Orgaan- en weefseldonatie ‘Soms zou ik willen dat gisteren nooit voorbijging, omdat vandaag zo anders is.’
Inhoudsopgave Orgaan- en weefseldonatie............................................................................................. 1 Inleiding ......................................................................................................................... 3 Wat is hersendood? ..................................................................................................... 4 Door wie en hoe wordt de hersendood vastgesteld? ............................................. 4 Wat zegt de Belgische wetgeving? ............................................................................ 5 Welke organen en weefsels komen in aanmerking? ............................................... 5 Wie bepaalt welke zieke de organen krijgt? ............................................................. 6 Donoroperatie .............................................................................................................. 6 Wat nadien?................................................................................................................... 7
‘De tijd gaat vooruit, alleen in gedachten kun je achteruit.’
Welkom
Op het moeilijkste moment in uw leven wordt u geconfronteerd met de vraag naar orgaan- en weefseldonatie. Als die vraagt komt, dan betekent het dat u een dierbare hebt verloren. Als leven en dood elkaar kruisen, lopen verdriet, opstandigheid, twijfel en hoop door elkaar. Wat betekent dit concreet? Wat is hersendood? Hoe moet het nu verder? Met deze brochure willen we een antwoord bieden op de vele vragen die u hierover kan hebben. Hebt u nood aan bijkomende informatie, aarzel dan niet om een arts of verpleegkundige aan te spreken.
Inleiding Een nieuw orgaan nodig hebben, het kan eigenlijk iedereen overkomen. Vaak is het een allerlaatste kans op herstel. Het zieke orgaan wordt dan vervangen door een gezond donororgaan. Er zijn twee mogelijkheden: ofwel ontvangt de ontvanger een orgaan van een overleden donor ofwel van een levende donor. In deze brochure hebben we het vooral over de overleden donoren. Dat kan iedereen zijn. Hierbij kunnen soms meerdere organen en weefsel worden afgestaan. We begrijpen dat dit een zeer moeilijke en emotionele beslissing is. We handelen dan ook altijd met respect voor de visie van de overledene en zijn familie.
Wat is hersendood? In de eerste plaats is het belangrijk te weten dat de artsen er alles aan hebben gedaan om het leven van uw naaste te redden. Soms is de schade evenwel zo groot dat de kans op herstel uitgesloten is. De meeste orgaandonaties zijn afkomstig van patiënten die hersendood zijn. Het gaat om mensen die opgenomen zijn in het ziekenhuis met een onomkeerbare hersenbeschadiging door een ongeval, een hersenbloeding, een gezwel in de hersenen, een hartstilstand. In al die omstandigheden krijgen de hersenen op een bepaald moment te weinig of geen zuurstof meer waardoor ze afsterven. Die toestand kan niet meer verbeteren of veranderen. Hierdoor vallen alle levensnoodzakelijke functies van de hersenen uit. De patiënt kan niet meer zelfstandig ademen, kan niet meer wakker worden en niet meer bewegen (soms zijn er wel nog reflexen). Het lijkt wel alsof de patiënt slaapt want hij voelt nog warm aan, er is een bloeddruk en een hartslag. Met de vereiste testen is het onmogelijk voor de artsen om zich te vergissen tussen coma en hersendood. Op dat moment is verdere behandeling zinloos aangezien de persoon dan overleden is. De hersendood is onomkeerbaar.
Door wie en hoe wordt de hersendood vastgesteld? Het bepalen van de hersendood is wettelijk vastgelegd en moet door drie verschillende artsen worden vastgesteld, onafhankelijk van elkaar. Daarnaast mogen ze geen enkele binding hebben met de mogelijke ontvangers en niet meewerken aan de transplantatie. Om het overlijden vast te stellen, beroepen ze zich op de jongste stand van de wetenschap. Elk van de artsen voert afzonderlijk van elkaar verschillende testen uit om het bewustzijn, de ademhaling en de reflexen te testen. Het officiële tijdstip van overlijden is het moment waarop de derde arts het overlijden vaststelt. Op dat moment zal de arts het transplantatiecentrum contacteren.
Wat zegt de Belgische wetgeving? De Belgische wetgever heeft gekozen voor het ‘opting out’-systeem. Dat betekent dat iedere Belg die overlijdt potentieel in aanmerking komt om donor te worden tenzij hij/ zij bij leven verzet heeft aangetekend. De beste manier om uw wens kenbaar te maken, is om er over te praten met uw familie/ partner. Dat helpt uw familie/ partner om op een emotioneel moment uw beslissing te respecteren. Het is ook mogelijk om uw wens uitdrukkelijk te laten registreren in het rijksregister via uw gemeente. Dat kan u op elk moment ook weer wijzigen. De wetgeving zorgt ervoor dat de wil van de overledene gerespecteerd kan worden.
Welke organen en weefsels komen in aanmerking? Voor organen komen het hart, de lever, de nieren, de pancreas en de longen in aanmerking. Ook weefsels zoals botten, huid, cornea (hoornvlies), hartkleppen kunnen getransplanteerd worden. Maar het is niet altijd mogelijk om op voorhand te weten welke organen effectief gepreleveerd zullen worden. Dat hangt af van heel wat factoren zoals de voorgeschiedenis, bloedonderzoeken, algemene conditie van de organen. De leeftijd van de overleden persoon speelt in de meeste gevallen weinig rol.
Wie bepaalt welke zieke de organen krijgt? Om de geschiktheid van de organen te bepalen, worden heel wat onderzoeken gedaan. Dat is nodig om de slaagkansen van de orgaandonatie te optimaliseren en de kans op afstoting of verlies te minimaliseren. Dat kan heel wat tijd in beslag nemen maar is noodzakelijk opdat het transplantatiecentrum de ideale ontvanger(s) kan vinden. De organen hoeven niet noodzakelijk naar 1 ontvanger te gaan. Er kunnen tot 8 mensen gered worden met 1 donor. Om de toekenning van organen vlot en eerlijk te laten verlopen, werd Eurotransplant opgericht. Dat is een overkoepelende organisatie die tot doel heeft de ideale ontvanger te vinden voor elk orgaan. Deze omvat alle transplantcentra van België, Nederland, Duitsland, Luxemburg, Oostenrijk, Slovenië en Kroatië. Aan de hand van een objectief puntensysteem bepaalt de computer een toekenning, rekening houdend met de verwachte uitkomst, de compatibiliteit, de urgentie en de wachttijd van de ontvanger.
Donoroperatie Het wegnemen van organen en weefsels wordt met de uiterste zorgvuldigheid en het grootste respect uitgevoerd. Na de wegname zal een bleke gelaatskleur optreden en een litteken aanwezig zijn. U kan afscheid nemen van uw dierbare tot kort voor de operatie en ook daarna. Dat is meestal de volgende dag aangezien de orgaanwegname meestal tijdens de nacht plaatsvindt. Het groeten gebeurt in het mortuarium of funerarium van uw keuze. De begrafenis of crematie kan op het normale tijdstip plaatsvinden.
Wat nadien? Een 2-tal maanden na het overlijden wordt u, indien u dat wenst, gecontacteerd door een donorcoördinator voor een vervolggesprek. Er is dan ruimte om vragen, bedenkingen, belevingen …. te uiten. De donorcoördinator kan dan ook in beperkte mate info geven over de resultaten van de prelevatie. Hierbij wordt de anonimiteit van alle partijen gerespecteerd zoals bepaald in de wet. U kan ook steeds terecht bij NAVADO. Dat is een organisatie die is opgericht door en voor de nabestaanden van donoren. Uit ervaring is gebleken dat donatie een steun kan zijn bij de verwerking van het verlies van een dierbare. De getransplanteerden kunnen hun dank niet persoonlijk overbrengen maar zij beseffen dat hun nieuwe kans er alleen is gekomen door uw solidariteit.
Voor meer informatie/ bedenkingen kan u steeds terecht bij :
Verpleegkundige donorcoördinator van az groeninge
[email protected] Medische donorcoördinator van az groeninge
[email protected] NAVADO VZW: nabestaanden van donoren - www.navado.be BELDONOR : overlevendoorgeven - www.beldonor.be Intensieve zorg 1 campus kennedylaan: 056 63 16 00 Intensieve zorg 2 campus loofstraat: 056 63 16 40
vzw az groeninge , zetel: Pres. Kennedylaan 4 | 8500 Kortrijk t. 056 63 63 63 | f. 056 63 63 69 | www.azgroeninge.be vu: Jan Deleu, Pres. Kennedylaan 4 | 8500 Kortrijk doc. 55675 – juli 2015 ziekenhuis internationaal erkend door JCI voor veilige zorg en kwaliteit: www.azgroeninge.be/kwaliteit ©Riet Minnekeer, Pieter Hoste
