Openb. 2 en 3 (een bijbelstudie met een overview over de 7 brieven) © Jeroen Sytsma
NB.: Voor deze preek heb ik veel gehad aan het boek Laatste Woorden van Eugene Peterson. Er staan verschillende citaten van hem in de preek, maar die zijn niet allemaal gemarkeerd als citaat van hem.
Let bij elke brief op de prachtige structuur van de brieven: Adressering (wat met 'bode' wordt bedoeld wordt verschillend uitgelegd, mogelijk gaat het om een afvaardiging uit de betreffende gemeente op bezoek bij Johannes op Patmos) Dit zegt Hij die …. (volgt onderdeel uit hoofdstuk 1) Ik weet ….. (positief en/of negatief) Dit heb ik tegen u ……. Breek met het leven dat u nu leidt / wees trouw Wie oren heeft …. Wie overwint …. (belofte van eeuwig leven in 7 verschillende beelden) * De kerk! Wat is daar veel over te zeggen. Mooie dingen. Verschrikkelijke dingen. Dat zie je in de Bijbel, dat zie je vandaag. In de Bijbel kun je over de kerk horen dat ze het lichaam van Christus is, tempel van de heilige Geest. Kan het nog hooggestemder? Maar in de Bijbel lees je ook over kerken die zonden toelaten waar ze buiten de kerk nog van gruwen (Korinthe) of die op sterven na dood zijn (Sardes). En vandaag de dag hoef je maar even om je heen te kijken (of in jezelf …) of je vindt mensen die van de kerk houden en mensen die er totaal op afgeknapt zijn. Kerk zijn. Een bijzonder avontuur! In Openb 2 en 3 spreekt Jezus Christus 7 concrete kerken aan. Ook uit zijn mond hoor je mooie en verschrikkelijke dingen over de kerk. Wat heb je nodig om kerk te zijn? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Een plaatselijke kerk Jezus Christus Een luisterend oor Bemoediging Correctie Motivatie Nuchterheid
1. Een plaatselijke kerk Heb je wel eens van de onzichtbare kerk gehoord? Nee, dat is niet de naam voor een kerk die er wel is maar waar niemand wat van merkt. De onzichtbare kerk, dat zijn alle gelovigen in deze wereld samen zoals God ze ziet. Die gedachte heeft iets moois. God kijkt over alle kerkmuren heen, voor God valt alle kerkelijke verdeeldheid weg, voor Hem is er één kerk, die wij niet zien – dus de onzichtbare kerk. Toch kom je in de Bijbel de onzichtbare kerk niet 1
tegen. Er wordt ook nauwelijks over ‘de kerk’ in het algemeen gesproken. Het gaat altijd over ‘de kerk (of ‘de gemeente’) te …….. Schrijf aan de gemeente van Efeze, Smyrna, …… Paulus, aan de christenen te Rome. Geloven doe je samen. Kijk nog eens naar het visioen uit hf 1. Johannes ziet Jezus Christus in zijn hemelse en koninklijke glorie. En hij ziet Hem tussen 7 gouden kandelaren, lampenstandaards. En dat blijken 7 concrete gemeentes te zijn. Je kunt groots en verheven over ‘de kerk’ spreken; je kunt teleurgesteld en super negatief over ‘de kerk’ spreken. Maar ‘de kerk’ bestaat niet. Of anders gezegd: ‘de kerk’ bestaat uit allemaal heel concrete kerken of gemeentes, in plaatsen die je op de kaart kunt aanwijzen, met mensen van vlees en bloed. En dus is er iets spannends aan geloven. Er zit een stuk spanning in. Gelovig zijn is hoogst persoonlijk – jij gelooft, jij kiest, niemand kan voor jou geloven of kiezen. Gelovig zijn is heel persoonlijk, maar nooit individualistisch, nooit ‘ik geloof en verder heeft niemand daar wat mee te maken’. Kijk maar in de Bijbel: Er is altijd een familie, een stam, een volk, een kerk. Geloven doe je samen. Misschien heb je deze zin wel eens gehoord: ‘Buiten de kerk is er geen heil.’ Het verlossingswerk van God vind je niet in je eentje, buiten de kerk om. Dat zinnetje kan hoogdravend overkomen, zo van ‘wat denkt de kerk wel niet van zichzelf’. Deze zin is ook wel misbruikt door kerkleiders om mensen naar hun hand te zetten. Welk moois van God wordt niet misbruikt door mensen? Maar ‘buiten de kerk geen heil’ is toch geen kerkelijke arrogantie. Het is bijbels gezond verstand. Hoe kun je ooit in je eentje geloven, als God de eeuwen door daarvoor mensen aan elkaar gegeven heeft? Het is ook nuchtere realiteit. Ik ben al veel mensen tegengekomen die christen wilden zijn zonder de kerk. En dat waren vrijwel allemaal mensen van wie niets uitging als gelovig mens. Jezus Christus toont zichzelf te midden van 7 concrete kerken, gevormd door echte mensen. Geloven doe je samen. God vormde de kerk om mensen te vormen. Wat je graag wil als mens en als gelovig mens, dat bereik je via de weg van de kerk. Je wilt vrijheid. Echte vrijheid is dat je leert rekening houden met God en je medemens. Je wilt vreugde. Nederigheid, je plek leren kennen in een grotere groep, is de weg naar vreugde. Je wilt een persoonlijkheid zijn. Het is juist in de verbondenheid met anderen dat je ontdekt wie je zelf bent. Ik weet heel goed, die andere kant is er ook. Soms is het stomvervelend om samen met anderen te zijn. Geloof in Christus maakt op zichzelf van iemand geen interessante gesprekspartner of stimulerend gezelschap. En een kerk kan het presteren om je een lelijk gebouw, vals gezongen ouderwetse gezangen, stompzinnige preken en slapende hypocrieten voor te schotelen. De verleiding is super duidelijk: lekker je eigen gang gaan – je geloof vooral van binnen te beleven; ver weg van het kleinmenselijk gedoe dat de kerk altijd weer binnen weet te komen. Hoe herkenbaar is deze verleiding? Wat heeft je kerk tot nu toe betekent voor je christen zijn? Toch heb je om kerk te zijn en bij de kerk te horen een plaatselijke kerk nodig. Jezus Christus laat zichzelf zien samen met al die verzamelde, biddende, luisterende, gelovende,zingende
2
en struikelende mensen waarvan Hij Heer en Redder is. Het feit dat Jezus bij de kerk wil horen geeft mij de moed het ook te doen! 2. Jezus Christus Wat maakt een kerk tot plaatselijke kerk? Aan de ene kant plaatselijke dingen. Als je de 7 brieven leest, dan kom je steeds zaken tegen die typisch waren voor die ene kerk die aangeschreven wordt. Kerk zijn te Smyrna betekende lijden onder vervolging. Kerk zijn te Tyatira betekende dat je je houding moest bepalen tegenover dat ene dominerende kerklid die beweerde dat ze profetes was. Kerk zijn in Laodicea betekende leren omgaan met het feit dat er veel geld in de gemeente zat. Je merkt in de 7 brieven dat Jezus heel exacte kennis heeft van wat het betekent om daar, in die plaats, te leven als Gods volk. Wat is typisch voor de kerk waar jij/jullie bijhoort/bijhoren? En voor de omgeving waarin je kerk bent? Toch maken al die plaatselijke elementen en al die plaatsgebonden mensen de kerk niet. Samen in een gebouw gaan zitten op zondagmorgen, daarmee maak je geen kerk. Voor de kerk heb je Jezus Christus nodig. Los van Hem is er geen kerk. Hij is het geheim van de kerk. Dat klinkt heel mooi door in de start van elke brief. Kerk zijn is samen door Jezus Christus aangesproken worden. Dit zegt Hij die ………….. En dan volgt er bij elk van de 7 gemeentes een speciale aanduiding van Jezus, gebaseerd op het visioen uit hf 1. (bv. 2:1, 2:8). Het bijzondere van de kerk is het bijzondere van Jezus. Jezus presenteert zichzelf op een unieke manier aan elke gemeente. En Hij doet dat heel bewust. Dat blijkt uit het vervolg van de brief. Wat Jezus over zichzelf zegt blijkt steeds te maken te hebben met wat Hij tegen de gemeente wil zeggen: Vergelijk 2:1 + 2:5b / 2:12 + 2:16 Probeer voor elke brief de relatie te vinden tussen presentatie en boodschap En nog iets: Elke gemeente krijgt een stukje van het overweldigende visioen uit hf 1. Geen enkele plaatselijke gemeente toont de volheid van Christus. Geen enkele afzonderlijke christen toont de volheid van Christus. De hele wereldwijde kerk is nog niet genoeg om de totale glorie van Jezus te weerspiegelen. Alle mensen op de wereld samen zijn niet genoeg om de veelkleurigheid van God uit te beelden. God is zo groot. Jezus is zo overweldigend. Je hebt elkaar als medegelovigen nodig. Kerken hebben elkaar als medekerken nodig. Daarom krijgt elk van de 7 gemeentes ook de brieven aan de andere zes te lezen. Daarom zij wij deel van een kerkverband, en zoeken we naar verbondenheid met kerken wereldwijd. Jezus Christus maakt de kerk. En de kerk op haar beurt verkondigt Jezus. Ze doet dat in gebrekkigheid. Tot op de dag dat Jezus terugkomt en zich aan iedereen helemaal bekend maakt. 3. Een luisterend oor Eén regel wordt onveranderd herhaald in elke brief: 2:7, 11, 17. Wat er ook voor verschillen tussen kerken bestaan, er zijn twee zaken die je overal tegenkomt: de Geest spreekt en de mensen horen. Precies zoals Jezus beloofd had: (Joh 3
16:7-11,13) ‘Wanneer de Geest komt zal Hij de wereld duidelijk maken wat zonde, gerechtigheid en oordeel is.’ ‘De Geest van de waarheid zal jullie de weg wijzen naar de volle waarheid.’ Kerken zijn luisterposten. Luisteren is de eerste opdracht voor de kerk, voor de christen. En goed luisteren is een geloofsdaad door de heilige Geest. Een spirituele daad. Een geluidsinstallatie maakt het horen mogelijk – de heilige Geest maakt luisteren mogelijk. Iedereen die kan lezen kan bijbellezen. Iedereen die goede oren heeft kan naar een preek luisteren. Maar hoor je ook wat de Geest tegen jou wil zeggen? En horen wij samen wat de Geest ons als kerk duidelijk wil maken? Goed luisteren begint met een gebed om de Geest van God. Dat God zelf in je leven komt en tot je spreekt. Bidden om de heilige Geest. Doe je dat wel eens? Ik wil je echt aanmoedigen dat tot een vast onderdeel van je bidden te maken, zeker als je gaat bijbellezen of als je naar de kerk gaat. Want wij mensen hebben nogal wat verschillende oorproblemen. Als God spreekt zijn wij opeens hardhorend, Oost-Indisch doof, het gaat het ene oor in en het andere uit, we luisteren selectief en horen dan alleen wat ons uitkomt. Je zit niet te wachten op wat je eigendunk aantast, je in beweging wil zetten, gehoorzaamheid of verandering vraagt. Ben je vertrouwd met het gebed om de heilige Geest? Hoe kom jij van horen naar luisteren mbt. Gods spreken? Weet je een voorbeeld voor jezelf van dat je wel weet dat God iets tegen je te zeggen heeft, maar dat je het eigenlijk niet wilt horen? Een oor dat wel hoort maar niet luistert. Soms best makkelijk hoor. Maar je betaalt er wel een prijs voor. Je mist enorm veel. Opb 1: Het geluid van geweldige watermassa’s: de klank van Christus’ werk in bijbel en geschiedenis. Het pijnlijke, maar verrukkelijke levensveranderende werk van de Geest in je leven. Veel mensen, ook veel christenen leven alleen met hun eigen deuntje. Ze lijken op mensen die naar een concert gaan, maar hun koptelefoon op en hun mp3 speler keihard aan laten. Kerk zijn, christen zijn, betekent echt luisteren. Heilige Geest van God, kom in ons midden, help ons te horen wat U tegen de gemeente zegt! 4. Bemoediging In elke brief zegt Jezus: Ik weet … . (bv. 2:19). Jezus kent elke gemeente door en door en benoemt wat goed is en wat niet goed. Hij zet zijn alwetendheid in ten dienste van zijn kerk. Dat vind ik één van de heerlijke dingen van God, dat er tenminste één is die mij echt kent, één waarbij het geen enkele zin heeft de schone schijn op te houden. En Jezus begint met te erkennen wat goed is (behalve dan bij Sardes en Laodicea – daar is de situatie zo zorgelijk dat Hij meteen met de kritiek begint). Eerst de erkenning – eerst de bemoediging. Een heel andere Jezus dan veel mensen Hem zien of ervaren – de Jezus die altijd met het opgeheven vingertje klaar zou staan. Bij wie je nooit goed genoeg bent. Eerst bemoediging. Bemoediging doet goed toch!? Wanneer heb jij voor het laatst iemand een welgemeend compliment gegeven? Wat is het sterke punt van elk van de aanwezigen bij deze bijbelstudie?
4
Volharding en waakzaamheid – Efeze Moed om te lijden – Smyrna Dapper getuigenis – Pergamum Groei in discipelschap – Tyatira Heldhaftige standvastigheid – Filadelfia
Kijk eens goed naar deze lijst. Hij laat zien wat Jezus belangrijk vindt. De lijst laat zien wat dus echt belangrijk is. ’t Is een heel andere lijst dan waarmee je in deze wereld scoort. En gelukkig maar. Want de meesten van ons komen niet zo ver als het gaat om geld, schoonheid of beroemdheid. En we zijn ook maar een gewone kerk. Maar God maakt gewone kerken en gewone kerkmensen bijzonder. Stille, onopvallende, maar dapper gelovige levens tonen wat Jezus echt belangrijk vindt. En Hij ziet het. Weet het. 5. Correctie Bij mijn preken over Openbaring heb ik veel aan het boek Laatste Woorden van Eugene Peterson. Uit dat boek het volgende citaat: (hou je vast …..) “De kerk trekt mensen aan die graag binnen de sfeer van het heilige leven maar er weinig voor voelen zelf heilig te zijn. Ze vinden het heerlijk om in allerlei commissies te zitten en ze vinden zekerheid in hun leven volgens de geruststellende voorvaderlijke tradities. Ze komen ’s zondags trouw ter kerke en voelen zich gesterkt door de preken met morele aanwijzingen van hun leiders, waaruit ze alleen horen wat zij ook altijd al gedacht hadden. Maar ze hunkeren niet naar heiligheid, vreugde of liefde. Ze zijn zeer braaf en ontzettend saai. Ze zoeken de kerk als een heiligdom waarbinnen ze in vrome vadsigheid kunnen leven. Daarom moet de kerk voortdurend weer hervormd worden.” De kerk niet als plek om God te dienen, maar de kerk om er zelf wat aan te hebben. Ook dat is oermenselijk: God voor je eigen karretje spannen. Niet bij God in dienst gaan, maar God in dienst nemen. Reageer maar ……..! En dus moet de kerk steeds weer terugbuigen naar Gods bedoeling met de kerk. En dus krijgen bijna alle kerken ook een flinke portie kritiek aan te horen. Behalve Filadelfia en Sardes.
Eerste liefde opgeven – Efeze Onverschillig tegenover dwaalleer – Pergamum Immoreel gedrag dulden – Tyatira Onverschillig en lusteloos – Sardes Meer van geld dan van God houden – Laodicea Welke kritiek zou jij je eigen gemeente geven? Wat heb je al gedaan om zelf en als gemeente daarmee aan de slag te gaan?
Maar Jezus laat het niet bij kritiek. Hij wijst ook de weg. Hij wil correctie, dat een fout rechtgezet wordt. En dus geeft Hij naast kritiek ook toerusting: Tot liefde - Efeze 5
Tot lijden - Smyrna Tot getuigen - Pergamum Tot heiligheid - Tyatira Tot opwekking - Sardes Tot trouw - Filadelfia Tot rijk zijn in God - Laodicea
Jezus geeft toerusting om met de kritiek aan de slag te gaan. Daarbij geeft Hij nog een extra aansporing: 2:25. (ook: 3:3, 11). Houdt vast wat je hebt! Wat je al hebt. Een wijze raad. Want mensen willen vaak best aan de slag. Geef me maar iets te doen, iets om voor te gaan. Maar voor je het weet wordt dat project een doel op zich. Vergeet je om Wie het gaat. Jezus. Want die heb je al. En Hij heeft jou al. Ook wij gaan als gemeente aan de slag. Natuurlijk. De kerk moet steeds weer ge-re-formeerd, bijgestuurd worden. Misschien is er een beleidsplan. Misschien gaan we aan de slag met de leerdienst, een muziekgroep, kleine kringen, wijkteams, toerusting, onderling pastoraat, vriendendiensten en zo is er nog wel meer te bedenken. Maar geen projectjes in de kerk aub. Niet doen alsof we nog maar een halve kerk zijn. Houd vast wat je hebt. Klamp je vast aan Jezus Christus. 6. Motivatie Zeven brieven. En je proeft meteen: Zeven keer spannend. Kerk zijn gaat niet vanzelf, dat kost strijd. Geestelijke strijd. Praktische strijd. Jezus zinspeelt erop door zijn belofte aan elke gemeente: Wie overwint …. Ja, maar wie overwint heeft eerst moeten strijden. Wie overwint … Jezus gaat ervan uit dat er overwinning mogelijk is. De kerk is geen hopeloze zaak. Nogal logisch. Hij draagt de kerken in zijn hand. Hij stuurt zijn Geest om het onmogelijke mogelijk te maken. Strijden. Tegen verkoeling van de eerste liefde. Tegen een levensstijl van twee walletjes eten. Tegen de neiging voor lijden op de vlucht te slaan. Tegen de neiging om bijbelse kritiek voor je te houden om de lieve vrede. Tegen de neiging het allemaal wel best te vinden. En Jezus geeft een motivatie mee voor de strijd. Een belofte. Belofte van eeuwig leven. Elke gemeente krijgt dezelfde belofte, maar elke gemeente krijgt die belofte in een ander beeld:
Eten van de boom van het leven De lauwerkrans van het leven krijgen Een witte steen met een nieuwe naam krijgen De morgenster krijgen Witte kleren krijgen Een zuil in de tempel worden Eten en heersen met Christus
Waarom zou je eigenlijk je best doen voor je geloof of voor de kerk? Jezus weet het wel: Hij wil jou voor eeuwig naast zich hebben. Samen met jou genieten van een wereld die beter is dan je je nu kunt voorstellen. Hij motiveert je voor de strijd. Niets van wat je doet in geloof is korte termijnwerk. Alles heeft eeuwige waarde. Welk beeld mbt. het eeuwige leven spreekt jou het meest aan? Op welke manier is het eeuwige leven voor jou een motivatie om christen te zijn? 6
7. Nuchterheid Zeven brieven. Zeven heel verschillende gemeentes. Wat een verscheidenheid! Het gaat van super (Filadelfia), naar op sterven na dood (Sardes). Maar ze worden allemaal aangesproken. Jezus verbindt zijn naam aan elk van de 7 kerken. Zeven kerken. En wat een hoop narigheid. Dat mag je nuchter maken als het gaat om wat je verwacht van de kerk. Wees maar nuchter, er zal altijd wel iets zijn om over te klagen, waar je het niet mee eens bent, waar je je aan ergert, waartegen je in het verweer moet komen. De kerk is: geen showroom, maar een garage geen modellenwedstrijd, maar een ziekenhuis geen nieuwbouwwijk, maar een rijtje kraakpanden geen opkamer, maar een woonkamer Het is er een rommeltje, maar dat heb je met plaatsen waar geleefd wordt. Als de bewoners van die woonkamer zondaren zijn, dan kun je modder op de vloer, vingers op het behang en eenzame sokken onder de bank verwachten. En zolang het Jezus’ werk is zondaren tot bekering te roepen valt er ook niets anders te verwachten. Als je lijdt onder voortdurend ongenoegen over de kerk, dan wordt dat voor een groot deel veroorzaakt door een onvoldoende inzicht in de zonde. De meeste boosheid op de kerk en de meeste teleurstelling ontstaat doordat mensen beschaamd zijn in hun verwachtingen. We verwachten een gedisciplineerd leger van moedige, heilige mannen en vrouwen, en we krijgen te maken met mensen die zich vooral druk maken over hun hypotheek, gewicht of vakantie. We verwachten dat er liefde gedeeld wordt, maar in plaats daarvan gaan er roddels rond. We verwachten mensen die doorkneed zijn in de Schriften, maar we krijgen mensen die alleen de sportpagina van hun krant lezen. Herkenbaar …..?? Waarin merk je de kloof tussen nuchterheid en idealisme het meest, in je eigen geloofsleven en in je gemeente? Je mag je inzetten om de kerk te veranderen ten goede. Graag zelfs. Jezus deed dat ook. Maar begin met je eigen verwachtingen te bevragen. Wees maar nuchter. De kerk wordt niet door ons georganiseerd, maar door God aan ons zondaren gegeven.
Reacties of vragen welkom op
[email protected]
7
