dit invloed op je binnenkant en omgekeerd. Mensen worden dikwijls uitgesloten of gediscrimineerd op basis van uiterlijke kenmerken van armoede. Tijdens de workshop ziet u hoe u armoede minder zichtbaar kunt maken door de kleren die u draagt. En dit zonder te moeten shoppen in dure boetieks. Voor wie? Alle geïnteresseerden in mode en de binnenkant van mensen in armoede. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Lancering boek ‘Volk’ – Recht-Op Kiel Vrijdag 8 oktober van 15.30 tot 17 uur Tom Naegels, auteur van ‘Los’, en journaliste Marjorie Blomme duiken in de leefwereld van gewone mensen in de greep van armoede. In negen verhalen worden we getuige van negen echte levens: hard, beminnelijk, verrassend maar ook pakkend. Dit boek werd gemaakt in samenwerking met de mensen van Recht-Op Kiel en met ondersteuning van de Provincie Antwerpen en Cera. Voor wie? Iedereen. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Babbelsalon: armoede en gezondheid – PSC Open Huis

tandheelkunde en borstkankerpreventie. Een toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen? Voor wie? Iedereen. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Actiemoment dag van verzet tegen armoede – APGA Woensdag 13 oktober van 14 tot 16 uur De laagste inkomens moeten omhoog. We maken deze vraag duidelijk met een speciaal actiemoment. Voor wie? Iedereen, maar vooral voor medestanders tegen armoede en sociale uitsluiting. Waar? Samenkomst op het Koningin Astridplein waarna we naar Atlas verdergaan.

Lezing door Bernard Lietaer: Armoede, een praktische aanpak Maandag 18 oktober van 20 tot 22 uur Wat is geld, wie maakt het en hoe werkt het? Ons systeem is gebaseerd op het maken van schulden. Dit werkt armoede in de hand en is op langere termijn onhoudbaar. Zijn er alternatieven voorhanden? Bernard Lietaer kent de financiële sector door en door. Bij de Nationale Bank van België was hij een van de ontwerpers van de ecu, de voorloper van de euro. Hij was ook een succesvol deviezenhandelaar en professor internationaal financiewezen aan de Koninklijke Universiteit van Leuven en in de Verenigde Staten. Lietaer was ook raadgever van multinationals en ontwikkelingslanden op vier continenten. Tijdens deze avond legt hij u haarfijn en in begrijpbare taal uit hoe armoede en andere wereldproblemen veroorzaakt worden door de werking van ons geldsysteem. Daarna neemt hij u mee langs mogelijke oplossingen. Wereldwijd schieten complementaire geldsystemen als paddenstoelen uit de grond. Kunnen zij een oplossing bieden voor het armoedeprobleem? Voor wie? Iedereen. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Provinciehuis Antwerpen, Koningin Elisabethlei 22, 2018 ANTWERPEN

De Valies: kortfilm van jongeren in armoede – Recht-Op Jongeren en Recht-Op Dam

Dinsdag 12 oktober van 9.30 tot 12.30 uur

Woensdag 20 oktober van 13.30 tot 17.30 uur

Een interactieve babbel met mensen in armoede en gezondheidswerkers over

In het eerste deel van de middag tonen jongeren van Recht-Op de kortfilm ‘Valies’. Dit is het resultaat van de sociaalartistieke samenwerking tussen Stampmedia /

4

5

VideAntz en de jongeren. ‘Valies’ gaat over jongeren en wat hen bezighoudt. Over waar ze tegenaan lopen en wat ze belangrijk vinden. ‘Valies’ toont wat zij te zeggen hebben! In het tweede deel van de middag kijken ouders in armoede naar de drempels binnen het jeugdverenigingsleven. Ze benoemen de drempels, kijken in eigen boezem en geven tips en adviezen voor een positieve samenwerking met jeugdverenigingen.

Voor wie? Kinderen tussen 6 en 12 jaar. Wanneer en waar? Woensdag 13 oktober - Astridplein Dinsdag 2 november - Stuivenbergplein Woensdag 3 november - Kielpark Vrijdag 5 november - park Hoboken Zaterdag 6 november - Boeienweide Linkeroever Meer info? www.antwerpen.be/atlas of www.ocmw.antwerpen.be

Voor wie? Jeugdwerkers, opvoeders, leerkrachten. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Wandeling ‘Babelse Mozaïek’ – de Loodsen

Wandeling ‘Op een ander spoor’ – de Loodsen

Deze tocht trekt door de straten rond het De Coninckplein. Het is de meest diverse buurt van Antwerpen. Inwoners uit 150 landen wonen er samen. Nergens anders in Antwerpen kunt u kennismaken met zo’n uitgebreide waaier van spirituele initiatieven. Drugverslaafden en daklozen krijgen hier onderdak, er is de bibliotheek Permeke, een winkelcentrum. Allemaal vinden ze hun plek in dit stukje Antwerpen.

Zondag 24 oktober van 14 tot 16.30 uur Deze wandeling geeft u een kijk op de sociale huisvesting in de stad. Wie woont er? Wat doen de maatschappijen om woningen te moderniseren? Waar bouwen ze extra woningen? De wandeling gidst u door de Antwerpse wijk Seefhoek, een buurt waar al sinds begin 19e eeuw immigranten uit de Kempen neerstreken. Later volgden buitenlandse immigranten en nu vluchtelingen. Een boeiend verhaal over ons samenleven. Voor wie? Iedereen. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Vertrek vanuit Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Woensdag 3 november van 14 tot 16.30 uur

Voor wie? Iedereen. Inschrijven bij Atlas voor 25 oktober is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Vertrek vanuit Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Lezing door Greet Geenen: gehechtheid bij generatiearme moeders en kinderen Dinsdag 9 november van 20 tot 22 uur

Sterke (sch)ouders – Centrum Kauwenberg Donderdag 28 oktober om 14 uur en om 19.30 uur Nadat de moeders en grootmoeders van Kauwenberg bijna twee jaar rond het project ‘Sterke (sch)ouders’ werkten, sluiten ze het project vandaag af. Tijdens dit slotmoment laten ze u op een creatieve manier kennismaken met de inhoud van het opvoedingsproject. Ze tonen een interactieve voorstelling die is opgebouwd rond hun verhalen. Voor wie? Alle mensen die geïnteresseerd zijn in opvoeding: leerkrachten, kinderverzorgers, pedagogen, hulpverleners in het bijzonder. Inschrijven via mail of telefoon: [email protected], tel. 03 232 72 96. Waar? Piste 05, Kersbeekstraat 5, 2060 ANTWERPEN

Straatcircus Van woensdag 13 oktober tot en met vrijdag 5 november van 13 tot 16 uur De artiesten van Circo D’Ell Fuego nemen kinderen mee op avontuur en leren hen dolle en leuke circustechnieken en kunstjes aan.

6

Elk kind wordt geboren met het vermogen zich aan de ouder te hechten. Haast alle ouders dromen van een goede band met hun kind. Toch is een hechte band tussen ouder en kind niet vanzelfsprekend. Door stresserende levensomstandigheden zoals armoede of vroegere moeilijke ervaringen met het hechten van de ouder en kind vinden zij elkaar soms niet. Dit maakt een kind kwetsbaar, want veilige gehechtheid biedt een kind meer kans op een gezonde ontwikkeling. Greet Geenen schreef haar doctoraat over deze problematiek. Het werd daarna in boekvorm uitgegeven. Haar onderzoek kwam tot stand in samenwerking met mensen in armoede, hulpverleners, docenten en beleidsverantwoordelijken. Vanavond legt zij u haar bevindingen voor. Achteraf is er de mogelijkheid vragen te stellen. Voor wie? Werknemers van opvoedingswinkels, centra voor kinderzorg en gezinsondersteuning (ckg), opvoedingsondersteuning. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

7

Literair café – Recht-Op Cultuurcafé Kiel en Borgerhout

Wandeling ‘Sociaal zeker?’ – de Loodsen

Woensdag 10 november van 20 tot 23 uur

Zondag 21 november 2010 van 14 tot 16.30 uur

Samen met culturele partners De Roma, ‘t Werhuys, De Kern en Nova organiseert vzw Recht-Op een gezellige avond met drie lievelingsboeken van een bekende Vlaming. Barbara Rottiers en Vanessa Broes, de vaste interviewers, beheersen de succesformule voor een boeiend gesprek over boeken. Deze keer is Ann Pira van de partij. Zij is vooral bekend als ‘Nancy’ uit Thuis. Ann krijgt het vuur aan de schenen gelegd over haar onvergetelijke leeservaringen.

Vaak staan we niet meer stil bij ‘de sociale zekerheid’. Ziekteverzekering, vakantiegeld, werkloosheidsuitkeringen. We beschouwen ze bijna als vanzelfsprekend. We trekken door de buurt rond het Kievitplein, verkennen het centraal station en bekijken via deze wijk de verschillende aspecten van de sociale zekerheid.

De Cultuurcafés zijn ook de ontmoetingsplek voor de deelnemers van ‘Een Paar Apart’. Mensen die leven in armoede en anderen ontmoeten elkaar en proeven samen van het culturele aanbod in de stad. Een duo komt vertellen over hun ervaringen met het project. Hoe is het om mensen te leren kennen uit een andere leefwereld? Hoe ervaren ze de verschillen? Voor wie? Iedereen die graag van cultuur wil proeven. Inschrijven is niet nodig. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Maatwerk – IVCA en Welzijnszorg Maandag 15 november van 13.30 tot 16.30 uur Nieuwkomers hebben het moeilijk op de arbeidsmarkt. Het Intercultureel Vrouwencentrum Antwerpen heeft met ondersteuning van Welzijnszorg een methodiek uitgewerkt om vrouwen die nieuw in Antwerpen zijn te sterken in hun zoektocht naar duurzame tewerkstelling. Tijdens de interactieve workshop stellen we het project ‘Maatwerk’ voor met getuigenissen van vrouwen, de presentatie van het educatief pakket en methodiekengids. De voorstelling van de campagne van Welzijnszorg waarbij het thema ‘werk’ centraal staat vult het programma aan. Voor wie? Anderstalige werkzoekende vrouwen, trajectbegeleiders, socio-culturele werkers en alle geïnteresseerden. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Minitoernooi Bowling – @ngename kennismaking Woensdag 17 november van 14 tot 17 uur en van 19 tot 22 uur Doe mee aan een Minitoernooi bowling op de Wii-spelcomputer! Jong of oud, ervaren of niet, iedereen kan meedoen. Kom alleen of maak een ploegje van twee samen met een buur, vriend of iemand van uw organisatie. Wie weet neemt u het wel op tegen een bekende Antwerpse sportman of -vrouw! Voor wie? Iedereen. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

8

Voor wie? Voor iedereen. Inschrijven bij Atlas is verplicht want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Vertrek vanuit Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Recht op Inkomen – Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad Maandag 22 november van 9.30 tot 12.30 uur Klanten van OCMW Antwerpen kwamen gedurende een jaar op regelmatige basis samen met opbouwwerkers van Samenlevingsopbouw. Ze formuleerden wat het ‘recht op maatschappelijke integratie’ en ‘activering’ voor hen betekent en wat er nodig is om dit te realiseren. Vandaag presenteren we de resultaten en toetsen we ze aan ervaringen van anderen. Voor wie? Iedereen die een mening heeft over dit thema of er rond werkt. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

Bezoek aan Filet Divers Woensdag 24 november van 10 tot 13 uur Een bezoek aan Filet Divers. Dit is een sociale kruidenier en ontmoetingsplaats waar onder andere vluchtelingen en mensen zonder papieren terecht kunnen voor ontspanning in het kookatelier, het houtatelier en voor hulp met hun papieren. We sluiten de ochtend af met een lekkere maaltijd. Voor wie? Iedereen die geïnteresseerd is in vluchtelingen die in armoede leven en hun specifieke situatie. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt Waar? Filet Divers, Rolwagenstraat 49, 2000 ANTWERPEN

Slotmoment – de uitdagingen voor 2011 Dinsdag 30 november van 14 tot 17 uur In aanwezigheid van een aantal politici en experts maken we een stand van zaken op over armoede in de stad en bekijken we de uitdagingen die ons in 2011 te wachten staan. Voor wie? Iedereen. Inschrijven bij Atlas is verplicht, want de plaatsen zijn beperkt. Waar? Atlas, Carnotstraat 110, 2060 ANTWERPEN

9

En ook … Organisaties en verenigingen waar we regelmatig mee samenwerken organiseren een hele reeks initiatieven in de stad Antwerpen. Ze stapten niet mee in het project, maar zijn zeker en vast het vermelden en bezoeken waard.

Stadsklassen – module ‘Contrast’ Vanaf september Leerlingen van de tweede en derde graad van het secundair onderwijs kunnen tijdens de Stadsklassen de stad Antwerpen in al zijn aspecten ontdekken. In de module Contrast worden ze gedurende drie dagen ondergedompeld in de vele verschillen en contrasten die Antwerpen rijk is. Speciaal voor het Europese Armoedejaar werd een traject over armoede en het OCMW ontwikkeld. De leerlingen maken kennis met de sociale kant van Antwerpen en verschillende initiatieven in armoedebestrijding. Meer info: tel. 03 338 75 40 [email protected] www.antwerpen.be

Meer info: www.begeerte.be Reserveren via tel. 03 224 88 44.

Wonderjaar 2010, Making peace with People – Universiteit van het Algemeen Belang Heel oktober worden studiedagen, workshops, films … georganiseerd. We gaan in op het discours van onder andere Petrella rond armoedebestrijding, de voedsel- en waterproblematiek in verband met armoede en ontwapening als antwoord op wereldproblemen. Meer info: www.universiteitalgemeenbelang.be

Dag zonder krediet 27 november Een initiatief van het platform ‘Dag zonder krediet’ waar ook Centrum Kauwenberg deelnemer is. Kom kijken naar de tentoonstelling over schulden en overkreditering in het centraal station van Antwerpen.

‘Dag zonder uitsluiting’ Zondag 17 oktober 2010 van 14 uur tot 18 uur in MerksemDok, Emiel Lemineurstraat 72-74, 2170 MERKSEM Met boeiende gasten op de praatstoel, een streepje muziek en een gewone volkskeuken. Georganiseerd door ACW Merksem, Buurthuis Stroboertje, Welzijnschakels en het Internationaal Comité. Meer info: Sus Schrauwen ACW Merksem tel. 03 645 16 27 [email protected]

Meer info: www.dagzonderkrediet.be

Filmfestival Perspectief Dit jaar brengt Filmfestival Perspectief het thema armoede dichter bij de mensen via films. Het festival vindt plaats in Metropolis Antwerpen van 22 november tot 26 november 2010. Ticketprijs: 6 euro of 2 euro met een OCMW-pas. Meer info: www.festivalperspectief.be

Dure Woorden – Behoud de Begeerte 31 oktober 2010, 20 uur, Bourla, ANTWERPEN. Behoud de Begeerte zet een literaire voorstelling op met armoede als thema. De organisatie deed hiervoor ook beroep op de Antwerpse verenigingen waar armen het woord nemen (Recht-Op en APGA). Op 31 oktober presenteert Jos Geysels ‘Dure woorden’, met onder meer Erik Vlaminck, Arne Sierens, Bl!ndman en Tutti Fratelli.

10

11

De meeste activiteiten vinden plaats in Atlas, tenzij anders vermeld. Voor meer informatie en inschrijvingen kunt u terecht in Atlas, tenzij anders vermeld. Atlas Carnotstraat 110 2060 ANTWERPEN tel. 03 338 70 11 [email protected] www.antwerpen.be/atlas

‘Over-leven: armoede in Antwerpen’ is tot stand gekomen in samenwerking met de stad Antwerpen, OCMW Antwerpen en APGA. Speciale dank aan: Centrum Kauwenberg, De Loodsen, Filet Divers, IVCA, Oases-Onderzoekscentrum - Universiteit Antwerpen, PSC Open Huis, Recht-Op vzw, Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad, Welzijnszorg.

2010074_st • V.U. Marc De Bens, Lange Gasthuisstraat 33, 2000 ANTWERPEN

Inschrijven