Opgroeien. Kansen tot verbondenheid moet je bewust creëren. Wacht niet op anderen: begin, nu! En hou het dichtbij jezelf

04-11-2008

15:01

Pagina 23

Opgroeien info Stichting Universele Opvoeding start in 2009 een begeleidingstraject voor verbondenheid in het onderwijs. Twee groepen scholen (bo en vo) maken de komende twee jaar een strategisch plan voor een duurzame cultuuromslag en werken zo aan een pedagogisch klimaat waarin verbondenheid uitgangspunt en toetssteen is voor kwaliteit. Informatie: Marijke Sluijter [email protected]

“Hoe groter de zelfstandigheid en

in verbondenheid

praktisch

p.22-27 edu5-08

Kansen tot verbondenheid moet je bewust creëren Wacht niet op anderen: begin, nu! En hou het dichtbij jezelf. (pagina 24)

verantwoordelijkheid, hoe groter

Ego-centrisch is uit, eco-centrisch is in

de vrijheid”

Eco-centrisch leven is goed voor jezelf, én voor de planeet. (pagina 24)

Montessori

Natuur? Die komt elke dag op je bord! We verbinden ons het meest direct met de natuur als we eten. Jammer dat je dat niet altijd op je bord terugziet. (pagina 25)

Werkelijk leven is ontmoeten Tussen mij en mezelf Tussen jou en mij

Er is een taal die mensen verbindt Giraffen zijn het dier met het grootste hart en het meeste overzicht. Leer je kinderen girafs en verbaas je. (pagina 25)

Tussen mij en de wereld

Uit: Zoeken naar Betekenis

Wie is de baas over de openbare ruimte?

Belevingsgericht onderwijs op de Bifrostschool

Als iedereen zich mede-eigenaar weet voelt iedereen zich verantwoordelijk. (pagina 26)

e du c a r e

Tussen mij en de anderen

Uitgeverij SWP

5/2008 [ pagina 23 ]

p.22-27 edu5-08

04-11-2008

15:01

Pagina 24

Smakelijk! Zelfs als je nooit een grassprietje of beestje ziet, verbind eten je nog elke dag met de natuur. Onze mond is als geen ander orgaan aan moeder aarde geklonken. Een eigen tuintje, als is het maar in de vensterbank, je eigen graan malen, de geur van versgebakken brood, zelf appels uit de boom halen, dat zijn ervaringen die geen kind mag missen. Kinderen kunnen best hun eigen boontjes doppen! En gooi die fabriekshap eruit, er zijn zoveel lekkere snacks waar je moeder aarde nog in herkent. De 'Scheur raak met Smaak' scheurkalender kan je daarbij helpen. Met de kalender beleef je van alles met proefjes, spelletjes, recepten, weetjes en nog veel meer!

Hoe wordt er naar je gekeken? Het maakt uit hoe er naar je gekeken wordt. Bekend is, dat leerkrachten die veel van kinderen verwachten meer bereiken dan die met een laag verwachtingspatroon. Wat je denkt, beïnvloedt ook sterk de kans die een ander bij je heeft. Dat kun je met kinderen testen. Geef de helft een briefje met daarop een bericht als: Pas op! Deze persoon is heel gevaarlijk, of: Je vind deze persoon zo lief dat je niet hoort wat hij zegt. Je geniet alleen van zijn aanwezigheid. Of deze: Je hebt helemaal geen zin om dit aan te horen maar je blijft beleefd luisteren. De andere helft krijgt een onschuldige opdracht om ergens over te vertellen. Na afloop van het gesprekje vraag je hoe het ging. Het is verrassend hoeveel invloed de blik waarmee de ander naar je kijkt heeft! Idee van Lonny Gold, docent en trainer suggestopedie

www.weekvandesmaak.nl/Nieuws/scheurkalender2009.html

Vijf levensgebieden Anouk Depuydt promoveerde in 2005 op de dieperliggende oorzaken van respectloos en crimineel gedrag. Zij ontdekte dat het ontbreken van ervaringen van eenheid en verbondenheid een indicatie zijn voor het ontstaan van probleemgedrag. Anouk : “Ik probeer de samenhang tussen versnipperde gebieden aan te tonen. Die gebieden kun je onderbrengen in vijf cirkels. De binnenste stelt de band met jezelf voor, de tweede is de band met anderen, de derde de band met materialen en voorwerpen, de vierde de band met de groep: de samen-leving. De vijfde cirkel is de band met het milieu, de natuur, het levensgeheel.”

Websites www.opgroeieninverbondenheid.nl

[ pagina 24 ] 5/2008

e du c a r e

Eco-centrisch opvoeden Ecologie geldt ook voor mensen. In een gezonde ecologie delen organismen de ruimte en neemt ieder daarin de juiste plaats in, gaat men samenwerking aan met anderen aan en schenkt men weg wat men teveel heeft. Leven vanuit deze principes is leven met voldoende in een wereld van overvloed. De juiste plaats innemen, is onder meer je talenten inzetten en anderen de ruimte geven om hun talenten te ontwikkelen. Als je daarnaast ook leert samenwerken, kun je je talenten bundelen en veel meer voor elkaar krijgen dan ieder voor zich. Het resultaat is welzijn en dikwijls ook welvaart. Nemen en geven in balans is nemen wat je nodig hebt en geven van je overvloed. Geïnspireerd door Jef Crab: docent Bio-ethiek aan het Instituut voor de Opleiding van Leraren, Suriname

p.22-27 edu5-08

04-11-2008

15:01

Pagina 25

Breng het kind terug naar zijn ware natuur Voor het eerst sinds mensenheugenis was het vroeger inderdaad beter, stelt de Amerikaanse journalist Richard Louv, die verbijsterd door zijn land reisde, vergeefs op zoek naar kinderen die buiten spelen. Waar is dat jonge grut gebleven? Zelf had hij als jochie naar hartelust door bossen gebanjerd, in bomen geklommen, over sloten gesprongen, zich aan brandnetels bezeerd, in kreupelhout verstoppertje gespeeld, eindeloos met stukjes touw naar vissen gehengeld. Nu voelde hij zich het laatste 'scharrelkind' op aarde. Welke school hij ook bezocht, de kids konden hem haarfijn uitleggen hoe het zit met de opwarming van de aarde of met de ontbossing in de Amazone. Maar niet één wist uit eigen ervaring te vertellen hoe het is om in je eentje door struiken te struinen of zomaar ergens in het gras naar de wolken te kijken. Toen Louv jong was, wist hij niets van milieuproblemen. ”Maar ik kende bij mij in de buurt wel elke bocht in de beekjes en elk gat in de uitgesleten zandpaden." Binnen één generatie is onze verhouding met de natuur drastisch veranderd.

In de basisschoolleeftijd moet je de liefde voor natuur aanwakkeren. De interessedip tijdens de tienerjaren is onvermijdelijk, maar als je de natuurwaardering wortelt in de leeftijd tot 10 jaar dan komt het vanzelf weer terug op het moment dat de tieners volwassen zijn. De boeren van Belevend Leren Gelderland helpen daar graag aan mee. Zij brengen het kind terug naar zijn ware natuur. Kijk voor meer informatie op www.boerenwijs.nl

Deugdentaal

Giraffentaal verbindt

We blijven in onze communicatie met kinderen vaak hangen in de wereld van het doen. Achter elk gedrag zit echter een drijfveer. Als je daarop aanhaakt en dan meteen naar het positieve achter het gedrag kunt doorprikken, voelt het kind zich meer gezien in wie hij werkelijk is. Een kind dat jengelt, dramt, je aan de kop zeurt, zal heel verrast reageren als je niet ingaat op dat gedrag maar zijn volhardendheid prijst. Pak die kwaliteit op en moedig het kind aan dat doorzettingsvermogen in te zetten voor iets waar je allebei blij van wordt.

Hoe spreek je met elkaar, zodat je je gehoord en gezien voelt in je behoeftes en gevoelens? Marshall Rosenbergs giraf staat symbool voor dat deel in ons dat met een groot hart en een ruime blik aandacht heeft voor ieders behoeften en gevoelens. De tegenhanger van de giraf is de jakhals. Als die tegen je begint te blaffen, deins je vanzelf wel achteruit en zorg je dat je wegkomt. Er is dus een taal die mensen scheidt, en een die mensen bindt. De taal van de jakhals komt uit oude tijden, waar er eigenaren en slaven, bazen en knechten waren. We moeten allemaal leren spreken op voet van gelijkheid en met de intentie elkaar een plezier te doen. De giraf kan daar heel goed bij helpen. Ook bij het luisteren naar iemand die 'jakhals' spreekt: de giraf begrijpt immers dat deze persoon een girafje is die de taal nog moet leren…

Informatie over boeken, kaarten, posters en workshops via: www.actonvirtues.nl

Scholen, die belangstelling hebben voor dit programma kunnen zich aanmelden via www.dekleinegiraf.nl

e du c a r e

5/2008 [ pagina 25 ]

p.22-27 edu5-08

04-11-2008

15:01

Pagina 26

Zoals de ouden zongen… Je verbinden met vroeger geeft een bodem. Via verhalen en zang roep je een gezamenlijk gedragen geschiedenis in leven. Oude liedjes van de (groot)ouders, familieverhalen, samen kijken in oude fotoboeken, voorwerpen uit oma's tijd bekijken, allemaal activiteiten die kinderen een idee geven van de grond waaruit zij voortkomen. Ook een stamboom maken, of terug naar het huis en de school van papa en mama. Of je voorstellen, dat er achter jouw schouders een enorme menigte staat waaruit je voortgekomen bent. Tel maar: papa - mama, daarachter hun ouders, achter elk van hen weer twee ouders… Hoe ver kun je tellen? Wat weet je nog van hen?

Kiemkracht

Teamwork Wil je met je team aan een pedagogisch klimaat bouwen waarin verbondenheid met de vijf levensgebieden toetssteen en leidraad is? Zorg dan eerst voor een gezamenlijke band en ontwikkel samen een visie waarachter iedereen zich kan scharen. Begin met ieders achtergrond. Wat is verbondenheid voor ieder? Welke jeugdherinneringen spelen mee? Zowel goede als slechte ervaringen bepalen immers je keuzes. Als je die kunt delen, kan er begrip voor elkaar ontstaan. Neem kleine stapjes. Kleine aanpassingen die door ieder gedragen worden, hebben meer kans van slagen dan grootse plannen die niet worden volgehouden. Je kunt je natuurlijk ook deskundig laten begeleiden. Educare heeft een tweejarig begeleidingstraject voor scholen en instellingen ontwikkeld. De bijeenkomsten zijn 3x per jaar. Voordeel is dat je dan ook profiteert van de ervaringen van de andere deelnemende instellingen.

Maak verbondenheid de leidraad van waaruit je de leefomgeving van kinderen vorm geeft. Vraag jezelf eens af of een kind op deze plek kan gedijen. Elk kind moet zich er goed over zichzelf kunnen voelen en positief met anderen kunnen omgaan. Kijk eens naar je gezin, school, kinderopvang of speelplein: wil je graag op deze plek zijn, biedt de plek diversiteit in spelmogelijkheden, is men medeverantwoordelijk, voelt men gedeeld eigenaarschap? Hoe zit het met de onderlinge acceptatie? Hoort iedereen erbij, worden er individuen buitengesloten? Kan het kind ervaringen met de natuur opdoen? Denk daarbij aan heel klein (eten, een boon of aardappel laten kiemen, een plantje verzorgen) tot en met heel groot (de wind in je haren, vechten tegen de storm, kletsnat worden van de regen). Ook schoonheidsbeleving, geuren, smaak, natuurgeluiden en tastindrukken horen hierbij. Wekelijkse inspiratie Vanaf 10 november kun je tips voor meer verbondenheid in het kinderleven wekelijks in je postbox laten bezorgen. Meld je gratis aan op www.opgroeieninverbondenheid.nl.

Informatie: [email protected]

Van wie is de openbare ruimte? Het is van niemand, de openbare ruimte. Niemandsland. Waar sommige kinderen en jongeren grenzenloos opgroeien. Dat kan anders. In de experimentele duurzame wijk Eva-Lanxmeer heeft men de buitenruimte onderverdeeld in privégebied, semi-openbaar en openbaar gebied. Het semi-openbare gebied is gedeeld eigendom van de bewoners. Samen bedenk je hoe je het inricht en gebruikt, samen onderhoudt je het. De kinderen weten niet beter, ze groeien op met hofwerkdagen, straatfeesten en gedeeld eigenaarschap van de schaak- en damstukken. De auto blijft buiten de wijk, iedereen moet (hooguit 100 meter) lopen. Gevolg? Kinderen kennen de volwassenen, en worden gekend: niemand is anoniem. Grenzen horen erbij, die maak je samen. Voor rondleidingen en voorlichting: www.eva-lanxmeer.nl

Volgende nummer! Snel Leren

[ pagina 26 ] 5/2008

Tekst: Marijke Sluijter; Marente Hupkes Foto's: Boerenwijs, Admar Kwant, Antien Grijseels, Lies Post, Menno Herstel, Henriëtte Scheiuit; Patricia Ritsema van Eck

e du c a r e

Dit katern kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen

Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: ƒ www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare ƒ www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... ƒ www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... ƒ opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – [email protected]