Meldcode Huiselijk geweld/ kindermishandeling/ouderen mishandeling, eer gerelateerd geweld De directie van Basis & Eenheid is verantwoordelijk voor een goede kwaliteit van dienstverlening aan zijn cliënten. Deze verantwoordelijkheid is ook aan de orde in geval van dienstverlening aan cliënten die (vermoedelijk ) te maken hebben met huiselijk geweld of kindermishandeling. De directie van Basis & Eenheid heeft een meldcode vastgesteld. Onder huiselijk geweld wordt verstaan: (dreigen met) geweld, op enigerlei locatie, door iemand uit de huiselijke kring, waarbij onder geweld wordt verstaan: de fysieke, seksuele of psychische aantasting van de persoonlijke integriteit van het slachtoffer, daaronder ook begrepen ouderenmishandeling en eer gerelateerd geweld. Tot de huiselijke kring van het slachtoffer behoren: (ex) partners, gezinsleden, familieleden en huisgenoten. Onder kindermishandeling wordt verstaan: iedere vorm van een voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend, of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel, daaronder ook begrepen eer gerelateerd geweld en vrouwelijke genitale verminking. In de meldcode houdt Basis & Eenheid rekening met;
De wet bescherming persoonsgegevens. De wet op de jeugdzorg De wet maatschappelijke ondersteuning. Het privacy reglement van Basis & Eenheid.
Noodsituaties Bij signalen die wijzen op acuut ernstig geweld moet er contact worden opgenomen met de politie.
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 1
Stappenplan bij signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling
In kaart brengen van de signalen. Breng de signalen die een vermoeden van huiselijk geweld of kindermishandeling bevestigen of ontkrachten in kaart en leg deze vast in de rapportage. Evenals de stappen die worden gezet en de besluiten die worden genomen. Maak bij het signaleren van huiselijk geweld of kindermishandeling gebruik van het signaleringsprotocol. Heb je zelf geen contact met de kinderen van je cliënt, dan kun je toch signalen vastleggen over de situatie waarin de kinderen zich mogelijkerwijs bevinden, als de toestand van je cliënt daar aanleiding toe geeft. Betreffen de signalen huiselijk geweld of kindermishandeling gepleegd door een beroepskracht, meld de signalen dan bij de leidinggevende of de directie. In dit geval is het stappenplan niet van toepassing. Beschrijf de signalen zo feitelijk mogelijk. Worden ook hypothesen en veronderstellingen vastgelegd, vermeld dan uitdrukkelijk dat het gaat om een hypothese of veronderstelling. Maak een vervolgaantekening als een hypothese of veronderstelling later wordt bevestigd of ontkracht. Vermeld de bron als er informatie van derden wordt vastgelegd. Leg diagnoses alleen vast als ze zijn gesteld door een bevoegde beroepskracht ( psycholoog,psychiater,arts, orthopedagoog etc. ). Collegiale consultatie en zo nodig raadplegen meldpunt kindermishandeling of het steunpunt huiselijk geweld. Bespreek de signalen met een deskundige collega. Vraag zo nodig ook aan het advies- en meldpunt kindermishandeling of aan het steunpunt huiselijk geweld. Gesprek met de cliënt Bespreek de signalen met de cliënt. Heb je hierbij ondersteuning nodig bij het voorbereiden of het voeren van het gesprek met de cliënt, raadpleeg dan een collega en/of het advies- en meldpunt kindermishandeling of het steunpunt huiselijk geweld.
Leg de cliënt het doel uit van het gesprek; Beschrijf de feiten die je hebt vastgesteld en de waarnemingen die je hebt gedaan; Nodig de cliënt uit om een reactie hierop te geven; Kom pas na deze reactie zo nodig en zo mogelijk met een interpretatie van hetgeen je hebt gezien,gehoord en waargenomen. In geval van vrouwelijke genitale verminking kun je daarbij de verklaring tegen meisjes besnijdenis gebruiken .
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 2
Het doen van een melding zonder dat de signalen met de cliënt zijn besproken, is alleen mogelijk als; De veiligheid van de cliënt, die van jou, of die van een ander in het geding is. Als je een goede reden hebt om te veronderstellen dat de cliënt door dit gesprek het contact met jou zal verbreken.
Weeg de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. Weeg op basis van de signalen, van het ingewonnen advies en het gesprek met de cliënt het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling. Weeg eveneens de aard en de ernst van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. Maak bij het inschatten van het risico op huiselijk geweld of kindermishandeling gebruik van het risicotaxatie protocol van Basis & Eenheid. Beslissen: zelf hulp organiseren of melden. Hulp organiseren en effecten volgen. Ben je van mening op basis van de afwegingen die je hebt gemaakt in stap 4. dat jij jouw cliënt en zijn gezin redelijkerwijs voldoende tegen het risico op huiselijk geweld of op kindermishandeling kunt beschermen Organiseer dan de noodzakelijke hulp; Volg de effecten van de hulp; Doe alsnog een melding als er signalen zijn dat het huiselijk geweld of de kindermishandeling niet stopt of opnieuw begint.
Verantwoordelijkheden van Basis & Eenheid voor het scheppen van randvoorwaarden voor een veilig werk- en meldklimaat. Om het mogelijk te maken in een veilig werkklimaat huiselijk geweld en kindermishandeling te signaleren en om de stappen van de meldcode te zetten, draagt Basis & Eenheid er zorg voor dat: Binnen de organisatie en in de kring van cliënten bekendheid wordt gegeven aan het doel en de inhoud van de meldcode Regelmatig de kennis wordt overgedragen die ter beschikking van de organisatie staat De meldcode aansluit op de werkprocessen binnen de organisatie; De werking van de meldcode regelmatig wordt geëvalueerd en dat zo nodig acties in gang worden gezet om de toepassing van de meldcode te optimaliseren
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 3
Signalen van Kindermishandeling Bij het gebruik maken van deze informatie is voorzichtigheid geboden. Het opmerken van één of enkele signalen hoeft geen grond te zijn voor een vermoeden van kindermishandeling. Er zijn ook andere oorzaken mogelijk.
Lichamelijke signalen 0-12 jaar.
Onverklaarbare blauwe plekken, schaafwonden, kneuzingen, botbreuken Krab-,bijt- of brandwonden Littekens Slechte verzorging wat betreft kleding, hygiëne, voeding Onvoldoende geneeskundige/tandheelkundige zorg Achter in ontwikkeling ( motoriek, spraak, taal, emotioneel, cognitief) Psychosomatische klachten: buikpijn, hoofdpijn, misselijk etc. Vermoeidheid, lusteloosheid\ Genitale of anale verwondingen Jeuk of infectie bij de vagina of anus Opvallend vermageren of dikker worden Recidiverende urineweginfecties of problemen bij het plassen Niet zindelijk ( vanaf 4 jaar) Afwijkende groei- of gewichtscurve Kind dat niet goed gedijt Kind komt steeds bij andere artsen/ziekenhuizen Houterige manier van bewegen ( benen, bekken ‘op slot’) Pijn bij het lopen en /of zitten Overdraagbare aandoening Slaapproblemen Voeding/eetproblemen
Extra van 12-18 jaar
Zwangerschap Abortus Vertraagd intreden puberteit Anorexia/boulimia
Sociaal- emotionele en gedragsproblemen 0-12 jaar. Extreem zenuwachtig, gespannen, angstig of boos Teruggetrokken gedrag In zichzelf gekeerd, depressief Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 4
Passief, meegaand, apathisch, lusteloos Kind is bang voor de ouder Plotselinge verandering in gedrag Veel aandacht vragen op een vreemde manier Niet bij de leeftijd passende kennis, gedrag of omgang met seksualiteit Vastklampen of veel afstand houden Angst of schrikreacties bij onverwacht lichamelijk contact Zelf verwondend gedrag Overijverig Jong of ouwelijk gedrag Stelen, brandstichting, vandalisme Altijd waakzaam (angst voor) zwangerschap Lichaam stijf houden bij het optillen Angstig bij het verschonen Extreem verantwoordelijkheidsgevoel Niet spelen met andere kinderen ( vanaf 3 jaar) Afwijkend spel ( ongebruikelijke thema’s die kunnen wijzen op kindermishandeling) Snel straf verwachten Gebruik van alcohol of drugs Agressieve reacties naar andere kinderen Geen interesse in speelgoed/spel
Extra voor 12-18 jaar
Suïcidaal gedrag Anorexia Boulimia Weglopen van huis Crimineel gedrag Verslaafd aan alcohol of drugs Promiscuïteit/prostitutie Relationeel geweld
Extra signalen voor meisjes met betrekking tot loverboys.
Vermoeid en vermagerd Stemmingswisselingen Seksueel wervend gekleed Automutilatie Ineens veel geld en dure spullen Verschillend gedrag vertonen in verschillende situaties Steeds minder binding met thuis; veel op straat
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 5
Veel problemen thuis Andere meisjes werven voor prostitutie of escortservice Tatoeages ( met mannennaam) Drugsgebruik Schoolverzuim/spijbelen Sporen van lichamelijk geweld
Typische kinderopvangsignalen te laat opgehaald/gebracht Regelmatig Geen of weinig belangstelling van de ouders voor ( belevenissen of ontwikkeling van) het kind Afwijkend gedrag van het kind bij het halen en brengen door ouders Zich niet willen uitkleden voor het slapen Niet verschoond willen worden Knijpen, bijten, haren trekken van andere kinderen Kind word onverzorgd gebracht ( bv. Hele volle luier, ongewassen, hongerig) Kind word onverwacht uitgeschreven zonder afscheid Typische onderwijssignalen
Leerproblemen Taal- of spraakproblemen Plotselinge drastische terugval in schoolprestaties Faalangst Hoge frequentie schoolverzuim Altijd heel vroeg op school zijn en na schooltijd op school ( plein) blijven Regelmatig te laat komen Geheugen of concentratieproblemen Geen of weinig belangstelling van de ouders voor de (schoolprestaties van) het kind Angstig bij het omkleden ( bijv. gym, zwemmen) Afwijkend gedrag wanneer de ouders het kind van school halen Kind word onverwacht uitgeschreven zonder afscheid Zonder ontbijt naar school/ geen lunchpakket Onverzorgd naar school Ouders nemen schooladviezen niet over Te hoge druk op schoolprestatie
Signalen gezin.
Onveilige behuizing. Onhygiënische leefruimte Sociaal geïsoleerd Kind gedraagt zich anders als de ouders in de buurt zijn
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 6
Gezin verhuist vaak Gezin wisselt vaak van huisarts, specialist of ziekenhuis Relatieproblemen van de ouders Lichamelijk/geestelijk straffen is gangbaar Gezin kampt met diverse problemen Regelmatig wisselende samenstelling van gezin Sociaaleconomische problemen: werkloosheid, uitkering, migratie, schulden Veel ziekte in het gezin Geweld tussen de gezinsleden
Signalen van ouder
Ouder schreeuwt naar een kind of scheldt het uit Ouder troost het kind niet bij huilen Ouder reageert niet of nauwelijks op het kind Ouder komt afspraken niet na Ouder heeft irreële verwachtingen van het kind Ouder heeft ervaring met geweld uit eigen verleden Ouder staat er alleen voor en heeft weinig steun uit de omgeving Ouder weigert benodigde medische/geestelijk hulp voor kind. Ouder heeft psychiatrische/psychische problematiek Ouder gedraagt zichzelf nog als kind Ouder heeft cognitieve beperkingen Ouder vertoont negatief en dwingend gedrag Ouder belast kind met volwassen zorgen of problemen
Signalen zwangere vrouwen
Alcohol- of drugsgebruik Roken Afzijdig houden van prenatale zorg Geen vaste verblijfplaats Onverzorgd Geïsoleerd leven Geen sociaal netwerk Psychische problemen Een verwarde indruk Onvoorbereid op bevalling en/of komst kind Verbergen zwangerschap Het kind niet willen
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 7
Signalen ouderen mishandeling Definitie Onder mishandeling van een ouder persoon ( 65 jaar of ouder) verstaan wij het handelen of het nalaten van handelen van al degenen die in een persoonlijke of professionele relatie staan, waardoor de oudere persoon ( herhaaldelijk) lichamelijke en/of psychische en/of materiële schade lijdt, dan wel vermoedelijk lijden zal, en waarbij van de kant van de oudere sprake is van een vorm van gedeeltelijke of volledige afhankelijkheid. Omvang Vast staat dat minstens één op de twintig ouderen te maken heeft met een vorm van mishandeling. Dit gegeven is al het topje van de ijsberg: het komt vaker voor dan we denken. Zo blijkt dat bij veel mantelzorgers van demente ouderen ( circa eenderde deel) de zorg zodanig uit de hand loopt dat er sprake is van mishandeling. De verwachting is dat ouderenmishandeling toeneemt. Door de vergrijzing zullen er steeds meer mensen afhankelijk zijn van de zorg van anderen. Zes vormen van ouderenmishandeling Lichamelijke mishandeling. Blauwe plekken, schrammen, zwellingen, fracturen of brandplekken: deze symptomen kunnen het gevolg zijn van lichamelijke mishandeling. Soms worden ouderen vastgebonden aan een stoel of bed. Ze vertonen striemen aan polsen en enkels. Een minder zichtbare vorm van lichamelijke mishandeling is het geven van te weinig of juist teveel medicijnen ( bijv. slaapmiddelen) Psychische mishandeling. Bij psychische mishandeling is er sprake van treiteren en sarren. Dreigementen, valse beschuldigingen, beledigingen of bevelen. Bij de oudere leidt dit tot gevoelens van angst, woede, verdriet, schuchterheid, verwardheid of apathie. Verwaarlozing Lichamelijke verwaarlozing kan blijken uit ondervoeding, uitdroging, slechte hygiëne of wonden als gevolg van doorliggen. Wanneer de geestelijke behoeften van ouderen worden genegeerd, zoals de behoefte aan aandacht, liefde en ondersteuning, spreken we van psychische verwaarlozing. Financiële uitbuiting Bij deze vorm van ouderenmishandeling gaat het om het wegnemen of profiteren van bezittingen van de oudere. Te denken vals aan diefstal van geld, juwelen en andere waardevolle spullen, aan verkoop of gebruik van eigendommen zonder
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 8
toestemming van de oudere en aan een gedwongen testamentverandering. Ook iemand financieel kort houden is een vorm van uitbuiting. Seksueel misbruik Ouderen kunnen het slachtoffer worden van seksueel misbruik, zoals exhibitionisme, betasten van het lichaam en verkrachting. Schending van rechten Hiervan is sprake wanneer de rechten van ouderen, zoals het recht op vrijheid, privacy en zelfbeschikking, worden ingeperkt. Bijvoorbeeld door post achter te houden, bezoekers weg te sturen en de ouder te verhinderen het huis te verlaten. De zes verschillende soorten mishandeling komen vaak naast elkaar voor. Er zijn een aantal risicofactoren en verklaringen voor ouderenmishandeling. In elke bevolkingsgroep komt ouderenmishandeling voor. Dit geldt met name als de pleger geen andere manieren weet om problemen en conflicten op te lossen dan door fysiek of verbaal geweld, of door de oudere te verwaarlozen. Risicofactoren bij de ouder: Toenemende afhankelijkheid van zorg door lichamelijke en geestelijke achteruitgang. De afhankelijkheid kan ook van financiële of van emotionele aard zijn. De familiegeschiedenis: gewelddadig met elkaar omgaan kan van generatie op generatie worden overgedragen. Ingrijpende voorvallen: er is stress ontstaan door een verhuizing, de dood van een geliefd persoon, verlies van een baan of scheiding van een huisgenoot. Er kan sprake van financiële nood. Isolement: het slachtoffer heeft weinig contact met de buitenwereld. Risicofactoren bij de pleger: Afhankelijkheid: de pleger kan afhankelijk zijn van het slachtoffer, bijvoorbeeld voor huisvesting, sociale contacten en inkomen. Overbelasting: de zorg is teveel geworden of de zorgbehoefte is groter dan de mantelzorger kan bieden. Ook kan de pleger te kampen hebben met langdurige werkloosheid, moeilijkheden op het werk, relatieproblemen of schulden. Psychische gesteldheid. De pleger kan psychiatrische problemen of ontwikkelingsstoornissen hebben. Alcoholisme, drugs- en gokverslaving vergroot het risico van mishandeling. Er zijn meerdere signalen die kunnen wijzen op ouderenmishandeling, maar of een of enkele van de signalen hoeft zeker niet altijd mishandeling in te houden. Enkele gedragsignalen zijn:
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 9
De oudere of verzorger geeft onsamenhangende en tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen. De verzorger toont zich onverschillig voor het wel en wee van de oudere. De verzorger vertoont verschijnselen van overbelasting. Er wordt gescholden en geschreeuwd in aanwezigheid van arts of hulpverlener De oudere maakt depressieve, angstige indruk De oudere ziet er onverzorgd uit en de huishouding is verwaarloosd Er verdwijnen spullen en geld van de oudere De oudere krijgt geen gelegenheid om alleen met de hulpverlener te praten De betrokkenen proberen de hulpverlener buiten de deur te houden. Toenemend aantal schuldeisers Lege koelkast.
Een vermoeden van ouderenmishandeling? Het is belangrijk dat je de signalen van ouderenmishandeling herkent, omdat de oudere het zelf aangeeft dat hij/zij mishandeld wordt. Of er hulp wordt geboden is mede afhankelijk van de oplettendheid en moed van personen in de omgeving van de oudere.
Voor vragen en advies kan men ook terecht bij het Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld.
Advies-en Steunpunt Huiselijk Geweld: 0900-1 26 26 26 Advies en Meldpunt Kindermishandeling (AMK): 0900-123 123 0 Politie: 0900-8844
*Bron. Movisie
Basis & Eenheid
Tel.: 06-30223209/06-16379457
Kvk: 54050758
Pagina 10
