opzaterdag Streetfashion De stijl van de straat >>p 20 We want war

12/04/2008 www.depers.nl

 Se

  

 




opzaterda g

‘Ik ben niet lelijk’

Per Se: To Kill a Mockingbird • Wonen in een monument • Lyrisch over Lissabon

Thaibokser en VJ Soumia

Streetfa

De stijl va shion n de stra at >>p 20  



 
  
 
 

 


Interview P10

 
 
 
  





 


We want war

HOLLANDSE HOOGTE

Vijf jaar geleden viel Amerika Irak binnen. Het aantal complottheorieën over het waarom van die oorlog groeit nog steeds. Paranoïde? Niet voor wie de geschiedenis kent. De VS heeft de waarheid wel vaker een handje geholpen.

Lees verder op pagina 8

+WALITEIT¬IS¬GÏÏN¬TOEVAL
6IND¬jij¬DAT¬OOK¬ +OM¬DAN¬SOLLICITEREN
WWWQQUESTNL

PerSelectie

vandaag in De Pers op Zaterdag

Milieu-inspecteurs

PhD Position

(Senior) Milieuadviseur afval

Researcher Werving & Selectie

Online uitgever (m/v) Dagblad

Bekijk alle vacatures op pagina 17

DCMR, Rijnmond pag. 3 Groene Pers

SRE Milieudienst, Eindhoven pag. 2 Groene Pers

De Pers, Amsterdam pag. 35

Erasmus Universiteit, Rotterdam pag. 16

Mercuri Urval, Amersfoort pag. 14

2

Respons



 
 


Qquest zoekt met spoed 50 ervaren ICT collega’s of zij die het ICT-vak willen leren. De dienstverlening van Qquest sluit ook goed aan op instromers! sessies, conference room pilots, bedrijfssimulaties, etc. Ook hier dus toetsen en verifiëren, voordat men gaat bouwen. Is dit moeilijk werk? Best wel. Maar juist daarvoor heeft Qquest die cursussen en begeleiding. We zetten u niet zomaar voor een groep mensen. Eerst de nodige ervaring opdoen waarbij wij u (nauwlettend) volgen en ondersteunen. Er komt een dag dan doet u het wel alleen. Daarna komt de dag dat u een collega begeleidt. Ook leuk. Echt.

Waarom bij Qquest werken? Omdat we u heel hard nodig hebben! Of vindt u dat geen goede reden? Qquest ziet het ICT vak breder en dat leidt tot succes. En in dat succes wil Qquest u laten delen. Wellicht is dat een betere reden. Wat is er aan de hand? Succes en ICT lijken maar moeizaam hand in hand te gaan! Bijna dagelijks is in het nieuws te lezen hoe de automatisering van informatiestromen organisaties in problemen brengt. Beursgenoteerde bedrijven kunnen soms ter nauwer nood worden gered en overheidsdiensten halen achter elkaar bakzeil. Op een professionele wijze automatiseren is dus niet eenvoudig. Qquest onderkent dat, maar laat het er niet bij zitten. Qquest hanteert een drievoudige aanpak die werkt. En in die aanpak kunnen we ervaren ICT-ers, maar ook mensen die het vak willen leren, goed gebruiken. De aanpak is ook leuk, omdat het werkt maar ook omdat het interessante werkzaamheden met zich mee brengt. Werkzaamheden waarin mensen met de juiste begeleiding en cursussen snel kunnen groeien. Groei in ervaring, in functie en natuurlijk ook in salaris. Hoe ziet die aanpak er dan uit?

Aanpak Qquest. Wat doet Qquest niet? Qquest bouwt en programmeert geen systemen. Dat maakt Qquest onafhankelijk en objectief. Vanuit die houding begeleidt Qquest de ontwikkeling van informatiesystemen ter ondersteuning van de bedrijfsprocessen. In iedere fase van systeemontwikkeling worden fouten gemaakt. Ook al heeft het projectteam nog zo veel ervaring en ook al doen ze nog zo hun best. De schade van een fout wordt in iedere volgende fase groter. Dus is het zaak om fouten in een zo vroeg mogelijk stadium van systeemontwikkeling op te sporen. En dat is precies wat Qquest doet. Iedere fase van systeemontwikkeling levert mijlpaalproducten op. Hiervoor zijn eisen van toepassing. Qquest checkt of hieraan wordt voldaan. Dus tijdens het ontwerp onderzoeken we of de ontwerpers wel ontwerpen zoals is voorgeschreven en beoordelen we opgeleverde ontwerpen. Tijdens de bouw onderzoeken we of de programmeurs programmeren zoals is voorgeschreven en testen we de opgeleverde programmatuur. Maar waar leidt dat allemaal toe?

Wat levert het op? Heel veel werk en daar hebben we u voor nodig. Maar voor onze klanten leidt ons werk tot enorme kosten besparingen. Sterker nog. Alle projecten waarop Qquest haar aanpak los heeft mogen laten, hebben geleid tot succes. En succes betekent voor Qquest tevreden investeerders, tevreden eindgebruikers en in gebruik name volgens planning. Maar het

Check op inpassing in de bedrijfsprocessen is dus twee. Het derde deel kijkt naar het proces van systeemontwikkeling. We schreven al eerder dat foutloos ICT-systemen ontwikkelen anno 2008 kennelijk niet mogelijk is. En dat klopt. Maar dat betekent niet dat Qquest het heeft opgegeven. En het hangt er ook vanaf hoe kwetsbaar een ICT-afdeling zich durft op te stellen. Qquest gaat graag de uitdaging aan iedere bevinding te vertalen naar een aanpassing in het proces van systeemontwikkeling, gericht op het voorkomen van soortgelijke bevindingen. Procesverbetering dus.

Afwisselend werk. Als dat voor u belangrijk is, dan Solliciteer bij Daniëlle

levert ook heel veel leuk werk op. Soms met een technisch tintje maar communicatie is in ons vak nog belangrijker. Want met iemand zijn fouten doorspreken, vraagt om tact. Qquest gebruikt liever de term bevinding. Het gaat niet om de persoon die de fout heeft gemaakt. Het gaat om succes. En dat bereiken we door foutloos op te leveren. Foutloos produceren lukt anno 2008 niet. Dus moeten de fouten worden opgespoord en verbeterd. En dus moet Qquest de fouten vinden en niet de mensen die het systeem straks gaan gebruiken. Leuk maar ook best complex werk. Kan ik dit wel, zult u zich afvragen?

Wie zoekt Qquest? Kampioenen. Maar waarom zou een kampioen solliciteren? Qquest heeft de kennis en ervaring in huis om van u een kampioen te maken en dat gaan we doen ook. We beschikken over 3000 uur computer based trainingen en geven daarnaast verschillende in-house trainingen. We hebben eigen trainers en huren externe trainers in. We hebben ervaren productmanagers die u met raad en daad bijstaan.

Wat moet u meebrengen? Niets, behalve een hoog analytisch vermogen. Kunt u goed rekenen, dan bent u al halverwege. Mensen met ICT ervaring hebben een voorsprong. Zij kennen het vak. Hen leren we wat

kwaliteitsmanagement inhoudt binnen ICT. Dat leren we de niet ICT-ers ook, maar die moeten zich ook gedeeltelijk in leren in het ICT-vak zelf. Dat betekent in het begin wat meer studeren en wat minder verdienen. Maar binnen drie jaar bent u helemaal bij op alle fronten. Kennis, ervaring en salaris. Maar… hoe zit het nu met die drievoudige aanpak. U heeft nog maar één deel gelezen.

Drievoudige aanpak. Qquest begeleidt dus projecten en toetst in iedere fase het proces en de producten die eruit voort komen. Dat is één en dat leidt tot een systeem dat voldoet aan de specificaties. Dat is in ICT-land al een heel ding, maar voor Qquest niet genoeg. Qquest kijkt ook naar de business. De bedrijfsprocessen van de business. Heel vaak ook onze opdrachtgever. Qquest bewaakt vanaf het begin niet alleen of het systeem doet wat het zou moeten doen, maar ook of de gebruikers er wel mee kunnen werken. Het gaat dan niet om een instructie of zo, maar puur of het systeem de informatie levert die noodzakelijk is voor het goed functioneren van het bedrijfsproces. Dit lijkt eenvoudig doch is het absoluut niet. Bedrijfsprocessen zijn te complex om medewerkers hun informatie behoefte te laten specificeren en dan één jaar later met een systeem te komen dat dit invult. Dan gaat het dus mis. Qquest organiseert brown-paper

is een sollicitatie op zijn plaats. Qquest medewerkers zijn werkzaam in projecten of werken aan de verbetering van de processen. U vindt medewerkers van Qquest bij de opdrachtgevers en hun lijn- of stafafdelingen. Bij de business dus. Werken in de energie branche, het verzekeringswezen, de logistiek of de telecommunicatie, u hoeft niet te kiezen. Bij Qquest ervaart u het allemaal.

Hoge beloning. Wat is hoog? Kent u het spreekwoord “alle waar naar zijn geld”? Dat geldt ook bij Qquest. Alleen beheerst en gebruikt u bij Qquest uiteindelijk twee vakgebieden. Het vakgebied ICT en het vakgebied kwaliteitsmanagement. Dus een dubbel salaris zult u zeggen. Nou zo erg is het niet. Onze klanten besparen heel veel ellende door onze werkzaamheden. Daarvoor zijn ze bereid goed te betalen. Het werk is niet eenvoudig en stelt hoge eisen. Daarom maken we van u een kampioen. En kampioenen moet je goed betalen. Meer weten? Kijk gerust op onze website www.qquest.nl of bel 0182 - 30 80 40 en vraag naar Daniëlle. Heeft u genoeg aan deze advertentie, stuur dan uw cv per email naar [email protected]. Zit zij te wachten op mijn cv? Absoluut… Anders had ik deze advertentie toch niet geschreven? Per post mag ook: Qquest b.v., Reeuwijkse Poort 311b, 2811 NV Reewijk.

',74%%5
9)575)/7
2%%5
',-4,30
9335
 (%%+6)
532(5)-6
2%%5
,-2%
9%2
()
#

,-585+
<3)/7
B
0)-2*351%7-)
34
%2:&20
(%+)0-./6
 
&)<3)/)56

)9538:
&)07
1)7
 


31
))2
%*645%%/
7)
1%/)2
9335
))2
#%873/)85-2+

%2
4%/7

")57)+)2:335(-+)5
&)608-7
2%
,)7
,35)2
9%2
()
#
")5/))56-2*351%7-)
23+
))2
8857.)
7,8-6
7)
:)5/)2
737(%7
()
B
0)
34
()

-6
34+)0367

 A)5
9%2
()
#
1%-07
9%28-7
,8-6
<-.2
40%2
9335
))2
320-2)
8534))6
'%14-2+5)6)59)5-2+66;67))1


))50-2+
&%6-66',330
&)678())57
<-.2
:33240%%76
-2
()
4539-2'-)%70%6
9%2
()
#

)2
#95-.:-00-+)5
1%%/7
))2
-2*351%7-)4%2))0
34
()
%%5()5
")67-2+
6',332

-)*,)&&)5
9%2
30(7-1)56
1%-07
#
")5<)/)5-2+)2
?#%7
-6
()
.%%545)1-)
9335
))2
8-'/
8-7


@


',30-)5)
1)0(7
1)7
95-)2(-22)7.)
))2
329)-0-+)
9)5/))566-78%7-)
34
()
:)+
9%2
,8-6
2%%5
6',330
9-%
()
%'7-)6-7)
9%2
()
#

%2%+)5
#
!-7+)9)5-.
&)07
39)5
%(9)57)27-)'3275%'7
1)7
8-76
9)5/))56&85)%8

$%/)29538:
&)67)07
#
30*/%%57
(-)
33/
/357-2+
&-)(7
34
&8-7)20%2(6)
+30*&%2)2



!
!''&
'&
&
(!
(!


%&$!
  2
7-.()2
9%2
-2(-9-(8%0-6)5-2+
-6
)5
23+
==2
9)5)2-+-2+
-2
)()50%2(
:%%5
:)
1%66%%0
0-(
9%2
<-.2
)
#
)2
35+%2-6%7-)
1)7

1-0.3)2
0)()2
(-)
7%003<)
453(8'7)2
)2
(-)267)2
0)9)57
9335
32<)
13&-0-7)-7
)2
95-.)7-.(6&)67)(-2+
)7
32()5()0)2
%06
))2
8-7+)9)5-.


1-2887
9%2
()
(%+
<-.2
:)
%'7-)*
9335
32<)
0)()2
:%%5
7)5
:)5)0(
<)
<-',
33/
&)9-2()2
#-0
()
#
,%%5
436-7-)


*"&
#$"%%"!%
!
$&!

%%
+
!!
!""#
!


9)5()5
9)567)5/)2
&630887
1
()
,3+)
/:%0-7)-7
)2
&)7538:&%%5,)-(
9%2
32<)
453(8'7)2
)2
(-)267)2
7)
&0-.9)2
9)5&)7)5)2
2
31
326
67)5/
7)
1%/)2


9%2
&3)/)2
)2
7-.(6',5-*7)2
))2
9)5<)/)5-2+61%%76',%44-.

:-2/)06
))2
(58/&)<3',7)
:)&6-7)
))2
5)-635+%

9335
1%%76',%44)0-./)
(3)0)2
)
#
-6
34
<3)/
2%%5
2-)8:)
'300)+%A6
#-0
.)
:)5/)2
&-.
))2
82-)/)
9))0<-.

2-6%7-)
()
0%51')275%0)
)2
()
#)+)2:%',7>
)
:)5)0(
9%2
()
#
-6
2-)7
/0)-2)5
(%2
()
:)5)0(
<)0*
0/)


(-+)
35+%2-6%7-)
(-)
.)
93034
(335+53)-13+)0-./,)()2
&-)(7
-./
9335
%00)
9%'%785)6
34
)))!)!(&'$%



    

Actueel 3

Moedermelk Minister: moeders moeten langer volhouden

Alle baby’s aan de borst De borstvoedingsterreur rukt op. Fles is fout, borst is beter, dat lijkt de leus van consultatiebureaus, verloskundigen, moeders en nu ook van politici.

Maaike Boersma AMSTERDAM

Minister Ab Klink wil dat vrouwen langer borstvoeding gaan geven. Borstvoeding is immers goed voor de baby en hoe langer die moedermelk krijgt, hoe beter. Momenteel geeft 80 procent van de moeders hun kind de borst, maar vaak haken ze na een paar maanden af. Slechts een kwart van de moeders geeft hun kind een half jaar lang borstvoeding. Dat aantal wil de minister verhogen naar 40 procent. De Tweede Kamer nam hierover eerder al een motie aan die werd ingediend door de ChristenUnie. Volgende week wordt het plan besproken in de ministerraad.

Van een verhoogd risico op allergieën is geen bewijs ‘Ik stond zowat op m’n kop toen ik het hoorde’, zegt moeder Petra Buijs die de borstvoedingsmaffia aan den lijve ondervond. ‘Hoe durft nota bene een man te zeggen dat wij dat moeten doen. Ze zouden hem zelf eens een kind aan de borst moeten laten zuigen.’ Buijs maakt zich vreselijk boos over het schuldgevoel dat vrouwen wordt aangepraat die geen borstvoeding geven. ‘Alsof je een slechtere moeder bent.’

Tot bloedens toe

HOLLANDSE HOOGTE

Dat gevoel kreeg Buijs namelijk toen ze besloot te stoppen met borstvoeding. ‘M’n zoontje zoog me bijna binnenstebuiten; ongelofelijk wat een kracht zo’n kleine al heeft. Na een paar dagen had ik kloven tot bloedens toe. En vreselijke pijn. Maar de verloskundige zei onver-

Fitna Interview in plaats van schadevergoeding

Wilders is nu al moe van Muntz Mark Koster AMSTERDAM

‘Geert zei: ‘Je gaat er toch geen mediacircus van maken hè?’, grinnikt tv- en radiomaker Rob Muntz, vlak voor het gisteren opgenomen tv-interview met PVV-politicus Geert Wilders. Muntz en zijn maatje Paul Jan van de Wint spraken drie uur met Wilders over

zijn leven als opgejaagd politicus, over pikante privé-zaken en vroegen hem of hij het telefoonboek van Venlo wilde verscheuren. ‘Over de inhoud zeg ik verder niks. Ik kan wel verklappen dat we de Koran en het telefoonboek mee hebben genomen naar het interview’, grijnst Muntz. Muntz en Van de Wint konden gisteren lang met Wilders spreken,

omdat deze de stem van Muntz (in een gesprek met Theo van Gogh) zonder toestemming had gebruikt in Fitna. Muntz eiste aanvankelijk een schadevergoeding, maar zag daar van af in ruil voor een drie uur durend onderhoud met Wilders. ‘Geert heeft het nu al bijna gehad met ons, omdat wij in deze krant hebben gezegd dat hij zenuwachtig

zou zijn. Hij staat op het punt om de heleboel af te blazen. Hij vreest dat we er een hype van gaan maken. We hebben tegen Geert gezegd: ‘Nee, dat doen we niet.’ Muntz lacht. Het interview zal aanstaande dinsdag in deze krant gepubliceerd worden. Op de www. depers.nl zullen vanaf zondagavond al enkele fragmenten van het gesprek te zien zijn. P

biddelijk: “gewoon doorgaan, dat hoort erbij”. Toen een andere verloskundige met de fles kwam aanzetten, kwam een einde aan de helse pijnen van Buijs. ‘Toen pas kon ik gaan genieten van mijn kind. Ik had bijna een postnatale depressie opgelopen door het schuldgevoel.’ Want dat is wat de voorstanders van borstvoeding beweren, dat moedermelk veel beter is voor het kind. Het bouwt weerstand op, vermindert de kans op ziekten en allergieën en vermindert bovendien de kans op overgewicht op latere leeftijd. Maar hoeveel beter moedermelkkinderen het doen ten opzichte van fleszuigende baby’s, daarover kent het Voedingscentrum geen cijfers. Volgens hoogleraar pediatrie Pieter Sauer heeft de hype rond borstvoeding onvoldoende wetenschappelijk bewijs. ‘De effecten van borstvoeding boven flesvoeding zijn in West-Europa zeer beperkt.’ Er is volgens Sauer geen wetenschappelijk bewijs dat borstvoeding voor de baby grote voordelen heeft. Van een verhoogd risico op allergieën is volgens hem al helemaal geen bewijs. Desondanks lijkt heel Nederland overtuigd van de voordelen. Er is zelfs een netwerk voor vrouwen die zelf geen borstvoeding kunnen geven, maar die ingevroren moedermelk van andere vrouwen kunnen krijgen. Voor moeders die gewoon willen overschakelen op flesvoeding is nauwelijks informatie beschikbaar over goede flesvoeding. Reden: het verbod op flesvoedingreclame dat in de jaren tachtig is ingesteld. Tijdens haar tweede zwangerschap deed Buijs mee aan een proef voor vrouwen met borstvoedingsproblemen. ‘Wat denk je dat de oplossing was? We moesten negen maanden onze tepels schuren met een ruw washandje zodat als het kind er dan was, je tepels “gehard” waren.’ P

19 EN 20

APRIL

DUURZAAM LIFESTYLE EVENT MET THEATER, INFORMATIE EN CULINAIRE VERRASSINGEN! DE KLEINE AARDE KLAVERBLAD 1, BOXTEL

COLOFON De Pers op Zaterdag is een uitgave van Mountain Media BV ... Uitgever Gert Jan Laurman Hoofdredacteur Alain van der Horst Art Director Liesbeth Melkert Redactie Tisha Eetgerink, Anna van der Gaag, Myrthe Hilkens, Jerry Huinder, Mans Kuipers, Derk Reneman, Marius Roos, Britt Stubbe, Robert Vuijsje, Pamela Wilhelmus, Judith Zilversmit Distributie Dick van Geemen Commercieel directeur Hans Blom a.i. Finance Ruud Swart Internet Rik Nizet Ontwerp Cases i Associates Druk Heider Druck GmbH Directie Cornelis van den Berg ... De Pers op Zaterdag is de weekendeditie van Dagblad De Pers, een onafhankelijke, gratis kwaliteitskrant die circa 290 keer per jaar verschijnt. De Pers op Zaterdag is verkrijgbaar in winkels, in de horeca en op vele andere locaties. Ontvangt u De Pers op Zaterdag thuis en heeft u klachten over de bezorging? Bel: 0900-0708 (lokaal tarief) of kijk op www.bezorgingdepers.nl. Aanmelden als bezorger kan op twee manieren: 0900INTERLANDEN (0900-4683752, lokaal tarief) of www.bezorgingdepers.nl. Ontvangt u De Pers op Zaterdag in uw winkel en heeft u klachten over de bezorging? Bel: 020-3460530 (bereikbaar van 8.00 tot 11.00 uur) of stuur een e-mail naar [email protected] Reageren? Dat kan via [email protected]

FEELSLIKEHOME.NL

4

Actueel

Bijzaken Vlaming wint

De Vlaamse dichter Leonard Nolens heeft gisteravond de VSB poëzieprijs in de wacht gesleept voor zijn bundel Bres. Het is de vijftiende keer dat de prijs werd uitgereikt. De eerste keer, in 1994, won Hugo Claus. Sindsdien werd altijd een Nederlander tot laureaat verkozen. Dit jaar is het voor de eerste keer dat de prijs weer naar een Vlaming gaat. De publieksprijs, die dit jaar voor het eerst werd uitgereikt, ging naar Anne Vegter voor haar bundel Spamfighter.



    

Afghanistan Vernietigingscampagne komt niet van de grond

De Afghanen leven voor hun papavers

Steamy Ice

Tropenziektes

Omdat de aarde warmer wordt, komen tropische ziektes steeds frequenter voor in Nederland. Het aantal besmettingen met de ziekte van Lyme, die wordt overgedragen door een teek, neemt zienderogen toe. Ook knokkelkoorts, dat wordt verspreid door een Chinese mug, dreigt zich in ons land te manifesteren. Het zijn gevaarlijke ziektes, die bij verwaarlozing zelfs tot de dood kunnen leiden. Jaarlijks krijgen momenteel zo’n 17.000 mensen de ziekte van Lyme. Zangeres Sita was er een van, Jacques d’Ancona ook.

Poolgeld Rijk worden met de staatsloterij, postcodeloterij of de lotto is zó passé. Nee, wie echt binnen wil lopen, moet een stukje van de Noordpool, die momenteel nog aan niemand toebehoort, claimen. Wetenschappers vermoeden dat er grote hoeveelheden olie, gas en edelmetaal verborgen zitten in de zeebodem. De Ameronger Harald van Reenen richtte The International People’s Claim to the North Pole op. Wie mee wil claimen, mag dat, maar de kosten zijn 15 euro. Dus waarschijnlijk is Harald uiteindelijk de enige die er rijk van wordt.

Papavervelden in de buurt van Deh Rawod, Uruzgan.

Ondanks pogingen om de papaverteelt tegen te gaan, stijgt de opiumproductie in Afghanistan. Het gebrek aan alternatieven zorgt voor spanningen die ook de Nederlandse militairen voelen.

Jaap van Deurzen

‘De bestuurders hier zijn corrupt. Als je ze betaalt, laten ze je met rust. Ik ben maar een klein boertje, ik heb geen geld. Als mijn velden worden omgeploegd, ben ik failliet.’ Wie ik ook spreek, iedereen vertelt hetzelfde verhaal.

DEH RAWOD

Vernietigingscampagnes

De lucht boven de Afghaanse stad Deh Rawod is strak blauw. Overal om ons heen liggen papavervelden. Zo ver het oog reikt. Boeren zijn bezig met het bewerken van het land. In de verte schuifelt een groepje in blauwe boerka’s geklede vrouwen als schichtige schimmen voorbij. De zon schijnt fel op het mozaïek van lemen quala’s. Het lijkt een tafereel uit een oosters sprookje. ‘Opium!’, zegt een boer grijnzend en houdt een jong plantje omhoog. Zijn ogen zijn met maskara bewerkt. Hij heeft een spierwit, gaaf gebit. ‘Hier leef ik van. Als dit verdwijnt, ben ik mijn inkomen kwijt.’ Aan alternatieve gewassen heeft hij wel gedacht. Fruit, saffraan, papavers, het is hem om het even. Zolang zijn kinderen maar te eten krijgen. Maar van de provinciale overheid verwacht hij geen hulp.

Zo’n twee miljoen Afghanen zijn direct of indirect afhankelijk van de papaverteelt. Papavers vormen de grondstof voor opium en heroïne. Ondanks alle vernietigingscampagnes van de afgelopen jaren is er nog steeds geen daling bereikt van de opiumproductie. Sterker nog, de oogst van 2007 brak alle records. Afghanistan levert volgens de experts meer dan 90 procent van de wereldproductie aan opiumproducten. De slechte economische toestand in Afghanistan is volgens de drugsonderzoekers de voornaamste oorzaak dat de opiumproductie stijgt. Toch gaat president Karzai van Afghanistan door met zijn ‘jihad’ tegen de papavers. Maar die strijd heeft wel alle kenmerken van een Don Quichottegevecht. De verhalen over lokale autoriteiten die betrokken zijn bij de papaverteelt zijn legio. Rijke boeren

Op Pad

Wiki-apen

Marcel van Engelen

„

Vanilla Ice leeft, maar hij is niet zo Ice cold als hij in zijn megahit Ice Ice Baby begin jaren negentig verkondigde. Afgelopen vrijdag stond hij voor de tweede keer voor de rechter voor huiselijk geweld. De vrouw van de rapper – als hij nog zo genoemd kan worden – deed aangifte bij de politie nadat ze geslagen en geschopt was door haar man. De vrouw heeft geen ernstige verwondingen. Vanilla kreeg de vorige keer vier maanden voorwaardelijk, dus bij een veroordeling is de kans groot dat hij de komende tijd met één oog open moet slapen.

Een collega attendeerde me erop. ‘Je kunt in alle rust sterven nu’, zei hij spottend. ‘Je bent opgenomen in de rangen van Wikipedia.’ De paar regels in de open internet-encyclopedie bevatten geen grote fouten. Maar waar ik de vinger niet achter kon krijgen: wie had ze er in godsnaam opgezet? Het kan elke willekeurige cybergek zijn geweest, zei internetondernemer Andrew Keen

deze week in Amsterdam, waar hij in navolging van andere kritische denkers als Naomi Klein en Tariq Ramadan de Globaliseringslezing hield. Keen is een man die net boven een spreekgestoelte uit komt, vol bravoure en grote woorden zit en alleen innemend is vanwege zijn Britse ironie. Het was een bijeenkomst van de Silicon Valley-incrowd geweest – ‘geleid door oud-hippies met grijze paardenstaartjes, buikjes en een diepe weerzin tegen het establishment’ – die hem tot inkeer bracht. Hij hoorde ze jubelen over het nieuwe succes van internet, over de democratisering van de media, de wijsheid van de massa, de cultuur die was bevrijd van de elite, van de witte mannen bij kranten, tv-stations, muziek- en filmbedrijven die besluiten wat goed is voor het publiek en wat niet. ‘And I got sick of this shit, this nonsense.’ Volgens hem maken populaire websites als Wikipedia, YouTube en Hyves van internet juist een leeg schip dat steeds verder gevuld wordt met de ‘wijsheid’ van onwetenden en onkunde van amateurs. Hij schreef er een boek over dat in het Nederlands is vertaald als De Apencultuur en is trots op zijn bijnaam: de anti-christ van web 2.0.

MARTIN VAN NOREL

zouden de vernietiging van hun oogst gewoon afkopen. Voor de minder draagkrachtigen gaat die vlieger niet op. Gouveneur Asadullah Hamdam van Uruzgan ontkent het niet. Hamdam is een sympathieke, westers geklede man. Hij heeft net geprobeerd een groep dorpsoudsten het verdelgingsbeleid uit te leggen. Er wordt vergaderd op de Hollandse basis Camp Hadrian in Deh Rawod. ‘Ik heb geprobeerd om de mensen te

Deze winter zijn inderdaad ruim 100.000 kersen-, amandel- en abri-

kozenbomen geplant, afkomstig uit de regio Kabul. Het fruit is geschikt om te drogen en is bestemd voor de lokale markt. Afghaanse organisaties hebben de fruitbomen afgelopen winter verdeeld over ongeveer 10.000 gezinnen en 500 tot 600 ondernemers. Het fruitbomenproject is een initiatief van het ministerie van Buitenlandse Zaken, dat 1,4 miljoen euro bijdraagt. Toch worden de acties van de verdelgingsteams met argusogen bekeken. Met grote stokken worden de papaverplanten omver gemaaid. De soldaten rijden met lompe, vierwielige motoren de velden in en ploegen ze om. Een helikopter houdt vanuit de lucht de boel beneden in de gaten. De stemming is nerveus. Soms worden de soldaten plotseling vanuit het niets beschoten. ‘In extreme gevallen moeten we de teams beschermen’, zegt defensievoorlichtster Marloes Visser. ‘Nee, daar maak je je niet populair mee.’ De Nederlandse troepen in Uruzgan krijgen het op dit moment hard voor hun kiezen. De film van Geert Wilders zou volgens de taliban een rol spelen, maar ook de vernietiging van de papavervelden valt in verkeerde aarde.

De meesten van ons, aldus Keen, zijn helemaal niet getalenteerd en hebben niks te melden. Hij pleit voor een herwaardering van de klassieke professional: de filmmaker, muzikant of journalist die wordt betaald vanwege zijn vakmanschap. Internetkenner en columniste Karin Spaink veegde na afloop de vloer met Keen aan. De drang om dingen met elkaar te delen (dagboeken, kiekjes, clubblaadjes, vakantievideo’s) is van alle tijden. En de vertegenwoordigers van het nieuwe internet zorgen juist voor een uitwisseling en botsing waar iedereen van kan leren en waar nieuwe cultuur bloeit. Op de oude media, last but not least, is ook het nodige aan te merken. Volgens Spaink is Keen bevangen door ‘een slechte vorm van nostalgie’. Onderuitgezakt kreeg hij het ook van het publiek om de oren. Veel moeite om te luisteren deed Keen niet. Een krachtig verweer had hij wel: het gaat hier om cultuurkritiek, bedoeld om tot nadenken te stemmen. Dat bereik je niet met een doorgenuanceerd verhaal (je verkoopt er ook geen boeken mee). Volgens Keen is Wikipedia prima geschikt als eerste stap voor de

mediageletterde internetgebruiker die op zoek is naar informatie en die kritisch tot zich neemt. Maar de minder geschoolden – er komen wereldwijd straks 2 miljard nieuwe internetters bij – beschouwen de informatie al snel als waarheid. Waarheden die door anonieme websurfers, of Wikipedianen met een bijnaam, worden toegevoegd en aangepast. Het massale karakter van Wikipedia is ook een misvatting. Heeft u zelf weleens een fout op Wikipedia hersteld of iets nuttigs toegevoegd? Grote kans van niet. Nederland telt iets meer dan 160.000 geregistreerde Wikipedianen, grofweg 1 procent van de bevolking, van wie de meesten in de praktijk nauwelijks meedoen. ‘Het is een nieuwe oligarchie, nog anoniem ook’, aldus Keen. Het stimuleerde mij nog eens goed na te gaan wie mijn naam op Wikipedia zette. Het blijkt IPadres 213.46.1.82 te zijn. En zijn andere interesses zijn ‘spaarloon’ en ‘Chriet Titulaer’. Ik heb direct maar het een en ander aan mijn lemma toegevoegd. Ik zou er maar niet al te veel op vertrouwen als ik u was.

Huzaar Ronald van Dort (26) verloor door een bermbom beide benen overtuigen geen papavers meer te verbouwen. We zijn nu bezig met een programma voor alternatieve gewassen. Nederland helpt ons daarbij. We komen er wel’, zegt Hamdam in perfect Engels.

Fruitbomen

Actueel 5



    

Bij aanslagen met bermbommen vallen slachtoffers. Ridderkerker Ronald van Dort (26) raakte bij een aanslag zwaar gewond en verloor beide benen. In de buurt van de aanslag was een verdelgingsteam aan de slag. Volgens minister van Defensie Van Middelkoop was de coördinatie tussen het team en de Nederlandse militairen belabberd. ‘Waar we zo bang voor waren, is nu werkelijkheid geworden. Nog één patrouille voor hij terug naar Nederland zou komen. Net je wiel op een verkeerde plek en door een laffe bom… heel je leven naar de kloten!’, schrijft Ronalds zus op haar Hyves-pagina.

Hearts and minds Jorrit Kamminga van de internationale denktank Senlis Council windt er geen doekjes om: ‘Er gaan nog veel meer Nederlandse slachtoffers vallen. De belangen van de drugshandelaren zijn enorm. Het vernietigen van de papavers is de stomste strategie die je kunt volgen. Hier

win je geen hearts and minds mee. De armste boeren hebben vanwege het gebrek aan alternatieven maar twee opties. Of verhongeren, of doorgaan met de teelt van papavers. Dat is dus een makkelijke keuze als je een gezin hebt te voeden. Er zijn wel een aantal compensatieregelingen beloofd, maar die zijn nooit van de grond gekomen.’ Minister Bert Koenders van Ontwikkelingssamenwerking is tegen vernietiging zonder alternatieven. Maar ook hij is afhankelijk van het souvereine besluit van de Afghaanse president Karzai. Het liefst zou Koenders Uruzgan omtoveren in een soort Betuwe. Maar dat kost tijd en geld. En daar ontbreekt het aan. Voor de bouw van het kantoor van de Counter Narcotics Police Afghanistan in de provinciehoofdstad Tarin Kowt, heeft ons land 1,3 miljoen dollar uitgetrokken.

Oorlogsleed De Amerikanen en de Britten dringen aan op hardere antidrugs-maat-

regelen. Het dreigement om de papavervelden ook chemisch vanuit de lucht te vernietigen is nog niet

Als mijn papaver– velden worden omgeploegd, ben ik failliet

De vraag is alleen: wat moet je dan? Het is een feit dat met de opbrengsten van de papaverteelt onder andere het internationale terrorisme wordt gefinancierd. Jorrit Kamminga: ‘Gebruik de papaverteelt niet om heroïne te maken, maar om medicijnen te produceren,

zoals morfine. Streng gecontroleerd natuurlijk. Je krijgt dan Afghaanse morfine die geëxporteerd kan worden naar landen als Italië en Duitsland, waar ze een tekort hebben. Natuurlijk lekt er dan opium weg naar het illegale circuit, maar alles is beter dan de huidige situatie.’ P

uitgevoerd. Maar wat niet is kan nog komen. Jorrit Kamminga van internationale denktank Senlis Council houdt zijn hart vast: ‘Die strategie is in Colombia de afgelopen jaren totaal mislukt. Los van het feit dat je daarna moeilijk andere gewassen kunt verbouwen, zou chemische vernietiging ook nog eens een negatieve psychologische werking hebben. De bevolking zou weer het idee hebben gebombardeerd te worden. En de Afghanen hebben al heel wat oorlogsleed meegemaakt.’

Van Dale geeft antwoord

Weerbericht Nederland Zaterdag

Zondag

Vandaag komen er hier en daar wat buien voor, maar de zon is af en toe te zien. In de middag is de zuidwestenwind matig, op de Wadden staat een vrij krachtige wind. De middagtemperatuur ligt tussen 10 en 13 graden. In de nacht koelt het af tot 1-5 graden.

Morgen is het bewolkt en kan er aardig wat neerslag vallen, met name in de ochtend. Er staat een zwakke tot matige wind. In de avond neemt de neerslagkans af en trekt de regen naar het oosten weg. De middagtemperatuur ligt rond 10 graden. In de nacht naar maandag koelt het af tot 3-4 graden.

Houdoe Wie wil weten wat voor soort groeten er zijn, kan in een digitaal woordenboek sterretje-groet intikken. In de elektronische Grote Van Dale kom je dan tot zeventien verschillende groetsoorten, die nog aangevuld kunnen worden met groetsoorten waarvan de benaming uit twee woorden bestaat, bijvoorbeeld: Joodse groet (sjalom), Arabische groet (salam aleikum), Hawaïaanse groet (aloha), Japanse groet (banzai) en Engelse groet (een benaming voor het Ave Maria). De zeventien éénwoordgroetsoorten die Van Dale noemt, zijn: ochtendgroet en avondgroet, kerstgroet en nieuwjaarsgroet, Hitlergroet of nazigroet en judasgroet, wapengroet, carnavalsgroet, padvindersgroet, kanselgroet, mijnwerkersgroet, tegengroet, vredegroet, vrijmetselaars-

groet en welkomstgroet (welkom; wees gegroet; hé, ouwe rukker). De groet die onmiskenbaar het productiefst is, is de afscheidsgroet. Daarvan bestaan er tientallen, zoals: vaarwel, toedeloe, tabee, adieu, de ballen, los ballos, bye, dag, dáág, dagdag, groetjes, de groeten, aju, aju paraplu, tot in de pruimentijd, de rozen, het beste, saluut (en de kost en de wind van achteren), hou je taai, doeg, doei, later, tot ziens, ik ga je zien, auf wieder schnitzel en houdoe. Ze staan niet allemaal in Van Dale, maar die laatste wel. Houdoe rukt op als afscheidsgroet. Van oorsprong is het een Brabantse groet, afgeleid van ‘hou du goed’. Inmiddels hoor je hem ook wel buiten Brabant. Wie er zich ook aan wil wagen, doet er goed aan de klemtoon op de eerste lettergreep te leggen. Hóúdoe. p

Selectie tijdelijke wijzigingen ov: Rotterdam (bus/tram/metro) De Rotterdam Marathon op zondag 13 april 2008 De meeste lijnen van de RET en Arriva rijden op deze dag een aangepaste route of vervallen geheel. Houdt u rekening met extra reistijd.

Doetinchem (bus) Asfalteringswerkzaamheden Syntuslijnen 23, 24, 25, 29, 51, 74 en 82. Halte Gemeentehuis vervallen. Den Haag (bus) Werkzaamheden Weimarstraat HTMlijnen 14 richting ScheveningenNoorderstrand en Nachtbus 3 richting Centrum/Buitenhof. Halte Kamperfoeliestraat vervallen.

Assen (bus) Wegwerkzaamheden Arrivalijnen 4, 5, 7, 20, 50, 51, 83 en 116, Halten Zuidersingel en Weiersstraat vervallen. TREINVERKEER Amsterdam Centraal-Utrecht Centraal, Woerden (trein) • 12 en 13 apr

Zaandam-Hoofddorp (trein) • 12 en 13 apr Schiphol-Utrecht Centraal (trein) • 12 en 13 apr Vlissingen-Roosendaal (trein) • 22 mrt t/m 21 apr Amsterdam Centraal-Köln HbfFrankfurt (M) Hbf-Basel SBB (trein) • 12 en 13 apr Internationaal

Elektronisch groot woordenboek Nederlands

Respons

6



 
 


  


   3 4 #

# 4

   5

     #

#  6  

      # $ 
   
  77 #

 

 *
   

     

 
   
    

   4 #

#    
   $
 # 
 

 899:  0

 0
   3
 4 4

# $ 




#
  $$

;  

 
   ! ' !)   *
      
  
   !  
   


   
 $    #

# $  
 

 '# )


  

  5 
 
 
  # 
  $ 
     0$5

 




 
  




    


          


    

 



 
   

 


 
     






 


  



    
 
   ! "
  
    

    #    $
 
  

 $  

 &
   
 
  

# 
 &

 
 

 



   & '()    $ *+ 
 ' 

 ,  )   
   
  
 
 

  
  -  
             

 
 
  

   #





 &
 #   $     * 
    $
     $  
 
   
 

   $ 
  
 
#
   
   
  

 $    

   $
  
   
    




        


   *
 #   #  
  #
  
   .$
  
   


   
      

  
  
      /*$ 
 
 
#

  
  
 




 
 %  
  
  !

   & '()  
 

     *'+)$

   


 
 $.,
 
 &  
  
     
 

 &   
  
 $  
 
 
 
,
  -  $

 
  $

   &
  


 



 *
   !5 << 8= $
  $ $    
  
"

    %2- 6 ; >?9>@ A99> * / 
  
B>8A:C ;2

1  9>9 89= =8 88 2   
$  2 
B %

6D 


 5 
 
#
 




, (
    

  0$   

 $


  
     12   $$   
  !

       !     "  

E  




   

             

   

 &


 "
  ! & 
  >9999   
 >999        
  #

 *
  3
 
 -  
#

   

       


 !F
  
 $  

  
   $     

E  


"


   /" 
  
 >>9  
 

 

5 
 




  
   
  $ 
 #
 
 $ #   


    $ $  

 

$  
 
#

 
   
 6  

 



G   ;3% ( "* 
$  
 
  %  

  
  

 
  "

 * $

   

 

$

      
 #
 
 
 



 


  
  6    

  $.



5#

  
A8 C9
,
  
 6
 

0
  ! 
 #

# >>


  


  58=$
""
D 


 9>9 89==888

 "
4
 D 


   989 @9C 88 88  


  
>8=>A ;25
 
#
 





  
0 ;25
 
#
 










   

   
  
 

              



 
 


Sport 7

Marathon Rotterdam Nederlandse favoriet Luc Krotwaar is topfit

De blanke Keniaan M 28ste editie Parcours

sneller dan ooit

M Kwalificatie Peking Krotwaar verwacht de een na beste marathon van zijn leven te lopen Toine Rongen ROTTERDAM

Voor Luc Krotwaar is de marathon van Rotterdam de enige kans om zich voor Peking te kwalificeren. De voorbereiding van de 40-jarige beroepsatleet had tot woensdag plaats in het trainingscentrum van Lornah Kiplagat in het Keniaanse Iten. Luc Krotwaar behoort met 25 hoogtestages tot het meubilair van het High Altitude Training Centre (HATC). Hij trainde wekenlang in de zuigkracht van een tiental toplopers, onder wie de winnaar van de Eindhovense marathon van 2007 Philip Singoei (2.07.57 uur). Twee dagen voor de start keerde de blanke Keniaan terug naar Nederland. Deze late terugkeer past in zijn planning. ‘Onderzoek toont aan dat twee tot drie dagen na een hoogtestage je vorm piekt’, vertelt Krotwaar. ‘Dat geldt overigens niet voor iedereen, maar ervaring wees uit dat ik dan op mijn best ben. Verder heeft het HATC een zwaar en heuvelachtig parcours en is het lekker zomers weer.’ Mocht het extreem warm zijn in Rotterdam, zoals vorig jaar, dan heeft de stage volgens Krotwaar een voordeel. ‘Mijn spieren zijn daardoor warmer en sterker. Is het koud, dan kan ik me daar goed op kleden. Verder heeft trainen in Nederland in de vaak koude, miezerige maanden voor Rotterdam het nadeel dat je spieren niet gewend zijn aan mogelijk warm weer.’ Krotwaar moet finishen onder de 2.10 om de limiet voor Peking te halen. Daartoe dient hij zijn persoonlijk record met 13 seconden te verbeteren. Een andere optie is finishen bij de eerste zes op de zoge-

Sport

Fakkel

Johan Faber

„

Er is een nieuwe Olympische sport: doof de fakkel. Een discipline voor behendige atleten, die in staat zijn om in een paar seconden door een veiligheidscordon te breken. Je moet in ieder geval hard kunnen lopen, en tegelijkertijd de tackles van je tegenstanders kunnen ontwijken. American Football-spelers en rugbyers lijken me erg geschikt voor doof de fakkel, maar misschien is het ook wel iets voor tienkampers of – wie weet – voetballers. Ik denk bijvoorbeeld aan Ademayor van Arsenal, of aan Jaap Stam in zijn beste dagen; spelers die door roeien en ruiten gaan. Ben je na een slalom door de beveiliging eenmaal bij de fakkel,

noemde verschoonde lijst. ‘Ik ga voor het laatste’, aldus Krotwaar die zichzelf meer ziet als een intuïtieve wedstrijdloper dan als een machinale tijdloper. Zijn strategie: ‘Slim en zuinig lopen, waarna ik op de laatste 10 tot 12 kilometer naar voren schuif.’ Toch spookt het parcours door zijn hoofd. ‘Weet jij of dat zware stuk in Zuid, van kilometer 19 tot 23, nu inderdaad wordt omgelegd?’ Volgens marathon-directeur Mario Kadiks is dat inderdaad het geval. ‘Daardoor

Biologische leeftijd zegt niks, het gaat om de mentale en fysieke leeftijd krijgen de lopers bij Laan op Zuid de wind langer in de rug. Verder zijn de verhogingen van 8 en 9 meter die normaliter op het laatste deel van het parcours lagen, nu al in de eerste 10 kilometer genomen. Het parcours is daardoor sneller dan ooit. Bovendien wordt er weinig wind en een temperatuur van 13 graden voorspeld. Wereldrecordweer.’

Prijzenbudget Rotterdam hoort met Berlijn, Londen en Chicago tot de snelste marathons ter wereld. De atleten kunnen hun persoonlijk record verbeteren, nationale en internationale records verbeteren en tijdens dit olympische jaar kunnen ze aan hun thuisfront vormbehoud tonen of zich, zoals Krotwaar, direct kwalificeren. De organisatie beschikt dit jaar over ruim tien tempolopers onder wie de Keniaan Abel Kirui die in september in Berlijn in 2.06.51 finishte. Het totale prijzenbudget steeg met 5 procent tot 750.000 euro. Elf deelnemers hebben een persoonlijk record van onder de 2.08 uur. Onder hen de Keniaan Rodgers Rop, die vorig jaar vanwege de hitte uitviel, maar twee weken later in Hamburg in een persoonlijk record van 2.07.32 finishte.

dan moet je die vlam natuurlijk ook nog daadwerkelijk doven. Hoe doe je dat? Met je blote handen, zoals sommige mensen een kaars doven met duim en wijsvinger? Of kun je die vlam gewoon uitblazen? Ik zou het niet weten, maar ik ga ervan uit dat de activisten die met ‘doof de fakkel’ zijn begonnen daar goed over hebben nagedacht. Je mag wat vindingrijkheid verwachten, want improviseren in de hitte van de strijd hoort ook bij sport. Voor doof de fakkel moet je tegen een stootje kunnen. Op het nieuws zag ik dat de vlam op zijn tocht door onder andere Londen, Parijs en San Francisco niet alleen werd bewaakt door plaatselijke dienders, maar ook door tientallen grimmig kijkende mannetjes. Chinezen zo te zien, gekleed in blauwwitte trainingspakken. Ik zag ook hoe deze mannetjes een aantal demonstranten hardhandig tegen de grond werkten. Vaak waren dat niet eens deelnemers aan doof de fakkel. Een man die een vlag van Tibet toonde, werd door drie trainingspakken tegelijk besprongen. Na enige research kwam ik er achter dat het hier gaat om dertig eliteleden van de Chinese Gewapende Volkspolitie. Laat die naam even een minuutje op u inwerken, en probeert u zich dan eens voor te stellen wat ons straks in Peking te wachten staat aan ‘veiligheidsmaatregelen’. Trouwens: mogen die Chinese houwdegens overal zomaar doen

Een andere favoriet is zijn landgenoot Solomon Bushendich die vorig jaar in Amsterdam zegevierde met 2.08.52. De Fransman El Himer liep zijn record al in 2003 en wel in Parijs (2.06.48), maar hij kiest dit jaar niet voor de Franse hoofdstad maar voor de Maasstad. Bij deze elite ontbreekt Kamiel Maase. De 36-jarige Nederlands kampioen en recordhouder (2.08.21, 2007 Amsterdam) is al genomineerd en moet ‘slechts’ vormbehoud tonen. De biochemicus focust zich daarom op de 25 kilometer in Berlijn op 4 mei.

zijn tegenstanders bezig. ‘Wie zondag mijn concurrenten zijn? Geen idee. Ik hou me alleen bezig met mezelf, de enige op wie ik controle heb.’ p

Echte wedstrijdloper De bondscoach van de lange afstandslopers, Bram Wassenaar, is over de kansen van Maase optimistisch. ‘Loopt hij de 20 kilometer in 1.01 uur dan is plaatsing al een feit’, zegt hij. ‘Kamiel loopt die afstand zelfs binnen een uur.’ Ook over Krotwaar is Wassenaar positief. Ook al is die veertig jaar. ‘Biologische leeftijd zegt niks, het gaat om mentale en fysieke leeftijd. Krotwaar is topfit en hij is een echte wedstrijdloper.’ Mocht Krotwaar zich zondag kwalificeren, dan verwacht de bondscoach veel van hem in Peking. Veel toplopers onder wie wereldrecordhouder Haile Gebrselassie (2.04.26) laten de marathon vanwege de Pekingse smog, hitte en luchtvochtigheid schieten. Anderen prefereren lucratievere wedstrijden. ‘Dat vergroot Lucs kansen’, concludeert Wassenaar. Krotwaar zelf houdt zich niet met

alsof ze thuis zijn? Blijkbaar. Ik vond de hele quasi-mystieke symboliek rond de ‘Olympische gedachte’ altijd al een beetje naargeestig. Het ontsteken van een ‘vlam’, het afleggen van een ‘Olympische eed’: typisch de folklore die je associeert met een politiestaat. Het meest angstaanjagende is nog wel dat iedereen het zo bloedserieus neemt, alsof de wereldvrede op het spel staat. De Olympische Spelen zouden een stuk leuker zijn zonder die loodzware rituelen. En dan die spookachtige, wereldomspannende fakkeltocht. Wie verzint zoiets? Adolf Hitler. In de aanloop Spelen van Berlijn van 1936 zocht Hitler naar een geschikte manier om het Derde Rijk zogezegd over de grenzen te promoten. De oplossing: een twaalf dagen durende fakkeltocht van Olympia naar Berlijn. Voor een groot deel door de landen die een paar jaar later door de Wehrmacht onder de voet werden gelopen (over promotie gesproken). Sindsdien is de fakkeltocht onderdeel van de ‘Olympische traditie’. Doof de fakkel! Go, go, go! De winnaar verdient geen medaille, maar wel op zijn minst een compliment.

„

HOLLANDSE HOOGTE

Intern accountmanager bancair Commercieel binnendienst bancair

JIJ?

Adviseur hypotheek & vermogen

Doe met ons mee! Nieuwe uitdagingen? š
?d^ekZ[b_`a
[d
Xe[_[dZ
m[ha5
š
M_b
`[
c[[h
f[hieedb_`a[
WWdZWY^j5
š
;[d
]e[Z
X[jWWbZ[
lWij[
XWWd5 A_`a
id[b
ef
www.doemeemetnig.nl
leeh
c[[h
_d\ehcWj_[
e\
X[b
edi
ef
&)+
,(+&+&+

NIG Midoffice is een onderdeel van de Nederlandse Interim Groep

8

Achtergrond



 
 


Amerikaanse soldaten bij het Qadisiyah-monument in Bagdad, maart 2008.

REUTERS

Verzin een vijand Een complot van kwaadwillende schurken is het mooiste excuus om een oorlog te beginnen. Zie Bush versus Irak, nu 5 jaar geleden. Hoe Amerika bij conflicten de waarheid een handje helpt. De geschiedenis van de VS biedt veel voorbeelden van het uitlokken van oorlogen

Marcel Hulspas

N

obel, noodzakelijk en gerechtvaardigd. Zo omschreef president Bush onlangs de oorlog in Irak. Maar buiten het Witte Huis geldt de oorlog, die zich nu al vijf jaar voortsleept, als een uitzichtloze, mislukte, en vooral niet-noodzakelijke militaire operatie. De officiële reden om het land binnen te vallen was dat dictator Saddam Hoessein Al-Qaida zou steunen, en over massavernietigingswapens zou beschikken. Beide beschuldigingen bleken nergens op gebaseerd. Sterker nog; ze werden bewust gefabriceerd om een inval te rechtvaardigen. Al ruim vóór de aanslagen van 11 september 2001 werd een dergelijke inval aanbevolen door conservatieve denktanks, nauw verbonden met het Witte Huis. Maar dergelijke leugens zijn niet nieuw: in de geschiedenis van de Verenigde Staten is het wel vaker voorgekomen dat men een provocatie verzon, om een ‘gerechtvaardigde’ oorlog te kunnen starten. Een jaar voor 9/11, in september 2000, publiceerde de conservatieve denktank Project for the New American Century (PNAC) een rapport, onder andere opgesteld door vice-president Dick Cheney, zijn stafchef Lewis Libby, minister van Defensie Donald Rumsfeld en zijn onderminister Paul Wolfowitz, waarin aangeraden werd de Amerikaanse oliebelangen veilig te stellen door een legermacht te stationeren in het Midden-Oos-

ten. Het slepende conflict met Saddam Hoessein zou een goed excuus (‘the immediate justification’) kunnen zijn maar ‘the need for a substantial American force presence in the Gulf transcends the issue of the regime of Saddam Hussein.’ In februari 2001 waarschuwde een andere conservatieve denktank, het Baker Institute of Public Policy, in een rapport opgesteld in opdracht van Cheney, dat Irak ’een destabiliserende invloed op de levering van olie’ had, en ‘militaire interventie’ daarom noodzakelijk was. De vraag was: met welk excuus kon men daar militairen stationeren? Vijf maanden later kaapten Al-Qaida-terroristen vier vliegtuigen. Twee toestellen boorden zich in de Twin Towers en één in het Pentagon (nummer vier stortte neer in Pennsylvania). In de maanden daarna produceerde het Witte Huis een ware stortvloed van ‘bewijzen’ voor nauwe banden tussen Al-Qaida en Irak, en voor de aanwezigheid van massavernietigingswapens in dat land. Medewerkers van het (links-liberale) Center for Public Integrity berekenden dat president Bush en zeven topbestuurders, waaronder Cheney, minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell en veiligheidsadviseur Condoleeza Rice, tussen 9/11 en de inval in Irak in maart 2003 in totaal 935 keer gelogen hebben. Het dieptepunt was de toespraak van Colin Powell tot de VN-veiligheidsraad, waarin hij ‘bewijzen’ voor massavernietigingswapens presenteerde. Deskundigen maakten er gehakt van. Het maakte niets uit. Amerika wilde Irak binnenvallen. En snel. Het voortdurende gehamer op de aanwezigheid van massavernietigingswapens (die nooit zijn gevonden)



    

lijkt achteraf volkomen irrationeel – maar dat was het niet. Wie een oorlog wil beginnen, wil het liefst zélf bepalen wanneer die oorlog uitbreekt, maar wil óók dat de tegenstander daarvoor de schuld krijgt. Het is dus verstandig niet passief af te wachten tot de vijand over de schreef gaat, maar zelf een provocatie te fabriceren die de mogelijkheid biedt de vijand ‘terecht’ aan te vallen wanneer dat het beste uitkomt. De massavernietigingswapens waren het perfecte excuus: omdat ze een permanente ‘bedreiging’ vormden, kon de VS zelf bepalen wanneer ze zou aanvallen, en de schuld ging naar de leugenaar Saddam Hoessein. Het gaat hier om een oude tactiek. De geschiedenis van de Verenigde Staten biedt veel voorbeelden van samenzweringen op het hoogste niveau, gericht op het uitlokken van oorlogen en het misleiden van de publieke opinie.

Uitlokken van oorlog Een van de eerste voorbeelden is het uitlokken van de Spaans-Amerikaanse oorlog van 1898. Inzet van de strijd was Cuba, of beter: de suikerproductie op het eiland. De Amerikaanse suikerbaronnen wilden de lastige dictator Weyler verdreven hebben, en betaalden krantenmagnaat William Randolph Hearst voor een agressieve anti-Spaanse perscampagne. Oorlog werd onvermijdelijk, en een excuus werd spoedig gevonden. Op 15 februari vond er een zware explosie plaats aan boord van de Amerikaanse kruiser Maine, in de haven van Havana. Het schip zonk. De kapitein verklaarde naderhand dat de explosie veroorzaakt was door kolenstof in het ruim, maar president McKinley beweerde dat het schip door de Spanjaarden getorpedeerd was en verklaarde Spanje de oorlog. Cuba werd door de Amerikanen ‘bevrijd’. Een later onderzoek aan het wrak van de Maine toonde aan dat de kapitein gelijk had. Er is nooit een torpedo afgevuurd. Veel minder bekend is de beschuldiging dat de Japanse overval op de Amerikaanse vlootbasis Pearl Harbor, in december 1941, door Washington was uitgelokt. Alle schoolboekjes vermelden dat het om een laffe verrassingsaanval ging – maar dat is waarschijnlijk een vrome leugen. De relatie met Japan was uiterst gespannen, vooral vanwege de groei van de Japanse oorlogsvloot. Dat de Japanners in geval van oorlog Pearl Harbor zouden aanvallen, lag voor de hand. Daar lag het grootste deel van de Amerikaanse vloot, praktisch onbeschermd. En het lijkt erop dat Roosevelt de Japanners heeft aangezet om toe te slaan. De inlichtingendiensten hadden hem verzekerd dat als de VS de export van benzine naar Japan zou stoppen, de Japanners gedwongen waren om aan te vallen. Roosevelt stopte de export van benzine. Daarnaast liet hij de moeizame vlootonderhandelingen met de Japanners vastlopen, en gaf hij de marine de opdracht de vloot zo te stationeren dat ze extra kwetsbaar werd. De marineleiding protesteerde, maar Roosevelt zette door. Bij wijze van straf kreeg de marinestaf geen inzage meer in gedecodeerde Japanse berichten – berichten waaruit de marine gemakkelijk had kunnen afleiden waar en wanneer de Japanners zouden aanvallen. En zo konden de Japanners ongestraft Pearl Harbor overvallen. Negentien grote slagschepen werden vernietigd; 2400 man marinepersoneel kwam om. En dat waarschijnlijk alleen maar om ervoor te zorgen dat de Japanners de schuld kregen voor de uitbreiding van de oorlog. De Amerikaanse deelname aan de Vietnam-oorlog was in ieder geval zeker gebaseerd op leugens. Begin 1964 was er officieel alleen sprake van een oorlog tussen het communistische Noord-Vietnam en Zuid-Vietnam (een militaire dictatuur), waarbij Amerikanen het Zuid-Vietnamese leger bijstonden als ‘adviseurs’. Washington wilde echter dolgraag een actievere rol spelen en de communisten verjagen. Dus werd een NoordVietnamese provocatie verzonnen. In augustus 1964 maakte president Johnson bekend dat de Noord-Vietnamezen tot twee maal toe een ‘onschuldig’ Amerikaanse schip in internationale wateren hadden aangevallen. Het betreffende schip, de Maddox, was echter helemaal niet onschuldig: het assisteerde bij luchtaanvallen op het Noord-Vietnamese leger en werd daarom een keer door Noord-Vietnamese schepen belaagd. De Amerikanen verzonnen vervolgens een tweede aanval op het ‘onschuldige’ schip, zogenaamd uitgevoerd met torpedo’s. En vanwege deze ‘oorlogsdaad’ gaf Johnson opdracht Noord-Vietnam te bombarderen. Een paar maanden later gingen de eerste Amerikaanse troepen in Vietnam aan land. Het was het begin van de meest rampzalige oorlog uit de Amerikaanse geschiedenis – vóór de inval in Irak.

Derde Wereldoorlog De meest beruchte verzonnen provocatie vond plaats tijdens de Zesdaagse oorlog tussen Israël en Egypte, in juni 1967. Als deze operatie, een samenzwering tussen Israël en de VS, een succes was geworden, was toen wellicht de Derde Wereldoorlog uitgebroken. Doelwit was de USS Liberty, een oud bevoorradingsschip dat ingezet werd voor inlichtingenwerk. Tijdens de oorlog voer ze voor de kust van Egypte, om het radioverkeer van beide partijen te onderscheppen. Niet ver van de Liberty voer de Amerikaanse Zesde vloot, en er was ook een Russisch smaldeel in de buurt. De Liberty werd op 8 juni gespot door Israëlische verkenningsvliegtuigen, maar de bemanning maakte zich geen zorgen. Israël en de VS waren bondgenoten en het schip was zo Amerikaans als maar kon. Die middag echter verschenen twee Israëlische jagers aan de horizon die de Liberty, tot afgrijzen van de bemanning, begonnen te bestoken met raketten. Het schip was ongewapend en de wanhopige kapitein vroeg de nabijgelegen USS America om luchtsteun. Die werd toegezegd, maar even later, op last van minister van Defensie Robert McNamara himself, weer teruggeroepen. Prompt verschenen twee nieuwe Israëlische toestellen die het schip met napalm bombardeerden, en nog eens drie Israëlische torpedomotorboten die topedo’s afvuurden. Ze verdwenen weer, waarschijnlijk in de veronderstelling dat ze het schip de genadeklap hadden gegeven, maar de inmiddels volledig kapotgeschoten

Liberty bleef wonder boven wonder drijven. Op zijn laatste krachten bereikte het Malta. De Israëlische aanval had 34 Amerikaanse zeelieden het leven gekost; er waren tweehonderd gewonden. Het is duidelijk dat de USS Liberty met man en muis had moeten vergaan, zodat niemand zou kunnen navertellen wie de aanvallers waren geweest. Volgens sommigen was het een Israëlisch plan: als Egypte de schuld kreeg, zou de VS wellicht openlijk hun kant kiezen. Maar Egypte had op dat moment geen luchtmacht van betekenis. Het is veel waarschijnlijker dat de aanval een Israëlisch/Amerikaans complot was, waarbij de Russische vloot de schuld had moeten krijgen. Israël stond op dat moment op het punt om Ruslands bondgenoot Syrië binnen te vallen, om de strategisch belangrijke Golanhoogte te veroveren. Die aanval zou een gevaarlijke escalatie van de Koude Oorlog betekenen, en Israël zou daar de schuld van krijgen – tenzij de VS en Israël, de Russen van agressie konden beschuldigen. Een ‘Russische aanval’ op de USS Liberty zou perfect in dit plaatje passen. Maar het complot mislukte. De Russen konden niet als agressor afgeschilderd, en de VS konden de Israëlische aanval op Syrië niet onvoorwaardelijk steunen. Als de USS Liberty was vergaan, was dat wellicht het begin geweest van de Derde Wereldoorlog.

Diep wantrouwen Israël bood naderhand zijn excuses aan voor de ‘tragische vergissing’. Toen de Amerikaanse marine een onderzoek instelde, kreeg de onderzoekscommissie van het Witte Huis de geheime opdracht dat zij tot dezelfde conclusie diende te komen. De hele affaire raakte volkomen vergeten. Nu, veertig jaar later, is zoiets ondenkbaar. Dankzij de aanslagen van 9/11, en de vloedgolf aan complottheorieën die daarna losbarstte, heeft de Amerikaanse bevolking absoluut geen vertrouwen meer in haar eigen overheid. De rol van de traditionele media is hierbij vrijwel uitgespeeld, zo lijkt het. Geen enkele serieuze krant, radio- of televisiestation heeft ooit beweerd dat de Amerikaanse overheid op wat voor manier dan ook medeplichtig was aan de aanslagen van 9/11. En toch is driekwart van de Amerikanen ervan overtuigd dat de regering-Bush de terroristen in de gaten hield, maar ze bewust hun gang heeft laten gaan omdat een aanslag de regering wel goed uitkwam. Eenderde van de Amerikanen is er zelfs van overtuigd dat de regering betrokken was bij het complot. Dat diepe wantrouwen is slechts voor een deel te danken aan boeken als David Griffins The New Pearl Harbor, of documentaires zoals Michael Moore’s Fahrenheit 911, maar veel meer aan de honderden internetsites waarop voortdurend dezelfde ‘dwarse’ feiten worden herhaald. Zo staat vast dat de

Driekwart van de Amerikanen denkt dat de regeringBush de terroristen bewust hun gang liet gaan

Achtergrond

9

GLEIWITZ 1939: HITLERS EXCUUS

In de zomer van 1939 was duidelijk dat een oorlog tussen nazi-Duitsland en Polen niet lang meer op zich zou laten wachten. Nadat alles in gereedheid was gebracht voor de inval, besloot Berlijn om zelf voor een ‘Poolse’ provocatie te zorgen. Op 31 augustus overviel een eenheid van de Sicherheitsdienst, verkleed in Poolse uniformen, de radiozender in het Duitse stadje Gleiwitz (het huidige Poolse Gliwice), dicht bij de toenmalige Poolse grens. Ze zonden enige provocerende oproepen uit en werden daarna door Duitse soldaten ‘verdreven’. (Speciaal voor de pers liet men op het terrein een paar dode concentratiekampgevangen achter, gehuld in Poolse uniformen.) De volgende dag sprak Hitler de Rijksdag toe: ‘Polen heeft hedennacht voor de eerste maal op ons eigen territorium op ons geschoten. Sedert 5.45 uur wordt er teruggeschoten. En van nu af aan wordt bom met bom vergolden! Wie zich niet aan de regels van humane oorlogsvoering houdt, kan van ons niet anders verwachten dan dat wij hetzelfde doen.’ Het uitroeien van de Poolse natie kon beginnen.

GEEF CASTRO DE SCHULD

De verovering van het eiland Cuba in 1959 door communistische rebellen onder leiding van Fidel Castro, was voor de Amerikaanse regering een enorme schok. Die vernedering werd nog groter nadat een door de CIA op touw gezette invasie door Cubaanse ‘vrijwilligers’ (in de Varkensbaai, in april 1961) uitliep op een bloedige nederlaag. Vanaf dat moment zocht het Amerikaanse leger naar een excuus om Cuba binnen te vallen. En men was daarbij bereid heel ver te gaan, zoals blijkt uit een (recent onthuld) geheim rapport, opgesteld in maart 1962, met de codenaam Operation Northwoods. In dat rapport worden voorstellen gedaan voor aanslagen in eigen land, uit te voeren door de CIA, waarvan Cuba dan de schuld zou krijgen. Een mogelijkheid was een aanval op een passagiersvliegtuig, uit te voeren door een CIA-toestel in Cubaanse vermomming. Andere voorstellen waren moordaanslagen op prominente tegenstanders van Castro, bomaanslagen in wijken van Miami waar veel gevluchte Cubanen woonden, en het ontketenen van ‘communistische’ rellen in grote steden zoals Washington. De opstellers wezen ook op de mogelijkheid het ‘incident’ met de Maine, uit 1898, te imiteren: blaas een schip op in de haven van Guantanamo (toen net als nu een Amerikaanse enclave op Cuba), geef de Cubanen de schuld, en zet het leger aan land.

SPOOKONDERZEEËRS

In oktober 1981 liep een Russische onderzeeboot aan de grond tussen de eilanden voor de Zweedse kust. De onderzeeër had overduidelijk een spionagemissie, en Zweden protesteerde bij de Russische autoriteiten. Maar dat was maar het begin. In de maanden daarna doken er geregeld ongeïdentificeerde duikboten op langs de Zweedse kust; ze drongen zelfs door in de marinebasis Muskö. De wereldpers streek neer in Zweden om verslag te doen van deze mysterieuze ‘spookonderzeeërs’, die tot eind 1982 werden gesignaleerd. Ook al werden de daders nooit boven water gehaald, en ook al ontkenden de Russen iedere betrokkenheid: iedereen was ervan overtuigd dat Moskou op deze manier Zweden wilde intimideren, en de Zweeds-Russische relaties werden buitengewoon kil. Pas jaren later bleek dat de Russen er echt niets mee te maken hadden: de onderzeeërs waren Amerikaans en mogelijk Brits, en de clandestiene operaties werden in het diepste geheim gecoördineerd met enkele hoge Zweedse marineofficieren. De Zweedse opperbevelhebber Gustaffson en de Zweedse regering zaten niet in het complot – dat immers bedoeld was om de pas aangetreden socialistische regering van Olof Palme op te zetten tegen de Russen.

CIA ruim van tevoren gewaarschuwd werd door niet minder dan elf buitenlandse inlichtingendiensten, vaak zeer gedetailleerd, voor terroristische aanslagen, uit te voeren door Al Qaida-leden met behulp van vliegtuigen. De terroristen zélf zijn meerdere keren door FBIagenten en particulieren als ‘verdacht’ aangegeven bij de FBI en de CIA. Waarom is met al die aanwijzingen niets gedaan? Openbaar aanklager John Loftus was achteraf keihard in zijn oordeel: ‘The information provided by European intelligence services prior to 9/11 was so extensive that it is no longer possible for either the CIA or FBI to assert a defence of incompetence.’ Incompetent – of stiekem op de hoogte? Liet men de terroristen begaan? Zagen sommigen de naderende aanslag wellicht als de perfecte provocatie om Irak aan te kunnen vallen? Zo niet, waarom werden de gekaapte toestellen dan niet door straaljagers onderschept, zoals dat hoort? Andrews Air Force Base, vlakbij Washington, was daartoe niet in staat. De jagers moesten van héél ver komen, en kwamen dus te laat. Hoe is het mogelijk dat vele uren nadat de Twin Towers waren ingestort, nog een derde flatgebouw (WTC building 7) plotseling instortte? Hoe konden de Twin Towers überhaupt zo gemakkelijk ineenstorten? Zaten in die drie gebouwen wellicht explosieven verstopt? Hoe kon terrorist Hani Hanjour, een halfopgeleide amateur-piloot, een Boeing 757 onder controle houden en exact in het Pentagon boren? Waar waren de brokstukken van dat toestel? Deze, en nog veel meer vragen circuleren op internet, op de honderden sites die worden onderhouden door duizenden achterdochtige amateuronderzoekers. Uiterst achterdochtige, vaak ronduit paranoïde amateuronderzoekers – maar wie de Amerikaanse geschiedenis kent, vraagt zich af: zijn ze wel paranoïde genoeg? p

Word jij onze nieuwe collega? Ben je net afgestudeerd of studeer je binnenkort af voor de richting HEAO (BE) of een logistieke opleiding (HBO/WO), dan ben jij degene die wij zoeken. Als onafhankelijk advieskantoor biedt KTL-Nederland een breed scala aan adviesdiensten aan internationale klanten. Om onze klanten goed te kunnen blijven ondersteunen willen wij ons team uitbereiden (met jou?). Hierbij biedt jouw logistieke op-

leiding een goede basis. Wij bieden je een marktconform salaris plus de mogelijkheid om je verder te specialiseren op douane en internationaal handelsgebied. Interesse? Stuur je CV per brief of mail naar onderstaand adres. KTL Nederland Reeuwijkse Poort 311 b 2811 NV Reeuwijk

[email protected] · www.ktl-nederland.eu

Interview

10



 
 


Thaibokser en presentator

Soumia

‘Ik ben niet lelijk’ Ze is regerend wereldkampioen thaiboksen. Ze speelde in een actiefilm die in Bangkok werd opgenomen. En ze presenteert bij TMF. Dit is Soumia (20) uit Den Haag. Robert Vuijsje

T

oen ze jong was, nog jonger dan ze nu is, wist Soumia één ding zeker: ‘Ik word beroemd.’ Haar zussen moesten altijd lachen, maar Soumia wist het gewoon. ‘Ik word beroemd, let maar op.’ Ze wist alleen niet waarmee. Eigenlijk nog steeds niet. Inmiddels is Soumia twintig. Ze is wereldkampioen thaiboksen. Ze speelde in een actiefilm die in Bangkok werd opgenomen. Ze is presentatrice bij TMF. En beginnend zangeres. Wat ze later wil worden, als ze groot is? ‘Iets met mijn passies. Iets dat goed betaalt en vastigheid biedt. Ik denk iets in de muziek.’ Wanneer de deur opengaat van de trainingszaal bij Gym International in Vlaardingen, voelt het zo: alsof je uit het vliegtuig stapt in een tropisch land – de warmte slaat in je gezicht. Met als bonus de zweetlucht. Het zweet van twintig mensen die in een kleine afgesloten ruimte aan het trainen zijn. Er zit één wereldkampioen bij. Soumia zegt: ‘Hier ben ik gewoon een van de mensen die aan het trainen zijn. Ze zijn wel trots. Ik ben de eerste wereldkampioen.’ De zus van Soumia is er ook, alleen traint die niet mee. Ze is vier jaar ouder en heet Fatiha. Ze zegt: ‘Soumia vond het stoer.’ Fatiha deed als eerste aan thaiboksen. ‘Ze nikste, Soumia zat alleen thuis tv te kijken. Ze is een gesloten meisje. Ik heb haar meegenomen.’ Nu is Soumia wereldkampioen en Fatiha niet. ‘Soumia heeft discipline en karakter’, zegt haar zus. ‘Dat heb ik minder. Soumia gaat recht op haar doel af.’ Ook de trainer van Soumia is er. Alex Boogers is niet alleen thaiboks-trainer, maar ook schrijver. Zijn laatste boek heet Het sterkste meisje van de wereld, of de autobiografie van een mislukt schrijver. Het gaat over Soumia en over Alex. Alex heeft al vier boeken geschreven, die allemaal erg positief werden gerecenseerd, maar hij wil maar niet doorbreken als schrijver. Soumia zit op een stoel in een kamertje vol bokskleding, naast de tropische oefenruimte. Ze vertelt hoe ze op SBS6 naar films keek van Bruce Lee, Jean-Claude van Damme en Jackie Chan. ‘Dat wilde ik ook. Ik was een knokker.’ Haar talent omschrijft ze als volgt: ‘Ik ben explosief, ik zak niet weg. Mentaal is belangrijk. Wat in je kop zit. Dat je veel klappen kunt incasseren. In de ring vecht je voor je leven.’ Ze groeide op in de Haagse Schilderswijk, in een straat waar de huizen zo zijn gebouwd dat ze altijd in de schaduw liggen. Om drie uur ’s nachts staan er nog mensen op straat. Aan de overkant van de straat is een Turks café. ‘Daar heb ik al mijn hele leven last van’, zegt Soumia. Soumia en haar jongste zusje, Nadia van zestien, wonen nog thuis. Volgens Soumia ziet Nadia eruit als een fotomodel. Ze wil ook thaiboksen, maar dat heeft Soumia liever niet. ‘Ik ken het wereldje. Wat met mij is gebeurd, is een uitzondering. Ik heb mijn school en mijn sociale leven ervoor opgeofferd. Ik wil niet dat Nadia dat ook doet.’ Soumia vindt het geen probleem om bij haar ouders te wonen. ‘Ze zeggen: als jij iets fout doet, straffen wij je niet. Je doet iets fout in de ogen van God. Ik ben een moslima in hart en nieren. Ik zou het wel kunnen betalen, alleen wonen, maar waarom? Ik vind het fijn thuis.’ Het grootste deel van haar salaris komt van TMF. ‘Maar zoveel werk ik daar nog niet.’ Ze waren met drie zussen en drie broers. De broers zijn allemaal ouder dan Soumia. ‘Het zijn vechtersbazen’, zegt ze. Straatvechters dan, dat is anders dan thaiboksen. ‘Als ze deze sport deden, zouden ze alledrie kampioenen zijn.’

Mijn broers zijn vechters. Ze zouden alledrie kampioen zijn

Soumia wil niet te veel vertellen over haar broers, die hebben daar niet om gevraagd. Ze zegt alleen: ‘Als je jong bent en je hebt geen geld, kun je mee worden genomen in een ander leven. Ik ben niet die kant op gegaan. Ik had oudere broers die me vertelden dat ik er niets aan heb.’ Laatst zei iemand tegen Soumia: je bent verwend. ‘Ik dacht: waar heb je het over? Ze zien dat ik succesvol begin te worden en dat het snel gaat. Ik heb niets cadeau gekregen.’ De vader van Soumia was eerst werkloos en heeft nu een hernia. ‘Ik kan me niet herinneren dat hij naar zijn werk ging. Dat zou je aan mijn broers moeten vragen, die weten het nog.’ Haar moeder had suikerziekte en kreeg door de medicijnen last van haar nieren en haar ogen. Vorig jaar kreeg ze een nieuwe nier. Haar ouders zaten thuis. Soumia vond het moeilijk om haar moeder pijn te zien lijden. ‘Daar kreeg ik veel woede van, en depressies.’ Maar het was leuk dat haar ouders er altijd waren. ‘Mijn moeder werd gek van me. Ik zat tv te kijken of keihard mee te zingen met de muziek. Ik kijk veel naar oudere artiesten, zoals Beyoncé.’ Toen ze met thaiboksen begon, was Soumia veertien. Een paar maanden voor haar achttiende verjaardag zei ze: ‘Ik stop niet voor ik wereldkampioen ben.’ Toen ze net achttien was, werd ze wereldkampioen. ‘Ik kwam net kijken. Toen kon ik meteen stoppen. Het was gelukt, ik kon met pensioen.’ Het gebeurde in een gevecht tegen de voormalige tweevoudig wereldkampioen, Mary Hart uit Engeland. ‘Zo’n white trash bitch. Die heeft niets te verliezen. De meeste tegenstanders zijn anders gebouwd dan ik. Gespierde armen, bloemkooloren, kromme neus. Ze lijken meer op mannen. Eén keer heb ik tegen een leuke Turkse gebokst. Ik ben niet ijdel, anders zou ik niet boksen.’ Het wereldtitelgevecht was in Gorinchem. Soumia wist dat ze de nieuwe kampioen was. De jury gaf de overwinning aan Mary Hart. ‘Het was een corrupt, vies spelletje. Ze wisten van tevoren dat zij zou winnen. Dat hadden ze haar beloofd. Het gevecht liep anders dan ze hadden verwacht. Tegen mij zeiden ze: je bent jong, jouw tijd komt nog wel. Ik kan niet tegen onrechtvaardigheid. Mensen van de bond kwamen zelf tegen me zeggen dat het niet klopte. Ik was een van de eersten die durfden te protesteren. Die anderen waren bang dat ze geen gevechten meer zouden krijgen. Later kreeg ik de overwinning toegewezen, maar ze hadden de glorie van me afgepakt.’ Vier maanden later werd ze Champion bij de World Ladies League, waar alle kampioenen aan meededen. Ze bevestigde dat ze de wereldkampioen was. Hoe het voelde? ‘Het voelt goed. Het voelt al twee jaar goed.’ Soumia kreeg aandacht. ‘Mensen maakten kennis met Soumia. Ik kwam in Pauw & Witteman. Dat was net nieuw, maar het werd goed bekeken.’ Ze kwam bij TMF. ‘Eerst voor een interview. Toen vroegen ze me voor een screentest. Als presentator. Daar had ik nooit aan gedacht, ik durfde het niet. Waarom ik? Een verhaal aan een camera vertellen, kon ik dat? Ik keek altijd naar TMF, ik dacht: waarom niet? Nu presenteer ik programma’s. Ik heb uitstraling en pit. Dat is nodig, de rest leer ik wel. Ik mag fouten maken, dat is wel tof.’ Wat ze altijd dacht: ik word zangeres. ‘Ik zong op school, ik wist dat ik het kon. Ik blonk uit als we schoolliedjes zongen. We zongen kerstliedjes, het was een school met allemaal geïntegreerde kinderen. Iedereen nam iets mee met Kerst, ik kwam met Marokkaanse koekjes van mijn moeder.’ Ze zegt: ‘Ik ben niet lelijk. Ik heb een goed gezichtje, geen kromme neus. Ze kijken vaak naar me. Eerst snap ik het niet, dan denk ik: wat kijken ze nou, heb ik iets aan dat je alles kunt zien of zo? Een paar jaar geleden zei iemand: je hebt een vet buikje. Toen was ik zestien, er zat nog puppyvet aan. Ik woog wel 55 kilo. Ik ben vier kilo afgevallen.

‘Ze denken: wat een schattig kind. Met mijn haren los zie ik er anders uit. Voor een gevecht zit mijn haar anders. Soms vragen ze: ben jij Soumia? Ze onderschatten me, zoals altijd. Ik onderschat niemand. Als ik aankom bij een gevecht, vragen ze: kom je hier voor je vriend, moet die zo boksen? Ik heb geen vriend. Hoe ze praten. Ze denken: als jij vecht, dan ben ik Sinterklaas. Daarna zien ze me opkomen voor het gevecht, dan doen ze verbaasd.’



 
 


Interview 11

Als ik bij een gevecht kom, vragen ze: kom je hier voor je vriend?

MARK HORN

Soumia vertelt: ‘Ik hou van extraatjes, van entertainment. Ik doe dingen die andere mensen niet doen. Al die talenten heb ik in me, ze moeten er alleen nog uit komen. Mijn vader wilde dat ik advocaat zou worden, of arts. Dat zal nooit gebeuren, ik ben niet goed met boeken. Ik wist altijd: ik ga iets doen buiten school. Je moet vastberaden zijn, blijven denken dat je het kan, dat je niet stopt voor het is gelukt.’ Waar die vastberadenheid vandaan komt? ‘Ik weet het niet, het zit in me. Het is zo gelopen.’ p

Ik kan me niet herinneren dat mijn vader naar zijn werk ging

CV Soumia Abalhaja GEBOREN:

14 maart 1988 te Den Haag VADERS- OF MOEDERSKIND:

Allebei. Misschien ben ik een moederskind.

HAD IN DE OORLOG GEDAAN:

Het leger in. Ik ben een strijdster.

IDOOL: Ik heb geen idool, wel voorbeeldjes. Lucia Rijker. Die opende deuren voor vrouwen. En mijn moeder.

KIJKT EERST BIJ EEN MAN:

Uitstraling.

LAATSTE KEER ZIEK GEMELD:

Vorig jaar bij de TMFAwards. Ik was helemaal op.

12

Economie



 
 


Het coachparadijs Brainstormen op de hei is passé. In alle lagen van het bedrijfsleven rukt de personal coach op. Nergens ter wereld wordt meer gecoacht dan in Nederland, maar of het zin heeft, weet niemand. Jerry Huinder

E

en coach voor je loopbaan, een coach om je prestaties op je werk te verbeteren, een coach om je leidinggevende capaciteiten op te vijzelen en een coach om je levensvragen te beantwoorden. Ze zijn er allemaal en het zijn er veel. Bizar veel. Nederland heeft de hoogste coachdichtheid in de hele wereld. Volgens de stichting NOBCO, de Nederlandse Orde van Beroepscoaches, zijn er 22.000 mensen die ooit een cursus coaching hebben gevolgd en zich derhalve coach kunnen noemen. ‘Maar daarvan kun je slechts 10 procent daadwerkelijk coach noemen’, zegt Alex Engels, oprichter van de stichting. ‘Die hebben er echt hun vak van gemaakt, want dat is het: een vak.’ Volgens het woordenboek is een coach een oefenmeester, een trainer, een begeleider, een adviseur of simpelweg een helper. In de sportwereld is de term welbekend. Als Ajax, Feyenoord of PSV een nieuwe

coach krijgt, dan is dit wekenlang het nieuws van de dag. En als een van deze clubs slecht presteert, dan kan de coach vertrekken. Aan de andere kant worden ze bejubeld als het goed gaat. Guus Hiddink is god in Nederland, heilig in Zuid-Korea en een tsaar in Rusland. In de sportwereld is de coach een belangrijk figuur, belangrijker vaak dan de sporters zelf. In het algemeen is de gedachte dat de coach een grote invloed heeft op de prestaties van de sporters die hij begeleidt. In het bedrijfsleven is de coach tegenwoordig ook niet meer weg te denken. Wereldwijd is de marktomzet van coaching 1,5 miljard dollar, blijkt uit een onderzoek van de ICF, de International Coach Federation. Volgens een voorzichtige schatting zijn er 30.000 coaches actief in het mondiale bedrijfsleven, die zich vooral bezighouden met topmanagers (19 procent), hulp bij leiderschap (18 procent) en levenscoaching (16 procent). De meeste mensen die gebruikmaken van een oefenmeester zijn tussen de 38 en 45 jaar oud, waarvan 56 procent vrouw is en 44 procent man. Dat coachen de toekomst heeft, blijkt uit de beroepsver-

Coaching is hip en wordt zonder na te denken ingezet

wachting van de begeleiders zelf. Ze verdienen genoeg en zijn zelfverzekerd over hun beroepsgroep. Ruim 85 procent denkt over tien jaar nog steeds zijn beroep uit te oefenen. Nederland is een paradijs voor coachgezinde mensen. In geen enkel ander land zijn er zoveel coaches en worden er zoveel mensen gecoacht. Volgens een onderzoek van TC-dialogue kreeg ruim één op de vier werkende mensen met hoge of middelbare opleiding in 2005 al hulp van een coach. Directeuren en topmanagers lieten zich nog vaker adviseren. Zo’n 40 procent kreeg persoonlijke hulp. En in 2003 bleek uit onderzoek van Debbie Molhuizen van Managementcentrum VNO/NCW De Baak dat de marktomzet in dat jaar 50 miljoen euro was. Een paar jaar later zijn deze percentages en getallen alleen maar verder gegroeid. Volgens Alex Engels van de NOBCO heeft de helft van de leidinggevenden inmiddels een personal coach. Ook bij de lagere kaders groeit het gebruik van persoonlijk, op maat gesneden hulp van buitenaf. De 2200 coaches die de NOBCO erkent, hebben gemiddeld 15 klanten tegelijk onder hun hoede. Dit bete-



 
 


Amerikaans onderzoek, jaarlijks ruim 400 miljoen dollar uitgegeven aan coaching. Bedrijven in Nederland geven rustig een paar honderdduizend euro uit per jaar. Maar ze weten niet of het zin heeft. Als de werknemer vindt dat het heeft geholpen, dan is het allang goed. Terwijl andere financiële uitgaven bij bedrijven toch echt tot op de cent verantwoord moeten worden. Coaching is hip en wordt zonder na te denken ingezet. Vreemd, want er zijn genoeg redenen om je niet in te laten met coaching.

Coachen mag iedereen Jan werkt al jarenlang als manager bij een groot bedrijf. Hij is een echte peoplemanager. Als zijn werknemers met een probleem op hun werk zitten, gaat hij uitgebreid zitten om het op te lossen. Ook als zijn mensen thuis problemen hebben, dan kloppen ze bij hem aan. Jan vindt het leuk om mensen te helpen. Zijn andere werkzaamheden – de vergaderingen, de onderhandelingen, de financiële verantwoording – vindt hij eigenlijk helemaal niks. Opeens weet hij het. Hij wordt coach. Wat is er nou leuker dan mensen helpen en er geld voor te krijgen. Hij volgt een cursus bij het lokale trainingsbureau en timmert een mooi bordje op zijn voordeur: Coach Jan. ‘De ondoorzichtige markt is het grootste gevaar voor onze doelgroep’, zegt Alex Engels. ‘Iedereen in Nederland mag zichzelf zomaar coach noemen.’ Je weet dus niet wie er tegenover je zit. Is het iemand die echt verstand van zaken heeft? Of is het een kwakzalver? De NOBCO heeft als enige stichting in Nederland een gedragscode voor coaches, maar officieel is deze niet. ‘We zijn geen autoriteit. De massa is onze kracht. Als je een coach bij ons vindt, weet je in ieder geval dat hij of zij het vak serieus uitoefent.’ Vindt de NOBCO. Maar Jan of Klaas die niet bij de stichting is aangesloten, heeft daar vast en zeker heel andere ideeën over. Slechts 1350 van de 22.000 mensen die zich in Nederland coach mogen noemen, zijn aangesloten bij de stichting. En dit is de grootste beroepsvereniging.

Coachen is tijdrovend Een weekendje weg met de afdeling om alles eens goed te bespreken, is te overzien. In één keer ben je veel mensen kwijt, om daarna weer maanden er tegenaan te kunnen. Coachen werkt anders. Het vergt een tijdsinvestering om het proces op gang te brengen. Gemiddeld duren de sessies een uur, zonder reistijd. De eerste paar sessies zijn nodig om vertrouwen te wekken. Iemand houdt je een spiegel voor, maar om daarin mee te gaan, moet je wel het idee hebben dat de persoon je verder gaat helpen. Daarna ligt het er natuurlijk aan hoe snel de gecoachte de zaken oppakt. Gemiddeld duurt een behandeling zo’n 12 sessies. Dat zijn minimaal 12 (werk)uren dat je een werknemer volledig kwijt bent. En niet de hele afdeling in één keer, maar een voor een. Volgens de verdedigers van coaching haal je het tijdsverlies uiteindelijk in. Als de werknemer sneller beslissingen kan nemen of zijn tijd effectiever gaat indelen, zijn de twaalf uurtjes spiegelen het meer dan waard. Maar met een gerichte training weet je het na een dagje zeker. Een nieuw computerprogramma leer je te hanteren en gebruik je daarna bij je dagelijkse werkzaamheden. Bij een verkooptraining krijg je tips en trucs die je daarna kunt toepassen. Bij coaching is niks zeker. Het is en blijft koffiedik kijken.

Een coach is er vooral om iemand een spiegel voor te houden

Economie 13

Maar dat probleem kan én mag die coach niet oplossen. Hij is er alleen op het moment dat het al goed gaat, maar dat jij wilt dat het nog iets beter gaat. Ultieme afstemming dus. Het polijsten van een diamant.

Coachen is geldverspilling Coaches zijn duur. Sommigen rekenen zomaar 300 euro per uur. En ook die coaches zitten helemaal vol. Bedrijven geven duizenden euro’s uit aan deze nieuwe hype. PricewaterhouseCoopers gaf in een artikel in Het Financieele Dagblad vorig jaar aan dat ze in driekwart jaar ongeveer 150.000 euro aan coaching hadden uitgegeven. Het ministerie van Justitie 300.000. In Europa besteden we 405 miljoen dollar aan coaching. Maar waarvoor? Bedrijven weten het niet zeker. Of het werkt, wordt niet gecontroleerd. Als een werknemer zegt dat hij er wat aan heeft gehad, is het al voldoende. Daar kom je als inkoper of als marketingmedewerker echt niet mee weg. De coaches zijn meestal mensen op leeftijd die het fantastisch vinden om bij te dragen aan het leven van anderen. Dit soort mensen hebben de meeste bedrijven zelf ook. Werkend Nederland wordt steeds ouder. In plaats van ouderen uit te rangeren of de laatste jaren voor hun pensioen uit te laten zitten, kan men de oudere werknemers ook de rol van coach geven. Voor het salaris dat het bedrijf ze toch al betaalt. p

PICK YOUR COACH

Coaches komen in alle soorten en maten. Om een goede coach te kiezen, moet je eerst weten wat je wilt bereiken. Elke coach heeft namelijk zijn eigen specialisme. In het algemeen zijn er vier verschillende vormen te definiëren: - Executive coaching is bedoeld voor managers. De directeuren worden gezien als de topsporters onder de werknemers en een coach hoort daar al snel bij. Gericht op de ontwikkeling van leiderschap; het strategisch denken staat hierbij voorop. - Loopbaan coaching heeft betrekking op de persoon en de baan. De coach helpt met inzicht te krijgen in de waarden, interesses en mogelijkheden van de coachee. Hij verbindt deze – samen met de medewerker – aan een bestaande of toekomstige functie. Gericht op outplacement, reïntegratie of heroriëntatie qua werk en functie. - Personal coaching is gericht op het verdiepen van het bewustzijn van de gecoachte voor wat betreft de effecten van het eigen gedrag. De bedoeling is dat de gecoachte in beweging komt. Mensen komen bijvoorbeeld met de vraag: ik ben nu veertig, is dit alles? Gericht op persoonlijke zaken zoals balans tussen werk en privé. - Performance coaching lijkt het meest op de aloude training. Hier wordt door de coaches gekeken hoe iemand zijn werk beter kan doen. Of hoe de samenwerking van een team beter kan. Gericht op de ontwikkeling van specifieke individuele competenties en vaardigheden.

Coachen is zinloos

PAUL BORCHERS

kent dat er vandaag de dag minimaal 33.000 mensen gecoacht worden in Nederland. Ongekend. De tijd dat je incompetent was als je hulp kreeg van buitenaf is definitief voorbij. Nederland heeft zich aangepast aan Amerika. Daar is het al jaren juist vreemd als je niet naar een shrink gaat. Hulp vragen is ook in ons land van suf en zielig verworden tot iets cools. In het bedrijfsleven betekent dit dat het juist stoer is om een coach te hebben om je persoonlijke ontwikkeling te versnellen. Er worden zelfs coachsessies gehouden in hippe clubs. Je hoort er niet bij als je geen coach hebt. Maar het jonge beroep heeft nog veel hindernissen te overwinnen. Er is geen algemene erkende opleiding, certificering of gedragscode. Het effect van een sessie is niet bekend. De tarieven voor een uurtje praten variëren van 50 tot 300 euro. Verder is het onduidelijk wie de coaches zijn. Hebben ze een psychologische achtergrond? Waar kunnen ze wel en waar kunnen ze niet bij helpen? Onduidelijkheid alom, maar ondertussen geeft het bedrijfsleven bakken met geld uit om werknemers hulp te bieden. In Europa wordt, zo blijkt uit

Volgens het NOBCO is de definitie van coachen ‘het strategisch en tactisch aanwenden van voornamelijk psychologische, spirituele, en communicatieve vaardigheden en technieken, teneinde een individu of groep op eigen kracht bepaalde, zelfgekozen doelen te laten bereiken.’ Sorry? In normale mensentaal dan. Coachen is iemand een spiegel voorhouden zodat hij of zij zelf zijn/haar doelen bereikt. Dus een medewerker wil zichzelf verbeteren, het bedrijf schakelt een coach in en aan het einde van de sessies zegt de medewerker dat het niks heeft geholpen. Hij is niet beter geworden. Nee, dit zal niet vaak gebeuren. Toch is het zeer zinvol volgens de specialisten zelf. Ien Pijnenburg, oprichter van de enige Nederlandse Master of Arts in Coaching – nog niet officieel erkend – denkt dat coaching steeds belangrijker wordt bij het functioneren van mensen. ‘Er moet meer gebeuren in korte tijd en mensen hebben behoefte aan begeleiding in hoe ze dit voor elkaar moeten krijgen.’ Maar het enige dat een coach doet, is een spiegel voorhouden. Zoals mensen in je omgeving ook kunnen doen. Je collega’s, je baas, je partner of je ouders. Coaching is niks anders dan leren te beseffen wie je bent, wat je doet, hoe je dat doet en of het verstandig is om iets te veranderen. Niks meer, niks minder. Toch houden Nederlanders ervan om naar een professional te stappen voor wat zelfinzicht. En dat voor gemiddeld 175 euro per uur.

Coachen is gevaarlijk Een coach is geen psycholoog. Een coach is ook geen psychiater. Een coach is er puur en alleen om iemand een spiegel voor te houden. ‘Een coach die zich niet aan de ethische code houdt, kan juist problemen veroorzaken’, vindt Engels. En dit is precies het gevaar. De wereld van de coaches is een jungle en niemand weet precies wie nu goed is en wie niet. De lijn tussen een spiegel voorhouden en advies geven is dun. Flinterdun. Want wat als je als coach tegen je gesprekspartner zegt dat het misschien wel verstandig is om juist wel die ene belangrijke beslissingen te maken? Dan ben je volgens de gedragscode al verkeerd bezig. Maar de vertrouwensband tussen coach en gecoachte is natuurlijk van levensbelang. Dus een beetje advies op zijn tijd ligt op de loer. ‘Een coach die denkt dat hij weet wat jij moet doen, is gevaarlijk. Een psycholoog lost problemen op. Een coach spiegelt. De gecoachte lost het zelf op’, zegt Engels. Toch denken veel mensen dat ze een probleem moeten hebben om naar een coach te gaan.

Misco Groeit! Door deze groei zijn er binnen Misco carrièremogelijkheden. Wij zoeken ambitieuze en gedreven collega’s voor de functie van

Account Manager IT-sector Misco biedt • Prettige werksfeer in een professioneel, collegiaal en gemotiveerd team • Een uitdagende vooruitstrevende werkomgeving • Goede arbeidsvoorwaarden, waaronder pensioenvoorzieningen • Personeelskorting op onze producten • Een marktconform basis salaris en een solide bonusstructuur • Gedegen opleiding Werkzaamheden • Verantwoordelijk voor het beheer van een klanten portefeuille • Verantwoordelijk voor de directe telefonische verkoop van onze producten • Nieuwe klanten benaderen • Het bijhouden van de trends en ontwikkelingen in de markt Functie eisen • Affiniteit met automatisering en telecom is een must • Uitstekende mondelinge communicatieve vaardigheden • Commerciële instelling • Sterke gedrevenheid • Bij voorkeur MBO werk- en denkniveau

Wil je meegroeien met ons succes? Bel dan met Aletta van Vliet, onze P&O functionaris, op 020 545 74 23 of stuur je cv naar [email protected] Misco (Microcomputers Supplies Company). In Europa is Misco al een aantal jaren nummer één in haar categorie, met vestigingen in o.a. Engeland, Nederland, Duitsland, Frankrijk, Spanje, Italië en Zweden. Misco is onderdeel van Systemax met een wereldwijde omzet van 2 miljard dollar. De Nederlandse vestiging bestaat sinds 1985. De onderneming levert computers, software, randapparatuur en supplies aan bedrijven, overheidsinstellingen, multinationals en consumenten, waarbij snelle leveringen, lage prijzen, optimale dienstverlening en een hoge mate van klant-tevredenheid de belangrijkste kenmerken zijn. Misco telt in Nederland (Amstelveen) 120 medewerkers en heeft in 2007 een omzet behaald van 70 miljoen euro.

Kijk ook op www.misco.nl voor de vacature Printer Specialist

14

Respons



 
 


ECI BV heeft een leidende positie op de Nederlandstalige markten voor boeken, CD’s, DVD’s en games, maakt deel uit van Bertelsmann, het grootste Europese mediaconcern, waartoe in Nederland onder meer RTL Nederland en de muziekmaatschappij Sony/BMG behoren. ECI bedient een aanzienlijk deel van de Nederlandse en Vlaamse huishoudens. Per jaar worden door ECI ruim 10 miljoen boeken, CD’s, CD-roms en DVD’s verkocht. Vanuit het hoofdkantoor in Vianen (UT) is de sector Operations het hart van de organisatie. Binnen deze sector vallen het opslag- en distributiecentrum en de afdeling Customer Service, met 170 medewerkers. Voor de verdere professionalisering van de sector Operations is ECI op zoek naar kandidaten (m/v) voor de volgende functies

Hoofd Customer Service Support Department die customer service naar een hoger niveau brengt De functie Als rechterhand van de Manager Customer Service speel je een belangrijke rol in het continu verbeteren van de customer service van ECI. Samen met je team van 4 medewerkers zorg je voor een excellente customer service waarbij hoge klanttevredenheid tegen zo laag mogelijke kosten geleverd wordt. Hierbij zet je de huidige technologie optimaal in. Je vertaalt het beleid van Customer Service naar concrete verbeterprojecten. Je levert de day-to-day support aan de frontoffice

alsmede de backoffice, waarbij je bijvoorbeeld verantwoordelijk bent voor een optimale planning van de service agents en invoering van nieuwe dienstverlening. Je bent lid van het MT en rapporteert aan de Manager Customer Service. ECI vraagt Een relevante afgeronde opleiding op hbo-niveau. Leidinggevende ervaring in een callcenteromgeving is een pre. Functionele kennis van de toepasbaarheid van callcentertech-

nologie, zoals planning- en forecastingsoftware en bij voorkeur kennis van Genesys. Je bent analytisch, hebt ervaring met projectmatig werken en bent in staat lange termijn visie om te zetten in concrete verbeteringen. Je ziet voortdurend ruimte voor verbetering en weet op coachende en motiverende wijze jouw medewerkers topresultaten te laten bereiken. Gedegen kennis van contact center technologie is een pre.

Projectleider Business Improvement die verbetermogelijkheden vertaalt naar concrete acties voor een excellente customer service en logistiek De functie Je initieert en leidt verbeterprojecten zowel binnen de afdeling Customer Service als het Opslag- en Distributiecentrum. Het gaat hierbij onder andere om projecten op het gebied van procesverbeting, kwaliteit en activity based costing. Op korte termijn ligt de nadruk op het implementeren van diverse callcentertechnologieën zoals kennisbank, e-learning, Quality Monitoring en managementinformatie. Je signaleert proactief verbetermogelijkheden en adviseert het management

hierin. Omdat de bedrijfsprocessen over de afdelingsgrenzen heengaan heb je contact met verschillende afdelingen binnen ECI. Je rapporteert aan het Hoofd Operations Support. ECI vraagt Een afgeronde opleiding op hbo-niveau, bijvoorbeeld richting bedrijfskunde of logistiek. Je bent starter, of hebt enkele jaren werkervaring binnen een callcenteromgeving. Je beschikt over sterke analytische capaciteiten en hebt kennis van

bedrijfsprocessen en verandertrajecten. Je bent hands-on en weet je analyses helder om te zetten in concrete aanbevelingen. Organisatorisch sterk en in staat om zowel individueel als in teamverband te werken. Kennis van SAP en BI-software is een pre. Je bent communicatief sterk, zowel in de Nederlandse als Engelse taal.

ECI biedt Twee functies waarbij je de mogelijkheid hebt om een bijdrage te leveren aan de professionalisering van het hart van de ECI-organisatie. Veel ruimte voor eigen initiatief en de vrijheid om eigen ideeën te verwezenlijken. Het management ziet in jou een belangrijke sparringpartner. Je komt te werken bij het grootste mediaconcern van Europa dat onder een aantal zeer aansprekende labels goed in de markt staat. ECI kent goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden. Maak jij het verschil op het gebied van customer service? Solliciteer direct via de website www.mercuriurval.com. De vacatures staan vermeld onder ref.nr. 83908 (Hoofd Customer Service Support Department) en ref.nr. 83909 (Projectleider Business Improvement). Of zoek met de zoekterm ‘ECI’. Voor meer informatie bel Rik Willemsen, recruiter Mercuri Urval, tel. (033) 453 89 12. Zie ook www.eci.nl.

Mercuri Urval is een vooraanstaande Europese adviesorganisatie met meer dan 800 medewerkers in 23 landen. Ons doel is onze cliënten te helpen de kwaliteiten te verkrijgen die zij nodig hebben voor hun toekomstig succes. Wij gebruiken daarvoor onze eigen concepten, modellen en methoden in werving & selectie, executive werving & selectie, potentieelbeoordeling, coaching, audits, leiderschaps- en teamontwikkeling en begeleiding bij organisatieverandering. Als gevolg van doorgroei zoeken wij voor ons Recruitment Team in Amersfoort een (m/v)

Researcher Werving & Selectie vind jij de speld in een hooiberg? Als researcher ondersteun je complexe procedures in de werving & selectie. In de krappe arbeidsmarkt vind je de juiste kandidaat en weet je deze te motiveren. Je denkt actief mee bij het opstellen van mediacampagnes. Je onderzoekt nieuwe wervingskanalen en adviseert over de haalbaarheid van wervingsopdrachten. Je werkt intensief samen met recruiters en consultants. Mercuri Urval biedt jou een functie waar eigen inbreng wordt gestimuleerd. Je bent onderdeel van een gezellig, jong team. Doorgroeimogelijkheden binnen een internationale organisatie.

Uitstekende arbeidsvoorwaarden waaronder een laptop en mobiele telefoon. Mercuri Urval vraagt creativiteit en eigen initiatief. Je hebt een bachelor/master diploma. Je bent een gedreven persoonlijkheid met doorzettingsvermogen. Analytisch vermogen en servicegerichtheid. Je bent woonachtig in de omgeving van Amersfoort. Uitstekende beheersing van de Nederlandse en de Engelse taal in woord en geschrift.

Kom jij ons team versterken? Solliciteer via www.mercuriurval.com. De vacature staat vermeld onder ref.nr. 00050 of de zoekterm ‘Researcher’. Voor meer informatie bel Arjan Verberkmoes, tel (033) 453 89 17.



 
 


Economie 15

Levenswerk Jong en hard op weg

Werklust Pim (40)

Kunstig café

BRANDWEERMAN

Na de opening van de eerste kroeg begon het ondernemerschap te kriebelen. Grand café Edel, het tweede project, was al snel bekend in Amsterdam. Het succes van drie vrienden.

Levensgevaarlijk Heidi Zandbergen

...

Melvin Kruin, Onno Eijkelhof en Daan Rohde in hun Amsterdamse grand café, Edel.

Pamela Wilhelmus

G

rote ronde lampen aan het plafond beschijnen een catwalk in het midden van de zaal, rondom de bar, krioelt het van de mensen die een voor een naar hun tafel begeleid worden door de gastheer. Een drietal in galajurken gestoken dames schaart zich om een piano en zingt stemmige liederen, terwijl ze door zacht rood licht beschenen worden. Onlangs vierde grand café Edel in de Amsterdamse wijk de Baarsjes zijn eenjarig bestaan. Eigenaars zijn Melvin Kruin (34), Daan Rohde (33) en Onno Eijkelhof (31). In 2004 besloten Rohde en Eijkelhof, die elkaar kenden van hun werk bij het Utrechtse grand café Winkel van Sinkel, dat ze een eigen restaurant wilden beginnen. Ze openden café-restaurant Helden in de buurt De Pijp in Amsterdam. Helden liep al snel goed en het ondernemerschap kriebelde, dus de heren wilden uitbreiden. Kruin: ‘Dus werd ik benaderd en zijn we met z’n drieën op zoek gegaan naar een geschikte locatie voor het openen van een tweede restaurant.’ Anderhalf jaar geleden viel nauwelijks voor te stellen dat het grand café vandaag staat waar het staat. De ruimte was volledigekaal, de vloer van ruw beton, en van enige indeling was geen sprake. Het statige ge-

bouw heeft monumentale status, dus de heftige verbouwing was niet zo een, twee, drie geregeld. Maar na een hectische periode stond de gouden bar dan toch echt op de gladde parketvloer, hingen de designlampen aan het plafond en waren de muren bedekt met fancy behang. Creatieven uit heel Amsterdam weten de weg inmiddels te vinden naar het hippe etablissement. Kruin: ‘We hebben ons vooral in de buurt waar we zitten geprofileerd. Wil je structureel van betekenis zijn, dan moet je, zeker in Amsterdam, inspelen op de buurt. Maar door ons concept zijn we ook interessant voor groot Amsterdam.’ Van concurrentie zeggen de jongens geen last te hebben. ‘Sterker, we willen graag meer concurrentie. We geloven niet in de negatieve kant van concurrentie. Hoe meer kroegen er in de buurt zijn, hoe levendiger de buurt wordt. Kijk naar Helden. Dat zit in de Pijp, de wijk met zo’n beetje de grootste horecadichtheid van heel Nederland. Het is daardoor een gezellige uitgaanswijk, dus er is ook altijd veel publiek.’

Plannen smeden In 2006 begon de zoektocht naar een pand, met als resultaat de grote ruimte in een oude Edelsmederijschool. ‘Vandaar ook de naam Edel’, vertelt Kruin. ‘We zijn hier gaan zitten omdat we los van het mooie restaurant op zoek waren naar een samensmelting van horeca en kunst en cultuur.’

MARTIJN DE VRIES

We willen juist graag meer concurrentie

In de rubriek Levenswerk portretteert De Pers op Zaterdag startende ondernemers en jong talent in het Nederlandse bedrijfsleven.

Bij de brandweer gaan we voor elkaar door het vuur . We moeten elkaar redden als er een collega in een brand vast zit of bij het opduiken van autowrakken ergens achter blijft haken. De teamgeest is bij ons van levensbelang, we doen alles samen. We sporten dagelijks, dan gaan we bijvoorbeeld hardlopen in het park met de brandweerauto in de buurt zodat we onmiddellijk kunnen uitrukken als er alarm is. Om dezelfde reden doen we met zijn allen boodschappen, dan parkeren we de brandweerwagen op de stoep van de supermarkt. We koken en eten samen, kijken samen tv, slapen met zijn allen op de kazerne en staan tegelijk weer op. In ons werk zijn collega’s als familie, we moeten elkaar blind kunnen vertrouwen. Nu hebben wij een jonge collega van begin twintig die al jaren bij ons rondloopt, als kind zat hij al bij de jeugdbrandweer en daarna is hij beroeps geworden. Deze collega – ik noem hem alvast het slachtoffer – woonde samen met een meisje van een jaar of achttien. Daarnaast was hij dik bevriend met een collega die in een andere ploeg meedraait, een kazerne heeft namelijk meerdere ploegen die elkaar afwisselen. Die collega – ik noem hem alvast de dader – zat altijd bij dat vriendinnetje als zijn kameraad dienst had. We hebben vaak aan het slachtoffer gevraagd: ‘Joh, vind je het niet gek dat je maat altijd bij je meissie zit?’ Maar het slachtoffer wilde daar niets van weten, hij vertrouwde de dader volledig. Op een avond, toen wij met zijn allen tv zaten te kijken, ontving een derde collega plotseling een flirterig sms-je van het vriendinnetje van het slachtoffer. Wij roken onze kans en zeiden: ‘Hoor haar uit, vraag hoe het zit met Mike, de dader.’ Dus die collega sms-te terug: ‘Maar je hebt toch al wat met Mike?’ Het dametje antwoordde dat ze nog wel een extra minnaar kon gebruiken en dat was ons bewijs. We stapten naar onze baas om hem te vertellen dat een collega een verhouding had met de vriendin van een andere collega. Daarop werd de dader op het matje geroepen die tot huilends toe ontkende. We haalden het slachtoffer er ook bij maar die kon het niet geloven en zo waren we nog nergens. Op het eerstvolgende brandweerfeestje verschenen slachtoffer en dader samen, zo maakten ze duidelijk dat er niets was veranderd in hun vriendschap. Wij gingen ervan over onze nek. De dader heeft zelfs nog een brief aan alle collega’s gestuurd waarin hij alles ontkende. Maar inmiddels had dat vriendinnetje het aan het slachtoffer wél toegegeven. Kort daarna heeft de dader toen eindelijk bekend, hij stuurde een nieuwe brief aan de collega’s waarin hij de verhouding toegaf en vroeg of we er over op wilden houden. Maar zo werkt dat niet, vonden wij, want we vertrouwden hem voor geen cent meer. Daarom heeft de corpsleiding hem tijdelijk overgeplaatst naar een andere stad. Maar inmiddels is die periode voorbij en loopt de dader weer doodleuk op de kazerne rond. Veel collega’s zeggen: ‘Laat nou maar, hij heeft zijn straf gehad en het is een goede brandweerman.’ Maar ik kan dat niet. Bovendien lijkt het erop dat hij uit is op wraak want zijn vader – die ook brandweerman bij ons was – informeert links en rechts wie zijn zoon bij de leiding verraden heeft. Stel dat de dader er achter komt dat ik dat onder meer was, zou hij dan nog zijn hachje voor me wagen? Ik ben woedend dat ik mijn leven in handen moet leggen van iemand die liegt en bedriegt. Dat zou in ons vak verboden moeten worden.

In De Baarsjes, waar Edel zit, heeft de gemeente Amsterdam de culturele ontwikkeling tot speerpunt van beleid gemaakt. Galeries openen er hun deuren, en er worden plannen gesmeed om een cultureel centrum bij de wijk te bouwen. Kruin: ‘Het restaurant is duidelijk de basis van wat wij doen, maar er gebeurt veel meer. De creatieven uit de buurt komen hier samen. Tijdens de Fashion Week hadden we de Elle Style Award en het modefeest ‘Off Schedule’, twee evenementen met 1300 bezoekers.’ Over de bezoekersaantallen hebben de ondernemers niet te klagen. Toch knap in de Nederlandse stad die met 4125 horecaondernemingen de grootste horecadichtheid van heel Nederland kent. ‘Het gaat goed. De ene week zitten we elke avond vol, de andere week is het wat rustiger, maar zeker in het weekend loopt het diner erg goed.’ Drijvende kracht achter het succes is misschien wel de samenwerking tussen de drie vrienden. ‘Meningsverschillen zijn er dagelijks, maar de drive om hetzelfde te willen is er ook continu. Juist omdat we verschillende personen zijn die niet dezelfde meningen zijn toegedaan, komen we uiteindelijk op het beste resultaat uit.’ p

Het dametje antwoordde dat ze nog wel een extra minnaar kon gebruiken

Opgericht: 2006 Aantal medewerkers: 70 Omzet: daar praat de horeca niet over, maar in 2008 wordt voor het eerst winst verwacht Website: www.edelamsterdam.nl

SMACHTEN OP JE BUREAUSTOEL, STIEKEME DATES IN DE LUNCHPAUZE: IEDEREEN DOET HET, HET LIEFST IN STILTE. In de rubriek ‘Werklust’ staan portretten van mensen die het laatste taboe op kantoor overschrijden.

DE NAMEN ZIJN OM PRIVACYREDENEN GEFINGEERD

MEEDOEN? MAIL AAN [email protected]

16

Respons



 
 


#!"

%!)&*)&$
!*

-+,)*!+
-'')
.+&* (($!"#
()*'&$
&



'&+*+&
$*
1%&$!"#
-+,)*!+
-&

,&!-)*!+!+&
%!* 
1!#& ,!1&
&
'&)1'#*!&*+$$!&&
&
,!+)'!
+'+
&
&! *!+
-'')
%)
&

.)#-)*
%+
'&)1'#*
&
)*)
$!&&
%!)&*)
+
+'+
'$
+
#,&&&
$+&
/$$)&
-&
.+&* (()*
'')
%'&!$
-)
&
&'
-&
.+&* (($!"#
,&+!*
!"
$#)
+
)&&
&
'&)
*+,&!&
+
!&
!"
+
%#&
-&

",!*+
%+ 


 !



#!

# !
!

 !
 !

  !!
 

 "
# !!
!! ,$+0
'
!*+')0
&
)+* 3'97
3*
8,-7

@
=)%6
463.)'8
-7
32
8,)
6)0%8-327,-4
&)8;))2

%2(
73 '-%0
'3,)7-32
32
8,)
1-'63
%2(
1)73
0):)0
#39
%6)
-28)6)78)(
-2
(3-2+
6) 7)%6',
-2
8,)
?
)0(
3*
73'-%0
'327) 59)2')7
3*
-2*361%8-32
%2(
'31192-'%8-32
8)',2303+=

 !-8:3)6)2
:%2
'31192-'%8-)%'8-:- 8)-8)2
)2
86%.)'8)2
-2
,)8
&-.>32()6
34
,)8
+)&-)(
:%2
):)2)1)28)2
)2
0)-(-2+
+):)2
%%2
463.)'8)2
%2 +%%2
)2
32()6,39()2
:%2
6)0%8-)7
1)8
34(6%',8+):)67
)2
-2:)28%6-7) 6)2
:%2
,92
:)6;%',8-2+)2
&),3)* 8)2
)2
)-7)2
3%',)2
)2
:%/
 -2,39()0-./
&)+)0)-()2
:%2
1-2()6
)6:%6)2
'300)+%7

 


# !!


!'$'! !
>%0
:336%0
;36()2
-2+)>)8
-2
()
&%',)036340)-(-2+
-0-)92%8996 ;)8)27',%44)2
:%2
()
*%'908)-8
!
;)6/8
>)0*78%2(-+
34
AA2
:%2
()
6)+-3 2%0)
789(-)')286%
)2
&)28
(%%6
,)8
%%2746))/4928
:336
()
789()28)2
9-8
()
6)+-3
07
1)2836
&)+)0)-(8
9
,)8
0))686%.)'8
:%2
789()28)2 
 

"
# !!
 )!
&
*$%
2*$%
&
+ 
)')%!&
)+*4 ,)
463.)'8
;-00
-2:)78-+%8)
8,)36) 8-'%0
-779)7
&=
)14-6-'%00=
789(=-2+
8,)
()&%8)7
32
70%1
%2(
8,)
4)6 *361-2+
%687
*631
%
,-7836-'%0
4)6 74)'8-:)
&98
)14,%7->-2+
6)')28
()&%8)7
-2
970-1
1%.36-8=
'39286-)7
%7
;)00
%7
-2
9634) 


 
# !!
# + !*
&
 &'$'0 %68-'-4%8)7
-2
)(9'%8-32

6)7)%6',
-2
)8,-'7
%2(
8)',2303+=
)%',-2+

-2:30:)7
'31490736=

34 8-32%0
'3967)7
-2
)2+-2))6-2+
)8,-'7
)7)%6',

7,390(
?
8
8,)1)7
() :)034)(
%8
8,)
!
)286)
*36
8,-'7
%2(
)',2303+=
%2(
8,)
463?
0)
3*
8,)
-2(,3:)2
4,-03734,=
7)'8-32 
  

#"


 !



!

 #!

# !!
 ) '$'! ))0463.)'8

$%2
)2:-6321)28%0
789 (=
3*
&%663;7
32()6
0)-(-2+
:%2
463*
(6
 
%/)07
89(-)
1%/)2
:%2
,)8
0%2(7',%4
;%%6-2
+6%*,)9 :)07
>-.2
34+)6-',8
)2
()
+)7',-)() 2-7
:%2
(%8
0%2(7',%4
:336%*+%%2()
%%2
,)8
34;)64)2
:%2
()
,)9:)07
&)86)**)2()
789(-)+)&-)(
')286%%0
)2
>9-()0-./
)()60%2(

  

# !!
 !!  

 0*!'$'0 89(=
3*
8,)
86%270%8-32%0
%74)'87
3*
8-779)
)2+-2))6)(
:%7'90%6
'32 7869'87
8%68-2+
;-8,
%2
)%60=
&98
%0 6)%(=
*92'8-32%0
463838=4)
-8)6%8-327
3*
&-31%8)6-%07
')00
7396')7
%2(
'90 896)
'32(-8-327
0)%(
83
-1463:)(
-2 7-+,8
-283
&%7-'
:%7'90%6
&-303+=
%2(
83
%2
-1463:)(
:%7'90%6
'327869'8 
 

# !!
$! ,$!#) +
-'')
+
(&)


*+,,) )86)*8
,)8
6)',8
-2>%/)
()
&),%68- +-2+
:%2
49&0-)/)
&)0%2+)2
)2
(%%6 1))
:)6&32()2
:)6,39(-2+)2
8977)2
3:)6,)-(
)2
7%1)20):-2+
3:)6,)-(
)2
1%6/8
)2
:%2
3:)6,)()2
32()6 0-2+
33*(8%/)2
34
()
8)66)-2)2
32 ()6>3)/
32()6;-.7
/)22-7:%036-7%8-)
)2
1%2%+)1)28



# !!
!! )
%440-'%8-)&),))6()6
;)6/8
-2
8)%1:)6&%2(
)2
-7
1)()
:)6%28 ;336()0-./
:336
()
-26-',8-2+
:%2
()
+)%9831%8-7))6()
7=78)1)2
:%2
()
!2-:)67-8)-87&-&0-38,))/
!86)',8
)2
32()678)92-2+
:%2
()
&-&0-38,))/ 1)();)6/)67
&-.
,)8
+)&69-/
(%%6 :%2

# !!
#
 ! ',6-.:)2 6)(-+)6)2
4)67
2-)9;7
)2
4)6732%0-%&)6-',8)2
-28)6:-);7
'3 36(-2%8-) 6)(%'8-)
:%2
;)8)27',%47 %+)2(%
32()6,39(
2-)9;74%+-2%
&)%28;336()2
:6%+)2
:%2
1)(-%
&-.(6%+)2
%%2
4)67&)0)-(
7%1)278)0 0)2
(%+)0-./7)
(-+-8%0)
/2-47)0/6%28
32()6,39(
4)67&)78%2(
)2
(%8%&%2/
1)8
;)8)27',%47-2*361%8-) 
 

 !
 !


 !$

!$


#"





# !!
 ! ,$+0
'
!&* -1
3*
8,)
46)7)28
463.)'8
-7
83
-()2 8-*=
8,)
)77)28-%0
-2+6)(-)287
*36
43;)6
0%;
&),%:-36
36
)0*
6+%2 ->)(
'6-8-'%0-8=
83
3''96
,)
1%-2
)<4)6-1)28%0
1)8,3(
-7
8,)
6)+-786% 8-32
3*
%:%0%2',)7
32
4-0)7
3*
:%6-397
+6%290%6
1%8)6-%07
&=
703;
%2(
*%78
:-()3'%1)6%7 



# !!



 !" )-(-2+
+):)2
/;))/%*()0-2+
'3C6(- 2)6)2
:%2 1)),)04)2
1)8
9-8:3)6-2+
-27)'8)2/;))/%'8-:-8)-8)2
:336
32 ()6>3)/
)2
32()6;-.7
%2%0=7)6)2

6%44368)6)2
32()6>3)/7+)+):)27
:3360-',8-2+7%'8-:-8)-8)2
)2
&)+)0)- (-2+
:%2
789()28)2 46313:)2(-
&) ;%/)2
/;%0-
)2
/;%28-8)-8
463)* 1%8)6-%%0

  


  -22)2
()
2+-2))6-2+
-:-7-)

;36(8
()
,-+,
8)',
)0)/8632-'%
)2
1)',%2-'%
:%2
()
-223:%8-):)
;)8)27',%44)0-./)
-278691)28)2
328 ;-//)0(
+)&39;(
)2
+)8)78
6
;36(8
+);)6/8
-2
/0)-2)
(=2%1-7',)
8)%17
;%%6
(-:)67)
8)',2-7',)
74)'- %0-78)2
-28)27-)*
7%1)2;)6/)2


!
" $!&
(!%!'$'!
'&)1'#
&+!* 
&$
()'*++#&#) '89%0-7%8-)
:%2
,)8

6)+-78)6
)6*) 0-./)
46378%%8/%2/)6*%1-0-)7
:)6>% 1)0)2

*%1-0-)7
:-%
&03)(
74))/7)0
)2
;))*7)0&03/.)7
'3C6(- 2%8-)
:)6>%1)0-2+
/0-2-7',)
)2
4%8,3 03+-)+)+):)27
:%2
7436%(-7',)
)2
)6*)0-./)
46378%%8/%2/)64%8-B28)2

 

  
&$

'%($+
-+,)
1!&
)',87
32()6%%2
)0/)
:%'%896)
78%%8
))2
72)0'3()
"90
()
'3()
-2
34
()
78%684%+-2%
:%2
()
:%'%896)7-8)
;;; %'%()1-'86%27*)6 20
)2
.)
/6-.+8
(-6)'8
()
:300)(-+)
:%'%896)8)/78
8)
>-)2


  


 



! 

! 
-'')
1
&
),!%

&)
.+&* (($!"#
-+,)*

')
+ *
&
'-)

'+ )
*!&+!3

-&!*


 


  

AcademicTransfer, your next step in excellence

Respons 17



 
 


VACATUREOVERZICHT Bekijk deze en meer vacatures op www.depers.nl/carriere BEDRIJF

FUNCTIE

KORTE OMSCHRIJVING

PLAATS

JOB-CODE

LOCATIE

BONUS

Hoofd Customer Service Projectleider Business Improvem.

die customer service naar een hoger niveau brengt die verbetermogel kheden vertaalt naar concrete acties voor een excellente customer service en logistiek

Vianen Vianen

P4Y1XTGX PQVCT5E7

pag. 14 pag. 14

n.v.t. n.v.t.

Online uitgever (m/v)

Doel is een substantiële groei van pageviews, uniek bereik, leden en nieuwsbrief abonnees.

Amsterdam

PRRZQD29

pag. 35

n.v.t.

Developer C++, Linux, XML Sr. Project Manager Applicatiebeheerder Software Design Engineer

University Masters degree of Bachelors degree, affinity with API and UI design (Web and GUI) University Masters degree, pro-active, strong drive and outstanding coordination skills (mede) Verantwoordelijk voor inrichting/ondersteuning van geautomatiseerde systemen Universiteitsbibliotheek Utrecht Ontwikkeling elektronica prototype voor afbeeldende Röntgendetector t.b.v. toekomstige ESA satelliet

Utrecht Amersfoort Utrecht Utrecht

P2JT5RYK P467YVTC PR2HDD11 PZ468Y69

online online pag. 16 pag. 16

€ 1.000 € 1.000 n.v.t. n.v.t.

Universitair docent Biologie Ass.Professor Ethics & Technology Hoogl. Publiekrecht Openbaar Best.

U zal vooral worden ingezet in de bacheloropleiding Milieu-natuurwetenschappen van de faculteit. Participates in education and research in ethics and technology. Het recht inzake behartiging publieke belangen en daarmee verbonden verhoudingen tussen overheden, samenleving en markt

Nederland Eindhoven Enschede

PJ5YZYHG PHC66X22 P36AVXR8

pag. 16 pag. 16 pag. 16

n.v.t. n.v.t. n.v.t.

VMBO-, MBO-, HBO- en WO-ers Persvoorlichter

Korps landelijke politiediensten zoekt VMBO-, MBO-, HBO- en WO-ers O.a. schrijven/redigeren pers-, nieuws- en personaliaberichten, interviews, coördinatie/redactie van wetenschapsagenda

Driebergen Amsterdam

P4Y1KZYB PYQKYBYK

Groene Pers p.17 pag. 16

n.v.t. n.v.t.

Researcher Werving & Selectie

vind jij de speld in een hooiberg?

Amersfoort

PT9VY5QR

pag. 14

n.v.t.

Coördinator team Servicepunt (Senior) Milieuadviseur afval Allround projectleider Milieu-inspecteurs Senior Medewerker Evenementen

Je vervult de coördinerende rol in de regio Zuidoost Brabant. De milieuadviseur Afval richt zich op afval, biomassa en Cradle-to-Cradle. Je bent trekker van een project of projecten, die complex en bestuurlijk gevoelig zijn en een zorgvuldige procesvoering vereisen. Voor deze functies zoeken wij collega’s met een technische of milieukundige opleiding. Ervaring of affiniteit met milieubeleid is een pré. Uitvoeren communicatieactiviteiten en -trajecten op het gebied van evenementen en leiding geven aan projecten.

Eindhoven Eindhoven Eindhoven Rijnmond Amsterdam

PGJX3RYC PRD8K3H4 PH1HFJFF P6ZBNDQQ P2RD9EAD

Groene Pers p.2 Groene Pers p.2 Groene Pers p.2 Groene Pers p.3 pag. 16

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Focus of this 1 – 4-year project is on the relationship between ICT and social cohesion on the micro and meso level. The project will investigate theoretical issues by empirically studying the debates on Islam Studie maken van het landschap waarin grafheuvels zijn opgericht en de geschiedenis van dat landschap. Study of the translational aspects of tissue engineered vascular constructs. To identify the essential ingredients for power law behavior (or Self Organized criticality) to occur. O.a. analyseren/rapporteren onderzoeksgegevens, voorlichtingsactiviteiten en begeleiding van studenten/promovendi Onderzoek naar genetische aanleg prostaatkanker

Rotterdam Nijmegen Leiden Maastricht Amsterdam Wageningen Nijmegen

PC1S9A88 PDS8C1V2 P32QJFKB PTFCAQE5 P8YHGECK P288EKKG P44A5YFC

pag. 16 pag. 16 pag. 16 pag. 16 pag. 16 pag. 16 pag. 16

n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Financieel/Economisch ECI - Mercuri Urval ECI - Mercuri Urval

Internet Dagblad De Pers

IT Services Sound Intelligence Sound Intelligence UU Utrecht - AcademicTransfer NWO - AcademicTransfer

Onderwijs OU Nederland - AcademicTransfer TU/e - AcademicTransfer UT Twente - AcademicTransfer

Overig Korps landelijke politiediensten UVA - AcademicTransfer

Personeel/Organisatie Mercuri Urval

Staf/Beleid/Bestuur SRE Milieudienst SRE Milieudienst SRE Milieudienst DCMR KNAW - AcademicTransfer

Wetenschap/Onderzoek EUR - AcademicTransfer RU Nijmegen - AcademicTransfer Universiteit Leiden - AcademicTransfer UniMaas - AcademicTransfer VU - AcademicTransfer WUR - AcademicTransfer UMC Radboud - AcademicTransfer

PhD Position Post-doc position Arabic and Islam Promovendus Archeologie PhD Position CARIM/Physiology Post-doc Faculty of Sciences Hoofd Insectenkweek Promovendus afdeling Epidemiologie

Vacatures direct in je mailbox? 1. Zelf interesse Wil je een link naar de vacature in je mailbox ontvangen? SMS dan JOB gevolgd door de job-code van de gewenste vacature en je e-mailadres naar 5566. 2. Tip een vriend Wil je iemand anders op de hoogte brengen van een vacature? SMS dan TIP gevolgd door de job-code van de gewenste vacature en het e-mailadres van degene die je wilt tippen naar 5566.

Kijk voor meer vacatures op www.depers.nl /carriere Ons bonussysteem In exclusieve samenwerking met Spotajob bieden we u nu de mogelijkheid om niet alleen voor uzelf op zoek te gaan naar een baan. Spotajob gaat op innovatieve wijze om met het aloude gegeven dat mensen meestal vanuit hun netwerk op nieuwe carrièremogelijkheden worden gewezen. Door de kracht van dit netwerk te benutten kunt u vrienden, oud collega’s en andere contacten op interessante banen wijzen. Worden zij aangenomen, dan ontvangt u daarvoor de vermelde bonus. Spotajob – Targeting Talent

Gezocht:

TESTKIJKERS

Ook testkijker worden? be

Digitenne. Digitaal tv kijken voor maar `6,95 per maand

l 030-27

25798 (tijdens ka ntooruren )

Dit is jouw moment om Digitenne van KPN GRATIS te testen! Digitenne van KPN is het goedkope alternatief voor kabeltelevisie. Wat is Digitenne? • Overal draadloos TV kijken • 23 meest populaire TV zenders en 19 radiozenders • Gratis erotiekzender • Digitale kwaliteit • Eenvoudig aan te sluiten • Optie: Live Tele2 Eredivisievoetbal • Vaste lage prijs:` 6,95 per maand

Hoe word je testkijker? Nu 1 maand geheel gratis. Meld je aan als testkijker op TestDigitenne.nl of via 030-2725798 tijdens kantooruren.

Actie Maak gratis kans op een LCD TV Meld je nu aan als gratis testkijker voor Digitenne, en maak kans op een fantastische LCD TV van Samsung.

Meld je aan! Ga naar TestDigitenne.nl of SMS gratis ‘TEST’ naar 7585. Telefonisch bestellen kan ook tijdens kantooruren: 030-2725798

ZATERDAG 12 APRIL 2008

Per Se

opzaterdag

Streetfashion De stijl van de straat >>p 20 Lissabon De stad die schrijvers lyrisch maakt

Bakfietsen De Rolls Royce onder de fietsen

Pagina 28

Pagina 33

20

Doen



 
 


MODE

De stijl van de straat Wat dragen de hipste mensen in de wereldsteden? Vergeet de trends op de catwalk, en kijk op straat. Bijna elke metropool kent wel een streetfashionblog waarop fanatieke fashionvictims wekelijks foto’s posten van de meest bijzonder geklede inwoners. Zoveel leuker dan modebladen. Maar pas op: het is verslavend.

Londen

Reykjavik

Britt Stubbe

A

llereerst een waarschuwing voor fashionvictims. En voor lezers die niets liever doen dan een middag lang mensen kijken op een terras. Het nu volgende artikel kan gevaarlijk zijn. Wegens de verslavende werking van het streetfashionblog. Urenlang dwalen op het net kan als volgt van start gaan: even kijken op www.justglitterlust.blogspot.com wat deze maand gedragen wordt in de straten van Estland. Fascinerend is ze. Het meisje met platinablonde haren, tattoos en helrode lippen. Dat komt door het ouderwetse zwarte hoedje dat ze draagt, met een netje dat voor haar ogen valt. Alsof ze op weg is naar een punkbegrafenis. Na Estland even kijken naar New York, het zeer populaire blog The Sartorialist behoort tot de top-25 van meest bezochte weblogs wereldwijd. Altijd leuk om te zien welke foto’s van stijlvolle New Yorkers vandaag zijn toegevoegd. Bovenaan een fraai beeld van een mooi meisje van in de twintig dat werkt bij de kinderwinkel van Marc Jacobs, zo valt te lezen in het bijschrift. Ze draagt zelf de kleding die ze verkoopt. Vandaag zijn dat twee aan elkaar genaaide blauwe strokenrokjes voor meisjes van tien. Een is echt te kort, schrijft ze. Even zoeken in de lijst met favorieten voor de links naar de Amsterdamse logs Damstyle en Fad Tony. Om te kijken of er nog hippe bekenden te spotten zijn. Kijk. Daar heb je Bas. Doet hij niet voor niets zo zijn best om de coolste jongen van Amsterdam-West te zijn. Als tegenhanger voor het nonchalante Amsterdam even doorklikken naar het hysterische Tokio. Dan nog vijf minuten naar Glamcanyon, want blogger Katja was gisteren weer uitgenodigd op een hip Londens feest. Op dat laatste feestje draagt een lelieblank gepoederd meisje een blonde Victoriaanse pruik zo hoog als een hoed. En wat kijkt die androgyne jongen – zijn linker oog is met witte schmink omcirkelt, zijn rechter met zwarte – indringend in de camera. Of is het toch een meisje? En dan reizen we ook nog even naar Rio de Janeiro. Bogota. Helsinki. Kaapstad. Budapest. Milaan. Berlijn. Parijs. Hongkong en Seoul. En tot slot naar de alltime favourite Reykjavik. Wie denkt dat Björk origineel is, moet echt even naar het blog van de stad waar ze vandaag komt: Reykjavic Looks. Kant-en-klare kostuums, nee, die zie je niet op streetfashionblogs. Voor je het weet zijn er uren verstreken en wordt een blik in de spiegel behoorlijk deprimerend. De bezoeker

Buenos Aires

voelt zich al snel hopeloos saai, vergeleken met al die excentrieke en stijlvol geklede mensen in de straten van de wereldsteden. Op Fad Tony is een jongen te zien die in de opening hangt van een winkel ergens in de Jordaan. Zijn naam is Maarten, dus deze jongen is oerhollands. Toch ziet Maarten eruit alsof hij uit een hip modeblad komt met zijn pijpenkrullen, paarse zijden sjaal en zijn dandy kostuum. De chique broques aan zijn voeten zijn niet bruin of zwart, maar knalroze gespoten. Jongens zoals Maarten, ze zijn een zeldzaamheid. Maar niet op de fashionstreetblogs.

Hogere modekunst Anton, de uit Duitsland afkomstige student media en cultuur en de drijvende kracht achter weblog Fad Tony, struint soms uren tevergeefs door de straten van Amsterdam met zijn camera. En toch doet hij het met liefde. ‘Ik vergeet sneller mijn sleutels dan mijn camera. Op straat worden nieuwe trends geboren, ontstaan uit opvallende mixen van stijlen bedacht door mensen die zo creatief zijn dat ze zich geen kant-en-klaar kostuum laten voorschrijven.’ Anton beperkt zich niet tot de straten van Amsterdam. Tijdens zijn bezoeken aan Hamburg, waar hij vandaan komt, gaat de camera steevast mee naar feestjes in de artistieke kringen. Het levert beelden op van zelfbewuste mensen die de hogere modekunst beheersen. Ze dragen met hun stijl uit wie ze zijn. En vooral wie ze niet zijn: saaie, doorsnee mensen. Dat geldt voor alle goede fashionstreetblogs. Ze tillen de bezoeker boven de middenmoot uit en laten je deel uitmaken van een zichtbaar exclusieve wereld. Anton zegt dat dit absoluut niet zijn bedoeling is. En dat hij daarom ook geregeld foto’s plaatst van mensen die zich totaal niet bewust zijn van hun eigenzinnige stijl, maar er wel degelijk een bezitten. Die foto’s zijn hem het liefst. ‘Een oudere man in een knalblauwe jas kan ik ook helemaal te gek vinden. Als iemand me op de een of andere manier maar opvalt. En raakt.’ Ontwerpers beïnvloeden straatmode. Of andersom? Naast Anton is er een andere uit Duitsland afkomstige fashionvictim die geregeld de straat opgaat om mensen te fotograferen. Felicia is grafisch vormgever, maar houdt in haar vrije tijd samen met haar vriendinnen Lane en Elina het blog Damstyle op peil. Het belangrijkste verschil: Damstyle richt zich puur op de straat en daardoor is het resultaat minder extravagant. Het is straatfotografie is haar puurste vorm. Felicia vindt het weleens jammer dat de mensen die ze voor haar camera krijgt, hoe origineel ze er ook uitzien, zich toch ook laten beïnvloeden door trends. ‘Kijk maar eens wat ze nu aan hun voeten hebben, dat zijn vaak oxfordshoes. Ook zie je opvallend veel babydolljassen bij de hippe voorhoede.’

Straatmode ontstaat van onderaf, bij een kleine voorhoede die bezig is met muziek en kunst

Volgens de zelfbenoemde King Of Style, stylist Ruud van der Peijl, wordt de straatmode nog altijd grotendeels bepaald door de grote modeontwerpers. ‘Grote ontwerpers zijn te creatief om straatmode te kopiëren. De wijde bandplooibroek die hippe jongeren nu veel dragen, werd een tijdje geleden geïntroduceerd door Dior. Dat kunnen kids natuurlijk niet betalen, dus die kopen zo’n broek in maatje opa op het Waterlooplein. En zo wordt zoiets een straattrend. Het is wel zo dat er tegenwoordig weer creatiever wordt omgesprongen met mode. Er wordt veel tweedehands gekocht en vermaakt. En op een blog uit Reykjavik zie je oneindig veel creatievere mensen dan op een blog uit Amsterdam. Maar die blogger is dan ook wel altijd op de juiste feestjes. Als je in Amsterdam kijkt op een feestje als Million Dollar Kids, dan weet je ook niet wat je ziet. Foto’s van dat soort feesten zijn wel degelijk een inspiratiebron voor grote ketens als H&M en Zara.’ De grootwinkelbedrijven houden de straat en het clubcircuit al jaren nauwkeurig in de gaten. Dat is nu, door de enorme hoeveel weblogs, zeer eenvoudig. Ze besparen de trendwatchers een duur ticket en tijd. Daarom worden trends uit de underground nu razendsnel vertaald naar draagbare kleding voor in de winkels. Anton en Felicia vinden het geen probleem dat anderen vanuit commercieel belang gebruikmaken van hun scherpe oog voor trends. Ze zien het eerder als compliment. Anton: ‘Laatst heb ik ook wat van mijn foto’s verkocht aan een blad uit Hong Kong. Kreeg ik duizend Hong Kong dollars voor. Daar waren mijn vrienden erg van de onder de indruk. Ik heb ze maar niet verteld dat dit omgerekend tachtig euro is. Maar geld doet er ook niet toe, ik zie het als compliment als mensen mijn blog zien als maatstaf.’ Bovendien valt er met het juiste blog wel degelijk geld te verdienen. Het beste voorbeeld is het toonaangevende New Yorkse blog The Sartorialist. Dat staat vol met advertenties van grote luxe merken. Merken die ook regelmatig terugkomen in de foto’s van Scott Schumann, een straatfotograaf die eerst werkzaam was in de modewereld. Want hij is vooral geïnteresseerd in beelden van jonge New Yorkers die duidelijk veel tijd en geld in hun image steken, maar die trends niet klakkeloos kopiëren.

Jong, authentiek en onafhankelijk Volgens modejournalist Bregje Lampe onstaan trends allang niet meer op de tekentafels in Parijs. ‘Straatmode ontstaat van onderaf, bij een kleine voorhoede die ook bezig is met muziek, sport en kunst. Om die groep hangt een aura dat de trendvolgers aanspreekt: jong, authentiek en onafhankelijk. Die voorhoede gaat creatief met kleding om en dat soort dingen zie je niet veel later terug in het modebeeld.’ Als recent voorbeeld noemt Lampe de vorig jaar in de Londense underground ingezette New Ravetrend. ‘De kleding die daar bijhoorde, is een grote commerciële hit geworden. Neem de neonlegging waar new-ravers een jaar geleden mee begonnen, die hangt nu bij alle filialen van H&M. Doordat we nu in staat zijn om via internet de internationale straattrends eenvoudig tot ons te nemen, worden deze steeds sneller vertaald naar de mainstream. Was je een paar maanden terug nog bijzonder in je neon trainingsjackje, nu loop je al weer achter.’ p



 
 


Doen 21

Buenos Aires

Buenos Aires

Berlijn

Buenos Aires

Buenos Aires

Buenos Aires

Buenos Aires

Buenos Aires

Helsinki

Helsinki

Er is een kleine voorhoede die creatief met kleding omgaat; dat soort dingen zie je niet veel later terug in het modebeeld

Top-tien van de belangrijkste (en leukste) streetfashionblogs 1) The Sartorialist Deze tongbreker is veruit het meest professionele blog. Voor wie houdt van eigenzinnige klasse en hoogstaande fotografie. Naast het straatbeeld van New York bezoekt Scott Schumann ook steden als Tokio en Parijs. Erg leuk zijn de korte interviewtjes met de mensen op de foto’s.

Berlijn

Berlijn

Hamburg

2) Glamcanyon Duitsers zijn fanatiek in het bijhouden van goede weblogs. Katja woont in Londen en verslaat daar het modebeeld vanaf de hipste feesten en vanuit de hipste wijken. 3) Reykjavic Looks Wat hebben die IJslandsers toch een uniek gevoel voor stijl. Extravagant, maar zonder het circusgevoel. 4) Hel Looks Dit blog uit het Finse Helsinki heeft iets meer het clownsgevoel dan die uit Reykjavik. Al die kleuren, bizarre prints en raar haar. Een vrouw van 65 met een kek wit bontjasje en enorme zelfgemaakte bijpassende oorwarmers zegt dan ook: ‘Ik koop alleen maar bijzondere kleding. Het straatbeeld is al zo saai.’ 5) Facehunter De mensen op de foto’s zijn vaak mode- en kunstacademiestudenten met veel aandacht voor detail. Niet voor niks een zeer populair blog.

Krakau

Reykjavik

Reykjavik

6) Still In Berlin Dit blog laat zien hoe je er met weinig geld toch heel bijzonder uit kunt zien. Met die typisch Berlijnse mix van vintage en Do It Yourself. 7) Tokyo Street Style De meest extravagante trends worden geboren in Tokio. Wie dit blog regelmatig bezoekt, ziet de ene na de andere nieuwe trend ontstaan. Gwen Stefani is verslaafd aan dit weblog. 8) Youngboyhood Wie had er nou gedacht dat Seoul het toonbeeld was van goedgeklede mensen. Aan dit gevoel voor stijl en originaliteit kunnen we in Nederland een voorbeeld nemen. 9) Fad Tony Hoewel. De Amsterdamse nonchalante humoristische mix van vintagesportkleding en chiquere items verveelt ook niet snel. En het is leuk om te kijken of je vrienden er, tijdens een dagje Amsterdam, door deze blogger wellicht zijn uitgepikt. 10) Streetfashion in Cracow Wie nog steeds denkt dat er in het Oostblok vooral saaie grijze muizen wonen, moet eens in de straten van Krakau kijken. Ook leuk zijn de korte interviewtjes bij de foto’s.

Reykjavik

Amsterdam

Buenos Aires

Tot slot: Ga vooral zelf op ontdekkingstocht. Klik veelvuldig door op de links naar andere blogs. Reis van Bogata in Colombia naar Moskou. Maar let dus op. Het is verslavend.

22

Zijn



 
 


TO KILL A MOCKINGBIRD

chapeau De vrouw die racisme zichtbaar maakte Veertig jaar na de moord op Martin Luther King is de rassenproblematiek nog springlevend. Althans, in de belevenis van veel inwoners van het plaatsje Monroeville in Alabama, waar Harper Lee haar roman over racisme in het Zuiden situeerde. ‘Kijk, daar zit Atticus Finch te eten.’ Harper Lee rond 1960.

Mars van Grunsven

‘A

lle aanwezigen opstaan! Deze rechtbank is in sessie!’, buldert de krachtige stem van Alexander Blass, A.B. voor vrienden en bekenden, dus ook voor de vers in het dorp aangekomen vreemdeling uit Nederland. ‘Als ik iemand de hand heb geschud’, zegt A.B., ‘is hij een bekende.’ De 81-jarige oud-winkelier is de nestor van het lokale toneelgezelschap The Mockingbirds, dat sinds 1990 het toneelstuk To Kill a Mockingbird opvoert, naar de gelijknamige bestseller van Harper Lee. Hij heeft de rol van griffier van de rechtbank. A.B. is de eerste om te erkennen dat zijn aandeel in het stuk marginaal is. ‘Maar als ik mijn mond opendoe, staat wel iedereen in het publiek meteen op. Ook Madeleine Albright.’ Albright, minister van Buitenlandse Zaken onder president Clinton, bevond zich in 1997 onder de toeschouwers in Monroeville. Vandaag is de rechtszaal in het Old Courthouse, waar de slotscène van het stuk plaatsvindt, zo goed als leeg – op enkele acteurs na. De Mockingbird Players hebben er net een repetitie van de rechtzaakscène opzitten en lopen het gebouw uit om te lunchen. De oude A.B. en regisseur Stephanie Salter blijven achter en laten broodjes bezorgen om die in gezelschap van die vreemdeling uit Nederland in de rechtszaal op te eten. De Mockingbird Players repeteren vandaag naast de rechtzaakscène nog een beroemde scène uit To Kill a Mockingbird: de dolle hond. Regisseur Salter legt uit waarom die scène zo belangrijk is. ‘De dolle hond staat voor de op hol geslagen maatschappij van die dagen (1935, red.). Advocaat Atticus Finch, de vader van verteller Scout, staat voor gerechtigheid. Juist Atticus, en niet de onzekere sherif, schiet de gevaarlijk zieke hond neer. Dat is krachtige symboliek.’ De rechtzaakscène heeft als bijzonder element dat het publiek erbij betrokken wordt, zegt Salter. ‘Net als toen, wordt het publiek gescheiden. Kleurlingen boven, blanken in de zaal. Uit de zaal wordt een jury aangewezen van alleen maar blanke mannen. Op een tournee in Israël is het voorgekomen dat die jury weigerde de zwarte verdachte te veroordelen.’ Daarvoor kent het voornamelijk Amerikaanse publiek in Monroeville het verhaal te goed. Van het boek zijn 30 miljoen exemplaren verkocht, en wie het boek niet gelezen heeft, kent wel de filmversie uit 1962 met Gregory Peck in de hoofdrol. Volgens recent onderzoek weet 80 procent van de Amerikaanse 17-jarigen dat To Kill a Mockingbird over twee kinderen gaat, wier levens beïnvloed worden door een conflict in hun dorp wanneer hun vader een zwarte man verdedigt in de rechtszaal. Voor Salter staat To Kill a Mockingbird voor magie. ‘Dit stuk betovert de mensen, zowel het publiek als de acteurs. Als het zwarte gospelkoor vanaf de balustrade van de rechtszaal begint te zingen, krijgt iedereen kippenvel. Het heeft te maken met verlangen naar het eenvoudige leven dat er niet meer is. Het wekt een gemeenschapsgevoel op, hoe imperfect het leven in 1935 ook was.’ In Monroeville bestaat dat eenvoudige leven volgens Salter nog. ‘Mijn dichtstbijzijnde buurman is een koe, mijn voortuin is 8 hectare groot. Alles gaat langzaam, ieder-

GETTY IMAGES

een kent elkaar. Net als in het boek van Harper Lee.’ Monroeville, 7.000 inwoners, 28 kerken, is voor altijd verbonden aan To Kill a Mockingbird – en echt niet alleen omdat de Mockingbird Players er elk jaar hun stuk opvoeren. Het is net zo goed het gevolg van een beslissing van haar beroemdste inwoner: in 1964 besloot Harper Lee om nooit meer met de pers te praten. Ze was de aandacht zat en vond dat ze alles wat ze over haar boek te zeggen had, wel gezegd had. Verzoeken om interviews doet ze sindsdien af met ‘Hell no’. Daarmee was het plaatsje Monroeville opeens verworden tot de voornaamste bron voor wie meer wil weten over de beroemde schrijver. Zo iemand was Lee’s biograaf Charles Shields, een voormalig leraar Engels die in 2006 Mockingbird, a Portrait of Harper Lee publiceerde.

De wonderjaren De oude A.B., slechts een jaar jonger dan Lee, kan zich Shields nog herinneren. ‘Nelle, want dat is Lee’s echte voornaam, niemand noemt haar hier Harper, had ons verzocht om niet met die man te praten, dus dat hebben we ook niet gedaan.’ Lachend: ‘Die man had geen schijn van kans!’ Over de biografie is hij dan ook weinig lovend. ‘Dat is allemaal uit de derde en vierde hand.’ A.B. blijkt overigens best te willen praten over Harper Lee. ‘Dat Nelle niet in het openbaar verschijnt, wil niet zeggen dat ze niet van gezelschap houdt. Ze houdt van discussiëren, lang tafelen met veel wijn en heeft een enorm gevoel voor humor. Dat zie je ook aan al die maffe karakters in haar boek.’ Die karakters zijn letterlijk uit het leven gegrepen, verzekert A.B. ‘Ik was krantenjongen in de jaren dertig en kende dus iedereen. Bijvoorbeeld die oude vrouw die altijd boos is, die bestond, alleen heette ze anders. Net als de geheimzinnige buurman Boo Radley. Daar waren we allemaal doodsbang voor.’ Ook Truman Capote, die als Dill in Mockingbird voorkomt, kan A.B. zich nog goed herinneren. ‘Truman was niet erg populair hier’, zegt A.B., terwijl hij het hoge stemmetje van Capote nadoet. ‘Op een dag waren we aan het honkballen toen hij kwam aanrijden in zijn Buick-limousine, met zwarte chauffeur. Hij was toen een jaar of twaalf. Daar stond hij dan in zijn Knickerbocker en vroeg: hé jongens, wat spelen jullie? We negeerden hem gewoon. Hij was een sissy.’ A.B. is zich ervan bewust dat hij al pratende over Lee en Mockingbird in de ban van de nostalgie raakt. ‘Je hebt het toch over je jeugd hè, de wonderjaren. Maar zo geweldig was die tijd niet. Dit was tijdens de Great Depression. De sfeer was grimmig. Veel mensen hadden honger. Er was racisme. Dat maakte het nog grimmiger.’ Dat racisme zou nog tot ver na de Tweede Wereldoorlog in geïnstitutionaliseerde vorm aanhouden. ‘Racisme was de traditie. Je schudde een zwarte man nog niet eens de hand. De meeste mensen stonden daar niet bij stil. Zo was het gewoon in die dagen in Alabama.’ A.B., zelf blank, kon zich er maar moeilijk bij neerleggen. Toen hij eind jaren vijftig als winkelier aan de beurt was om de jaarlijkse parade te organiseren, besloot hij deze niet door te laten gaan als dat jaar de zwarten weer niet zouden mogen meelopen. Het bracht hem in problemen met zijn dorpsgenoten. ‘Nigger lover noemden ze me. De nacht voor de parade zette de Ku Klux Klan een brandend kruis in mijn tuin. En maar rondjes rij-

Scout en Calpurnia, personages uit To Kill A Mockingbird.

REUTERS

Verzoeken om interviews doet Lee af met ‘Hell no’



 
 


Zijn 23

Truman Capote, de oude buurman van Harper Lee en Dill in Mockingbird.

Alles gaat hier langzaam, net als in het boek

            

                                               

GETTY IMAGES

den rond het huis. Veel auto’s herkende ik, die waren van klanten van mijn winkel en leden van mijn kerk.’ Hij belde de politie. ‘De sheriff zei: ik kan niets doen, de rechter verbiedt het me. Onzin natuurlijk. Ook de staatspolitie kwam niet te hulp. Allemaal bang voor de Klan. De parade is nooit doorgegaan.’ Ook in To Kill a Mockingbird komt racisme nadrukkelijk aan de orde. ‘Maar niet op de gebruikelijke manier’, zegt A.B.. ‘Als de mensen aan het zuiden denken, dan denken ze aan lynchpartijen en bomaanslagen. Maar Nelle’s verhaal is anders, alleen al doordat het door de ogen van een klein meisje wordt verteld. Als Tom dood is, zegt Scout: ze hebben Tom vermoord. Dan antwoordt Atticus, haar vader: voor hen was hij niet Tom. Zo troost hij haar.’ Zelf heeft Lee altijd beweerd dat Mockingbird niet alleen over racisme gaat. ‘Mijn boek portretteert een aspect van de beschaving, niet eens per se die in het Zuiden’, zei ze in 1963 tegen de New York Times. ‘Ik heb geprobeerd om het conflict van de menselijke ziel te laten zien, verwoord in de simpelst denkbare termen.’ Feit is wel dat To Kill a Mockingbird geschreven en gepubliceerd is in een periode waarin de strijd tussen het blanke establishment en de Burgerrechtenbeweging onder leiding van Martin Luther King Jr. op zijn kookpunt was. Alabama was met zijn onverholen racistische gouverneur George Wallace het middelpunt. Het was hier dat Rosa Parks weigerde achterin de bus te gaan zitten (Montgomery, 1955) en de rellen op de University of Alabama (1956). Lee was in het geheel niet bij de Burgerrechtenbeweging betrokken, maar haar boek wordt er voor altijd mee geassocieerd. Lee is er in ieder geval nooit op uit geweest om een ware geschiedenis of autobiografie te schrijven, zei ze in datzelfde interview. ‘Een schrijver moet schrijven over wat hij weet en hij moet dit eerlijk doen.’ Daarin was ze met Mockingbird zo goed geslaagd, dat ze nooit meer een tweede boek heeft geschreven. Althans, dat is wat meestal wordt aangenomen, hoewel Lee volgens biograaf Shields wel zou hebben geprobeerd een tweede boek te schrijven. A.B. gelooft dat niet. ‘Nelle wist dat het na Mockingbird alleen maar minder kon worden. Ze had gezegd wat ze te zeggen had.’ De enige die het antwoord weet, zwijgt.

Messcherp A.B. blijkt overigens niet de enige inwoner van Monroeville te zijn die Lee’s spreekverbod durft te weerstaan. Alsof de roddelzucht van Mockingbird-karakter Stephanie Crawford te diep in de genen van de dorpelingen zit. Mary Tomlinson, een gepensioneerde lerares en tegenwoordig de features-redacteur van de plaatselijke Monroe Journal, weet bijvoorbeeld te vertellen dat Lee vroeger erg goed in volleybal was. ‘Ze was veel beter dan ik. Sterk en atletisch. Ze speelde meestal in een blauwe rok.’ Uit de vaak ongeprovoceerde loslippigheden van lieden als deze Mary Tomlinson, of van de bediende achter de toonbank van antiquair Elaine’s, of de directeur van het Old Courthouse Museum, en natuurlijk de verhalen van de praatgrage A.B. valt het volgende beeld van de inmiddels 82-jarige Harper Lee te destilleren: ze rookt. Tot voor kort hield ze een appartement in New York aan en bracht ze de winters door in Monroeville. Maar sinds ze in 2006 een beroerte heeft gehad, woont ze het hele jaar door in Monroeville, bij haar 94-jarige zus Alice, een juriste die nog altijd een notarispraktijk heeft. Ze drinkt

niet meer, of nauwelijks. Ze verplaatst zich meestal in een rolstoel, maar kan nog wel lopen. Haar rechterhand is goed, de linker niet meer. Haar geest is nog altijd messcherp. Elke zondag eet ze in wat bekend staat als het beste restaurant van Monroeville: Radley’s, vernoemd naar Boo Radley, het karakter uit haar eigen roman. Als de vreemdeling uit Nederland zich de eerstvolgende zondag in restaurant Radley’s meldt, weet de restauranteigenares al waar deze op uit is. ‘Mevrouw Lee is er vanavond niet, maar Atticus Finch en zijn vrouw zitten aan de tweede tafel achterin te eten.’ Atticus, gealarmeerd door een ober, meldt zich even later bij de tafel van de vreemdeling. Hij blijkt Dennis Roy Owens te heten, is bijna twee meter lang en verzekeringsagent. Dit is het laatste jaar dat hij Atticus speelt, zegt hij. ‘De mensen beginnen zo langzamerhand te geloven dat ik Atticus ben. Maar dat is het probleem niet. Met mijn sterke zuidelijke accent verdien ik het niet om hem te spelen. Atticus was een echte gentleman.’ p

VOOR ALTIJD IN DRUK Harper Lee’s roman To Kill a Mockingbird begint als een kinderboek. De 6-jarige Scout leidt met haar broer Jem en haar vader Atticus Finch het rustige leven van een zuidelijk dorpje tijdens de Great Depression. Samen met hun vriendje Dill, gemodelleerd naar Lee’s jeugdvriend Truman Capote, zijn de kinderen gefascineerd door hun geheimzinnige en enge buurman, ‘Boo’ Radley. In Maycomb, zoals Lee haar geboortedorp Monroeville in het boek noemt, wonen ludieke figuren als de pathologische roddelaarster Stephanie Crawford, de hoogbejaarde morfiniste mevrouw Watson en de uiterst strenge huishoudster Calpurnia. De levens van deze excentrieke karakters worden echter verscheurd door klasseverschillen, armoede en racisme. Als Atticus Finch, die advocaat is, aangewezen wordt om een van verkrachting beschuldigde man te verdedigen, gaat de beerput open. De verdachte, Tom Robinson, heeft de pech dat hij zwart is – en zijn beschuldiger een blanke vrouw. Scout en Jem zijn opeens de kinderen van een nigger-lover. To Kill A Mockingbird was vanaf de dag van publicatie, 11 juli 1960, in elk opzicht een succes. Lee won er in 1961 een Pullitzer-prijs mee en verkocht binnen een jaar 2,5 miljoen exemplaren (meer dan 30 miljoen inmiddels). De roman zou nooit meer uit druk raken en is in meer dan 40 talen vertaald. Volgens de National Library Association lezen jaarlijks een miljoen mensen het boek. Ook de gelijknamige film, die het boek nauwgezet volgt, was meteen raak. To Kill a Mockingbird won in 1962 drie Oscars, waaronder die voor beste mannelijke hoofdrol (Gregory Peck als Atticus Finch). Sinds 1990 speelt de lokale theatergroep The Mockingbird Players elk voorjaar een toneelversie van het boek in het Monroe County Heritage Museum. Altijd voor een uitverkochte zaal. The Mockingbird Players: To Kill A Mockingbird. Speeldata: 24 april t/m 24 mei in het Monroe County Hertitage Museum in Monroeville, Alabama. Kaartjes à $35,- zijn alleen telefonisch te reserveren: 001 251 575 7433.

24

Zijn



 



Kosten Koper Zeist Een bedstee, stutbalken en een originele houten vloer. Veel elementen in dit negentiende-eeuwse pand zijn authentiek. Terug naar de tijd van de schrijnwerkers.

Monumentale idylle Pamela Wilhelmus

E

ind negentiende eeuw woonde Willem Wolleswinkel in de Antonlaan in Zeist in een huisje met een enorm erf eromheen. Op een dag bedacht hij dat hij wel wat extra geld kon gebruiken, en dat zijn erf groot genoeg was. In het jaar 1883 verkocht hij daarom een gedeelte van zijn grond aan schrijnwerker Pieter de Liefde, een ambachtsman die fijn hout bewerkte. De handigheid van De Liefde bewees zich snel, want nog in hetzelfde jaar bouwde hij een dubbele woning op het stuk erf dat hij van meneer Wolleswinkel had gekocht. En hij bouwde de woning heel degelijk, want tot op de dag van vandaag staat het huis nog in de originele staat op de plek waar het in 1883 werd gebouwd, op de Antonlaan in Zeist, op nummer 5 en 7. Het gebouw is zelfs zo mooi in de oude

Door originele details waan je je in dit huis in de negentiende eeuw staat bewaard gebleven dat de gemeente heeft besloten het een monumentenstatus te verlenen.

Niet voor senioren In de woonkamer van nummer 5, het pand dat momenteel te koop staat, zie je nog de holte in de muur waar vroeger de bedstee was. De woonkamer is en suite. Vroeger was dit de gehele ruimte waarin werd geleefd. Maar de ruimte is inmiddels met enkele aanbouwen aanzienlijk groter geworden. In een klein uitbouwtje aan de zijkant van het huis is een nieuw toilet gemaakt, en achter de woonkamer is een hele nieuwe aanbouw gekomen waar een moderne keuken en een ruime tuinkamer in zijn gebouwd. Maar wie in het oude gedeelte van het huis staat, waant zich bijna terug in de negentiende eeuw. Want behalve de bedstee zijn ook de oude houten vloerdelen nog bewaard gebleven, en achter een deur naast de bedstee is ook het houten luik dat de kelder afschermt in de originele staat. Het huis is niet geschikt voor senioren, want boven het luik naar de

kelder voert een steile, smalle trap naar de eerste verdieping. Een verdieping waar de authenticiteit van het huis ook bijna voelbaar is: de oorspronkelijke houten vloer ligt ook hier nog en de stutbalken zijn duidelijk zichtbaar in muren en plafonds. De indeling van het huis is enigszins apart. Op de eerste verdieping is slechts een slaapkamer. De rest van de ruimte is open naar de hal toe. Met de tuinkamer op de begane grond erbij zou je wel twee slaapka-

mers kunnen maken, maar het heeft iets aparts. Ook de zolderverdieping, waar je komt met – alweer een originele – houten vlizotrap, jawel, de enige echte die schrijnwerker De Liefde er nog eigenhandig in heeft ingezet. De zolder is weliswaar ruim, maar niet helemaal geschikt om in te slapen omdat een volwassen persoon alleen in het midden rechtop kan staan. Dus uiteindelijk tel je twee slaapkamers, eentje op de begane grond en eentje op de eerste verdieping.

Tenzij een handige huiseigenaar zin krijgt om in het tuinhuis aan de slag te gaan. Want als je in de nieuwe keuken de achterdeur doorgaat, komt het best bewaarde geheim van dit monumentale huisje tevoorschijn: een prachtige ruime tuin, compleet met sprookjesachtige kastanjeboom, en achterin een groot tuinhuis dat er door de vorige eigenaar bij is gebouwd, verdeeld in kantoorruimte en schuur. De bouwwerkzaamheden zijn nog niet helemaal voltooid. Wil je de

De afhaalhap: gemixte keukens Namaskar De lente dient zich aan, en ook de daarmee gepaard gaande kriebels. Dat uit zich in allerhande gekkigheden, waarvan de laatste in mijn leven betrekking had op deze rubriek. De afhaalhap, tja. We hebben inmiddels vele keukens gehad, en met name Aziatische landen doen het goed in het Nederlandse qua afhaaleten. Maar doet de ‘Hollandse keuken’ het ook goed bij de Aziaten? Als voorgerecht wil ik wel een kaasplankje, en als hoofdgerecht lijkt me een lekkere zalmmoot goed, maar dan niet bij de Franse traiteur, de Scandinaviër of de Spaanse tapaswinkel gehaald. Nee, ik

neem een kaasplankje en visje uit India. Utrecht is de plaats waar ik mijn diner zal nuttigen, en Namaskar het etablissement dat me deze rare gerechten mag serveren. Op zoek naar kaas stuit ik op de Paneer Tikka; volgens de menukaart is dat een gegrild kaasje gemarineerd in fijne kruiden. De kaasjes liggen met z’n vijven in hun bakje, en op elke kaas zit een flink stuk paprika of ui. De fijne kruiden waar zo enthousiast over gesproken wordt, bestaan voornamelijk uit koriander – zoals het de Indiase keuken betaamt, en de kaas zelf smaakt eigenlijk nogal naar tofu. Hm, ’t is wel wat anders dan een Frans plateau du fromage, en ook de Hollandse Goudse lijkt in de

verste verte niet op deze Indiase kaasspecialiteit, maar eerlijk gezegd is het best grappig om ook eens kaas op deze manier te eten. Dan het hoofdgerecht. Zalm kennen ze ook in India. En natuurlijk kan het niet anders dan dat die tandoori wordt klaargemaakt. Tandoori Salmon Bhuna, een zalmfilet op Indiase wijze bereid. Wat zoveel wil zeggen als een flinke dot koriander, beetje pepers, een zootje uien en het geheel in een currysausje geplempt. De zalm is behoorlijk doorbakken. Nee, rosé, daar doen ze niet aan in India. En waar ik nu achter kom, terwijl ik langzaam de bak met curry door de rijst mik en naar binnen schoffel, is dat het eigenlijk niet zoveel

kantoorruimte van het tuinhuis ook echt benutten, dan zal er nog wel een en ander moeten worden aangelegd, zoals elektra, verwarming en isolatie. Maar idyllisch is het zeker, dit tuinhuis. Net zo idyllisch als het woonhuis zelf. Kortom: een bijzonder huis met een aparte indeling waar een creatieveling iets bijzonders van kan maken. p Antonlaan 5, Zeist Woonoppervlak: 110 m2 Vraagprijs: € 385.000 k.k.

Pamela Wilhelmus uitmaakt wat je door je curry gooit: kip, lamsvlees, garnalen, biefstuk, of vegetarisch, ik heb het allemaal al wel eens gegeten, en nu ik de zalm aan het rijtje toevoeg, kan ik concluderen dat eerlijk gezegd elke curry smaakt naar... currysaus. Best te doen hoor, maar niet bijzonder. Veel is het wel. Dus als ik halverwege de hoeveelheid eten de maaltijd maar weer voor gezien hou, denk ik: lekker hoor, die Indiase keuken, maar als afhaalhap moet je het niet te vaak hebben. Zelfs niet als je lentekriebels hebt. p

Namaskar Vredenburg 38, Utrecht Tel. 030 – 231 04 47 Oordeel: 7-



 
 


Weg 25

Lastminute Zürich Wie de charme van een Alpenstadje zoekt, blijft er weg. Zürich is sierlijk, maar wel een wereldstad. Overdag schikken mensen zich in een strak keurslijf, ’s nachts is er een ruig uitgaansleven.

Zwierige Zwitsers Annemiek van Dongen

I

n de meest leefbare stad ter wereld is het lang zoeken naar een weggegooid colablikje, een spoor van graffiti of een kozijn waar verf vanaf bladdert. De inwoners van Zürich hebben zich aan hun biotoop aangepast. Het winkelpubliek dat met papieren tassen van dure kledingzaken over de Bahnhofstrasse wandelt, ziet er onberispelijk uit. ‘De mensen in Zürich zijn anders dan in andere Zwitserse steden’, vertelt amateurgids Daniel Zingg, die oorspronkelijk uit Bern komt. ‘Chiquer gekleed, stijlvoller. Bij het eerste spoortje lente flaneren ze met hun Gucci-zonnebrillen en zonnebankgebruinde benen en masse over de boulevard langs het meer.’ Wie in Zürich de typische sfeer van de Alpenlanden hoopt aan te treffen, komt dan ook bedrogen uit. Hier eet je geen schnitzel of kaasfondue, maar dineer je in een Afrikaans of een Arabisch restaurant – waarna je niet in een bierstube, maar in een loungy wijnbarretje belandt. Cultureel verantwoord shoppen doe je in de boetieks en galerieën in de steeg-

Bij het eerste spoortje lente flaneert men en masse met zonnebankgebruinde benen jes aan de westelijke oever van de Limmat, tussen de Lindenhof en de Fraumünster Kirche, of in het voetgangersgebied van het hippere Niederdorf aan de overkant van de rivier.

FIFA-hoofdkwartier Hoewel Bern de hoofdstad is, is Zürich de grootste en economisch belangrijkste stad van het land. Geen plein illustreert dat beter dan de Paradeplatz, halverwege de centrale Bahnhofstrasse, waar alle grote Zwitserse banken zijn gevestigd. Wonen doen de bankdirecteuren en anderszins gefortuneerde stedelingen hogerop, op de helling van de Zürichberg. Een ritje door die wijk, bijvoorbeeld met de tram richting de dierentuin en het FIFA-hoofdkwartier, is een aanrader voor wie zich graag vergaapt aan de grandeur van antieke villa’s met torentjes begroeid met klimop en tuinen vol woeste rozenstruiken. Maar voor het mooiste uitzicht over de stad en het Zürichmeer neem je vanaf Central het kabeltreintje (de Polybahn) omhoog, naar het terras

HOLLANDSE HOOGTE

van de technische universiteit. Drink daar een goedkope kop koffie bij het studentencafé, een verdieping lager, want ook omgerekend naar euro’s zijn de prijzen in Zwitserse franken nog altijd hoog. ‘Zelfs voor Zwitsers is het leven in Zürich relatief duur’, weet student Daniel uit ervaring. Drinken doen de Zürcher daarom alvast vóór het uitgaan. Thuis, maar ook openlijk op straat. Zodra ze in de metro naar station Hardbrücke, de toegangspoort tot het ruige uitgaansdistrict Zürich West stappen, gooien ze al hun reserves overboord. Als vreemdeling hoef je vanaf het station alleen maar de stroom uitgelaten jongeren met flessen wijn en wodka in de hand te volgen. Tussen de pakhuizen en kantoren weten zij hun weg naar hippe tenten als 4.Akt en Big Ben feilloos te vinden.

Long Island Ice Tea Maar pas op. Laat je in geen geval verleiden een Long Island Ice Tea mee te drinken, vooral niet als je de dag erop meer van de stad wilt zien dan je hotelkamer.

Tegen één uur ‘s nachts lopen de cafés snel leeg. Dan volg je de schaars geklede menigte naar de clubs. Tenminste, als je van electro of dancemuziek houdt. Anders kun je een tram naar de Langstrasse nemen, waar je je op het eerste gezicht afvraagt of je werkelijk in het befaamde red light district bent beland; Zwitsers netjes als ook deze buurt is. Totdat je het bovenzaaltje van de Longstreet Bar (Langstrasse 92) betreedt. De schaamte volledig voorbij zwiert hier een dronken vrouw om een paal, opzichtig knipogend naar een kalend heerschap dat oorverdovend vals met Pink Floyd meezingt. Darf nur einzeln benutzt werden, staat als voorzorgsmaatregel op de deur van het toilet. Nadat de barman binnen het laatste rondje heeft aangekondigd, wacht buiten het ordelijke Zwitserse leven weer. Met nachttreinen die de dronken inwoners naar elke uithoek van de stad vervoeren. Naar hun pastelkleurige huizen met houten luiken, in de meest leefbare buitenwijken ter wereld. p

WHAT TO DO Eten & drinken

Seinaustrasse 2, of zusterbar 4.Akt, Heinrichstrasse 262; de beste uitvalsbasis voor een avondje clubben.

Brunch met een panini en een latte bij Annabelle, Nägelihof 1.

Doen & zien

Doe als Albert Einstein en James Joyce en drink aan het einde van de middag een borrel in café Odeon, Limmatquai 2. Dineer bij Mama Africa, Heinrichstrasse 239. Drinken en gezien worden doe je in wijnbarretjes als D-Vino, Seefeldstrasse 113 of Barrique, Marktgasse 17. Drink een cocktail in de Nietturm Bar op het dak met een 360° panorama door de glazen wanden. Drinken en dansen doe je in 2.Akt,

Breng ook als je niet met de trein komt een bezoekje aan de machtige stationshal van het Hauptbahnhof. Flaneer bij mooi weer langs de oevers van het meer van Zürich. Wentel je op een koude dag in de warmte van het Mosoala, een tropisch regenwoud in een broeikas van 11.000 vierkante meter in de dierentuin. Beklim de 187 treden van een van de twee torens van de Grossmünster Kirche om de bruggen over de Limmat en de statige panden langs de rivier van bovenaf te bekijken.

Waar is... Karin

O

ok Afrika gaat er wat betreft internetverbindingen snel op vooruit: zo zit ik hier aan de prachtige Zambezi-rivier in Zambia mijn volgende bericht alweer te tikken. Op de achtergrond kan ik nog steeds de Victoria Falls zien en de zonsondergang die ik zojuist op de rivier heb mogen bewonderen was een fantastische ervaring. Minder mooi was het verruilen van de Victoria Falls zijde van Zimbabwe

naar Zambia. Dit vond ik ronduit schokkend en houdt me de hele dag achter in mijn hoofd al bezig. Na de stempel bij de grenspost van Zimbabwe reden we zo’n honderd meter naar de immigratie van Zambia. Van een vervallen, stinkend gebouw naar een schoon, effectief kantoor. Van lege schappen in winkels, naar luxe eethuizen. Van enkele wrakkige auto’s op de weg naar moderne BMW’s. Misschien valt het mij zwaarder dan anderen omdat ik een aantal Zimbabwaanse vrienden heb die een

zeer bijzondere plaats in mijn hart innemen, maar ik moet zeggen dat ik er ronduit verdrietig van gewor-

den ben. Nog negen dagen, dan ben ik bij Moses in Tanzania. Ik zit nu op een zoldertje boven de

karinblankendaal.waarbenjij.nu NAAM: Karin (27) LAND: Zuid-Afrika, STAD: Kaapstad DOEL: afstuderen

bar. De riviercruise was prachtig, wát een locatie om een mooie Afrikaanse filmshot te schieten. Ik heb een beetje kennis gemaakt met de Keniaanse reiscrew en mijn toergroep. 21 man, mij eigenlijk te veel, en bijna allemaal bijzonder jong (ach ja, goedkope toer hé). Zij staan zich momenteel onder mij allemaal te bedrinken. Ik ga maar eens douchen (bijna veertig graden vandaag, je loopt de hele dag jezelf af te drogen met een handdoek!), morgen om zes uur gaat de wekker. p

26

Doen



 
 


Buiten Spelen Urban hike www.poezieroute.nl Met de Poëzieroute in Leeuwarden werk je niet alleen aan je conditie, maar slijp je ook je geest. Deze wandeling neemt je namelijk mee langs verschillende Fries- en Nederlandstalige gedichten. Je loopt langs het werk van maar liefst 37 dichters, variërend van Remco Campert, Simon Vestdijk en Gerard Reve tot J.J. Slauerhoff en Gerrit Komrij. De poëzie staat op speciale stenen in het Leeuwarder plaveisel geschreven. Laat je dus inspireren door Nederlands beste dichters en ontdek tegelijkertijd de mooie hoofdstad van Friesland. Afhankelijk van welke gedichten je leuk vindt en de snelheid waarmee je ze leest, moet je toch minimaal een paar uur uittrekken voor deze stadswandeling. De routekaart van de poëziewandeling is te downloaden op www.poezieroute.nl.

ervaringen en tips van andere ouders en op het forum kun je je eigen vragen stellen. Verder krijg je veel praktische informatie over o.a. het beste seizoen om te gaan, wat kinderen zelf willen, materiaal en uiteraard de routes.

Actief outdoor weekend www.bever.nl Dit weekend worden voor de tweede keer de Bever Info & Doe Dagen georganiseerd: hét outdoor evenement van Nederland. Hier kom je bij de stands van de diverse outdoormerken van alles te weten over de nieuwste buitensportmaterialen. Uiteraard kun je zelf meedoen aan clinics mountainbiken, boulderen, GPS, klimmen en kanoën. De lokatie: recreatieterrein De Paasheuvel in Vierhouten. Tijd: 10 - 17 uur. De toegang is gratis! Meer informatie op www.bever.nl (agenda).

Fietsen met kinderen www.fietsenmetkinderen.nl Fietsvakanties met kinderen worden vaak uitgesteld totdat de kinderen helemaal niet meer meegaan op vakantie. Toch kun je prima met kinderen op fietsvakantie gaan. Kinderen vinden het namelijk maar al te leuk om tijdens hun vakantie actief bezig te zijn. Uiteraard is het verstandig om ‘klein’ te beginnen, maar tochten richting buitenland behoren zeker tot de mogelijkheden. Kijk eens op www. fietsenmetkinderen.nl. Je vindt hier veel

www.getsalt.com Deze activiteiten zijn samengesteld door de redactie van Salt magazine, het blad voor mensen die op zoek zijn naar een smaakmaker voor een avontuurlijk leven. www.getsalt.com

Boodschappen Boek & Zopie Hekelstraat 10, Alkmaar

Bij Boek & Zopie vind je een speciaal geselecteerd aanbod van literatuur en de meest originele en fantasierijke kinderboeken. Daarnaast zijn er ook de tot ieders verbeelding sprekende cadeau-artikelen zoals fotolijstjes, paardenmagneten, potloden en spaarpotten verkrijgbaar. Tussen het winkelen door kun je nog even ontspannen met een stuk appeltaart en een kopje van de befaamde ‘Golden Coffeebox’ koffie. Is je mok leeg, niet getreurd! De koffie is ook in cadeauverpakking te verkrijgen.

Kinderboekwinkel de Boekenberg Kleine Berg 48, Eindhoven

In deze kinderboekenwinkel vind je boeken voor kinderen in de leeftijd van nul tot zestien jaar. Je vindt een prachtig assortiment van 15.000 titels aan babyboekjes, prentenboeken, voorleesboeken, boeken om te leren lezen, fictie, jongerenromans, informatieve boeken, poëzie. Bij De Boekenberg is echt alles te koop voor de leesliefhebbers onder ons. Naast al dit moois op leesgebied verkoopt de Boekenberg prentbriefkaarten, posters, luisterboeken en merchandising afgeleid van kinderboeken. Er is ook een ruim aanbod aan handpoppen. De

Boekenberg verzorgt ook workshops en ouderavonden over kinderboeken.

De Utrechtse kinderboekhandel

Muziek

Opzwepende Voor Balkanmuziek hoef je niet meer naar het Oostblok. Er gaat geen week voorbij of er draait wel een Balkan dj in een hippe club. Maar ook de traditionele bands winnen aan populariteit. Festival Contrabanda! is hiervan het bewijs: in vijf steden één hele nacht lang Balkan Beats & Gypsy Grooves.

Carlinde Broeks

F

estivaldirecteur Rob van den Bosch kwam ooit als student sociale geografie in Latijns-Amerika in de armste wijken terecht en raakte daar gefascineerd door de rauwe, oprechte straatmuziek. Die fascinatie bleef niet tot Latijns-Amerika beperkt. Inmiddels is zijn muziekliefhebberij totaal uit de hand gelopen en kun je hem gerust een specialist noemen op gebied van wereldmuziek, overigens een term waarvan hij gruwt, want ‘Frans Bauer is in Brazilië ook wereldmuziek’. Van den Bosch heeft zich ontpopt als boeker en scout, die heel Europa afreist, op zoek naar goede en oorspronkelijke muziek. Naast bekende namen als zigeunerkoningin Esma Redzepova en de dj Shantel boekte hij voor festival Contrabanda! jonge zigeuners die rappen en Balkangitaristen die rocken. Dat programmeert hij allemaal op een avond. Of het niet veel te breed wordt? ‘Nee, ik laat me niet leiden door wat wel of niet bij elkaar past, ik laat me alleen leiden door kwaliteit. Aan hokjesdenken doe ik niet. Als er eerst een grote zigeunerartiest optreedt, vind ik het leuk om daarna een goede hiphop-act te laten zien. Een deel van de mensen loopt dan weg, maar een deel blijft ook staan en denkt: “Hee, dat is ook leuk!”. Daar gaat het mij om.’

Salsaroots Contrabanda! viert haar derde verjaardag. Ooit voortgerold uit het Latin Dance Festival, blijven de Zuid-Amerikaanse wortels voelbaar: ook dit jaar heeft Contrabanda! weer een ‘latin connexion’. Op zaterdag 19 april speelt in Paradiso het Spanish Harlem Orchestra uit New York, gevormd door oudgedienden uit de salsawereld. Toch is de hoofdmoot afkomstig uit de Balkan en zul je tijdens het festival naast opzwepende beats óók melancholieke zigeunermelodieën horen. Het he-

den en verleden van deze minderheid in Europa is tenslotte niet altijd even rooskleurig. Dat blijkt wel uit het verhaal van de Tsjechische hiphopformatie Gipsy.cz, die een een megahit scoorden met Romano Hip Hop, vooral populair onder autochtone Tsjechen. Vrij uitzonderlijk, gezien het feit dat de bandleden Roma-zigeuners zijn. Discriminatie is voor deze groep nog altijd aan de orde van de dag en zigeunermuziek geniet in het

algemeen weinig aandacht. Als zoon van Romazigeuners leeft frontman Radoslav ‘Gipsy’ Banga vanaf zijn dertiende op straat. Daar komt hij in aanraking met hiphop. Banga: ‘Hiphop opende deuren voor mij. Ineens leerde ik een heel andere manier kennen om mezelf uit te drukken en dat was precies waar ik in die tijd behoefte aan had.’ Pas later in zijn carrière als rapper komen zijn zigeunerwortels meer op de voorgrond. ‘Toen ik 22

Ganzenmarkt 10, Utrecht

De mooiste Nederlandse, Engelse en anderstalige boeken voor kinderen van 0 tot 18 jaar zijn hier verkrijgbaar. Naast boeken zijn er ook posters en kaarten, luisterboeken met muziek en knuffels van prentenboekfiguren verkrijgbaar. Voor elke doelgroep is er wel iets te vinden in deze winkel. De medewerkers hebben alle boeken zelf gelezen en geven je dus het beste en meest oprechte advies. In de werfkelder onder de winkel treden regelmatig kinderboekenschrijvers en -illustratoren op. Ook is de winkel bekend om de Harry Potter-feesten die werden georganiseerd bij verschijning van elk nieuw Harry Potter-boek. De Harry Potter Fanclub is hier opgericht.

Meer informatie bij:

DJ Guide

Report Fire Benjamin van der Sluijs Wat een waanzinnig lekker feestje was dit, de nieuwe editie van Fire. Werkelijk alles klopte, alsof de ingrediënten vooraf heel nauwkeurig van een boodschappenlijstje waren afgestreept. De verwachting was hoog en daar werd in alle opzichten aan beantwoord. In een golf van ongekende diepheid werd de zaal ontvlamd tot een hels vuur en was het een avond om nog weken op te kunnen teren. Bijzonder aan Fire is de programmering van dj’s. De zaal is weer stampvol. Als je goed om je heen kijkt zie je dat het ‘m zit in de details. De verhuizing vanuit Hotel Arena

naar de Westerunie was een goede keus, want hier komt Fire pas écht tot z’n recht. Overal hangen vlaggen, het geluid klinkt goed, en met de stalen fabrieksbuizen boven je hoofd heb je de perfecte mix van underground met een commerciële tint.

Muurbloempjes Bij binnenkomst staan Dauphin & Spinnin’ Negro samen op te warmen. Het duo liet er geen gras over groeien, want genadeloos pompten ze de eerste stevige beats de zaal in. Het publiek oogt trendy en vrolijk. Het zijn mensen die het instapniveau van de standaardconcepten voorbij zijn en klaar zijn voor het diepe. Geen muurbloempjes te bekennen hier, Organisator Marnix komt even polshoogte nemen in de booth. Na een uurtje hangt hij z’n koptelefoon om zijn nek om aan te treden voor zijn eigen bijdrage aan

de avond. Zijn performance verveelt geen moment. Ik zie allee maar tevreden gezichten. De harmonie is fantastisch, zelfs zó lekker dat ik geen zin heb om te beginnen aan schouderduwen om een rondje te kunnen lopen… want waar ik nu sta, sta ik prima. Ik, mijn vrienden en de muziek. Nothing more. p Gezien: 29 maart 2008, Westerunie Lees het volledige artikel op djguide.nl



 
 


Doen 27

Kids

Balkanmuziek

Little Wings Net geopend is de online store Little Wings. Ze hebben een assortiment van kleding en accessoires voor baby’s tussen de 0 en 2 jaar. De kleuren voor de Essentials zijn rustig en kunnen altijd en overal worden gebruikt en gecombineerd, ze zijn never out of style! Thekidsdaily.nl geeft 5 Little Wings cadeau pakketten weg. Met een pakje en een mutsje erin, leuk voor jongens en meisjes. Kijk snel op de site hoe je hier kans op kunt maken.

Kindermeubilair Voor designliefhebbers is het goed om te weten dat Piet Boon ook kindermeubilair ontwerpt. Anders valt de kinderkamer zo uit de toon bij de rest van het huis. De karakteristieke stijl van de ontwerper is onmiskenbaar. De meubels zijn robuust en sober. Duurzaamheid is een van de uitgangspunten van de ontwerpen. Nieuw in de collectie van Piet Boon zijn de SAM little Boy & Girl fauteuil en poef. Kijk voor meer info op The Kids Daily.nl

Mini World Kamperen met jonge kinderen, niet iedereen wordt even blij bij deze gedachte. Goed nieuws voor de gezinnen die het erop willen wagen. Keycamp Holidays introduceert Mini World, dit zijn 15 campings in Frankrijk, van Normandië tot in de Languedoc, die speciaal door Keycamp zijn geselecteerd voor de allerkleinste kampeerders. Op deze campings vinden ouders tal van extra’s. Op Thekidsdaily.nl lees je er meer over.

www.thekidsdaily.nl

Lekker live Motel Mozaïque 10-13 april, Rotterdam

De Tsjechische hiphopformatie Gipsy.cz scoorde een megahit met Romano Hip Hop.

jaar was voelde ik de noodzaak mijn muzikale koers aan te passen. Destijds ontmoette ik violist Vojta Lavicka, die ook Rom is en zijn we hiphop en traditionele zigeunermuziek gaan combineren.’ Gipsy.cz schuwt het onderwerp discriminatie niet. In rap tempo wordt in een mix van Engelse, Tsjechische en Rom woorden het racisme aan de kaak gesteld. Banga: ‘Ik denk niet dat muziek de enige manier is om dit probleem op te lossen, maar

het zou wel kunnen bijdragen aan wederzijds begrip.’

tiek vlak betekenis heeft, juich ik dat alleen maar toe.’ p

Politiek pamflet

Festival Contrabanda! van 17 t/m 20 april in diverse podia in Nijmegen, Eindhoven, Utrecht, Den Haag en Amsterdam. Meer info: www.contrabandafestival.nl

Naast Gipsy.cz is op ook de Servische band Kal te zien op het festival. Behalve als moderne zigeuners profileren de bandleden zich als Romaactivisten. Is Contrabanda 2008 soms een politiek pamflet? Van den Bosch: ‘In de eerste plaats gaat het natuurlijk om de Balkan-muziek. Maar als zo’n festival ook op poli-

Erik Luyten

De achtste editie van Motel Mozaïque is in volle gang. Donderdag en vrijdag stond Rotterdam al in het teken van het meerkunstenfestival, ook vandaag en morgen zullen nog veel acts optreden door de hele stad. Vandaag zijn nog onder andere Goldfrapp, The Black Lips en The Gutter Twins te zien op een van de zeven locaties. Naast het muzikale programma is er ook plaats voor theater, film en beeldende kunst. Een afwisselend weekend is een zekerheid met een bezoek aan Motel Mozaïque www.festivalinfo.nl

   
 


Beef 12 april, Poppodium Romein, Leeuwarden


 

  

     

Na twee cd’s te hebben opgenomen met een producer, neemt Beef het heft bij de afgelopen week uitgekomen cd ‘The Original’ weer helemaal in eigen handen. De band legde de basis van de op de cd verschenen nummers in de korte periode van vier dagen, waarna het de songs verder uit kon bouwen. Cd’s van Beef zijn altijd heerlijk om lekker in de zon met een biertje naar te luisteren, en live is het alleen maar beter. Elk optreden van Beef is één groot feest en dus kan Poppodium Romein zich alvast klaarmaken voor veel, héél veel blije mensen tijdens deze ‘Late Night Session’! www.podiuminfo.nl

Roadburn

17-20 april, 013, Tilburg Alweer voor de dertiende keer vindt komende week het Roadburn Festival plaats. De 013 in Tilburg wordt vier dagen lang omgetoverd tot festivalterrein. Het ‘echte’ festival vindt alleen plaats op 18 en 19 april, maar met de Pre-Heat op de 18e, en de Afterburner en David Tibet Curates festiviteiten op de 20e april zijn toch veel liefhebbers van het grootste stoner event van Europa vier dagen te vinden in Tilburg. Kaarten voor 18 en 19 april zijn al een halfjaar uitverkocht. Met namen als Celtic Frost, Down, Isis, de Japanse Boris, Jesu en Cult of Luna samen met zo’n 40 andere acts wordt dit hét weekend in 013 om niet te missen. Als je liefhebber bent van stoner natuurlijk. www.festivalinfo.nl

28

Lezen



 
 


Urban Book Shop Lissabon Over de Portugese hoofdstad waakt al decenniala schrijver: Fernando Pessoa. Zijn leven lang ijverde hij voor het zelfbewustzijn van

Zet ‘m op, Fernando!

Het nieuwe ‘centrum’ van Lissabon op het Expoterrein: het Parque das Nacoes.

Hans van Willigenburg

H

oe lastig is het een wereldstad te beschrijven zonder clichés? Heel lastig. Zeker als de stad opgenomen is in de marsroute der touringcars of prominent figureert op een shortlist van toeristische hoogtepunten. De verleiding om terug te vallen op veelgenoemde highlights is, ten eerste, al bijna onvermijdbaar. En daarbij: hoe kan een verhaal of artikel bij benadering recht doen aan alle bijzonderheden en dynamische ontwikkelingen van een grote metropool, zonder af en toe de kortste weg te nemen ter wille van de behapbaarheid? Wie ooit op stap is geweest met een ervaren stadsgids zonder diens vertrouwde grabbelton van gemeenplaatsen te hebben opgemerkt, moet welhaast blind of doof zijn. Lissabon is in deze kwestie een speciaal geval. Ja, de stad geniet een wereldwijde bekendheid. Maar is het daarmee ook meteen een wereldstad? Niet echt. Natuurlijk vergapen jaarlijks honderdduizenden toeristen zich aan de rivier de Taag, de trams, de steegjes en de restaurants waar de melancholieke fado weerklinkt. Maar behoort Lissabon daardoor ook tot een toeristi-

sche hoofdroute? Niet bepaald. Want de meeste Amerikanen, Chinezen en Japanners nemen genoegen met trendy Barcelona als het om het Iberisch schiereiland gaat. Lissabon, zo lijkt het, zit in de mixed zone; het is klein onder de groten, en groot onder de kleinen.

Hyperactuele kunstenaar Gelukkig beschikt Lissabon over een onomstreden ambassadeur, die zich niet in een cliché laat vangen. Een literaire grootheid die op vele plekken in de stad geëerd en herinnerd wordt, die zowel nationalisti-

Soares is niet het type vrouwenversierder zoals dat in de Spaanse literatuur voorkomt sche als internationalistische snaren beroerd, en door kenners vandaag de dag bewierookt wordt als ontdekker van ‘het moderne gevoel van anonimiteit en inwisselbaarheid’. We hebben het over schrijver-dichter Fernando Pessoa (1888-1935). Volgens velen een ‘hyperactuele kunstenaar’, die, godzijdank, de xfactor mist om massaal op T-shirts, handtassen en sleutelhangers te verschijnen, laat staan als kekke tatoeage aan een zoveelste leven te beginnen. Al tientallen jaren voordat internet en de eerste chatbox het

licht zouden zien, verschool Pessoa zich achter vier verschillende namen, zogeheten ‘heteroniemen’. Omdat hij zich diepgaand inleefde in zijn verschillende ‘personages’ uitte hij zich in verschillende genres, uiteenlopende stijlen en steeds rustte hij ze uit met een ander palet van kleuren en gevoelens. Een van zijn vier levens – dat van saaie boekhoeder Bernardo Soares – is de inspiratiebron van een van zijn meesterwerken, Het boek der rusteloosheid, een beroemde verzameling dagboekaantekeningen dat leest als de intrigerende encyclopedie van de afstomping waaraan een gemiddelde kantoorklerk blootstaat: ‘Zelfs de meest toevallige kennis viel het nooit gemakkelijk grof of lomp of zelfs alleen maar koel tegen me te zijn. Een paar keer heb ik sympathie ondervonden die ik met mijn hulp – in ieder geval misschien – had kunnen doen omslaan in liefde of genegenheid. Ik heb nooit het geduld of de geestelijke attentheid gehad om zelfs maar te wensen een dergelijke inspanning te doen.’ Met andere woorden: Soares is niet het type flierefluiter en vrouwenversierder zoals je dat bij de buren veel tegenkomt, in de Spaanse literatuur. Ook de eminente Nobelprijswinnaar José Saramago (1922) schetst in zijn poëtische roman Het jaar van de dood van Ricardo Reis geen zongebruind beeld van Lissabon. Wanneer hoofdpersoon en arts Ricardo Reis, helemaal aan het begin van

het verhaal, de stad nadert op een passagiersboot en constateert dat weinigen aanstalten maken om uit te stappen, levert hij de reden er in de vorm van een onthutsend beeld vanzelf bij: ‘Achter de loodsen op de kade begint de sombere stad, teruggetrokken achter façades en muren, voorlopig nog beschut tegen de regen, af en toe verschuift ze een treurig gehaakt gordijn, kijkt met starende ogen naar buiten en luistert naar het water dat door de regenpijp omlaag borrelt naar het basalt van de goten, de heldere kalksteen van de trottoirs, de boordevolle putjes, sommige, als ze zijn overgelopen, met opgelichte deksels.’

Dominant De figuur van Pessoa is intussen zo dominant, dat bijna alle moderne literatuur over Lissabon directe of indirecte verwijzingen bevat naar zijn leven en werk. (Ook de Ricardo Reis van Saramago is, schrik niet, een van de alter ego’s van Pessoa.) Een prachtig voorbeeld daarvan is de roman Nachttrein naar Lissabon van de Zwitserse schrijver/filosoof Pascal Mercier (1944), die momenteel met duizenden tegelijk de winkels uit vliegt. Het betreft een razend knappe actualisering van Pessoa’s existentiële inzichten, want laat u geen zand in de ogen strooien: de Amadeu de Prado door wiens indringende geschriften de Zwitserse leraar Rai-

mund Gregorius plotseling het gymnasiumlokaal verlaat en de nachttrein naar Lissabon neemt, is een slimme vermomming van de schrijver Pessoa. Sterker nog: het boek valt te lezen als één lange, zinderende bijlage die aan het werk van Pessoa is toegevoegd. Zelfs als schrijvers hun best doen zich op het karakter van de stad te concentreren en weg te blijven bij literaire traktaten van wie dan ook, sluipt er een type mystieke bewondering in hun werk dat je onwillekeurig tóch weer aan Pessoa kunt koppelen. Zo noteert Paul van Nevel in zijn aanstekelijke boek Dertig

Pessoa verschool zich achter vier verschillende namen, zogeheten heteroniemen jaar verslaafd aan Lissabon dat de stad een ‘antidotum is tegen Germaans lawaai, breugeliaanse feestneuzen en platvloers vermaak. Lissabon is: de onderliggende zingeving ontdekken. Lissabon is: met alle zintuigen het onzichtbare fotograferen.’ Als je genoeg hebt van alle mystiek en je wilt gewoon weten waar de bijzondere plekjes van Lissabon zijn, dan biedt de Portugees-Nederlandse schrijver J. Rentes de Carvalho uitkomst. Zijn Lissabon, Een nieuwe gids voor vrienden is een mengeling van klassieke reisgids en



 
 


ang de geest van een even universeel als nationalistisch Portugal en zijn hoofdstad.

Lezen 29

Filoscoop 12 - 19 april

RAM En wéér word je aangesproken over de blunder

die je onlangs hebt begaan. Denk goed na over je reactie, Ram. De beste antwoorden zijn die, die de vraag vernielen.

STIER Een onverwachte ontmoeting brengt je in de

zevende hemel, maar al snel slaat de twijfel toe. Was dit werkelijk een onopzettelijke rendez-vous? Voorzichtig met je wantrouwen, Stier. Bedenk: als toeval niet bestaat, waarom is er dan een woord voor?

TWEELINGEN De hardnekkige angst om door de mand te vallen berooft je van het plezier in je werk. Maar halverwege de week zal iemand je apart nemen en zeggen: ‘Er is geen mand.’ Knoop het in je oren, Tweelingen! ER… IS… GEEN… MAND! KREEFT Als het op onderhandelingen aankomt, haal je eruit wat erin zit, Kreeft. Je hebt dan ook een belangrijke zakelijke les geleerd: dat het veel beter is eerlijk te schijnen dan het te zijn. Woensdag: oogstdag. LEEUW Jawel, weer zo’n weekje waarin iedereen meent te mogen roepen wat-ie op zijn lever heeft. Trek het je niet aan, Leeuw. Mensen eisen vrijheid van meningsuiting als compensatie voor de vrijheid van denken waar ze zelden gebruik van maken. MAAGD Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, Maagd. Maar het moet voorwaarts worden geleefd. Stort je dus met een gerust hart en zonder benul in de week die komen gaat. Volgend weekeinde om deze tijd snap je wat je anders had moeten doen.

WEEGSCHAAL Een periode waarin je het liefst in bed blijft. Klaar als een klontje, Weegschaal, maar weinig avontuurlijk. Als je moet kiezen tussen twee kwaden, kies dan altijd wat je nooit eerder probeerde. SCHORPIOEN De lasterlijke praatjes over een collega komen flink je neus uit. Denk je. Want wees eens eerlijk, Schorpioen: is dit niet een typisch gevalletje van ‘Wie eerder zegt wat ik wilde zeggen, is een roddelaar’?

HOLLANDSE HOOGTE

stemmig sfeerverslag, en levert naast minutieuze beschrijvingen ook een actueel-journalistiek oordeel over de recente ontwikkelingen in de stad. ‘Het valt niet te ontkennen’, schrijft Rentes de Carvalho, ‘dat Lissabon er sinds de Expo van 1998 zo veel en zo snel op is vooruitgegaan, dat de bezoeker van nu de stad haast kan zíen groeien en bloeien. Evidente verbeteringen zijn de tweede brug over de Taag, die met haar lengte van zeventien kilometer zeer imposant is, en de uitbreiding van het metronet.’

Ook Pessoa zelf heeft zich gewaagd aan een reisgids van Lissabon met de onbescheiden titel Wat de toerist moet zien.

Lofzang Pessoa’s gids is een lofzang op de geschiedenis van de stad, op de natie Portugal, maar ook op de ontdekkingsgeest in het algemeen en de hang naar vrijheid van grote Portugese zeevaarders als Camões en Vasco da Gama. Het is bijna ontroerend om te lezen dat Pessoa tijdens zijn drukke schrijversleven nog tijd

vond om diverse Portugese ministeries middels een brief te adviseren een ‘Centrum voor Portugese Cultuur’ te openen, waarvoor hij, Pessoa, wel wervende publicaties zou willen schrijven. Als noodzaak voor de oprichting ervan gaf de schrijver de volgende, dwingende reden: ‘Voor de gemiddelde Brit en elke landsman buiten Portugal (behalve de Spanjaard), is Portugal een vaag, klein land in Europa, soms gezien als onderdeel van Spanje...’ Gelukkig is die kans dankzij Pessoa zelf nu aanmerkelijk verkleind! p

BOOGSCHUTTER Niet al het nieuwe is beter dan al het oude, Boogschutter. Als je vindt dat je bent vastgelopen in je relatie kun je beter een blik kruipolie versieren dan een heimelijke vlam. Vrijdag: spagaatdag (trek iets makkelijks aan). STEENBOK Je creativiteit is niet altijd een zegen, Steenbok. Deze week schiet je door alle ingevingen en opwellingen zelfs danig in de stress. Tip van de sterren: gooi gerust af en toe het badwater weg. Er zit niet altijd een kind in. WATERMAN Na je ongerijmde gedrag in dit weekeinde zul je heel wat moet uitleggen, Waterman. Een onmogelijke opgave? Och, wat de mensen echt willen, is geen kennis maar zekerheid. Denk daaraan als je met de billen bloot gaat. VISSEN Niet zo sikkeneurig, Vissen, je had toch niet werkelijk die 16.000.000 willen winnen? Zelfs je stamvader was wijs genoeg om te weten dat je alleen gelukkig kunt worden als je het geluk niet aan geluk te danken hebt.

Een aantal van deze boeken is te verkrijgen via www.bruna.nl Het boek der rusteloosheid Fernando Pessoa (Arbeiderspers)

Het jaar van de dood van Ricardo Reis José Saramago (Meulenhoff)

Nachttrein naar Lissabon Pascal Mercier (Wereldbibliotheek)

Dertig jaar verslaafd aan Lissabon Paul van Nevel (EPO)

Een nieuwe gids voor vrienden J. Rentes de Carvalho (Atlas)

Wat de toerist moet zien Fernando Pessoa (Arbeiderspers)

Welke grote en kleine denkers raadpleegden deze week voor u de sterren? Mail uw antwoord aan fi[email protected] en maak kans op een boekenbon van 25 euro

photo: torbenraun.com | art concept: rooduijn creatie

®

SAPPHLINGERIE.COM DE NIEUWE SAPPH COLLECTIE IS NU VERKRIJGBAAR BIJ 190 LINGERIEWINKELS IN BELGIË EN NEDERLAND, 150 LIVERA SHOPS EN 61 V&D’S



 
 


Film 31

Première

Charmante Schot Bemind in het arthouse-circuit en geliefd bij de massa. Sinds zijn doorbraak eind jaren negentig heeft Ewan McGregor gevarieerde rollenkeuzes gemaakt.

Koen van Otterdijk

H

ij is een van de weinige acteurs die geen moeite heeft om met zijn volledig naakte voorkant in beeld te verschijnen. Wellicht heeft het te maken met zijn Schotse afkomst en de traditie van de kilt met daaronder geen ondergoed. Wie zal het zeggen? Ewan McGregor toonde zijn jongeheer al in vier films, waaronder zijn doorbraak TRAINSPOTTING (1996). Deze klassieker was na SHALLOW GRAVE (1994) zijn tweede samenwerking met regisseur Danny Boyle met wie hij ook nog A LIFE LESS ORDINARY zou maken.

Doorbraak Na twee tamelijk kleine producties - VELVET GOLDMINE van Todd Haynes en LITTLE VOICE - brak McGregor pas écht door bij de meute toen hij in 1999 te zien was als Obi-Wan Kenobi in STAR WARS: EPISODE I THE PHANTOM MENACE. Hiermee zette hij in feite een familietraditie voort: zijn oom Denis Lawson speelde X-Wing-piloot Wedge Antilles in de oorspronkelijke STAR WARStrilogie. Twee jaar later zou Ewan McGregor zijn A-status driedubbel verzegelen door zijn voor een Golden Globe genomineerde rol in de hitmusical MOULIN ROUGE. En hij bleef in de schijnwerpers door in BLACK HAWK DOWN en het tweede STAR WARS-deel te verschijnen. Hij keerde in 2003 even terug naar zijn geboorteland voor YOUNG ADAM waarin hij

Ewan McGregor houdt van motoren

zijn ‘jonge Schot’ nog eens liet zien en in datzelfde jaar speelde hij zijn laatste echt goede rol in BIG FISH van Tim Burton.

Cassandra’s Dream

Op de motor Zijn verschijningen in THE ISLAND, STAY en MISS POTTER mogen niet bepaald opvallend genoemd worden. Opvallender was zijn keuze om in 2004 samen met zijn beste vriend Charley Boorman (acteur, zoon van John Boorman) een motorreis te maken van meer dan 30.000 kilometer. Ze gingen van Londen naar New York via Oekraïne, Rusland, Siberië en Canada. Ze namen een ca-

Van de achttien Oscarnominaties die Woody Allen in de afgelopen drie decennia kreeg, verdiende hij er in de laatste tien jaar slechts één. Niet dat het maken van films een wedstrijd is, maar het is een teken dat zijn hoogtijdagen achter hem liggen. Ook CASSANDRA’S DREAM zal hem weinig tot geen prijzen opleveren. Ian en Terry (Ewan McGregor en Colin Farrell) zijn broers en gaan voor elkaar door het vuur. Als ze allebei in een financiële dip komen te zitten, kan het ook niet anders dan dat ze daar samen ook uitkomen. De oplossing dient zich aan in de vorm van hun oom rijke Howard (Tom Wilkinson) die hen geld kan lenen. In ruil hiervoor moeten ze hem een wel heel grote gunst verlenen.

McGregor toonde zijn jongeheer al in vier films meraploeg mee en maakten hiervan een reisverslag dat de tv-serie en het boek Long Way Round opleverde. In 2007 ondernamen de twee nog zo’n trip met als titel Long Way Down. Hierdoor was de inmiddels 36-jarige McGregor in 2004 in geen enkele film en in 2007 slechts in één film - CASSANDRA’S DREAM - te zien. Voor de komende jaren staan echter al verschillende projecten op stapel, waaronder NUMBER THIRTEEN, THE LIST en THE GREAT PRETENDER, alle drie van debuterende regisseurs.p

Het lijkt alsof Woody Allen niet wist of hij een drama of een pikzwarte komedie heeft willen maken. Het zweeft er tussenin, en de kijker wordt nauwelijks meegesleurd in het verhaal of door de personages. Daar kunnen topacteurs als Ewan McGregor en Tom Wilkinson niks aan veranderen. p

Selectieve filmografie: 1994 Shallow Grave 1996 Trainspotting 1996 Brassed Off 1997 A Life Less Ordinary 1999 Star Wars: Episode I, II en III 2001 Moulin Rouge! 2001 Black Hawk Down 2003 Down with Love 2003 Big Fish 2005 The Island 2007 Cassandra’s Dream

Dus: Geen beste thriller van een regisseur die op zoek is naar zijn vorm van weleer.

cijfer: 6,0 Te zien vanaf 17 april Ewan McGregor.

A-FILM

Serie

Dynasty

Lekker kijken bij de rijken Zoals je in de jaren zestig fan was van The Beatles óf van The Rolling Stones, zo was dat in de jaren tachtig ook bij de series Dallas en Dynasty.

Rogier Proper, soapkoning

Ellen van Slagmaat

G

Scenarioschrijver Rogier Proper (1943) is soapkoning van Nederland vanwege zijn werk aan onder meer GTST. De oersoap Dynasty, binnenkort op dvd, zou volgens hem nooit in Nederland gemaakt kunnen worden. ‘Ik zou trouwens eerder van drama spreken dan van soap’, aldus Proper die voor ons de serie nog eens terug keek. ‘Knap gemaakt, zorgvuldig en precies, met sterke karakterontwikkelingen. In plaats van cliffhangers bouwen ze telkens een wending in aan het einde van iedere scène die een verrassing onthult over iemands karakter. Zo blijft het intrigerend. En dat tempo, wat een opluchting! Lekker rustig! Wat me toentertijd eigenlijk ontgaan was, is de impliciete boodschap. De politieke achtergrond, die lijkt op wat er nu met de Amerikanen gebeurt in Irak. Ook het idee dat geld en macht corrumperen tot in je privéleven. En die acteurs waren allesbehalve slecht.’ Proper is momenteel betrokken bij de de nieuwe serie Koning van de Maas voor TV Rijnmond. Hij vindt

Rogier Proper.

het jammer dat hij Dynasty niet heeft teruggekeken vóór dat hij aan de regiosoap begon. ‘Er blijken zoveel overeenkomsten: een machtswellustige havenbaron, twee kinderen, geen moeder. Frappant. Maar ja, in Nederland neigt men toch naar klein en realistisch. Dat grootse en meeslepende van Dynasty is niet alleen te duur voor Nederland, maar opdrachtgevers voeren ook druk uit om het gewoon te houden. Iets is al snel aanstellerij. Meer show? Kom op, dat is te Amerikaans, hoor je dan. Ja, je mag het volksaard noemen.’ p

BRIDGE PICTURES

lamoursoap Dynasty startte in 1981 als concurrent van de twee jaar oudere hitserie Dallas. Bedenkers Esther en Richard Shapiro wilden de Amerikaanse kijker iets bieden dat nog het dichtst naderde aan een koningshuis. Onder het motto ‘lekker kijken bij de rijken’ bleek er plaats voor twee peperdure wekelijkse soaps die veel van elkaar weg hadden. Beide series draaien om families die machtig zijn geworden in de olie en waarvan de volwassen kinderen nog thuis bivakkeren alsof ze niet genoeg geld hebben voor een eigen optrekje. Maar het helpt uiteraard mee om een hoop onfrisse perikelen te laten exploderen op de vierkante meter. In het geval van Dynasty op een paar vierkante kilometer, want de familie Carrington woont in een landhuis met 48 kamers. Daar valt de villa van de familie Ewing uit Dallas, in feite omhooggevallen boerenkinkels, bij in het niet. De Carringtons zijn weliswaar ook parvenu’s, maar ze hebben wel stijl en klasse. Op zijn Amerikaans dan, met de bijbehorende schoudervul-

lingen uit de jaren tachtig. De producenten van Dynasty gaven dan ook een groot deel van hun enorme budget, geen bordkartonnenstudioarmoe dus, uit aan de aankleding. En dan in het bijzonder de kleding van de dames. Zelfs een luxe merchandise-lijn volgde. De serie stond in 1985 op nummer één in de Verenigde Staten. p Seizoen 1 is op dvd koop vanaf 17 april

Dus: Als je nu soapliefhebber bent, dan heeft Dynasty nog steeds de kracht om je verslaafd te maken.

DE NIEUWE FILMVALLEY

NU OVERAL TE KOOP!

WWW.FILMVALLEY.NL

32

Respons



 
 


in Haarlem De stad als bron van inspiratie!

Bezoek onze 18 steden, 52 straten en ruim 775 winkels op nlstreets.nl

Uitgelicht

Niet te missen!

Klein maar fijn in de Warmoesstraat

Warmoestraat |

Haarlem is en blijft voor veel mensen een favoriete stad om te bezoeken en vooral om lekker te winkelen. Het is niet te groot en niet te klein, maar wel lief en zeer sfeervol. Dat er prachtige straatjes zijn is bekend, maar wij kiezen de allerspeciaalste voor je uit. Vandaag de Warmoesstraat. De Grote Markt over, langs de kerk en dan sta je praktisch in het pittoreske straatje. Een verkleinwoord is hier van toepassing, want voor je het weet sta je aan het eind van de straat. Maar dat maakt het misschien nog wel schattiger. De fijne stenen, prachtige gevels en

interessante historische lading maken een bezoekje absoluut de moeite waard. Zo heeft de straat een speciale relatie met de veelzijdige Nederlandse kunstenaar Anton Pieck, waar zelfs een festival aan is gewijd.

DIJKERS Warmoesstraat 5-7

Ondernemer aan het woord… NOA NOA geen typische franchisewinkel is zoals je die overal ziet. Vaak weten mensen niet eens dat dit een onderdeel van een keten is. Ik wilde echt in Haarlem zitten. Ik winkelde er ook toen al zelf, en merkte dat er veel Haarlemmers naar NOA NOA in Amsterdam kwamen. Onze doelgroep is toch een beetje Haarlems: tussen de 25 en 50, jonge, vlotte moeders en creatieve dames. Jonge gezinnen wijken uit naar deze stad en die vrouwen zie je hier terug. Deze straat is tijdens mijn zoektocht naar een pand altijd mijn eerste keuze geweest. Maar ik dacht zelf dat het er niet in zou zit‘We hebben net mogen vieren dat ten. Ik ben dus alles gaan bekijken, de winkel precies drie jaar bestaat. ben echt overal geweest. Ineens Maar ik werk al bijna tien jaar met viel toen toch de Warmoesstraat, dit merk. Ik ben etaleuse geweest gelukkig. Dit is een straatje met en shopmanager in een andere win- onwijs veel uitstraling, het ligt kel van NOA NOA. In een grijs ver- goed en trekt veel mensen aan die leden heb ik zelfs model gestaan hier komen om te lunchen of dinevoor de brochure. Op die manier ren. Ik vind dit helemaal geweldig, ben ik er dus een beetje ingerold. Ik zou hier echt nooit weggaan. Deze leerde iedereen steeds beter kennen winkel is mijn tweede huiskamer. en zo’n vier jaar geleden besloot ik Negen van de tien keer voelt het dat ik een eigen winkel wilde. Het helemaal niet als werk.’ mooie aan mijn zaak is dat het Tekst & foto: Myrthe van der Wolf

HENNIE LASSCHUIT Kleine Houtstraat 46

Deze boutique belichaamt de persoonlijkheid en de toewijding die de grote, gestandaardiseerde filialen missen. Het assorti-

Ambachtelijke, zijden lampenkappen. Uit voorraad of op maat gemaakt, geheel volgens de eisen en wensen van de klant. Iedereen die een specifieke lampenkap zoekt of wil laten maken of restaureren, is

ment is bijzonder exclusief, kwaliteit staat altijd voorop. Verwen uzelf met een prachtige avondjurk of besteed net even wat extra aandacht aan uw dagelijkse ensembles.

hier aan het goede adres! Mensen komen dan ook uit het hele land naar deze zaak toe.

Dijkers is onlangs in een nieuw jasje gestoken en een stuk groter geworden. Het restaurant heeft een moderne uitstraling,

Naast al dit moois is winkelen hier een beleving op zich. Voor iedereen is shoppen leuk in de Warmoesstraat. Voor hoge kwaliteit kleding of voor gezellige dingen voor in huis. Maar ook voor een goede lunch of diner is dit the place to be. Tekst: Myrthe van der Wolf

WOLFORD BOUTIQUE Warmoesstraat 28

waar de huiselijke gezelligheid is behouden. Bij de moderne open haard is het echt genieten van een goed diner of lekkere lunch. Er is voor iedereen wat te kiezen, ook de vegetariërs worden niet vergeten. Verrassend lekker en betaalbaar , zo blijft buiten de deur eten ook echt een avondje uit! LIGNE S Warmoesstraat 16 Deze winkel biedt en ruim aanbod van aantrekkelijke modische ontwerpen. Hoge kwaliteit klassieke, niet tijdgebonden dameskleding welke overzichtelijk gerang-

Spekstraat | SANTOS JUWELIERS Spekstraat 14 Santos etaleert een exclusief scala aan hoogwaardige uurwerken, elegante sieradenlijnen en vlekkeloze diamanten en edelstenen. Naast de huiscollectie biedt deze

“Voor ons is een bezoekje aan Haarlem echt jeugdsentiment. Wij komen hier al van kinds af aan. We woonden vroeger in IJmuiden en soms gingen we dan ‘lekker naar Haarlem’, om bijvoorbeeld nieuwe kleren te kopen. Dat ‘even lekker naar Haarlem’ gaan is eigenlijk altijd blijven hangen. Als we besluiten om een dagje hier naartoe te gaan komt

Tekst & foto: Myrthe van der Wolf

STIENS OPTIEK Gierstraat 27 Stiens is een moderne en overzichtelijke zaak waar vakmanschap, variatie en service kenmerkend zijn. Specialist op het

gebied van contactlenzen en Varilux glazen. Ook voor monturen en zonnebrillen krijgt u altijd het beste van het beste.

juwelier ook de mogelijkheid om uw eigen ontwerp op professionele wijze leven in te blazen. schikt is. Deze sfeervolle winkel nodigt uit om op je gemak de diverse creaties te bekijken en door te passen. OTTOMANIA Warmoesstraat 22 Deze winkel wordt door veel mensen gezien als een van de mooiste woon- en cadeauwinkels van Haarlem. Het assortiment is van een hoge kwaliteit en bestaat

BAGELS & BEANS Gierstraat 49 Bij Bagels&Beans kun je echt lekker lunchen en genieten van de superverse fruitsappen, de koffie, de warme belegde bagels en de verrukkelijke zelfgemaakte

Schagchelstraat | ARP DESIGN Schagchelstraat 37 De stijl van de meubels van Arp kenmerkt zich door eenvoud en functionaliteit. Alle ontwerpen moeten allure en eigenzinnig-

zoete lekkernijen. Als er al een soortgelijk aanbod is in Haarlem, dan zit het verschil in de ontspannen, (kind)vriendelijke ambiance.

We vonden de zussen Nell en Cora van Zelm bij ons allebei dat blije gevoel van vroeger weer boven. Haarlem heeft iets. Als je hier in dit straatje staat en je kijkt vooruit op de kerk, dat is prachtig. En ook de wetenschap dat hier zoveel mensen hebben gelopen maakt het bijzonder. Er ligt hier een enorme historie, zoveel voeten hebben over deze straatstenen gelopen, met hetzelfde uitzicht op de kerk. We zijn heel blij dat de oude panden in stand zijn gehouden hier. Het zou doodzonde zijn als ze daar allemaal nieuwe gevels in zouden zetten. Gelukkig zien de ondernemers zelf ook hoe prachtig de panden zijn en doen ze er veel aan dat zo te houden. Je vindt hier ook echt leuke winkels, al zie je wel dat nieuwe winkels vaak kledingwinkels zijn. Voor ons maakt het niet veel uit. Haarlem blijft iets feestelijks hebben, een heerlijk vertrouwd gevoel dat we nergens anders vinden.”

Gierstraat |

uit uitzonderlijke, sierlijke producten die je hier zelden ziet. De eigenaars importeren vrijwel alles zelf uit Turkije en (onder andere) uit Syrië.

heid uitstralen, zonder dat dit een doel op zichzelf wordt. De collectie wordt voortdurend uitgebreid en uitsluitend in Nederland geproduceerd.

BRUNO KLASSIEK Gierstraat 50 Bij Bruno Klassiek vindt u de grootste collectie klassieke muziek van de regio. Naast een standaardrepertoire met aantrekkelijke aanbiedingen kunt u hier ook

Kleine Houtstraat | PLAYERS COLLECTIONS Warmoesstraat 8 Zeer uitgebreid en gevarieerd assortiment luxe dameskleding, herenkleding en accessoires. Een voor Haarlem uniek assorti-

RANONKEL Kleine Houtstraat 60 Het zeer veelzijdige assortiment bestaat uit kleding, sieraden en tassen. Vooral de sieraden zullen een bezoek aan Ranonkel tot een onvergetelijke maken. Veel ervan terecht voor bijzondere en moeilijk verkrijgbare uitgaven. Bovendien vindt u hier tweedehands cd’s die het (her)ontdekken meer dan waard zijn.

Rectificatie Zandvoort.

ment: alle merken die deze winkel voert zijn exclusief! Er zijn ook geen andere verkooppunten. Met name Etro, het meest bijzondere merk uit de collectie, trekt klanten aan uit het hele land.

In het artikel over Zandvoort (05/04/08) staat in de agenda dat bij het openingsfeest van Skyline op vrijdag 25 april de volgende artiesten zullen verschijnen:Van Velzen, Jeroen van der Boom, Eddy Zoe en Band Alain Clark.

komen uit verre landen als Azië en Afrika en zijn absoluut uniek in hun soort. U weet niet wat u ziet!

Dit is een foute vermelding! Bovengenoemde artiesten verschijnen op het benefiet evenement (zat.17 mei) Voor meer informatie kunt u kijken op: www.skyline13.nl

Beeldig 33



 
 


BAKFIETSEN

Rolls Royce onder de fietsen

Eveline naam van Kerkhof (41) met potgrond plaats ‘Ik heb mijn bakfiets veel te laat gekocht, pas toen ik mijn vierde kind kreeg. Ze kunnen er allemaal in, de oudste gaat achterop. Ik heb zeven versnellingen en daar kun je snel hard mee. Ik zie mensen weleens denken: oh nee, ik zit achter een bakfiets. Vervolgens rij ik ze er zo uit. Ik gebruik mijn bakfiets niet alleen voor het vervoer van mijn kinderen, maar ook voor boodschappen en verhuisdingen. Ik kan echt niet meer zonder.’

Ouders met kinderen hebben vaak een probleem als ze op de fiets boodschappen moeten doen. De tassen aan het stuur zijn zwaar en het kroost zit niet stil. Steeds meer Nederlanders rijden nu met hun kinderen rond in een moderne bakfiets. De kleintjes zitten vastgesnoerd met een gordel en de bakken worden steeds steviger. Goedkoop zijn ze niet, maar handig en snel zeker wel: ‘Ik zie mensen weleens denken: oh nee, ik zit achter een bakfiets. Vervolgens rij ik ze er met mijn zeven versnellingen zo uit.’

Cuneyt Taylan (21) met lege bak onderweg

‘De FF22 Spaker is de concurrent van de auto. Dit is de Rolls Royce onder de bakfietsen. Als ik kinderen krijg, wil ik deze kopen, zeker weten. Al zou ik wel voor een andere kleur kiezen. Maar voorlopig verkoop ik deze alleen. Bakfietsen zijn te gek en handig in de stad. Het scheelt je belasting en parkeergeld – en fietsen blijft natuurlijk gezond. Hier kan ook een elektromotor in, dat is lekker als je tegenwind hebt. Hij haalt dan 40 km/u.’ TEKST: VEERLE SNIJDERS FOTO’S: MARTIJN DE VRIES

Martine Allessie (34) met zoon Jip

‘Ik heb geen andere fiets, dit is ook mijn stadsfiets en die gebruik ik overal voor. Hij is lekker groot en wendbaar. Ik heb nu zelfs moeite om op een gewone fiets te fietsen, dan moet je eerder insturen en dat is wennen. Ik vind het een fijn idee dat de kinderen voor je zitten en je ze zo in de gaten kunt houden. Ook kan ik altijd vriendjes en vriendinnetjes van mijn kinderen meenemen, er is plek voor vier. Alle kinderen vinden het prachtig.’

Intse Hamstra (36) met boodschappen en baby Krijn

‘Dit is al zes jaar mijn vervoermiddel. Vandaag ben ik extreem bepakt met mijn jongste zoon in de Maxi-Cosi en alle boodschappen erbij. Deze is ideaal, het is een lange fiets waarin je veel mee kunt nemen. Het openbaar vervoer vind ik een crime, ik heb een regenkap dus fiets door weer en wind. In het begin zijn alleen de bochten even wennen met een bakfiets, je moet grote bochten maken en dus later insturen.’

Walter Venema (30) met glaswerk

‘Deze bakfiets is van mijn werk, ik verzorg feestjes en diplomauitreikingen voor de Universiteit van Amsterdam. Ik heb geen brommerrijbewijs, dus moet ik spullen met de bakfiets vervoeren. Ik ga nu glaswerk wegbrengen en dan neem ik drank en hapjes mee terug. Ik zou deze bakfiets wel willen hebben, hij is te gek voor in het Vondelpark. Een accu, draaitafel en krat bier erin en je hebt een instant feest.’

Op tv

34



 
 


Hanne Reus

ACHTER HET SCHERM

Astrid Joosten windt zich vaak op ‘Dat wordt veel knippen’, zegt de eindredacteur van het tv-programma Hof van Joosten. De opnames zijn net afgelopen en niet alles verliep even soepel. De uitleg van het elektronisch stemkastje waarmee het publiek zich voor of tegen een stelling kan uitspreken was niet voor iedereen duidelijk. ‘Daarom oefenen we vooraf’, legt Astrid Joosten uit. Dat kon niet voorkomen dat enkele sprekers tijdens het programma enigszins beschroomd zichzelf inleidden: ‘Ik heb per ongeluk tegen gestemd, maar eigenlijk ben ik vóór.’ Desondanks was het een pittige discussie, denkt Joosten. In haar tv-

rechtszaal worden juridische dilemma’s voorgelegd aan publieksgroepen, die uiteindelijk via het stemkastje zelf een oordeel vellen, in het bijzijn van twee advocaten en een vice-president van het Gerechtshof Amsterdam. Het was haar eigen idee vertelt de tv-coryfee, geïnspireerd op de website ‘zestien miljoen rechters’. Daar konden mensen digitaal meepraten over rechtspraak. ‘Toen dacht ik, dat moeten we op tv gaan doen.’ Het programma heeft een goed moment gekozen. Het lijkt met de doe-het-zelf advocaten als Peter R. de Vries en Maurice de Hond alsof rechters heden ten dage niet meer het

Het Hof van Joosten, elke zondag om 21.10 uur op Nederland 2.

laatste woord hebben. Joosten: ‘De rechtspraak is niet meer heilig. Mensen hebben tegenwoordig een mening over wat wel, en wat niet mag.’ In haar hof vormt Joosten de toetsdrempel voor het onderwerp dat in het programma aan bod komt. ‘Als er een uitspraak is waarvan ik denk: nee, dat meen je niet!, dan wordt die zaak vaak een case in het programma. Neem het rap-incident van aanstaande zondag, of de hiv-zaak laatst.’ Hier daagde een vrouw haar vriend voor de rechter omdat hij haar besmet had met het hiv-virus door onveilig te vrijen. De man werd hier niet voor veroordeeld. ‘Dat roept vragen op.’

Als het aan Joosten ligt, komt alles waar ze vraagtekens bij plaatst voor de rechter. ‘Als ik een excentrieke, rijke vrouw zou zijn, zou ik als een luis in de pels van de maatschappij allerlei proef-processen aanspannen.’ Want er is genoeg waar Joosten zich over kan opwinden. ‘Vind je het niet gek dat je elk willekeurig reiskaartje aan een ander kan doorgeven, behalve een vliegticket? Die moet je weggooien als je plotseling verhinderd bent.’ Een onrecht dat recht gezet zou moeten worden volgens haar. ‘Wat dat betreft zou ik ook graag de baan van Neelie Kroes hebben. Lekker al die bedrijven ontmaskeren.’ p

Zaterdag Nederland 1

17.00 17:25 17:50 17:59 18:00 18:15 18:25 18:55 19:30

20.00

20:00 20:25

22.00

22:30 23:20

NOS: EK Voetbal Socutera: Nederlandse Hartstichting EénVandaag NOS Journaal NOS Sportjournaal EénVandaag Kassa Kinderen geen bezwaar

17:00 17:30 18:00 19:00 19:30

20.00

Raymann is laat NOS Studio Sport

RTL Transportwereld Gek op wielen RTL Voetbal: Bundesliga Stom, stommer, stomst! De politie op je hielen! Firestorm

22:15

Oorlog: Apocalypse now

Eén

17.00 17:05 17:30 17:55 18:00 18:10 19:00 19:30 19:35

20.00

17:00 18:00 18:30 19:00 19:35

20.00

20:15

22.00

22:00 22:15 22:45

AVRO’s Kunstuur LLiNK in Natura Nederland zingt Een goed begin Blauw bloed De grootste royaltykenner van Nederland Rondom 10 NOS Journaal Nova Liszt Concours

SBS 6

20:30

22.00

17.00

21:10 NOS Journaal Youp van ‘t Hek: Schreeuwstorm

RTL7

17.00

Nederland 2

17.00 17:00 18:00 19:00

20.00 20:00 21:55

22.00 22:55 23:10 23:15

20:05 20:10 20:45 21:20 21:50

Joker- en lottotrekking Dieren in nesten F.C. de Kampioenen Adoptie Het mysterie van Avignon

22:45 23:40

Studio 1 Het journaal laat

17.00

De Tuinruimers Bouw je droom Lachen om home video’s Dreamer: Inspired by a true story Groeten uit de rimboe Hart van Nederland - Late editie Piets weerbericht Shownieuws - Late editie

17:00 17:25

Kim Possible in het Disney festival Go IV

20:00 20:10

Het journaal Vranckx: Chongqing: Stad in ontwikkeling

20.00 22.00 22:15 23:40

Wire in the blood L’ adversaire

17.00 17:00 17:30 18:00

20.00 20:00 20:15

22.00 22:15 22:45 23:10

Tagesschau Versuchen Sie Spass Tagesthemen Das Wetter im Ersten Boxen im ersten

20.00

22:15

17.00 17:00 18:00 19:00 19:20 19:25

20.00 21:45

22.00 22:00

Rattenplan Z@ppSport compilatie Rataplan De familie Knots Willem Wever NOS Jeugdjournaal RootZ Thema-avond 3 op reis The Sopranos

22.00

17.00

Three men and a baby Friends

20:30 21:25

Law & Order: Special Victims Unit Cold case

22:20 23:15

Law & Order: Criminal intent Law & Order: Trial by jury

20.00 22.00

Comedy Central

17.00 17:10 17:45 18:10 18:20 18:30 18:45 19:10

20.00

20:00 20:45 21:10 21:35

RTL 4

17.00 17:00 17:30 18:00 18:05 18:55 19:30 19:55

20.00

RTL 5 RTL Autowereld Yacht vision RTL Nieuws Eigen huis & tuin Campinglife RTL Nieuws RTL Weer

20:00 21:30

Ik hou van Holland Lotto Weekend Miljonairs

22:30

Good Will Hunting

22.00

Veronica

17:40 19:35

22:30 22:55 23:20 23:45

ZDF Tagesschau um fünf Brisant Sportschau

17:10 17:15 17:40 17:45 18:15 18:45 19:00 19:50 21:25

22.00

22.00

ARD

17.00

Net 5

Canvas 30 Rock Buren Kijk uit! Het journaal Vlaanderen vakantieland Het journaal Het weer Man bijt hond

Nederland 3

Fairly odd parents Naked Brothers Band Hihi met Sisi Sportlets Viva Pinata Unfabulous Drake & Josh Reaper South Park The knights of prosperity Best of Saturday night live Scrubs The office Trailer Park Boys That 70’s Show

17.00 17:05 17:35 18:00 19:00

Totally spies Skunk Fu! Wegmisbruikers! Top Gear

20:05

Heartbreak Ridge

20.00 22.00

22:40

Freddy vs. Jason

Final score Nieuws Outtake TV The kids are all right Doctor Who

20:35 21:40 21:50

I’d do anything The National Lottery draws Casualty

22.00 22:40 23:10 23:30

Love soup Nieuws en weerbericht Match of the day

Discovery Channel heute - Wetter hallo deutschland heute Weerbericht Unser Charly heute-journal das aktuelle sportstudio

17.00 17:05 18:00 19:00

20.00 20:00 21:00 21:30

22.00 22:00

20.00 20:00 21:00

22.00 22:00 23:55

The king of Queens Extreme bruiden Holland’s next top model De Gouden Kooi Crime Scene Investigation Crime Scene Investigation Dragonfly De Gouden Kooi

RTL 8

17.00 17:00 17:15 17:45 18:15

20.00

Astrotijd Vrienden houden huis House vision Kingpin

20:20

A knight in Camelot

22:00 00:00

Boyz n the hood She spies

BBC2

17:30 18:20 18:35 19:05 19:45

20.00

17:00 17:30 18:30 19:30

22.00

BBC1

17.00

17.00

Dirty jobs: Snake wrangler Decoding disaster: Mines Mythbusters: Airplane hour World’s toughest tribes: Tunnellers 5th Gear 5th Gear Chop shop: London garage: Boy racer

Good Will Hunting RTL 4, 22.30 uur

17.00 17:25 18:30

20.00 20:00 20:30 21:30

22.00

00:00

Zwemmen Hostile waters Dad’s army The lost world of Tibet Golf The apprentice

Op tv 35



 
 


Tisha Eetgerink en Jerry Huinder

VOORVERTONING semi-onzichtbare vriendjes op nahoudt, zoals een jochie met een geschminkte zak over zijn hoofd. Een oud huis vol geheime deuren en verboden laatjes, een gestoorde verpleegster, jammerende kinderstemmen en de toon is gezet. El Orfanato is niets als je kotst van onverklaarbare verschijnselen, maar meer open minded horrorfreaks weten het al lang: Europa’s engste spul komt uit Spanje. Ons advies: In je eentje naar de late voorstelling en dan door het park naar huis.

El Orfanato Gelukkig worden er nog échte horrorfilms gemaakt. In El Orfanato geen gillende Paris Hiltons of verdwaalde middelbare scholieren op de vlucht voor een maniak met kettingzaag. Gevaar dat je niet begrijpt

en niet ziet, is stukken verontrustender. Laura (mooie rol van de Madrileense Belén Rueda) keert terug naar het verlaten weeshuis waar ze zelf opgroeide om er een opvanghuis voor gehandicapte kinderen te realiseren. Maar eerst moet ze dealen met haar eigen zoontje die er enge,

In de bioscoop: 22 mei 2008

De Sopranos De misdaadserie nummer 1 is alweer aan zijn zesde seizoen bezig. En met

succes. De belevenissen van maffiabaas Tony, zijn familie, de crew en zijn psychiater blijven de mensen aan de buis kluisteren. In de aflevering van vanavond staan de kijker weer een hoop nieuwe ontwikkelingen te wachten. Terwijl Carmela in Parijs vakantie aan het vieren is, lopen de spanningen thuis hoog op. A.J. wordt ontslagen omdat hij illegaal producten verkoopt. Tony is woedend en doet zijn beklag over hem bij zijn psychiater. Hij haat zijn zoon. Een poging om hem te sussen, mislukt en eenmaal thuis vernielt hij de auto van zijn zoon als deze hem niet serieus neemt. Ondertussen komt homo Vito – of is-ie het nou niet – terug. Hij wil een deal sluiten met Tony, die wel geïnte-resseerd is, maar het blijkt te laat. Vito wordt vermoord door familieleden Fat Dom en Gerry, omdat ze vinden dat hij de familie te

schande zet. Fat Dom wordt op zijn beurt vermoord door Carlo en Silvio, omdat hij hen belachelijk maakt. En arme Tony? Die moet het allemaal oplossen. Ons advies: Blijven kijken. Simpelweg omdat het gewoon een topserie is. Op tv: zaterdag 22.00 uur, Nederland 3

Zondag Nederland 1

17.00 17:25 17:50 18:00 19:05

20.00

NOS UEFA Champions League Magazine Partij voor de Dieren NOS Studio Sport Spoed

20:00 20:20 21:20 21:50

NOS Journaal De Italiaanse droom We gaan nog niet naar huis Mooi! Weer De Leeuw

22:50 23:45 23:55

NOS Studio Voetbal NOS Journaal Ernstige delicten

22.00

RTL7

17.00 17:00 17:30 18:00 18:30 19:00 19:30 19:55

20.00

20:00 20:30 21:30

22.00

22:45 23:10

17:00 17:15 18:00 18:10 18:25 19:00 19:50 19:55

20.00 20:25 21:10

22.00 22:00 22:40 23:30 23:50 23:55

RTL GP: DTM - Hockenheim RTL Autowereld Gek op wielen RTL Transportwereld Stom, stommer, stomst! RTL Nieuws RTL Weer Mr. Bean Mijn tent is top RTL Voetbal Insite

17:00 17:15 18:00 19:45 19:50

20.00 20:00 20:15 21:45

22.00 22:45 22:58

17:00 17:05 17:06 17:45 18:15 19:10 19:45

20.00

20:15 21:10 21:50

22.00

22:30 22:40 23:15 23:50

Socutera: Nederlandse Hartstichting NPS Arena De kunst The choir Leven met ADHD Cultuurshake Hello Goodbye

17.00 19:00

20.00 20:00 20:30 21:30

22.00 22:30 22:45

Nederland 3

17.00 17:20 18:15 18:45 19:00 19:01 19:45 20:30

Weekoverzicht SpangaS AVRO KunstQuest NOS Jeugdjournaal Socutera: Nederlandse Hartstichting De wereld draait door 3 op reis De Lama’s

Keyzer & De Boer Advocaten Hof van Joosten Zembla

21:15 21:45 22:35

3e klasse D The phone Je zal het maar hebben

NOS Journaal Kruispunt LUX: Verlicht de geest HelpDesk-live

23:10

20.00 22.00

Trauma centrum Wegmisbruikers Das je goed recht Hart van Nederland - Late editie Piets weerbericht

17.00

The taste of life Kitchen criminals Grenzeloos verliefd

20:30 21:25

Ghost whisperer Medium

20.00

22:20 23:10

18:00 18:10 18:50 19:00

RTL Nieuws Life & cooking Sponsor Bingo Loterij: De winnaars RTL Voetbal: Eredivisie

21:00

Voetbalvrouwen

22:00 23:05 00:05 00:20

Postcode Loterij: Eén tegen 100 Gillend naar huis RTL Nieuws RTL Weer

20.00 22.00

Veronica

17:25 18:25 19:30

22.00

17.00

RTL 5

17.00 17:00 18:00 19:00 19:30

20.00 20:00 20:30

22.00 22:35 23:35

101 meest sexy lijven Verbouw mijn familie House vision Huisdokter Vrienden houden huis The longest yard Jensen! De Gouden Kooi deze week

Spuiten en slikken

Net 5 De 25 meest heldhaftige momenten aller tijden

RTL 4

Lost Law & Order: Special Victims Unit

17.00 17:30 18:00 18:20

20.00 20:30

22.00 22:40

Galactic Football Politieachtervolgingen Stripes Heist Never say never again

RTL 8

17.00 17:00 17:30 18:00 19:00

20.00

DVD today Films & sterren Jouw vakantie, mijn vakantie De zwaan: Extreme makeover

20:00 20:30 21:30

Naar de kliniek Missing Boston legal

22:30

Child’s play 2

22.00

RTL Voetbal: Buitenlands voetbal Levensgevaarlijk!

Canvas Clips Vlaanderen vakantieland Het journaal De rode loper Gentse waterzooi Het journaal - Sportweekend Het weer Halleluja! Tomtesterom Flikken Het geslacht De Pauw Studio 1 Het journaal laat Het weer De zevende dag

ARD

17.00

17.00

SBS 6

Eén

17.00

Nederland 2

17.00 18:00 18:10 18:40 19:05 19:15 19:30 19:40

De week van Karrewiet Mega Mindy Kim Possible in het Disney Festival Sprookjes De grote boze wolf show Griezelverhalen voor ettertjes Alexander

20:00 20:10 20:55 21:25

Het journaal Panorama Spraakmakers The story of the weeping camel

20.00

22.00 22:55 23:55

Braambos Panorama

ZDF Tagesschau um fünf Brisant ARD vor acht Wissen vor acht Das Wetter im Ersten

17.00 17:00 17:10 19:00 19:20

20.00 20:15

Tagesschau Polizeiruf 110 Panorama Tagesthemen Das Wetter im Ersten

22.00 22:20

Comedy Central

17.00 17:35 18:00 18:20 18:45 19:10

Fairly odd parents El Tigre Viva Pinata Unfabulous Drake & Josh

20:00 20:25 20:50 21:15

Cavemen Family guy Trailer Park Boys Het Eiland

20.00

22.00 22:00 22:30 23:20 23:45

South Park Teachers Family guy Cavemen

Discovery Channel heute - Wetter ZDF SPORTreportage heute Weerbericht 4 Tage Toskana Der Preis des Verbrechens

17.00 17:05 18:00 18:30 19:00

20.00 20:00 21:00

22.00 22:00 23:00

Die Ludolfs How do they do it? How do they do it? American chopper: Go daddy Mythbusters: James Bond Survivorman: Mountain Ultimate survival: Kimberley, Australia Future weapons: First strike

 
 

  
 
  DePers.nl, het online nieuwsplatform verbonden aan Dagblad De Pers, is gestart op 2 april 2007 en bereikt inmiddels 1 miljoen unieke bezoekers die samen bijna 15 miljoen pageviews genereren. Vraag Wegens sterke groei en sterke groei-ambitie, is DePers.nl op zoek naar een ambitieuze, gedreven Online Uitgever. De Online uitgever geeft invulling aan de online en crossmediale strategie van Dagblad DePers en heeft een sleutelrol in de organisatie. Doel is een substantiële groei van pageviews, uniek bereik, leden en nieuwsbrief abonnees. Profiel - geruime kennis van de mediasector in het algemeen en online publishing in het bijzonder - minimaal 3 jaar leidinggevende ervaring in een vergelijkbare functie; - Ervaring met internet-toepassingen en met (online) commercie en marketing is een must; - HBO/WO denk en werkniveau; - leeftijd rond 35 jaar; - ambitieus en gedreven; - zelfstandig, flexibel, harde werker, geen 9-5 mentaliteit. Beloning De beloning bestaat uit twee onderdelen: een basissalaris en een bonusregeling gerelateerd aan de doelstellingen. De beloning is marktconform en afhankelijk van het profiel van de kandidaat. Interesse? Stuur je CV met een korte motivatie naar: [email protected]. Voor meer informatie kun je contact opnemen met Eric Visser, telefoon 06 - 55 30 49 90.

12 APRIL 2008 www.depers.nl

De Groene Pers Bewust bestaan Special: de opmars van verantwoord leven

MICHIEL VIJSELAAR

De Groene Pers

2



 
 


Duurzaam Liefst ook nog een beetje leuk

Verantwoord leven

Zelfs supersonisch is onderhevig aan de duurzaamheidstrend.

Jan-Jaap Heij

H

et begon allemaal met het bericht dat er over een jaar of 25 een milieuvriendelijke opvolger van de Concorde zal vliegen tussen de continenten: de A2 van het Britse Reaction Enginee. Als zelfs supersonisch (en dus extreem vervuilend)

vliegen al onderhevig is aan de duurzaamheidstrend, kunnen we de discussie over de ernst van de milieuvervuiling achter ons laten. Bestaat het broeikaseffect? Het doet er niet meer toe. Mensen willen een bijdrage leveren aan een beter milieu, en daar leven, werken en consumeren ze dus naar. Hetzelfde geldt voor die andere trend van de laatste jaren: bedrijven worden aangesproken op hun sociale ethiek. Maakt het echt iets uit voor, we noemen maar wat, de

De 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant zijn verbonden door hun historie en intensieve samenwerking op tal van bovenlokale terreinen. Deze verbondenheid is terug te vinden in het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE), een slagvaardige, servicegerichte overheidsorganisatie. Het SRE initieert, stimuleert en coördineert de regionale ontwikkelingen op het gebied van economie, leefbaarheid en ruimtegebruik. Als onderdeel van het SRE levert de Milieudienst, samen met de regiogemeenten, een substantiële bijdrage aan de kwaliteit en leefbaarheid van Zuidoost-Brabant. 200 Enthousiaste professionals adviseren en ondersteunen overheden bij de uitvoering van taken op het gebied van de fysieke leefomgeving. Ook buiten de regio wordt regelmatig een beroep gedaan op onze kennis over o.a. luchtkwaliteit, bouw- en woningtoezicht, energie, vergunningverlening en milieuhandhaving, archeologie en ruimtelijke ontwikkeling. Onze kennis wordt met zorg onderhouden en onze opdrachtgevers kunnen er altijd op terugvallen. Een comfortabel idee. Meer informatie over de organisatie en onze activiteiten kun je vinden op www.milieudienst.sre.nl.

mensenrechten en de uitbuiting in China als bedrijven zich daar tegenaan bemoeien? God only knows. Maar consumenten en werknemers spreken de Shells, Unilevers en ING’s van deze wereld er wel op aan. En dus handelen die er naar en gedragen ze zich zo netjes als de balans maar toelaat. Deze special neemt de twee trends samen, onder het mom: de burger, consument, werknemer van nu wil verantwoord leven. Wat dat precies is weten we niet, bleek vorige

nog weer eens uit marktonderzoek, maar we willen het wel. En liefst ook nog een beetje leuk. Of dat zin heeft doet er niet meer echt toe. Deze special gaat dan ook niet over de ins en outs van biobrandstoffen, of compensatieprogramma’s voor vliegriezen nuttig zijn en de vraag of we wel of niet nieuwe kerncentrales moeten bouwen. Ze gaat over het leven zelf, verantwoord en leuk. Is er een milieuvriendelijke auto te vinden waar je mee voor de dag

kunt komen? Verkoopt de duurzame supermarkt inmiddels meer dan schimmelige aardappels en keihard brood? Hoe vind je een baan bij een werkgever met aandacht voor het milieu en de samenleving, en schuift dat dan een beetje? Hoe moeten bedrijven problemen met vervuiling of met energieverbruik oplossen, en slagen ze daarin? Verantwoorde oplossingen voor dagelijkse behoeften, kortom. Dat het u moge inspireren. P

Wil jij met ons samenwerken aan de verdere ontwikkeling van Zuidoost-Brabant? Dat kan, want de afdeling Advies is op zoek naar een:

Coördinator team Servicepunt Handhaving De servicepunten Handhaving (Seph’s) zijn ontstaan uit de bestuursovereenkomst die is ondertekend door, en bedoeld voor, alle partners die in Brabant samenwerken bij de handhaving op het gebied van milieu, water, ruimtelijke ordening, bouw- en woningtoezicht en natuurbescherming. De Servicepunten Handhaving zijn samen met de provincie Noord-Brabant de motor voor deze samenwerking. Je vervult de coördinerende rol in de regio Zuidoost Brabant. De afdeling Advies kent vijf zelfsturende teams. Voor het team Servicepunt Handhaving, dat uit ca. 10 professionals bestaat, ben jij de stimulerende en motiverende teamcoördinator. Je bent verantwoordelijk om in goede samenwerking met de professionals de ambities van het team waar te maken. Je geeft op een inspirerende en motiverende wijze dagelijkse leiding aan het team. Je rapporteert en legt verantwoording af aan de afdelingsmanager.

Daarnaast ondersteunen we gemeenten bij strategische, beleidsmatige en operationele projecten. Tenslotte fungeer je als de belangenbehartiger van de regiogemeenten binnen de Brabantse constellatie van afvalverwerkingcontracten. We hebben de ambitie om de adviestaken verder uit te breiden, in het bijzonder richting de inzet van afval en biomassa als energiebron.

Allround projectleider Je bent trekker van een project of projecten, die complex en bestuurlijk gevoelig zijn en een zorgvuldige procesvoering vereisen. Als zodanig ben je verantwoordelijk voor de goede voortgang van het project en het bereiken van de gewenste resultaten. Mogelijke aandachtsgebieden kunnen bijvoorbeeld zijn plattelandsontwikkeling, landbouwbeleid, de leefbaarheid van kleine kernen en de invoering van de WABO.

Meer weten? Voor meer informatie kijk op www.sre.nl/vacatures

(Senior) Milieuadviseur afval De milieuadviseur Afval richt zich op afval, biomassa en Cradle-to-Cradle. De SRE Milieudienst heeft voor de 21 regiogemeenten de functie van vraagbaak op genoemde gebieden en oriënteert zich in deze rol op alle relevante ontwikkelingen.

Solliciteren? Als je belangstelling hebt voor een functie, stuur of mail dan een sollicitatiebrief met C.V. vóór 6 mei 2008 naar de SRE Milieudienst, t.a.v de heer M. Rijnders, coördinator P&O, Postbus 435, 5600 AK Eindhoven. Of mail naar [email protected]

Het comfort van een kennisbank



 
 


De Groene Pers

3

4

De Groene Pers



 
 


Dilemma’s Voor wie wil je wat doen?

Hulp in het oerwoud dat de supermarkt heet Natasja van den Berg vindt dat het hebben van idealen niet ‘n dagtaak moet worden. ‘Dat idealisme gelijk is aan opoffering is een wijdverbreid misverstand.’ Natasja van den Berg

W

eekendboodschappen. Mijn moeder deed ze altijd en ik begreep dat nooit. Ik had er zo’n hekel aan. Waarom zou je voor je plezier op het drukste moment van de week naar een winkel gaan om daar je kar vol te gooien met spullen voor de hele week? Jarenlang heb ik dat uit protest dan ook niet meer gedaan. Ik ging naar de supermarkt als ik honger had of als ik spullen nodig had om te koken. Nu ik met man en kind op het platteland woon en een drukke werkweek heb, ontkom ook ik er niet meer aan. Wij wonen in een dorpje zonder winkels en in het aanpalende dorp is alleen een kleine supermarkt. Op zaterdag gaan wij (ja, met de auto) naar de dichtstbijzijnde stad om aldaar in het winkelcentrum onze boodschappen te halen voor de week. Naast een bezoek aan de natuurwinkel (dat dan weer wel), gaan wij toch vooral naar de grootgrutter die op de kleintjes let. De supermarkt is voor mij een belangrijke plek om mijn idealisme in de praktijk te brengen. Ik probeer in mijn dagelijks leven steeds te kijken of ik een bijdrage kan leveren aan minder armoede. In de schappen liggen steeds meer producten met een keurmerk dat garan-

‘Ons idealisme hing als een molensteen om onze nek’

´Naar de supermarkt gaan werd weer een hel. Want wat moest ik nu kopen?’

deert dat de makers een eerlijke prijs hebben ontvangen. In de supermarkt kun je ook meteen de vinger op de zere plek leggen als het gaat om idealisme. Want verantwoord shoppen is voor veel mensen nog steeds een bijna onmogelijke opgave. Voor veel producten geldt dat er niet echt een duurzaam of verantwoord alternatief bestaat. Maar ironisch genoeg is er ook iets anders aan de hand. Als je even oplet en de keurmerken gaat tellen die je tegenkomt in de supermarkten, zie je al snel door de bomen het bos niet meer. Er zijn namelijk heel veel producten te vinden die verbonden zijn met een ideaal. Van biologische groenten, waarvoor geen chemische bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt, tot eieren waarbij de kippen een prettiger bestaan hebben geleid. Van luierfabrikanten die samenwerken met Unicef tot gerecycled wc-papier. Zeker sinds maatschappelijk verantwoord ondernemen een grote vlucht heeft genomen, zijn de acties met goede doelen niet meer weg te denken. Dit heeft tot gevolg dat als je de supermarkt binnengaat om even snel het meest verantwoorde pak rijst te kopen, je van een koude kermis thuiskomt. Want je hebt wel tien soorten rijst die allemaal iets goeds beloven te doen voor de wereld. Je kunt je dus alleen al via je weekendboodschappen verbinden met zo’n beetje alle maatschappelijke doelen en idealen die bestaan. Van dierenwelzijn, tot kinderarbeid, van goede gezond-

heidszorg in de derde wereld, tot het behoud van een gezonde oceaan. Biologisch, lokaal of eko? Dat biedt een enorme kans, maar is tegelijkertijd een probleem. Toen Sophie Koers en ik zes jaar geleden een boekje wilden schrijven over wat je kunt doen voor een betere wereld, liepen we al snel vast. Na wat oppervlakkig onderzoek kwamen we er achter dat je honderden dingen kunt doen voor een betere wereld. Niet alleen als consument, maar je kunt ook tientallen petities ondertekenen, lid worden van actiegroepen, met je geld anders investeren of bankieren. Wij namen de proef op de som en gingen al deze tips in de praktijk brengen. We werden gillend gek. Naar de supermarkt gaan werd (weer) een hel. Want wat moest ik nou kopen: biologische boontjes, boontjes van de lokale boer of boontjes uit Kenia? Koffie met een Max Havelaar keurmerk, met een eko-keurmerk of die van de rainforest alliance? Wij bleken in een val te lopen die voor idealisten uit de jaren zeventig zeer herkenbaar was. Zij hadden de hele wereld op hun schouders genomen en zich verantwoordelijk gevoeld voor alle misstanden en vormen van uitbuiting. Alles moest anders. Ze stelden de traditionele huishoudens ter discussie, gingen de straat op voor tal van maatschappelijke problemen, verbrandden bh’s en richtten reformwinkels op. Maar na een aantal jaren zo geleefd te hebben, war-

FOTO´S JEROEN VAN LOON



 
 


en de resultaten mager. Er kwamen nog steeds hongersnoden voor en sommige vrouwen bleken niet achter het aanrecht vandaan te halen. Dit alles leidde tot een gevoel van moedeloosheid en machteloosheid en sommigen werden zelf cynisch. Zo leven had toch geen zin. Ons idealisme hing als een molensteen om onze nek. We wilden het bijna opgeven, toen we besloten dat we ons niet gek moesten laten maken, maar hiervoor een oplossing moesten zoeken. Het koesteren van idealen is fantastisch. Het geeft zin aan je leven en bijna iedereen wil de wereld een beetje mooier achterlaten dan je hem aan hebt getroffen. Tegelijkertijd vonden wij dat idealen hebben niet een dagtaak moest zijn, het moest wel praktisch uitvoerbaar zijn. Maar we liepen tegen nog een ander probleem op. Wat goed is voor het ene ideaal bleek niet per se goed voor het andere. Dat levert allerlei dilemma’s op. Lokaal voedsel eten is belangrijk tegen de klimaatverandering, maar je kunt Afrikaanse economieën helpen door voedsel te eten uit ontwikkelingslanden. Onze conclusie: je moet dus keuzes maken over wat je belangrijk vindt. Daarmee hadden we de oplossing en de titel van ons boek gevonden: praktisch idealisme moest een strategie worden waarmee je kunt leven met je idealen. Terug naar die supermarkt: ik vind vooral eerlijke handel belangrijk omdat dat een van de belangrijkste voorwaarden voor armoedebestrijding is. Maar mijn belangrijkste criterium bij het shoppen blijft kwaliteit. Ik wil gewoon lekker eten. Daarom koop ik veel biologisch (dat is gewoon vaak lekkerder), maar als ik moet kiezen tussen eko of Max Havelaar voor eerlijke handel, dan kies ik het laatste. In mijn karretje zit dus altijd fairtrade-rijst, -chocolade, -hagelslag en -bananen. Daarmee doe ik twee dingen. Ik betaal een eerlijke prijs aan de boeren die deze producten hebben geoogst, en ik laat met de koop van deze producten aan de supermarkt zien dat ik dit belangrijk vind en graag zoveel mogelijk producten wil waarbij mensen eerlijk betaald zijn. Liever Gucci dan H&M Nu wordt praktisch idealisme vaak genoemd in de media en bijna altijd gaat het over consumeren. Hoewel de supermarkt een goede metafoor oplevert, ben je maar een klein deel van de week bezig met inkopen. Je leven bestaat uit veel meer aspecten, en ook daarin kan je uiting geven aan je idealen. Ik ging naar het duurzaamheidscongres van de Partij van de Arbeid. Ik moest in debat met minister Cramer over lifestyle en duurzaamheid. Uit praktische overwegingen ging ik met de trein, zodat ik nog even kon werken op mijn laptop. Nadeel ten opzichte van de auto is dat ik nu niet kon meeblèren met mijn favoriete muziek, want dat wordt meestal niet gewaardeerd door

medereizigers. Ik hield op het congres een pleidooi voor modern consuminderen: liever een Gucci-jurkje dan vijf jurkjes van H&M. Enorm duurzaam en nog mooier ook. Cramer was het volstrekt met mij eens. De vragen uit de zaal waren klassiek. Wat kan de minister doen aan al die ouders die tegenwoordig hun kinderen met de auto naar school brengen? Het is toch een schande, toen zij jong waren liep iedereen naar school. Cramer deelde de zorg en vertelde over haar initiatief om samen met scholen ouders te stimuleren de auto te laten staan. Verschillende mensen in de zaal wilden hun goede gedrag tonen en vertelden dat zij met de buurt afspraken hadden en dat elke dag een andere ouder alle kinderen van de straat in de bakfiets, of lopend naar school bracht. Later werd de discussie ingewikkelder, en kwamen die vermaledijde kolencentrales aan de orde. En dan heeft Cramer het moeilijk. Zij is al jaren een milieuactivist, en heeft zelfs een poster in huis met de tekst ‘Kernenergie of Kolen? Doe mij maar een molen’. Maar als bewindspersoon stelt zij dat in de transitieperiode naar een duurzaam energietijdperk geen andere mogelijkheid bestaat dan te kiezen voor ‘schone’ kolen. Politieke keuzes zijn altijd ingewikkelder dan individuele. Je moet met nog meer belangen rekening houden. Het zou mij een lief ding waard zijn als meer mensen zouden besluiten om lid te worden van een politieke partij. Nog maar 2 procent van de Nederlanders is er lid van, terwijl daar de politieke prioriteiten voor de komende jaren vastgesteld worden. Sommige dingen moeten gewoon politiek worden opgelost. De meeste idealen hebben namelijk een collectief karakter. Wij kunnen als individuen bijvoorbeeld geen handelsverdragen met ontwikkelingslanden aangaan, dat moet op nationaal niveau en is dus een politiek vraagstuk. Kledingruilsysteem Maar net zo belangrijk of misschien wel belangrijker is dat politieke partijen de leden van de Tweede Kamer selecteren en dus ook de ministers en staatssecretarissen (burgemeester, en andere belangrijke maatschappelijke functionarissen). Als bijna niemand meer lid is, is het niet gek dat partijen moeite hebben inspirerende en aansprekende mensen te vinden. Mocht je dus ontevreden zijn over de huidige politici, dan weet je wat je te doen staat. Hoe suf politieke bijeenkomsten ook zijn, het is belangrijk dat veel meer mensen daar naartoe gaan. Dus offerde ik braaf mijn zaterdag op en heb ik de mensen in de zaal naar huis gestuurd met de tip om een kledingruilsysteem op te zetten met hun vrienden. Kunnen ze zich al consuminderend toch een nieuwe look aanmeten. Dat debatten of bijeenkomsten niet saai hoeven te zijn bewees overigens het Amnesty filmfestival. Op de educatiedag keken Amsterdamse kinderen uit groep 8 films over mensenrechten om er vervolgens over te dis-

‘Ik betaal een eerlijke prijs en de producenten worden eerlijk betaald’

‘Achter mijn praktisch idealisme schuilt namelijk een idealistisch mensbeeld’

De Groene Pers

5

cussiëren. Na het zien van een Zweedse film over een neonazi die gedwongen werd op zijn Iraanse buurjongetje Elvis te passen, kwam al snel de discussie op discriminatie en waarom dat niet goed is. Een meisje stond op en vroeg: nazi’s haatten toch joden, waarom heeft die Zweedse jongen dan moeite met iemand uit Iran, daar zijn ze toch moslim en niet joods. Verschillende kinderen in de zaal knikten. Goede vraag dus. Het antwoord van een jochie met een Marokkaanse look en Amsterdams accent was ook helder: ‘Dat soort mensen haat iedereen die anders is. Stom toch. We kunnen toch gewoon normaal doen tegen elkaar’. Dat bewees de film namelijk ook. Opgescheept met deze Iraanse buurjongen besloot hij er het beste van te maken en gingen ze samen op een gitaar liedjes van Elvis spelen. Zijn ouders hadden Iran moeten verlaten omdat zijn vader zoveel hield van de muziek van Elvis en dat was verboden in Iran. ‘Zo kan het ook’, zei een andere jongen. Gaaf om dit te mogen meemaken, dacht ik toen. Dit is pas leuk vrijwilligerswerk, idealist zijn is echt niet zo erg. Snel naar huis om nog even mijn kindje te zien, dat overigens geen katoenen luiers draagt, gewoon potjes groenten uit de supermarkt krijgt en zijn lievelingsspeelgoed is een plastic keukentje uit China. Je kunt niet alles goed doen. Het goede van praktisch idealisme is dat het is vol te houden. Je kunt soms ook even niet nadenken en domweg gelukkig zijn. Want dat idealisme gelijk moet zijn aan opoffering is nog steeds een wijdverbreid misverstand. Nu hoor ik de critici alweer fluisteren dat het eigenlijk hetzelfde is als opportunisme. Vaak krijg ik te horen dat praktisch idealisme betekent dat je alleen leeft volgens je idealen als het je goed uitkomt. Ik geloof dat het niet slecht is om je eigen welbevinden mee te wegen. Het maakt dat dit idealisme vol te houden is en je niet cynisch afziet van het goede proberen te doen. Achter mijn praktisch idealisme schuilt namelijk een idealistisch mensbeeld: wie beter weet, doet beter – zolang we geloven dat dat ‘beter’ effect heeft. De combinatie van die twee – jezelf informeren en de effecten van ons dagelijks handelen beoordelen– zijn de kern van de praktisch idealistische strategie.Ik ben strategisch naïef: door te accepteren dat ik niet alles goed doe en niet al het leed van de wereld op mijn schouders hoef te laden, kan ik blijven geloven in de bereikbaarheid van een betere wereld. Dit geloof voorkomt het gevoel van machteloosheid. Het werkt als een self-fulfilling prophecy. Een wereld waarin weer meer mensen gehoor durven geven aan hun idealen ís naar mijn stellige overtuiging een betere wereld. p NATASJA VAN DEN BERG (32) WERKT BIJ OMROEP LLINK ALS PROJECTLEIDER. ZIJ SCHREEF HET BOEK PRAKTISCH IDEALISME, SAMEN MET SOPHIE KOERS.

Ecoduct 1

Groene seks Geneviève van Velzen Ook tussen de lakens van bamboevezels kan het allemaal wat groener. Wie ook tijdens het liefdesspel oog wil blijven houden voor Moeder Natuur gebruikt geen dildo van rubber. In de gemiddelde rubberen vriend of buttplug zitten ftalaten (weekmakers) om het goedje flexibel te houden. En dat is niet goed. Milieuorganisatie Greenpeace waarschuwt sinds een paar jaar voor de weekmakers in de Crystal Jelly Double Dong en Spectra Gel Anal Plug, twee speeltjes die zeer hoge concentraties schadelijke ftalaten bevatten. Het eco-alternatief voor rubber is glas. Glas; je kunt er ramen, fruitschalen, goedkope champagneglazen en dildo’s van maken. En dat laatste deden de makers bij Glass Fantasy. Wel zo milieuvriendelijk is hun devies. Na veelvuldig gebruik kan de glazen kameraad gewoon de glasbak in om vervolgens recycled te worden tot een bierflesje of asbak. In de seksindustrie rollen duizenden glazen producten van de band die vrijwel overal verkrijgbaar zijn. www.glassfantasy.com

6

De Groene Pers



 
 


7ERKENBIJ).'ISWERKEN AANDUURZAAMHEID +IESJEVOOREENLOOPBAANBIJ).' DANKOMJEBIJEEN WERKGEVERDIEZICHKRACHTIGINZETVOORDUURZAAMHEID :OIS).'INALSEERSTEGROTE.EDERLANDSElNAN CIÑLEINSTELLINGPROCENTKLIMAATNEUTRAALGEWORDEN 7ERELDWIJD$ATHEBBENWEONDERANDEREBEREIKT DOORONSENERGIEGEBRUIKTEVERMINDERENENWAAR MOGELIJKGROENESTROOMTEGEBRUIKEN/NZERESTERENDE #/ UITSTOOTCOMPENSERENWEVIAHERSTELENAANPLANT VANTROPISCHREGENWOUD -AAR).'DOETNOGMEER!LJARENVOERENWEEENSOLIDElNAN CIERINGSBELEIDWAARINDEIMPACTVANACTIVITEITENOPMENSEN MILIEUZORGVULDIGWORDTMEEGEWOGEN/NSGELDZULLENWE BIJVOORBEELDNIETINVESTERENINCLUSTERBOMMEN DEILLEGALEKAP VANTROPISCHBOSOFINACTIVITEITENIN"IRMA-YANMAROF3UDAN %NMET5NICEFHEBBENWEHET).'#HANCESFOR#HILDREN PROGRAMMAOPGEZET WAARDOORINONGEVEER KINDERENNAARSCHOOLKONDENGAANINONTWIKKELINGSLANDEN

$/).'7%,,"9$/).'2)'(4

7 7 7 ) . '  . ,  7 % 2 + % .

/OKINONZEARBEIDSVOORWAARDENHOUDENWEREKENINGMET DUURZAAMHEID!LONZEVASTEMEDEWERKERSIN.EDERLAND KRIJGENEEN/6 JAARABONNEMENTAANGEBODEN(IERMEE MAKENWEHETEXTRAAANTREKKELIJKVOORMEDEWERKERSOM VOORHETOPENBAARVERVOERTEKIEZENENDEAUTOTELATEN STAAN OOKINPRIVÏ TIJD

) .' # / 2 0 / 2 !4 % ).'BESTAATIN.EDERLANDUITDEVOLGENDEBEDRIJVEN 263 0OSTBANK ).'"ANK ).'2EAL%STATE -OVIR ).',EASE .ATIONALE .EDERLANDEN ).'7HOLESALE "ANKING ).'0RIVATE"ANKING 7ESTLAND5TRECHT

).'ISEENVANDEBESTEWERKGEVERSVAN.EDERLAND"IJONS VINDJEMOGELIJKHEDENTEOVEROMZELFRICHTINGTEGEVENAAN JELOOPBAANENOMWERKENPRIVÏGOEDTECOMBINEREN !ANJOUOMDEZEKANSENTEZIENÏNTEGRIJPEN .AASTBOEIENDEOPDRACHTENMAGJEREKENENOPEENUITSTEKEND SALARISENDITOSECUNDAIREARBEIDSVOORWAARDEN "ENJIJEENPROFESSIONALMETHARTVOORDUURZAAMHEIDEN BENJEGEÕNTERESSEERDINEENLOOPBAANBIJ).'+IJKDANOP WWWINGNLWERKEN



 
 


De Groene Pers

7

Whole Foods Bijna 300 filialen in VS

Bio-eten voor yuppen Duurzaam en lokaal geproduceerd voedsel is in de Verenigde Staten een miljardenbusiness. Nederland volgt met de supermarktketen Marqt in Amsterdam.

AP

Als streekproducten in oude pickuptrucks worden vervoerd is het positieve effect relatief

Duurzame voedselketens behalen inmiddels omzetten van honderden miljoenen.

Jeroen Ansink

P

atricia Agudelo betreedt de 6.000 vierkante meter grote Whole Foods op Columbus Circle in New York en stevent direct af op de versafdeling bij de ingang. Ze loopt langs de fruitstalletjes waar perfect gestapelde appels, sinaasappels en bananen door een uitgekiende belichting een onwaarschijnlijk verse indruk maken. ‘Deze supermarkt is als een Hof van Eden’, zegt Agudelo, terwijl ze een tros bakbananen in haar mandje legt. ‘Ik ken geen plek waar ze zoveel biologische producten verkopen als hier.’ Hoewel ze aan de andere kant van Central Park woont en haar lokale super een stuk goedkoper is, maakt Agudelo graag een omweg. ‘Voedsel van hoge kwaliteit is belangrijk voor me. Je hebt geen idee hoeveel groeihormonen en bestrijdingsmiddelen ze tegenwoordig gebruiken. Wie gezond wil leven heeft geen andere keuze.’ Dankzij deze overwegingen is Whole Foods inmiddels toe aan zijn vijfde vestiging op Manhattan. Wat in 1980 begon met een eenvoudige buurtsuper in Austin, Texas, is inmiddels uitgegroeid tot verreweg de grootste biologische supermarktketen ter wereld, met bijna driehonderd winkels en een jaaromzet van 6,5 miljard dollar. Richtte Whole Foods zich aanvankelijk op hippies en andere wereldverbeteraars, nu lijkt de klandizie in New York vooral te bestaan uit yuppen. ‘De reformwinkel bij mij om de hoek is klein en heeft een geringe doorstroming’, zegt Agudelo, die in de financiële wereld werkt. ‘Daardoor zijn de groenten weliswaar gezond, maar niet echt vers. Bovendien voel ik me er niet thuis. Ik ben niet zo’n geitenwollensokkenfiguur.’

Toegenomen milieubesef Het enorme potentieel van duurzaam en lokaal geproduceerd voedsel beperkt zich niet tot Whole Foods alleen. Concurrerende ketens als Trader Joe’s, waar het personeel de klanten in een fleurig Hawaii-shirt tegemoet treedt,

HOLLANDSE HOOGTE

behalen inmiddels omzetten van honderden miljoenen dollars. Ook het traditionele supermarktwezen ontkomt niet aan de trend. ‘Retailers die aan de zijlijn blijven staan missen de boot’, stelt Frank McCarthy, vice-president marketing van Albert’s Organics in New Jersey. Albert’s, die in 1982 begon als een eenmanszaak in Californië, voorziet inmiddels zo’n 5.000 supermarkten en restaurants van biologische producten. Om de overschakeling naar duurzaam te vergemakkelijken biedt de voedseldistributeur een internetcursus aan, waar supermarktmedewerkers in het Engels of Spaans kunnen leren hoe ze een biologische groenten- en fruitafdeling moeten runnen. McCarthy: ‘Tot op heden hebben al meer dan 2.500 mensen de cursus afgenomen.’ De trend naar streekproducten, die in Nederland zijn weerslag ziet in de opening van supermarktketen Marqt in Amsterdam, laat zich in Amerika onder meer verklaren door een toegenomen milieubesef. Lokaal geproduceerd voedsel hoeft minder ver vervoerd te worden en draagt daarmee ook minder bij tot het broeikaseffect. Een gezondheidsrage stuwt daarnaast de vraag naar bio-voeding op. Supermarkten dragen hun steentje bij in de strijd tegen vetzucht en profileren zich steeds vaker als gezondheidscentra, compleet met voedingsdeskundigen en drogisterijen. Megaketen Pathmark experimenteert in twee supermarkten zelfs met een dokterskliniek in het gebouw. Beide trends komen voornamelijk op het conto van de Amerikaanse middenklasse, aldus McCarthy. ‘We hebben het hier over beroepsgroepen als maatschappelijk werkers, geestelijken en onderwijzers. Over het algemeen geldt: hoe hoger het opleidingsniveau, hoe groter de neiging om biologische en lokale producten te kopen.’

Plastic tassen Toch is het in Amerika niet eenvoudig om zowel gezond als milieuvriendelijk te winkelen. De term ‘lokaal’ is bijvoorbeeld slechts een betrekkelijk begrip, aldus McCarthy. ‘Van alle Amerikaanse landbouwproducten komt 97 procent uit slechts vijf staten. Wie niet in Californië,

Florida, Michigan, Ohio of New Jersey woont is al snel afhankelijk van import.’ Andere factoren die de sociaal verantwoorde consument kunnen belemmeren hebben betrekking op de verpakking en de transportmethode. Streekproducten mogen dan minder kilometers afleggen, als ze in een dertig jaar oude pickup-truck worden vervoerd is het positieve effect nog steeds relatief. En hoewel papier minder belastend is dan plastic, garandeert die laatste verpakkingsmethode een langere versheid zodat er per saldo minder landbouwproducten weggegooid hoeven te worden. ‘Je vraagt je af wat beter voor het milieu is: lokale tomaten uit blik of biologische tomaten uit Chili’, zegt Patricia Agudelo, die inmiddels de ingrediënten voor een Italiaanse maaltijd bij elkaar zoekt. Over één ding hoeft ze zich binnenkort echter geen zorgen meer te maken. Binnen enkele weken zal Whole Foods voorgoed stoppen met het uitdelen van plastic tassen. Dankzij deze maatregel zullen per jaar 100 miljoen boodschappentassen minder op de vuilnisbelt terechtkomen. Op de totale hoeveelheid afval is dat overigens nog steeds een druppel op een gloeiende plaat: vorig jaar gaven Amerikaanse supermarkten gezamenlijk maar liefst 100 miljard plastic zakken weg.

Gedesillusioneerd

Binnenkort stopt Whole Foods voorgoed met het uitdelen van plastic tassen

Ondertussen werkt Whole Foods met man en macht aan het bereiken van de 10 miljard dollar jaaromzet die het zijn aandeelhouders heeft beloofd. Met de overname van Wild Oats, een organische keten uit Colorado, voegde het begin vorig jaar 110 vestigingen en een omzet van 1,3 miljard dollar aan de onderneming toe. ‘Deze fusie zal andere supermarktketens dwingen om zich nog meer dan voorheen te concentreren op biologisch voedsel’, stelt Mike Griswold, analist bij AMR Research in Boston. Toch verloopt de groei van Whole Foods niet zonder problemen. Het bedrijf moet bijvoorbeeld het gros van zijn biologische vlees importeren, omdat Amerika simpelweg te weinig duurzame veeboeren heeft. Daarnaast verzuimde Whole Foods te vermelden dat zijn mooie roze zalm gekweekt wordt met kleurstoffen. Sommige fans van het eerste uur zijn al gedesillusioneerd weggelopen. Whole Foods, die voor dit artikel niet wilde reageren, heeft inmiddels scouts ingehuurd om streekproducten beter op de kaart te zetten. ‘Duurzaamheid en grootschaligheid laten zich niet altijd even gemakkelijk combineren’, beaamt Patricia Agudelo, die in de rij staat voor een pond gehakt. ‘Maar wat mij betreft is dit nog steeds de beste bio-winkel.’ p

Met microkrediet start Joyce een eigen bedrijf. Oikocredit gelooft in mensen. U ook?

Ga naar www.microkrediet.nl of bel (030) 234 10 69

De Groene Pers

8



 
 


Maatschappelijke betrokkenheid

Werknemers maken bedrijven maatschappelijk betrokken Het zijn vaak de medewerkers van bedrijven die de eerste stap zetten om maatschappelijk betrokken te ondernemen. In plaats van het jaarlijkse paintball of barbecue uitje hebben zij behoefte iets zinnigs te ondernemen. Soms hebben zij de directie meteen mee, een andere keer kost het wat meer moeite. Michiel Pot Amsterdam ttt Een groot uitzendbureau dat klant bij Robin Good is, had al jaren een fameus jaarlijks uitje waarbij gevaren, gedronken, gedanst en gegeten werd dat het een lieve lust was. De anekdotes over verschillende jaargangen deden nog jaren later de ronde. Totdat twee vrouwen van het organiserende team op het idee kwamen om ‘iets maatschappelijks’ te gaan doen. Ze liepen bij de nog jonge directeur naar binnen die meteen enthousiast was. ‘Maar’, zei hij, ‘ik denk niet dat dit een beslissing is die we vanuit de directie moeten nemen. Ik stel voor dat jullie een kleine interne enquête houden om uit te vinden wat de andere medewerkers willen. De ondernemende vrouwen ondervroegen de 140 medewerkers van het hoofdkantoor en zij konden kiezen uit een sportief programma, een maatschap-

pelijk programma of een dag zoals ze die tot dan toe gewend waren geweest. Een grote meerderheid van 85% gaf aan te kiezen voor de maatschappelijke variant. De volgende dag kwamen ze bij Robin Good. Maatschappelijke betrokkenheid is leuk Robin Good is specialist in het adviseren over en organiseren van maatschappelijke betrokkenheid bij bedrijven. En zoals te zien is aan deze special van De Pers, het onderwerp is hot. Dat komt omdat maatschappelijke betrokkenheid leuk is. Mensen met en zonder geitenwollen sokken, met een topbaan óf op een andere manier gelukkig in het werk, rechtse én linkse stemmers, iedereen krijgt een kick van maatschappelijk betrokken bezig zijn. Daarom is het op dit moment zo populair voor bedrijven om maatschappelijke projecten te initiëren. De medewerkers worden er gelukkiger van, voelen zich

meer verbonden bij en trots op hun bedrijf en staan open voor nieuwe ideeën en ontwikkelingen. Veel bedrijven komen bij Robin Good met het verzoek om een ‘bedrijfsuitje met een maatschappelijk tintje’. Vaak groeien ze echter van een eenmalig Good Event naar Good Involvement, waarbij er op een meer structurele manier door een bedrijf aan verschillende maatschappelijke organisaties of thema’s wordt bijgedragen. Voor andere bedrijven past het juist weer beter om een Good Sponsoring traject op te starten. Hierbij verbindt een bedrijf zich voor langere tijd aan een organisatie of maatschappelijk thema. Voor welke vorm ook wordt gekozen, maatschappelijke betrokkenheid van bedrijven wordt gedragen door de medewerkers. De nieuwe mensen: Cultural Creatives Trendwatchers en sociologen hebben

Nu in de winkel!

het zelfs al over een nieuwe mens als ze spreken over deze maatschappelijk betrokken medewerkers. Ze hebben er een naam voor bedacht: Cultural Creatives. Dit zijn mensen die willen genieten van het leven, maar niet ten koste van de wereld. Ze houden van luxe en duurzaamheid, maar zullen daar niet altijd op letten. Het zijn mensen die de juiste keuzes willen maken, maar wel een leuk leven willen hebben. Het zijn mensen die ‘doen wat ze zeggen’ en die er in geloven dat ze de wereld een beetje mooier kunnen maken. Dat zijn ook de mensen die van binnenuit in een bedrijf een maatschappelijke vonk kunnen ontsteken die tot een mooi betrokken vuurtje kan worden. Dat zijn de mensen die ons helpen onze missie waar te maken: de wereld een beetje mooier maken.t Michiel Pot is directeur van Robin Good.

Robin Good in cijfers: s 46.000 medewerker vrijwilligers zetten zich via Robin Good in s Zij werkten aan 700 projecten in binnen- en buitenland s 270.000 uur vrijwilligerswerk was het resultaat s 24.550 bijzondere ontmoetingen kwamen er uit voort s 503 maatschappelijke organisaties zijn inmiddels geholpen s 12.385 lachende kinderen kwamen er in voor s 225 kuub hout, 6540 liter verf, 120 blauwe duimen waren het gevolg s 60% van de top-100 bedrijven hebben inmiddels met Robin Good gewerkt


$#
'

" !
  ' ✔ !
32
6$
6
!
&
*61&!
("8$
6


9&%9#02
9$
9!
)
6&
$%'&91 ✔ 
32
/6$
6(!
9$
9!
)
6)'%& ✔ "8

&
32
6
)$6
6!
6&6


"8$
'!&
! ✔ 
32
6)$!
95
6!
5')6
!


6&$6
!$
(!
(6! ✔ $2

6!
/6$
6("
.%

6!



!6$
#& ✔ 4
6
6+!
"
-6&
6$2
)9$



)$&
6$
,9&%9#02
6&$"/!
*"'
7!55
*25 ✔ 

2'.
6$2%'3&
6($
"0
6!


9&%9#026
!$
3!('.!




'

#
'
'
" !
  '















(
'
&
%

:
 : ($9
!9$
 "
8
&9%9 "
%&'7$
6!
&
9!
5" $84!8"!

Wil je lekker genieten maar niet ten koste van een ander, hou je van reizen zonder de wereld uit te wonen, zoek je de balans tussen werk en vrije tijd, hou je van lekker eten met eerlijke ingrediënten, kun je relativeren en om jezelf lachen, hou je van heldere informatie, dan is Goodies het lifestylemagazine voor jou! Goodies elke maand thuis ontvangen? Neem dan een abonnement! Als Goodiesabonnee kun je rekenen op extra aandacht en leuke attenties, zoals bijvoorbeeld 2 gratis toegangskaartjes voor het GoodiesLive! event in september 2008! Een jaarabonnement op (10 nummers) kost  27,50. Ga naar www.goodies.nl of bel 0161 – 459 563

Goodies is powered by:



 
 


De Groene Pers

9

Branding De beste hulp die er is

Een sterk merk doet wonderen Coca-Cola, Apple, Toyota en Kasama. Kasama?!? Ja, over drie jaar moet deze Thaise keramiekproducent een wereldmerk zijn. Met hulp van De Pers. Stroeken en Indiase handelaar Roopa Mehta nu genoeg plannen om zo’n ‘nieuwe Starbucks’ te bouwen. Ze kwamen tot de conclusie dat Mehta sommige producten uit haar portfolio moet verwijderen en dat ze het verhaal achter Sasha beter moeten uitdragen. ‘Wij werken samen met al die 150 producenten aan één merk. We kennen ze allemaal en vormen een transparant netwerk dat traditionele, ambachtelijke kwaliteitsproducten produceert, maar niet bang is voor verandering.’ Met dat verhaal lijkt het dus wel goed te komen, maar met de producten? ‘We krijgen onze tassen, kleding en cosmetica van heel veel verschillende producenten uit heel veel verschillende plaatsen’, zegt Mehta. ‘Maar ze voldoen niet altijd aan onze kwaliteitsvoorwaarden. De kleuren op het textiel lopen bijvoorbeeld uit, ze zijn niet volledig handgemaakt of hebben een ouderwets design. De producten die niet voldoen, gaan eruit.’ Mehta heeft veel opgestoken van het werkbezoek van Stroeken, maar volgens haar was dat andersom ook het geval. ‘Hij was verrast over hoe wij hier zaken doen. Wij kennen onze producenten en onze klanten beter dan Westerse bedrijven.’

BRANDING IN THE SOUTH

Het project Branding in the South van Fair Trade Original (www.fairtrade.nl) wordt de komende drie jaar nauwgezet gevolgd in De Pers. De volgende zes bedrijven doen mee:

Zes Nederlandse merkengoeroes gaan met evenveel ondernemingen proberen een wereldmerk te bouwen.

Mathijs Rotteveel

Z

onder sterk merk geen succes. Volgens een berekening van het Amerikaanse zakenblad Business Week zijn de honderd sterkste merken ter wereld samen meer dan 1.000.000.000.000 dollar waard. Voor uw perceptie: dat is ongeveer evenveel als het gezamenlijk bruto nationaal product van de 63 armste landen ter wereld, waar meer dan de helft van de wereldbevolking leeft. En bijna alle wereldmerken zijn afkomstig uit ontwikkelde economieën als de Verenigde Staten, Europa en Japan. Natuurlijk, er zijn een paar uitzonderingen: de Cohiba sigaar uit Cuba, het Corona-biertje uit Mexico, maar daar blijft het wel bij. De laatste jaren is er een sterke oppositie ontstaan tegen de macht van merken, met bestsellerauteur Naomi Klein als grote roerganger. Zij stelt in haar boek No Logo dat de machtige westerse merken de wereld onrecht doen. Weg ermee dus, zegt Klein.

Lucratieve schakel ‘Wij willen het omdraaien’, zegt Andy Mosmans. Hij is directeur van reclamebureau ARA uit Rotterdam en door Fair Trade Original gevraagd om als merkexpert deel te nemen aan het programma Branding in the South. ‘De beste manier om ook in de derde wereld waarde te creëren, is bedrijven daar te steunen bij het opbouwen van sterke wereldmerken. De beste ontwikkelingshulp is merkhulp.’ Vandaar dat Mosmans direct ‘ja’ zei toen Kees Bronk van het duurzame handelsbedrijf Fair Trade Original bij hem aanklopte. Het handelsbedrijf dat ‘eerlijke’ prijzen betaalt voor producten uit Afrika, Azië en Zuid-Amerika

De beste ontwikkelingshulp is merkhulp

Met iemand die de juiste ingangen kent, wordt het allemaal wat makkelijker

heeft zes Nederlandse merkengoeroes gevraagd om met evenveel ondernemingen uit ontwikkelingslanden een wereldmerk op te bouwen. De Pers gaat ze tijdens hun missie nauwgezet volgen. Het doel is dat de zes deelnemers in 2010 een eigen merk hebben ontwikkeld en op de exportmarkt hebben gebracht. Volgens Mosmans is deze de doelstelling ambitieus, maar niet onhaalbaar. ‘Niemand kende tien jaar geleden Google. Natuurlijk is het moeilijker voor de bedrijven die wij helpen. Ze komen uit Zuid-Afrika, Thailand, India. Maar ook zij hebben toegang tot de bronnen om een groot merk te bouwen. Kapitaal is wereldwijd voor iedereen beschikbaar, als je maar een goed idee hebt. Goed, met iemand als ik, die de juiste ingangen kent, wordt het allemaal wel wat makkelijker.’ Het project van Fair Trade is afgelopen oktober gestart met een seminar, waar merkengoeroe Simon Anholt de aftrap deed. ‘Anholt betoogt dat derdewereldlanden hun eigen merken en multinationals moeten opbouwen, willen ze meekomen in de vaart der volkeren’, zegt Bronk. ‘Zijn boek Brand New Justice is eigenlijk het kapitalistische antwoord op No Logo van Naomi Klein.’ Op het seminar konden Nederlandse merkengoeroes als Roland van Kralingen van Innoa, Jack Stroeken van Business Openers Innovactions en Andy Mosmans vast kennismaken met de deelnemende ondernemers uit Chili, Ecuador, India, Kenia, Thailand en Zuid-Afrika. De volgende stap in het project was het werkbezoek. Afgelopen januari heeft Jack Stroeken een week doorgebracht bij het bedrijf Sasha in India. Handelsorganisatie Sasha van directrice Roopa Mehta koopt interieur- en modeaccessoires, kleding en cosmetica in bij 150 verschillende producenten en verkoopt ze door in het buitenland. ‘Het grootste gedeelte dan’, zegt directrice Mehta. ‘Negentig procent van onze producten gaat naar het buitenland, maar nu nog vooral naar fairtrade-winkels en niet onder ons eigen merk. We willen Sasha hoger positioneren, zodat we meer winst kunnen maken op onze artikelen. Jack Stroeken helpt ons daarbij.’

Lucratieve schakel

Dé vacaturesite voor Duurzaam Nederland Gemiddeld 175 actuele vacatures

www.duurzamevacaturebank.nl

Sasha is een voorbeeld van de meeste producenten uit arme landen die op de wereldmarkt opereren. Ze zijn actief als handelaren in grondstoffen, halfproducten en handwerk, maar de winst van die handel komt voornamelijk in het Westen terecht. Westerse bedrijven hebben namelijk de meest lucratieve schakel van de productieketen in handen: die naar de consument. De grootste waarde zit niet in de koffieboon uit Ecuador, maar in het kopje Douwe Egberts of de cappuccino van Starbucks. Na lang overleg hebben de Nederlandse marketeer Jack

African Heritage Design Company uit Kenia runt verschillende designstudios in Nairobi en heeft 105 handwerkers in vaste dienst. Het bedrijf wordt begeleid door Rogier van Kralingen van Innoa en Kees Bronk van Fair Trade Original. Keramiekfabriek Artesa uit Ecuador is gespecialiseerd in handbeschilderd aardewerk. Er werken 145 mensen. Voor Artesa wordt nog een merkenexpert gezocht. Kasama uit Thailand is een kleine keramiekfabriek in Chiangmai met ruim 60 medewerkers. Kasama wordt begeleid door Pippa Ward-Smith. Vinos Los Robles is een van drie overgebleven wijncoöperaties in Chili. Vinos Los Robles wordt begeleid door Roland van Kralingen. Sasha Association for Craft Producers is gevestigd in Kolkota, India. De organisatie, waar 29 mensen werken, onderhoudt een zakelijke relatie met 150 groepen. Sasha wordt begeleid door Jack Stroeken. Turqle Trading is een kleine marketing- en exportorganisatie in het Zuid-Afrikaanse Kaapstad. Turqle Trading begeleidt hen. p

Ecoduct 2

Liefde van een eco-ouder Geneviève van Velzen Het dilemma voor de eco-bewuste jonge ouder van nu; wel of geen lekker goedkoop én ruimvoorradig milieuvervuilend speelgoed kopen? Bij de productie van veel ‘gewoon’ speelgoed worden schadelijke stoffen gebruikt zoals PVC, het hoofdbestanddeel van speelgoed van zacht kunststof. Chroom, lood en cadmium worden vaak gebruikt om speelgoed te kleuren. Wat kan een ‘groene’ ouder doen? De oude truc is speelgoed van hout geverfd in de primaire kleuren inslaan, maar die drie kleuren kunnen een beetje oubollig overkomen. Gelukkig biedt het web eigentijdse alternatieven. Het Amerikaanse bedrijf Green Toys Inc. is gespecialiseerd in gerecycled speelgoed. De Sand Play Set, is een vierdelig speelset gemaakt van gerecyclede melkflessen. Meer groen speelplezier voor kids biedt het milieuvriendelijke kooksetje. Ook hier zijn de basismaterialen gerecycled plastic en milieuvriendelijke materialen. www.greentoys.com www.ecomarkt.nl

10

De Groene Pers



 
 




 
 


De Groene Pers 11

Klimaat Mensen raken ontmoedigd

Moe van milieuvriendelijk zijn Spaarlampen, groene energie en vliegreizen compenseren. We worden langzaam moe van al het groen. Green fatigue: het zal allemaal wel. overdaad aan zogenaamde groene producten. Bij Pon holding, een groot import-bedrijf van merken als Volkswagen, Seat en Porche, zien ze sinds enige tijd af van groene reclame. Volgend Raymond Gemse van Pon blijft de interesse vanuit de zakelijke markt toenemen en is er nog altijd een groeiende vraag naar groene auto’s. ‘Maar we maken er geen reclame meer voor. Het komt niet meer aan bij de consument. Iedereen zegt groen te zijn tegenwoordig.’

Afval scheiden

GETTY IMAGES

Wat is nu echt goed voor het milieu en wat is een marketingtruc?

Sanne Rooseboom

K

ent u die reclame van het wasmiddel dat twee keer zo geconcentreerd is als voorheen? Een klein, lief egeltje wil de weg oversteken als er een grote vrachtwagen aan komt. Volgt de mededeling dat er twee keer minder vrachtwagens nodig zijn om de kleinere flesjes wasmiddel te vervoeren. Goed voor het egeltje dus. Of het filmpje van de energieleve-

rancier die groene stroom aanbiedt: tegen elke huis met groene stroom groeit spontaan klimop. Wie gelooft het nog? Greenwashing heet het, bedrijven die zich groener voordoen dan ze meestal zijn. Volgens hoogleraar Milieukunde Lucas Reijnders is alleen het woord ‘klimaatneutraal’ al een vorm van greenwashing. ‘Het kan van alles betekenen. Niemand controleert het, er is een soort inflatie van het begrip groen.’ Hij verwacht dat er binnenkort een soort keurmerk zal komen voor de term. Ook de commercie zelf voelt de gevolgen van een

Één ding geeft de doorslag bij milieuvriendelijk gedrag: de portemonnee

0 ,.*,$'

Athlon Car Lease draagt bij aan een duurzaam en bereikbaar Nederland Minder files en minder uitstoot  .
).'
) ,"$ 2/$)$"
/.*5-
( .
)
' '
) (.
" -."
.* 
)

)$ /1
)" -#!.
' - /.*5$)

#

)
' '
.
'$%&.
/$.
$%! ,-
0)
.#'*)
,
 - 
,

$)2 .
0)
) ,"$ ' '-
'' )
$ .
" )
0*'' $"
*+'*--$)"
0**,
# .
//,2(# $-0,"-./&
)
'*-.

!$' -
)$ .
*+
.#'*)
,
 -
$ .
#,
&'). )


/-$) --
,
)

' - (.-#++$%
2 .
#$ ,(
)
 ')",$%& -.+
*(
# .
).'
!$' -
.
0 ,($) , )
)

/$.-.**.
0)
 )
!$%)-.*!
.
, / , ) Het scheelt tonnen $#,
$&& '
'" ( )
$, . /,
0)
.#'*)
,
 -
3 .
$-
0**,
# .
,-.
.
)
' - (.-#++$% *+
 2
-#'
* '" ,$#.
)
'. ,).$ !
0**,

' - /.*
)$ .
)
# .
'$%&.
($--#$ )
**&
,,
*(
'-
' - (.-#++$%
# .
*+ ),
0 ,0* ,
.
+,*(*. )
,
1$%
2$%)
0)
( )$)"
.
1
# .
).'
!$' &/)) )
0 ,($) , )
'-
1
*)2
' - ,$% ,-

(*" '$%&# $
$  )
*(
**&
( .

., $)
.
, $2 )
)
  ,')
,$% )
,/$(

' - /.*5-
$
-( )
( ,
)

($'%,
&$'*( . ,-
!' "" )
'-
1 
0)
 2
&$'*( . ,-
&/)) )
*(2 .. )
$)
., $)&$'*( . ,-
)
1*,.
# .
)( ,& '$%&
($) ,
,/&
*+ 
1 "
)
# .
-# '.
.*)) )
)
/$.-.**.
)
!$%)-.*!4 Bijdragen aan duurzame mobiliteit **,
 ,$%0 )
1*,.
)
//,2(
 ,$%!--.,. "$
-. -
 ')",$%& ,
$&& '
3 .
,$"
$-
.
1$%
-.,&)
*)2
&'). )
&/)) )
'. )
2$ )
#* 0 '
/.*&$'*( . ,-
2$%)
*(" 2 .
),
# .
-+**,
,(
2$ .
 *) ,) ($)"
2$%)
$%,"
)
//,2(# $
,
 ,$%0 )
&/)) )
**&
*+
) ,
()$ , )
$%," ) )
//,2(
(*$'$. $.
**,
*) ,
) ,
.
&$%& )
*!
,
0 )./ '
.#/$-
" 1 ,&.
&)
1*, )
0**,
) ,"$ 2/$)$"
/.*5-
.
&$ 2 )
)
2*
2/$)$"
(*" '$%&
.
,$% )
$%
" 0 )
,$)
","
0$ -4

Meer informatie over Athlon Car Lease vindt u op www.athloncarlease.nl

GrootBritannië lijdt aan green fatigue

Groen is hip, maar duurzaamheid is geen hype. Van de opwarming van de aarde, de CO2-uitstoot die daar aan ten grondslag ligt en de vele noodzakelijke maatregelen zijn we voorlopig nog niet af. Dat kan op langere termijn wel eens averechtse effecten hebben. ‘Een bombardement van informatie kan mensen overweldigen, vermoeien of zelfs tot protest brengen’, aldus milieupsycholoog Charles Vlek. In Groot-Brittannië hebben ze ook daar een fraai woord voor gevonden: green fatigue. ‘Groot-Brittannië lijdt aan green fatigue’ luidde het resultaat van een onderzoek van Ipsos Mori, een van de grootste onderzoekbureaus van Engeland. Zeventig procent van de Britten beseft weliswaar dat de wereld afstormt op een vreselijke milieucrisis, maar veel meer dan wat afval scheiden en een plastic tasje hergebruiken willen ze niet doen. Als mensen al niet moedeloos worden van de onmenselijk grote milieuproblemen in de wereld, dan worden ze wel cynisch door het enorme aanbod van ‘groene bedrijven’. In Nederland lijkt nog geen sprake te zijn van duurzaamheid-moeheid. Uit een onderzoek van Intomart en DDB dat vorige week werd gepubliceerd, blijkt dat driekwart van de Nederlanders duurzaam ondernemen belangrijk vindt. Een op de drie Nederlanders zegt duurzaamheid te laten meewegen bij een aankoop. Beleggers zijn nog altijd dol op groene fondsen, spaarlampen beleven hoogtijdagen en volgens de Consumentenbond gebruiken 2,5 miljoen Nederlandse huishoudens groene stroom. Tegelijk vragen consumenten zich af wat goed is voor het milieu en wat een marketingtruc is. Green fatigue ligt op de loer. Engeland zou hierin het voorland kunnen zijn van de Hollandse consument. In Britse supermarkten staan al jaren meterslange schappen met vegetarische, veganistische, biologische en plantaardige producten, het centrum van Londen is bijna autovrij en CO2-compensatie was er al een hype voor wij er over gehoord hadden. Logisch dus dat het land ook eerder verzadigd is van al dat groen. ‘In Groot-Brittannië is het milieu veel eerder gaan leven dan in Nederland’, zegt Liesbeth van Tongeren, directeur van Greenpeace. ‘In Nederland is nog altijd een toename te zien in milieubewustheid. Maar duurzaamheidmoeheid is op den duur ook hier een reëel gevaar.’

Doemscenario’s Er zullen maar weinig Nederlanders zijn die de klimaatverandering niet als probleem zien, of de natuur onbelangrijk noemen. Maar dat is iets anders dan er zelf naar handelen. Juist de doemscenario’s van mensen als Al Gore kunnen een averechts effect hebben, zegt professor Reijnders. Alle spaarlampen in de wereld kunnen immers niet voorkomen dat de aarde opwarmt. ‘Dat is een moeilijk op te lossen probleem. Het is logisch dat mensen ontmoedigd raken als het probleem zo groot is en hun acties maar zo klein. Bovendien is het milieu voor de politiek ook niet interessant. Voordat milieumaatregelen effect hebben zijn we zo vijftig jaar verder. Politici denken liever in termijnen van een jaar, hoogstens vijf.’ Toch ligt juist bij de overheid de oplossing, denkt milieupsycholoog Charles Vlek. Deze moet de economische structuur veranderen, milieuvervuiling financieel onaantrekkelijk maken. Dat is het enige dat effect zal hebben. ‘Even een last minute vlucht boeken naar een ver land is heel gewoon geworden. De overheid moet stevig ingrijpen, maar durft dat niet uit overwegingen van populariteit.’ Een van de meest invloedrijke aspecten voor milieumaatregelen zijn dan ook de hoge brandstofprijzen. Professor Reijnders. ‘Door de huidige prijs van olie doen bedrijven nu en masse aan energiebesparing. Dat doen ze voor het economische voordeel, maar het heeft een goede invloed op het milieu.’ Ook bij auto-importeur Pon zien ze dat voor de consument maar één ding de doorslag geeft bij milieuvriendelijk gedrag: de portemonnee. Consumenten willen niet méér uitgeven aan een auto alleen omdat ie milieuvriendelijker is. Alleen als het niets extra’s kost is groen populair. p

De Groene Pers

12



 
 


Auto’s In Californië rijden ze al jaren Al Gore-stijl

Groen & toch stoer De missie: vind een coole, milieusparende auto. Dat blijkt gemakkelijker gezegd dan gedaan. Hoe kun je een beetje fashionable groen doen?

Floor van Dijck

B

omenknuffelauto’s, bejaardenbakken, lelijk, traag. Dat zijn in Nederland de vooroordelen over milieuvriendelijke - pardon - minder schadelijke auto’s. In Hollywood denken ze daar heel anders over. Daar rijden Cameron Diaz, Brangelina en andere Hollywood-helden al jaren rond in zo’n Al Gore–style hybride. Gouverneur Arnold Schwarzenegger zette in 2004 zijn handtekening onder een wet waardoor ook hybrides met één inzittende gebruik mogen maken van carpoolstroken. In Californië is groen doen cool. Hoe komt het, dat milieuvriendelijkere auto’s in Nederland nog steeds een geitenwollensokkenimago hebben? De zoektocht naar een stoere, ‘groene’ auto begint met de vraag wanneer een auto nu precies milieusparend is. De Nederlandse overheid heeft daar een energielabel-systeem voor. Op grond daarvan kan de klant zien hoeveel zijn of haar nieuwe auto verbruikt en hoeveel CO2 deze uitstoot. Een groen label betekent: is minder vervuilend dan gemiddeld, geel is gemiddeld, en oranje/rood is vervuilender dan gemiddeld. Ook krijgen auto’s die met een hybridesysteem (naast de gewone motor ook een elektromotor) of Flexi Fuel (die kunnen naast benzine ook op biobrandstof rijden) een

Je spaart wel het milieu, maar levert in op het gebied van sportief rijden

goed milieulabel. Probleem: de toptien van zuinige auto’s bestaat bijna geheel uit lichte, kleine autootjes, óf de verguisde hybrides. En wij zoeken een goede racebak.

Futuristische sportwagens Op de autoshows lijken ze al wél te bestaan: stoere auto’s die lief zijn voor het milieu. Van die glimmende bolides vol snufjes die op 1 liter benzine 100 kilometer in twintig minuten kunnen afleggen, zonder ook maar een grammetje CO2 uit te stoten. Futuristische sportauto’s die rijden op biogas, elektromotor, afgewerkt frituurvet of alles tegelijk. Maar in de autoshowrooms of op de weg zie je ze niet terug. Waarom niet? ‘Een jaar of vijf geleden was er nog geen interesse in milieu. Toen dat thema drie jaar geleden opkwam, hebben de autofabrikanten lang geaarzeld en naar elkaar gekeken. Investeren in milieuvriendelijke auto’s leek op korte termijn zeer onaantrekkelijk’, weet Clem Dickmann. ‘Merketeer’ Martin de Munnik van bureau LaMarque gaat nog een stapje verder. ‘Groen is niet sexy voor een automerk. De grotere merken hebben de techniek al lang beschikbaar, maar komen niet als eerste met die producten op de markt, ze wachten graag even af hoe trends zich ontwikkelen. De merken die met milieuvriendelijke auto’s bezig zijn, spreken niet zo tot de verbeelding. Pas als BMW en Mercedes zich ermee gaan bemoeien, kan het wat worden.’ Automarketeer Clem Dickmann verklaart het suffe imago

Dit lijkt een gewoon Golfje, maar hij verbruikt minder door een vernieuwde dieseltechniek.

van groene auto’s als een marketingfoutje van hybridepionier Toyota. ‘De Prius is gemaakt als een hybride. Het is een statement, waarbij de vormgeving uit het oog verloren is.’ Wie Prius rijdt, zegt daarmee: ‘Ik rijd liever een lelijke auto, dan dat ik het milieu vervuil’. En in een maatschappij waar de auto voor veel mensen nog steeds een glanzend gelakt verlengstuk van hun ego is, wordt dat blijkbaar niet als aanbeveling gezien. In autoverkoperstaal: auto is emotie. En de Prius vertegenwoordigt blijkbaar niet de juiste. ‘En terecht’, vindt autojournalist Steffert Stienstra. ‘Ik vind het goed dat autofabrikanten werken aan de ontwikkeling van milieusparende auto’s, maar ik ben nog nooit blij geworden van zo’n auto. Het is een feit dat zuinige auto’s minder presteren. Nu in elk geval nog wel. Je spaart wel het milieu, maar je levert veel in op het gebied van sportief rijden’, verduidelijkt Stienstra.

Auto = emotie Een rondje langs wat dealers leert dat de autofabrikanten, ieder op hun eigen manier, wel met het milieuvraagstuk bezig zijn. Volkswagen komt bijvoorbeeld met Bluemotion, een dieselmotor die een flink stuk zuiniger is. Toch vertelt een verkoper dat er weinig mensen uitdrukkelijk om een bluemotion-auto vragen. Zou het feit dat deze 900 euro duurder is dan een normale Golf diesel echt uitmaken? De verkoper denkt van wel, maar volgens De Munnik is prijs niet alles: ‘Een merk wordt niet cooler als de auto’s goedkoper worden, sterker nog, geld speelt een



 
 


De Groene Pers 13

8 X GROEN GETEST Wat zijn de beste minder schadelijke auto’s? We maakten met behulp van de geïnterviewden in dit stuk een top-8. 1. Volvo c30 flexifuel Wij vinden: ‘Mooie bak, rijdt op bio-ethanol en benzine.’ Steffert Stienstra: ‘Prachtig en eigenzinnig uiterlijk. Coolste Volvo sinds de 480 in jaren 80 en rijdt nog goed ook.’

ondergeschikte rol. Auto blijft emotie, en bij de meeste consumenten staat het merk van een auto hoger in de rang dan het milieu.’ Aan de auto-emotie-beleving wordt daarom gewerkt: branchevereniging Bovag biedt sinds kort een cursus milieuvriendelijke auto’s verkopen aan, waarmee autoverkopers leren hoe ze hun klanten over de groene streep kunnen trekken. Toch is hybride een hit in 2008: volgens Toyota is de Prius het komende half jaar uitverkocht en Honda heeft de eerste drie maanden al meer hybrides verkocht dan in heel 2007. De oorzaak van de recente run op deze superzuinige auto’s zit ‘m niet in een mentaliteitsverandering van de autoconsument, maar in de nieuwe belastingregels die sinds februari van dit jaar van kracht zijn. De Prius heeft als een van de weinige auto’s een A-label. En dat betekent een aankoopsubsidie en maar 14 procent bijtelling voor privé rijdende leaserijders, in plaats van de reguliere 25 procent. Het lijkt erop dat de Nederlander dus pas groen gaat doen als het verschil écht te merken is in de portemonnee.

Noodoplossing Naast de wil van fabrikant en consument is er ook nog de discussie over hoe milieuvriendelijk ‘groene’ auto’s überhaupt zijn. Dat leidt tot een wirwar aan onderzoeken, die allemaal iets anders zeggen. Hybride auto’s zouden veel slechter zijn voor het milieu omdat de accu’s zeer schadelijk zijn bij de afbraak – iets wat Honda en Toyota overigens ontkennen. En een nieuwe auto is

De echte sportauto op waterstof is er pas over 20 jaar

in het productieproces ook verantwoordelijk voor heel wat CO2-uitstoot, waardoor een vervuilende occasion altijd nog milieuvriendelijker zou zijn dan een zuinige nieuwe auto. En de gewassen die biobrandstof opleveren, ten slotte, zouden geplant worden ten koste van het tropische regenwoud. Ook slecht. Ooit moeten we van olie af en iets anders duurzaams vinden. Waterstof, bijvoorbeeld. Daar wordt hard aan gewerkt, maar de resultaten zijn voorlopig beperkt. Dat meldt ook Honda, die hun Civic-hybridemodellen ook als noodoplossing zien, maar voor 2020 nog geen waterstofauto gereed verwachten te hebben. Omdat we toch een keer een hybride willen rijden, doen we een proefritje in het antwoord van Honda op de Prius, de Honda Civic Hybride. De verwachte ruimteschipervaring valt tegen: afgezien van het feit dat het een automaat is – en dus voor een schakeladept rijdt als een botsautootje – is het van buiten een gewone auto. Het enige verschil: achterin de auto ligt een blok batterijen, dat met een elektromotor verbonden is, die weer aan de gewone motor vastzit. Als je flink gas wilt geven of juist motorloos stilstaat, helpt de elektromotor de benzinemotor, terwijl je met afremmen de batterijen juist oplaadt. Zo is hij dus extra zuinig in verbruik en uitstoot.

Machochauffeur Terwijl je rijdt, zie je op je dashboardschermpje hoe het gesteld is met je accu, en hoeveel energie je verbruikt. Dat maakt het rijden een soort sport om te kijken of je toch hard kunt rijden én tegelijk de accu op kunt laden. Als je heel stabiel iets minder dan 50 kilometer per uur blijft rijden, kun je zelfs volledig op de elektromotor en dus CO2-vrij rijden. Superstil. Best cool, eigenlijk, hoewel de rechtgeaarde machochauffeur de brullende motoren zal missen. Maar toch: volgens de Honda-man kan de Civic Hybride zeker 185 kilometer per uur. Uiteindelijk zijn alle hybrides en flexifuelmodellen die nu op de markt zijn, tussenvormen. Voor de echte stoere sportauto op waterstof moeten we nog pakweg twintig jaar wachten. Om de tijd daartussen te doden, moeten we ons behelpen met tussenmodellen die toch een beetje op het milieu letten. p

2. BMW 318D De BMW is niet meer dan een normale benzine of diesel met een verbetering in het systeem, waardoor groene labels worden gehaald. De 218D is de favoriet van Martin de Munnik: ‘Ik kijk alleen naar de beleving van het merk in de wetenschap dat ik dan ook een steentje bijdraag aan het minder vervuilen.’ 3. Honda Civic CX Hybride Werd dit jaar uitgeroepen tot schoonste auto van Amerika. We vonden dit een prima auto, die zuinig rijden tot een sport verheft en waar het ‘kijk mij eens groen doen’ tenminste niet zo vanaf druipt. 4. Toyota Prius Het blijft een lelijk ding, maar tegelijk ook hét icoon van de hybride en staat bovenaan alle groene lijstjes. Favoriet bij de Stichting Natuur en Milieu. Scoort derde op de groenopweg.nl green rating met 94 5. MINI Cooper D Dit leuke autootje kan nu dus ook gerust door milieuvrienden worden gereden: de Cooper D is een extrazuinig model met een net zo geringe CO2 uitstoot als hybride auto’s. 6. VW Golf Bluemotion Gewoon Golfje, maar dan met de vernieuwende dieseltechniek, waardoor hij minder verbruikt. Eigenlijk zouden alle nieuwe VW diesels uitgerust moeten zijn met die techniek. 7. Mazda 6 sedan Looks van een raceauto. Het is een gewone benzine-auto, maar draagt toch een zuinig B-label. Dat is een beetje onzichtbaar aan het milieu bijdragen. 8. Lexus RX400 Hybride. De eerste hybride SUV die in Nederland te koop is, verdient zijn laatste plek aan zijn c-label. Of, om met Stienstra te spreken: ‘Wil je groen, rijd dan niet zo’n lomp groot en zwaar onding.’

Ecoduct 3

Eco-oké aftippen Geneviève van Velzen We weten ondertussen allemaal dat roken dodelijk is, kanker en erectiestoornissen kan veroorzaken. Maar hoe zit het met de schadelijke gevolgen voor het milieu? Bij de productie van een peuk wordt onder andere een cocktail van chemicaliën gebruikt om een sigaret die heerlijke én verslavende smaak te geven. Volgens de milieumaffia begint het vervuilen pas echt als de roker al lang afscheid heeft genomen van zijn geliefde saffie. De sigaret belandt op straat, via het regenwater komt de peuk in het riool en – uiteindelijk - in de rivier. Is dít dan het moment dat de langverwachte milieuvriendelijke sigaret wordt geïntroduceerd? Nee. 2008 is wel het geboortejaar van de Boodi, de ‘eerste draagbare en eco-vriendelijke’ asbak. De Boodi is gemaakt van gerecycled materiaal en recyclebare en biologisch afbreekbare materialen. De buitenkant van de draagbare asbak is van karton, de binnenkant van het pakje is bedekt met een laagje klei. Hoe het werkt? Plaats de brandende sigaret in het doosje, dekseltje erop en klaar. www.boodi.co.uk

Hoe groen? Kijk op ns.nl/groenbezig

De Groene Pers

14



 
 


Giframp Was Bhopal een ongeluk of een misdrijf?

FOTO’S: REUTERS

De fik in de directeur van Dow Vroeger was ondernemen soms heel onverantwoord. Reconstructie: hoe Union Carbide de gevolgen van de grootste giframp ooit probeert te ‘beperken’. Marcel Hulspas

H

et is een jaarlijks terugkerend ritueel in de straten van Bhopal. Elke derde december verzamelen zich een paar duizend inwoners voor een grote demonstratie dwars door de stad. Ze houden halt bij het stadhuis en lopen dan door naar het verlaten bedrijfsterrein van Union Carbide. Daar, voor de gesloten roestige poort van de fabriek, verbranden ze een pop. Die pop moeten Warren Anderson voorstellen, de voormalige directeur van Union Carbide. Anderson wordt geslagen en gestompt, met benzine overgoten, aangestoken, en ten slotte vertrapt en verstrooid. Daarna keren de demonstranten huiswaarts. Het is een kleine genoegdoening voor de ramp die zich 24 jaar geleden in hun stad afspeelde, de grootste milieuramp aller tijden. Wat ging er zo gruwelijk mis, die nacht in Bhopal? Grootste ramp of niet – er is nooit een officieel onderzoek ingesteld naar wat er is gebeurd. Sterker nog, Union Carbide heeft nooit de verantwoordelijkheid voor de ramp op zich willen nemen. De volgende ochtend, toen de straten rond de fabriek bezaaid lagen met lijken en duizenden doodzieke, doodsbange burgers op weg gingen naar het lokale ziekenhuis, wilde Union Carbide alleen maar kwijt dat er zich op het fabrieksterrein een ongeluk had voorgedaan, maar dat er geen reden was voor paniek. Het gasmengsel dat was vrijgekomen, kon de luchtwegen irriteren. Het mengsel was, aldus Union Carbide, qua effect te vergelijken met traangas. Toen duidelijk werd dat het gas duizenden slachtoffers had gemaakt, realiseerde de directie zich dat de ramp het bedrijf de kop kon kosten en dat het daarom verstandig was zo min mogelijk te zeggen. Indiase artsen die om meer informatie over de vrijgekomen gassen vroegen, en wilden weten of er wellicht zoiets als een tegengif of een geneesmiddel bestond, kregen te horen dat Union Carbide ze niet kon helpen: dat waren bedrijfsgeheimen. Als het bedrijf die informatie zou vrijgeven, zou dat impliciet betekenen dat het schuld bekende, en dat was niet de bedoeling. Tot op de dag van vandaag heeft Union Carbide (en sinds een aantal

We kunnen alleen maar gissen naar het aantal slachtoffers van Bhopal

jaren de nieuwe eigenaar: Dow Chemicals) consequent geweigerd om te zeggen welke gassen er nu precies zijn vrijgekomen. Rapporten over de effecten van de voornaamste killer, methylisocyanaat, zijn nog steeds geheim. Uiteindelijk ontkende het Amerikaanse moederbedrijf officieel iedere verantwoordelijkheid. De ramp was zo groot dat het geen bedrijfsongeval kon zijn geweest, beweerde men. Er moest sprake zijn geweest van mismanagement door de (Indiase) leiding van de fabriek. In een later stadium werd gesuggereerd dat medewerkers de fabriek gesaboteerd hadden. Het moederbedrijf accepteerde uitsluitend ‘morele verantwoordelijkheid’ voor de ramp, hetgeen betekende dat men bereid was te praten over enige financiële genoegdoening, maar dat het geen juridische aansprakelijkheid accepteerde. De Indiase regering zag in dat deze vederlichte schuldbekentenis in ieder geval een mogelijkheid bood om iets voor de slachtoffers te doen, en besloot te gaan onderhandelen. In 1989 werd een akkoord bereikt – alles bij elkaar een fraaie overwinning voor het Amerikaanse bedrijf. De Indiase regering had drie miljard dollar geëist, maar moest uiteindelijk genoegen nemen met 470 miljoen. De partijen kwamen overeen dat er 3.000 doden waren gevallen en dat er verder honderdduizend slachtoffers te betreuren waren, en dat de Indiase regering namens al deze gedupeerden had onderhandeld – verdere claims tegen Union Carbide kwamen daarmee dus te vervallen. Union Carbide zou ook niet verder strafrechterlijk aangeklaagd kunnen worden en alle officiële onderzoeken naar de oorzaken en de gevolgen van de ramp zouden worden afgeblazen. Hetgeen geschiedde. Alle onderzoeken werden gestaakt en de overheidsdienst die het aantal slachtoffers bijhield, werd in 1992 opgeheven. Sindsdien kunnen we dus alleen maar gissen naar het aantal slachtoffers van Bhopal.

nietiging van dat deel van de overeenkomst. De zaak kwam uiteindelijk voor het Indiase Hooggerechtshof en dat stelde de actievoerders in het gelijk. De overeenkomst was ongrondwettig. Union Carbide en Warren Anderson werden daarna alsnog aangeklaagd voor meervoudige moord en dood door schuld. Anderson staat nu in India officieel als ‘voortvluchtig’ te boek. De Indiase regering heeft een aantal malen geprobeerd om hem uitgeleverd te krijgen, maar zonder resultaat. Washington weigert elke medewerking. Union Carbide werd in 2001 opgekocht door chemiegigant Dow Chemicals. Van begin af aan was duidelijk dat de nieuwe eigenaar niets te maken wilde hebben met eventuele claims vanuit India – ook niet nadat woedende demonstranten het hoofdkantoor van Dow in Mumbai hadden bestormd. ‘Dow blijft ervan overtuigd’, liet een woordvoerder weten, ‘dat het met de aandelen van Union Carbide geen verplichtingen heeft verworven.’ Een PR-medewerker van Dow liet zich zelfs ontvallen dat de Indiërs niet mochten klagen: vijfhonderd dollar was ‘plenty good for an Indian’. Mede dankzij dit soort uitglijers bleef de zaak-Bhopal Dow Chemicals achtervolgen. In december 2002 deed het bedrijf een finale poging om duidelijk te maken dat de overeenkomst van 1989 wat haar betreft het laatste woord was. De persverklaring was ronduit schokkend. ‘We worden afgeschilderd als een harteloze reus die geen zier geeft om de 20.000 slachtoffers die in de loop der jaren in Bhopal zijn gevallen’, klaagde Dow CEO Michael D. Parker. ‘Maar dat is niet waar. Veel individuen binnen Dow voelen enorm verdriet vanwege de Bhopalramp, en veel individuen binnen Dow zouden graag zien dat het bedrijf de verantwoordelijkheid daarvoor accepteert. Jammer genoeg hebben we een verantwoordelijkheid tegenover onze aandeelhouders en onze collega’s in de industrie die actie ondernemen inzake Bhopal onmogelijk maakt.’

Schamele vergoeding De directie en aandeelhouders van Union Carbide haalden opgelucht adem. Op Wall Street schoot de waarde van het aandeel Union Carbide flink omhoog. Maar in India brak de hel los. Woedend was men over de schamele vergoeding (rond de 500 dollar per officieel erkend slachtoffer), maar vooral over het feit dat Union Carbide niet verder vervolgd mocht worden. Actievoerders stapten naar de rechter, en vroegen om ver-

Verantwoordelijkheid ‘We kunnen die verantwoordelijkheid niet nemen’, zo lichtte Dow-woordvoerder Bob Questra de verklaring later toe, ‘want als we dat zouden doen, zouden we miljarden moeten uitgeven aan smartengeld en schoonmaakoperaties – en wat veel erger is, de publieke opinie zou dat beschouwen als een precedent: zij nemen hun verantwoordelijkheid, waarom jullie niet? Amoco, BP,

De Groene Pers 15



 
 


De strijd tegen Dow wordt momenteel gevoerd door een handjevol clubs en actievoerders.

Shell en Exxon hebben vergelijkbare problemen en die zouden daardoor alleen maar erger worden. We kunnen dit precedent onmogelijk scheppen – niet voor ons zelf en ook niet voor de industrie, hoe graag we de hele zaak ook op een humane en bevredigende manier zouden willen oplossen. We leren stukje bij beetje hoe we met dit soort zaken moeten omgaan maar op dit moment kunnen we slechts toegeven dat, hoeveel pijn het ons ook doet, onze eerste verantwoordelijkheid ligt bij de aandeelhouders, en de industrie in het algemeen. We kunnen op dit moment simpelweg niets doen voor de inwoners van Bhopal.’

Dow verwerpt deze suggestie uiteraard. De in het rapport gesignaleerde problemen waren twee jaar later opgelost. De ramp, zo houdt ook Dow vol, was het gevolg van sabotage. Bee en Shukla ontvingen in april 2004 de Goldman Environmental Prize, de hoogste Amerikaanse onderscheiding voor milieuactivisten. Aansluitend hielden ze een lezingentournee in de VS en op 13 mei van dat jaar doken ze op tijdens een aandeelhoudersvergadering van Dow, en vroegen voor het oog van de wereldpers om de uitlevering van Anderson. Hij was er niet.

Handjevol clubs en actievoerders

Waarschuwen

De strijd tegen Dow wordt momenteel gevoerd door een handjevol clubs en actievoerders. Het meest opvallend zijn twee vrouwen, Rashida Bee (een moslima) en Champa Devi Shukla (een hindoe). Beiden hebben de ramp van dichtbij meegemaakt. Rashida was 28 toen het gebeurde. Ze verloor zeven familieleden, en haar echtgenoot werd zo ziek van het gas dat hij zijn beroep, kleermaker, niet meer kon uitoefenen. Ze heeft zichzelf lezen en schrijven geleerd om de officiële rapporten te kunnen lezen en om wereldwijd actie te voeren. Shukla verloor in december 1984 haar echtgenoot en twee zoons. Later zou haar dochter drie miskramen krijgen; ze verloor nog een kleinzoon en een kleindochter is geboren met een chisis (‘hazenlip’). Voor Rashida en Shukla staat vast dat de ramp in Bhopal geen sabotage was, en ook geen ongeluk. Het was een misdrijf, begaan door Warren Anderson. Ze baseren zich hierbij op bedrijfsdocumenten die in 2002 boven water kwamen, nadat een Amerikaanse rechtbank erkend had dat de slachtoffers van Bhopal recht hadden op alle relevante bedrijfsinformatie over de manier waarop de fabriek werd gerund. Een van die documenten was een veiligheidsonderzoek uit 1982 waarin werd gewaarschuwd voor een ‘serious potential for sizable releases of toxic materials’.

Gary Cohen, directeur van het Environmental Health Fund in Boston, ziet een klein kansje om de schuldigen ooit voor de Indiase rechter te krijgen. ‘Dow wil graag investeren in India, maar wij zullen ze dat niet makkelijk maken.’ Zodra Dow ergens wil neerstrijken, wil Cohen de lokale autoriteiten waarschuwen voor het feit dat Dow lak heeft aan de Indiase justitie. Wie weet dat het bedrijf op die manier gedwongen kan worden te buigen, en in ieder geval iemand voor de rechter te laten verschijnen. Een andere vasthoudende actievoerder, Nityanand Jayaraman van de International Campaign for Justice in Bhopal, heeft weer een ander ijzer in het vuur. Hij wil de Indiase regering overhalen om de huidige aanklachten aan te passen, zodat niet langer Union Carbide of haar vertegenwoordigers, maar Dow Chemicals zelf terecht zal moeten staan. Als Dow blijft weigeren, zou de Indiase regering alle gelden van de chemiegigant in India kunnen bevriezen. Het zijn allemaal pogingen die hooguit over vele jaren effect zullen sorteren. Maar de Indiërs zullen de ramp niet vergeten. Elk jaar opnieuw zullen de inwoners van Bhopal bijeenkomen om die vreselijke dag te gedenken, en Warren Anderson in brand te steken.p

Later zou haar dochter drie miskramen krijgen en ze verloor nog een kleinzoon

Bhopal in het kort In de nacht van 2 op 3 december 1984 ontsnapt er tijdens onderhoudswerkzaamheden in de bestrijdingsmiddelenfabriek van Union Carbide, in de Indiase stad Bhopal, in totaal 27 ton aan gassen. De waarschuwingssystemen slaan geen alarm. Ze zijn defect of staan gewoon niet aan. Het gaat om een combinatie gassen met als gevaarlijkste bestanddeel het zeer giftige methylisocyanaat (MIC). Het gas verspreidt zich over een oppervlakte van veertig vierkante kilometer, voor het grootste deel dichtbebouwde sloppenwijken met naar schatting een half miljoen inwoners. Die ochtend staan veel inwoners op met braakneigingen en zware hoofdpijn – maar velen zijn dan al in hun slaap omgekomen. In de eerste drie dagen vallen naar schatting 8.000 slachtoffers, meestal ten gevolge van een hartstilstand of anders vanwege onherstelbaar beschadigde, met vocht volgelopen longen. Uit angst voor de uitbraak van besmettelijke ziekten worden inderhaast massagraven aangelegd. In de weken en maanden daarna blijven mensen sterven ten gevolge van de ramp. Het totale aantal dodelijke slachtoffers wordt momenteel geschat op boven de 20.000. Maandelijks sterven er nu nog vijftien tot dertig mensen aan de gevolgen van de ramp. Het fabrieksterrein werd direct na de ramp door iedereen verlaten. Niemand weet wat daar nog aan gevaarlijke chemicaliën ligt en wat er met het terrein zou moeten gebeuren. Een onderzoek uit 1999 wees uit dat de concentraties schadelijke stoffen vele miljoenen malen boven de wettelijk toegestane maxima liggen. Een half miljoen mensen heeft nog steeds medische klachten. Milieuorganisaties vermoeden dat het gif dat in de bodem is gelopen, verantwoordelijk is voor een toenemend aantal gevallen van kanker, onvruchtbaarheid en handicaps.

KIES VANDAAG KOOP FAIRTRADE ‘Het Max Havelaar Keurmerk geeft ons gezin toekomst!’ Dat zegt Conrad Jones, bananenverbouwer uit St. Lucia. Het Max Havelaar Keurmerk staat voor een eerlijke prijs. ‘Verkoop van onze bananen onder Max Havelaar Keurmerk geeft ons de kans onze problemen écht aan te pakken. Hoe meer we verkopen, hoe harder we vooruit komen. Een beter inkomen voor ons gezin, de kinderen naar school en geld om te investeren in ons bedrijf en sociale projecten.’ Kies dus vandaag nog voor Max Havelaar-Fairtrade.

MAX HAVELAAR HET KEURMERK VOOR FAIRTRADE

De Groene Pers

16



 
 


Arbeidsmarkt Verantwoord imago trekt goede werknemers

Duurzaam lokaas Multinational stond synoniem voor ‘milieuvervuilend en schijt aan mensenrechten’. Nu komen bedrijven als Shell en Philips daar niet meer mee weg. daverend applaus’, zegt Potters. Ze adviseert het bedrijf nu met haar onlangs opgerichte bureau 21Sustainable. ‘T-Mobile helpt niet alleen met geld, maar ook met de werving van ‘friends’, zeg maar donateurs, en verzorgt de communicatie tussen medewerkers van War Child in oorlogsgebieden in elf landen, desnoods met satelliettelefoons.’ Het goede doel werkt ook als een bindmiddel. ‘Een speciale avond van het call center voor War Child leidde tot verbroedering van personeel van de voormalige concurrenten Orange en T-Mobile. Het doel is sympathiek en wordt enorm gedragen. Het leidt zelfs tot vervolgacties door medewerkers, met fietstochten en veilingen van T-shirts en headsets. Die betrokkenheid zorgt ervoor dat mensen trots zijn voor dit bedrijf te werken; het is een verhaal dat je graag thuis en aan vrienden vertelt. Zo zorg je voor het vasthouden van je personeel, en bespaar je op wervingskosten.’

Cultural creatives

MICHIEL VIJSELAAR

Onno van Buuren

H

andelen multinationals die zich toeleggen op maatschappelijk verantwoord ondernemen uit oprechte zorgen om de planeet en uit menslievendheid? Vast wel, maar in elk geval ook uit welbegrepen eigenbelang. Want consumenten en werknemers worden steeds kritischer, dus wie niet meegaat prijst zich uit de markt. Ook uit de arbeidsmarkt, want werken voor het goede doel is in. Steeds meer mensen willen zinvol bezig zijn, door te werken voor een bedrijf dat serieus rekening houdt met het milieu of mensenrechten, en daar liefst iets aan verbetert. In een krappe arbeidsmarkt is het dus interessant voor bedrijven zich een verantwoord imago aan te meten. Al langere tijd bestaat hiervoor de term maatschappelijk verantwoord ondernemen, MVO. Sinds de klimaathype is de term duurzaam ondernemen populair. In de praktijk blijken die twee begrippen door elkaar te lopen. Een goede variant vormen de drie p’s: people, planet, profit, wat fijntjes duidelijk maakt dat er nog wel geld moet worden verdiend. Zo biedt de Duurzame Vacaturebank (www.duurzamevacaturebank.nl) vacatures bij bedrijven en nonprofitorganisaties met een ‘duurzame visie’, zoals mensenrechtenorganisaties, financiële instellingen, milieuorganisaties, goede doelen, in de handel en adviesbureaus. Kortom, het gaat eigenlijk om een ideële vacaturebank. Het modieuze etiket ‘duurzaam’ moet de veel bredere lading dekken. Initiatiefnemer Caroline Ligtenberg had met werkvoorwerk.nl al eerder ervaring opgedaan met werving en selectie voor organisaties met een ideële visie.

‘Eigenlijk is het begrip duurzaamheid niet te vatten, maar de naam Duurzame Vacaturebank maakt veel duidelijker waar we voor staan. We voorzien in een behoefte. Uit onderzoek blijkt dat driekwart van de mensen een baan zoekt met een maatschappelijke meerwaarde. Via andere vacaturesites kun je daar niet op selecteren.’ Volgens Ligtenberg neemt de belangstelling voor duurzaam werk snel toe.

Imago In een krappe arbeidsmarkt is een goed MVO-imago daarom een pre, zegt voorzitter Peter van Vliet van iNSnet, een netwerkorganisatie op het gebied van duurzaamheid. Met zo’n twintig vrijwilligers en parttimers adviseert hij bedrijven bij het ontwikkelen van groene producten en diensten. Via de site www. duurzaamnieuws.nl brengt het platform het laatste duurzame nieuws en probeert het discussies aan te jagen, zoals onlangs die over biobrandstoffen. ‘Duurzaamheid wordt steeds belangrijker gevonden. Dat zie je bij consumenten, die kritisch kijken naar producten en er doorheen prikken als het alleen om greenwashen gaat. Ze willen geen vage beloften, maar concrete producteigenschappen. Voor werknemers geldt dezelfde tendens; logisch, want het gaat om dezelfde mensen. Ze letten zowel op het milieu als op mensenrechten.’ Dianne Potters kan dat beamen. Toen zij begin 2006 begon als hoofd corporate communicatie van Orange was het telecombedrijf al drie jaar partner van War Child, de organisatie die kinderen in oorlogsgebieden helpt hun oorlogstrauma’s te overwinnen. Zij heeft het partnership met War Child helpen uitbouwen. Eind vorig jaar heeft T-Mobile als nieuwe eigenaar van Orange ook het partnership met enthousiasme overgenomen. Dat werd door het personeel van T-Mobile met gejuich begroet. ‘Vijftienhonderd medewerkers op die bijeenkomst verwelkomden het nieuws met een

‘Nietduurzame ondernemingen zullen het loodje leggen’

‘T-Mobile zal de komende maanden beginnen het partnership met War Child meer extern te communiceren; zo zullen sollicitanten er een brochure over krijgen. Potters is overtuigd van het belang dat bedrijven hebben bij sociaal bewogen medewerkers. In jargon worden ze cultural creatives genoemd. Onderzoek van MarketResponse wijst uit dat 1,9 miljoen Nederlandse consumenten letten op duurzaamheid, een snel groeiende groep. Bijna evenveel mensen zouden geneigd zijn hun koopgedrag ook te verduurzamen. Die macht van de kritische consument dwingt bedrijven tot een echt duurzame koers. Dianne Potters: ‘Door cultural creatives aan te nemen zorg je voor interne uitstraling; ze stimuleren hun collega’s om duurzaamheid te bevorderen.’ Ze staan al te trappelen. In december 2007 boden meer dan 23 jongerenverenigingen van uiteenlopende bedrijven als Young Leaders for Nature in een open brief aan de top van het bedrijfsleven hun hulp aan bij de inzet voor het milieu: ‘Door vanuit onze positie binnen het bedrijfsleven mee te werken aan het realiseren van de ambities op het gebied van duurzaamheid, stimuleren we dat iedereen binnen onze organisaties hier mede-eigenaar van wordt. Daarom nodigen we u uit met ons de dialoog aan te gaan om gezamenlijk doelstellingen en acties te formuleren, opdat onze organisaties duurzaam ondernemen in alle lagen vertegenwoordigd zullen zien.’ Volgens directeur Willem Brethouwer van MarketResponse zijn ongeveer een miljoen werknemers cultural creatives. Werkgevers krijgen dan ook steeds vaker vragen van (potentiële) sollicitanten over de duurzaamheid van het bedrijf. Dailah Nihot, hoofd Corporate Responsibility & Sustainable Development van ING: ‘Wij merken een toenemende interesse voor het onderwerp: meer algemene vragen, verzoeken van studenten in verband met afstudeerscripties, stages, maar ook meer open sollicitatiebrieven. Wij werken nauw samen met onze afdeling Talent Recruitment om jonge talenten die bij ING komen werken te vertellen wat ING op dit gebied doet. We hebben daar speciale programma’s voor ontwikkeld.’ Ook Mathilde Miedema, programmamanager ontwikkelingssamenwerking van TNO, merkt de toegenomen interesse. ‘In onze profilering noemen we daarom tegenwoordig onze duurzame bedrijfsvoering, onze inzet voor projecten in ontwikkelingslanden en het feit dat we bedrijven adviseren over duurzame technieken. Het is goed voor ons imago, we hebben trots personeel en het levert ons innovatieve projecten op.’ Andere bedrijven stellen zich bewust bescheiden op. Sjoerd Gehring, verantwoordelijk voor de arbeidsmarktcommunicatie bij bedrijfsadviseur Accenture: ‘We lopen er niet mee te pronken, want wij vinden dat het altijd beter kan. Dat zeggen we ook altijd tegen onze klanten. Maar de huidige generatie heeft veel vragen over MVO, zoals bij presentaties op universiteiten. Ook sollicitanten vragen er regelmatig naar.’ Accountant- en adviesbureau PricewaterhouseCoopers nodigt studenten uit voor een case study dag over corporate responsability. Daar valt een reis naar Malawi te winnen, vertelt CR-officer van PwC Arco ten Klooster. ‘We zijn een van de oprichters van Kids Moving the World, een organisatie die een paar duizend basisscholen in Nederland een gratis lespakket biedt over hongerproblematiek in Malawi en andere landen. Onze mensen zetten zich in als spelbegeleider. Het programma zetten we nu ook in bij studentenevenementen.’

Het licht Niet elk bedrijf leent zich voor het werken aan ideële doelen in de eigen producten of diensten, al kunnen ze natuurlijk altijd hun best doen voor energiebesparing.



 
 


Maar daar is iets slims op bedacht. Werkgevers die toch iets aan MVO willen doen kunnen jonge hoger opgeleiden in staat stellen om via stichting LaLuz (Spaans voor ‘het licht’) een deel van hun tijd hun expertise in te zetten voor een ideële organisatie. LaLuz koppelt vraag en aanbod. Het kan een leuk opstapje zijn naar een duurzame baan. ‘MVO-beleid is hot. De vraag vanuit bedrijven groeit met de dag’, zegt directeur Marije Mulder van LaLuz. ‘Werd ik een jaar geleden één keer per week gebeld, nu vragen bedrijven dagelijks hoe wij ze kunnen helpen aan projecten voor goede doelen. De vraag daarnaar komt bijna altijd van hun medewerkers. Overigens koppelen wij minstens zo vaak ideële organisaties aan young professionals die in hun eigen tijd – dus naast hun carrière - voor een goed doel willen werken.’ Mulder is ervan overtuigd dat het geen kwestie is van een marketing tool. ‘Dat is niet mijn ervaring. Ik ben bij alle grote multinationals geweest. Het is geen speeltje voor ze, ze willen het oprecht.’ Bedrijven doen volgens haar ook aan goede doelen vanuit het besef dat het belangrijk is voor de persoonlijke ontwikkeling van het personeel. ‘En dat is weer goed voor de betrokkenheid bij het bedrijf.’ Dus toch een stukje welbegrepen eigenbelang? ‘Dat zou niet erg zijn, als de wereld daar beter van wordt. Maar ik zie dat MVO-beleid ontstaat vanuit een intrinsieke motivatie. Young professionals willen graag hun kennis doneren aan goede doelen. Over vijf jaar is er geen bedrijf meer dat niet aan duurzaam ondernemen doet. Het wordt ondenkbaar er niets aan te doen. Dat is een goede ontwikkeling.’ Als voorbeeld van zo’n maatschappelijk betrokken werkgever noemt Mulder PricewaterhouseCoopers. De samenwerking met het accountant- en adviesbureau loopt volgens Mulder ‘extreem goed’. ‘We hebben veel projecten van goede doelen bij PwC ondergebracht, die altijd gevuld worden.’ PwC stelt haar medewerkers in de gelegenheid daar onder werktijd mee bezig te zijn.

Ontwikkelingslanden Het kan nog avontuurlijker. Je kunt je Weltschmerz ook verzachten door aan te kloppen bij Share People, dat organisaties in ontwikkelingslanden ondersteunt door professionals en ondernemers voor korte tijd uit te zenden. De organisatie werkt onder meer samen met de ontwikkelingsorganisatie ICCO en trainingscentrum De Baak van werkgeverskoepel VNO-NCW. Arma Kleinepier heeft meegewerkt aan een project van Share People in Peru. Ze is adviseur in de vrijetijdssector. In Peru werkte ze aan een case om een klein hotel met thermale baden nieuw leven in te blazen. ‘Ik voelde de behoefte om mijn commerciële expertise in te zetten voor maatschappelijke doelen. Dat wilde ik graag in het buitenland doen, dus dan kom je al snel uit op ontwikkelingssamenwerking. Het trok me aan dat er ook veel persoonlijke ontwikkeling in het programma zit. Ik heb in die twee weken wel honderd kwartjes horen vallen! Het is heel intensief. Je komt erachter dat al je aannames daar niet kloppen. Zo gaan ze daar heel anders om met tijd.’ Directeur Cosmas Blaauw van Share People ziet een duidelijke toename van de behoefte aan uitzending. In 2007 zijn honderd mensen meegegaan (wie eind mei mee wil naar de Filippijnen, kan zich nog melden!). Ook de belangstelling van werkgevers neemt volgens Blaauw toe. ‘Veel bedrijven zoeken naar een vorm om met ons mee te doen. Al bijna tien werkgevers hebben het standaard in hun beleid opgenomen. Ondanks alle hartverwarmende initiatieven van maatschappelijk betrokken bedrijven staat Gemma Crijns sceptisch tegenover het idealisme van het bedrijfsleven. Zij is voorzitter van het MVO Platform, een netwerk van 35 organisaties actief op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen. ‘Leuk dat bedrijven zich maatschappelijk betrokken tonen, maar het kan niet in de plaats komen van maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dat laatste heeft te maken met het gedrag van de onderneming met betrekking tot de drie P’s en gerelateerd aan hun kernprocessen en de keten.’ Het MVO Platform hamert al jaren op de zogeheten ketenverantwoordelijkheid van bedrijven: ze moeten er ook op letten dat de toeleveranciers zich verantwoordelijk gedragen. Denk aan producten of onderdelen die met kinderarbeid worden gemaakt. Dianne Potters vindt dat bedrijven duurzaamheid moeten verankeren in het hart van hun onderneming. ‘Er is niets mis met een enkel initiatief zoals sponsoring van een goed doel. Als eerste stap is het vaak heel mooi en belangrijk. Maar als je echt effect wilt bereiken moet je stappen zetten in de bedrijfsvoering. Zo kun je je onderscheiden van de concurrenten, en versterk je het bedrijf. Philips heeft dat goed begrepen. Kleisterlee heeft duurzaamheid gekoppeld aan innovatie. Dat soort bedrijven zijn de koplopers van de toekomst.’ Het is volgens Potters gewoon noodzaak: niet-duurzame ondernemingen zullen het loodje leggen. p

‘Duurzaam is hot. De vraag vanuit bedrijven groeit met de dag’

De Groene Pers 17 Ecovatie 1

Keurmerk In de pan-Europese Dow Jones Sustainability STOXX Index van september 2007, gebaseerd op een mix van ‘strenge’ economische, sociale en milieufactoren, prijken vijftien Nederlandse bedrijven. Daarbinnen is geen ranking gemaakt; het gaat dus om een soort keurmerk. ABN Amro Aegon Akzo Nobel ASML DSM Fortis Heineken ING Philips Randstad Reed Elsevier TNT Unilever Wereldhave Wolters Kluwer

Videoconferencing

TOP 5 Duurzame bedrijven:

Remco Tomesen

De Pers op Zaterdag en www.duurzaamnieuws.nl hielden een gezamenlijke lezerspoll naar de vraag: wie is volgens u de meest duurzame werkgever van Nederland. Eerste, met overstelpende meerderheid, werd TNT. Het postbedrijf staat ook hoog in de Dow Jones Sustainability index, zegt directeur Carin ten Hage van Planet Me, een initiatief om het eerste post- en expressbedrijf ter wereld te worden dat ‘emissievrij’ opereert. ‘We zijn een jaar geleden bescheiden gestart met het programma en er is nog veel te doen om de CO2-uitstoot te reduceren. We hebben te maken met andere partijen zoals de vliegtuigindustrie en TNT heeft een groeistrategie die impact heeft op de totale CO2-uitstoot. Ook onze 161.000 medewerkers worden gestimuleerd om actief mee te denken en te doen.’

Waarom vliegen als je op afstand met elkaar kunt praten? Nee, niet via een eenvoudige telefoon met schermpje, maar in een ruimte met 3D-schermen en supergeluid. In een kamer waar de virtuele ervaring bijna de werkelijkheid evenaart. Videoconferencing is hét alternatief voor Co2-slurpende vliegreizen. Althans, voor zakenreizigers. Een ruimte met 3D-beelden van een kabbelende zee met zand op de vloer en reuze UV-lampen kan voorlopig nog niet tippen aan het echte strand in Tenerife. Globaliseringgoeroe Alex MacGillivray denkt dat met videoconferencing het zakelijk vliegverkeer gehalveerd kan worden. Maar dan moeten véél meer bedrijven er in gaan investeren, zodat straks niemand meer om de technologie heen kan. Hij adviseert vliegmaatschappijen als KLM en Lufthansa geld te stoppen in videoconferencing. ‘Dan kunnen zij zich concentreren op de high quality vluchten’. Voor zulke echt noodzakelijke tripjes kunnen de maatschappijen dan meer geld vragen. MacGillivray: ‘Vergaderen via beeldschermen is serieus een goed alternatief voor face-to-face ontmoetingen’.

1. TNT 2. Triodos Bank 3. Greenchoice 4. Dell 5. ASN Bank

WAT WORDT JOUW BIJDRAGE?

Korps landelijke politiediensten zoekt VMBO-, MBO-, HBO- en WO-ers

ZIE OOK HET ARTIKEL OVER DE OPMARS VAN DE CHIEF SUSTAINABILITY OFFICER OP PAGINA 19

SPECIALISME DAT WERKT! Het Korps landelijke politiediensten (KLPD) werkt aan de veiligheid en leefbaarheid van de maatschappij, nationaal en internationaal. De uiteenlopende taken van het korps maken het een veelzijdige organisatie. Het KLPD bestrijdt de (inter)nationale georganiseerde misdaad en houdt toezicht op snelwegen, in de lucht, rond het spoor en op het water. Justitie en de regionale politie vragen regelmatig om ondersteuning van het korps met gespecialiseerde mensen, materieel en technologie.

Het KLPD heeft op dit moment een groot aantal vacatures, in een brede verscheidenheid aan functies en dienstonderdelen. Voor veel van deze functies wordt een intern opleidingstraject aangeboden. Of je nu man of vrouw, autochtone of allochtone Nederlander bent, of je bij ons nu wel of geen uniform gaat dragen, er zijn meer mogelijkheden dan je in eerste instantie misschien zou verwachten. Nieuwsgierig geworden? Check www.werkenbijhetklpd.nl voor uitgebreide informatie. Hier kun je je ook aanmelden. Of bel anders Werving & Selectie op telefoonnummer 033 - 460 460 8.

WWW.WERKENBIJHETKLPD.NL Korps landelijke politiediensten

18

De Groene Pers



 
 


Advertorial

Grote deal dankzij duurzaam ondernemen “Maatschappelijk verantwoord ondernemen trekt nieuwe klanten aan en hoeft zeker niet altijd extra te kosten!”, aldus directeur Marien Groenendijk van Groenendijk Bedrijfsschoenen & -kleding uit Woerden. Onlangs haalde zijn bedrijf een flinke order binnen van TNT en liet daarmee 12 concurrenten achter zich. “De MVO-activiteiten van ons bedrijf hebben in deze beslissing zeker een rol gespeeld”, vertelt Groenendijk enthousiast. “Duurzaamheid zit in de kern van ons bedrijf. Bij al onze investeringen letten we op zaken als milieu en sociale waarden. Onze klanten kunnen kiezen voor bedrijfskleding die milieubesparend is geproduceerd en zonder kinderarbeid. Intern besteden wij aandacht aan opleiding, recycling van verpakkingen, roetfilters en groene stroom. Ons nieuwe aircosysteem gaat op zonne-energie draaien en we gaan zelfs meer energie opwekken dan voor de airco nodig is”. Veel nieuwe ideeën voor MVO komen van de medewerkers zelf. Groenendijk: “Onze 57 medewerkers denken actief met ons mee. Daarnaast zijn wij aangesloten bij FairWear, de stichting die arbeidsomstandigheden in de kledingindustrie wil verbeteren. Ook zijn wij partner van MVO Nederland. Deze kennis- en netwerkorganisatie geeft ons handvatten voor het verduurzamen van ons bedrijf en onze producten. Via MVO Nederland wisselen wij kennis uit met andere bedrijven in het MVO-netwerk en doen we nieuwe contacten op”. Ook aan de slag met MVO in uw bedrijf? Kijk op www.mvonederland.nl voor voorbeelden, tips en stappenplannen! MVO Nederland is dé startpagina en wegwijzer voor ondernemend Nederland op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Advertorial

Duurzame ontwikkeling pur sang “Consumenten willen steeds vaker zeker weten dat een eerlijke prijs is betaald voor het product dat zij kopen, dat het milieu niet is geschaad en dat er goede sociale omstandigheden zijn in het land van productie,” zegt Coen de Ruiter, directeur van Stichting Max Havelaar. “Het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade biedt deze zekerheid. Met de nadruk op keurmerk, want onze stichting importeert zelf geen producten.” Het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade ontstond in 1988 naar aanleiding van de roep van een Mexicaanse koffieboer die liever een goede prijs voor zijn koffie ontving dan afhankelijk te zijn van ontwikkelingshulp. Hij had helemaal gelijk. Trotse, hardwerkende boeren kunnen uitstekend voor zichzelf en hun gezin zorgen mits ze op z’n minst een kostendekkende prijs ontvangen voor hun producten. Het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade realiseert dit. Coen de Ruiter legt enthousiast uit: “Het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade is duurzame ontwikkeling pur sang. Het is het enige duurzaamheidsinitiatief dat via een gegarandeerd eerlijke prijs ruimte creëert voor zowel economische ontwikkeling als milieuverbetering en sociale vooruitgang. Vorig jaar is het volume voor het derde opeenvolgende jaar met meer dan twintig procent gestegen. Deze volumegroei laat zien dat consumenten de kwaliteitsproducten die de boerencoöperaties vervaardigen steeds meer gaan waarderen.” Na de oprichting in 1988 heeft het initiatief navolging gekregen in twintig andere landen. Een wereldwijde opmars dus waarbij koffie al lang niet meer het enige product is. De Ruiter somt op: ‘Thee, chocola, wijn, suiker, rijst, allerlei soort fruit en zelfs ijs. En sinds kort ook katoen!.’ Meer info: www.maxhavelaar.nl

Neem het initiatief! $
"




  $

 $
 

Hoe zit dat met je werk? 

 
 !

 

 


  
 

 &

  
 

 

www.mvonederland.nl


 

#
  

!!"


  





 
 !




 
 


De Groene Pers 19

Bedrijfsleven Idealisme als baan

De waakhonden van nu Bedrijven die maatschappelijk verantwoord willen ondernemen stellen bewakers van de duurzaamheid aan. De CSO: het groene geweten van de organisatie.

Mathilde Miedema

ment consulting, technology services en outsourcing. ‘Ondertussen zocht ik werk waarin ik het ideële kon combineren met het commerciële, maar dat is een lastige combinatie. Tot ik ontdekte dat daar binnen Accenture een groep mee bezig was, de Corporate Citizenship Board. Met hun steun heb ik mijn huidige functie als Corporate Citizenship Officer kunnen creëren.’ Schütte noemt verschillende manieren waarop Accenture in Nederland (2500 medewerkers) z’n maatschappelijke verantwoordelijkheid neemt. ‘We bieden medewerkers de mogelijkheid en stimuleren hen om hun tijd en kennis in te zetten voor het goede doel. Binnen dit programma werken we samen met organisaties als Zinnige Zaken, Share People en Voluntary Service Overseas. Daarnaast heeft Accenture een eigen not for profit-inititatief. Binnen het Accenture Development Partnership Program bieden medewerkers hun consultancy diensten aan tegen een laag tarief. Zo worden de diensten van Accenture beschikbaar voor ngo’s als Oxfam Novib en World Vision.’

Arco ten Klooster

Meer voldoening

Nienke Schütte

Onno van Buuren

D

ailah Nihot is hoofd Corporate Responsibility & Sustainable Development van ING. Haar functie bestaat al twaalf jaar, en zelf vervult ze die nu twee jaar. Ze heeft Europese Studies gedaan aan de UvA en stage gelopen bij de Verenigde Naties. Wat doet ze zoal met haar team? ‘Wij volgen de ontwikkelingen in de wereld op het gebied van duurzaamheid en adviseren de Raad van Bestuur over specifieke ethische vraagstukken. Daarnaast ontwikkelen we beleid, publiceren we het jaarlijkse maatschappelijke verslag en onderhouden we contacten met ngo’s en duurzame analisten. De laatste jaren geven we ook steeds meer trainingen en adviseren we onze bedrijfsonderdelen bij het ontwikkelen van duurzame producten.’ Klinkt leuk, maar wat heeft ING daarmee bereikt? Volgens Nihot veel om trots op te zijn. Zo werkt het bedrijf wereldwijd klimaatneutraal door het verminderen van energiegebruik, het gebruiken van groene stroom en het compenseren van CO2-uitstoot. ‘In Nederland hebben we een FSC-papier-convenant afgesloten en we zijn betrokken bij het klimaatbos van Stichting Natuurmonumenten. Verder hebben we onze interne richtlijnen voor financiering publiek gemaakt, bijvoorbeeld met betrekking tot controversiële wapens, kinderarbeid en dierproeven. En we hebben 125.000 kinderen wereldwijd toegang gegeven tot lager onderwijs door middel van ons partnerschap met Unicef.’ Voorzitter Gemma Crijns van het MVO Platform bevestigt dat een functie als CSR-officer niet helemaal nieuw is. ‘Grote bedrijven hebben al sinds midden jaren negentig functionarissen of hele afdelingen voor hun MVO-beleid. Die hebben daar het geld voor, kleine bedrijven niet. Vanuit Amnesty is de wereldwijde eerbiediging van de mensenrechten aangekaart, de vakbonden hamerden op vakbondsrechten en de milieubeweging was begin jaren zeventig al bezig. Daar hebben we ons redelijk schone milieu in Nederland aan te danken.’ Als positieve voorbeelden van grote bedrijven noemt ze Unilever (‘doet veel’), Akzo (‘staat hoog in diverse duurzaamheidsindexen’) en Philips, dat z’n best doet voor de zogeheten ketenverantwoordelijkheid. Dat laatste houdt in dat het bedrijf ook let op de mensen- en vakbondsrechten bij toeleveranciers.

Klimaathype Dat alles neemt niet weg dat de functie van CSR-officer sinds de klimaathype in opkomst is. Arco ten Klooster is de eerste CSR-officer van PricewaterhouseCoopers in Ne-

Dailah Nihot

derland, sinds 2004. Daarnaast is hij adviseur voor PwC op CSR-gebied. ‘Dat helpt om er uit eigen ervaring over te spreken.’ PwC lijkt wereldwijd koploper wat betreft maatschappelijk verantwoord ondernemen. ‘De voorzitter van PricewaterhouseCoopers Global is voorzitter van de World Business Council for Sustainable Development (WBCSD), en de Nederlandse bestuursvoorzitter is nauw betrokken bij een scholenproject in Malawi waar PwC in participeert’, zegt Ten Klooster. Vorig jaar steunde PwC zo’n vijftig ideële projecten. ‘Centrale projecten worden door PwC als geheel uitgevoerd. Daarnaast kunnen medewerkers zelf projecten aandragen en onder werktijd uitvoeren met gebruik van bedrijfsmiddelen.’ Ongeveer 10 procent van het personeel werkt aan ideële projecten (circa 420 man), goed voor zo’n 15.000 manuur per jaar. ‘Ieder jaar komt daar zo’n duizend uur bij.’ Toch kent ook het idealisme van PwC grenzen. Zo heeft het bedrijf een lucratieve China-desk, maar zal het zich niet snel inzetten voor steun aan Tibet. ‘We doen nooit politieke uitspraken.’

FOTO’S: CHRISTIAAN KROP

Ook ING is voorzichtig als het om China gaat

Net als Nienke Schütte heeft ook Mathilde Miedema haar eigen baan helpen creëren, als programmamanager ontwikkelingssamenwerking van TNO. Een nieuwe collega is net begonnen als MVO-officer en vult het werk van Mathilde aan. Miedema werkte ooit een jaar als ontwikkelingswerker in Indonesië, als fysiotherapeut. Ook bij haar is het blijven kriebelen. Na vijftien jaar carrière in Nederland, waaronder tien jaar bij TNO, maakte ze de balans op. ‘Ik werkte me een slag in de rondte, maar vroeg me af waar ik het allemaal voor deed. Ik wilde een bijdrage leveren aan een betere wereld, vooral in ontwikkelingslanden..’ Ze stapte naar de leiding, die haar vroeg een businessplan te maken. Niet iedereen was meteen enthousiast. ‘Er waren collega’s die vonden dat ontwikkelingswerk niet bij TNO paste; het instituut was immers altijd op Nederland gericht geweest. Anderen hadden meer praktische bezwaren, omdat er zoveel mis gaat in ontwikkelingswerk. Met hen was ik het eens dat we het goed moesten aanpakken, zoals door het aangaan van partnerschappen. Nu zijn we een jaar verder en is iedereen enthousiast!’ Zo is TNO tegenwoordig gezegend met een Flying Innovation Team. In samenwerking met organisaties als ICCO en LinkNet Zambia werken twintig TNO’ers een paar maanden per jaar aan ontwikkelingsprojecten, geheel op kosten van TNO. Miedema noemt een sprekend voorbeeld. ‘In een vluchtelingenkamp in Oeganda brak cholera uit. De uitslag van het laboratorium liet echter vier dagen op zich wachten; in die tijd stierven weer mensen. Wij hebben toen met Stichting Vluchteling een sneltest ontwikkeld. Daarmee heb je in tien minuten resultaat.’ p Ecovatie 2

Mooie principes Iets verderop aan de Amsterdamse Zuidas zijn ze ook voorzichtig als het om China gaat. Dailah Nihot van ING: ‘Wij willen de mensenrechten respecteren bij onze wereldwijde activiteiten. Zowel die van onze eigen medewerkers als die van de mensen die door onze activiteiten worden geraakt. Voor onze medewerkers beogen wij een goede werkgever te zijn. Maar mensenrechten staan ook centraal in ons financieringsbeleid. Zo financiert ING geen activiteiten in Birma/Myanmar en Soedan.’ In China is ING actief in twee joint ventures in de verzekeringsindustrie. Alle mooie principes ten spijt is het zeer de vraag of dat verandert als China doorgaat met het doodschieten van Tibetaanse demonstranten. Vorig jaar kwamen ING en een aantal andere banken en pensioenfondsen in opspraak door een documentaire van Zembla over dubieuze beleggingen. Volgens Nihot was Zembla niet volledig geïnformeerd: ‘ING financiert geen controversiële wapens, zoals clustermunitie. Het spaargeld van onze klanten gaat hier dus ook niet naartoe. De uitzending was gebaseerd op een rapport van Milieudefensie dat niet berustte op feiten die afkomstig waren van ING.’ Er zijn ook werknemers die hun bedrijf van binnenuit weten te winnen voor hun idealisme. Nienke Schütte ontdekte haar behoefte ‘iets terug te doen voor de wereld’ tijdens haar stage op Sri Lanka voor de studie communicatie. Daarna begon ze in Nederland aan haar carrière, maar merkte dat ze haar werk te commercieel vond. ‘Ik miste het ideële aspect, en ik wilde weer op reis.’ Na een vrijwilligersbaan op Sri Lanka (ze hielp met de organisatie van de bouw van een school) belandde Schütte per toeval via een uitzendbureau bij Accenture, een wereldwijd bedrijf voor manage-

World Wide Energy Remco Tomesen

‘Ik zoek werk waarin ik het ideële kan combineren met het commerciële’

Grote energiecentrales zijn niet meer nodig; we starten allemaal onze eigen minicentrale, die niet groter is dan een kratje bier. Wind, zon of beweging zorgen voor de energie. Waterstof voor het ‘opslaan’ van de energie. Een systeem dat vergelijkbaar is met internet zorgt voor de verdeling van de energie. Waar te weinig is, stroomt energie naar toe. Waar te veel is, verdwijnt energie. Zie hier het World Wide Energy Web. De Amerikaanse wetenschapper en schrijver Jeremy Rifkin reist al jaren de wereld over met dit idee. Het Nederlandse bedrijf Qurrent probeert het in de praktijk te brengen. Topondernemer en Virgin-oprichter Richard Branson investeerde vorig jaar een half miljoen in Qurrent. Het bedrijf laat huishoudens zelf energie opwekken, bijvoorbeeld door plaatsing van compacte windmolens of zonnepanelen. Huishoudens die meedoen staan met elkaar in verbinding; overcapaciteit wordt gedeeld. Qurrent praat onder meer met woningcorporaties en de gemeente Rotterdam over een proeftraject.

De Groene Pers

20



 
 


Opleidingen Duurzaam als bijvak is ideaal

Leren voor de planeet Studenten kiezen vaker voor een milieuopleiding. Het is nog lang niet voldoende. ‘Pas met duizend studenten per jaar verandert er iets.’ Het werven van meer ervaren medewerkers is lastiger, merkt Metzke. Voor ‘senior-functies’ zoekt Arcadis namelijk naar mensen met vrij specialistische kennis. ‘Daar is een tekort en moeten we alles op alles zetten om de juiste mensen te vinden’.

Remco Tomesen

M

ilieukunde, maatschappelijk verantwoord ondernemen, corporate social responsibility management. Wie íets wil leren over duurzaamheid, kan tegenwoordig kiezen uit een wirwar van opleidingen aan universiteiten, hogescholen en cursusinstellingen. Duurzaamheid is cool en interessant, en dat zie je terug in onderwijs- en cursussenland. Er zijn veel splinternieuwe opleidingen, masters met interessant klinkende Engelstalige namen als Sustainable Development. Maar ook opleidingen die al tientallen jaren in de marge opereren, krijgen nu plotseling een hip imago. Met als logische bonus: meer nieuwe studenten. Zoals de bacheloropleidingen milieukunde aan de Universiteit Utrecht, die in één jaar tijd het aantal nieuwe studenten zagen stijgen van 30 tot 70. Maar ook andere milieukundeopleidingen merken dat ze niet langer vooral populair zijn onder studenten met Che Guevara T-shirts en palestijnensjaals. Zo kwamen er dit jaar meer scholieren dan ooit af op de voorlichtingsdagen van de milieukundeopleidingen van de universiteiten in Nijmegen en Utrecht.

Er zijn veel splinternieuwe groene masters met fraaie Engelse namen

Milieu = geld Het type student van de milieukundeopleidingen is duidelijk veranderd. ‘De nieuwe instroom is heel anders’, vertelt Jan Kuiper, een 20-jarige student Milieu-Natuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht en bestuurslid van de milieustudievereniging Storm. Bij de oude lichtingen zaten volgens hem vooral studenten die hun hele leven al erg betrokken waren bij het milieu. Sinds vorig jaar komen er ook studenten met andere motieven, vertelt hij. Studenten merken dat er nu ook geld te verdienen is met milieu. ‘Je ziet nog steeds studenten met dreadlocks. Maar er zijn ook jongens met leren jassen die sjekkies roken.’ Ook studenten van andere opleidingen ontdekken milieukunde. ‘Ik was laatst bij een borrel van economie, en ik merkte dat studenten van die opleiding me heel anders benaderden dan eerder’, vertelt Kuiper. Veel economiestudenten zien volgens hem het nut in van duurzame ontwikkeling en milieu. Steeds meer van hen volgen ook bijvakken bij milieukunde. De ‘bijvakkende’ economiestudenten zijn het ideaalbeeld van Hans Zonneveld, directeur van Duurzaam Hoog Onderwijs (DHO), een organisatie die sinds 1998 duurzaamheid op de kaart probeert te krijgen in het hoger onderwijs. ‘Het allerbelangrijkste vinden wij dat bestaande opleidingen iets doen met duurzaamheid. Dus dat studenten van opleidingen als rechten, biologie, economie of werktuigbouwkunde vakken over milieu of duurzaam ondernemen volgen’.

Er zijn wereldwijd nog maar weinig mensen écht gespecialiseerd in klimaatverandering. MICHIEL VIJSELAAR

rapportages gaan maken, of zich storten op duurzaam bouwen, CO2-compensatie of cradle to cradle. Hoe moeilijk is het om goede mensen te vinden? Junioren zijn volgens Metzke redelijk goed te vinden, omdat hij afgestudeerden van vrij veel studierichtingen kan gebruiken. Dus niet alleen milieukundigen, maar ook ecologen of biologen. ‘Jongeren die net van school komen, kun je nog wat bijsturen naar links of rechts’.

Bedrijven hoeven zich niet blind te staren op mensen die door de jaren heen kennis over duurzaamheid hebben opgedaan of de juiste vooropleiding hebben gevolgd. Zij kunnen hun personeel ook naar een cursus sturen. Of naar een dure masteropleiding, zoals de opleiding Corporate Social Responsibility Management (CSR). Deze wordt gegeven aan de Erasmus School of Accounting & Assurance (ESAA) van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Het is een prijzige opleiding: bedrijven betalen iets meer dan 10.000 euro voor een opleiding, die bestaat uit vijf modules van elk een week. De opleiding leert deelnemers hoe een bedrijf om moet gaan met milieu, mensenrechten, productaansprakelijkheid en wat een ‘goede omgang met mensen’ is. In september gaat deze voor de derde keer van start; dit keer met veertien deelnemers, vertelt programmadirecteur Nancy Kamp-Roelands. Onder meer managers van Shell en auditors van de Rabobank en Deloitte nemen plaats in de duurzame schoolbankjes. Hoe meer mensen bezig zijn met duurzaamheid, hoe beter, meent Jan Kuiper, student van de opleiding milieukunde in Utrecht. Zijn eigen opleiding heeft nog veel te weinig studenten, vindt hij. ‘Psychologie heeft 400 eerstejaars, wij maar 70. Er moeten veel meer milieuwetenschappers komen.’ Met meer studenten, zullen er meer onderzoekers komen, wat leidt tot meer fundamentele inzichten. ‘Er zijn wereldwijd nog maar weinig mensen écht gespecialiseerd in klimaatverandering. Dat komt omdat het onderwerp nog maar een paar jaar op de agenda staat.’ Maar het gaat niet alleen om onderzoek: milieukundigen en duurzame specialisten moeten zich volgens hem over de hele arbeidsmarkt verspreiden. ‘Dan krijgen we invloed. Pas met duizend eerstejaars hebben we écht impact.’ p

RIJDT U SUV OF SLIM? Een slimme rijder kan zo’n 10 procent besparen op brandstof door de tips van Het Nieuwe Rijden toe te passen. Dat is prettig voor de portemonnee en het milieu. Wat voor type rijder bent u? Bespaart u met uw rijstijl inderdaad geld of laat u nog veel liggen? Test uw rijstijl op www.milieucentraal.nl

De drie p’s De vijftien medewerkers tellende stichting DHO merkt dat de film An Inconvenient Truth (2006) van Al Gore voor een enorme boost heeft gezorgd. ‘Sinds die film is iedereen op duurzaamheid gedoken. Je ziet het aantal leerstoelen aan universiteiten en lectoraten aan hbo-opleidingen groeien.’ Het DHO heeft ondertussen op bijna alle universiteiten en hogescholen een accountmanager, een man of vrouw die duurzaamheid ‘promoot’. DHO-directeur Zonneveld vindt het belangrijk om te zeggen dat duurzaamheid veel meer is dan milieu alleen. Hij vat het samen onder de koppen ‘people, planet en profit’, ‘Hier en daar’ en ‘Nu en later’. Bij de drie p’s gaat het om duurzaam ondernemen, om het in evenwicht zijn van milieu, mensen (in en buiten de organisatie) en winst. ‘Hier en daar’ verwijst naar een gelijke verdeling van welvaart over de continenten, van Europa tot Afrika. ‘Nu en later’ naar de mensen die in de 22e, 23e en eeuwen daarna ook nog een beetje fatsoenlijk hopen te kunnen leven. Universiteiten en hogescholen starten niet met nieuwe hippe duurzaamheidsopleidingen, uitsluitend omdat het een modieus onderwerp is. Bedrijven staan namelijk te springen om afgestudeerden. Naar mensen met een beetje kennis van milieu of maatschappelijk ondernemen. Veel organisaties hebben een CO2-adviseur in dienst of zelfs aparte afdelingen milieu. ‘Wij hebben veel behoefte aan mensen op milieufuncties’, zegt Paul Metzke, personeelsadviseur bij ingenieursbureau Arcadis, dat in Nederland drie ‘takken’ heeft, waarvan milieu er één is. ‘Het is een ontzettend snel groeiend onderdeel. Milieu is geen hype, maar een blijvertje.’ Wie ‘iets’ met milieu doet bij Arcadis, kan milieueffect-

Prijzige opleiding

PRAKTISCHE, BETROUWBARE INFORMATIE Welke soorten verf zijn minder milieubelastend? Wat kan ik doen om energie te besparen? Kan ik zonnepanelen op mijn dak plaatsen? Wie rekening wil houden met het milieu surft naar www.milieucentraal.nl. Milieu Centraal is een onafhankelijke landelijke organisatie voor praktische en betrouwbare informatie over energie en milieu in het dagelijks leven. De informatie is vooraf getoetst door een forum van onafhankelijke deskundigen.

Bedrijven staan te springen om mensen met een beetje kennis van milieu

Ga naar www.milieucentraal.nl Alles over energie en milieu in het dagelijks leven



 
 


De Groene Pers 21

Business Energie is niet alleen geitenwollensokker-geleuter

Airco is ouderwets Energieleverancier Nuon adviseert zijn klanten hoe ze minder energie kunnen verbruiken. ‘Wij zijn als de tandarts die preventie tegen gaatjes biedt.’ zonde groei. ‘In 2005 hadden we 4,5 medewerker op dit terrein, dat zijn er nu rond de twintig en volgend jaar verwachten wij zo’n vijfendertig collega’s op dit vakgebied in te kunnen zetten. En hoewel de omzet natuurlijk een fractie is van de miljarden van onze moeder Nuon groeien we heel behoorlijk.’ Voor de gemeente Amsterdam houdt het bedrijf het energiegebruik van 140 gebouwen in de gaten. Verder werkte het bedrijf onder meer voor bedrijven als warenhuisketen C&A en zijn andere klanten op het gebied van energiemanagement onder meer Akzo, Rijkswaterstaat, de Nederlandse Spoorwegen en Compaxo.

Witte Pasen ‘De CO2-uitstoot is hot en alle wetenschappers rollen nog steeds over elkaar heen om de oorzaken aan te tonen, maar dat er iets aan de hand is, dat is natuurlijk wel zeker’, zegt Unger. ‘Zo’n witte Pasen is natuurlijk niet helemaal normaal. Maar even los van alle geitenwollensokken-geleuter is dit natuurlijk gewoon business. We doen dit niet omdat we Sinterklaas zijn. En ook onze klanten willen harde cijfers zien. Als wij een opdracht krijgen van 100.000 euro en we realiseren een besparing van 40.000 euro, dan is dat niet goed genoeg.’ Anders dan in de consumentenmarkt is er juist in de zakelijke markt nog veel winst te behalen met gedragsveranderingen. ‘Bij hele grote bedrijven huren we soms mensen in die werknemers leren hoe ze beter met energie moeten omgaan’, zegt Unger. Hoe lang het gaat duren om de zaken wezenlijk te veranderen, is volgens hem onmogelijk te zeggen. Toch is hij optimistisch. ‘Vergelijk het eens met de Rijn. Als je daar in 1975 in viel, had je echt een probleem. Tegenwoordig zwemt er zelfs weer zalm in. Dat was binnen een generatie gebeurd. Zo kan dat hiermee ook gaan. Wat ik bedoel is dat met de juiste mentaliteit, zowel bij overheid en bedrijfsleven als bij de bevolking, dingen soms best snel kunnen veranderen.’ p

‘We doen dit niet omdat we Sinterklaas zijn.’

Edward Deiters

N

iels Unger is directeur van ingenieursbureau Ebatech. Deze dochter van energiegigant Nuon neemt het energieverbruik van bedrijven kritisch onder de loep om het vervolgens stevig terug te dringen. ‘De klanten waarvoor wij in de zakelijke markt werken, hebben energierekeningen die grofweg tussen de 30.000 en 7 miljoen euro liggen. Daarop besparen wij ergens tussen de 5 en 30 procent.’ Bedrijven waar niets bespaard kan worden, bestaan volgens Unger bijna niet. ‘Iedereen denkt onmiddellijk aan zaken als verlichting, screensavers en alles wat standby staat. En natuurlijk valt daar wat winst te behalen met bijvoorbeeld ledlampen en bewegingsmelders, maar de bulk van de besparing zit in de verwarmings-, koel- en ventilatieinstallaties. In de meeste kantoren staat een tijdklok op de verwarmingsinstallatie die om een uur of zes aanslaat. Tegen een uur of acht is de boel op twintig graden gestookt. Een beetje zonlicht erbij en om half negen zit je op 23 graden, waardoor de koelinstallatie aanspringt om de boel weer een beetje kouder te maken. En zo zitten nagenoeg alle gebouwen in elkaar.’

Volledig schoon Het enige klimaatneutrale gebouw in Nederland is tot nu toe het hoofdkantoor van het Wereld Natuurfonds in Zeist. Verder bouwt het Utrechtse groene energiebedrijf Econcern aan een volledig schoon hoofdkantoor. Het zijn nog uitzonderingen. En dat is wonderlijk, meent

 houd het

simpel


(%)
"%
 (*"#

!

' " ,
!*



%/$

.

*+(")&
(
$%(
 #
%%&%
%"#$


,+"
%, (
$"/

%(
#
$"

JEROEN VAN LOON

In de zakelijke markt is veel winst te behalen door het gedrag te veranderen

Bij veel bedrijven loopt het geld er met bakken uit aan energie

GENOEG

Duurzaam leven? Genoeg houd het simpel!

Bestel een proefnummer of word NU abonnee en kies een GRATIS boek via www.genoeg.nl

Unger. ‘Alle investeringsbeslissingen worden tot zes cijfers achter de komma uitgerekend. En aan de andere kant loopt het geld er met bakken uit aan energie waarop relatief simpel bespaard kan worden.’ Een mooi voorbeeld is volgens hem de koeling van kantoorgebouwen. ‘Elektrisch koelen met airconditioning is hopeloos ouderwets en heel duur. Er zijn prima nieuwe technieken beschikbaar. Aan de Zuidas maken ze bijvoorbeeld gebruik van koude opslagtechniek. Het water uit de Nieuwe Meer wordt vanuit de diepte opgepompt en stroomt via buizen door de gebouwen heen. Zo wordt onder meer het hoofdkantoor van ABN Amro gekoeld.’ Toch gaan de meeste bedrijven – vaak zonder het te weten – minder netjes met energie om. Zo liepen de ingenieurs van Nuon Ebatech bijvoorbeeld rond op de 3.000 vierkante meter grote Splash Health Campus, de fitnessstudio van de Hogeschool van Amsterdam. Na een gedetailleerde inventarisatie van het verbruik van onder meer de bloedhete sauna, het dampende stoombad en de energievretende zonnebank, bleek dat het allemaal stukken beter kon. Unger: ‘We zagen bijvoorbeeld dat de tijden waarop de installaties aan- en uitgeschakeld werden niet gelijk waren aan de gebruikerstijden.’

Doe het licht uit Door het optimaal inregelen van installaties en enkele simpele maatregelen op het gebied van ‘good housekeeping’ – het licht uitdoen wanneer je weggaat en het indraaien van energiebesparende lampen – kon Splash 30 procent per jaar op zijn totale energiekosten besparen. ‘Dat is veel’, zegt Unger. ‘Vergelijk het maar met een gemiddeld Nederlands huishouden, dat geeft per jaar zo’n 2.500 euro uit aan energie. Dan is een besparing van 30 procent toch zomaar 750 euro die terug in de huishoudportemonnee kan.’ En zo is bij zeventig procent van de kantoren volgens Unger op eenvoudige wijze een energiereductie van 25 procent te realiseren. ‘Dat wees in 2006 ook een rapport van Senter Novem uit.’ Hij lacht. ‘Dat maakt ons bedrijf tot een prachtige business case, nietwaar?’ Ook de ontwikkeling van de energieprijzen werkt uiteraard enorm in het voordeel van bedrijven als Ebatech. ‘Een bespaarde kilowatt/uur werd de afgelopen tijd twee keer zo duur’, zegt Unger. ‘Daarnaast moet je ook de invloed van meneer Gore niet uitsluiten.’ Het leidde de afgelopen jaren bij Ebatech tot een ge-

Ecovatie 3

Algen zijn hot Remco Tomesen Tomesen Remco De alg is misschien wel het meest multifunctionele plantje ter wereld: het is supergezond en voedzaam, heeft medicinale krachten, helpt bij het uit de lucht halen van CO2 en zorgt voor decoratie van onze vijvers. Sindskort is aan dat rijtje nóg een functie toegevoegd: met algen kun je biobrandstof maken. Shell is enthousiast over deze mogelijkheid. De oliereus bouwt een proeffabriek op Hawaï. Daar gaat het in zeewatervijvers algen kweken die worden omgezet in biobrandstof. Shell hoopt dat het na een geslaagde test ‘massaal’ brandstof kan halen uit algen. Een mooi groen alternatief voor olie dus. Ook Nederland is de trotse bezitter van algenvelden. Onder meer in de Flevopolder, waar het bedrijf AquaPhyto er een paar heeft. In bassins test het bedrijf verschillende soorten algen. Om te zien hoe er biodiesel van gemaakt kan worden, maar ook om andere toepassingen te ontdekken. AquaPhyto is nog vooral aan het investeren, maar verdient ook al een beetje aan de algen. Zeeuwse mossel- en oesterkwekers kopen de multifunctionele plantjes om ze te gebruiken als voedsel voor schelpdieren.

,

38


3/ ,%

N JKO HF HBME HPBU FE

Ik beleg in Phou Sokha in Cambodja

Beleg in Triodos Fair Share Fund met 5,1%* rendement! -.2
+)0(
:)5/7
-2
327:-//)0-2+60%2()2
1
1)26)2
()
/%26
7)
+)9)2
))2
&)67%%2
%06
32()52)1)5
34
7)
&38:)2
:%%51))
<-.
,82
)'3231-6',)
)2
63'-%0)
436-7-)
/822)2
9)5&)7)5)2
$3%06
,38
3/,%
(-)
1%2()2
90)',7
)2
34
()
1%5/7
9)5/3347
)7
))2
0)2-2+
9%2

%2/
-2
%1&3(.%
/32
<-.
,%%5
&)(5-.*
8-7&5)-()2
!5-3(36
%-5
,%5)
82(
-6
%%2())0,38()5
-2

%2/
-2
%1&3(.% ,38
3/,%
-6
))2
9%2
()

1-0.3)2
32()52)1)56
-2
327:-/ /)0-2+60%2()2
(-)
1)()
(%2/<-.
!5-3(36
%-5
,%5)
82(
,82
7%0)27)2
/822)2
&)2877)2
)2
<3
))2
&)7)5
-2/31)2
+)2)5)5)2
)2()1)27
&)5)/)2(
(335
!-.(
)8561)(-%
807-13
()')1&)5

34
&%6-6
9%2
-275-26-)/)
:%%5()
-2'086-)*
,)5&)0)++-2+
(-9-()2(
);'086-)*
&)0%67-2+ 9335())0
06
8
&)0)+7
03347
8
?
2%2'-=0)
5-6-'3>6
"
9-2(7
()<)
34
:::75-3(3620
3*
-2
()
*30()5
%%5
9-2(7
8
33/
1))5
5)2()1)27)2
)
&)0%67-2+95-.67)00-2+
,%2+7
%*
9%2
8:
-2(-9-(8)0)
3167%2(-+,)()2
)2
/%2
-2
()
73)/3167
%%2
9)5%2()5-2+)2
32()5,)9-+
<-.2
)6807%7)2
8-7
,)7
9)50)()2
9351)2
+))2
&)7538:&%5)
-2(-'%735
9335
()
73)/3167
!5-3(36
%-5
,%5)
82(
)2
!5-3(36
%2/
#
<-.2
+)5)+-675))5(
&-.
()
8735-7)-7
-2%2'-=0)
%5/7)2

)0)+
(%%531
28
-2
!5-3(36
%-5
,%5)
82(
)
%*+)034)2

.%%5
:%6
,)7
5)2()1)27
+)1-(()0(
 
4)5
.%%5
2

&),%%0()
,)7
*32(6
<)0*6
))2
5)2()1)27
9%2

2
&)0)++)56
3279%2+)2
737
 
&)0%67-2+9335())0
&39)2
34
,)7
+)5)%0-6))5()
5)2()1)27
)0)++)56
-2
!5-3(36
%-5
,%5)
82(
:)7)2
,)7
8-7
)59%5-2+
1-.2
+)0(
+%%7
+3)(
2
%00)
34<-',7)2
-./
34
:::75-3(3620
3*
&)0
1)7
))2
9%2
32<)
1)():)5/)56
9-%
7)0)*332




!37

1)-
%6
/827
8
/367)0336
-26',5-.9)2