openbaar ministerie jaargang 13 nummer 7 september 2007 Han Moraal, bokser tegen bedrog:

openbaar ministerie jaargang 13 nummer 7

september 2007

Han Moraal, bokser tegen bedrog:

‘Elk jaar meer witwaszaken voor de rechter’

07

CVOM-zittingsvertegenwoordiger in de rechtszaal Vakinhoudelijk promotie maken

OPPORTUUN

Hoek van Jan

tijdschrift voor het openbaar ministerie JAARGANG 13 NUMMER 7 september 2007

Opportuun is het tijdschrift van en voor het Openbaar Ministerie. Het blad wordt gratis verstrekt aan de medewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het blad verschijnt tien keer per jaar. De redactie is verantwoordelijk voor de inhoud van het blad. Aan de in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan. Suggesties, opmerkingen, artikelen Bel of mail de eindredacteur. Eindredactie Pieter Vermaas, 070 – 3399840 of [email protected].

Mozart en Bach Arme, arme oude man. Het leven had hem zwaar bedeeld. Altijd had hij een keurige baan gehad. Was zelfs opgeklommen in het bedrijf. Gepromoveerd tot het hoogst denkbare. Directeur. Maar als directeur redde hij het niet. Spreken in het openbaar moest hij, maar dat was hem een gruwel. Een borrel wilde dan wel helpen. Hij hoopte altijd maar dat ze het niet zouden ruiken. Van lieverlee begon hij meer en meer te drinken. Zijn pensionering had soelaas moeten bieden. Maar helaas: de verveling sloeg toe. Hij zoop zichzelf zo de kliniek in. Dat hielp wel, die kliniek. Hij was en bleef nuchter. Een hele tijd lang, tot zijn vrouw overleed. Het leed voerde hem uiteindelijk weer naar de fles. Whisky, bij voorkeur. Veel ook. Het moment van de dag maakte niet uit. De kwaliteit ook niet. Die ochtend had hij ook gedronken. Een hele fles geestrijk nat was door zijn keel gegleden. Zeventiende liter, dacht hij. Misschien ook wel een liter, trouwens. Daarna ging hij naar de verjaardag van zijn zoon. Met de auto. Zijn wankele rijgedrag was anderen opgevallen. Hij hortte en stootte met de auto, reed beurtelings snel en langzaam en vertoonde een merkwaardige voorkeur voor de linker weghelft. De politie werd gebeld. Die constateerden ongeveer 2,5 ‰ in zijn bloed, want blazen wilde niet best meer lukken. Dus beleefde hij op zijn 70ste een primeur: terechtstaan.

Omstandig legde de man de rechter uit hoe het was gekomen. Hij was nu bij de AA. Dat beviel erg goed. ‘Dat duurt levenslang!’ maakte hij duidelijk. Wilde hij niet weer naar de kliniek dan? Die had toch goed geholpen? Liever niet, nee. Want de kliniek was de man toch niet zo goed bevallen. ‘Er zitten daar allemaal van die jongelui. En die muziek hè...Ik hou zelf meer van Mozart en Bach, maar dat hebben ze niet’. Maar het ergste waren nog de liedjes die ze daar zélf zongen. ‘Dat ging alleen maar over seks’. Ze vroegen hem dan zelfs: ‘Herman, waarom zing je niet mee?’ Hij vertelde het met een wanhopige blik in de ogen. Hij rechtte zijn stropdas. Alsjeblieft niet weer een kliniek, smeekte hij. Nou vooruit. We hebben het zo gelaten. Levenslang naar de AA is immers ook niet niks. Jan Hoekman

Redactieadres Afdeling Communicatie, Parket-Generaal, kamer 5.19, Prins Clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH Den Haag. Telefoon: 070 – 3399840. Abonnementenadministratie 070 - 3399823. Wijzigingen? Stuur de adreswikkel met de aangebrachte wijzigingen naar het redactieadres, of mail de wijzigingen, onder vermelding van het nummer op de adreswikkel, naar [email protected]. Redactieraad Ryan Lievaart, Heleen Rutgers, Hans Wesselink, Marcel Wolters, Elke Kool, Thea van der Geest, Dick Zuilhof, Manon Nooteboom. Vaste medewerkers Linda Bregman, Linda van Bruggen, Thea van der Geest, Jeichien de Graaff, Jan Hoekman, Willem Hoogendoorn, Josine ten Kate, Koos Spee, Gerard Strijards. Aan dit nummer werkten verder mee Alex Brenninkmeijer, Irene Gonzales, Marget de Haas, Marianne de Jong, Manon Nooteboom, Dick Zuilhof, Mirelle Herlfterkamp, Marjolein van Slooten, Esther Schreur. Foto omslag Hollandse Hoogte Ontwerp Fabrique BV, Delft Druk Zijlstra Drukwerk, Rijswijk Oplage 7.300

OPPORTUUN

Inhoud

Nummer 7 – 2007

3

‘Hoe strikter de executie, hoe preventiever de straf’ Han Moraal, pagina 10

September 2007 Alles afwegende

Rubrieken 8

‘In- en intriest dat nou net deze twee mensen elkaar tegen moesten komen.’ Officier van justitie Esther Baars vond in de zaak tegen de ouders van baby Melanie dat de moeder niet meer zwanger zou moeten worden.

Bokser tegen bedrog

10

Han Moraal vreest verwording van de financiële integriteit. ‘Als we niet oppassen ontstaat een verwevenheid tussen onderen bovenwereld.’ Een interview na honderd dagen PG-schap.

Vliegtuigen en Bote

14

‘Schiphol doet iets met mij, ik vind het een bijzondere omgeving.’ Zes vragen aan Bote ter Steege, eerder rechercheur, reisleider en skileraar, en nu officier op parket Haarlem.

In gesprek met de burger

16

‘Motiveer in jullie requisitoir de strafmaat wat meer’. Dat is een van de adviezen die komen uit een gehouden burgerforum.

Vakinhoudelijk omhoog

18

Tot voor kort kon je alleen promotie maken door het management in te gaan of door AG te worden, vanaf nu kan dat ook door vakinhoudelijk door te groeien. ‘Eindelijk is er een doorbraak van een rangenstelsel naar een functiestelsel’, zegt PG Rieke SamsonGeerlings.

CVOM-zittingsvertegenwoordiger

20

Ze schenkt een bekertje met water in, legt de stapels dossiers recht en neemt plaats. Zittingsvertegenwoordiger Janneke Visser is klaar voor een hele rits CVOM-zaken. Een reportage.

De Hoek van Jan

2

‘Mozart en Bach’

KortOM

4

Column Nationale ombudsman

7

‘Proportioneel aanhouden’

WaarOM?

13

OMgeslagen

15

Personalia

22

2e etage

23

Strip Linda van Bruggen

Uitgelicht

24

‘Bevoegdheid, lokaal of globaal’

Verkeer

25

Internationaal

26

Column Gerard Strijards

27

‘Internationalist’

AchterOM

28

4

KortOM ‘Met GPS veel flexibeler’ Dóórgaan met GPS. Dat is de reactie van PG Henk van Brummen, nadat hij in ‘sHertogenbosch met behulp van het GPSsysteem als zittingsofficier is opgetreden.

ting voor te bereiden en op te treden ter zitting. Tenminste, als je het hebt over eenvoudige zaken, zoals rijden onder invloed. Voor ingewikkelder zaken is meer opleidingstijd nodig.’

Het is vrijdag 14 augustus als procureurgeneraal Henk van Brummen weer eens het vak van zittingsofficier uitoefent. Geen stapels papier voor de PG. Van Brummen leest de tenlastelegging staand vanaf het scherm. De PG, die opdrachtgever GPS is, doet een van de laatste GPS-zittingen van de pilot in ‘s-Hertogenbosch. Achter de computers zitten ook Hans Evers, politierechter en projectleider GPS bij de rechtbank in ’s-Hertogenbosch en de griffier. Politierechter Evers heeft zijn computer bijna in ligstand gekanteld, zodat hij naast zijn blik op de computer zijn blik vrij heeft voor de verdachte.

Vooraf was Van Brummen benieuwd of hij staand met het voordragen van de zaak alles goed op het scherm kon lezen. ‘Het blijkt nu dat de zaakgegevens goed leesbaar zijn op het scherm als ik sta. Het is natuurlijk wel iets kleiner dan als je de dagvaarding in je hand hebt. Alleen de vordering ter terechtzitting en de zittingslijst heb ik op papier. Tijdens de behandeling van de zaak kan ik de voorbewerking en de zaakgegevens naast elkaar op het scherm zien. Ik kan ook meelezen in het proces-verbaal. En achter de knop “berichten” zit een hele wereld. VIP-gegevens, GBA-gegevens noem maar op.’

Op deze zitting staan voornamelijk 8 WvW (rijden onder invloed) zaken. De eerste zaak verloopt heel vlot. Na deze zaak is er een verstekzaak en daarna een pauze. ‘Het viel me mee’, zegt Van Brummen in deze pauze. ‘Ik ben afgelopen week in twee uur opgeleid in het systeem, zodat ik in staat ben als zittingsofficier op te treden. Die twee uur waren genoeg om met het systeem een zit-

Zijn eerste praktijkervaringen bevestigen zijn vertrouwen in GPS, zegt Van Brummen. ‘Jazeker, we gaan door met GPS. Het is een hele omslag en echt een andere manier van werken, maar als je het tempo en de structuur van GPS door hebt, dan is het heel gemakkelijk gegevens naar voren te halen. En verder is het een kwestie van ervaring opdoen.

‘Wat erg prettig is, is dat je overal je zitting kan voorbereiden. Ik heb gisteren deze zitting voorbereid in Utrecht. Je hoeft niet drie weken van tevoren ergens je zaken op te halen. Je kan zelf het tijdstip kiezen waarop en waar je je werk doet. Het dossier is te allen tijde beschikbaar. Zo ben je veel flexibeler. Dit is een groot pluspunt van GPS.’ Dan stapt Van Brummen weer de zittingszaal binnen. Tijd voor de volgende GPSzaak. Tekst: Marianne de Jong Zie over GPS ook de WaarOM op pagina 13.

Gouden regels voor informatiebeveiliging Linda is vanmorgen vroeg begonnen, want vandaag wordt een nieuwe verdachte voorgeleid. Ze wil de details van de zaak nog eens goed bestuderen en opent daarom een paar Word-bestanden. Die print ze gelijk even uit. Nadat ze haar mailberichten is doorgelopen, werpt Linda een vluchtige blik op het vuistdikke dossier dat al voor haar ligt. Gisteravond heeft ze keurig alles klaargelegd, ze kan zo beginnen! Eerst die printjes maar eens ophalen. In de gang treft ze een collega die informeert naar de vorderingen in ‘haar’ zaak. Hardop praten ze over interessante details. Onderweg begroeten ze collega’s. Op de terugweg naar haar kamer, loop ze langs de printer. Waar zijn de documenten gebleven? Na wat zoekwerk vind ze ze tenslotte op een tafeltje verderop in de gang. Ze pakt het stapeltje vlug op en loopt ermee naar haar kamer. Ze benut de ochtend goed en tegen lunchtijd heeft Linda alle stukken doorgenomen en een docu-

mentje gemaakt waarin de op stapel staande acties gedetailleerd staan beschreven. Om er eventueel vanavond nog aan te kunnen werken, mailt ze dat draaiboekje naar haar privé-emailadres. Zo, dat was dat. Ze is klaar met de voorbereidingen. De stukken die ze niet nodig heeft, legt ze netjes terug in het bakje op het bureau. De PC was vanzelf al op de schermbeveiliging gesprongen dus die hoeft ze niet af te sluiten. Linda neemt het dossier onder de arm en loopt naar de zittingszaal. Hier is een modelcollega aan het werk. Echter, vanuit het oogpunt van informatiebeveiliging nam Linda onnodige risico’s. Ze verliet de kamer zonder de schermbeveiliging van haar PC aan te zetten terwijl vertrouwelijke bestanden en e-mails geopend waren. Op haar bureau lag al sinds gisteravond een dossier met persoonsgegevens en zaakinformatie. Het

gesprek met de collega over de zaak was voor iedereen hoorbaar. De printjes van vertrouwelijke bestanden haalde ze niet direct op en ze mailde een ‘just-vertrouwelijk’ document naar haar privé-adres. Bewust worden van informatiebeveiliging. Dat is het thema van de interne campagne “Wees zorgvuldig, handel veilig” die in september start. Binnen alle OM-onderdelen geven de informatiebeveiligingsfunctionarissen een workshop aan hun managementleden. Op hun beurt geven de managers dezelfde workshop aan hun medewerkers. De campagne biedt alle OM’ers zeven “gouden gedragregels” die de veiligheid van OM-informatie aanzienlijk kunnen verbeteren. Binnenkort wordt op OMtranet een speciale rubriek over informatiebeveiliging geopend.

OPPORTUUN

KortOM

Nummer 7 – 2007

OMtranet Nederlandse Antillen & Aruba

Jeugdportal www.wijzer in recht.nl

Op 8 juni jl. hebben procureur-generaal Harm Brouwer en procureur-generaal Dick Piar (Nederlandse Antillen) met een gezamenlijke druk op de knop op Curaçao de Nederlandse Antillen en Aruba officieel toegang gegeven tot het OMtranet.

Met de Vetverkeerdsite en Vetverkeerdkrant timmert het OM al jaren flink aan de weg op het gebied van jeugdvoorlichting. De krant verschijnt driemaal per jaar en wordt verspreid onder 50.000 jongeren. De jongerensite van het OM wordt jaarlijks door ongeveer een kwart miljoen jongeren geraadpleegd. Het OM is niet het enige justitieonderdeel dat zich roert op het terrein van jongerencommunicatie; ook de ketenpartners laten zich gelden. Daarbij wordt vaak het internet ingezet. Behalve het OM hebben ook de DJI, de RvdK, de RvdR inmiddels een jongerensite. Voor jongeren is het echter niet altijd even duidelijk wat het onderlinge verband is tussen deze organisaties en hun rol.

Beleidsmedewerker Mirelle Herlfterkamp en functioneel beheerder Friso Gorter van het Webbureau (Parket-Generaal) hadden voorafgaand aan deze feestelijke opening het OMtranet begin juni geïmplementeerd op de Antillen. Dit implementatietraject hield o.a. in: het geven van een JEP-instructie (zodat OMtranet via een beveiligde lijn toegankelijk is), het geven van cursussen “Publiceren met Tridion” aan de OMtranet-reacteuren van Curaçao en Aruba, en het geven van voorlichtingsbijeenkomsten aan alle OMmedewerkers op Curaçao. Tijdens deze voorlichtingsbijeenkomsten werd een uitgebreide demonstratie gegeven van OMtranet en werd er een uitleg gegeven over het nut en het gebruik van OMtranet in het dagelijks werk. In september zal het OMtranet tevens worden geïmplementeerd op St. Maarten.

Eén ingang voor alle informatie over het jeugdrecht. Dat biedt de portal www.wijzerinrecht.nl die binnenkort de lucht in gaat.

Om de dienstverlening aan jongeren en het onderwijs te verbeteren is op initiatief van het OM en de Rechtspraak het jongeren-communicatiebureau Young Works aan de slag gegaan met de bouw van een internet portal. De portal www.wijzerinrecht.nl biedt jongeren en onderwijzers één ingang voor alle informatie met betrekking tot het jeugdrecht.

Op de portal krijgen jongeren op aansprekende wijze informatie over wat hen te wachten staat wanneer zij worden opgepakt op verdenking van bijvoorbeeld diefstal, handel in drugs of geweld op school. De portal geeft uitleg over het werk van de officier van justitie, de raadsonderzoeker, de rechter en wat er gebeurt wanneer je in de gevangenis terecht komt. Vanuit de portal wordt voor aanvullende

informatie doorgelinkt naar de jongerensites van justitieonderdelen. Behalve strafrechtelijke issues, wordt op de portal ook antwoord gegeven op vragen met betrekking tot het familierecht. Deelnemende organisaties zijn naast het OM en de Raad voor de Rechtspraak, de Raad voor de Kinderbescherming en de Dienst Justitiële Inrichtingen. www.wijzerinrecht.nl gaat eind september van dit jaar de lucht in.

RP Arnhem zoekt AG’s Bij het ressortsparket Arnhem wordt naarstig gezocht naar nieuwe AG’s. Het gezegde luidt wel ‘zoek en gij zult vinden’, maar was het maar zo simpel. In korte tijd zijn vrij veel advocaten-generaal vertrokken. Een aantal wegens leeftijdsontslag. Anderen vanwege een nieuwe functie bij een arrondissementsparket of bij de zittende magistratuur. Ook levert de inrichting van het

Expertisecentrum Bijzondere Penitentiaire Zaken extra AG-capaciteit op. Hoofdadvocaat-Generaal Inge Klopper: ‘Wij stimuleren mobiliteit actief en gericht. Omgekeerd verwelkomen wij graag mensen die een aantal jaren het mooie vak van AG willen uitoefenen. Zoals officieren of strafrechters met ervaring.’ De tijd dat het werkterrein van de AG niet dynamisch zou zijn en de functie veelal door oude,

grijze mannen werd bekleed, is volgens Inge Klopper echt voorbij. De functie is door een combinatie van zittingswerk en portefeuilles veelzijdig en uitdagend en vormt een logisch onderdeel van een loopbaan binnen OM en ook ZM. Een kennismakingsstage of aanstelling op detacheringsbasis behoort ook tot de mogelijkheden. Inge Klopper: ‘Uiteraard geven wij belangstellenden graag nadere informatie.’

5

Kortom

6

Videoconferencing bij het Functioneel OR maakt de toekomst Parket Geen constant gereis meer bij het Functioneel Parket (FP) tussen de verschillende vestigingen om te vergaderen. Het FP beschikt sinds kort over een videoconferencing-systeem. Op alle locaties van het FP in Amsterdam, Den Bosch, Den Haag, Rotterdam en Zwolle hangen lcd-schermen in de vergaderruimtes en kan er vergaderd worden via deze schermen. Zo heb je geen reistijden en toch een persoonlijk contact met andere medewerkers waarbij ook de non-verbale zaken zorgen voor een effectieve manier van ver-

gaderen. Want met name de non-verbale videoconferencing zorgt ervoor dat mensen elkaar beter begrijpen waardoor een vergadering effectiever wordt. Er kan op elk gewenst moment vergaderd worden zonder dat de medewerkers fysiek op dezelfde locatie aanwezig hoeven te zijn. Een efficiënte manier van omgaan met de tijd want door de spreiding van de vestigingen in het land ging er veel tijd verloren, en dat is nu verleden tijd.Binnenkort ontvangen de parketten nadere informatie over het expertisecentrum.

Landelijke dekking FSO’s compleet Met de opening in juni van de FSO (Forensische Samenwerking in de Opsporing) Haaglanden/Hollands-Midden (HHM) is de zevende en laatste FSO operationeel. De landelijke FSO-dekking is compleet. Binnen FSO HHM zullen twee forensisch adviseurs van de politie en twee forensisch adviseurs van het NFI samenwerken bij het adviseren over en uitvoeren van forensisch onderzoek. De FSO’s blijken, door een actieve adviesfunctie in de opsporing, in staat om leemtes in de forensische onderzoeksketen op te vullen. Het versterken van de forensische samenwerking in de opsporing is een belangrijk punt uit het Versterkingsprogramma Opsporing en Vervolging. In de komende Opportuun verschijnt een artikel over het nut van de FSO’s voor het OM.

Licentie/vignetten-systeem op SSR4OM Het licentie/vignetten-systeem is nieuw binnen het OM. Met “SSR4OM”, een site van Studiecentrum Rechtspleging (SSR, het opleidingsinstituut van de rechterlijke organisatie), wordt alle informatie over vignetten, opleidingen en loopbaanpaden voor het OM inzichtelijk. SSR4OM is bedoeld als ondersteuning bij het samenstellen van persoonlijke en individuele opleidingsplannen. De site is speci-

aal ontwikkeld en slechts intern toegankelijk voor alle medewerkers van het OM. Dus niet via internet bereikbaar. Vind SSR4OM via de koppeling op Omtranet2G, onder organisatie/personeel en organisatie/opleidingen. Of via de link op SSR extranetsite www.ssr.drp.minjus. Op SSR4OM is ook het OM programmaaanbod uit het totale SSR opleidingen- en cursusaanbod te vinden.

OM’ers denken mee in het project “Wij maken de toekomst” dat de Departementale Ondernemingsraad van het Ministerie van Justitie dit voorjaar is gestart. In dit project geven niet de managers, maar de medewerkers van alle Justitiesectoren aan hoe het Ministerie van Justitie er in de toekomst moet uitzien. Op een themadag zijn de hoofdthema’s voor verandering inmiddels vastgesteld: personeel, management, beleid, cultuur, communicatie, veiligheid en organisatie. Na het houden van vijf regionale bijeenkomsten wordt een actieprogramma met verbetervoorstellen gemaakt. Maart 2008 wordt dat gepresenteerd aan het management, dat daarna de verantwoordelijk voor de realisatie van de verbetervoorstellen overneemt.

Gewelddadige Krant Geweld op school is het thema van de VetVerkeerd Krant, de jongerenkrant van het OM die 10 september op de mat ligt. Officier van justitie Linda Dubbelman vertelt in de krant: ‘Elke week heb ik wel een paar rechtzaken die op school spelen. Meestal gaat het om diefstal van kostbare spullen, zoals een i-Pod of een mobiel. Of ernstige vechtpartijen waarbij iemand helemaal in elkaar is getrimd.’ Jongeren worden aan de hand van een echte zaak uitgelegd wat het OM is en wat de officier van justitie doet.

Tips? Heeft u tips voor de rubriek KortOM? Neem contact op met de redactie via [email protected] of 070 3399840.

OPPORTUUN

Nationale ombudsman

Nummer 7 – 2007

Een proportionele wijze van aanhouden was en niet was uitgenodigd om zelf naar het politiebureau te komen. Omdat zijn vrouw en hij al lang en breed uit elkaar waren en de mishandeling vijf maanden daarvoor had plaatsgevonden, was er volgens hem geen acuut gevaar. De aanhouding was voor zijn dochters een traumatische ervaring geweest.

In het kader van ernstige huwelijksperikelen meldde een vrouw bij de politie dat haar echtgenoot haar mishandeld had, maar zij deed geen aangifte. De echtgenoot kwam vervolgens uit zichzelf naar het politiebureau om een verklaring af te leggen. Maar omdat er geen aangifte was, werd zijn verklaring ook niet opgenomen. Een paar maanden later deed de vrouw uiteindelijk wel aangifte. En daarop tekende de officier van justitie het bevel om de man aan te houden. Deze aanhouding vond om even voor zes uur in de ochtend plaats in het huis van de man waar zijn beide dochters van 14 en 15 jaar bij aanwezig waren. De moeder had zich bereid verklaard om de kinderen op te vangen, maar daar voelden deze kinderen niet voor. Uiteindelijk is de man veroordeeld tot een voorwaardelijke werkstraf wegens mishandeling. De man diende bij mij een klacht in. Hij klaagde erover dat hij van het bed gelicht

In antwoord op vragen van mijn kant stelde de minister van Justitie dat de aanhouding overeenkomstig de wet was omdat betrokkene verdacht werd van een strafbaar feit waarvoor voorlopige hechtenis is toegelaten. Omdat het om huiselijk geweld gaat en dit veelal stelselmatig plaatsvindt en daardoor een hoog recidiverisico geeft, vragen “deze zaken” om een krachtdadige aanpak. Vermoed werd dat in deze zaak een uitnodiging om bij de politie te verschijnen de verhouding zou doen zou escaleren. Overigens had volgens de minister de politie géén discretionaire bevoegdheid om al dan niet aan te houden. Gelet op de belangen van de betrokken kinderen vragen de woorden van de minister om een kritische weging. De feiten logenstraffen de kern van het verhaal van de minister. De man had zich coöperatief getoond en was al eerder zelf naar het politiebureau gegaan. Bovendien ontbrak inderdaad de dreiging of reële vrees voor escalatie. Het was daarom proportioneel geweest om de man met een uitnodiging in de gelegenheid te stellen zelf naar het politiebureau te komen. Blijft over de constatering van de minister dat de politie geen discretionaire bevoegdheid had, dus gegeven het bevel gehouden

was om de man van het bed te lichten. Daarmee heeft de minister wel een punt. De consequentie is echter vrij simpel: de officier van justitie is verantwoordelijk voor het beoordelen van de proportionaliteit van een aanhouding buiten heterdaad. Daarom moet de officier in ieder geval afzonderlijk zich goed laten informeren en een weging maken voordat hij zijn handtekening zet. In dit geval had de officier aan het bevel de voorwaarde moeten verbinden dat de man eerst op het politiebureau uitgenodigd had moeten worden. De politie treft daarom geen blaam, maar wel de officier. Alex Brenninkmeijer Nationale ombudsman Reageren? [email protected]

7

8

Dodelijke combinatie De zaak tegen de ouders van baby Melanie Een zaak is een zaak. En echt emotioneel wordt officier van justitie Esther Baars niet van zaken waarin kinderen het slachtoffer zijn. ‘Maar er is eigenlijk altijd iets aan elke zaak, dat je bijblijft. In dit geval was het de combinatie van die twee mensen. Dat je denkt: hoe is het mogelijk dat die elkaar gevonden hebben?’ Op 28 december 2005 meldt het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam dat er een net drie maanden oud baby’tje is overleden. Het kind is de dag ervoor binnengebracht, en toen werd direct duidelijk dat baby Melanie het slachtoffer was van fors geweld, dat over een langere periode had plaatsgevonden. De politie stelt een onderzoek in waaruit blijkt dat de vader van het kind de middag van 27 december alleen thuis is geweest met het meisje. Hij wordt kort gehoord als verdachte en vrijwel meteen aangehouden. ‘Dit was voor Rotterdam een van de eerste gevoelige zaken na de presentatie van de maatregelen die voortkomen uit het Versterkingsprogramma. Het ging om een zaak van een heel klein kindje waarbij bijna geen botje nog heel bleek. Er waren recente en oude breuken, en al heel snel bleek dan ook dat er niet slechts één middag heel fors geweld was geweest, maar al een hele tijd’, aldus Esther Baars. ‘We besloten daarom alle verhoren op video op te nemen.’ Ook die van de moeder. Want het hele team had het idee dat als moeder niet zelf mishandeld had, zij het toch op zijn minst gemerkt moest hebben. ‘Ze was er ook meerdere keren op aangesproken dat er vermoedens waren. Door het consultatiebureau, de huisarts, een schoonzus. Uiteindelijk zei ze in een verhoor dat ze het

gezien had. Bij de rechter-commissaris trok ze dat later weer in.’ Ondertussen moest het kindje nog begraven worden. De moeder had de begrafenis geregeld. ‘Toen ik hoorde dat ze het mogelijk toch wel geweten heeft, heb ik gezegd: “Is ze helemaal besodemieterd? Aanhouden dat mens!” Maar ik ben daar vanaf gebracht door de officier in opleiding Dorien Kardol met wie ik de zaak begonnen ben. Die vroeg of dat echt nodig was, en of het voor de nagedachtenis van het kind niet beter was

bijna geheel op de schouders van de vader te rusten. Baars wilde dan ook dat de beide ouders tegelijk geobserveerd werden in het Pieter Baancentrum (PBC). ‘Ik wilde zien hoe de interactie tussen hen was.’ En die bleek funest voor Melanie. ‘Een zaak waar een kind wordt mishandeld is al door en door triest, ook voor de ouders. Maar hier vond ik eigenlijk bijna nog triester het feit dat twee mensen samen letterlijk een dodelijke combinatie kunnen vormen.’ Vader bleek behoorlijk autistisch, maar redelijk intelligent. Zijn overlevingsstrategie was altijd maar toegeven. De moeder wilde het kind niet verzorgen, wilde alleen maar zelf verzorgd worden, en zou altijd de oplossing kiezen die voor haar het best was. De vader bleek verder een sadistische inslag te hebben, en zou vanuit zijn stoornis altijd een mechanische oplossing voor een

‘In- en intriest dat nou net deze twee mensen elkaar tegen moesten komen’ dat de moeder wel naar de begrafenis kon. Uit fatsoen voor het kind, en ook vanwege het belang van de overige familie, hebben we ervoor gekozen de moeder pas na de begrafenis aan te houden.’ De vader was er niet bij, en heeft ook geen toestemming gevraagd. De vader nam inmiddels in verhoren volledig de schuld op zich. Hij gaf aan dat het hem zou verbazen als zijn vrouw iets gemerkt had. Want de verzorging bleek, ondanks het feit dat de moeder niet werkte,

probleem zoeken. Baars: ‘Dus als een kind huilt, zorg je dat het geen adem meer kan halen, dan kan het ook niet huilen. Dus dan perste de man letterlijk de lucht uit haar longetjes.’ Omdat de moeder eigenlijk niet voor het kind wilde zorgen, zette zij haar man ertoe aan zich vaak ziek te melden. Daardoor had hij een arbeidsconflict gekregen. ‘Hij ging die middag van de 27e door het lint omdat de printer waarop hij sollicitatiebrieven printte, vastliep.’

Alles Afwegende

weken had ze weer via het internet een nieuwe vriend, mét een kinderwens nota bene!’ Uiteindelijk werd de zaak op 1 juni door de rechtbank behandeld. Op de zitting erkende de moeder dat zij niet voor haar dochter gezorgd had zoals het zou moeten. En dat zij de verantwoordelijkheid voor een baby’tje kennelijk niet aankon. De moeder erkende misschien een vaag vermoeden te hebben gehad dat haar man hun kind mishandelde maar dat ze daar niets mee had gedaan. Op vragen van de rechters waarom ze niets deed, volgden lange stiltes, of “Ik weet het niet”. De vrouw zei zich te willen laten steriliseren.

Officier Esther Baars: ‘Ik kon het niet afdwingen, maar ik vond dat de vrouw niet meer zwanger moest kunnen worden.’ Foto: Joop Reyngoud

Het advies van het PBC luidde: tbs met dwangverpleging voor de vader. Voor de moeder volgde een ander advies: vooral nooit meer kinderen krijgen, want gegeven het feit dat zij altijd - onbewust of niet - de voor haar beste oplossing zou zoeken, zou zij nooit een kind in bescherming nemen. De kans op herhaling was zeer groot als de moeder opnieuw een kind zou krijgen. Het advies kwam erop neer dat de reclassering ervoor moest zorgen dat moeder nooit meer zwanger zou worden. ‘De reclassering kan dat natuurlijk niet’, aldus Baars. Ze stuurde er dan ook op aan

dat de getuige-deskundigen op zitting gehoord zouden worden. ‘Ik wilde weten of ze misschien toch met een tbs-advies zouden komen.’ Maar dat kwam er niet. Vanwege onduidelijkheid over de verhoren van de moeder werden inmiddels de zaken van vader en moeder apart behandeld. In oktober 2006 werd de vader na een eis van zes jaar en tbs veroordeeld tot vier jaar en tbs wegens doodslag en meerdere pogingen tot doodslag. De voorlopige hechtenis van de moeder werd geschorst. ‘Ik wilde ook zien wat zij deed als ze in vrijheid was. Binnen twee

Esther Baars vroeg een gevangenisstraf van 24 maanden waarvan acht voorwaardelijk, met een extra lange proeftijd van drie jaar waarin de reclassering de vrouw intensief moest begeleiden. ‘Juridisch kon ik het niet afdwingen, maar ik vond en heb dat ook zo gezegd, dat een belangrijk aandachtspunt in de relatie tussen verdachte en de reclassering, moest zijn dat de vrouw niet meer zwanger zou worden.’ Dat onderdeel van het requisitoir kwam in enkele kranten als harde eis. De rechtbank vonniste conform wegens medeplichtigheid aan doodslag en het opzettelijk onthouden van zorg en hulp aan haar dochterje, maar de rechtbank zei niets over het al dan niet zwanger worden van de vrouw. ‘Ik heb gevloekt toen ik in het reclasseringsrapport las dat ze alweer een vriend had, met een kinderwens. Ik heb deze zaak afgesloten met het gevoel dat we haar misschien gaan weerzien. Hem valt iets te leren. Maar haar karakter is gewoon zo.’ Tekst: Jeichien E. de Graaff

9

10

Bokser tegen bedrog Han Moraal vreest verwording financiële integriteit Toen hij toetrad tot het College kreeg hij “executie” in de schoot geworpen. ‘Anders zou ik er om gevóchten hebben’, zegt Han Moraal. Interview met een PG die de fraudebestrijding sterker ziet worden, het OM-profiel wil oppoetsen, maar koffie drinkt uit een politiemok.

‘Verontwaardigd was ik eerst. Waarom moest de naar de advocatuur teruggekeerde Hendrik Jan Biemond eind april in NRC Handelsblad nu natrappen naar het OM? Waarom nou zeggen dat het Functioneel Parket een “leeg huis” was en dat de OM-top fraudebestrijding “niet tot zijn core business rekent”? Goed lezend zag ik ook wel dat hij in dat interview veel positiefs zegt over het OM en dat net dit ene stukje kritiek er wordt uitgelicht. Dat had Hendrik Jan zelf wel mogen bedenken. Aan de andere kant is hij een professional die een gemeende zorg kwijt wil, dus dat heb ik hem vergeven. Ook wij wensen dat het sneller gaat, maar het OM wás zijn probleem reeds aan het oplossen.’ ‘Want als je mij tien jaar geleden de vraag had gesteld of de aanpak van financieeleconomische criminaliteit er bij het OM bekaaid vanaf komt had ik nog “ja” geantwoord. Maar inmiddels is er binnen het OM voldoende aandacht voor de bestrijding van fraude en witwassen, en voor ontneming van crimineel vermogen.’ Die aandacht staat niet alleen als prioriteit verwoord in bijvoorbeeld het OM-meerjarenbeleidsplan “Perspectief op 2010”, die aandacht wordt ook vertaald. Han Moraal (51) wijst op de oprichting van het Functioneel Parket, waarin de ooit versnipperde kennis over fraude en milieu nu wordt samengebald. Op de uitbouw van het FP in Handhavingseenheden. Op de komst van het Bureau Ontnemingswetgeving OM (BOOM). Ook is er een aantal regioparketten met een stevige fraude-afdeling. ‘Voor sommigen gaat het niet snel genoeg, maar het is ook het College ernst dat de inrichting van het FP op orde komt. Het College heeft daarom enige tijd geleden een headhunterbureau ingeschakeld om uit de markt mensen met de juiste expertise binnen te lokken. Zo zijn er dit voorjaar drie mensen vanuit de financieel-economische wereld het OM ingestroomd. Zij gaven aan het belangrijk te vinden met de publieke zaak bezig te zijn. Dat is ook onze kracht. Qua salaris leggen we het soms af, maar qua inhoud hebben we een streep voor.’

OPPORTUUN

Interview

Nummer 7 – 2007

‘Financieel-economische criminaliteit en de relatie met de georganiseerde misdaad bedreigt de Nederlandse samenleving, de gezonde economische relaties én de integriteit van financiële markten. Op dit moment zijn die integer, maar als we niet oppassen krijgen we een verwording en ontstaat een verwevenheid tussen onder- en bovenwereld. Als die integriteit teloor gaat daalt het vertrouwen, nemen steeds minder mensen open en zorgeloos deel aan het financieel verkeer, en wordt de economie geschaad. Buitenlandse bedrijven laten je links liggen als het systeem niet integer is.’ Moraal weet echter dat de bestrijder van bedrog opbokst tegen de bevechter van bloed. ‘De gemiddelde politieagent of officier begint zijn vak om “geweld en bloed” op te lossen. Strijden tegen financieel-economische criminaliteit wordt als vanouds niet als sexy gezien. Gelukkig zijn er steeds meer die de aanpak ervan niet alleen noodzake-

economische zaken aantrekkelijker vinden. Dat kan door hen op tijdelijke basis te detacheren: ga eens kijken op een regioparket met een stevige fraudeafdeling of op het FP. Daarbij is het een voordeel dat het FP nu op vijf plekken in het land is gevestigd.’ Zijn het de blauwe ogen? Is het de gemoedstoestand zonder veel pieken of dalen? Hoe dan ook, op de vraag wat het grootste misverstand over Han Moraal is, antwoordt de PG: ‘Mensen zien mij als iemand die weinig emotie toont. Toegankelijk vindt men mij wel, maar zonder veel emotie. Mensen die mij beter kennen weten dat het niet klopt: die emotie is er wel degelijk. Ik ken veel vrolijkheid, minder boosheid en weinig verdriet. Ik kan in mijn werk emotioneel geraakt worden door een strafzaak. Zoals toen ik naast het opgegraven lichaam van een meisje stond, dat was vermoord omdat ze haar vriend had afgewezen. Het gesprek dat ik daarna met haar ouders over de

‘Hoe strikter de executie, hoe preventiever de straf ’ lijk vinden, maar er ook lol in hebben om ingewikkelde zaken uit te pluizen. De waardering groeit. Terecht dat het kabinet via een “financieel economisch programma” geld uittrekt voor deze vorm van opsporing, mede als onderdeel van een intensievere bestrijding van georganiseerde misdaad. Elk jaar komen meer witwaszaken voor de rechter. We zijn er nog niet, want je hebt gewoon een minimum aantal deskundigen nodig, anders blijf je een roepende in de woestijn. Maar het punt waarop het wat wordt beginnen we nu te naderen. Vorig jaar nog kostte het BOOM veel moeite om ontnemingsofficieren binnen te halen. Inmiddels is meer bekendheid en waardering ontstaan en worden vacatures makkelijker ingevuld.’ Bij het vermeerderen van kennis mikt Moraal niet alleen op de markt. ‘Goed als headhunters buitenstaanders binnenhalen, maar we willen ook bereiken dat onze eigen officieren en parketsecretarissen financieel-

strafzaak had, ging me ook niet in de koude kleren zitten.’ ‘Of ik snap hoe zo’n misverstand ontstaat? Tja, misschien komt het doordat ik vrij gelijkmatig van stemming ben en wordt dat vertaald als: weinig emotie. Nee, dat gelijkmatige is geen houding die ik me aanmeet omdat dat goed bij mijn functie zou passen; ook daarvóór riep ik dat al op.’ Het OM verdient een sterker profiel; dat het OM relatief onbekend is, stoort Moraal wel. ‘Veel burgers weten niet of nauwelijks wat het OM is of doet. Sterker, toen ik vorig jaar een lichting Raio-studenten mocht toespreken, viel me op dat ook daar menigeen geen besef had van wat het OM doet. Als die het al niet weten...’, beëindigt Moraal de zin voordat een emotionele uiting hem zal ontglippen. Wat agenten, advocaten en rechters doen - dat weet de burger in grote lijnen. Wat een officier van justitie doet, is

al veel lastiger, zo merkt de PG op verjaardagsfeestjes. ‘Maar een term als “advocaatgeneraal bij het ressortsparket” snapt bijna niemand.’ Hoeft niet zo te blijven, meent Moraal. Opkrikken, dat OM-profiel! Vertellen wat we doen. Onterechte kritiek op ons niet van de schouder laten glijden, maar direct reageren. Tróts zijn. ‘In de publieke sector kent het OM een niveau van effectiviteit en efficiëntie waar menige ambtelijke organisatie een puntje aan kan zuigen. Als je ziet hoeveel zaken wij, met behoud van kwaliteit, afhandelen, durf ik de stelling aan dat we waar voor ons geld leveren.’ Maar terwijl Moraals missie over het OMprofiel nog nagalmt, komt de anticlimax als hij naar zijn cafeïnevrije koffie grijpt. Een politiemok! Daarvoor had hij in zijn boekenkast al gewezen op het stripboek De Réchter. En hij wil advocáát zijn, althans: ‘In discussies mag ik graag advocaat van de duivel spelen en een ander geluid laten horen. Waarom? Geen idee, dat zal in de aard van het beestje zitten. Maar uiteindelijk – zo dichten anderen mij ook toe – ben ik op zoek naar overeenkomsten en samenwerking.’ De klassieke loopbaanladder beklom Moraal. Substituut-officier (’87) en officier (’88-’94) in Rotterdam. Daarna “eersteklasser” in Zwolle en fungerend hoofdofficier (’96) voor de politieregio Flevoland. Twee jaar later hoofdofficier in Groningen, om eind 2003 hoofdofficier van AP Den Haag te worden. Klinkt als carrièreplanning. Toch, zegt Moraal, droomde hij nooit over het PG-schap als ultieme carrièrestap. Pas toen hij hoofdofficier van Den Haag was speelde hij wel eens met de gedachte wat hij daarna zou gaan doen. ‘Vanaf dat moment zag ik mezelf ooit nog eens de honderd meter overbruggen die het arrondissementsparket van het Parket-Generaal scheidt.’ Echt, eerder had hij er nooit over gedacht. En nee, de vergelijking met voetballers die er allemaal als F-pupil al van dromen ooit het Nederlands elftal halen, gaat mank. ‘Wie officier van justitie wordt, begint niet met

11

12

Moraal: ‘Wie niet de consequenties hoeft te dragen van fout gedrag, gaat daar toch gewoon mee door?’ Foto's: Gerhard van Roon

het beeld van managen op een hoofdkantoor en met denken over beleid. Die wil zich gewoon met strafzaken bezighouden; gaandeweg merk je of managen bij je past. Zelf ontdekte ik dat ik leiding geven leuk vind, pas toen ik vanaf 1992 tot 1994 studeerde aan de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur. Toen heb ik de knop omgezet naar leidinggeven.’ In een opzicht kan de functie van PGschap niet tippen aan die van HovJ, erkent Moraal. De dynamiek van de strafzaken in je “eigen” stad. Het contact met officieren. Het directe sturen. ‘Maar daarvoor krijg je de abstractere dynamiek in een meer bestuurlijk-politieke omgeving voor terug, in het Parket-Generaal dat een hoogstaande professionele ondersteuning geeft. Dat is niet minder leuk.’ Veel minder klassiek dan de loopbaan zijn de portefeuilles die Moraal in het College kreeg toegeschoven. Financieel-economische criminaliteit dus. De beheerportefeuilles huisvesting, besturing en business control. En executie. Tenuitvoerlegging van straffen, nóg zo’n onderwerp dat niet de belangstelling krijgt die een Versterkingsprogramma automatisch ten deel valt. Niet op elk parket staan mensen in de rij om executieofficier te worden. Weer mag de nieuwe man zo’n

ondergewaardeerd onderwerp oppakken. ‘Helemaal niet erg’, zegt Moraal, die lid is van het Landelijk Executie Overleg, want hij heeft al jaren veel belangstelling voor executie. ‘Hoe zinvol zijn rechterlijke uitspraken en OM-afdoeningen als het schort aan de effectiviteit van de uitvoering? Iemand die niet de consequenties hoeft te dragen van zijn foute gedrag, gaat toch gewoon door met dat gedrag? Nee, hoe strikter de executie, hoe preventiever de straf werkt.’ Tegelijkertijd telt Moraal zijn zegeningen. Het “dramatische” cellentekort in de jaren negentig, is weggewerkt. ‘Aan de voor- en achterdeur hoeven we niemand meer heen te zenden. We kunnen juist met de politie afspraken maken om meer te doen, zoals acties om mensen die hun boetes niet betalen te arresteren.’ ‘En waar de executie in veel landen een puinhoop is, beschikken wij over het CJIB, dat wereldrecordhouder is in snel en efficiënt zaken afdoen: 96 procent van de Mulderzaken wordt door het CJIB afgedaan. Door zijn efficiënte werkwijze kan het justitiële incassobureau steeds meer executieonderdelen voor ons doen zoals de routering van de taakstraffen en van het toezicht op de reclassering. Dat betekent: tenuitvoerlegging in de gaten houden, rappelleren, en afloopberichten naar het OM sturen en ons inseinen als het niet goed gaat.’

Moraal wil de executie een impuls geven. ‘Op basis van de adviezen van de werkgroep-Korvinus en de kansen die de structuur van Geografisch Georiënteerde Eenheden biedt, wordt de executie binnen het OM geconcentreerd. Inmiddels heeft elk parket een aparte executie-administratie gekregen.’ Er wordt nu gebouwd aan CEDEX. Deze centrale database executie ondersteunt een centrale registratie van alle te executeren en geëxecuteerde straffen, maatregelen en OM-afdoeningen. Daardoor wordt het berichtenverkeer binnen de justitieketen gestroomlijnd. Betere informatievoorziening leidt dan tot meer inzicht, en dus tot meer snelheid en effectiviteit, voorspelt Moraal. ‘Uiteindelijk zal de tendens zijn om de executie steeds meer centraal af te doen, via het CJIB of in een OM-onderdeel.’ Akkoord, hij kreeg “executie” vooral in handen omdat die portefeuille na het vertrek van PG Herco Uniken Venema vrijkwam. ‘Wat dat betreft, hoefde ik er niet eens om te vragen. Maar ik zou er voor gevochten hebben. Ik wil er met hart en ziel aan werken.’ Tekst: Pieter Vermaas

OPPORTUUN

GPS

Nummer 7 – 2007

WaarOM? Vraag 1 Inderdaad...Waarom ook alweer GPS? Als je kijkt naar de grote hoeveelheden zaken die het OM te verwerken krijgt, is het onvermijdelijk dat we digitaal gaan werken. Bovendien is Compas aan vervanging toe. Het voordeel van digitaal werken is dat iedereen, altijd en overal, bij de dossiers kan. Iedereen beschikt zo over dezelfde informatie en je kunt met meerdere mensen tegelijk aan hetzelfde dossier werken. Logistieke wachttijden horen tot het verleden, dossiers of stukken raken niet meer zoek en aanhoudingen op zitting worden beperkt, omdat dossiers onderling niet meer kunnen verschillen. GPS maakt bovendien digitale uitwisseling van informatie (berichtenverkeer) met ketenpartners mogelijk. Een ander voordeel is de werkstroombesturing. Dit zorgt ervoor dat het werk op het juiste tijdstip aan de juiste medewerker wordt aangeboden. Door beoordelingsondersteuning in het systeem krijgen gelijke zaken een gelijke beoordeling.

Vraag 2 Wat betekent GPS voor de huidige manier van werken? Voor officieren betekent werken met GPS dat je overal je zitting kunt voorbereiden. Je kunt zelf kiezen wanneer en waar je je werk doet, want het dossier is altijd beschikbaar. Zo ben je veel flexibeler. Tijdens de behandeling van de zaak op zitting kan de officier de voorbewerking en de zaakgegevens naast elkaar op het scherm zien en bijvoorbeeld meelezen in het proces-verbaal. Voor de administratief medewerkers betekent werken met GPS, behalve alle genoemde voordelen, ook meer beeldschermwerk. Dat is helaas onvermijdelijk als je digitaal gaat werken. Er is veel aandacht voor de Arbo-aspecten. Zo worden bijvoorbeeld zoveel mogelijk functietoetsen in GPS ingebouwd om het aantal muiskliks te verminderen. De resultaten van een Arbo-onderzoek bij de pilots door Achmea worden meegenomen bij de implementatie van GPS.

Het project GPS is al begonnen met de voorbereidingen voor de landelijke uitrol, op basis van startdata.

Vraag 4 Hoe wordt de landelijke uitrol op de parketten aangepakt? Het projectteam heeft een draaiboek opgesteld voor alle activiteiten die nodig zijn om op een locatie GPS in te voeren. Het draaiboek beschrijft die aanpak in detail. Van het oprichten van een lokaal projectteam en het opleiden van medewerkers tot het inrichten van zittingszalen en het communiceren over alle veranderingen. GPS wordt niet in één keer overal ingevoerd. Om de omschakeling goed in de hand te houden, stapt telkens een klein aantal arrondissementen tegelijk over op de behandeling van strafzaken met GPS. Het implementatieteam kan deze locaties dan steeds zo goed mogelijk begeleiden. Met de arrondissementen wordt bepaald hoe, wanneer en in welke mate de uitrol plaatsvindt. Hierbij wordt rekening gehouden met de OM-afdoening en de ontwikkeling van de CVOM. Het College heeft ingestemd met een voorlopig uitrolschema. De definitieve volgorde van uitrol wordt verder uitgewerkt in overleg met de arrondissementen.

Vraag 5 GPS heeft een lange en turbulente geschiedenis. Is er nog wel vertrouwen in GPS? Het College en het project GPS hebben er vertrouwen in dat de implementatie van GPS verantwoord is. Het College realiseert zich tegelijkertijd dat er nog werk aan de winkel is. Op dit moment wordt in kaart gebracht welke aanpassingen nog nodig zijn en wanneer die worden uitgevoerd.

Vraag 3 Wat is nu de stand van zaken?

Vraag 6 Waar kan ik terecht met vragen over GPS?

Het GPS-project bevindt zich op dit moment in een cruciale fase. Sinds maart van dit jaar draaien er bij de CVOM en bij de Rechtspraak en het OM in Amsterdam en Den Bosch pilots waar het systeem in de praktijk wordt beproefd. Eind augustus worden de pilots geëvalueerd. Naast deze evaluaties verschijnen ook rapporten van onder andere ICTRO, Achmea (ARBO) en tijdsmetingen. Op basis van al deze bevindingen neemt het College in september een besluit over de landelijke uitrol.

Op de GPS-website (www.gps.drp.minjus) staat de meest actuele informatie. Voor specifieke vragen is er een speciaal e-mailadres: [email protected] Huidige en toekomstige gebruikers van GPS worden op de hoogte gehouden via de landelijke GPS-nieuwsbrief. Deze staat op zowel OMtranet als de GPS-website. Tekst: Manon Nooteboom

13

14

‘Schiphol doet iets met mij’ Zes vragen aan Bote ter Steege

‘Schiphol is meer dan drugs en mensensmokkel.’ Foto: Karin Dekkers

Hij vloog van de politie naar de reiswereld en weer terug, om uiteindelijk op Schiphol te landen als officier van justitie. Zes vragen aan Bote ter Steege. ‘Ik geloof in samenwerken, in met elkaar het “OM-product” neerzetten.’ Wie is Bote ter Steege? ‘Ik ben 45 jaar, getrouwd met Christine en vader van 2 zonen van 7 en 9 - bijna 10 - jaar. Ik werk sinds april 2006 bij het OM, ruim een jaar nu. Een buitenstaander dus, ik heb net mijn KB (koninklijk besluit) gekregen. Als vader heb ik ook mijn zorgtaken thuis. Mijn vrouw is senior purser bij de KLM en is regelmatig van huis voor haar werk. We wonen sinds 2000 in Alkmaar. En sinds vorig jaar zit ik ook nog in de politiek. Op 16 maart 2006 ben ik gekozen tot gemeenteraadslid van de PvdA. Het is best veel, maar het lukt me door keuzes te maken en door goed voor mijzelf te zorgen.’ Bote begint zijn loopbaan in 1982 als politieagent. Al na één jaar op straat wordt hij rechercheur. Eind ‘86, na vier jaar politie-

werk, neemt hij ontslag. ‘Ik had het op zich prima naar mijn zin bij de politie, maar ik dacht als ik dit tot mijn 58e moet doen word ik gek. Ik ben toen in het buitenland gaan werken. In Spanje als reisleider en ook als skileraar in Oostenrijk. Echt een fantastische periode, waarin ik veel heb geleerd. Maar ik kijk er ook wel met de nodige zelfspot op terug. Na twee jaar ben ik teruggegaan naar Nederland en dat had alles te maken met mijn liefde voor Christine.’ Terug in Nederland gaat Bote rechten studeren, daarnaast werkt hij in deeltijd bij de rijkspolitie Diemen/Duivendrecht. Zijn laatste functie bij de politie is divisiechef bij de regionale recherche Noord Holland Noord. Helemaal een vreemde eend in de OM-wereld is Bote niet, want tussen ver-

schillende politiefuncties in, van 1995 tot 1998, heeft hij bij parket Alkmaar gewerkt als beleidsmedewerker “politiezaken”. Waarom van politie naar OM? ‘Het korps Noord Holland Noord is echt een heel leuk korps om voor te werken, maar op een gegeven moment had ik het toch niet meer naar mijn zin. Voor mij is het erg belangrijk dat ik gelukkig ben in mijn werk, dan kan ik ook mijn omgeving gelukkig maken. De korpsleiding heeft mij de tijd en de support gegeven om uit te zoeken wat ik mijn verdere loopbaan wilde gaan doen. Na zo’n leuke functie en mooie loopbaan vroeg ik mij af wat ik de komende 22 jaar, tot mijn pensioen, wilde gaan doen. Ik heb een coach gezocht en ben de leergang persoonlijke integriteit gaan volgen. Tijdens die zoektocht bedacht ik mij dat ik destijds rechten ben gaan studeren omdat ik officier van justitie wilde worden. In november 2005 heb ik mij aangemeld bij de selectiecommissie en ik heb de zware procedure overleefd!’

OPPORTUUN

OMgeslagen

Nummer 7– 2007

OMgeslagen Wat heb je met Schiphol? ‘Op Schiphol ben ik perfect op mijn plek. Ik ben gevraagd om te solliciteren op parket Haarlem, vestiging Schiphol. In eerste instantie had ik mijn twijfels. Over Schiphol werd gezegd dat het saai zou zijn, je bent “alleen maar” met bolletjesslikkers bezig. Toen ik op de dag van het sollicitatiegesprek aankwam op Schiphol zag ik de vliegtuigen binnenkomen en weer opstijgen en voelde een bepaalde “kriebel”. Schiphol doet iets met mij, ik vind het een bijzondere omgeving. Ik voelde mij niet voor niets tot de reiswereld aangetrokken. Drugs en mensensmokkel zijn natuurlijk “core business” op Schiphol. Maar dat werken op Schiphol saai zou zijn is absoluut een misverstand. De teamleiding heeft mij overigens al snel ingezet bij grote opsporingsonderzoeken. Daarmee wordt mijn behoefte om inhoudelijk bezig te zijn ruimschoots vervuld, ik krijg hier veel kansen om mijzelf te blijven ontwikkelen.’ Wat valt je op als buitenstaander aan het OM? ‘Helemaal nieuw is het OM dus niet voor mij na drie jaar op parket Alkmaar. Wat mij opvalt, is dat er heel veel ten positieve is veranderd in acht jaar tijd. De organisatie is professioneler geworden, de sfeer is informeler en meer open geworden. Het OM houdt ook meer rekening met de buitenwereld. Wat niet verandert is dat het OM dicht op de politiek zit. “Wanneer het in Den Haag rommelt, onweert het op het parket”, vind ik een treffende uitspraak. In die zin is het OM nog steeds het OM gebleven, zelfs Hirsch Ballin is weer terug.’ Je bent lid van de zogenaamde "culture club" van parket Haarlem. Je mag één ding veranderen aan de cultuur op het parket. Wat kies je? ‘De culture club is een enthousiaste groep parketmedewerkers en is in het leven geroepen door hoofdofficier Bob Steensma ten tijde van de reorganisatie.

Een reorganisatie is een goed moment om cultuur en gedrag op het parket kritisch onder de loep te nemen. Bob Steensma heeft de eerste stap gezet om van parket Haarlem een sprankelender parket te maken. Wat ik zou willen veranderen? Wat mij betreft mogen we met elkaar wel wat meer in de samenwerking komen. Ik geloof in samenwerken, in met elkaar het “OM-product” neerzetten. Een officier van justitie kan niets zonder goede voorbereiding, het is en het blijft mensenwerk. Daarom zou ik willen bereiken dat de parketmedewerkers meer gaan samenwerken. Je moet dan weten waar je professioneel voor staat en bereid zijn daar met elkaar erover te praten. Elkaar durven aanspreken en aangesproken durven worden. En dan niet alleen negatieve, maar juist ook positieve kritiek geven. Wat samenwerking betreft is de politie een paar stappen verder dan het OM. Die ervaring breng ik mee naar het parket en ik wil daar ook een duidelijke rol in spelen. Ik heb er plezier in mensen wat te leren. Maar ik realiseer mij ook dat een cultuurverandering valt of staat met leiderschap, en de voorbeeldfunctie van het managementteam op een parket.’ Wat heb je aan vaardigheden als skileraar en reisleider meegenomen naar het OM? ‘Ik heb veel geleerd in die periode. Ten eerste om zelf mijn geld te verdienen, maar dat is voor het OM niet zo relevant. Mijn klantgerichtheid is één van de vaardigheden die ik meeneem naar het OM. De buitenwereld heeft voor mij een hoge prioriteit, zoals het contact met slachtoffers, politie en advocaten. Wat ik ook geleerd heb is omgaan met mensen en spreken voor grote groepen. En natuurlijk heb ik goed leren skiën, daar heb ik nog steeds plezier van.’ Tekst: Marget de Haas

Als de politie niet meer te vertrouwen is, tast dit het hart van ons rechtsysteem aan. Dan zijn we nergens meer. In die zin rechtvaardigt het wel degelijk levenslange schorsing.’ Margo Somsen, ovj in Utrecht, reageert op stelling : Politiemensen die meineed plegen moeten definitief uit het ambt worden gezet. Blauw, 9 juni 2007 ‘Burgers worden nu systematisch op afstand gehouden van hun rechtsstaat. Onbegrijpelijke vonnissen, summiere verslaglegging aan het publiek gaan gepaard met arrogantie en zelfingenomenheid die ons professorenrecht kenmerken. Men zaait onwetendheid maar oogst wantrouwen.’ Joost Eerdmans, oud-Kamerlid voor de LPF, pleit voor lekenrechtspraak. Trouw, 14 augustus 2007 ‘Wat wij doen, is – naast signaleren – de verblijfplaats van langgestraften opsporen en mogelijkheden onderzoeken om hem of haar aan te houden, al dan niet in het buitenland.’ Simon Kooistra, senior parketsecretaris van Team Executie Strafvonnissen (TES) over het -sinds april 2007- officiële samenwerkingsverband tussen politie en OM. Blauw, 21 juli 2007 ‘‘Er wordt echt niet veel vaker gemoord dan in de jaren zeventig en tachtig, maar de maatschappij eist zwaardere straffen, dus komen die er.’ Tjalling van der Goot, strafrechtadvocaat van het advocatenkantoor van de gebroeders Anker reageert op het aantal veroordelingen tot levenslange gevangenisstraf dat blijft toenemen. De teller staat dit jaar al op negen, evenveel als in het recordjaar 2006. Het Parool 27 juli 2007 ‘Het best beveiligde stadion ter wereld’ noemt de KNVB het nieuwe ADO-stadion in Den Haag. Voor het eerst in Europa worden toeschouwers geïdentificeerd aan de hand van een gelaats-scan en een chip in de clubcard. NRC Handelsblad 28 juli 2007 Samenstelling: Thea van der Geest

15

16

Illustratie: Sjaak Klunder

In gesprek met burgers Hoogte van de straf centraal in forum ‘Waarom is dit circus eigenlijk,’ grapt een panellid. Twaalf mannen en vrouwen uit het midden van het land zijn afgereisd naar het OM-huis om daar hun mening te geven over een aantal OMrichtlijnen. In een zoektocht naar hoe burgers denken over het OM en de maatschappelijke acceptatie is een internet-enquête gehouden en zijn vijf burgerpanels bevraagd. Het is een vol programma. De eerste uren zijn ingepland voor het onderzoeksinstituut Verwey-Jonker. Deskundigen stellen de panelleden nadere vragen over resultaten van een eerder breed uitgezette internetenquête. In beslotenheid worden de panelleden gestructureerd bevraagd over strafhoogtes en andere vormen van sancties. Het onderzoek van Verwey-Jonker zal op basis van de resultaten van de enquête en de ervaring met burgerpanels een antwoord

geven op de vraag of en zo ja, op welke wijze het OM in de toekomst gebruik kan maken van burgerraadplegingen. Na de lunch gaat het OM een uur in discussie met de burgers. Jack van Zijl (coördinator cluster wet- en regelgeving van het Parket-Generaal) en Susanne Terporten (officier van justitie in Utrecht) zitten aan het hoofd van de lange vergadertafel. De mensen zitten dicht naast

elkaar om toch verstaanbaar te zijn zonder gebruik te maken van de vergadermicrofoons. De sfeer is ontspannen, de tegenstellingen groot. Jack van Zijl is de enige met stropdas, de meeste panelleden in T-shirt of blouse met korte mouw. Hier en daar is een tatoeage zichtbaar. Als Jack van Zijl uitlegt dat het OM in de toekomst meer wil sparren met de burger, reageert een van de leden: ‘We hebben de messen nog niet getrokken, dus kom maar op.’ Waarop een ander in ongeloof uitroept: ‘Is dit dan de eerste keer dat burgers gevraagd worden?’ Van Zijl en Terporten leggen in het kort uit wat een officier van justitie doet en welke dilemma’s het OM kent. ‘Twee automobilisten zijn kwaad op elkaar. Ze gaan elkaar te lijf bij het stoplicht. Er wordt een klap gegeven. Moeten wij zo’n

OPPORTUUN

Burgerforum

Nummer 7 – 2007

zaak vervolgen? Wordt het dan een transactie of een dagvaarding?’ Al snel volgen vragen. ‘Kent het OM waarschuwingsgesprekken?’ Er wordt even fel gereageerd als blijkt dat ook voorwaardelijke sepots opgenomen worden in de justitiële documentatie. ‘Daar kan ik dus geen invloed op uitoefenen,’ stelt een panellid geïrriteerd vast. Na wat gesteggel en uitleg over wat er uiteindelijk in een verklaring van goed gedrag staat wordt de voorgelegde mishandeling – maar nu met alcohol op – behandeld. ‘Streng straffen,’ vindt men. ‘Dronken verkeersdeelnemers brengen anderen in gevaar.’ Voorbeelden waarbij alcohol in het spel was, rollen over tafel. ‘Ik kende een buurman die iemand in elkaar heeft geslagen. Daarvoor had hij zich een stuk in de kraag gedronken. Voor de rechter zei hij: ik was onder invloed, ik wist het niet. Zo kreeg ie minder straf. Maar het moet toch niet uitmaken of je wel of niet met twee borrels op iemand slaat?’ ‘Wat gebeurt er als een rechter afwijkt van de eis?’ vraagt een panellid zich plotseling af. Waarop een ander reageert: ‘Als het lager uitvalt dan blundert het OM.’ Vormfouten worden genoemd en veel panelleden zijn in de veronderstelling dat die heel vaak worden gemaakt. Iemand vraagt aan Van Zijl en Susanne Terporten of ze wel eens onderhandelen over de strafmaat met de rechter. Daar wordt door de OM’ers stellig op gereageerd; de rechter is onafhankelijk en beslist zelf. Jack heeft, toen hij nog officier van justitie was, het zelf hooguit tien keer in zijn carrière meegemaakt dat een rechter hoger vonniste dan de eis. ‘Maar’, vraagt de volgende, ‘wat als de rechters continue afwijken?’ Susanne Terporten: ‘Dan moeten wij ons huiswerk overdoen.’ Ze legt uit dat rechters juist ingewikkelde zaken anders kunnen interpreteren. En dat het OM in hoger beroep kan gaan tegen een vonnis. Het panel luistert geboeid. ‘Maar hoe verklaren jullie dat iemand die een kind heeft doodgereden maar een half jaar krijgt en iemand die kerkbeelden jat

twee jaar?’ De officier antwoordt met een tegenvraag: wat zijn de achtergronden? Maar de vragensteller vindt dit te goedkoop. ‘Daar schermen jullie altijd mee’, vindt ze. Nauwkeurig legt Van Zijl uit dat als een drugsverslaafde als veelpleger te boek staat het mogelijk is een ISD-maatregel op te leggen die ook twee jaar duurt. En dodelijke ongelukken zijn altijd moeilijk. Het kan je zo overkomen. ‘Een kind rent achter een bal aan en jij rijdt net voorbij. Je gaat niet voor de lol iemand doodrijden,’ valt iemand hem bij. Iedereen knikt instemmend en begrijpt de uitleg.

Afsluitend vertelt Jack van Zijl dat richtlijnen door het OM worden gemaakt, waarbij rekening wordt gehouden met de vonnissen van rechters. Het OM wil nu ook breder kijken en vraagt zich af wat de maatschappij er bijvoorbeeld van vindt. Waarop een panellid verbaasd reageert: ‘waarom vind ik niets terug van OM standpunten op internetfora. Jullie richten je wel op kranten, tijdschriften en tv, maar in de nieuwe media ontbreekt het OM.’

Toch blijft de hoogte van straffen onduidelijk. Hoe kan een bankovervaller tien jaar krijgen en een vrouw die haar eigen kind de nek omdraait maar anderhalf jaar? Maar ook hier zijn achtergronden te geven die de straf rechtvaardigen. Is de moeder honderd procent toerekeningsvatbaar? Is ze verantwoordelijk voor haar eigen daden?

Dan is het tijd. Een panellid stelt nog snel een paar persoonlijke vragen aan de officier van justitie. Een invalide vrouw wordt de trappen van de entree van het OM-huis afgeholpen. De voorstellen van het panel worden nog even op een rij gezet: meer uitleggen wat vormfouten zijn, wat een strafblad is, hoe eisen tot stand komen en

knikken instemmend en vinden het een goed idee.

‘Motiveer in jullie requisitoir de strafmaat wat meer’ En er wordt ingegaan op TBS. Er is veel uit te leggen, maar de panelleden zijn enthousiast. ‘Dat we dit nu nooit geweten hebben”, verbaast zich iemand. Toch blijft één mevrouw wantrouwend: ‘ik begin al niet aan een aangifte. Daar vertrouw ik niet op.’ Na die opmerking komt het slachtofferrecht aan de orde: het slachtoffergesprek, het voegen en het spreekrecht tijdens de zitting. De uitleg brengt veel helderheid. Een welbespraakt panellid dat tot nu toe vooral de anderen observeerde, concludeert dat er onduidelijkheden “existeren” over de afwegingen van een officier van justitie. Volgens hem is het raadzaam om in het requisitoir meer aandacht te geven aan de gedachtegang bij het komen tot een strafmaat. Waarom wijkt men af van de richtlijn, welke achtergronden spelen een fundamentele rol? Steeds blijkt dat men bij nadere uitleg het OM beter begrijpt. Ook de OM’ers

serieus kijken naar de mogelijkheden van de nieuwe media. De OM’ers en de onderzoeksters nemen er nog een overgebleven lunchbroodje op: ‘Het ging erg goed’ concludeert men. Tekst: Thea van der Geest

17

18

Vakinhoudelijk omhoog Nieuw Loon- en functiegebouw biedt niet-managers kansen Als uitstekende officier wil je wel promotie maken, maar geen manager worden. Wat nu, het OM verlaten? Hoeft niet langer. In het nieuwe Loon- en functiegebouw kun je ook vakinhoudelijk promoveren. ‘Een doorbraak’, meent PG Rieke Samson. Stel, je bent al een aantal jaar officier van justitie en al zeg je het zelf: je bent goed bezig. Politie- en bijzondere opsporingsdiensten hebben geen geheimen meer voor je. Je hebt grote zaken gedraaid met alle aandacht en druk die daarbij komt kijken. Alle advocatentrucs zie je ver van te voren aankomen. In de afgelopen jaren heb je zoveel kennis verworven dat collega’s keer op keer een beroep doen op jouw allround OvJ-kennis, of juist op jouw kennis van forensische opsporing, kwaliteit, of CIEwerkzaamheden. Dat je waarde als staande magistraat is gestegen zou je eigenlijk wel eens beloond willen zien, en ook je partner laat subtiel vallen dat jouw vrienden in het bedrijfsleven “lekker gaan”. Moet jij ook niet hoger op? De ellende is: je wílt helemaal niet hogerop. Want promotie tot OvJ 1e klasse betekent managen. Maar je hebt genoeg zelfinzicht om te weten dat je niet zo’n “people motivator” bent. Dat je niet houdt van onderhandelen met ketenpartners, van leidinggeven aan professionals, van groepsgericht leiderschap, en van processturing, planning & control en financiën. Moet je nu voor die paar euro extra de managerial ladder omhoog, om binnen de kortste keren met buikpijn en burn-out verschijnselen naar beneden te buitelen? Asjeblieft, laat jou nou maar je vakinhoudelijke ding doen. Al in de tachtiger jaren - ‘toen ik nog een jonge officier was’ - voelde huidig procureur-generaal Rieke Samson-Geerlings de onvrede over het “rangenstelsel” voor rechterlijke ambtenaren bij ZM en OM. ‘Als jonkies zeiden we tegen elkaar, deels grappend deels serieus: een officier 1e klasse is een officier die minder doet en meer betaald krijgt. Terwijl een eersteklasser niet

een zwaardere verantwoordelijkheid heeft dan wij.’ ‘Eindelijk is er een doorbraak naar een fúnctiestelsel’, zegt de PG. ‘Kon je als officier tot nu toe alleen maar carrière maken door het management in te gaan of door AG te worden, vanaf nu kan dat ook door vakinhoudelijk te excellereren en door te groeien.’ De PG wijst op het nieuwe “Loon- en Functiegebouw Rechterlijke Macht OM”, een uitwerking van het CAO-akkoord dat Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (werknemers) sloot met het College van PG’s, de Raad voor de Rechtspraak en het Ministerie van Justitie (het trio werkgevers). Dat functiegebouw wordt allereerst opge-

trokken voor de vakinhoudelijke rechterlijke ambtenaren. Onderin dat vakinhoudelijk huis “woont” de plaatsvervangend OvJ. Een verdieping (en dus een schaal) hoger staan de substituut OvJ en de OvJ Enkelvoudig. Weer een laag hoger staan de OvJ, de OvJ forensische opsporing en de OvJ informatie. Daarboven komt een woonlaag met de Senior OvJ, de Senior OvJ Kwaliteit, de Senior OvJ Recherche, de Senior OvJ Forensische Opsporing, de Senior OvJ Informatie. In de top van het vakinhoudelijke gebouw zitten de Senior A OvJ en de Senior A OvJ Recherche. Voor wie, daar aangekomen, verder wil promoveren, resteren vooral managerial OM-functies: plaatsvervangend hoofdofficier van een groot parket, fungerend hoofdofficier, hoofdofficier, hoofdadvocaat-generaal, lid van het College van PG’s, en Collegevoorzitter. Voor de senior A die toch vakinhoudelijk wil promoveren, is er nog de AG bij de Hoge Raad en PG of plaatsvervangend PG bij de Hoge Raad. Het Ministerie van Justitie heeft middelen

Van officier informatie naar senior ovj Je vindt jezelf een goede informatie-officier, maar ben je gekwalificeerd genoeg om senior informatie officier te worden? Opportuun legde de twee “kernfunctiebeschrijvingen” naast elkaar. Een greep uit de verschillen. Oordeel zelf waar je staat. De informatie-officier coördineert informatie-inwinning naar dadergroepen en branches. De senior informatie-officier coördineert informatie-inwinning naar dadergroepen en branches met complexe criminele patronen en omvangrijke risico’s. De informatie-officier analyseert voorgelegde situaties en feiten. De senior informatie-officier maakt diepgaande, veelsoortige analyses van situaties en feiten. De informatie-officier onderhoudt interne en externe operationele en tactische netwerken. De senior informatie-officier onderhoudt landelijke en strategische netwerken. De senior informatie-officier heeft dezelfde functiegebonden competenties als de informatie OvJ, plus “visie”. De senior informatie-officier heeft dezelfde essentiële vaardigheden als de informatie-OvJ, plus: het kunnen maken van diepgaande, veelsoortige analyses; scenario-/strategiedenken; maken van complexe risicoafwegingen.

OPPORTUUN

Nieuw Functiegebouw

Nummer 6 – 2007

enkelen, hè? Ik vermoed dat rechterlijke ambtenaren er helemaal niet slecht vanaf komen. Maar dan neem ik eigenlijk een voorschot op iets wat nog moet worden uitgezocht: onderdeel van de CAO-afspraken is dat er een onderzoek komt naar de life time salarispositie, inclusief bijvoorbeeld pensioenopbouw, van rechterlijke ambtenaren. Dat wordt vergeleken met wat advocaten, notarissen, bedrijfsjuristen en belastingadviseurs verdienen.’

PG Rieke Samson: ‘Eindelijk een doorbraak naar een functiestelsel.’ Foto: Gerhard van Roon

beschikbaar gesteld om binnen het OM zwaardere vakinhoudelijke functies beter te betalen. Binnen de bestaande hoeveelheid FTE worden senior en senior A functies gecreëerd. Het College van PG’s heeft inmiddels 71 senioriteitsfuncties toebedeeld aan de parketten. Lokale parketten krijgen één senior functie, regioparketten en het BOOM krijgen er twee, bovenregionale parketten krijgen er drie, de “grotestedenparketten” Amsterdam, Rotterdam en Den Haag krijgen er zeven, en het Landelijk Parket en het Functioneel Parket krijgen er tien. Rieke Samson: ‘Daarnaast hebben we nog 14 senioriteitsplaatsen in reserve voor extra behoefte. Zo vindt bijvoorbeeld parket Utrecht dat het in vergelijking met de grote steden slecht is toebedeeld; het parket meent dat het dezelfde grotestedenproblematiek heeft. Dat zou een kansrijke gedachte kunnen zijn. Het College heeft gezegd: onderbouw jullie behoefte aan een of twee extra senioriteits-FTE’s maar eens.’ ‘Overigens, elk parket moet onderbouwen hoe het de toebedeelde senioriteit gaan invullen: waarom heb je als parket bijvoorbeeld een zedenofficier op seniorniveau nodig? Elk parket moet die keuzes

verwerken in een aangepast Organisatie- & Formatierapport en dat voor 1 september naar het College sturen.’ Kampt het OM met problemen op de arbeidsmarkt? Moet het nieuwe LoonFunctiegebouw voorkomen dat de “Biemonden” het OM verlaten? ‘Nee’, zegt Samson na enig nadenken. ‘Er vliegt wel eens wat uit, maar niet in die mate dat dat nou zo’n groot probleem is. En dat uitvliegen is zeker niet de directe aanleiding tot het loon- en functiegebouw. De “Biemonden” houden en halen we met dit nieuw LoFu-gebouw ook niet binnen hoor, daarvoor is het salarisverschil te groot. Tegelijkertijd is het LoFu-gebouw wel een stimulans om vakinhoudelijk door te groeien. Als organisatie laat je ermee zien dat je het waardeert als mensen zich doorontwikkelen en laat je zien dat bij een zwaardere functie ook een hogere beloning past.’ Dat juristen buiten het OM meer verdienen, betwijfelt de PG. ‘Dat zou best eens kunnen meevallen. Kijk, de “Biemonden” - talenten op een terrein waarvoor de markt veel betaalt - dat zijn er ook natuurlijk ook maar

Voor de rijksambtenaren binnen het OM gaat het nieuwe LoFu-gebouw niet minder op de schop. ‘Het LoFu-Rijk is zwaar verouderd’, zegt Samson. ‘Het gevolg van Het OM Verandert is dat er door het hele OM-land dezelfde en nieuwe functies zijn ontstaan. Tegelijkertijd is er binnen het OM steeds meer aandacht gekomen voor beleidsmedewerkers en zijn parketsecretarissen doorgegroeid. Het LoFu Rijk is trouwens van een hele andere orde van grootte: bij de onderhandelingen voor deze “niet-sectorspecifieke” functies zit alleen de minister van BZK als werkgever aan tafel. Als OM kunnen we alleen de functies goed beschrijven, zodat ze passen binnen het functiestelsel van het rijk en daar op de goede plek terecht komen. Er zijn al heel wat functies beschreven, zoals die van managementassistente en beleidsmedewerker. Maar door de invoering van GPS - dat invloed heeft op de aard van de functies - is er nu een pas op de plaats gemaakt. Het is nog niet duidelijk hoe GPS inwerkt op de functies van parketsecretaris en administratief-juridisch medewerker op schaal 7.’ Uiteindelijk, zo denkt Samson, zal het nieuwe LoFu-gebouw ook tot een beter presterende organisatie leiden. ‘Promotiekansen geven mensen een impuls om zich vakinhoudelijk door te ontwikkelen. Het geeft waardering en draagt eraan bij dat mensen zich er thuis voelen. Dat kan toch alleen maar leiden tot kwaliteitsverbetering?’ Tekst: Pieter Vermaas

19

20

Janneke Visser behandelt zestig tot tachtig beroepszaken in haar driedaagse werkweek. Foto: Marleen Noordergraaf

Werk in uitvoering CVOM-zittingsvertegenwoordiger in de rechtszaal Per jaar verstuurt het Centraal Justitieel Incasso Bureau twaalf miljoen acceptgirokaarten. Bijna vierhonderdduizend overtreders dienen tegen deze administratieve sanctie een beroepschrift in bij de officier van justitie. Daarna besluiten nog eens veertigduizend mensen nogmaals beroep in te stellen, maar nu bij de kantonrechter. Zeven zittingsvertegenwoordigers van de Centrale Verwerking Openbaar Ministerie (CVOM) reizen door het hele land om namens het OM op de kantonzitting op te treden. Janneke Visser is een van die zittingsvertegenwoordigers. Dat de centrale verwerking van de Mulderzaken soms ter discussie staat in de rechtszaal merkt ze ook vandaag in Amersfoort. Secuur wordt de tafel door de zittingsvertegenwoordiger van de CVOM in kaarsrechte lijn gezet met de tafel van de overtreder. De zittingsvertegenwoordiger zit doorgaans niet op de gewone plek van de officier van justitie en heeft ook geen toga aan. Ze neemt, net als de overige betrokkenen, in burgerkleren plaats tegenover de rechter. Janneke Visser schenkt nog een bekertje met water in, legt de stapel dossiers recht en

neemt plaats. Als ook de griffier en de kantonrechter op het podium klaar zijn kunnen de eerste vijf zaken in sneltreinvaart worden behandeld. ‘Goede morgen, komt u verder. Neemt u plaats,’ zegt de rechter tegen de mensen die binnen worden gelaten door de bode. Voor de eerste zaak is door de overtreder een televisie aangevraagd om zijn zaak te

bepleiten. Naast het podium prijkt een aangesloten toestel, maar bij navraag door de griffier blijkt de betrokkene niet gekomen. Voor de tweede zaak neemt een echtpaar plaats achter de tafel. Janneke Visser knikt even opzij. De kantonrechter legt de familie voor dat ze in beroep zijn gegaan tegen de beslissing van de officier van justitie en dat het een parkeerovertreding van �50 betreft. De vrouw schuift papieren door naar haar man die het woord neemt. ‘Ik kreeg een boete voor parkeren zonder vergunning, maar ik was huisraad aan het uitladen op een soort oprit van een kantoorpand. Onze dochter woont daar als antikraak.’ Foto’s van de betreffende plek heeft meneer toegestuurd bij het schriftelijke beroep. De rechter bladert door het dossier. ‘Dan geef ik nu het woord aan de gemachtigde van de officier van justitie’. Het gaat er in Amersfoort formeel aan toe. Janneke dankt de kantonrechter voor het woord, en draait zich naar het echtpaar toe. Ze staat niet op als ze de betrokkenen toespreekt. Zelf heeft ze ook twijfels over de feitcode van de overtreding. Die kan op zitting nog

OPPORTUUN

Zittingsvertegenwoordiger

Nummer 7 – 2007

gewijzigd worden, maar omdat dit in zo’n laat stadium is ontdekt, “verzoekt” ze een halvering van de administratieve sanctie. Zittingsvertegenwoordigers “eisen” namelijk nooit, maar geven het standpunt van de officier van justitie weer. ‘Ik zal er over nadenken’, zegt de kantonrechter na het weerwoord gehoord te hebben. ‘Binnen veertien dagen kunt u antwoord verwachten. Dank u wel.’ Het echtpaar verlaat de zaal strak gearmd, alsof ze elkaar overeind moeten houden. De volgende gedragingen waartegen beroep is ingesteld zijn �130 voor het niet stoppen voor rood licht, �90 voor een ondeugdelijke stuur- en reminrichting, nog een rood licht en geen geldig APK-keuringsbewijs voeren. Een man probeert met bravoure de rechter te overtuigen van zijn gelijk. ‘Als iedereen op de rechterweghelft van de snelweg zich aan de maximum snelheid houdt, moet links wel harder om in te halen. Zo logisch als wat.’ Maar de zittingsvertegenwoordiger blijft bij haar standpunt, te hard is te hard. ‘Mijn man is hartpatiënt en daarom neem ik het woord, zegt een bejaarde vrouw. Ze houdt een door haar aangelegd dossier in de hand. ‘Ik kan de zaak niet loslaten, meneer de rechter’ en ‘het is niet bevorderlijk voor de gezondheid van mijn man.’ Ze heeft de krant ingeschakeld, want niet de bekeuring, maar de toenemende drukte op de weg is haar een doorn in het oog. ‘Alle kinderen moeten na school over diezelfde weg om zwemles te krijgen,’ zegt ze ferm. Als de rechter vragen stelt, hoort ze hem niet. Ze heeft het over vormfouten, over dat ze moest huilen toen de politie haar onheus bejegende, dat ze Koning Klant in gaat schakelen, en sluit af met dat ze nooit een boete heeft gekregen “want zo zijn we niet” en bedankt de rechter voor het luisteren. Janneke Visser brengt de termijnoverschrijving in deze zaak aan de orde. De rechter kan de originele beslissing van de officier, uitgedraaid op een paarskleurige brief van het CJIB, niet vinden. De zittingsvertegenwoordiger legt uit dat de originele brief nooit wordt toegevoegd, maar dat de tekst ervan als uitdraai van Compas wel in het dossier zit. ‘Het moet wel allemaal in orde zijn,’ laat de rechter zich even naar de zittingsvertegenwoordiger ontvallen om zich daarna tot de vrouw te wenden: ‘ik zal er ernstig over nadenken. U hoort binnen veertien dagen over mijn beslissing.’ Regelmatig komt ter zitting de termijnoverschrijding van het instellen van beroep aan

de orde. De rechter benadrukt dat buiten redelijke twijfel moet vaststaan dat de betrokkene bekend was met de beroepstermijn en dat daarom een kopie van de CJIBbrief in het dossier moet zitten. ‘Ik begrijp dat de massale verwerking een efficiëntieslag betekent voor het OM,’ stelt de kantonrechter, ‘maar we moeten ons wel houden aan de wettelijke bepalingen.’ Ook over de kwaliteit van de beoordeling wordt wel eens gemord. Janneke Visser kent de gevoeligheden. Maar voordelen van de gecentraliseerde werkmethode komen op deze zittingsdag ook aan het licht. Leden van een vereniging voor oude oorlogsvoertuigen blijken door het hele land consequent in beroep te gaan. Ook vandaag legt een keurige heer in poloshirt uit waarom hij geen APK-keuring voor zijn oude bolide heeft. ‘Op de website van de Rijksdienst voor Wegverkeer was te lezen dat de APK-keuring van auto’s met bouwjaar van voor 1960 is afgeschaft,’ geeft hij als verweer. De CVOM onderzocht dit nadat er door de centrale verwerking, meerdere zaken waren gesignaleerd. Het bleekt dat de Rijksdienst voor Wegverkeer schreef over een “voornemen” om de APK af te schaffen. Nu worden alle zaken hetzelfde - door één OM - beoordeeld. De zittingsvertegenwoordiger verzoekt het beroep ongegrond te verklaren. Zaken volgen elkaar op: parkeerproblemen, ongeziene verkeersborden, snelheidsovertredingen door noodsituaties en de altijd hoopvolle argumenten maar achteraf altijd oneigenlijk ingebrachte vormfouten. Een advocaat vraagt om het beroep gegrond te verklaren, omdat zijn cliënt opgenomen is in een psychiatrische inrichting en zelf niet meer weet hoeveel auto’s op zijn naam staan. ‘De man is zwakzinnig’, pleit de advocaat. In een andere zaak wordt stilgestaan bij de tragedie van het zomerautootje dat in een door brand verwoeste berging stond. ‘Ik kon nog net mijn auto uit de vuurzee redden. Er was nog geen tijd geweest voor een APK-keuring.’ Maar bij doorvragen door de zittingsvertegenwoordiger blijkt dat de auto al meer dan een half jaar voor de brand gekeurd diende te zijn. Er wordt geklaagd over de onzorgvuldigheid van een verbalisant: ‘Ik heb een groene Toyota en hij schrijft een blauwe Mercedes op. Over de slechte bejegening: ‘Hij zei

vrouwtje tegen mij.’ En er wordt geklaagd over het OM: ‘Waarom krijg ik geen antwoord op de brieven. Waarom ben ik anderhalf jaar later hier, terwijl ik alles al heb uitgelegd.’ En een meneer die het opneemt voor iedereen: ‘Mensen hebben vaak het gevoel dat onze brieven niet worden gelezen. Janneke Visser behandelt zestig tot tachtig beroepszaken in haar driedaagse werkweek. Collega’s die fulltime in dienst zijn, werken gemiddeld honderddertig zaken per week af. Deze rechtbank houdt het strak georganiseerd. Als Janneke Visser een mevrouw in de rechtszaal op haar gemak wil stellen door te vertellen dat ook zij op diezelfde plaats een keer een beschikking heeft gekregen voor foutparkeren, omdat zij het parkeerverbodszonebord over het hoofd had gezien, is dat niet aan dovemansoren. De rechter meldt direct: ‘De persoonlijke omstandigheden van de gemachtigde van de officier van justitie buiten beschouwing latend....’ Dat de rechters in Amersfoort niet direct een uitspraak doen vindt Janneke Visser jammer. Of de rechter haar standpunt volgt, zou ze achteraf moeten opzoeken.

De laatste zaak van de ochtend betreft een beschikking van �130 voor het negeren van een rood stoplicht. De betrokkene is op kenteken geverbaliseerd, er is dus geen foto van de gedraging gemaakt. Een echtpaar is helemaal uit Haarlem afgereisd om gedocumenteerd uit te leggen dat zij het echt niet geweest kunnen zijn. ‘We komen nooit in Amersfoort.’ ‘Omdat u zoveel moeite heeft gedaan,’ zegt Janneke Visser, ‘heeft u mij voldoende aan het twijfelen gebracht, al is uw verhaal niet helemaal waterdicht. Ik geef u het voordeel van de twijfel.’ Ze verzoekt het beroep gegrond te verklaren. Tekst: Thea van der Geest

21

Personalia

22

Personalia Arrondissementsparket Arnhem In:

Uit:

Linda Hoestlandt (managementassistente) Andrea Vloedbeld, Ingeborg Muller , Ine Meulendijks (officier van justitie) Freek Spruijt (wetenschappelijk onderzoeker) Frans van Delft (BIV-medewerker) Joep Beerens (applicatiebeheerder) Edwin Vink (financial controller) Faiga Boerboom (administratief medewerker) Natalie Scholten (criminoloog) Marloes Zewald

Arrondissementsparket Utrecht Marianne van Ling (sectiechef maatwerkzaken) Joey Tuinenburg (administratief medewerker) Switch: Rolf Eigeman (recherche-officier LP) Carla van den Broek, Kirsten Romijn - Jaspers (naar CVOM) Mieke Bongaerts (naar gerechtshof Den Haag) Femke Willems (naar rechtbank Rotterdam) Anita Verwoerd - van Dieten, Dina Al Abbasy, Ilham Uit: Moumen, Farah maimouni In:

Arrondissementsparket Zwolle- Lelystad Ressortsparket Arnhem Albert Hazelhoff (plv. hoofdadvocaat-generaal) Sarah Keizer, Mark Lauriks, Sabine van den Brink (secretaris) Martina Bijker-Veen (advocaat-generaal) Randy Geluk (front office) Guido Roording (informatiespecialist) Switch: Paul Everaars (nu plv. hoofdadvocaat-generaal, Alkmaar) Anouk van de Kerkhof (naar front office) Cora Pieffers, Audrey Bulsink, Celina Pas, Sven Brinkhoff Uit: In:

Arrondissementsparket Den Haag Angelique Hoogduin (beleidsmedewerker BIV) Dounia Benammer, Martijn Egberts, Hendrik-Jan Talsma (officier van justitie) Tineke Geertsema (specialistisch beleidssecretaris) Haitske Bouwmeister (senior parketsecretaris) Jeanette Theunisse, Jesse van der Kuijk (sr. administratief medewerker) Bob de Baedts (hoofd bedrijfsvoering) Eva Bloem (parketsecretaris) Switch: Vincent Benner (naar parket Haarlem) Chris van Dam (naar parket Haarlem) Sander van der Aart (naar rechtbank Den Haag) Carlo Calabrò (naar Schadefonds Geweldsmisdrijven) Farid Lahri Uit:

Wilbert Tomesen (hoofdofficier van justitie) Hilde Dam (adm. juridisch medewerker) Marlene Kartodikromo, Bert van der Sluis (sr. administratief medewerker) Simon Kooistra, Amy Maduro (parketsecretaris) René Merema (P&O adviseur) Switch: Arend Vast (naar Eurojust) Carolien Veenman (naar parket Alkmaar) Ingeborg Muller (naar parket Arnhem) Steven Cotino (naar FP Amsterdam) Jolanda de Kleine-Zomerdijk, Joëlla Baal, Joke FaberUit: Brugman, Lique van Donselaar In:

In:

Arrondissementsparket Dordrecht In:

Uit:

Ludwina Sprok (parketsecretaris) Jessica Spengen (RAIO) Mirjam Schavemaker (administratief medewerker) Nanet Oosterveld (RAIO) Antonette Markus

Arrondissementsparket Maastricht In:

Uit:

Dagmar Hofman, Ellen Mingels-Bonfrère, Nicky Koumans, Kim Brouwers (administratief medewerkers) Claudia Cappetti (gedetacheerd naar rechtbank), Louisa Taihutu, Vivian Lommen, Marisca Zambon, Jorick Schreurs

Landelijk Parket Gert Veurink (officier van justitie) Thijs Cuppen (stagiaire) Ton Maan (teamleider TIOC) Switch: Henk van der Meiden (plv. hoofd advocaat-generaal ressortsparket Den Bosch) Marianne van Ling (naar parket Utrecht, teamleider) Mariska de Boer (naar team Rotterdam, adm.medew.) Alexander van Dam (naar parket Haarlem, kwaliteitsofficier) Roger Lambrichts (naar parket Rotterdam, teamleider) In:

BVOM In: Uit:

Bart de Jong (adviseur projectontwikkeling) Miranda Westeneng

CVOM Utrecht Giordano van der Pol, Seher Do�u, Suzan Hutter, Katrien van Es-Puskina, Malika Tabte, Aïssatou Diallo, Jaimy Roeleveld, Latifa El Arbaji, Zineb El Moudden, Claudia Pauletti, Tessa de Leeuw, Suli Ignatia, Usha Mahabier, Albert Koffeman, Richard Lopulalan, Manon Luskus, Edith Meijer (administratief medewerkers) Marco van der Grient, Rens Beeren, Marlies van der Niet, Sanne Smorenburg (administratief beoordelaars) Gerrit van Bruggen (adm. juridisch medewerker) Switch: Kirsten Jaspers-Romijn (van parket Utrecht) Michaël Okoe (van parket Breda) Inneth Pengel (van parket Amsterdam) Irene Sewnandan-Somaroe (naar parket Rotterdam) In:

OPPORTUUN

Uit:

Nummer 7– 2007

Naomi Bakker, Julitta Beerthuizen, Leonie van Es, Helga Faber, Ilona Graauwmans, Marina Huijm Lazarenko, Femmieke Jonkman, Ronald de Joode, Malou Kaplanian, Miranda Nieuwenhuizen, Joshua Patty, Irene van Ramshorst

Parket-Generaal Terrence Bergwijn (facilitair beheerder) Afef Ismail (secretaresse BMO) Johan Dael (Functioneel Beheerder Webbureau) Jenny Laros (Projectadviseur) Seema Rambhajan (auditor) Sanne Kuijpers (coördinator facilities) Henny van der Harst-Mertens (medewerker D&R, BMO) Anouk Voermans (senior beleidsmedewerker, Handhavingsbeleid) Nathalie van Bakel (beleidsmedewerker P&C, B&B) Switch: Anouk Voermans (van Functioneel Parket, nu sr. beleidsmedewerker Handhavingsbeleid) Juriaan Simonis, Astrid Lotte (naar Wetenschappelijk Bureau OM) Danny Mosselman (naar DVOM-f) Lianne Bertens, Monica ten Hagen, Bas de Waal, Uit: Arthur Verheij In:

Wetenschappelijke Bureau OM (WBOM) In:

Alex Bood (onderzoeksbegeleider, wetenschappelijk Bureau) Martin Apistola (kennismanager, wetenschappelijk Bureau)

Arrondissmentsparket Zutphen In:

Uit:

Mr. L.C.P. Goossens (hoofdofficier van justitie) Suzanne ten Brink (schadebemiddelaar Slachtofferzorg) Nikky Kwakkel (administratief medewerker jeugdzaken) Sophie Laarman

2e etage

Personalia

Monica ten Hagen: Carrière-switch Op 15 juli heeft Monica ten Hagen ontslag genomen. Ze laat zich omscholen tot docent Duits. Vier jaar heeft ze voor de afdeling Bestuurlijke en Juridische Zaken van het Parket-Generaal gewerkt. Ze behandelde lastige zaken waarbij de politieke verantwoordelijkheid van de minister voor het OM vaak aan de orde was. Ook Kamervragen, klachten tegen hoofdofficieren of van de Nationale ombudsman werden door haar behandeld. ‘Het meeste werk had ik al eens gedaan. Inhoudelijk bleef een zaak spannend, maar het patroon ervan hetzelfde. Ik had moeite met de invloed die de politiek tegenwoordig heeft op het OM. Dat Jan en alleman enorm hun best doen om Kamervragen te beantwoorden, terwijl het Kamerlid al bijna de vraag vergeten is. En de paniek als er iets in de krant staat, terwijl toch morgen de vis erin gaat. Zo belangrijk is het allemaal niet.’ Monica begint op haar vijftigste aan een nieuwe uitdaging. ‘Ik word juf Duits.’ Ze wil, nadat ze vroeger al maatschappijleer gaf, weer voor de klas, wegens het grote lerarentekort in het vak Duits. Via het LOI begint ze aan de lerarenopleiding. Ze verwacht daarmee over tweeënhalf jaar klaar te zijn. ‘Ik ken goed Duits en zing (haar grootste hobby, red.) veel in die taal. Na de Kerst mag ik al voor de klas. Dat wordt aankomende maanden hard studeren. Ik ben al op vakantie geweest in Oostenrijk en ga nog een week naar Duitsland met de kinderen. Het komt wel goed.’ Tekst: Thea van der Geest

23

Uitgelicht

24

Bevoegdheid, lokaal of globaal? Zoals bekend is de bevoegdheid van de rechtbank in strafzaken geregeld in art. 2 Sv. Er zijn diverse mogelijkheden: de plaats waar het delict is begaan; de plaats waar verdachte zich bevindt; de plaats waar tegen verdachte de vervolging van een ander feit is aangevangen en te Rotterdam, indien de officier van justitie bij het landelijk parket met de vervolging van een strafbaar feit is belast. De territoriale en landelijke bevoegdheid van de officier van justitie dan wel die van de rechter-commissaris zijn ook nuttige regelingen, maar bepalen op zichzelf niet de bevoegdheid van de rechtbank. Van oudsher is de bevoegdheid lokaal geregeld. Het uitgangspunt? De afstand die op een dag per paard kon worden afgelegd. In de huidige globalisering is die afstand van ondergeschikt belang en zijn grenzen slechts virtueel. Hoe heden ten dage te handelen? Het besluit nevenvestigings- en nevenzittingsplaatsen van 17 juni 2004 (Stbl. 2004/288), gevolgd door het aanwijzingsbesluit (Stcrt. 1 juli 2004, nr 13) lijkt meer te passen in de moderne tijd. Geen wetswijziging, maar een keurig gepubliceerd besluit. Het lastige van nieuwe besluiten is echter dat je niet altijd weet hoe het werkt. Dat moet in de praktijk maar blijken. Enige marketing of televisiereclame is hier niet aan de orde. Het zijn de rechtbanken en de hoven die zich over deze materie mogen buigen. Het mag duidelijk zijn dat een (mega)strafzaak waarvan het gvo is geopend vóór het besluit van 2004 geen

beroep kan doen op deze “nieuwe” regeling. Zo globaal wordt niet naar de bevoegdheid van de rechtbank gekeken. Hoe is dan de bevoegdheid te herleiden en te herkennen? Door op de vordering of dagvaarding zijdens het OM aan te geven dat: “rechtbank X, zittinghoudende te Y.”.. etc. Dezelfde duidelijke aanduiding geldt ook voor alle beslissingen van de rechtbank zelf. Toegegeven, het vergt meer administratieve rompslomp, maar met de huidige techniek moet dat mogelijk zijn. Overigens is de wet nog altijd leidend. Met andere woorden, de zaak zal toch eerst theoretisch aangebracht moeten worden bij die rechtbank zoals bedoeld in art. 2 Sv. Vervolgens kan op basis van het desbetreffende besluit een andere rechtbank als nevenvestigingsplaats worden aangemerkt. Een en ander dient wel in het dossier en op de oproeping(en) duidelijk te zijn. Zo niet, dan blijft de lokale bevoegdheid leidend. Hiermee is de raadkamer van het hof Arnhem geconfronteerd in mei 2007. Binnen afzienbare tijd is een megastrafzaak waarvan de bevoegdheid op basis van art. 2 Sv bij de rechtbank Utrecht lag, doorverwezen naar de rechtbank Groningen, Zutphen en toen Almelo. Het appel tegen de gevangenhouding werd ingediend bij het hof Arnhem. Het hof verklaarde zichzelf onbevoegd in een drietal zaken, overwegende dat: ‘het hof heeft vastgesteld dat uit geen van de hiervoor genoemde rechterlijke beslissingen blijkt dat de betrokken instanties niet als zodanig, doch als nevenvestiging van enige andere rechtbank zouden zijn opgetreden. Bezien

in het licht van het gesloten stelsel van de regeling van de plaatselijke rechterlijke bevoegdheid was de rechtbank Almelo niet bevoegd de duur van de door de rechtbank Groningen bevolen gevangenhouding te verlengen.’ Hierbij merkt het hof op dat een aanwijzing door het Landelijk Coördinatiecentrum Megazaken op zichzelf geen rechterlijke bevoegdheid kan scheppen. ‘Evenmin doet een “overdracht” of “overname” van een dergelijk aangewezen megazaak van de ene naar de andere rechtbank enige vorm van rechterlijke bevoegdheid ontstaan. Hieruit vloeit voort dat de rechtbank Almelo, waar deze klaarblijkelijk als zodanig is opgetreden, onbevoegd dient te worden verklaard.’ (08-963011/08-963006 en 08-963005). Misschien toch maar een wetswijziging om de globalisering van de bevoegdheid beter te lokaliseren? Irene Gonzales Advocaat-generaal ressortsparket Arnhem

OPPORTUUN

Verkeer

Nummer 7 – 2007

verkeer

het verkeerslicht te telefoneren. Hierdoor heeft zij

Dat de wegbeheerder -om welke reden ook- op

het risico genomen dat het verkeerslicht op groen

andere plaatsen (in dezelfde gemeente) er wel voor

licht sprong en zij moest rijden, terwijl zij de mobiele

gekozen heeft om tevens op het wegdek van een

Handsfree bellen

telefoon nog in haar hand hield. Dat zij deze slechts

gehandicaptenparkeerplaats signaleringen aan te

a) Gerechtshof Leeuwarden 5 juni 2007, WAHV

enkele seconden heeft vastgehouden is naar het

brengen maakt dat niet anders. Volgt bevestiging

07/00049

oordeel van het hof dan ook geen omstandigheid

van de beslissing van de kantonrechter tot onge-

die noopt tot matiging van de opgelegde sanctie.

grond verklaring van het beroep.

De betrokkene voerde aan dat de gedraging niet is

Volgt bevestiging van de beslissing van de kanton-

verricht: 'Er was in de auto geen mobiele telefoon

rechter tot ongegrond verklaring van het beroep.

b) Gerechtshof Leeuwarden 22 mei 2007, WAHV 07/00367

aanwezig'. Hij heeft bij de staandehouding de verbalisanten aangeboden om hem te fouilleren en

c) Gerechtshof Leeuwarden 29 mei 2007, WAHV

om te auto te onderzoeken, maar zij hebben dit, z.i.

07/00554

Ook in deze casus wordt aangevoerd dat het bord niet duidelijk was aangebracht, t.w. op de gevel van

ten onrechte, geweigerd te doen. De kantonrechter verklaarde het beroep gegrond omdat dit verweer

De betrokkene voert aan dat hij in het bezit is van

het gemeentehuis, in tegenstelling tot de plaats

niet nader was onderzocht en de verbalisanten

een zogeheten duo-card, waarbij zowel zijn auto-

daarnaast op een staande paal. Bovendien is in of

de kans hebben laten lopen hun constatering vol-

telefoon als zijn mobiele telefoon gebruik maken

op de bestrating geen kenmerk aangebracht waar-

ledig te doen. Onder die omstandigheden kan die

van hetzelfde telefoonnummer. Op de bewuste

uit blijkt dat het een invalidenparkeerplaats betreft.

constatering niet leiden tot het opleggen van een

dag waren abusievelijk beide telefoons in werking,

Het hof stelt ook in deze zaak voorop dat van iedere

sanctie. De officier van justitie stelde hoger beroep

waardoor een inkomend gesprek van zijn zieke en

weggebruiker mag worden verwacht dat hij oplet-

in tegen de beslissing van de kantonrechter en stelt

hulpbehoevende moeder op de mobiele telefoon

tend is op aanwezige bebording. Dat deze niet

dat aan de verklaringen van de verbalisanten in dit

binnenkwam. Onder verwijzing naar het absoluut

-zoals in andere situaties- op een paal is aange-

geval doorslaggevende betekenis dient te worden

geformuleerde verbod waarbij geen uitzondering

bracht maar aan de gevel en het feit dat in of op de

toegekend. Gelet op die verklaringen is komen vast

wordt gemaakt in het geval van een dringend tele-

bestrating geen kenmerken waren aangebracht om

te staan dat de gedraging is verricht. De verbali-

foongesprek of in het geval de verkeersveiligheid

te verduidelijken dat het een invalidenparkeerplaats

santen behoefden, volgens de officier van justitie,

niet in gevaar is gebracht, overweegt het hof dat

betreft, maakt dit niet anders. Volgt bevestiging van

niet in te gaan op het aanbod van de betrokkene

de betrokkene bovendien mogelijk zijn voertuig stil

de beslissing van de kantonrechter tot ongegrond

om de auto te onderzoeken en hem te fouilleren.

had kunnen zetten alvorens de oproep te beant-

verklaring van het beroep.

Nader onderzoek was gelet op de verklaringen van

woorden. Tevens is niet gebleken van een zodanige

de verbalisanten namelijk niet nodig. Hierbij is er

spoedeisendheid, dat de mogelijkheid enkele minu-

Géén objectieve meting door scheef

op gewezen dat het de verbalisanten ingevolge art.

ten later terug te bellen geen optie was. De betrok-

staande flitspaal ?

2 WAHV niet was toegestaan een (vrijwillig) onder-

kene heeft zijn moeder immers meegedeeld dat hij

Gerechtshof Leeuwarden 30 mei 2007, WAHV

zoek aan de persoon dan wel zijn voertuig in te stel-

haar zo direct terug zou bellen. Volgt bevestiging

07/00584

len. Bovendien is nader onderzoek disproportioneel,

van de beslissing van de kantonrechter tot onge-

volgens de officier van justitie. Ter zitting bij het hof

grond verklaring van het beroep.

De betrokkene was een sanctie opgelegd ter zake van het niet stoppen voor een rood licht uitstralend

heeft de advocaat-generaal onder meer verklaard dat zij de mogelijkheid dat de betrokkene, die tus-

Parkeren op gehandicapten parkeerplaats

verkeerslicht. Hij stelt dat er geen objectieve meting

sen de constatering van de gedraging en de plaats

a) Gerechtshof Leeuwarden 23 mei 2007, WAHV

heeft plaatsgevonden, omdat de betreffende flit-

van staandehouding plusminus 500 meter achter de

07/00452

spaal scheef stond. Het hof ziet geen aanleiding te twijfelen aan de juistheid van de meting. Deze is

politieauto heeft gereden, zich op dat traject op enigerlei wijze van de mobiele telefoon heeft ontdaan,

De betrokkene voert aan dat op het wegdek van

namelijk verricht op basis van lusdetectoren in het

als theoretisch beschouwt en niet in de overwegin-

de betrokken parkeerplaats geen wit kruis of een

wegdek. De camera legt de meting slechts vast op

gen wil betrekken. Het hof verwees de zaak naar de

herkenbare witte rolstoel is aangebracht. Hij was

een foto. Dat de flitspaal volgens de betrokkene

meervoudige Kamer. Wordt vervolgd....

zich er in het geheel niet van bewust dat het om een

scheef stond, brengt dus niet mee dat de meting

gehandicaptenparkeerplaats ging. Het hof oordeelt

niet correct is geweest. Volgt bevestiging van de

b) Gerechtshof Leeuwarden 4 juni 2007, WAHV

dat de omstandigheid dat de betrokkene het betref-

beslissing van de kantonrechter tot ongegrond ver-

07/00560

fende bord E6 niet heeft opgemerkt en zich dus

klaring van het beroep.

niet bewust was van de gedraging, voor zijn eigen De betrokkene stond voor een rood verkeerslicht te

rekening en risico dient te komen. Hij is immers

Tekst: Koos Spee,

wachten en op het moment dat het groen werd, was

tekort geschoten in de op hem rustende plicht om

Bureau Verkeershandhaving OM.

het telefoongesprek beëindigd. Tijdens het optrek-

te allen tijde en onder alle omstandigheden de voor

Voor complete teksten, bel 0346 – 333310.

ken heeft zij de telefoon nog een aantal seconden

hem geldende verkeerstekens tijdig op te merken

in haar hand gehad. Het hof oordeelt dat het verbod

en zich in staat te stellen daaraan te voldoen. Het

vastgelegd in art. 61a RVV90 absoluut geformuleerd

enkele feit dat geen signalering was aangebracht

is en geen ruimte laat voor uitzonderingen. Aldus

op het wegdek van de gehandicaptenparkeerplaats

heeft de wetgever geen onderscheid willen maken

brengt naar het oordeel van het hof niet mee dat

tussen het kortdurend en langdurig vasthouden van

sprake was van een zo onduidelijke situatie dat

een mobiele telefoon tijdens het rijden. Bovendien

het opleggen van een sanctie niet billijk is dan wel

heeft de betrokkene ervoor gekozen stilstaand voor

dat matiging van de sanctie gerechtvaardigd is.

25

26

internationaal Jurisprudentie

bank overweegt dat het belang van goede rechts-

toelaatbaar is, waarna pas wordt bepaald of de

bedeling moet worden bezien vanuit het perspectief

veroordeling naar aard en omvang verenigbaar is

van het (rechts)verkeer tussen staten onderling; de

met het Nederlands recht, en zo nee, welke straf of

overdracht van executie strekt ertoe de tenuitvoer-

maatregel naar Nederlands recht op het overeen-

legging te laten plaatsvinden in de daartoe meest

komstige feit is gesteld. De rechtbank overweegt

Artikel 3 van het Aanvullend Protocol bij het

geëigende staat, zowel bezien vanuit het standpunt

dat de vervangende vrijheidsontneming onder het

Verdrag inzake de overbrenging van gevon-

van de resocialisatie als dat van adequate repres-

sanctiebegrip in artikel 1 WOTS valt waardoor arti-

niste personen voorziet in overbrenging zonder

sie. De rechtbank is van oordeel dat de minister

kel 31 WOTS van toepassing is. Tenuitvoerlegging is

instemming van de veroordeelde, indien voor

van justitie in redelijkheid tot het voornemen heeft

derhalve toelaatbaar. De rechtbank overweegt dat

deze persoon een bevel tot uitzetting of uitwijzing

kunnen komen.

Rechtbank Rotterdam, 13 juli 2007 (LJN: BB0722)

naar Nederlands recht geen vervangende vrijheidsontneming meer mogelijk is, maar, op vordering

geldt. Artikel 52 lid 2 WOTS bepaalt dat in geval van overbrenging zonder instemming de minister

In navolging op deze uitspraak zal door de minister

van de officier van justitie, wel verlof verleend kan

van justitie diens voornemen daartoe schriftelijk

van justitie een verzoek om overbrenging worden

worden tot tenuitvoerlegging van lijfsdwang (artikel

kenbaar dient te maken aan de veroordeelde.

gezonden aan de Belgische autoriteiten. Indien zij

577c WvSv). Dit is pas aan de orde als volledige

Deze kan hiertegen bezwaar maken, hetgeen zal

hiermee instemmen, kan de feitelijke overbrenging

betaling is uitgebleven en volledig verhaal niet

worden behandeld door de raadkamer. Het betreft

in gang worden gezet.

mogelijk is gebleken. Hieruit volgt dat de sanctie naar aard niet verenigbaar is met het Nederlands

hier iemand die is veroordeeld tot terbeschikkingstelling. Hij heeft de Belgische nationaliteit en

Voor meer informatie over dit onderwerp wordt

recht. De rechtbank stelt de op te leggen sanctie

is in Nederland ongewenst vreemdeling. Ten tijde

verwezen naar de rubriek Internationaal in de

vast op betaling van het bedrag (omgezet in euro’s)

van behandeling ter zitting was geen advies van

Opportuun van april 2007.

van het Engelse ontnemingbedrag. Het is vervolgens aan de officier van justitie om in het kader van

het Openbaar Ministerie, als bedoeld in artikel 51 WOTS, voorhanden. De rechtbank overweegt dat

Hoge Raad, 18 mei 2007(LJN: BA5617)

de tenuitvoerlegging hiervan gebruik te maken van de zojuist vermeldde wettelijke regeling.

dit artikel het initiatief tot een verzoek om overbrenging van een veroordeelde bij het OM legt, dat

Bij uitspraak van 5 december 2006 overweegt de

is belast met de tenuitvoerlegging van rechterlijke

rechtbank dat uitlevering ontoelaatbaar is van-

beslissingen. Het achterwege laten van het advies

wege schending van artikel 3 EVRM. De opgeëiste

is echter niet bedreigd met nietigheid. Ook is van

persoon is in 1989 in Turkije gemarteld in verband

Een Belgisch overleveringsverzoek voor de ten-

belang dat het OM ter zitting heeft aangegeven

met PKK-activiteiten. De rechtbank overweegt dat

uitvoerlegging van een maatregel tot internering,

zich te kunnen vinden in het voornemen van de

voor wat betreft het huidige verzoek om uitlevering,

opgelegd na bedreiging met een geweer. De

minister van justitie. Aldus is de veroordeelde door

waarbij het gaat om strafbare feiten in verband met

opgeëiste persoon is na verlof niet teruggekeerd en

het ontbreken van een advies niet in zijn belangen

PKK-activiteiten vanaf 1991, vanwege de eerdere

vervolgens in Nederland aangetroffen. Zij heeft de

geschaad. De rechtbank volgt de veroordeelde niet

marteling ook nu aangenomen dient te worden dat

Belgische nationaliteit.

in diens stelling dat het Aanvullend Protocol enkel

sprake is van schending van 3 EVRM. De officier

De rechtbank overweegt dat ten aanzien van het

voorziet in overbrenging in geval van straf en niet in

van justitie gaat, vanwege het rechtsbelang in deze

handelen in strijd met de Wet wapens en munitie is

geval van een maatregel. De rechtbank overweegt

zaak, in cassatie ondanks dat de opgeëiste persoon

voldaan aan dubbele strafbaarheid. Echter, ten aan-

dat het Aanvullend Protocol een aanvulling is op

Nederland na de uitspraak heeft verlaten. Daarbij

zien van bedreiging is dat niet het geval, nu daarop

het Verdrag inzake de overbrenging van gevonniste

wordt aangevoerd dat door de redenering van de

naar Belgisch recht ten hoogste drie maanden

personen, dat spreekt over gevangenisstraffen en

rechtbank een vrijbrief ontstaat voor het plegen van

gevangenisstraf is gesteld. Op dit punt wordt over-

maatregelen. De veroordeelde voert aan dat de toe-

strafbare feiten. De Hoge Raad overweegt dat nu de

levering geweigerd. De opgeëiste persoon voert

lichtende nota bij het Aanvullend Protocol aangeeft

opgeëiste persoon niet meer in Nederland aanwe-

aan dat overlevering geweigerd dient te worden

dat vóór aanvang van de straf moet vaststaan dat de

zig is de officier van justitie niet-ontvankelijk is in

wegens schending van het EVRM. Er is sprake van

veroordeelde na het ondergaan daarvan het land zal

diens vordering.

een wanverhouding tussen de gepleegde feiten en

moeten verlaten, terwijl in dit geval de ongewenst-

Rechtbank Amsterdam, 3 april 2007 (LJN: BA6113)

de veroordeling nu internering wordt opgelegd voor Rechtbank Haarlem, 14 juni 2007 (LJN: BB6012)

onbepaalde duur. Ook ontbreekt terzake internering

Aanvullend Protocol geen dwingende volgorde aan-

Omzetting van een Engelse veroordeling tot een

zetting daarvan door een rechterlijke instantie. De

geeft. Deze verdragstekst gaat voor op de tekst in

gevangenisstraf en een vervangende vrijheids-

rechtbank overweegt dat naar Belgisch recht een

de toelichtende nota. De veroordeelde voert voorts

ontneming wegens in gebreke blijven tot betaling

geïnterneerde persoon elke zes maanden om her-

aan dat overbrenging niet in het belang is van de

van een bedrag tot ontneming van wederrechtelijk

ziening kan verzoeken. Daarnaast wordt ook ambts-

goede rechtsbedeling. Bepalend zou moeten zijn

verkregen voordeel. Het Verdrag inzake de over-

halve of op verzoek van de Procureur des Konings

in welke staat de beste reclasseringsvooruitzichten

brenging van gevonniste personen voorziet in de

het voortduren van de maatregel getoetst. De

bestaan en in welke staat het penitentiaire stelsel

mogelijkheid van overbrenging. Het Verdrag inzake

commissie die deze toets uitvoert is geen rechterlijk

de beste kwaliteit heeft. Tenuitvoerlegging in België

witwassen, opsporing en inbeslagname en confis-

college, maar nergens kan uit worden afgeleid dat

is volgens de veroordeelde inhumaan. De officier

catie van opbrengsten van misdrijven voorziet in de

zij de in het EVRM gewaarborgde rechten niet zou

van justitie voert aan dat het doel van de TBS,

mogelijkheid van overname van tenuitvoerlegging

respecteren.

resocialisatie, niet kan worden bereikt vanwege de

van confiscatiebeslissingen. De veroordeelde acht

verklaring pas is uitgesproken na oplegging van de TBS. De rechtbank overweegt dat artikel 3 van het

een periodieke controle op de noodzaak van voort-

ongewenstverklaring. Hierdoor legt de veroordeelde

tenuitvoerlegging van de vervangende vrijheids-

Tekst: Linda Bregman,

ten onrechte beslag op een plek in een inrichting en

beneming niet mogelijk. De rechtbank overweegt

Ministerie van Justitie, Afdeling Internationale

de daarbijbehorende financiële middelen. De recht-

dat eerst bepaald dient te worden of overname

Rechtshulp in Strafzaken, telefoon 070 – 37 07 468

OPPORTUUN

Column

Nummer 7– 2007

Internationalist Vooral in justitiekringen staan “internationalisten” slecht bekend. Onder “internationalisten” zijn te verstaan die juristen die zich veelvuldig buitenslands ophouden teneinde daar een schimmig Koninkrijksbelang te dienen. Vaak hebben zij, zo is de gangbare mening, dat belang zelf in het leven geroepen. Tot dit merkwaardige genus behoor ik ook. Vanaf 1993. Toen werd ik, op een warme junidag, spoorslags naar New York gezonden om deel te nemen aan een voorbereidende VN-Commissie ter oprichting van een Permanent Internationaal Strafhof. Terwijl ik op dertigduizend voet door de atmosfeer denderde bekeek ik de stukken die de Secretaris-Generaal mij in handen had geduwd. Het was een zogeheten geconsolideerde tekst, vol vierkante haken, voetnoten en verwijzingsnummeringen. Na lang turen begreep ik dat het hier om een soort mondiaal wetboek van internationaal strafrecht ging. Maar wat ik er mee moest, dat was mij onduidelijk. De dag daarop bevond ik mij in een grote zaal met afgevaardigden van honderdzesentachtig landen. Een ruisende branding van stemmen doortrok de zaal. De vergadering, gepland om half elf, begon inderdaad om twaalf uur. Japan diende een motie in, waarop een kakafonie losbarstte

en de vergadering terstond geschorst werd. Ik had de interventie van de Japanner niet verstaan. ‘Maar’, zoals de afgevaardigde van het Verenigd Koninkrijk mij angeliek mededeelde, ‘dat doet er ook niet toe. We komen vandaag toch niet aan iets inhoudelijks toe.’ Zo was het. Toch stonden de delegaties, heftig gesticulerend, met elkaar te discussiëren in de gang. Verweesd, zoals een varken in een synagoge, dwaalde ik tussen hen rond. Nu is een varken, juist in een synagoge, op een uiterst veilige plaats: een orthodoxe jood kan je daarvoor de transcendente reden terstond bevredigend uiteenzetten. Maar het schepsel voelt er zich toch niet op zijn gemak. Het was dus even wennen. Maar gaandeweg is mij dat gelukt. Op een gegeven moment heb ik zelfs een commissie voorgezeten. Die was gewijd aan de belangen van de verdediging voor het Hof. Belangenbehartigers van nationale advocaten-organisaties dromden de zaal in, waarnemers en non-gouvernementele organisaties. Om elf uur opende ik, mij bewust van mijn waardigheid. Om half een vroeg een Japanner (alweer, ik heb iets met die mensen) het woord. ‘It is very interesting, what has been said, but what about whaling?’ Ik begreep er niets van. Whaling, dat was toch walvisvaart? Maar ik had al geleerd dat je nooit als voorzitter moest zeggen dat je een interventie niet begreep.

Ik feliciteerde de afgevaardigde met zijn belangrijke opmerking en beloofde hem daarvan in het proces-verbaal der zitting akte te verlenen. Geheel bevredigd leunde de man achter uit. De verhandelingen kabbelden voort, totdat een uur nadien een andere delegatieleider, onder verwijzing naar de Japanse opmerking, opmerkte dat hij toch graag het onderwerp van de toegelaten maasbreedte bij trawlnetten nog vóór het avondreces aan de orde wilde hebben. Deze keer was geen misverstand mogelijk: dit had ik goed verstaan. Ook thans vertrok ik geen spier. Maar verdaagde de vergadering onder voorgeven even met het secretariaat over het agendum te willen spreken. De zaal liep leeg in de richting van de bar. Hulpzoekend liep ik door de corridors, totdat ik op een immens bord zag dat in een overgelegen zaal de VN anti-walvisvaartconferentie plaatsvond. Dáár waren afgevaardigden die bij mijn club hoorden aangeschoven. En vice versa. ‘Véél maakt het niet uit’, aldus de Brit andermaal. ‘Vanavond is er in ieder geval bij ons op de ambassade receptie’. Tekst: Gerard Strijards

27

Het arrondissement Roermond organiseerde een OM-conferentie in Tegelen. Behalve leden van het OM waren er ook collega’s van het Ministerie van Justitie.

Hoofdofficier Ben Hendriks van OM Almelo in Estoril, Portugal moet nog duidelijk wennen aan informele kleding.

De dames van bureau voorlichting van OM Leeuwarden draaien hun hand niet om voor het bedenken van ludieke gadgets. Deze ‘togaschorten’ waren bestemd voor de burgemeesters van Friesland, die een werkbezoek brachten aan het parket. Gelukkig voor de collega’s van het parket zijn er nog een paar exemplaren over...

De tuktuk is hét nieuwe vervoersmiddel in Den Haag, snel van A naar B in de stad voor een laag tarief. Hoofdofficier René Craemer en rechercheofficier Josien Mooijen van het Functioneel Parket op weg naar Parket-Generaal in de tuktuk.

Live your life on the beach: een sportieve bijeenkomst op Scheveningen voor alle medewerkers van het Landelijk Parket in het teken van expeditie Robinson.

Verwervers Haarlem goed op koers (teambuildingsdag)

‘Maastrichts Mooiste’- een hardloopwedstrijd over 15 km - is weer gelopen. Op de foto het team van OM Maastricht.

Donkere wolken en regenbuien kunnen de pret op het jaarlijkse beachvolleybaltoernooi Middelburg/ Breda/Den Bosch niet drukken.

Janet ten Hoope, officier en teamleider Verwerving, neemt na ruim elf jaar afscheid van parket Utrecht om in Rotterdam als plaatsvervangend hoofdofficier te beginnen.

Officier van justitie Ludwina Sprok van Sint Maarten heeft haar stage als parketsecretaris bij het parket in Dordrecht afgerond. Als dank overhandigt zij hoofdofficier Paul van Beek een leuk aandenken.

Tijdens de jaarlijkse Veiligheidshuisbarbecue in Tilburg, verrast de kersverse hoofdofficier van OM Breda, Hugo Hillenaar, de medewerkers met een zomercadeau. Reden is het kabinetsbesluit om in iedere grote stad een Veiligheidshuis op te richten.

Het convenant inzake afstemming 1e en 2e lijn tussen het ressortsparket ‘sHertogenbosch en de arrondissementsparketten wordt in het ressort ondertekend.

Samenstelling: Thea van der Geest