OVER D E N E U R O P T E R A - F A U N A V A N M E I J E N D E L door
D. C. G E I J S K E S Rijksmuseum van Natuurlijke Historie, Leiden Mededeling van het Meijendel-comité, Nieuwe Serie, no. 23
D e orde v a n de netvleugelige n o g w e i n i g bestudeerd.
insekten o f
N e u r o p t e r a is i n N e d e r l a n d
W i j k e n n e n thans ongeveer een 60-tal inlandse
soorten, w a a r o n d e r verscheidene die slechts een enkele m a a l i n ons l a n d zijn aangetroffen. dit W a s s e n a a r s e
G e d u r e n d e het Meijendel-onderzoek bleek deze orde i n duingebied rijker te zijn v e r t e g e n w o o r d i g d
d a n was
ge-
dacht. D e eerste w a a r n e m i n g e n h i e r o v e r dateren v a n de t w i n t i g e r j a r e n , waarbij i n v e r b a n d met de inventarisatie-pogingen de n a a m v a n D r . H . C . B l o t e met ere m a g w o r d e n genoemd. I n de latere j a r e n is het onderzoek lange tijd op dit n i v e a u gebleven. E e n w i n s t p u n t betekende de belangstelling v a n J . A . W . L u c a s en A . C . M . v a n D i j k v o o r deze groep, die tijdens h u n v l i n d e r v a n g s t e n op licht, i n de j a r e n N e u r o p t e r a verzamelden.
1957
tot
N a m i j n terugkeer
1963 uitgevoerd, ook in
N e d e r l a n d heb i k
de ge-
durende de j a r e n 1967 tot 1969 meer i n het bijzonder op deze insekten i n het Meijendelgebied gelet, waarbij een aantal soorten v o o r de dag k w a m , dat v e r d e r onderzoek stimuleerde. I n 1970 is door m i j n assistent L . O o s t e r weghel verschillende m a l e n i n M e i j e n d e l verzameld. D o o r m i j n assistenten C . S c h e f f e r en J . S p a r r e b o o m is i n 1971 een wekelijkse
excursie
gehouden
v a n 15 a p r i l tot 21 o c t o b e r , met een o n d e r b r e k i n g i n j u l i , waarbij met ijver e n enthousiasme d i t v e r z a m e l w e r k is uitgevoerd. D e z e aktiviteiten hebben er toe geleid dat v o o r M e i j e n d e l e n de naaste o m g e v i n g 38 soorten N e u r o p tera b e k e n d w e r d e n , dat is r u i m 6 3 % v a n het aantal soorten v o o r N e d e r l a n d bekend. H e t volgende overzicht is gebaseerd op a l deze gegevens. D a a r v o o r is tevens de
collectie aan
Natuurlijke
Rijksmuseum
van
H i s t o r i e te L e i d e n , n a u w k e u r i g op de oudere vondsten
Neuroptera
aanwezig
i n het
na-
gegaan. O o k de l i t e r a t u u r over de N e d e r l a n d s e geraadpleegd.
N e u r o p t e r a is h i e r v o o r
D e heer L u c a s was zo v r i e n d e l i j k o m de gegevens v a n de
d o o r h e m verzamelde N e u r o p t e r a v a n het M e i j e n d e l gebied te mijner bes c h i k k i n g te stellen, w a a r v o o r i k h e m h i e r gaarne m i j n dank betuig. T e n slotte zijn de vondsten d o o r andere assistenten v a n het M u s e u m te L e i d e n ,
ZOOLOGISCHE BIJDRAGEN
44
I3 (1972)
die regelmatig i n M e i j e n d e l v e r z a m e l d e n , eveneens als een w e l k o m e aanv u l l i n g v e r w e r k t . I n totaal w e r d e n r u i m 1ooo e x e m p l a r e n
verzameld.
V a n de soorten is een uitgebreid documentatie materiaal i n de collectie v a n het R . M . N . H . opgenomen. E n k e l e zeldzaamheden b e v i n d e n z i c h i n de collectie L u c a s . V a n het oudere m a t e r i a a l is een e n ander i n oorlogstijd v e r l o r e n geraakt,
doch de gegevens daarover k o n d e n uit de
faunistische
l i t e r a t u u r w o r d e n achterhaald. H e t overzicht moet als een eerste s a m e n v a t t i n g over deze insektengroep v o o r M e i j e n d e l e n i n r u i m e r e z i n v o o r het Z u i d h o l l a n d s e duingebied gezien w o r d e n . Z o n d e r t w i j f e l z u l l e n h i e r o p n o g a a n v u l l i n g e n te m a k e n zijn, m a a r het gebodene z a l een i n d r u k geven v a n wat h i e r leeft. D a t daaronder een v o o r de N e d e r l a n d s e f a u n a nieuwe soort v o o r de d a g is gekomen, t e r w i j l v o o r een andere soort de systematische
positie n o g onzeker is, toont aan
dat onze k e n n i s v a n de inlandse N e u r o p t e r a - f a u n a zelfs „dicht bij h u i s " , n o g o n v o l l e d i g is. H o p e l i j k w o r d t met d i t resultaat het onderzoek niet als afgesloten beschouwd, m a a r als een mogelijkheid gezien o m het ook v a n de oecologische kant te benaderen. Lijst
v a n verzamelaars,
die i n a f k o r t i n g e n
als tussen
haakjes
aange-
geven, onder de soorten z i j n v e r m e l d : K . A . van der Blom (v.d.B.) ; H . C. Blote ( H . C B . ) ; P. J . den Boer (P.d.B.) ; M . J . Delfos (M.J.D.) ; A . Diakonoff (A.D.) ; A . C. M . van Dijk (A.v.D.) ; D . C. Geijskes (D.C.G.) ; M . H . W . de Graaf (M.d.G.) ; N . de Haas (N.d.H.) ; C. van Heijningen ( C v . H . ) ; J . Knock (J.K.) ; J . A . W . Lucas (J.L.) ; L . Oosterweghel (L.O.) ; W . Planjer (W.P.) ; Ph. Pronk (Ph.P.) ; C. O. van Regieren Altena (v.R.A.) ; C. Scheffer (CS.) ; G. A . Six (Six) ; J . Sloos (J.S.) ; P. C. T . Snellen (Sn) ; J . Sparreboom (J.Sp.); N . Tinbergen ( N . T . ) ; J . van der Vecht (v.d.V.) ; S. C. Snellen van Vollenhoven (v.Voll.) ; H . W . van der Weele (v.d.W.) ; J . T . Wiebes ( J . T . W . ) . LIJST V A N D E GEVONDEN SOORTEN, M E T VERZAMELDATA EN ENKELE BIJZONDERHEDEN SlALIDAE
Sialis lutaria L . Meijendel, 14.524, 1$
(H.C.B.).
D e z e „ e l z e n v l i e g " behoort tot de gewone soorten en w o r d t i n het v o o r j a a r v o o r a l langs p o l d e r s l o t e n a a n g e t r o f f e n .
D e l a r v e n leven i n de m o d d e r
v a n sloten e n plassen. H e t blijft m e r k w a a r d i g dat imagines later niet meer i n M e i j e n d e l z i j n teruggevonden. D i t z o u k u n n e n w i j z e n op een aanvliegen v a n elders, m a a r het insekt vliegt slecht e n fladderend. Z e w e r d ook langs een sloot i n de d u i n e n bij V o g e l e n z a n g a a n g e t r o f f e n
(7.5.67, D . C . G . ) .
BIJDRAGEN
F A U NI S TI E K
NEDERLAND
2
45
RAPHTDIDAE
A g u l l a xanthostigma S c h u m m . Wassenaar, 17.6.60, 1 expl. (A.v.D.).
„ K a m e e l h a l s v l i e g e n " z i j n doorgaans zeldzame v e r s c h i j n i n g e n , zeker i n de d u i n e n . B e h a l v e deze vondst te W a s s e n a a r , is slechts eenmaal een exemplaar v a n A.
maculicollis
v a n Raphidia
S t e p h . te O v e r v e e n v e r z a m e l d . A l l e andere
en Agulla-soorten
opgaven
gevonden i n N e d e r l a n d z i j n v a n de hogere
d i l u v i a l e gebieden i n het m i d d e n e n oosten v a n het l a n d b e k e n d g e w o r d e n . D e l a r v e n leven v a n r o o f achter schors en i n oude boomstompen. CONIOPTERYGIDAE
Conwentzia psociformis ( C u r t . ) Meijendel, geklopt uit Pinus, 22.8.70, i$ idem, 12.8.71, i î i ï (CS.).
(D.C.G.) ; Bierlap, 5.8.71, 2$ 1 9- ( C S . ) ;
D e C o n i o p t e r y g i d e n behoren tot de kleinste N e u r o p t e r a e n hebben een w i t poederige waslaag op de vleugels. Z e gelijken d a a r d o o r op „witte v l i e g " (Aleurodádae),
doch dat
zijn
plantenzuigers.
D o o r h u n geringe
grootte
v a n slechts enkele m m , w o r d e n ze veelal over het h o o f d gezien. Imagines v a n het geslacht Conwent zia wassen
hebben gereduceerde
achtervleugels. D e v o l
insekten leven op C o n i f e r e n e n k o m e n i n N e d e r l a n d v r i j
alge
meen voor. Coniopteryx pygmaea E n d e r l . Meijendel, op Pinus, 9.5.67, 5$
Deze
1$
(D.C.G.).
soort is n o g k l e i n e r d a n de v o r i g e
e n heeft
een
oranjekleurig
achterlijf. Z e schijnt tot C o n i f e r e n beperkt te zijn. V a n de d r i e als i n l a n d s bekende Cont opt eryx-soorten,
w o r d t pygmaea
het meest
gevonden.
Semidalis aleyrodiformis ( S t e p h . ) Den Haag, 11.6.02, 1 expl.
(v.d.W.).
O f s c h o o n n o g niet i n M e i j e n d e l a a n g e t r o f f e n ,
w o r d t deze soort
toch
h i e r v e r m e l d , omdat h a a r a a n w e z i g h e i d i n dit d u i n t e r r e i n te v e r w a c h t e n is. Z e is ook v a n de V e l u w e , N o o r d L i m b u r g e n B r a b a n t b e k e n d g e w o r d e n . Z e leeft op loofhout. SlSYRIDAE
Sisyra fusca ta ( F . ) Wassenaar, 7.5., ι expl. in Zoölogisch Museum, Amsterdam; i £ ( H . C . B . ) ; Haagse Bos, 315-63, 2 expl. (A.v.D.).
Den Haag, 7.5.23,
T o t n u toe niet i n de d u i n e n v a n M e i j e n d e l , m a a r w e l i n de naaste o m
φ
(1972)
Z O O L O G I S C H E BI J D R A G E N I ß
geving aangetroffen.
H a a r l a r v e leeft
i n kolonies v a n zoetwater sponzen.
D e imagines z i j n r o o k z w a r t v a n k l e u r en w o r d e n op oeverplanten
langs
sloten e n v a a r t e n gevonden.
duin
H e t v o o r k o m e n v a n de soort i n de
meertjes v a n M e i j e n d e l is te v e r w a c h t e n , m a a r is a f h a n k e l i j k v a n de ont w i k k e l i n g v a n s p o n z e n i n d i t water. HEMEROBIIDAE
Psectra diptera ( B u r m . ) Den Haag, 1874,
Eveneens
1
9 macropteer (Six) ; Meijendel, 12.9.23, 1 $ micropteer ( H . C . B . ) .
een k l e i n e soort v a n ongeveer een halve centimeter
lengte.
H e t diertje leeft i n het gras e n schijnt v a n stengel tot stengel te s p r i n g e n (Lems,
1952). E r z i j n macroptere e n m i c r o p t e r e v o r m e n b e k e n d
bij mannetjes als bij wijfjes
zowel
( B a k k e r , 1943). H e t geldt als een zeer zeld
zame soort, doch naar de v e r s p r e i d i n g v a n een
10tal inlandse v o n d s t e n
te o o r d e l e n , k o m t d i t insekt op uiteenlopende plaatsen v o o r . H a a r zeld zaamheid is stellig ook aan de geringe grootte e n de v e r b o r g e n levenswijze te w i j t e n . M i c r o m u s variegatus ( F . ) Meijendel, Bierlap, 19.6.24, 2$
(H.C.B.) ; idem, 2.9.71, 1$
(J.Sp.).
E e n wat grotere soort met grijs gevlekte vleugels. W o r d t ook i n het gras gevonden.
O f s c h o o n ze i n M e i j e n d e l slechts s p o r a d i s c h is
aangetroffen,
k o m t ze d a a r stellig i n de g r a s l a n d e n algemeen v o o r . Z e w e r d i n W a s s e n a a r ook
langs
een
slootkant v e r z a m e l d
(19.8.69,
2?
(D.C.G.)). Voor
het
overige is de soort i n N e d e r l a n d v a n t a l v a n plaatsen bekend. E u m i c r o m u s angulatus ( S t e p h . ) Scheveningen, 10., 1 expl. (Sn) ; Wassenaar, 5.5., 1 expl. (M.d.G.) ; Meijendel, op Robinia, 11.7.67, 1$ ( D . C . G . ) ; Meijendel, 19.4.63, 1 expl. (A.v.D.).
E e n v r i j zeldzame l i c h t b r u i n e soort, die op s t r u i k e n e n l o o f b o m e n leeft. Z e is v a n enkele plaatsen i n de d u i n e n , ook i n N o o r d H o l l a n d , b e k e n d , m a a r k o m t l o k a a l i n het O o s t e n e n v o o r a l i n het Z u i d e n v a n het l a n d v o o r . E u m i c r o m u s paganus ( L . ) Wassenaar, Wass. Slag, op licht, 30.6.58, 1 expl. ( J . L . ) .
E e n zeldzame soort die op de v o r i g e gelijkt, m a a r iets g r o t e r is. Z e is v a n de d u i n e n (Oegstgeest, O o s t v o o r n e , Goeree)
en van
Z u i d L i m b u r g
b e k e n d . D e vondst te W a s s e n a a r doet v e r m o e d e n dat ze i n het loofbos v a n M e i j e n d e l e n o m g e v i n g huist.
BIJDRAGEN
F A U NI S TI E K
NEDERLAND
2
47
Hemerobius nitidulus F . Meijendel, op Pinus, 9.5.67, 1$ ( D . C . G . ) ; idem, 14.5.67, 1 £ 2 9 ( D . C . G . ) ; idem, 21.5.67, ι 9 (D.C.G.) ; Ganzenhoek, 23.7.67, 1 9 (D.C.G.) ; Meijendel, 8.9.67, 1 9 ( D . C . G . ) ; idem, 28.4.68, 2$ ( D . C . G . ) ; idem, 16.6.68, 1 $ ( D . C . G . ) ; idem, 14.7-69, 1 $ ( D . C . G . ) ; Bierlap, 19.57 » ° ( C S . ) ; idem, op Pinus, 23.6.7h 1 $ (M.J.D.) ; idem, 5.8.71, I Í 3 $ ( C S . , J.Sp.) ; idem, 18.8.71, I Ä 7 $ ( C S . , J.Sp., P h.P .) ; idem, 2.9.71, 1$ 29 (J.Sp.) ; idem, 15.971. 1 $ (C.S.) ; idem, 29.0.71» 1 9 (J.Sp.). 1
Een
bruine
Algemeen op
soort
met
1
egaal
bruine
fijn
donker
gestippelde
vleugels.
Pinus.
Hemerobius micans O l i v . Den Haag, 22.5.03, i £ (v.d.W.) ; Meijendel, 14.5.67, 2$ 2 9 ( D . C . G . ) ; idem, 8.9.67, ι 9 ( D . C . G . ) ; Ganzenhoek, op Pinus, 23.7.67» i 9 ( D . C . G . ) ; Bierlap, 12.8.71, 1$ 2 9 ( C S . , J«Sp.); idem, 18.8.71, 2$ i 9 ( C S . , J.Sp.); idem, 2.9.71, 1$ i9 (J.Sp.). Een
m i n d e r algemene
soort met
l i c h t e r gekleurde
gestippeld z i j n . K o m t v o o r op l o o f h o u t , soms o p Pinus.
vleugels,
die
grover
Is v a n v e r s c h i l l e n d e
plaatsen, z o w e l i n het b i n n e n l a n d als langs de k u s t , b e k e n d .
Hemerobius stigma S t e p h . Meijendel, Bierlap, 26.7.23, 2$ 19 ( H . C B . ) ; Boerderij, op Pinus, 9-5-67, I ( D . C . G . ) ; idem, 14.5.67, 2 ^ 3 9 ( D . C . G . ) ; idem, 21.5.67, i £ i 9 ( D . C . G . ) ; Ganzen hoek, op Pinus, 23.7.67, i # 5 9 ( D . C . G . ) ; Bierlap, 12.8.71, 5 # 11 9 ( C S . , J.Sp.); idem, 18.8.71, 5 Ä 4 $ ( C S . , J.Sp.); idem, 2.9.71, 1 Ä 1 $ (J.Sp.); idem, 15.971, 1 <5 (J.Sp.): idem, 29.9.71, ι 9 (J.Sp.) ; idem, 21.10.71, 1 $ ( C S . ) . O
Een
v r i j gewone b r u i n e soort, gebonden a a n Pinus.
Z e k a n o o k als i m a g o
overwinteren.
Hemerobius lutescens F . Meijendel, 10.6.23, 1 $ ( H . C B . ) : idem. 26.7.23, 1 9 (H.C.B.) ; Bierlap, 30.8.25, 1 9 ( H . C . B . ) ; Meijendel, 16.5.52, i 9 (C.v.H.) ; idem, op Betula, 14.5.67, i á 3 $ ( D . C . G . ) ; idem, 23.6.67, i 9 ( D . C . G . ) ; idem, 28.6.67, *& ( A . D . ) ; idem, 30.568, 1$ (W.P .) ; Ganzenhoek, 31.5.69, 1$ (L.O.) ; Bierlap, 147.69, i 9 (W.P .) ; Ganzenhoek, 23.8.69, i 9 ( L . O . ) ; Boerderij, 22.8.70, 2 9 ( D . C . G . ) ; Bierlap, 12.5.71, 2$ ( C S . ) ; idem, 18.5.71, 1$ ( J . T . W . ) ; idem, 26.571, 1 * 1 $ ( C S , J.Sp.); idem, 2.6.71, 2$ 2 9 ( C S . , J.Sp.); idem, 9.6.71, i 9 ( C S . ) ; idem, 17.6.71, 2$ 2 9 (C.S., J.Sp.) ; idem, 3.8.71, i 9 (M.J.D.) ; idem, 5.8.71, 3 $ ( C S . , J . S p . ) ; idem, 12.8.71, 3 # 4 ° ( C S . , J . S p . ) ; idem, 18.8.71^ 8 3 5 $ ( C S , J.Sp., P h . P . ) ; idem, 2.9.71, 2$ (J.Sp.); idem, 26.971, 1 S (v.d.B.) ; idem, 29.9.71,, i 9 (J.Sp.). Een
gewone soort met v a a g gevlekte
o v e r k o p e n t h o r a x . L i j k t op H.
vleugels e n een gele m i d d e n s t r e e p
humulinus
maar
β onderscheidt z i c h d o o r
andere g e n i t a l i a e n $ d o o r lichte eerste costale d w a r s a d e r . hout i n s t r u i k e n e n b o m e n .
L e e f t op
loof
48
ZOOLOGISCHE
BI J D R A G E N I 3
(1972)
Hemerobius humulinus L . Meijendel, 26.7.23, 1 $ ( H . C . B . ) ; idem, 8.5.27, 1 S (J.K.) ; idem, 4.528, ι S (D.C.G.) ; idem op Betula 14.5.67, 2 # 3Ç. (D.C.G.) ; idem, 21.5.67, i 9 (D.C.G.) ; idem 8.9.67, 1 $ ( D . C . G . ) ; idem, 24.4.68, i& ( D . C . G . ) ; idem, op Pinus, 28.4.68, 1 $ 22 (D.C.G.); idem, 30.5.68, 2$ ( W .P . ) ; idem,, op Pinus 16.6.68, i £ i 9 ( D . C . G . ) ; Bierlap, 27.5.69, 2 9 ( C . S . ) ; idem, 14.7.69. 1$ 29 (W.P .) : idem. 5.5.71. i$ 2Q ( C S . ) ; Kijfhoek, 18.5.71, 1 $ ( M . J . D . ) ; Bierlap, 19.5.71, 3 9 ( C S . , J.Sp.) ; idem, op Pinus, 17.6.71, i £ ( M . J . D . ) ; idem, 26.771, 1 $ (JT.W.) ; idem, 38.71* 1 $ ( M . J . D . ) ; idem, 5.871, 3 9 ( C S . , J.Sp.) ; idem, 12.8.71, 6 ^ 4 $ ( C S . , J . S p . ) ; idem, 18.8.71, 4$ 7 ? ( C S . , J.Sp., P h . P . ) ; idem, 2.971, 3 ^ i o 9 (J.Sp.) ; idem, 22.9.71, 1$ ( C S . ) .
D e meest gewone Hemerobius-soort
met fijn grijs gevlekte vleugels
en
met een gele middenstreep over de k o p en de t h o r a x . O p allerlei bomen en s t r u i k e n , meest loofhout. Hemerobius perelegans S t e p h . f a u n . n o v . sp. Meijendel, Bierlap, 26.571,, i £
Gelijkt veel op H. humulinus,
( C S . , J . S p . ) ; idem, 2.671, 2 9
( C S . , J.Sp.).
is wat groter e n de vleugels z i j n d o n k e r d e r
bestippeld. D e manlijke genitalia v e r s c h i l l e n v a n die v a n humulinus
door
h u n grovere en zwaardere b o u w e n donkerdere k l e u r . M e n heeft deze soort eerst als een donkerdere (noordelijke) v o r m v a n humulinus
aangezien, m a a r
T j e d e r i n Z w e d e n e n M o r t o n (1931) i n S c h o t l a n d k w a m e n tot de opvatting dat het een aparte soort was. V o o r l o p i g zie i k de grotere donkere v o r m v a n „humulinus"
uit M e i j e n d e l ook v o o r deze soort aan, hetgeen d o o r m i c r o
scopische preparaten v a n de manlijke genitalia w o r d t bevestigd. H.
perelegans
is n o g niet v o o r N e d e r l a n d v e r m e l d , m a a r w e l b u i t e n M e i j e n d e l gevonden. B o r i o m y i a nervosa ( F . ) Meijendel, Bierlap, 12.9.23, 1 S (H.C.B.) ; Meijendel, op Betula, 14.5-67, 9 ( D . C . G . ) ; idem, 28.6.67, i £ ( A . D . ) ; Bierlap, 27.5.69, i 9 ( C S . ) ; idem, 147-69, i £ (W.P .) ; idem, 26.5.71, ι 9 ( C S . ) ; idem, 17.6.71,, 1 $ ( C S . ) ; idem, 3-871, 1 $ (M.J.D.) ; idem, 5.8.71, 2$ i 9 ( C S . , J . Sp.); idem, 12.8.71, 3$ 4 $ ( C S . , J . S p . ) ; idem, 18.871, 3 4 i 9 ( C S . , J . S p . ) ; idem, 29.971, i £ (J.Sp.). 2
E e n algemeen v o o r k o m e n d e soort met donkere bestippelde vleugels. mannetjes
z i j n aan het karakteristieke genitaalapparaat
De
goed te h e r k e n n e n ,
m a a r de wijfjes z i j n moeilijk met zekerheid te determineren. D e soort leeft op loofhout en tussen o n k r u i d e n . B o r i o m y i a subnebulosa ( S t e p h . ) Meijendel, Bierlap, 14.8.69. 1$ i 9 (W.P .) : idem, 5.5.71. i 9 ( C S . ) ; idem, 5.871, ι $ ( C S . ) ; idem, 12.8.71, 1 $ ( C S . ) ; idem, 2.9.71, 1 $ (J.Sp.) ; idem, 26.971, 1 $ (v.d.B.).
E v e n e e n s een v r i j gewone soort, die veel op de v o r i g e lijkt. D e
vleugels
zijn egaal g r a u w v a n tint met w e i n i g donkere stippen. O o k bij deze soort
BIJDRAGEN FAUNISTIEK NEDERLAND
2
49
z i j n de mannetjes goed a a n de genitalia te onderscheiden, m a a r de
wijfjes
zijn met moeite te h e r k e n n e n . K o m t i n levenswijze met de v o r i g e overeen e n behoort tot de vroegst verschijnende soorten i n het v o o r j a a r . B o r i o m y i a baltica T j e d e r Scheveningen, 2Q.8.. ι expl. (Sn.).
Een
flets z a n d k l e u r i g e soort, die v o o r N e d e r l a n d alleen u i t het
gebied b e k e n d is g e w o r d e n
duin
( V l i s s i n g e n , Goeree, S c h e v e n i n g e n , T e r s c h e l
l i n g , R o t t u m e r o o g ) . Z i e h i e r v o o r B a k k e r ( 1 9 4 2 ) , Geijskes o o r s p r o n k e l i j k u i t Z w e d e n v a n de Oostzee
( 1 9 6 9 ) . Z e is
beschreven, k o m t ook op
de
D u i t s e W a d d e n e i l a n d e n v o o r e n i n Z u i d E n g e l a n d . D e l a r v e schijnt te leven v a n b l a d l u i z e n op h e l m . H e t is ons niet gelukt d i t insect i n de zee d u i n e n v a n M e i j e n d e l t e r u g te v i n d e n , m a a r ze k o m t er stellig n o g v o o r . Wesmaelius concinnus ( S t e p h . ) Meijendel, Bierlap, op Pinus, 17.6.71, 1 9 ( M . J . D . ) ; idem, 23.6.71, 1$
Een
voor
vleugels.
deze
f a m i l i e grote
soort
met
i2
lichtbruine fijn
W o r d t u i t s l u i t e n d op d e n n e n gevonden.
(M.J.D.).
gespikkelde
I s niet gewoon,
maar
lokaal. Sympherobius elegans
(Steph.)
Meijendel, Bierlap, 5-8-71, 1 9 (J-Sp.) ; idem, op Liguster, 12.8.71, 6 9 ( C S . , J.Sp.) ; idem, 18.8.71, 2 9 (C.S.).
Een
kleine d o n k e r e
M e i j e n d e l o p Liguster
soort
met
grauw
gestippelde
vleugels.
Werd
in
gevonden, m a a r is ook v a n andere s t r u i k e n e n l o o f
b o m e n , v o o r a l v a n berk, b e k e n d ( K i l l i n g t o n , 1937). D e soort is z e l d z a a m e n is slechts v a n enkele plaatsen i n N e d e r l a n d b e k e n d , w a a r o n d e r Haag
Den
(Sn). Sympherobius pygmaeus
(Rambur)
Meijendel, Bierlap, 26.5.71, 2$ (C.S., J.Sp.); idem, op Quercus, 9.6.71, i 9 idtem, 14.6.71 i £ ( M . J . D . ) ; idem, 17.6.71, i £ (C.S.).
E e n n o g kleinere d o n k e r g r i j z e soort met w a t g r o v e r gevlekte Volgens
Killington
(1937)
leeft
de soort u i t s l u i t e n d op eik.
(J.Sp.);
vleugels. Komt in
N e d e r l a n d v e r s p r e i d v o o r , m a a r is zeldzaam. Drepanepteryx phalaenoides L . Den Haag, 5. (v.Voll.) in coll. Albarda, Museum Leiden.
D e z e grote opvallende soort met l i c h t b r u i n e vleugels, w a a r v a n de v o o r vleugels o n d e r de top iets getand z i j n uitgesneden, is tot n u toe niet i n
Z O O L O G I S C H E B I J D R A G E N I 3 (1972)
SO
M e i j e n d e l gevonden, d o c h k o m t er ongetwijfeld v o o r . H e t zittende insect met gesloten vleugels lijkt op een v e r d o r d blaadje. D e meeste e x e m p l a r e n w o r d e n op .licht v e r z a m e l d . Z e is behalve v a n D e n H a a g , ook u i t de d u i n e n v a n B l o e m e n d a a l e n S a n t p o o r t bekend. I n het m i d d e n e n O o s t e n v a n het l a n d is ze niet zeldzaam, m a a r k o m t daar o v e r a l v e r s p r e i d v o o r . Z e
leeft
op v e r s c h i l l e n d e soorten loofhout. CHRYSOPIDAE
Nathanica fulviceps
(Steph.)
Den Haag, 1 expl. (v.Voll.) ; Voorburg, 22.5.26, 1 expl. ( H . C B . ) .
V a n deze grote soort is slechts m a t e r i a a l u i t de naaste o m g e v i n g M e i j e n d e l b e k e n d , zodat zij er w e l te v e r w a c h t e n
is. V o l g e n s
van
Killington
(1937) h o u d e n de v o l w a s s e n imagines z i c h i n de t o p p e n v a n eikebomen op, t e r w i j l vers u i t g e k o m e n d i e r e n op gras onder eikebomen w o r d e n aange t r o f f e n . D e soort is k e n b a a r a a n een oranje k o p e n een c r e a m k l e u r i g e streep o v e r het m i d d e n v a n de p r o - en mesothorax. H e t insekt is i n N e d e r l a n d zeldzaam, is v e r s p r e i d o v e r het l a n d gevonden, d o c h w e r d slechts op enkele plaatsen i n de d u i n e n a a n g e t r o f f e n .
Z e is behalve v a n D e n H a a g ook v a n
H a a r l e m e n V o g e l e n z a n g bekend. Nathanica capitata ( F . ) Meijendel, Bierlap, 23.6.71, 2 expl. (C.S.).
Is k l e i n e r d a n de v o r i g e soort, m a a r valt op d o o r de roestbruine k l e u r , zowel
van
de
kop
als
van
de
thorax.
M e r k w a a r d i g genoeg l i g g e n
de
meeste v i n d p l a a t s e n v a n deze overigens zeldzame soort i n het duingebied v a n N o o r d - e n Z u i d - H o l l a n d . Z e schijnt gebonden te z i j n a a n c o n i f e r e n , speciaal d e n n e n , m a a r w o r d t bij toeval ook op loofhout Chrysopa flava
aangetroffen.
(Scop.)
Meijendel, 26.7.23, 1 $ ( H . C B . ) ; Bierlap, 22.6.25,, 1$ ( H . C . B . ) ; idem, 9,6.71, 1$ (CS.).
( H . C B . ) ; idem, 1.7.26,
i9
E e n grote bleekgele soort, k e n b a a r a a n een v e r b r e e d costaalveld aan de basis v a n de v o o r v l e u g e l , v o o r a l bij het
<5.
L e e f t op loofhout e n tussen
s t r u i k e n . K o m t v e r s p r e i d d o o r het gehele l a n d v o o r e n ontbreekt ook i n de d u i n e n geenszins. Chrysopa vittata W e s m . Meijendel,
ια.6.23,
2$
G e l i j k t op C. flava,
1$
( H . C B , v.d.V.) ; Bierlap, 12.7.41, 1$
(N.T.).
m a a r heeft het eerste s p r i e t l i d v e r l e n g d tot 3 X
haar
BIJDRAGEN
FAUNISTIEK
NEDERLAND
SI
2
dikte. H o u d t z i c h op tussen de b l a d e r e n v a n verschillende l o o f b o m e n s t r u i k e n . K o m t l o k a a l v o o r , m a a r is nergens
en
gewoon.
Chrysopa ciliata W e s m . Meijendel, 8.9.67, 1$
D e z e bleekgroene
( D . C . G . ) ; Bierlap, 2.VI.71, 2$
gaasvlieg-soort
1$
( C S . , J.Sp.).
is g e k e n m e r k t d o o r een rij recht
af-
staande h a r e n aan de v o o r r a n d v a n de voorvleugels. W o r d t tussen s t r u i k e n e n op l o o f b o m e n gevonden, w a a r ze soms talrijk optreedt. K o m t i n de d u i n e n slechts v e r s p r e i d v o o r . Chrysopa albolineata K i l l . Meijendel, Bierlap, 26.5.71, 1 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 2.6.71, 3 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 9.6.71, 9 expl. (C.S., J.Sp.); idem, 17.6.71, 8 expl. ( C S . , J.Sp.); idem, 23.6.71, 28 expl. (C.S., J.Sp., M . J . D . ) ; idem, 3.8.71, 1 expl. ( M . J . D . ) ; idem, 5.8.71. 2 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem. 12.8.71, 1 expl. (C.S.).
E e n kleine lichtgroene soort met twee k,leine z w a r t e stippen op de w a n g e n . L e e f t op loofhout
(Quercus,
Betula,
Ligustrum)
e n is i n de d u i n e n v r i j
gewoon, m a a r k o m t i n het b i n n e n l a n d v e r s p r e i d v o o r .
Chrysopa sp. Meijendel, Bierlap, 9.6.71,, 1 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 17.6.71, 5 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 23.6.71, 5 expl. ( C S . , J.Sp,); idem, 5.8.71, 1 expl. ( C S . , J.Sp.).
Gelijkt
veel op
C.
albolineata,
m a a r heeft
de
zwarte
v l e k k e n op
de
w a n g e n groter, t e r w i j l de z w a r t e t e k e n i n g op de vleugeladering uitgebreider is (alle costale d w a r s a d e r e n i n de v o o r v l e u g e l z w a r t en de r a n d e n v a n de m i - c e l op de bovenste r a n d n a ook z w a r t ) . D e b e h a r i n g v a n het l i c h a a m bestaat u i t stijve g r o v e h a r e n , t e r w i j l die bij albolineata
veel zachter
zijn.
B i j het á z i j n sterniet V I I I e n I X met elkaar v e r s m o l t e n e n het i n w e n d i g e genitaal
apparaat
vertoont
tussen
deze twee soorten alleen kleine
ver-
scheen. V e r m o e d e l i j k behoren deze e x e m p l a r e n v a n M e i j e n d e l tot dezelfde die i n d e r t i j d d o o r M a c G i l l a v r y (1916) met enige reserve als tot B r a u , b e h o r e n d w a r e n gedetermineerd. mogelijkheid v a n nigricostata s y n o n i e m v a n albolineata. v a n nigricostata,
Bakker
(1943)
soort
nigricostata
twijfelde a a n
de
als goede soort e n z a g h i e r i n v o o r l o p i g een
H o l z e l (1965) onderzocht de t y p e n v a n B r a u e r
a f k o m s t i g u i t W e n e n , e n k w a m tot de conclusie dat het
w e l degelijk een aparte soort was met duidelijke genitaalverschillen bij het 6 e n met een scheidingsnaad tussen sterniet V I I I en I X v a n het abdomen. D o o r deze o n t d e k k i n g behoren de N e d e r l a n d s e e x e m p l a r e n zeker niet tot
ZOOLOGISCHE BIJDRAGEN
52 nigricostata,
I3
(1072)
m a a r tot w e l k e soort ze d a n w e l m o e t e n w o r d e n g e r e k e n d , b l i j f t
n o g een o p e n v r a a g . I k h o o p d a a r o p n a d e r t e r u g te k o m e n .
C h r y s o p a carnea S t e p h . Meijendel, 10.7.23, 1 expl. (v.d.V.) ; idem, 2.8.23, 1 expl. ( H . C B . ) ; idem, 12.9.23, ι expl. ( H . C . B . ) ; Kijfhoek, 28.8.25, 1 expl. ( H . C B . ) ; Meijendel, 16.9.25, 1 expl. ( H . C B . , ) ; Bierlap, 25.8.26, 1 expl. ( H . C B . ) ; Kijfhoek, 27.8.58, 1 expl. ( H . C B . ) ; Meijendel, op Quercus, 9.5.67, 1 expl. (D.C.G.) ; idem, 8.9.67, 7 expl. (D.C.G.) ; idem, op Sambucus, 28.4.68, 1 expl. (D.C.G.) ; Bierlap, 12.5.69, 1 expl. ( C S . ) ; idem, 30.969» 2 expl. (M.J.D.) ; idem, 10.10.69, 2 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 22.8.70, 4 expl. (D.C.G.) ; idem, 29.9.70, 3 expl. (L.O.) ; Kijfhoek, 18.5.71., 1 expl. ( M . J . D . ) ; Bierlap, 19.5.71, ι expl. (C.S.) ; idem, 26.5.71, 4 expl. ( C . S , J.Sp.) ; idem, 1.6.71, 1 expl. (M.J.D.) ; idem, 2.6.71, ι expl. ( C S , J.Sp.) ; idem, 8.6.71, 1 expl. (M.J.D.) ; idem, 9.6.71, 3 expl. ( C S , J.Sp.) ; idem, 17.6.71, 1 expl. (J.Sp.); idem, 3.8.71, 6 expl. ( M . J . D , W . P . ) ; idem, 5.8.71, 17 expl. ( C . S , J.Sp.) ; idem, 12.8.71, 17 expl. ( C S , J.Sp.) ; idem, 18.8.71, 14 expl. ( C . S , J . S p , PhJP.) ; idem, 2.9.71, 16 expl. (J.Sp.) ; idem, 15.971, 23 expl. ( C S , J.Sp.) ; idem, 22.9.71, 25 expl. ( C . S , J.Sp.) ; idem, 26.9.71, 3 expl. (v.d.B.) ; idem, 29.9.71, το expl. ( C S , J.Sp.). De
gewoonste
gaasvlieg-soort,
grasgroen
met
gele
middenstreep
over
b o r s t e n a c h t e r l i j f , v e r k l e u r t tot g e e l b r u i n bij de o v e r w i n t e r i n g als i m a g o , m a a r w o r d t i n het v o o r j a a r w e e r g r o e n . K o m t op a l l e r l e i b o m e n e n s t r u i k e n v o o r e n v e r s c h i j n t i n het n a j a a r v a a k i n h u i z e n o m te o v e r w i n t e r e n .
C h r y s o p a septempunctata
Wesm.
Meijendel,, Boerderij, op Populus, 12.6.41, 1 expl. ( N . T . ) ; idem, op Robinia, 11.7.67, 4 expl ( D . C . G . ) ; idem, 14.7.69, 1 expl. ( D . C . G . ) ; Bierlap, 17.6.71, 2 expl. (J.Sp.); idem, op Ligustrum, 23.6.71, 10 expl. ( C S , M . J . D . ) ; 5.8.71, 2 expl. ( C S , J.Sp.). V r i j grote soort, g r a s g r o e n
met z e v e n z w a r t e s t i p p e n op de k o p . K o m t
v o o r o p l o o f b o m e n , s t r u i k e n , i n h e g g e n e n i n t u i n e n . Is v r i j algemeen
en
heeft i n ons l a n d een grote v e r s p r e i d i n g .
C h r y s o p a ventralis C u r t . Meijendel, Kijfhoek, 315.25, 1 expl. ( H . C B . ) ; Bierlap, 2.6.71, 1 expl. (C.S,, J.Sp.) ; idem, 9.6.71. ι expl. (O.S., J.Sp.). Deze
grasgroene
soort
met
zwarte
buiksegmenten,
komt
i n Meijendel
niet veel v o o r . L e e f t op l o o f h o u t , m a a r s c h u w t o o k c o n i f e r e n niet. I s nergens t a l r i j k , d o c h is o v e r het gehele l a n d te v i n d e n .
C h r y s o p a ventralis v a r .
prasina
Burm.
Meijendel, 22.7.23, 1 expl. (v.d.V.) ; idem, 26.7.23, 1 expl. ( H . C B . ) ; idem, 146.25, ι expl. ( H . C . B . ) ; idem, 22.7.26, 2 expl. ( H . C B . ) ; idem, 12.8.53, 4 expl. (P.d.B.) ; Bierlap, 11.7.5$, 1 expl (J.L.) ; Bierlap, 17.6.64, 1 expl. (J.S.) ; Meijendel, 7.6.67, 1 expl. ( D . C . G . ) ; Bierlap, 26.5.71, 2 expl. ( C S , J.Sp.); idem, 2.6.71, 6 expl. ( C S . , J.Sp.);
BIJDRAGEN
F A U NI S TI E K
NEDERLAND
2
53
idem, 8.6.71, ι expl. (M.J.D.) ; idem, 9.6.71, 41 expl. (C.S., J.Sp.) ; idem, 17-6.71» 68 expl. (M.J.D., C.S., J.Sp.) ; idem, 23.6.71 65 expl. (M.J.D., C S . , J . S p . ) ; idem, 5.8.71, 4 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 12.8.71, 13 expl. (C.S., J.Sp.) ; idem, 18.8.71, 4 expl. (C.S., J.Sp.). D e variëteit prasina
(met l i c h t e b u i k s e g m e n t e n )
komt i n Meijendel tal
r i j k v o o r . Z e is ook i n het b i n n e n l a n d o v e r a l g e w o o n . H a a r levenswijze k o m t met die v a n de t y p e v o r m
overeen.
C h r y s o p a abbreviata
Curt.
Meijendel, 22.6.25, 1 expl. (H.C.B.) ; Kijfhoek, 9.7.56, 1 expl, E x c . R . M . N . H . ; Bierlap, 26.5.71,, 3 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 2.6.71, 20 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 17.6.71, ι expl. ( C S . ) ; idem, 23.6.71. 1 expl. ( C S . ) . Een
k l e i n e h a r d g r o e n e soort met sterk a f g e r o n d e vleugels. D e k o p heeft
z w a r t e s t i p p e n e n de eerste antenneleden z i j n d o n k e r g e r i n g d . D e basis v a n de k l a u w e n is b i j n a r e c h t h o e k i g v e r b r e e d . D e i m a g i n e s z i j n i n de lage vege tatie te v i n d e n , w a a r
de
larven vermoedelijk
op
bladluizen van
grassen
a z e n . D e s o o r t is w e l l i c h t d a a r d o o r t a l r i j k langs de zeekust, d o c h ontbreekt e v e n m i n i n het b i n n e n l a n d . C h r y s o p a perla ( L . ) Meijendel, 29.5.24, 1 expl. (v.d.V.) ; idem, 19.6.24, 1 expl. ( H . C B . ) ; Kijfhoek, 31.5.25, ι expl. ( H . C . B . ) ; Bierlap, 14.6.25, 1 expl. ( H . C . B . ) ; idem, 22.6.25, 1 expl. ( H . C B . ) ; Kijfhoek, 1.7.26, 2 expl. ( H . C B . ) ; Meijendel, 5.6.41, 1 expl. ( N . T . ) ; idem, 3.741, 1 expl. (v.R.A.) ; Bierlap, 7.6.63, 2 expl. (P h.P .) ; idem, 17.6.63, 1 expl. (P h.P .) ; idem, 7.6.64, ι expl. (J.S.) ; idem, 20.5.66, 1 expl. (P h.P .) ; idem, 24.5.66, 2 expl. (P h.P ., C.v.H.) ; Meijendel, 11.7.67, 1 expl. ( D . C . G . ) ; Bierlap, 11.5.69, 2 expl. ( M . J . D . ) ; idem, 22.5.69, ι expl. (M.J.D.) ; idem, 1.7.69, 5 expl. (N.d.H.) ; idem, 147.69, 13 expl. (D.C.G., W . P . ) ; idem, 12.5.71, 10 expl. ( C S . ) ; Kijfhoek, 18.5.71, 4 expl. ( M . J . D . ) ; Bierlap, 19.5.71, 16 expl. (C.S.J.Sp.) ; idem, 26.5.71, 34 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 1.6.71, 14 expl. (M.J.D.) ; idem» 2.6.71, 47 expl. (C.S., J.Sp.) ; idem, 8.6.71,, 6 expl. (M.J.D.) ; idem, 9.6.71, 32 expl. ( C S . , J.Sp.) ; idem, 17.6.71, 10 expl. (C.S., J.Sp.) : idem, 23.6.711; 12 expl. ( C S . , M.J.D.) ; idem, 3.8.71, 1 expl. (M.J.D.) ; idem, 12.8.71, 2 expl. ( C S . ) . Naast
carnea
de gewoonste soort o n d e r de gaasvliegen.
Vrij
b o u w , b l a u w g r o e n v a n k l e u r met z w a r t e k o p t e k e n i n g e n z w a r t e
fors
van
zijvlekken
o p p r o e n m e s o t h o r a x e n geheel z w a r t a b d o m e n . O o k de d w a r s a d e r e n i n de vleugels z i j n z w a r t . K o m t i n s t r u i k e n v o o r , m a a r is eveneens op c o n i f e r e n te v i n d e n . L e e f t i n M e i j e n d e l v a a k op b e r k e n eik. C h r y s o p a dorsalis B u r m . Meijendel, Ganzenhoek, 23.7.67, 1 expl. (D.C.G.) j Bierlap, 9.6.71, 1 expl. ( C S . , J.Sp.); Bierlap, 17.6.71, 1 expl. ( M . J . D . ) ; idem, 5.8.71, 2 expl. ( C S . , J.Sp.). G e l i j k t o p C. perla radiale langsader
m a a r is n o g d o n k e r d e r g e t e k e n d e n heeft een
i n de v o o r v l e u g e l s .
zwarte
I s z e l d z a a m , m a a r k o m t speciaal
g r o v e d e n v o o r , w a a r o p ze l o k a a l soms i n a a n t a l is te v i n d e n .
op
Z O O L O G I S C H E B I J D R A G E N I 3 (1972)
54
MYRMELEONIDAE E u r o l e o n nostras ( F o u r c r . ) Meijendel, 6.31, 2 larven ad., hieruit imago gekweekt 6.8 en 22.8.31 (D.C.G.) ; Kijfhoek, 20.4.70, ι larve a d , leverde 7.7.70 imago (L.O.) ; Bierlap, 5.8.71, 1 imago (J.Sp.); Den Haag, 1-5.8.02, 6 expl. (Gekweekt?) (v.d.W.). D e gewone m i e r e n l e e u w met gevlekte vleugels, w o r d t w e i n i g als imago i n de d u i n e n gevonden. D e l a r v e n z i j n gewoonjijk te v i n d e n i n de r a n d e n v a n o n d e r g r a v e n w e g k a n t e n , w a a r de overhangende bovenlaag met wortels een b e s c h e r m i n g tegen regen bieden. I n de B i e r l a p e n de K i j f h o e k k o m e n ze l o k a a l op deze plaatsen v r i j t a l r i j k v o o r . M y r m e l e o n formicarius L . Wassenaar, Wass. Slag, villawijk, op licht. 30.6.58, 1 expl. (J.L.). D i t is de m i e r e n l e e u w met ongevlekte vleugels. K o m t op de V e l u w e v r i j veel v o o r e n is v e r d e r gevonden
i n Drente, Brabant en L i m b u r g . Deze
soort was n o g niet u i t de d u i n e n b e k e n d . D E VLIEGTIJDEN V A N D E N E U R O P T E R A I N M E I J E N D E L I n de bijgevoegde
tabel z i j n de vliegtijden v a n de
Neuroptera-soorten,
die i n M e i j e n d e l z i j n gevonden, aangegeven. D e data z i j n ontleend aan de opgaven o n d e r de soorten v e r m e l d , met toevoeging v a n enkele gegevens, die u i t de naaste o m g e v i n g b e k e n d z i j n g e w o r d e n . D e k r u i s j e s stellen p e r i o d e n v a n 10 d a g e n v o o r . D e z e gegevens zijn v o o r een aantal soorten stellig n o g o n v o l l e d i g , m a a r v o o r l o p i g laten z i c h d a a r u i t de volgende algemene
con
clusies t r e k k e n ( f i g . ι ) . I n het v o o r j a a r v e r s c h i j n e n de imagines m e d i o a p r i l , n e m e n d a a r n a i n m e i snel toe, z o w e l quantitatief als qualitatief, o m i n m i d d e n j u n i
hun
hoogste top te b e r e i k e n . D a a r n a is weer een d a l i n g te constateren tot begin J u l i , w a a r n a i n b e g i n augustus een tweede top bereikt w o r d t , die echter i n aantal soorten e n i n aantal i n d i v i d u e n aanmerkelijk beneden de v o o r j a a r s t o p l i g t . N a d i e n verloopt het snel bergafwaarts
met enkele kleinere s p r o n g e n
i n september, tot de vliegtijden e i n d oktober geheel o p h o u d e n . H e t is v a n enkele soorten b e k e n d , dat ze als imago de w i n t e r d o o r k o m e n stigma,
Chrysopa
carnea),
t e r w i j l het v a n Drepanepteryx
(Hemerobius
wordt vermoed.
E r z i j n m a a r w e i n i g soorten die alleen i n het v o o r j a a r h u n vliegtijd heb b e n , zoals Sialis,
die tot e i n d j u n i o f hoogstens tot begin j u l i te v i n d e n is.
V a n vele N e u r o p t e r a k o m e n de imagines d o o r l o p e n d v a n m e i tot september v o o r , soms met een d o m i n a n t i e i n b e g i n j u n i (Chrysopa overheersende o n t w i k k e l i n g i n augustus/september
perla),
(Chrysopa
o f met een carnea).
An-
BIJDRAGEN FAUNISTIEK NEDERLAND
TABEL
2
55
Ι
Overzicht v a n de vliegtijden v a n Neuroptera i n Meijendel april Sialis lutaria A g u l l a xanthostigma Conwentzia psociformis Coniopteryx pygmaea Semidalis aleyrodiformis Sisyra fuscata Psectra diptera Micromus variegatus E u m i c r o m u s angulatus E u m i c r o m u s paganus Hemerobius nitidulus Hemerobius micans Hemerobius stigma Hemerobius lutescens Hemerobius humulinus Hemerobius perelegans B o r i o m y i a nervosa B o r i o m y i a subnebulosa B o r i o m y i a baltica Wesmaelius concinnus Sympherobius elegans Sympherobius pygmaeus Drepanepteryx phalaenoides Nathanica fulviceps N a t h a n i c a capitata Chrysopa flava Chrysopa vittata Chrysopa ciliata Chrysopa albolineata Chrysopa sp. Chrysopa carnea Chrysopa septempunctata Chrysopa ventralis Chrysopa ventralis prasina Chrysopa abbreviata Chrysopa perla Chrysopa dorsalis Euroleon nostras Myrmeleon formicarius
mei
juni
juli
aug.
sept.
oktober
χ χ X X X
χ χ χ
χ
χ
χ χ
χ
χ χ
X
χ χ χ
X X X
χ χ X
χ
X X X
χ χ X
χ
χ
χ
X
χ
X X X
χ
X X X
χ χ χ
χ χ χ χ χ χ χ χ χ
χ χ χ χ χ
X X X
X X X
χ χ
χ χ
χ χ
χ χ χ
χ χ χ
χ X X X
χ χ
χ
χ χ χ
χ
X X X
χ χ χ χ χ χ
χ χ
χ χ χ χ
χ
χ
χ
χ χ χ
χ χ
χ
X X X X X X
X
X X X
χ χ χ χ χ χ
χ χ χ χ
χ χ χ χ χ χ X X X X X X X X X
χ χ
χ χ χ χ χ χ ?
χ χ χ X X X
X X X
χ χ
χ χ χ χ χ χ χ
χ
dere schijnen z i c h tot de m i d z o m e r m a a n d e n j u n i , j u l i , augustus te b e p e r k e n (vele Chrysopa-soorten).
D e meeste Hemerobius-soorten
zijn van eind april
tot e i n d september te v i n d e n , m e t het grootste aantal i n augustus. v a n Myrmeleon nostras
formicarius
k o m e n e i n d j u n i v o o r de d a g , die v a n
Imagines Euroleon
i n j u l i e n v o o r a l i n b e g i n augustus. M e t u i t z o n d e r i n g v a n de S i a l i d a e
e n R a p h i d i d a e , z i j n de imagines v a n de N e u r o p t e r a alleen 's nachts actief.
SO
I Z O O L O G S C H E BI J D R A G E N I ß
(1972)
D e i n z i n k i n g v a n het aantal imagines i n j u l i , w o r d t vermoedelijk
ver
oorzaakt d o o r de larvale o n t w i k k e l i n g die d a n plaats v i n d t . D e l a r v e n v a n de meeste soorten voeden z i c h met b l a d l u i z e n e n andere kleine insekten e n mijten die op p l a n t e n leven, welke alleen i n de z o m e r m a a n d e n t a l r i j k v o o r
F i g . ι. Verloop van het aantal soorten van Neuroptera tijdens hun vliegperiode in Meijendel.
r a d i g zijn. D e voorjaarsgeneratie
die u i t p o p p e n tevoorschijn is gekomen,
legt spoedig eieren w a a r u i t de l a r v e n z i c h gedurende de zomer o n t w i k k e l e n . D e z e leveren i n j u l i e n augustus de eerste generatie aan imagines, welke o p h u n beurt weer eieren leggen e n l a r v e n leveren die v o o r de w i n t e r meestal n o g v o l w a s s e n w o r d e n e n ingesponnen i n het pophulsel (praepupa) o v e r w i n t e r e n . V a n de kleinere soorten als C o n i o p t e r y g i d a e en H e m e r o b i i d a e is b e k e n d
(Killington,
hebben. D e grotere
19361937)
dat
zij meer
soorten als Myrmeleon
generaties per
e n Euroleon
seizoen
doorlopen
larvale o n t w i k k e l i n g v a n twee j a r e n , waarbij de l a r v e n i n het z a n d gegraven overwinteren. V a n
Wesmaelius
en van
Chrysopa
ven t ralis
b e k e n d , dat zij alleen i n het e i n d s t a d i u m de w i n t e r d o o r k o m e n . Sialis loopt als l a r v e een tweejarige
een in is
door
o n t w i k k e l i n g i n de m o d d e r v a n sloten en
plassen, e n leeft daar v a n I nsektenlarven en andere kleine waterdieren. Sisyra
o n t w i k k e l t z i c h als l a r v e i n één seizoen i n kolonies v a n
zoetwater
sponzen, w a a r i n ze z i c h als parasiet ophoudt. Uit
deze gegevens blijkt dat de meeste N e u r o p t e r a s o o r t e n
secundair
z i j n aangewezen o p de vegetatie, waarbij loofhout e n p i j n b o m e n een grotere r o l spelen d a n k r u i d e n . D e m i e r e n l e e u w e n behoeven v o o r h u n o n t w i k k e l i n g
BIJDRAGEN FAUNISTIEK NEDERL AND
2
57
f i j n z a n d e n enkele waterbewoners stellen speciale eisen aan dit m i l i e u . oordelen n a a r het
relatief
grote aantal soorten dat
Te
en
de
naaste o m g e v i n g is w a a r g e n o m e n , l i g g e n de o n t w i k k e l i n g s k a n s e n v o o r
de
N e u r o p t e r a i n dit d u i n t e r r e i n blijkbaar
in Meijendel
gunstig.
SUMMARY The Neuropterous fauna of Meijendel, a dune landscape North of The Hague, was investigated more intensively during the years 1067 to 1071, while some collecting was done already since 1923. Thirtyeight species and one variety are listed (divided over seven families),, that is about 63% of the number of species known to occur in the Netherlands. One species is recorded for the first time from the Netherlands, of another species the systematic position is discussed. Data of collecting and number of specimens are given under each species, while some remarks on the plants on which the species live and notes on their distribution within the country are added. With regard to their flightperiod, it was found that in spring the first species appear in the middle of April, considerably increasing in numbers during the month of May, reaching a maximum in the middle of June. There is some recess in July, but an increase in August, though not as high as in June. From the middle of August, this peak is declining more or less rapidly to the end of October. Only two species are known to hibernate as imago, viz., Hemerobius stigma and Chrysop a carnea, whereas Drepanepteryx is supposed to do so. The larvae of most of the species live as predators in colonies of aphids, coccids or plantsucking mites (Coniopterygids). Those of Myrmeleonids are catching ants and other running insects in trapholes, digged out in sandy soil. A few species go through their larval development in fresh water, those of Sialis as predators in the muddy bottom of trenches and pools, Sisyra in colonies of sponges. Most of the Neuroptera species are highly dependent on the presence of plant sucking insects and mites, the occurrence of whkh is interdependent from the plant species occurring in this dune landscape. In respect to the number of species and the number of individuals present in this environment, it seems that the Neuroptera occupy an important place in the synecology of the dunes. GERAADPLEEGDE L ITERATUUR A L B A R D A , H . , 1889. Catalogue raisonné et synonymique des Névroptères observés dans les P aysBas et dans les pays limitrophes. — Tijdsch. E n t , 32: 211-376. ASPÖCK, H . & U . , 1964. Synopsis der Systematik, Ökologie und Biogeographie der Neuropteren Mitteleuropas im Spiegel der NeuropterenFauna von Linz und Oberösterreich, sowie BestimmungsSchlüssel für die Mitteleuropäischen Neurop teren. — Naturk. Jahrb. Linz : 127-282. B A K K E R , Η. Α., 1942. Nieuwe en zeldzame Hemerobiidae. — Tijdsch. Ent., 85 : xxxivxli. , 1943. Over Nederlandsche Neuropteroidea en Mecoptera. — Tijdsch. Ent., 86: xxxivxxxviii. FRASER, F . C , 1959. Handbooks for the identification of British Insects, Mecoptera Megaloptera Neuroptera. — Roy. Ent. Soc. Lond., 1 (12, 13) : 1-40. GEIJSKES, D . C , 1969. Odonata, Neuroptera en Trichoptera van Terschelling, met enkele aanvullingen van andere Waddeneilanden. Bijdragen Faunistiek Nederland I. — Zool. Bij dr., 11: 8-14. H O L Z E L , H . , 1965. Bemerkungen zu Chrysopiden II. Chrysopa nigricostata Br. (Neurop tera, P lanipennia). — Nachrichtenblatt Bay. Ent., 14: 74-76. KILLINGTON, F . J . , 1936-1937. A monograph of the British Neuroptera, 1: 1-269; 2: 1-306. — Ray Society, London.
58
Z O O L O G I S C H E B I J D R A G E N I3
(1972)
L E M S , K . , 1952. Notities over Psectra diptera (Burmeister, 1839, Neur.). — Ent. B e r , Amst, 14: 36-40. M A C GILLAVRY, D , 1916. (Chrysopa nigricostata Br. in ons land?) Meded. 49e winterverg. — Tijdsch. E n t , 59: xvi-xx. MORTON, K . J , 193I. Hemerobius perelegans Stephens: a good species. — The Entomologist, 64: 1-5.
