herfst break schotland
Over de Koninklijke Hoofdweg
JORDANIË Wat hebben Mozes, Geert Wilders, de wrede kruisridder Renaud en de bedoeïen Ibrahim met z’n drie vrouwen gemeen? Niets. Ziehier de diversiteit van de Koninklijke Hoofdweg, dwars door Jordanië. Tekst: Arjan Leenhouts
48
www.reizen.nl maart 2008
b Fotografie: René Koster
www.reizen.nl maart 2008
49
‘Mount Nebo: voor óns verdampt de belofte autoroute jordanië van een mooi uitzicht op het Beloofde Land net zo snel als de Dode Zee’
Jericho, laat staan de Olijfberg in Jeruzalem. Het komt allemaal door die terminaal dampende Dode Zee, hier nog geen tien kilometer vandaan, die alles in mystieke nevelen hult. Jammer. Hoewel: met een beetje goede wil kun je je op dit in de mist zwevende terras inbeelden dat je met één been in de hemel staat. We komen keihard terug op aarde als twee touringcars arriveren. De ene bus braakt een horde opgewonden Servische pelgrims uit, de andere een clubje kakelende katholieken uit Spanje. Hun respectievelijke gidsen klimmen op de stenen rand om elkaar te overstemmen. Een hagedis stuift op hoge poten naar beneden en niet minder verontwaardigd trekken wij ons terug rommend onder de genadeloze zon klimt in de Moses Memorial Church. Een goede beslissing, een vrachtautootje uit de Jordaanvallei. want wat franciscaners de laatste zeventig jaar in dat Juist dat traag aanzwellende geluid uit de heiligdom aan Byzantijnse mozaïekvloeren hebben blootgelegd en gerestaureerd, tart elke beschrijving. diepte accentueert hoe stil het eigenlijk is, Monnikenwerk van de bovenste plank. Deze kerk met hoog op de berg Nebo. Zoals een ver sportvliegtuigje een warme zomerdag iets dromerigs kan geven, zo drie apsissen werd al in de 4de eeuw in gebruik genozorgt de vastberaden trucker voor de mantra bij de men, waarna eeuwen van uitbreidingen, aanpassingen, mijmeringen over wat hier zo’n 3000 jaar geleden aardbevingen, herbouw en uiteindelijk verval volgden. De mooiste vloer, met jachttaferelen, vee en vruchtbogebeurde. men, geeft een puntgaaf beeld van de leefwereld van Mozes zag tenminste iets de eerste christenen. De franciscanen vonden deze tienduizenden stukjes natuursteen in de doopruimte, Toen verliet Mozes de vlakte van Moab en hij beklom de Nebo, een van de toppen van de Pisga, tegenover Jericho. Daar liet de onder een meter zand. Heer hem het hele land zien. […] De Heer zei tegen hem: ,,Dit is Dan is het tijd om in onze, inmiddels kokend hete, het land waarvan ik aan Abraham, Isaak en Jakob onder ede huurauto te stappen en te beginnen aan de tocht waarheb beloofd dat ik het aan hun nakomelingen zou geven. Ik laat voor we naar Jordanië zijn gekomen: de Koninklijke het je nu zien, maar erheen oversteken zul je niet.” (Bijbelboek Hoofdweg. De beroemde route ontleent zijn naam aan Deuteronomium: hoofdstuk 32) het bijbelboek Numeri, waarin Mozes onder andere aan Foto vorige pagina. Honderden gedachten verdringen elkaar op deze de koning van Edom vergeefs deze boodschap stuurt: Via een slingerende serene plek in Jordanië. Over meester Broek, die zo Sta ons toe door uw land te trekken. […] Zolang we ons in uw kloof naderen we spannend kon verhalen uit het Oude Testament, toen gebied bevinden, zullen we de koninklijke hoofdweg volgen en Petra, een van de je nog kon geloven als een kind. Over de worsteling daarvan niet afwijken. (Numeri 20) zeven jongste wereld- later, die resulteerde in een puberaal afzweren van alwonderen. les wat naar kerk riekte. En over de twijfel die opnieuw Oudste Heilige Land-kaart Beetje gek om de route van de Israëlieten te beginnen toeslaat, nu je hier bijna vóelt dat het allemaal toch Foto’s rechts. misschien wel waar is. waar Mozes hem eindigde? Nee, we hebben daar goede 1. Het uitzicht vanaf En waarom ook niet? Miljoenen Joden, christenen én redenen voor. De eerste is praktisch: Queen Alia, het Mount Nebo blijft in moslims zijn ervan overtuigd dat de profeet Mosje/ vliegveld van Amman, ligt vlakbij het noordelijke nevelen gehuld. Mozes/Musa na veertig jaren van omzwervingen in de uiteinde in Madaba. De tweede is meer steekhoudend: 2. Madaba. In the woestijn vanaf dit punt het Beloofde Land zag, vlak de Koninklijke Hoofdweg bestond al voordat Mozes en Church of the Map de Israëlieten erover naar het noorden trokken in hun voor hij zou sterven. daarentegen zien we Hardvochtig van God, maar Mozes zág tenminste iets. exodus uit Egypte. De route verbond niet alleen de alles scherp. Voor óns verdampt de belofte van een mooi uitzicht koninkrijkjes van de Ammonieten (rondom de huidige 3. Het Janna Spa & net zo snel als de Dode Zee. Hoezeer je ook door je hoofdstad Amman), de Moabieten (rondom het huidige Resort in Hamamtranen heen tuurt, je ontwaart niet veel meer dan de Karak) en de Edomieten (het latere Petra, toen Sela gemamet Ma ‘in biedt contouren van wat het dorp al-Nahdah moet zijn. Dat heten), maar was het karavanentraject voor de handel diverse behandelinligt iets voor Betanië, de plaats waar Jezus werd onder- in wierook, mirre en specerijen tussen het zuidelijke gen in het geneesgedompeld door Johannes de Doper. In het schelle licht Arabische schiereiland en noordelijke rijken als Assykrachtige water. zie je van Palestina of Israël niks: geen Jordaan, geen rië. Nabateërs, Romeinen, moslims op hun hadj naar e
B
50
www.reizen.nl maart 2008
1
2
3
www.reizen.nl maart 2008
51
autoroute jordanië
Mekka, kruisvaarders en Ottomaanse overheersers gingen ons eveneens voor op de Taraq as-Sultani, zoals de Jordaniërs hem noemen. De derde en belangrijkste reden: we willen het lekkerste voor het laatst bewaren, het zuidelijk gelegen wereldwonder Petra, de verborgen stad der Nabateërs. En dus gaan we van de Nebo terug naar de startplaats, Madaba (Medeba in de Bijbel), om daar onmiddellijk te verdwalen in een overvol centrum met nauwe winkelstraten. Geert Wilders zou hier knettergek worden: het krioelt van alle denkbare varianten van hoofddoekjes. Hijaabs, shayla’s en chadors zien we en zelfs nikaabs (waarbij alleen de ogen zichtbaar zijn) en burka’s (waarbij alleen de looprichting nog duidelijkheid verschaft over voor- en achterkant). Toch krijgen we het gevoel in een toleranter samenleving te zijn beland dan de onze. Vrouwen zonder hoofddoek zijn er ook en ze worden niet gestenigd. Nonnen zwermen om de Church of the Map en dragen openlijk hun eigen geloof uit. En hoewel het de laatste week van de ramadan is, kunnen we best een blikje cola kopen, zolang we maar niet zo lomp zijn om die op straat op te drinken. Het is weldadig te ervaren hoe gastvrij, hartelijk en weinig opdringerig de Jordaniërs zijn. Desnoods met handen en voeten wijzen ze ons de Church of the Map. In deze Grieks-orthodoxe Sint Joriskerk ligt misschien niet de mooiste mozaïekvloer van het oude stadje, maar wel de beroemdste: een verbluffend accurate kaart van het Heilige Land zoals dat rond het jaar 560 bekend was. Oorspronkelijk mat de kaart 16 bij 6 meter, maar veel van de twee miljoen steentjes zijn in de loop der eeuwen verloren gegaan. Gelukkig is het centrum van de christelijke wereld, Jeruzalem, onaangetast. Onder het toeziend oog van icoonheiligen proberen we de Griekse topografische aanduidingen te ontcijferen. De volgende dag staan we na een korte maar inspannende klim op de ruïnes van Machaerus, het paleis van koning Herodes. Mukawir heet het nu. Het is dat deze rotsheuvel boven de Dode Zee het decor was van de onthoofding van Johannes de Doper, want archeologisch gezien hebben we ons zweet voor niets vergoten. De restauraties zijn een aanfluiting. Tussen de stenen staan een paar gloednieuwe antieke zuilen in een betonnen fundering, terwijl in een vervuild bedoeïenenschuurtje een originele zuilvoet als tafel dienst doet. Irritante vliegen zien ons als een welkome afwisseling van de geitenkeutels.
1
2
Jordaanse Grand Canyon
Gauw terug naar de hoogvlakte en het gladde asfalt van de Koninklijke Hoofdweg, op naar de Wadi Mujib, die de Grand Canyon van Jordanië belooft te zijn. Heel
52
www.reizen.nl maart 2008
toepasselijk gaat een glimlachende koning Abdullah II ons voor. Het portret van de populaire vorst, nazaat van Mohammed zelve, is achterop een vrachtauto geplakt, zo’n bolle Mercedes zoals ze in de jaren zestig en zeventig nog in Nederland reden. Nadat we even voorbij Dhiban over de zoveelste verkeersdrempels zijn gestuiterd (geen excuus sukkel, ook in het Arabisch is het symbool duidelijk), besluiten we bij twee mannen onder een acacia te informeren hoe we bij een wandelpad kunnen komen dat ons de wadi in leidt. Een van de twee draagt een uniform en springt op om ons – geheel overbodig – een halt toe te roepen. Niks aan de hand, maar ze moeten toch die kant op en voor we ze kunnen uitnodigen zitten Kerim en Omar al pontificaal op onze achterbank. In Tarzan-Engels verklaart Kerim gewichtig dat beiden politieman zijn en als wij ons diep onder de indruk tonen, breekt het ijs en wil hij ook nog wel uitleggen dat wandelen in de Wadi Mujib niet zomaar mogelijk is, maar daar komt hij niet uit. Kerim en zijn collega leveren ons over aan Issa Hamid, een bedoeïenensjeik van onbestemde leeftijd met een prachtig verweerde kop onder een rode keffiyeh. Hij drijft een souvenirstalletje bij het wadi-panoramapunt, is gewend aan toeristen en spreekt voldoende Engels om ons aan ons verstand te peuteren dat ons plan godsonmogelijk is, insjallah. Een tocht over de bodem van de Wadi Mujib duurt twee dagen en kan alleen onder begeleiding van een gids. Alleen vanaf de Dode Zeeweg is de kloof bereikbaar voor kortere wandelingen. Volgende keer dan maar. Er is echter nauwelijks reden voor treurnis, want we geloven niet dat de dramatiek van het majestueuze ravijn, hier 500 meter diep en 4 kilometer breed, elders indrukwekkender kan zijn. Terwijl wij de rotsen afspeuren in de hoop toch nog een Nubische steenbok te zien, grist een plotseling opgedoken Palestijn schelpfossielen van de tafeltjes en maakt er schijnbewegingen mee in de richting van Israël.‘Yahud, yahud’, roept hij. Wij hebben geen zin in deze privé-intifada en tuffen slingerend de diepte in om over de Mujib-dam verder te trekken. Nog voor de avond valt, rijden we Karak binnen. Een muezzin herinnert ons eraan dat Allah de grootste is (‘Allaaaaaahoe Akbar’). Groot is ook de vesting die aan onze rechterhand opdoemt. Enorm groot. En hoog. Dat we met de auto die ommuurde binnenstad kunnen binnendringen, is niet voor te stellen. Toch staan we vele bochten later plots op het pleintje voor het kasteel én voor ons hotel, het armoedige Karak Rest House. Alsof hij zich er ook een beetje voor schaamt, heeft receptionist Emad de volgende ochtend onze auto gewassen. ‘Sjoekran (bedankt) Emad’, maar we lopen eerst
Foto’s links. 1. Pootjebaden in de Dode Zee. 2. Een verbluffend accurate kaart van het Heilige Land zoals dat rond 560 bekend was, ligt als mozaïekvloer in de Church of the Map in Madaba.
Petra was ten tijde van het Romeinse Rijk hoofdstad van een provincie. Wat is de naam van die provincie? Weet u het antwoord? Ga naar www. reizen.nl en win een bijzonder reisboek!
e
www.reizen.nl maart 2008
53
autoroute jordanië
Ryden in Jordanië Routefeiten. Wij reden 950 kilometer in vijf dagen, maar maakten veel uitstapjes. Netto is het rondje (heen Koninklijke Hoofdweg – terug de Dode Zeeweg) circa 700 km. De Koninklijke Hoofdweg is overal uitstekend geasfalteerd, maar nergens zagen we een bord ‘King’s Highway’. Wel hebben bijna alle plaatsen een Engels plaatsnaambord, alleen de wegwijzers ernaartoe zijn zelden in het Engels. Een goede wegenkaart is dan ook onontbeerlijk. Alleen Petra, immers de grote trots van Jordanië, wordt al op ruime afstand aangeduid. Overigens zijn Jordaniërs heren in het verkeer, ze rijden zelden hard en roekeloos. Houd er rekening mee dat ze weinig Engels spreken, daar staat tegenover dat ze bijzonder vriendelijk en behulpzaam zijn. Benzinestations zijn schaars langs de Hoofdweg en de Dode Zeeweg. Vergeet dus niet te tanken in grotere plaatsen als Karak en Wadi Musa. Reken op 14 JD (€ 13,36) voor 40 liter. ’s Nachts rijden raden we niet aan. De wegen zijn niet of nauwelijks verlicht, de talrijke verkeersdrempels (voor en na elk plaatsje) zijn een aanslag op de schokbrekers en mens en dier lopen net zo makkelijk over het asfalt als in de woestijn. Bovendien zijn de wegen in de diepe wadi’s (valleien, kloven) behoorlijk bochtig. De Desert Highway is een verschrikkelijk saaie en lelijke weg, die oostelijk van de Koninklijke Hoofdweg ligt en Amman met Aqaba verbindt. Daar mag wel hard worden gereden (tot 110 km per uur), wat dan ook wordt gedaan.
‘We geloven niet dat de dramatiek van het majestueuze ravyn, hier 500 meter diep en 4 kilometer breed, elders indrukwekkender kan zyn’
1. Benzinestations langs de weg zijn schaars. 2. Kamelen en ezels zijn de taxi’s in Petra.
1
54
www.reizen.nl maart 2008
2
www.reizen.nl maart 2008
55
autoroute jordanië
de vesting in. Het enorme complex met gewelfde zalen, kerkers en verdedigingstorens is een monument voor de waanzin van de godsdienstoorlog die paus Urbanus II in de middeleeuwen ontketende om de moslims uit Jeruzalem te verdrijven. Om met Hans Teeuwen te spreken: ze zeggen altijd wel wat van die muzelmannen, maar de kruisvaarders waren ook geen lieverdjes. Legendarisch is de wreedheid van kasteelheer Renaud de Châtillon, die de sympathieke gewoonte had om de hoofden van gevangenen in houten dozen te vatten, voordat hij de arme lieden hier over de dikke vestingmuren liet kieperen. Zo verzekerde hij zich ervan dat ze niet voortijdig het bewustzijn verloren in hun martelgang naar de afgrond. ’t Is alweer vroeg warm vandaag, maar de rillingen lopen over mijn rug. Vette pech overigens voor Renaud: hij werd later in Galilea door Saladin hoogstpersoonlijk onthoofd. Rotsstad van Indiana Jones
Onder Karak wordt de natuur ruiger. Het asfaltlint slingert langs een zwarte, dode vulkaan in de Wadi alHasa. Een uur later zijn we in Dana, ooit een verlaten dorpje dat weer gedeeltelijk tot leven is gewekt door eco-hotelletjes. De stenen huisjes torenen hoog uit boven het schitterende dal dat het hart vormt van het Dana Nature Reserve. Het wordt de grootste teleurstelling van onze reis. De groene, met grillige zandsteenformaties omzoomde Wadi Dana is zo onwaarschijnlijk mooi, dat we op slag verliefd zijn en we ons voor de kop slaan dat we geen tijd hebben uitgetrokken voor een bergwandeling. Stom, stom, stom. We raden iedereen aan van onze fout te leren en hier ten minste twee volle dagen door te brengen. Het gebied, 308 vierkante kilometer groot, is het eerste beschermde natuurpark in de Arabische wereld en herbergt een ongekende variëteit aan planten en dieren. We troosten ons met de gedachte dat de bekroning van onze reis aanstaande is. Spannend. Is Petra echt zo indrukwekkend? Een goede tweede na de Chinese Muur en grootser dan de piramiden, de Taj Mahal of Machu Picchu? Vanuit het verschrikkelijke toeristenoord Wadi Musa, de plaats waar Mozes water uit een rots zou hebben
Op reportage: Arjan Leenhouts ‘Van hier de Wadi Mujib in? Vergeet het maar. Zelf mijn spreekwoordelijke eigenwijsheid kan daar niet tegenop. Dus luister ik braaf naar wat Issa met zijn vinger probeert duidelijk te maken. En dat is: een slordige 100 kilometer omrijden naar de Dode Zeeweg. Want daar is de hoofdingang van het natuurreservaat.’
56
www.reizen.nl maart 2008
geslagen, gaan we te voet naar de verborgen stad. Alle ‘taxi’s’ in de vorm van paarden en rijtuigjes slaan we af, want we willen de spanning langzaam opvoeren. De siq, een slingerende, bijna twee kilometer lange kloof die steeds nauwer wordt, is de ideale entree daarvoor. Een groep Chinese meisjes trekt gelijk op. We houden even in. Het is niet erg dat ze met zovelen zijn, maar hun luid meegeblèrde Sjanghai top 100 kan ons minder bekoren. Dan opeens wijken de golvende rotsen als gordijnen uiteen en staan we op een groot ‘plein’, recht tegenover het imposante icoon van Jordanië: de uit de rode rotswand gehouwen façade van de Schatkamer. Het is als de apotheose van een epische film: je weet dat het gaat komen, en toch sta je perplex. Wat een prachtig staaltje Hellenistische architectuur. De wereld die we zojuist hebben verlaten, bestaat niet meer. De siq bleek een tijdmachine die ons twee millennia terugwierp in een antieke wereld, die lang verborgen was. We hebben ons einddoel bereikt en worden rijkelijk beloond. Na de Schatkamer volgt een wandeltocht door de rotsstad die net zo duizelingwekkend is als het hier gefilmde avontuur van Indiana Jones. Op het hoogtepunt van zijn welvaart, die de Nabateeërs verwierven met de handel in specerijen, oliën en parfums én het heffen van tol op de Koninklijke Hoofdweg, telde Petra 30.000 inwoners. Wat overbleef van deze uitgestrekte stad zien we vandaag: grafkamers, een amfitheater, een Romeinse tempel, een ereboog, een Byzantijnse kerk, een offerplaats. Miss Sjanghai en haar vriendinnen hebben zich ter hoogte van de Romeinse zuilengalerij door de kleine Ibrahim op kamelen laten hijsen. ‘You look good’, liegt de jonge bedoeïen Nabil commercieel-charmant. Nabil is een telg van de Bdul, een stam van vijfduizend zielen die zich niet uit Petra lieten wegjagen door de regering en nu als moderne Nabateeërs het monopolie op de handel stevig in handen hebben. Alles bieden ze aan: een ezelrit naar de hooggelegen Monastry, verse oude-vrouwtjes-thee op het wandelpad ernaartoe, tapijten, sieraden, flesjes met ‘zandkunst’, zilverwerk, schatkamerfaçade-koelkastmagneten, koperen borden, oude munten van Nabateeërs voor een ‘good price’, frisdrank, water, fruit en keffiyeh’s. Zelfverzekerd bewegen de Bdul zich tussen de toeristen. Petra is onmiskenbaar van hen. Zij bepalen de sfeer. Met een ijskoud colaatje komen we bij onder de rietmatten die de oude Ibrahim boven zijn nerinkje heeft gespannen. Zelf lurkt hij aan een waterpijp, ramadan of geen ramadan. Hij wil van ons weten hoeveel vrouwen wij hebben. Wat denk je zelf, Ibrahim? Inkoppertje voor de ouwe schurk: ‘Ikke drie’. En je zíet hem denken: wie is hier nou achterlijk? e
‘Een bijna twee kilometer lange kloof die steeds nauwer wordt, is de ideale entree voor het slot van onze reis’
www.reizen.nl maart 2008
57
autoroute jordanië
Dode Zeeweg Wie na de Koninklijke Hoofdweg op de terugweg naar het vliegveld geen anticlimax wil beleven op de saaie en lelijke Desert Highway, doet er goed aan een aantal dagen uit te trekken voor de route langs de Dode Zee. Afhankelijk van hoeveel dagen u beschikbaar heeft, zijn er twee opties na Petra: 1. Doorrijden langs het prachtige woestijnlandschap van de Wadi Rum (het decor voor de film Lawrence of Arabia) naar Aqaba (zonnebaden, snorkelen) en dan de Dode Zeeweg terug naar het noorden. 2. Tot al-Tafila terug over de Koninklijke Hoofdweg en daar westwaarts naar de Dode Zeeweg. Op die route kom je eerst langs de Grot van Lot, de Bijbelse figuur wiens vrouw in een zoutpilaar veranderde omdat zij omkeek naar de verwoesting van Sodom en Gomorra. De vermoedelijke overblijfselen van Sodom, Bab al-Dhra’a geheten, tref je aan bij de zoutpannen aan de zuidelijke oevers van de Dode Zee.
‘Ineens staan we recht tegenover de uit de rode rotswand gehouwen façade van de Schatkamer van Petra’
Van hieraf leidt de weg direct langs de kust. Hier gaat letterlijk op: dieper kun je niet zinken. De oppervlakte van de Dode Zee ligt zo’n 400 meter onder het niveau van de wereldzeeën en het niveau daalt nog steeds. Doordat vooral Israël de toevoer (Jordaan) goeddeels aftapt voor irrigatiedoeleinden, verdampt het water sneller dan het wordt aangevuld. Jordanië, Israël en Egypte hebben inmiddels een plan bedacht om de eb te keren door water uit de Rode Zee via een pijplijn aan te voeren, maar dat project is op de lange baan geschoven vanwege de politieke spanningen in het Midden-Oosten. Volgende stop is de Wadi Mujib. Van hieruit is de kloof gemakkelijker te bereiken dan vanaf de Koninklijke Hoofdweg. Majestueuze rotswanden omringen je terwijl je door de rivier waadt. Het unieke eco-systeem van de wadi staat overigens wel onder druk, sinds hogerop de dam is gebouwd waarover je op de heenweg reed.
Een slimme zet is het om de laatste overnachting te doen in Janna Spa & Resort, diep in het dal bij de Hamamat Ma’in. Dit luxueuze hotel, lelijk van buiten, fraai van binnen, is gebouwd naast de 60 heilzame warmwaterbronnen waarvan het water continue naar beneden klatert. Behalve vanwege de ambiance is Janna Spa ook strategisch een goede keus, want van hieruit kunt u sinds kort ook Mukawir (ruïnes paleis waar Johannes de Doper werd onthoofd) bereiken, de onlangs geopende Dead Sea Panorama (met museumpje en uitstekend restaurant met terras) en Amman Tourism Beach, waar u voor 10 JD (€ 9,40) per persoon een hele dag het van alle gemakken voorziene strand kunt gebruiken. Een gekke ervaring die je niet mag missen is het drijven op het zware water (29 procent zout!). Kopjeonder gaan is vrijwel onmogelijk en kun je beter ook niet proberen vanwege het zout in je ogen.
BedoeÏenenvrouw van de Bdul-stam bij Petra. De 5000 zielen tellende stam heeft zich het ‘goodprice’- toerisme eigen gemaakt.
Praktische informatie, pagina 61 e
58
www.reizen.nl maart 2008
1
2
Jordanië Praktisch Hoe kom je er? Royal Jordanian (www.rj.com) vliegt rechtstreeks van Amsterdam naar Amman, 4x keer per week, retour v.a. € 585 p.p. incl. tax en toeslagen, excl. € 25 reserveringskosten. Geld en Visum 1 Jordaanse dinar (JD) = € 0,94. De dinar is onderverdeeld in 1000 fils, maar iedereen rekent in piasters (= 10 fils). Creditcards zijn in opkomst, opkomst, maar onderweg heb je er weinig aan. Neem meteen voldoende dinars op bij een wisselkantoor of geldmachine op het vliegveld. Een visum is verplicht en kan op het vliegveld voor € 16,50 worden aangeschaft. Autohuur Een van de goedkoopstem opties: een week autohuur via www.holidayautos.nl (bijv. Ford Focus v.a. € 245). REIZEN Magazine abonnees krijgen bij Holiday Autos 10% korting . Informatie op www.reizen. nl, onder ‘Extra voor abonnees’. Accommodatie De kwaliteit van hotels in Jordanië loopt uiteen. Onze aanraders: Janna Spa & Resort ***** bij de heetwaterbronnen van Ma’in bij Madaba. Luxueus, ruim, direct naast de ‘hete’ watervallen. 2-pk. v.a. € 145,
In Karak, halverwege de route, heerst veel bedrijvigheid.
incl. ontbijt. Informatie: www.jannaspa.com, tel. +962-(5)3245500. Karak Rest House*, armoedig maar goedkoop en charmant en handig naast het kasteel. 2-pk v.a. € 43 incl. ontbijt. Info: karakcastle@gmail. com, tel. +962-(3)2351148. Dana Guesthouse **, adembenemend uitzicht vanaf balkon op Wadi Dana, boek ruim op tijd de enige 2-pk met badkamer, incl. ontbijt, voor € 55. Info: center.dana@rscn. org.jo, tel. +962-(3)2270498. Taybet Zaman Hotel & Resort***** Authentieke 19de-eeuwse huisjes in het dorp Taybet, op 12 km van Petra maar de rit waard. Superieur buffet-restaurant. 2-pk v.a. € 82,incl. ontbijt. Info: reservation@aybezaman. com, tel. +962-(3)2150111. Eten en drinken Zeker proberen: mansaf, rijst met schapenvlees in yoghurtsaus; kanafa, gebak gevuld met noten of geitenkaas; hummus (saus op basis van kikkererwten en sesamzaad). Wijn en bier (zoals het lokale Philadelphia) alleen verkrijgbaar in de betere hotels. Koop voldoende flessen mineraalwater à 750 fils (€ 0,71) voor onderweg. Een blikje cola kost in de regel 1 dinar (€ 0,94). Wat betreft het eten langs de route:
overal kun je bij naamloze restaurantjes met plastic stoeltjes en dito geruite tafelkleedjes voor 300 fils (€ 0,28) een kom hummus met een broodje falafel 150 fils (€ 0,14) kopen. Hoewel er geen verhalen zijn over massale buikklachten blijft oplettendheid op zijn plaats. Ga op je gezonde verstand af. Als tafeltjes te vies zijn om aan te zitten, zoek dan een iets frisser ogend tentje. Wie op zeker speelt, vraagt een lunchpakketje in een koelzak mee, uit het hotel. Goedkoopste diner was 16 dinar (€ 15) voor twee personen incl. flesje bier in het restaurant gelieerd aan Karak Resthouse. Georganiseerde fly-drives Isropa (www.isropa.nl) en Oppenheim Travel (www.oppenheim.nl), Kras Vakanties (www.kras.nl) en Fox Vakanties (www.fox.nl) bieden fly-drives aan. Reken op een 8-daagse reis met o.m. bezoeken aan Mount Nebo, Wadi Rum en Petra op prijzen van € 1100 tot € 1500 p.p. afhankelijk van periode, hotels en vervoer in touringcar of met privé chauffeur. Kaarten en gidsen Geen enkele kaart van Jordanië is accuraat, vooral de transcriptie van Arabische namen is een probleem. De beste vonden wij Reise Know-
How (2006, € 9,90). Zeer diepgravend is The Rough Guide to Jordan (2006, ISBN 1-84353-458-4) € 17,99 via Bol.com, met een prima hoofdstuk King’s Highway. Informatie en internet Jordaans Verkeersbureau, Leliegracht 20, 1015 DG Amsterdam, tel. 020-6705356, www.visitjordan.com. b www.jordanjubilee.com Uitstekend geïnformeerde en onafhankelijke site met actuele gegevens en veel waardevolle links b www.rscn.org.jo Site voor natuurliefhebbers b www.biblija.net Wie belangstelling heeft voor de bijbelse geschiedenis: de officiële online Bijbel met een handige zoekfunctie b www.christusrex.org/www1/ ofm/mad/index.html Prima Engelstalige site over The Church of the Map Oordeel van de auteur ‘De Koninklijke Hoofdweg heeft alles wat een vakantieroute boeiend maakt: een rijke en zichtbare geschiedenis, spectaculaire natuur en onderweg ontmoet je overal vriendelijke mensen. Een verademing als je de discussies over moslimextremisme in eigen land zat bent.’
REIZEN Travel Cl
ub
8-daagse reis over de Koninklijke Hoofdweg Speciaal voor REIZEN Magazine-lezers heeft Isropa Reizen een rondreis door Jordanië samengesteld. Met privé chauffeur ontdekt u in 8 dagen de schatten van Jordanië. Programma Het programma volgt grotendeels de route zoals beschreven in de reportage. U bezoekt onder andere Mount Nebo en de Moses Memorial Church, de Church of the Map in Madaba, Hammamet Ma’in, het Herodes Fort, Wadi Mujib Reserve en Canyon, het Dana Nature Reserve (alwaar een hike over de Rummana Mountain Trail) en Petra. Volledig dagprogramma op www.anwb.nl. Zelfs half uitgebloeide cactussen geven de woestijn kleur.
60
www.reizen.nl maart 2008
Deur van een huis in Dana. Het dorp, dat hoog boven een dal uittorent, is door diverse eco-hotelletjes weer tot leven gewekt..
Prijs per persoon o.b.v een 2-pk Niet inbegrepen: reisleider/gids, visum 15/3 t/m 31/5, 1/7 t/m 30/9 € 1.395 (op luchthaven bij aankomst €16,50), 1 t/m 30 juni € 1.295 lunch, drankjes bij de maaltijden, evt. 1 t/m 31 oktober € 1.450 toeslagen, bijdrage CalamiteitenVertrek mogelijk op maandag, fonds € 2,50 en ANWB-administratiewoensdag, vrijdag en zaterdag (en kosten € 10 p.b. vanaf 5 juni ook op donderdag). Minimum aantal deelnemers: 2. Inclusief: Vliegreis Amsterdam Amman met Royal Jordanian v.v.; luchthavenbelasting € 67 en brandstofheffing €130 p.p.; transfers en vervoer per auto/minibus met Engelstalige privé-chauffeur; 7 overnachtingen in 3/4* hotels o.b.v. halfpension; alle entrees volgens programma, Petra, 4x4 Wadi Rum, hiking in Wadi Mujib en Dana Reserve; Dana Guesthouse reisgids ’Te gast in Syrië en Jordanië’.
€ 1295 p.p.
met privé chau
ffeur
Boeking en informatie Bij de ANWB Winkels, tel. 0900-900 8070 (lokaal tarief) of www.anwb.nl. Op alle arrangementen zijn de ANVRreisvoorwaarden van toepassing.
www.reizen.nl maart 2008
61