Orde van Vlaamse Balies www.advocaat.be Staatsbladsstraat 8 B – 1000 Brussel T +32 (0)2 227 54 70 F +32 (0)2 227 54 79
[email protected] ondernemingsnummer 0267.393.267
Embargo tot 27 januari 2014, 20.30 uur De persagentschappen mogen uiteraard het bericht vóór 20.30 uur verspreiden, mits vermelding van het embargo.
Nieuwjaarstoespraak voorzitter Edgar Boydens 27 januari 2014
1.
Verwelkoming
Dames en heren in al uw hoedanigheden, geachte confraters, Ik heet u namens de Orde van Vlaamse Balies, de raad van bestuur en alle medewerkers, hartelijk welkom en wens u een gezond en gelukkig 2014 toe met heel wat toegevoegde waarde. De laatste twee jaren had ik telkens het genoegen de Minister van Justitie te mogen verwelkomen en voor u in te leiden. Vorig jaar had ik reeds aangekondigd dat de resterende tijd om werk te maken van een grondige hervorming van justitie en een modernisering bijzonder kort werd. 2014 zou het jaar van de waarheid worden, het jaar voor een eerste balans. Ik ben er zeker van dat dat niet de reden is waarom we het dit jaar zonder minister van Justitie moeten stellen. Anderzijds dacht ik dat u het ook interessant kon vinden om eens een andere klok te horen, en de minister van Financiën even aan het woord te laten, nu iemand uit ‘ons gild’ (onze gilde) de zware taak kreeg om dit departement te leiden en steeds maar op zoek te gaan naar nieuwe centen. Confrater Geens is het departement Financiën gaan leiden in 2013, onze cliënten lijden dit jaar onder de btw.
[minister van Financiën Geens]
2.
OVB studentenprijs
Op onze Nieuwjaarsreceptie wordt sinds 2007 ook de OVB studentenprijs uitgereikt. Een prijs, ter waarde van 2.500 euro, waarbij de advocatuur als onderwerp van wetenschappelijk onderzoek aan de Vlaamse universiteiten gepromoot wordt. Vorig jaar moest ik u tot mijn spijt meedelen dat de jury, na lezing van de ingediende studies, van oordeel was dat geen enkele inzending beantwoordde aan de criteria die voorop werden gesteld, meer bepaald een hoogwaardige verhandeling die betrekking
heeft op de advocatuur of de organisatie en de werking van justitie, in kort en vlot Nederlands geschreven en niet eerder gepubliceerd. Dit jaar koos de jury voor […]
3.
PERSPRIJS ORDE VAN VLAAMSE BALIES
Vorig jaar heeft de Orde van Vlaamse Balies beslist om een driejaarlijkse persprijs uit te reiken. Doel hiervan
is
de
kwaliteit
van
de
journalistiek
over
het
recht
in
het
algemeen
en
de
rechtbankverslaggeving in het bijzonder te bevorderen. De prijs bestaat uit een geldprijs van 7.500 euro en wordt toegekend aan de beste Nederlandstalige publicatie of andere mediaproductie in België. De OVB kon rekenen op een achtenswaardige jury met als leden Prof. Els De Bens, emeritus gewoon hoogleraar communicatiewetenschappen UGent Mr. Frank Judo, voorzitter van de Vlaamse Juristenvereniging Mevrouw Iris Naessens, directrice van het Justitiehuis Dendermonde De heer Flip Voets, ombudsman en secretaris-generaal van de Raad voor de Journalistiek Na rijp beraad werd uit de talrijke inzendingen, drie genomineerden gedistilleerd: We rangschikken ze volgens de volgorde van de inzending: - Nikolas Vanhecke – De Standaard 18 februari 2013: Vier jaar wachten is veel te lang - Lars Bové en Bart Haeck – De Tijd artikelenreeks over criminele vermogens tussen 19 en 26 november 2011 - Caroline van den Berghe & Dirk Leestmans – VRT Panorama 22 februari 2013: De gestoorde procedure […]
4.
Politici
“Ik heb angst, elke morgen opnieuw, angst voor wat er nu weer in de kranten staat, waar je reputatie elke dag zonder recht op verweer door het slijk wordt gehaald, waar rook is, is immers vuur. Angst om je politieke score. Angst voor de toekomst. Angst op straat. Weet u, uw politici zijn het zat…” Schreeuwde Fientje Moerman een aantal weken geleden haar ongenoegen uit, over de wijze waarop media en mensen politici hard en onheus behandelen. Maar ligt dat niet aan het politieke systeem zelf? Iedereen heeft de mond vol van transparantie, participatie en geloofwaardigheid: zijn dat nu net de zaken die je niet terugvindt in de politieke besluitvorming? Mensen, maar ook politici, voelen zich machteloos omdat ze vaststellen dat beslissingen tot stand komen waar ze geen vat meer op hebben. Ze verlaten het politieke toneel, maar
pagina | 2
niet uit angst. (Torfs, Laruelle, Vandenbroucke, Vervotte). Volksvertegenwoordigers – over alle partijgrenzen heen - die zich niet meer vinden in de wijze waarop politieke besluitvorming tot stand komt. In het parlement is het democratisch debat nog zelden aan de orde. Commissiewerking, partijcenakels, IKW (interkabinetten werkgroep) zijn de fora van besluitvorming. Of wat dacht u van de hertekening van het gerechtelijk landschap? Ruim drie jaar kondigt men een nieuw gerechtelijk landschap, zonder eenheidsrechtbank, aan. Drie jaar wordt er – niemand weet goed door wie – wellicht hard gewerkt aan die hertekening. De parlementaire behandeling, het debat, de bespreking in de Kamer, - het is nauwelijks die naam waardig – van wat de belangrijkste vernieuwing in justitie wordt genoemd sinds het gerechtelijk wetboek van 1967 - nam welgeteld 32,50 uren in beslag in de Kamer en 27,50 uren in de Senaat. De partners van justitie horen over die belangrijke hernieuwing was zelfs niet aan de orde. Er was drie jaar geleden nooit zo veel goodwill voor een grondige hervorming van justitie met voor het eerst een Vlaamse vrouw op de ministerstoel, niet-juriste, die kon rekenen op veel begrip en veel geduld. De goodwill van weleer is eerder gelatenheid geworden. De commissie Justitie van de Senaat besprak onlangs met onze minister van Justitie en met de Staatssecretaris voor de “bestrijding van de sociale- en fiscale advocaten”, het wetsontwerp houdende “diverse maatregelen ter verbetering van de invordering van de vermogensstraffen en de gerechtskosten in strafzaken”. Een hele mond vol om te zeggen dat men verborgen criminele vermogens van veroordeelden wil aanpakken, wat op zich toe te juichen valt. Maar die nieuwe wet wil voor de uitvoering van straffen andermaal bijkomende bevoegdheden geven aan het Openbaar Ministerie zonder enige controle van een rechtbank of onderzoeksrechter. Daarbij viseert men niet alleen degene die veroordeeld is en diens vermogen, maar ook, de zogenaamde malafide derden. Wanneer opa “Corleone” zijn geldboete niet betaalt, riskeren zijn echtgenote en kinderen, als malafide derden een strafuitvoeringsonderzoek waarbij de politie zonder enige toelating van een onderzoeksrechter, of zonder enige ernstige controle, telefoons kan afluisteren, huiszoekingen kan uitvoeren, etc. Indien dergelijke praktijken in Zuid-Amerikaanse en Noord-Afrikaanse staten worden gesignaleerd, spreekt men van politiestaten. De vraag die je dan ook vaak hoort bij het vernemen van dergelijke wetsontwerpen is steeds dezelfde: wie neemt nu zo’n beslissing? Onze politieke leiders heet het dan, maar leiders zijn te weinig leider geworden en te veel volger; zij volgen de golven van het nieuws, spelen in op de actualiteit en zorgen voor een toevloed aan steekvlamwetgeving zonder beredeneerde en voorbereide hervormingen. Waar is “Franchimont”? Waar is de eenheidsrechtbank? Waar is de hervorming van de juridische bijstand? Op 6 januari 2014 ontvingen OVB en OBFG op de rekening 5.600.000 euro: het saldo voor de BJB prestaties voor de advocaten en de vergoedingen voor hun Salduzprestaties tot 31 augustus 2012. Prestaties van 2011 en 2012 worden dus vergoed in 2014. Dat is een lamentabele en hatelijke manier van besparen. Terwijl reeds eind september 2013 aan alle politieke partijen en aan de minister van Justitie een volledig ontwerp van nieuwe wet is overgemaakt voor de hervorming van de juridische tweedelijnsbijstand met inbegrip van alle mogelijke koninklijke besluiten. Misbruiken, waar al te gemakkelijk wordt naar verwezen, zijn immers ook onze zorg, en schaden bovendien het imago van de advocatuur. In dat ontwerp van nieuwe wet vragen wij:
pagina | 3
1.
Een drastische beperking van het aantal categorieën dat automatisch recht heeft op een pro Deoadvocaat, zodat in de meeste gevallen rekening wordt gehouden met de werkelijke inkomsten. Democratisch en eerlijk.
2.
Een beperking van het aantal zaken door kosteloze rechtshulp uit te sluiten voor vorderingen onder 250 euro, behoudens principiële kwesties.
3.
De mogelijkheid om zaken die manifest ongegrond zijn onmiddellijk te weigeren.
4.
Procedures of rechtsmiddelen afhankelijk maken van voorafgaandelijk advies van een advocaat.
5.
Responsabilisering van degene die tweedelijnsbijstand vraagt door een beperkte eigen bijdrage in verhouding tot de inkomsten.
6.
De toegang tot de kosteloze rechtsbijstand laten bepalen door alle inkomsten, dus ook het vermogen.
7.
Een nieuwe nomenclatuur voor de geleverde prestaties van advocaten met een minimale vergoeding van 75 euro per uur die hen moet toelaten de gevraagde en noodzakelijke specialisatie door een permanente vorming te garanderen.
Tot op vandaag ontving ik niet de minste reactie, niet de minste uitnodiging voor een debat dat verder gaat dan budgettaire maatregelen.
5.
Advocaten, de balie en de Orde van Vlaamse Balies
Geachte Confraters, Als ik mij even alleen tot u mag wenden, de overige sluiten even hun oren. De toegang tot de rechter is onze core business, maar het is de overheid die ervoor moet zorgen krachtens artikel 6 EVRM dat eenieder zichzelf kan verdedigen of de bijstand kan hebben van een raadsman naar eigen keuze, of, indien hij niet over voldoende middelen beschikt om een raadsman te bekostigen, kosteloos door een toegevoegd advocaat te worden bijgestaan, indien de belangen van een behoorlijke rechtspleging die eisen. Laat u dus niet verleiden tot onbeperkt en onderbetaald pro-Deowerk, waarbij uw onafhankelijkheid in het gedrang zou komen omdat u zonder gesubsidieerd werk niet rond zou komen. Ik verkies – in tijden van budgettaire nood – dat de balies en de Ordes hun verantwoordelijkheid weer opnemen. Liever met zijn allen, dat zijn 10.000 Vlaamse advocaten, groot en klein, 10 uur pro-Deowerk per jaar, met een volledig hervormde juridische bijstand (want dat is de voorwaarde) en een normale verloning van advocaten, jaarlijks geïndexeerd en een half open portefeuille, dan het zieltogend systeem dat in leven wordt gehouden door een handvol hard werkende vrijwilligers die continu de schietschijf zijn. Voor onderbetaald werk heb je altijd te weinig mensen en zullen advocaten met minder goede bedoelingen altijd infiltreren. We zijn immers met velen, misschien of hoogst waarschijnlijk met te veel. Een reden temeer om de waarde van ons beroep strikt te laten respecteren. Stafhouders, voorzitters en
leden
van
de
tuchtraden,
confraters:
advocaten
zijn
onafhankelijk,
respecteren
hun
beroepsgeheim, zijn eerlijk, knoeien niet met geld van een ander of horen er niet bij. Het vertrouwen, de geloofwaardigheid, de transparantie is ook voor de balie een permanente zorg en een permanente opdracht.
pagina | 4
De btw is dan ook een uitdaging, een nieuwe test. De OVB heeft er alles aan gedaan om de overgang naar dat nieuwe tijdperk met btw zo ernstig mogelijk voor te bereiden. Neen, meneer de staatssecretaris voor “de bestrijding van sociale- en fiscale advocaten”, dat is geen opportuniteit om opnieuw in het zwart te gaan werken. Wij hebben niet enkel onze deontologische waarden, wij zijn bovendien schitterende ondernemers en beseffen maar al te goed dat zwartwerk onze eigen belangen en die van onze cliënten schaadt en leidt tot oneerlijke concurrentie tussen advocaten onderling. U (Crombez) maakte in de jaren 90 uw licentiaatsverhandeling over de fraudebestrijding, maar u bent in uw gedachtegoed dringend aan een update toe. Denken dat u met een verplicht bancontact in elk advocatenkantoor de fraude zal bestrijden is naïef. Ik noteerde uw uitspraak dat het beroepsgeheim geen excuus kan zijn in de fraudebestrijding. Ik betreur dergelijke uitspraken, omdat zij het beroepsgeheim bagatelliseren tot een fait divers en de opheffing ervan tot een antifraudemaatregel. Niets is minder waar: het beroepsgeheim: het beroepsgeheim is de hoedsteen van het recht van verdediging en het recht op een eerlijk proces. Het is onontbeerlijk dat de cliënt met zijn raadsman vrij kan spreken over alle facetten van zijn zaak, zonder dat de kans bestaat dat wat gezegd is ooit in de openbaarheid wordt gebracht. Enkel op die wijze kan de advocaat zijn cliënt garanderen dat hij diens belangen correct kan verdedigen. Recente arresten van het Grondwettelijk Hof - onder meer van 26 september 2013 en van 5 december 2013 bevestigen, net zoals het Europees Hof van de Rechten van de Mensen al stelde, dat het beroepsgeheim van de advocaat één van de grondbeginselen vormt waarop de organisatie van het gerecht in een democratische samenleving berust. En nog: “uit het bijzondere statuut van de advocaat, alsook uit de specifieke opdracht die hij vervult in het kader van de rechtsbedeling, vloeit voort dat de advocaat zich bevindt in een situatie die wezenlijk verschilt van die van andere houders van een beroepsgeheim”. Ik wil afronden met het volgende: meneer Crombez, staatssecretaris voor “de bestrijding van socialeen fiscale advocaten”, tot op vandaag is er nog steeds geen regeling zoals gevraagd en voorgesteld door de minister van Financiën en de balie voor mogelijke geschillen rond beroepsgeheim bij btwcontroles. Dat motiveert ons in de beslissing om samen met Avocats.be andermaal het Grondwettelijk Hof te vatten en de vernietiging te vragen van de wet die de vrijstelling van btw voor advocatenprestaties afschaft. Edgar BOYDENS Voorzitter
pagina | 5
