Oproep voor een Energiepact
Beyond 2020
De rol van Elia Het is Elia’s taak om verder te kijken dan de dag van morgen en om de uitdagingen in het energielandschap aan het licht te brengen. Elia wil zijn rol als netbeheerder in Europa waarmaken, niet alleen op het vlak van het elektriciteitstransport, maar ook als platform voor een efficiënte markt. Het wil de fundamenten voor een netwerk uitbouwen dat de spelers binnen de energiemarkt verbindt, versterkt en voorbereidt. Het is vanuit die ambitie dat een ruime groep van een vijftigtal experten en belanghebbenden, met zeer diverse achtergronden uit zowel België als Europa, op vraag van Elia in september 2013 rond de tafel plaatsnamen om van gedachten te wisselen over het energielandschap van morgen en tot nieuwe en gemeenschappelijke inzichten te komen. Een synthese van de neerslag van die gesprekken is gebundeld in dit document. De inhoud van dit document drukt evenwel niet noodzakelijk het standpunt uit van de individuele deelnemers of van Elia in sommige materies. Dit document wil vooral een reflectienota zijn en een oproep lanceren tot het uittekenen van een duurzaam energiebeleid op de lange termijn dat zowel binnen als buiten de energiesector breed wordt gedragen.
Waar elektriciteit vroeger ‘slechts’ een ‘commodity’ was, een vanzelfsprekendheid, is ze nu een uitdaging.
Vooraf Energie is en zal in de toekomst vitaal zijn in een wereld die vooruitgaat. Een wereld zonder energie en elektriciteit is voor onze maatschappij onvoorstelbaar. Waar elektriciteit vroeger ‘slechts’ een ‘commodity’ was, een vanzelfsprekendheid, is ze nu een uitdaging op lange termijn. Voor andere landen is de toegang tot energie en elektriciteit in het bijzonder nog altijd ontoereikend. De energiesector is meer dan ooit maatschappelijk relevant vanwege zijn rol inzake welzijn, competitiviteit en bevoorradingszekerheid. De klimaatdoelstellingen vormen een andere en permanente uitdaging voor alle betrokkenen. Een evenwicht vinden tussen economische, ecologische en sociale belangen staat hierbij centraal. Met het oog op deze uitdagingen groeit binnen de sector het algemene besef dat de verschillende betrokken partijen kritisch moeten durven terugkijken, maar ook vooruitkijken, voorbij de waan van de dag. Elia wenst hierbij een actieve rol te spelen. Samen met de directe belanghebbenden, vanuit diverse maatschappelijke achtergronden en visies, werd een gezamenlijke oefening opgezet. Begin september werd een reeks van drie ontmoetingsavonden georganiseerd met in totaal zo’n 50 experten en belanghebbenden om grondig van gedachten te wisselen over het energielandschap van morgen. Deze reflectienota vormt geen eindpunt, maar wil een bron van inspiratie zijn. Elia wil met deze nota alle belanghebbenden, zowel binnen als buiten de energiesector, oproepen om zich te verenigen in een gemeenschappelijk Energiepact dat de voedingsbodem vormt voor een coherente en consistente toekomst van onze energie- en stroomvoorziening. De bedoeling van een dergelijk pact is om de uitdagingen van de sector te verzoenen met een hoger maatschappelijk belang: het licht aanhouden voor alle burgers en bijdragen tot het behalen van de klimaatdoelstellingen. Dankzij zijn neutrale rol en meer dan tien jaar ervaring en expertise, heeft Elia de geloofwaardigheid en wil om zich volledig te engageren om als facilitator te fungeren en dit Energiepact tot stand te brengen, dat kan steunen op een breed maatschappelijk draagvlak.
Jacques Vandermeiren Voorzitter van het directiecomité van Elia
Beyond 2020 • 3
Een blik op de huidige energiesector: een nieuwe realiteit Het eerste deel van deze reflectienota, ‘Beyond 2020’, beschrijft de huidige situatie waarin de energiespelers opereren en de uitdagingen waarmee zij vandaag te maken krijgen. Naast de uitdagingen van de energiesector zelf wordt ook stilgestaan bij de houding van de burgers en het huidige overheidsbeleid op het vlak van energie.
1. Uitdagingen voor de sector Complexiteit zorgt voor onzekerheid Het energielandschap wordt
door wat wel eens “de waan van de dag” wordt genoemd. Het geheel aan wetten en procedures is daardoor ook erg complex en
gekenmerkt door een hoge mate van
niet altijd consistent. In onze rechtsstaat wordt
complexiteit. Die complexiteit situeert zich in
een misnoegde burgerlijke partij, die
essentie op drie vlakken: de technologische
energieprojecten wenst aan te kaarten, naar de
ontwikkelingen, het regelgevende kader en de
rechtbank doorverwezen, maar zowel het
financiering v an de sector. De indruk leeft dat
indienen als het evalueren van een klacht
die c omplexiteit alleen maar toeneemt en dat
wordt bemoeilijkt door de complexe
zij bijdraagt tot een grotere onzekerheid over
regelgeving.
het toekomstige businessmodel van de elektriciteitssector in België en in Europa.
De businessmodellen van de energie sector zijn bovendien complexer en diverser
De sector wordt meer en meer
dan ooit en werken - door hun tegenstelling
gedreven door vele nieuwe technologische
- r emmend op noodzakelijke investeringen op
ontwikkelingen, die zowel endogeen zijn (bv.
de middellange termijn. Er heerst verwarring en
allerlei vormen van hernieuwbare energie) als
onzekerheid over de financiering van de totale
exogeen (bv. ontwikkelingen op het vlak van
sector. De marktprijs voor het commodity-
informatica, domotica of telecommunicatie).
aandeel in de energie daalt ten gevolge van de
Er is sprake van een heuse paradigma
marktintegratie, de goedkope alternatieven uit
verschuiving.
het buitenland en door de clash tussen de businessmodellen. De overheid zoekt op haar
De regelgeving wordt voornamelijk gedreven
4
beurt heil in steunmaatregelen om de hoge
prijs van hernieuwbare energie voor de
elektriciteitssysteem is nog onvoldoende
producent te compenseren. Bovendien lijken
aangepast aan deze nieuwe realiteit.
de verbruikers niet bereid tot het betalen van Oplossingen voor een betere
hogere prijzen.
afstemming van vraag en aanbod worden
Een versnipperde markt Binnen de wereldwijde energiemarkt evolueren we ongetwijfeld naar een steeds
De historische spelers ondergaan een transformatie onder invloed van de klimaatdoelstellingen en de opkomst van nieuwe substituten.
nochtans aangereikt door nieuwe technologische mogelijkheden die gemakshalve worden gevat onder de noemer
toenemend gebruik van
van ‘smartening the grid’. Die slimmere
(en vraag naar)
netten bestaan uit drie lagen: een
elektriciteit. Aan de
energielaag, een telecommunicatielaag en
aanbodzijde is het
een informaticalaag. Het ‘smart grid’ wordt
energielandschap
door zijn flexibiliteit geacht een ‘key-enabler’
intussen in hoge mate
te zijn en aan alle noden te kunnen tegemoet-
versnipperd geraakt.
komen. Maar vandaag blijkt het allerminst
De historische spelers
een ‘deus ex machina’ voor alle uitdagingen
ondergaan een
waar de elektriciteitssector mee wordt
transformatie onder
geconfronteerd.
invloed van de opkomst van nieuwe substituten en de klimaatdoelstellingen.
Innovatie versus het voorzichtigheidsprincipe
De hernieuwbare energietechnologieën
De energie-uitdagingen van vandaag
– hoofdzakelijk zon, wind en biomassa –
maken maatschappelijk gedragen technolo
proberen hun plaats op de markt te
gische innovaties noodzakelijk.
veroveren en ook het Amerikaanse
Het businessmodel dat de vruchtbare
schaliegas dwingt tot nadenken. Anderzijds
bodem voor deze innovaties moet
ontdekken ook grote ICT-spelers zoals
garanderen, wordt echter te vaak
Apple, Cisco, Google of IBM, die niet alleen
drooggelegd door een voorzichtigheids-
optreden als technologieproviders, maar ook
principe dat diepgeworteld zit in onze
als financiers en zelfs als serviceproviders,
cultuur. Dat voorzichtigheidsprincipe steunt
de energiewereld.
op de redenering dat een nieuwe technologie nooit zou mogen worden
Smart grids geen deus ex machina De prioriteit die aan hernieuwbare
ingevoerd, tenzij men op voorhand kan bewijzen dat ze geen schadelijke gevolgen heeft. De energietransformatie dreigt
energie is gegeven, blijft niet zonder gevolgen
hierdoor af te remmen. Innovatie impliceert
voor de bestaande elektriciteitsnetten
nochtans het nemen van risico’s en het
en roept nieuwe uitdagingen op. Het
aanvaarden van eventuele mislukkingen.
Beyond 2020 • 5
2. De relatie met de burgers Het NIMBY-syndroom De relatie met de burgers wordt
Men spreekt in dit verband over het “Notin-my-Backyard (NIMBY)”-fenomeen. Dat duidt
getekend door een sterke paradox.
op de weigerachtige
Enerzijds bestaat er binnen de
houding bij burgers die
maatschappij een brede consensus rond
noodzakelijke investeringen
het belang van milieuvriendelijke
in de weg staat. Er bestaat
energiebronnen. Burgers beseffen dat
dus een spanningsveld
maatregelen en investeringen nodig zijn om
tussen gewettigde inspraak
nieuwe vormen van energie mogelijk te
van individuele burgers en
maken. Anderzijds is diezelfde burger niet
de noodzaak van nieuwe
altijd bereid om de lasten te dragen die
investeringen om
voortkomen uit die nieuwe en noodzakelijke
maatschappelijke belangen
infrastructuurinvesteringen. Zeker wanneer
voor de toekomstveilig te
die in de directe omgeving van zijn
stellen.
Er bestaat een spanningsveld tussen de gewettigde inspraak van burgers en de noodzaak van investeringen.
woonplaats zijn gepland.
3. Het huidige overheidsbeleid Een versnippering van het beleid Er is sprake van een grote mate van
op het vlak van energie marktverstorend. Langetermijninitiatieven of -investeringen die binnen de sector ondernomen worden,
versnippering van het beleid op het vlak van
moeten vaak halfweg de geschatte looptijd
energie tussen de verschillende beleids
gedwongen van koers veranderen doordat de
niveaus (zowel binnen ons eigen land, als
overheid nieuwe maatregelen oplegt. Daarbij
tussen het niveau van de individuele staten
aansluitend wordt het beleid regelmatig
en het Europese niveau). Bovendien zijn veel
opgeschort, vaak in het licht van onverwachte
uitdagingen op het vlak van energie van mon
gebeurtenissen. Het lijkt wel op een ‘Stop &
diale aard. Deze versnippering leidt vaak tot
Go’-beleid.
een gebrek aan coherentie en consistentie van het overheidsbeleid.
Een ‘Stop & Go’beleid Ondanks verschillende vruchtbare
Spanningsveld marktoverheid Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw nam de onzichtbare hand van de vrije markt het voortouw op het vlak van energie. Energie werd
initiatieven die de overheid heeft genomen in
steeds meer marktgedreven. Later vereisten de
haar streven naar duurzame energie-
steeds prangender wordende doelstellingen
voorziening, werken een aantal maatregelen
rond klimaat en bevoorradingszekerheid nieuwe
6
investeringen die niet per se uitsluitend door de
werd toegekeerd. Zij hebben het punt bereikt
vrije markt ondersteund werden. De
waar zonne- en windenergie op sommige
onvolmaaktheden van de energiemarkt moesten
ogenblikken voorziet in 60% van de
– althans volgens sommigen – met een
stroomvoorziening, zonder dat het licht
gecorrigeerd marktmechanisme worden
uitgaat. Frankrijk daarentegen houdt de
bijgestuurd. Door deze mechanismen is een
kerncentrales open en plaatst innovatie in
spanningsveld ontstaan tussen het klassieke
energieopslag hoog op de nationale agenda.
businessmodel dat stoelt op de marktprijs voor
In Nederland werd zopas een pact
geproduceerde en geleverde energie en dit van
ondertekend door alle maatschappelijke
de nieuwe technologieën met lage tot zeer lage
stakeholders om een gemeenschappelijk
marginale kost.
energiedoel met een belangrijke participatie van hernieuwbare energiebronnen na te
Middelen en doelen lopen door elkaar heen Er bestaat een algemene consensus
streven.
nood aan meer expertise
over de nood aan milieuvriendelijke doel
Er is ten slotte sprake van een nood
stellingen op een langere termijn. Echter,
aan meer kennis en expertise in vele maat
wat voor sommigen een doel is, wordt door
schappelijke geledingen wanneer het over
anderen als een middel beschouwd. De
energie en elektriciteit gaat, en dat geldt
bedragen per kilowattuur die al besteed zijn
overigens niet alleen voor de overheid. Ook in
aan de ondersteuning van hernieuwbare
het universitaire onderzoeksveld wordt de
energie, en dan voornamelijk de sector
nood aan meer expertise en kennis in deze
van zonnepanelen, illustreren dit. Het
domeinen erkend. Daarbij is het tempo aan
ondersteunen van zonnepanelen leek in
veranderingen steeds sneller geworden. Vier
sommige gevallen een doel op zich te
jaar geleden waren gascentrales in Europa de
worden, in plaats van een middel om de
winnaars tegenover koolcentrales. Vandaag is
langetermijndoelstellingen inzake klimaat en
het omgekeerd... grotendeels als gevolg van
duurzaamheid na te streven.
de exploitatie van schaliegas in de Verenigde Staten. De beleidsperiode die beleidsvoerders
Verschillende koersen binnen de EU Net als in België woedt het debat rond
ter beschikking hebben, volstaat vaak niet om de complexe en technische energiematerie volledig onder de knie te krijgen en is een
duurzaamheid, betaalbaarheid en zekerheid
handicap om een visie op lange termijn uit
van de stroomvoorziening ook in onze
werken.
buurlanden. Die buurlanden leggen andere
Het hoeft ook niet te verbazen dat de
accenten en hanteren andere snelheden om
publieke opinie weinig of onvolledig
beslissingen door te voeren. In Duitsland was
geïnformeerd is over de uitdagingen en
Fukushima de vonk aan de lont van de
alternatieven waarmee de energiesector
Energiewende, waarbij kernenergie de rug
vandaag en morgen wordt geconfronteerd.
Beyond 2020 • 7
Het energiesysteem van de toekomst Het energielandschap maakt een heuse transformatie door. Er is sprake van een nieuwe realiteit, gedreven door hogere doelstellingen op het vlak van duurzaamheid en meer bepaald de strijd tegen de opwarming van de aarde. Tezelfdertijd is de maatschappelijke en economische impact van energie en elektriciteit zelden groter geweest dan vandaag. De recepten uit het verleden bieden niet langer een garantie op succes in de toekomst, integendeel. En de uitdagingen gaan verder dan het bouwen en uitrusten van noodzakelijke nieuwe netten. Er is nood aan een nieuw beleid voor energiesystemen.
1. De fundamenten van elk energiesysteem Hoe hoog ook de nood aan evolutie, er
hoe beter. Energie-efficiëntie is niet alleen een
zijn enkele fundamenten die niet in vraag
ecologische uitdaging, maar ook een
worden gesteld. Zo blijft de bevoorradings
economische imperatief.
zekerheid op het vlak van elektriciteit de allereerste vereiste. Alhoewel het in landen
Er groeit ook een brede consensus dat
zoals de Verenigde Staten aanvaard is om per
economische, sociale en ecologische
jaar gemiddeld een uur zonder stroom te
doelstellingen op het vlak
vallen, is er in België de minimumvereiste om
van energie onlosmakelijk
per jaar slechts aan gemiddeld 20 minuten
met elkaar verbonden zijn
te komen. De spelers binnen de elektriciteits
en in de toekomst beter op
sector hebben dus een belangrijke
elkaar dienen te worden
maatschappelijke rol te vervullen: het licht
afgestemd. De inzet van
moet ten allen tijde blijven branden.
middelen is ongetwijfeld voorwerp van debat, maar
Een tweede onveranderde prioriteit is
over het einddoel mag
De spelers binnen de elektriciteitssector hebben een belangrijke maatschappelijke rol te vervullen: het licht moet ten allen tijde blijven branden.
de investering in energie-efficiëntie. De
geen enkele twijfel bestaan.
uitdaging bestaat erin om in de toekomst
Het gevonden evenwicht
comfortabel te blijven leven met minder
tussen deze drie belangen
energie. Hoe minder energie we verbruiken,
is niet alleen afhankelijk van de economische
8
context maar moet bovendien op nationaal
moet ook de competitiviteit en de leefbaarheid
niveau en op Europees niveau gedragen
van de energiesector zelf op de korte en
worden.
middellange termijn worden gewaarborgd als een belangrijke voorwaarde voor het hard
Tenslotte moet energie op termijn
maken van deze fundamentele uitgangspunten.
betaalbaar blijven voor de gebruikers, maar
2. Nood aan een nieuw evenwicht Er is zoals gesteld sprake van een nieuwe realiteit, met nieuwe uitdagingen in velerlei domeinen voor de
Tussen een sterke visie en rigoureuze uitvoering Er is een sterke visie nodig maar
energiesector, maar ook met de noodzaak
ook een coherente en rigoureuze uitvoering
van een breder maatschappelijk draagvlak
van deze visie. Hierbij is er behoefte aan
en een aangepast optreden van de
leiderschap om het uitgestippelde beleid ook
overheid. Er is vooral nood aan nieuwe
in de praktijk om te zetten.
businessmodellen en evenwichten om het energiesysteem op langere termijn
Een duidelijke rationalisering,
efficiënt en effectief te laten werken. Deze
kwantificering en meetbaarheid van zowel
evenwichten dienen te worden gezocht in
doelstellingen, middelen en resultaten van
een aantal domeinen.
het beleid kunnen hierbij van belang zijn. Ze dragen bij tot het realiseren van een norm of
Tussen korte en lange termijn
aanvaardbaarheidsgrens voor initiatieven.
De noden op het vlak van energie zijn hier en nu. Dat noopt vaak tot snel schakelen
Tussen klassieke en open innovatie
op de korte termijn. Maar de
De energie-uitdagingen van vandaag hebben
maatschappelijke impact van energie laat
onbetwistbaar nood aan maatschappelijk
zich ook en vooral op lange termijn voelen.
gedragen technologische innovatie. Het
Het uittekenen van een
klassieke octrooienmodel volstaat niet langer
langetermijnstrategie is onontbeerlijk, willen
om dit draagvlak te realiseren. Anderzijds leidt
we een kader van stabiliteit en sereniteit
een co-creatiemodel, dat alle stakeholders
realiseren waarbinnen de verschillende
betrekt en in de prijzen laat delen, tot een
spelers en stakeholders hun projecten
alles overstijgende complexiteit.
kunnen uitrollen. Bovendien is er nood aan
Het gewenste model combineert de
een positieve sfeer rond dit kader, om het
voordelen van beide. Enerzijds creëert het
draagvlak ervan te vergroten.
ruimte en stabiliteit voor het ontstaan van
Beyond 2020 • 9
bijvoorbeeld nieuwe vormen van coöperaties.
onvolmaaktheden van de energiemarkt
Het verlaagt de culturele drempel voor
worden gecorrigeerd door de overheid.
het nemen van risico’s en breekt met het
Anderzijds mag het regelgevende kader de
taboe rond falen. Anderzijds moet men het
flexibiliteit en investeringsdaadkracht van de
aandurven om maatschappelijke innovaties
markt niet aan banden leggen en moet de
op te leggen. De burger staat immers niet van
markt de meest efficiënte technologiekeuzes
nature open voor innovatie en kijkt vaak eerst
kunnen maken.
in de eigen portefeuille.
Tussen individuele inspraak en collectief draagvlak Individuele inspraak voor burgers met
Tussen nationaal en internationaal beleid De toekomst van energie is internationaal. Om de energiebevoorrading te kunnen blijven garanderen en om noodzakelijke nieuwe
betrekking tot belangrijke infrastructuurwerken
investeringen te realiseren, is er nood aan
is een democratisch recht, maar zet vaak ook
internationalisering van het beleid. Zo moet
een rem op noodzakelijke investeringen die
het super- en smart grid over de nationale
borg moeten staan voor een daadkrachtig
grenzen heen worden gebouwd, om het hoofd
beleid op het vlak van duurzaamheid. De
te bieden aan de variabiliteit van wind en zon,
betrokkenheid van de burger is nodig.
maar ook om de bevoorradingszekerheid
Maar de kennis bij de bevolking over het
voor gezinnen en ondernemingen binnen de
uitgestippelde beleid en de gevolgen ervan
nationale grenzen te garanderen. Een nieuw
moet dringend worden verbeterd. Deze kennis
evenwicht dringt zich hier op: energie zal meer
en betrokkenheid zullen immers bijdragen
internationaal zijn om nationale behoeften
tot het creëren van een collectief draagvlak
te dekken.
voor een nieuw beleid en noodzakelijke investeringen. De langetermijnvisie, zoals eerder aangehaald, moet de particuliere belangen durven overstijgen. De maatschappelijke inzet is immers groot.
Tussen overheid en markt Het is een noodzaak om een nieuw evenwicht te vinden tussen de overheid die een kader schept voor een energiebeleid op lange termijn en de markt die een concrete invulling kan geven aan dat kader. Voor de zekerheid van bevoorrading moeten de
10
Om de energiebevoorrading te kunnen blijven garanderen en om noodzakelijke nieuwe investeringen te realiseren, is er nood aan internationalisering van het beleid.
Tussen de energiesector en andere sectoren De energiesector doorloopt een
De evenwichtsoefening, die de beschreven evenwichten omvat, zal resulteren in een nieuw businessmodel en
stapsgewijs leerproces in de richting van
zelfs in een heel nieuw energiesysteem
duurzame en zekere energievoorziening.
dat toekomstige noden en behoeften moet
Een samenspel tussen verschillende
vervullen in een maatschappelijk perspectief.
netwerkeconomieën die nu nog te zeer los van elkaar worden gezien, zal tot de kern van
Wel is er ook het algemene besef dat
dit proces behoren. We denken hierbij aan
het nieuwe energiesysteem complexer zal
ICT, elektriciteit, transport, gas, warmte,…
zijn dan het vorige, mede door het grotere aantal betrokken spelers met zeer uiteen
De huidige markt neigt vooral naar meer en meer integratie tussen energie- en
lopende achtergronden. Omdat het nieuwe systeem zich zal
ICT-spelers. Niet alleen op het vlak van
moeten aanpassen aan de nieuwe realiteit
investeringen is deze integratie relevant maar
zullen de uitdagingen groter zijn dan ooit
ook de open innovatiementaliteit waarvan
tevoren. Zo is het onvermijdelijk om buiten
zulke spelers zijn doordrongen, zou de
de nationale grenzen te gaan opereren en
daadkracht van de energiesector ten goede
is een maatschappelijk draagvlak voor het
kunnen komen.
gekozen beleid evengoed onontbeerlijk. Het is tenslotte een opdracht voor alle spelers (oud en nieuw) in de energiemarkt, maar de opdracht reikt ook veel ruimer en richt zich tot alle maatschappelijke stakeholders.
Beyond 2020 • 11
Nood aan een Energiepact Om het “energiesysteem nieuwe stijl” te kunnen realiseren is er een minimum aan gezamenlijke afstemming en verdere samenwerking nodig binnen de energiesector. Dat kan uitmonden in een vorm van een Energiepact voor de hele energiesector. Dat pact zal bovendien breed maatschappelijk moeten onderschreven en gedragen worden om in de toekomst effectief een impact te hebben.
H o e m o e t d i t pa c t c o n c r e e t v o r m k r i j g e n ? Concreet zijn er vier basisvereisten waaraan het Energiepact moet voldoen:
1 2
De bepalingen binnen het pact zullen geformuleerd worden voor een langere termijn van minstens
3
Essentieel hierbij is dat de energiesector zichzelf overstijgt en ook voor een maatschappelijk perspectief kiest. De
10 jaar en zullen zich over
energiesector ontleent zijn “license to
meerdere legislaturen heen
operate” immers aan de maatschappij
uitstrekken. Deze termijn is nodig
en een draagvlak vanuit die
om de noodzakelijke
maatschappij is dan ook een belangrijke
beleidsconsistentie en -coherentie te
voorwaarde voor succes. Het is de rol
realiseren.
van de sector, samen met de overheid, om dit draagvlak te realiseren met alle
Het is cruciaal dat de sector het pact
stakeholders en de betrokkenheid van de
als een gezamenlijk initiatief
burgers te verzekeren.
uitdraagt. De verschillende spelers binnen de sector moeten samen hun huiswerk maken en de beleidsvoorbereiding
4
Het energiedebat, in al zijn facetten, is steeds meer een mondiale kwestie die een doeltreffend beleid vereist, over de
ondersteunen. Het Energiepact biedt
grenzen heen, om de energievoorraad
een garantie voor de noodzakelijke
te kunnen blijven verzekeren en de
stabiliteit naar de toekomst met het
klimaatdoelstellingen te realiseren. Het
oog op het realiseren van belangrijke
pact moet in die zin rekening houden met
investeringen in tal van
de realiteit in de verschillende buurlanden
energiedomeinen.
en de evoluties die zich op Europees en zelfs mondiaal vlak afspelen.
12
Waarom is zo’n Energiepact belangrijk? De redenen en voordelen van een Energiepact zijn talrijk. De belangrijkste worden hieronder toegelicht:
1
Het pact moet de ondernemingen die vandaag en morgen actief zijn in de energiesector in staat stellen om kortetermijnbeslissingen van overheden te overstijgen en noodzakelijke investeringen te realiseren in de toekomst met oog voor het collectieve belang.
2
Het Energiepact legt de basis voor een stabiel referentiekader. De sereniteit die daaruit voortkomt zorgt dat investeringen op lange termijn kunnen worden gegarandeerd en rendabel gemaakt.
3
Een Energiepact helpt om de spanningen en conflicten tussen het marktmodel en de gereguleerde markt te overwinnen en vergemakkelijkt de overgang naar een nieuw model dat moet zorgen voor een nieuw en noodzakelijk evenwicht.
4
Een vernieuwd businessmodel, zoals door het Energiepact geïnitieerd, kan de cultuur creëren die nodig is om innovatieve ideeën aan te wakkeren. Het pact helpt de basis te leggen voor het nodige vertrouwen in innovaties die het particuliere belang moeten overstijgen.
Samengevat legt een Energiepact de basis voor een efficiëntere energiemarkt en zal het bijdragen tot het op lange termijn veilig stellen van de toekomst van het energiesysteem, en helpt het de belangrijke klimaatdoelstellingen te realiseren tegen een aanvaardbare prijs.
Beyond 2020 • 13
Een Energiepact Beyond 2020
1 2 3 4 5 14
Energie en elektriciteit zijn maatschappelijk relevanter dan ooit, maar de uitdagingen zijn eveneens zelden groter geweest: bevoorradingszekerheid, duurzaamheid, betaalbaarheid en competiviteit.
De elektriciteitssector beleeft een ware transformatie waarbij de zekerheden uit het verleden wegvallen en een nieuwe realiteit zich aandient. Die geeft vandaag aanleiding tot spanningen en onzekerheden naar de toekomst.
Naar de toekomst is er nood aan nieuwe evenwichten: tussen korte en lange termijn, tussen een sterke visie en rigoureuze uitvoering, tussen klassieke en open innovatie, tussen individuele inspraak en collectief draagvlak, tussen overheid en markt, tussen nationaal en internationaal beleid, tussen de energiesector en andere sectoren.
Dit rapport is een oproep tot een Energiepact met alle belanghebbenden, binnen én buiten de sector, om een visie te ontwikkelen en een beleid uit te stippelen voor minstens 10 jaar. Het Energiepact moet bovendien kunnen steunen op een breed maatschappelijk draagvlak.
Elia heeft hierbij de ambitie om zich te engageren als facilitator om dit Energiepact tot stand te brengen.
DANK Volgende personen namen ten individuelen titel deel aan één van de drie ontmoetingsavonden die Elia in september 2013 heeft georganiseerd met het oog op het realiseren van dit rapport. Wat in dit rapport opgenomen werd, geeft echter niet noodzakelijkerwijze de individuele meningen weer van de deelnemers of de organisatie waaraan ze verbonden zijn. Elia wenst hen hierbij nogmaals te danken voor hun zeer gefundeerde en constructieve bijdrage.
Aelbrecht Johan Aertsens Walter Aguado Ana Barbé Luc Belmans Ronnie Belvaux Alain Bornard Pierre Boschmans Erik Braem Johan Brognaux Christophe Calvo Kristof Claes Peter Clinck Erik Crabs Bérénice De Block Gert Delbeke Jos Derde Chris Devogelaer Danielle Douret Jean-Michel Furnière Dieter Geron Anne-Malorie Gommeren Ward Goos Alfons Gryffroy Andries Kennis Koen Mariën Katleen
Ugent Infrabel Friends of the Super Grid Groen! Energyville – KU Leuven Siemens RTE Electrabel GDF Suez Econopolis The Boston Consulting Group Groen! Febeliec KPMG Synergrid Inter-Regies EU Comm DG Klimaat Ode Federaal Planbureau e.on KBC Securities EURELECTRIC Alstom ABB Vlaams Energie bedrijf Stad Antwerpen BASF
Martens Bart Matthys-Donnadieu James Mavet Christian Meire Dirk Mermans Pieter-Jan Oosterlinck Nathalie Peeters Chris Postiaux Jean-Marie Rutten Jaak Schaeffer Gerrit Jan Schoonacker Frank Singer Stephan Staschus Konstantin Sturtewagen Bart Tshidimba Didier Van den Bosch Marc Van den Bossche Walter Van der Maren Olivier Van der Straeten Tinne Van Dyck Sara Van Gerven Wim van Ypersele Jean-Pascal Vermeylen Annemie Vinois Jean-Arnold Windels Stephan
sp.a Belpex Enel France Vlaams Energie bedrijf REstore Rentel Schlumberger WWF Belgium, Solvay C-Power VITO EDF Luminus WWF International ENTSO-E De Standaard Roland Berger Febeg Eandis VBO-FEB Blixt BBL Arcelor Mittal GIEC C-Power EU Comm DG Energie WE-Power Colruytgroup
Beyond 2020 • 15
Elia Group - Keizerslaan 20 - 1000 Brussel - België
