ICONEN & SYMBOLEN 10 & 11 september 2016 www.openmonumentendagrotterdam.nl
i
--------------------------
R
ZA ZO
Lezingen
ZA ZO
R
Centraal Informatiepunt i
Open Monumentendag Rotterdam
-------------------------1 100 jaar Vreewijk Groenezoom 275 Architecten: o.a. Berlage, Granpré Molière 1916 Tijd: 9.30 – 17.00 uur TuindorpVreewijk neemt een bijzondere plaats in binnen de geschiedenis van de Nederlandse stedenbouw en volkshuisvesting. Rotterdamse notabelen, onder leiding van bankier K.P. van der Mandele brachten op deze plek een radicale verandering in de volkshuisvesting tot stand. Zij hadden de moed en de visie om, als vorm van stadsuitbreiding, in 1916 een tuindorp te bouwen op een schaal die niet eerder was vertoond en ook nooit is overtroffen. Het kreeg bovendien alom erkenning vanwege zijn grote esthetische kwaliteit. Bekende architecten en stedenbouwers, waaronder H.P. Berlage, M.J. Granpré Molière en P.Verhagen & Kok, en later ook De Roos & Overeijnder, wisten een unieke sfeer te creëren door de architectuur, de structuur met zijn singels, het bijzondere stratenplan en de groenaanplant. TuindorpVreewijk werd een wijk die zijn naam eer aan doet, een naam waarin de oprichters midden in de EersteWereldoorlog hun diepgevoelde wens naar vrede tot uitdrukking wilden brengen. In 2012 werdTuindorpVreewijk door het Rijk aangemerkt als beschermd stadsgezicht, in 2014 gevolgd door de aanwijzing tot monument van de bijna 300 woningen. Centraal informatiepunt BioscoopVreewijk, Groenezoom 275 Informatie en start rondleidingen, lezingen en film. De verschillende onderdelen vinden verspreid door Vreewijk plaats. De rondleidingen en lezingen kosten elk € 2,50,contant te voldoen bij aanmelding in het informatiepunt. Reserveren gewenst
Film
ZA ZO
Ontwerpproblematiek bij renovatie Joris Molenaar, architect, supervisor architectuur en cultuurhistorieTuindorpVreewijk Tijd: zondag 11.00 en 13.00 uur Duur: 1 uur De Tuindorp-paradox Door:Teun van den Ende, adviseur vanWerkplaats Erfgoed Tijd: zaterdag 10.30 en zondag 14.30 uur Duur: 1 uur Tuinkeuring in Tuindorp Vreewijk Door: Gerrie Andela, architectuurhistorica Tijd: zaterdag 12.00 uur Duur: 1 uur
Rondleidingen
ZA ZO
R
Langs de Rijkdom van Tuindorp Vreewijk Door: RemkoToonen, bouwkundige van De Nijl Architecten Tijd: zaterdag 10.30 en 13.00 uur Duur: 1 uur Omgang met het historisch erfgoed van Tuindorp Vreewijk’ Door: Mario van Megen, architect en architectuurgids Tijd: zaterdag 11.00, 14.30, zondag 12.00 en 14.30 uur Duur: 1,5 uur Ontdek het groen van Tuindorp Vreewijk Door: Anneke Nauta, landschapsarchitecte, supervisor buitenruimteTuindorpVreewijk Tijd: zaterdag 10.00 en 12.30 uur Duur: 1,5 uur Het Zuiderziekenhuis Door: Martijn Bok, Stichting BOEi Tijd: zaterdag 11.30 uur Duur: 1 uur
R
BioscoopVreewijk bevindt zich in het hart van de wijk en schetst met uniek filmmateriaal een beeld van TuindorpVreewijk in de afgelopen eeuw. Bijzondere filmopnamen uit diverse Rotterdamse en nationale archieven en historisch 8 mm materiaal van bewoners worden vertoond in een doorlopende voorstelling.
Kijk voor de openstellingen van monumenten in het beschermd stadsgezicht Tuindorp Vreewijk op de kaart aan de andere zijde.
Van Nellefabriek is onderdeel van WERELD ERFGOED WEEKEND
De Brink
Het Zuiderziekenhuis
De Kiefhoek
-------------------------ZA
R
i
2 De Kuip Van Zandvlietplein 1 Architect: Leendert van derVlugt 1937 De Kuip, zoals Stadion Feijenoord in de volksmond wordt genoemd, is sinds 1937 één van de iconen die Rotterdam rijk is. Naast indrukwekkend staalwerk en iconische lichtmasten zijn het ook de sfeer, de emotie en de geschiedenis die De Kuip zo bijzonder maken. Talrijke roemruchte voetbalwedstrijden en legendarische popconcerten hebben er plaatsgevonden. Na de grote renovatie in 1994 is De Kuip één van de grootste evenementenlocaties in de regio.Tijdens de rondleidingen van de Open Monumentendag wordt een exclusief kijkje achter de schermen van dit Rotterdamse icoon geboden. Een bezoek aan Brasserie De Kuip op de eerste etage van het Maasgebouw behoort ook tot de mogelijkheden. Rondleidingen Alleen via de website te reserveren. Vertrektijden 10.30, 12.00, 13.30 en 15.00 uur Per vertrektijd start er ook een tour gericht op kinderen. Duur: maximaal 1 uur Verzamelen bij de fanshopTopsportcentrum, tegenover Maasgebouw. Prijs: €7,50,- euro per persoon.
-------------------------ZA ZO
R
i
3 De woningbouwcomplexen De Kiefhoek, Stuhlemeijer en De Kossel Kiefhoek 1928-1930, Architect: J.J.P. Oud Stuhlemeijer 1921-1923, Architect: J.M. van Hardenveld De Kossel 1921-1929, Architect: J. Hulsbosch Hendrik Idoplein 2 De Kiefhoek ligt in de wijk Bloemhof in Rotterdam-Zuid. In opdracht van het GemeentelijkWoningbedrijf Rotterdam is het complex van 378 arbeiderswoningen in 1925 ontworpen. Bijzonder aan de bouwwijze is het gebruik van beton, waarbij tunnelkistbouw is toegepast. Met de woningbouwcomplexen De Kossel en Stuhlemeijer worden dit de betondorpen genoemd. Een experimentele bouwwijze die na de EersteWereldoorlog werd toegepast omdat werd verondersteld dat een snelle, efficiënte en goedkope bouwwijze was gevonden waarmee de hoge woningnood bestreden kon worden. Rondleiding op de fiets met een gids door De Kiefhoek, de Stuhlemeijer en De Kossel Tijd: Zaterdag en zondag om 11.00, 13.00 en 15.00 uur Duur: maximaal 1 uur Start: Hendrik Idoplein 2
ZA
R
Monumentenlezing
ICONEN & SYMBOLEN door Hugo Bongers Dit jaar vindt de lezing plaats op zaterdagochtend. Vooraf is de officiële opening van de Open Monumentendagen Rotterdam. zaterdag 10 september 11.00 uur Hilton Rotterdam Het programma (los te boeken): 10.30 uur inloop met koffie en thee 11.00 uur opening Open Monumentendag gevolgd door DE MONUMENTENLEZING 13.00 uur rondleiding door Hilton Rotterdam 14.00 uur lezing Waterstad in historisch perspectief doorYouri Zomerdijk (zie activiteiten Water) 15.00 uur rondleiding door Hilton Rotterdam
Hugo Bongers is publicist op het terrein van kunst en cultuur in de naoorlogse periode van Rotterdam. Hij is redacteur en uitgever van het blad Puntkomma, kwartaalblad over Rotterdamse cultuur. In zijn lezing zal hij het thema Symbolen en Iconen uitdiepen.Water staat daarbij symbool voor de stad. De stroom van de rivier als teken van het verglijden van de tijd, zichtbaar gemaakt door de bouw van beeldbepalende gebouwen op beide oevers.Water ook als uitdaging om te beheren, overtollig water af te voeren en om gezondheid te bevorderen, goed drinkwater af te leveren. Iconen werden gebouwd in de buurt van het water.Wat is de betekenis van die gebouwen en waterwerken voor ons, mensen die nu in de stad leven? En hoe geven we nieuwe functies aan oude gebouwen en waterwerken? Een lezing over de belevenis van en gebruik door stadsbewoners van iconische gebouwen en inrichtingen voor waterbeheer die gedurende dit weekend te bezichtigen zijn.
Hilton Rotterdam Architect: Hugh Maaskant 1958-1961 Hilton Rotterdam, gelegen in het centrum van de stad, aan het Hofplein, is door architect Hugh Maaskant ontworpen en in 1963 geopend door Conrad Hilton. Op de begane grond van het hotel vindt men de glasappliqué van kunstenaar Joop van den Broek die het verhaal vertelt van de verwoesting en de wederopbouw van Rotterdam. Op de eerste verdieping vindt men in de zaal Le Jardin aan de Kruiskade een natuurvoorstelling met bomen, ook van de kunstenaar, verwerkt in een glasgevel. In 2013 is het hotel verbouwd. Waar het exterieur volledig ongewijzigd is vanwege de monumentale status, is het interieur volledig gerenoveerd. Het hotel beschikt over 254 moderne en ruime kamers, alle ingericht in huiselijke en authentieke Nederlandse sfeer.
COLOFON Met dank aan alle eigenaren en betrokken organisaties, gidsen en vrijwilligers. Samenstelling en organisatie: Veronique terWolbeek, Aletta Oterdoom en Floran Jonker
In samenwerking met Stichting Rotterdam is vele Dorpen (SRivD)
Open Monumentendag Rotterdam ICONEN & SYMBOLEN 10 & 11 september 2016
In opdracht van: Stichting Open Monumentendag Rotterdam
Mede mogelijk dankzij:
Aannemingsbedrijf E.J. Bouwmeester B.V. Erasmusstichting Euromast G.Ph.Verhagen-Stichting Greenchoice Hilton Rotterdam Kolpa VVS Beheer B.V. Rotaryclub Rotterdam-Delfshaven Stichting Bevordering vanVolkskracht Stichting Elise Mathilde Fonds StichtingVrienden Monumentaal Erfgoed Rotterdam StichtingWerelderfgoedVan Nelle Fabriek STOER (Stichting Organisatie van Effectenhandelaren te Rotterdam) Suitehotel Pincoffs Van den Herik &Verhulst Van Cappellen Stichting Vermeyden Delicatessen B.V. WitsVastgoedonderhoud Nederland B.V. Woonstad Rotterdam Foto’s met dank aan de deelnemende monumenten Meer informatie: www.openmonumentendagrotterdam.nl www.openmonumentendag.nl www.airfoundation.nl www.roterodamum.nl www.srivd.nl
Volg @OMD010 opTwitter of op Facebook en deel je ervaringen via #OMD16
www.openmonumentendagrotterdam.nl
Vanaf het midden van de 19e eeuw heeft Rotterdam zich in hoog tempo ontwikkeld tot een belangrijke havenstad met grootstedelijk ambities. Op het gebied van architectuur en stedenbouw heeft deze groei zijn sporen nagelaten in de vorm van vele gebouwen en wijken die van iconische betekenis zijn gebleken. Zoals daar zijn HetWitte Huis, deVan Nellefabriek, het Groot Handelsgebouw, het Stadhuis, het Poortgebouw en het Stadion Feijenoord. Internationaal bekende woonwijken zoals de Kiefhoek enTuindorpVreewijk zijn op 10 en 11 september te bezoeken, maar ook de minder bekende woonwijken zoals de Kossel en Stuhlemeijer. Lezingen over Lodewijk Pincoffs’ Poortgebouw en over het ontstaan van TuindorpVreewijk vertellen het verhaal van de stad.
Water als hèt Symbool voor de stad Rotterdam Door alle tijden heen is de aanwezigheid van het water bepalend geweest voor de ontwikkeling van het vissersdorp tot de wereldhavenstad. Niet alleen gebouwen maar ook stedelijke structuren zijn nog te herkennen in de stad. Openstellingen vormen de basis voor dit specifieke themaprogramma: deWatertoren, een voormalig Stoomgemaal met ondergrondse gewelven, Brugwachtershuisjes, de Maastunnel, het SS Rotterdam zijn enkele van de te bezoeken monumenten. Lezingen over de historische waterstad en over het 19e eeuwse Waterproject vertellen het verhaal van de stad. De Klassiekers Naast het themaprogramma worden nog eens een 40 tal bijzondere monumenten voor het publiek opengesteld, de zogenaamde klassiekers. Klassiekers vormen de hechte basis van de Rotterdamse Open Monumentendag. Eigenaren en gebruikers van deze monumenten stellen vol trots hun monument open en heten u van harte welkom. De Open Monumentendag Rotterdam 2016 worden mede mogelijk gemaakt door steun van de Gemeente Rotterdam en vele Rotterdamse Fondsen en Sponsoren. Wij wensen u een plezierige deelname aan de Rotterdamse Open Monumentendag 2016. Het bestuur van de Stichting Open Monumentendag Rotterdam
CENTRALE INFORMATIEPUNTEN In Rotterdam-centrum is het centraal informatiepunt ingericht in het Stadhuis, Coolsingel 40 en in Rotterdam-Zuid inVreewijk aan de Groene Zoom 275. U kunt hier terecht voor meer informatie over de diverse programmaonderdelen, routebeschrijvingen, inschrijven en registreren voor activiteiten en eventuele laatste wijzigingen in het programma.
i
1
Stadhuis Coolsingel 40 za & zo 9:30-17:00 uur
i
2
Bioscoop Vreewijk Groene Zoom 275 za & zo 09.30-17.00 uur
-------------------------i R
informatiepunt reserveren rolstoeltoegankelijk koffie en thee afwijkende tijd
S
SRivD activiteit
ZA
zaterdag
ZO
zondag
Reserveringen Bijna alle monumenten zijn gratis te bezoeken, met uitzondering van de Euromast en De Kuip. Voor een aantal activiteiten en openstellingen dient u te reserveren via www.openmonumentendagrotterdam.nl. Reserveer vroegtijdig, want het aantal plaatsen is beperkt. Neem uw geprinte reserveringsbevestiging mee naar de plek die vermeld staat in de brief. Deelname aan de Open Monumentendag, het betreden van gebouwen, benutten van vervoersmiddelen, deelnemen aan een rondleiding en alle andere activiteiten geschieden geheel op eigen risico. De stichting en al degenen die medewerking verlenen zijn niet aansprakelijk.
i
ZA ZO
R
Centraal Informatiepunt 4 Stadhuis Coolsingel 40 Architect: Henri Evers 1915 Tijd: 9:30 – 17:00 uur Het huidige stadhuis verving het voormalige raadhuis aan de Kaasmarkt dat te klein werd. Burgemeester A.R. Zimmerman had grootse plannen om de Coolsingel om te vormen tot een moderne stadsboulevard als centrum van zijn groeiende handelsstad. De volkswijk van de Zandstraatbuurt moest wijken voor het nieuwe stadhuis. In 1915 werd door koninginWilhelmina de eerste steen gelegd. Op 10 augustus 1920, was het stadhuis voltooid en een week later vond de eerste vergadering plaats van burgemeester en wethouders (B&W). Op 1 september 1920 opende burgemeester Zimmerman de eerste gemeenteraadsvergadering in de nieuwe Raadzaal met een toespraak. Rondleiding ZA ZO R Tijdens de Open Monumentendag houden de bodes van het stadhuis rondleidingen. Zij laten een aantal indrukwekkende vertrekken zien, zoals: de grote hal, de Burgerzaal, de stadhuistuin, de trouwkamers, galerijen en de in 2016 gerestaureerde Raadzaal. Let op! Rondleidingen vooraf reserveren.Verzamelen bij het informatiepunt in de hal. Deelname is gratis. De rondleidingen duren 45 minuten. Zaterdag Tijd: 09.45, 10.30, 11.15 en 16.00 uur Zondag Tijd: 09.45, 10.30, 11.15, 13.00, 13.45, 14.15, 15.00 en 15.45 uur ‘Terug naar Evers’ ZA R Lezing door architectuurhistoricus Dirk Baalman Sinds 2007 is aan het Rotterdamse Stadhuis gerestaureerd. Daarbij is veel van het oorspronkelijk ontwerp van Henri Evers uit 1914 hersteld. In deze lezing wordt verteld hoe dit gebouw in elkaar zit en hoe het is gerestaureerd. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de decoraties in Raadzaal en in de Burgerzaal. Tijd: 16.00 uur Duur: 45 minuten Gratis Met een speciale fietsroute, gratis af te halen bij het informatiepunt Stadhuis, kunt u de oude Kraaijvangers (o.a. De Doelen, Central Post) zelf bekijken.
-------------------------ZA ZO
R
5 Groot Handelsgebouw Stationsplein 45 Architecten: Hugh Maaskant enWillem vanTijen 1953 14 mei 1940. De binnenstad van Rotterdam wordt gebombardeerd en 388.000 m2 aan bedrijfsruimte gaat verloren. De groothandelaren moeten nieuw onderdak krijgen en dus worden er tijdens deTweedeWereldoorlog al plannen gesmeed voor een bedrijfsverzamelgebouw. Het ontwerp van het Groot Handelsgebouw komt van Hugh Maaskant (1907-1977).Voor Hollandse begrippen is het immens: 220 bij 85 meter met een hoogte van 43 meter. De grootsheid van het Groot Handelsgebouw demonstreert de nieuwe verhoudingen van de stad: zo moet het ‘nieuwe’ Rotterdam eruit zien. Rondleiding ZA ZO R In het gebouw worden de moderne snufjes van het pand besproken. Tijd:Tussen 10:00 en 16:00 uur ieder uur Duur: 1 uur Start: verzamelen in de hal bij de hoofdingang Gratis
-------------------------ZA ZO
R
i
Iconen
--------------------------
-------------------------i
De Stichting Open Monumentendag Rotterdam Viert het Verhaal van de Stad! De editie 2016 van de Rotterdamse Open Monumentendag op 10 en 11 september a.s. verzorgt niet alleen openstellingen van vele Rotterdamse monumenten, maar biedt ook een gevarieerd programma dat aansluit op het landelijke thema: Iconen & Symbolen.
ALGEMENE INFORMATIE In 2016 wordt Open Monumentendag gehouden op zaterdag 10 & zondag 11 september van 10.00 - 17.00 uur. Niet alle monumenten zijn op beide dagen open en soms gelden er andere openingstijden. Alle betalingen contant, behalve bij de Euromast. Kijk op www.openmonumentendagrotterdam.nl voor de meest actuele informatie.
i
Open Monumentendag 2016
6 Euromast Parkhaven 20 Architect: Hugh Maaskant 1960 Volgens de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed is de Euromast een topattractie en een essentieel icoon van de wederopbouwperiode na de oorlog. De Euromast heeft door de hoogte, vorm en ligging een grote cultuurhistorische en stedenbouwkundige waarde. Het is een oriëntatiepunt in het silhouet van Rotterdam. Om die redenen is de Euromast in 2010 aangewezen als rijksmonument. Rondleidingen door één van de gidsen op grote hoogte. Een kopje koffie na afloop in het restaurant kan natuurlijk altijd. Tijd: doorlopend Prijs: € 5,- per persoon Alleen te bezoeken op inschrijving. Reserveren verplicht. Alleen met pin of creditcard te betalen.
--------------------------
-------------------------
ZA ZO
ZA ZO
i
9 Poortgebouw Stieltjesstraat 38 Architect: J.A.C. van deWall in opdracht van de Rotterdamsche Handelsvereeniging (RHV) van Lodewijk Pincoffs 1878
Stadhuis
Hilton
DeVan Nellefabriek werd ontworpen volgens de principes van Het Nieuwe Bouwen. Licht, lucht en ruimte hebben de boventoon in het ontwerp en ook werd er veel aandacht besteed aan de arbeidsomstandigheden. DeVan Nelle Fabriek behoort tot een van de tien UNESCO-Werelderfgoederen die Nederland rijk is. Op 10 en 11 september is het ookWereld Erfgoed Weekend. Daarom er is in deVan Nelle Fabriek van alles te beleven: tussen 10 en 16 uur zijn er rondleidingen door de fabriek die ook heel geschikt zijn voor kinderen, er zijn filmpjes te zien, er wordt koffie gebrand die geproefd kan worden en er zijn modeltreintjes van de SPOOR-vereniging te bekijken. De toegang is gratis, alleen voor een rondleiding wordt een bijdrage gevraagd van € 7,50 p.p. Informatie en aanmelden in de hal van deVan Nelle fabriek.
-------------------------ZA ZO
Poortgebouw
i
Groot Handelsgebouw
8 Het Witte Huis Geldersekade 1 Architect: Willem Molenbroek 1897 Het Witte Huis in Rotterdam is gebouwd in 1897-1898 aan deWijnhaven in opdracht van de Rotterdamse zakenbroers Schuijt. Het gebouw werd ingericht voor de verhuur van afzonderlijke kantoorruimten met gemeenschappelijke voorzieningen. HetWitte Huis wordt met 45 meter hoogte gezien als de eerste wolkenkrabber van Europa. Decennia lang bleef dit Rijksmonument de hoogste in Nederland.
Het Witte Huis
Vrijwilligers van de Stichting Ons Rotterdam stellen bezoekers in staat om het dakplatform van dit icoon tegen betaling van €1 te bezoeken, waar men een prachtig uitzicht heeft over het gebied van de Oude Haven, Haringvliet enz.Verder zullen er rondleidingen door het gebied worden gegeven van ca. 1 uur. Tijd: 11.00, 13.00 en 15.00 uur Kosten € 3,50. Inschrijven kan in de hal van HetWitte Huis. In Café de Koning (in Het Witte Huis) gaan jonge kunstenaars aan de slag met het thema 'Iconen en Symbolen' en is er een expositie, eventueel onder het genot van een drankje.
Euromast
Van Nelle Fabriek
i
7 Van Nelle Fabriek Van Nelleweg 1 Architecten: Brinkman enVan derVlugt 1925
R
Sinds 1982 wordt Het Poortgebouw bewoond door 'Vereniging Het Poortgebouw', een groep enthousiaste en creatieve krakers. Een internationaal gezelschap dat met een ‘doe het zelf’ mentaliteit activiteiten organiseert. Het Poortgebouw kent sinds 1878 een bewogen geschiedenis. De huidige bewoners leiden de bezoekers graag rond. Kantine, lezingen, rondleidingen, expositie, weggeefwinkel, workshops en alles wat u zelf ook nog wilt delen.
Lezing Lodewijk Pincoffs Bram Oosterwijk
ZO
R
Zondag 11 september 15.00 uur Suite Hotel Pincoffs Duur: 45 minuten Gratis Lodewijk Pincoffs (1827-1911) - een Rotterdamse koopman en politicus - nam in 1870 het initiatief voor de aanleg van twee zeehavenbekkens en een entrepotgebouw op het eiland Feijenoord. De NieuweWaterweg was in aanleg en Rotterdam had dringend behoefte aan meer ligplaatsen en opslagruimte. Hij richtte de Rotterdamsche Handelsvereeniging op, die het Feijenoord-project realiseerde; het zou zijn levenswerk worden. Toen na een aantal jaren zijn zaken niet goed gingen, begon hij te frauderen. In 1879 liep hij tegen de lamp en Pincoffs vluchtte met zijn vrouw en drie zoons per schip naar NewYork. Daar is hij opnieuw in zaken gegaan. Pincoffs werd in ons land bij verstek tot acht jaar cel veroordeeld. Pincoffs is wel de grondlegger van de havenontwikkeling op de zuidelijke rivieroever. Ruim honderd jaar na zijn vlucht is hij in Rotterdam min of meer gerehabiliteerd. Dichtbij het Poortgebouw (dat zijn hoofdkantoor zou worden) staat sinds 2008 zijn standbeeld.
WATER, hét symbool van Rotterdam R
rolstoeltoegankelijk Bergse Achterplas
zaterdag
ZO
zondag
25
at Za ag mo len ka de ekad e
W a le nb er ge nw eg
at
de ka
30
29
Crooswijkse
01 02 m CS erda Rott
i
5
19 20
t ns ve ha er Vi ra
e stz We
jk edi
18
at
13 14
15 16
n ve ha er Ve
6
t ven ieha Sch
aan
W4
e ad sk aa M
Er as mu sb rug
42
Maastunnel
MAAS
rk l Pa
05
e ad ak in m l e ilh W Hotel New York
i
S3
07
12
DELFSHAVEN
ims t r aa
t t r aa iths de W 06
11
10
21 Pelg r
8
ak Bla
te Wit
17
22
CENTRUM
09
23 S1
04
in msple Wille
g nwe inne we B Nieu
08
s’Gravendijkwal
ingel Heemraads
Vierambachtstr.
eg rw sse ne e th Ma
03
W2
ingel Cools
24
ade uisk t Kr Wes
el Westersing
dijk kels Beu
i 4
KATENDRECHT
W3
Bo om pj es
Weena
Hofplein
Leuvenhaven
i
7
i
Op zaterdag en zondag zijn er diverse rondleidingen tegen betaling te reserveren.
zo 11 september Tijd: 14:00 – 15:30 uur Lezing van Rik van Daele over de fabels van de ceramische panelen in de La Fontaine Room. Gratis toegankelijk. Aanmelden in de hal van de SS Rotterdam.
No ord mo len str a
Linke r Rott
an la
Be rg we g
Be rg se
No ord sin ge l
Ke
31
e hi Sc
27
ZA ZO
Het stoomschip Rotterdam is het grootste passagiersschip dat ooit in Nederland is gebouwd. Het voer als vlaggenschip van de Holland-Amerika
32
28
Fietstour zonder gids Routekaart af te halen bij de informatiepunten & diverse brugwachtershuisjes, waaronder Achterhavenbrug, om zelfstandig de huisjes te bezoeken.
W3 SS Rotterdam 3de Katendrechtsehoofd 25 Gebouwd door de RDM 1956-1959
Benthuizers traat
26
Fietstour met gids, startpunt Stokvisbrug (brug tussen Oppert en Noord-molenwerf) za 10 september 11.00, 13.00 en 15.00 uur zo 11 september 11.00, 13.00 en 15.00 uur Duur: 1,5 uur Prijs: € 5,Reserveren gewenst
St ra
SRivD activiteit
ZA
-----------R
Watertoren
Ringd ijk
afwijkende tijd S
we g
koffie/thee
Bergsesingel
------------
Lijn van 1959 tot 1997 over de wereldzeeën en maakte meer dan 1.000 reizen. Hoewel het schip geen officieel monument is, heeft het wel een monumentaal karakter. Zowel door de fraai vormgegeven buitenkant, als door het prachtige jaren ’50 interieur met meer dan honderd kunstwerken die een goed beeld geven van de wederopbouwperiode. Achterhavenbrug Ontdek de vele verhalen van La Grande Dame tij'Een landelijke bron voor dens een inspirerende nieuwe leven in lege brug- rondleiding, beleef een unieke ervaring en maak wachtershuisjes: www.brugwachtershuis- nieuwe herinneringen. jes.nl.' heid en verwaarlozing van lege brugwachtershuisjes. Ervaar nieuwe kansen in hergebruikte huisjes met kunst, cultuur, muziek en lekkere hapjes & drankjes.
an Henengouwela
werkplaatsen door een coöperatieve vereniging overgenomen, die er W1 Watertoren werkplaatsen en studio's Watertorenweg 180 in vestigde. In 1986 heeft Architect: C.B. van derTak OpenbareWerken Rotter1871 dam de toren gerenoveerd en het watervat vervanDe watertoren in De Esch gen door kantoorruimtes. is ontworpen door archi- In de toren is nu het café tect C.B. van derTak en restaurant 'DeWaterwerd gebouwd in 1871toren' gevestigd.Toren en 1873.Werkplaatshallen, bijgebouwen zijn in 1981 eveneens door hem onterkend als rijksmonument. worpen, maken deel uit van het complex. Eén van de woningen is Deze watertoren is nu de onder begeleiding te oudste van Nederland. bezichtigen. Reserveren Met een hoogte van 48 niet nodig. meter telde hij zeven waterreservoirs waarvan één met ruim een miljoen ZA ZO R liter inhoud. Hiermee was de toren één van de groot- W2 Brugwachtershuisjes ste watertorens van Ontdekkingstour Nederland. De toren is ontworpen in een eclecti- Rotterdamse brugwachsche mengeling van neo- tershuisjes romaanse, neorenaissan- Door de hele stad zijn ze te vinden, brugwachterscistische en oosterse huisjes. Kleine iconen stijlvormen. Onder het waterreservoir werden de langs het water. Er is een aantal intrigerende huiswoningen gebouwd voor jes in Rotterdam te het personeel van het waterleidingbedrijf dat op bezoeken: ontmoet een brugwachter, bezoek de het terrein werkte. Toen het waterleidingbe- verborgen wereld van techniek in een brugkeldrijf in 1978 vertrok, werder, beleef de eenzaamden de woningen en de ZA
34
i
------------
reserveren
de enka shav Maa
S2 35
01 Central Post Delftseplein 31
ZA
02 Hilton Weena 10
ZA ZO
ZO
ZA ZO
03 Laurenskerk Grotekerkplein 27
04 Citykerk het Steiger 1e Nieuwstraathof 2
ZA
05 Voorm. Bijbank van De Nederlansche Bank Boompjes 250
ZA ZO
06 De Waalse Hervormde Kerk Schiedamsevest 190
S4
33 ZA ZO
07 Scots International Church SchiedamseVest 121
an
Kralingse Plas
36
Ou de dij
k
Oos tzee dijk Maa sbo ulev ard
Hof laan
38
W4
s’ Gra venw eg
39
40
ill W g ru sb em
41
e
W1 i
eg terw kwa Drin
9
09 Arminius Museumpark 3
ZA
ZA ZO
10 Chabot museum Museumpark 11
ZA
11 Gemaal Westersingel Westersingel 314
ZA
12 Atoomschuilkelder Westzeedijk, nabij 233
DE KLASSIEKERS 37
esingel
ZA ZO
08 Paradijskerk Nieuwe Binnenweg 25
Plas zoom
la of kh er
Rotterdam heeft veel geschiedenis. Door zijn aard wordt die maar beperkt zichtbaar. De stad telt toch nog circa 700 Rijksmonumenten, circa 400 gemeentelijke monumenten en acht beschermde stadsgezichten. Samen vertellen de monumenten het indrukwekkende verhaal van hoe de zeventiende-eeuwse koopmansstad kon uitgroeien tot een wereldhavenstad en hoe Rotterdam herrees na het verwoestende bombardement van 14 mei 1940. Op zaterdag 10 en zondag 11 september openen ruim 40 monumenten verspreid over de hele stad, hun deuren. Er is dit jaar weer een aantal monumenten die voor de eerste keer meedoen aan Open Monumentendag Rotterdam, zoals Boompjes 250, het vroegere kantoor van De Nederlandsche Bank, Central Post , Voormalig Hervormd Burgerweeshuis en De Hofbogen. Voor alle gebouwen geldt dat zij hun eigen historische verhaal vertellen over het thema 'Iconen & Symbolen'. Ze zijn het waard om te ontdekken. In veel monumenten worden speciale activiteiten georganiseerd.
ZA ZO
13 Zweedse Kerk Parklaan 5
ZA
ZA ZO
ZA ZO
14 Belasting en Douanemuseum Parklaan 14 - 16
15 Voormalige directiewoning scheepvaartbedrijf Hudig & Pieters Westerkade 27
ZA
17 Noorse kerk Westzeedijk 300
18 Puntegale gebouw Puntegaalstraat 136/140
Zie: www.openmonumentendagrotterdam.nl
ZA ZO
19 H.H. Laurentius en Elisabeth kathedraal Mathenesserlaan 305
ZA ZO
16 Voormalige kapiteinswoning Hudig & Pieters Westerkade 29a en c
ZA ZO
20 Vermeyden Delicatessen Nieuwe Binnenweg 335
La an op Zu id
ZA ZO
21 Windkorenmolen De Distilleerketel Voorhaven 210
ZA ZO
22 Voormalig hervormd burgerweeshuis Voorhaven 57
ZA ZO
23 Pelgrimvaderskerk Aelbrechtskolk 20
ZA
24 Rijksmonument Justus van Effen Justus van Effenstraat
Rondleiding door UrbanGuides Tijd: 11:30, 13:30 en 15:30 u Duur: 1,5 uur Prijs: €5,00
-----------ZA
W5Voormalig Stoomgemaal Oostplein Admiraliteitskade 96 Architect A.Nolen Rijksmonument, 1898 Het gemaal lijkt op een kasteel door de vier torentjes/schoorstenen en heeft onder meer door de dakspanten een heel bijzondere sfeer. Er is nu een 'anders dan andere' meubelzaak in gevestigd waardoor de originele wandtegels uit 1898 en diverse andere originele details nog publiek toegankelijk zijn. Maar het meest bijzonder zijn de ondergrondse gewelven uit 1742 die voor waterberging hebben gediend.
43
ZA ZO
R
Vaartocht met de voorm. veerboot 'Heen en Weer III' Tijd: 10:00 uur, 13:00 uur, 15.00 uur Duur: 1 uur Prijs: €5,00 Start: Opstapplaats Veerhaven Voormalig voet/fietsveer "Heen enWeer III" met routeVeerkadeWilhelminakade- Katendrecht voer van 1901 tot 1968.Tot 1948 met open dek en onder stoom, daarna verdieseld met een tweecilinder 'Industrie' type 2VD6. Een motor die het schip nog steeds voortstuwt nu het als de 'MS Fram' vaart voor de Barendrechtse waterscoutinggroep 'Fridtjof-Nansen gr12'. Het schip is erkend als historisch varend erfgoed en is sinds 1949 uiterlijk weinig veranderd. Met name voor Rotterdam een historisch belangrijk schip uit de tijd dat er minder oeververbindingen waren dan nu. De opstapplaats aan de Veerkade is de originele oude voet/fietsveeropstapplaats die al sinds de Middeleeuwen in gebruik is. ZA
R
Lezing ‘Waterstad in historisch perspectief’ doorYouri Zomerdijk Tijd: 14:00 uur Duur 45 minuten Locatie: Hilton
voorm. Oostelijk Stoomgemaal
Aan de hand van kaarten en foto’s wordt de ontwikkeling van deWaterstad getoond. Er wordt vooral ingezoomd op de periode van deWederopbouw toen
deWaterstad een belangrijke rol werd toegekend als binnenvaart- en handelscentrum. ZA
R
Lezing ‘het Waterproject’ door Fransje Hooijmeijer Tijd: 15.00 uur Locatie: Citykerk het Steiger Duur: 1 uur HetWaterproject beoogde de verbetering van de uit oogpunt van gezondheid problematische stedelijke waterhuishouding en de regulering van de stadsuitbreiding. Het wordt gevormd door de huidige Westersingel, Spoorsingel, Noordsingel, Crooswijksesingel en Boezemsingel. Dit singeltracé is ontworpen (1854) door stadsarchitect W.N. Rose en J.A. Scholten, fabriek-landmeter van Schieland, en aangelegd van 1858 tot 1866 als een soort jaarring rond de oude stadsdriehoek. Het betekende de eerste belangrijke negentiendeeeuwse schaalsprong voor Rotterdam. De landschapsarchitecten vader en zoon J.D. en L.P. Zocher ontwierpen de singels in landschapsstijl. Hierdoor kreeg hetWaterproject de allure van een belangrijke stadsverfraaiingsoperatie. In 2014 werd het beschermd stadsgezicht vanwege het bijzondere integrale karakter van het project en het feit dat het negentiende-eeuwse Rotterdam hiermee nu nog te ervaren is.
W ol ph a
i informatiepunten 7
er ts bo ch t
iconen
W4 watermonumenten 32
klassiekers
Openstellingen van monumenten in het beschermd stadsgezicht TUINDORP VREEWIJK Aan de hand van een plattegrond vanTuindorp Vreewijk (te verkrijgen bij het informatiepunt), waarop het beschermd stadsgezicht en de daarbinnen gelegen monumenten zijn aangegeven, kunt u zelf een wandeling samenstellen. De volgende monumenten zijn geopend: Het Witte Paard (za en zo vanaf 12.00 uur), Reigerpad enWeimansweg renovatiewoning (za), Museumwoning (za en zo), oorspronkelijk noodgebouwVredeskerk met expositie (za),Vredeskerk (za),
De Vredeskerk
Bezoek ook de EducatieveTuin De Enk (za), de LeeszaalVreewijk (za) en de Brink (openbaar), met de weer in ere herstelde drinkfontein, dat op 8 juni j.l. werd onthuld. 1 - Het Witte Paard (restaurant, terras) Groenezoom 245 - za en zo open, vanaf 12.00 2 - De Brink met drinkfontein (openbaar) 3 - De Museumwoning Lede 40 - za en zo open 4 - Het Lucy Havelaarhuis Lede 37 - za open (alleen bij rondleidingen) 5 - De educatieve tuin De Enk Enk 182 - za open 6 - De Vredeskerk; houten noodkerk (ProtestantsChristelijk) Lede 117 - za open, expositie 7 - De Vredeskerk (Servisch Orthodox) Lede 121 - za open 8 - Het Zuiderziekenhuis Groene Hilledijk - za open (alleen o.b.v. een rondleiding) 9 - Jagershuis Weimansweg 70-72 10 - Reigerpad
Het Witte Paard
9
Ra
Strevelsweg
4 10
3 illed ijk
De in februari 2017 vijfenzeventig jaar oude Maastunnel is de oudste verkeerstunnel van ons land. De tunnel, die in de TweedeWereldoorlog in gebruik werd genomen, wordt nog dagelijks gebruikt door tienduizenden automobilisten en fietsers als verbinding tussen de twee stadsdelen aan de rivier. 'Overmaas' en 'de andere oever'. De Maastunnel staat bekend om haar bijzondere vormgeving, een uniek ontwerp vanVan Bruggen enVan der Steur.
Deze rondleiding laat de deelnemer niet alleen de schoonheid van de tunnel ontdekken maar ook de verborgen ruimtes in en onder de ventilatiegebouwen. Aan de zuidoever is een expositieruimte ingericht met foto’s en korte filmpjes over het verleden, het heden en de komende renovatie en restauratie van de Maastunnel vanaf de zomer van 2017.
k ledij
Activiteiten Water
ne H
W4 Maastunnel Architecten: J.P. van Bruggen en Ad van der Steur 1942
Start: bij entreehal voetgangers- & fietserstunnel noordzijde (Parkkade)
8
2 7
de
6
Le
Dr
ee f
i enezoom
Groe
ZA ZO
i
-----------R
e Hil Bred
1
Gro
Enk
5
ICONEN op de kaart
i
2
i
3
i i i
Led e
VREEWIJK
i 1 ezoom i
en Gro
STICHTING ROTTERDAM IS VELE DORPEN (SRivD) SRivD biedt bezoekers en bewoners van Rotterdam, naast speciale activiteiten op de Open Monumentendag Rotterdam, het hele jaar door de zogenaamde Cultureel Erfgoed Routes. De wandelroutes geven iedereen de mogelijkheid zelf een gebied in de stad uit te kiezen en daar de monumenten en bezienswaardigheden te bekijken en een stukje van de historie te proeven. U kunt de routes vinden op de website www.srivd.nl.
i i i i i i
Strevelsweg
I41 100 jaar Vreewijk I82 De Kuip I93 De woningbouwcomplexen De Kiefhoek, Stuhlemeijer en De Kossel I14 Stadhuis I25 Groot Handelsgebouw I36 Euromast I57 Van Nellefabriek I68 Het Witte Huis I69 Poortgebouw
S3
ZA
Oudheidkamer Pernis Pastoriedijk 399-401 Pernis Tijd: 14.00 – 17.00 uur
Sinds 2011 vindt de jaarlijkse SRivD Dorpendag plaats tijdens de Open Monumentendag Rotterdam. In een aantal voormalige dorpen en gebieden vindt op zaterdag 10 september en zondag 11 september 2016 een bijzondere activiteit plaats. S1
S4
ZA
Dwalen langs de monumenten en het water van historisch Delfshaven. Tijd: 10:00 – 17:00 uur Galerie Delfshaven,Voorstraat 5
HVPA werpt nieuw licht op winkelcentra in de Alexanderpolder Tijd: 12.00 – 14.30 uur Entree Alexandrium I Alexanderplein
De fototentoonstelling over historisch Delfshaven en het leven rondom De Kolk is te bezoeken in Galerie Delfshaven. Een stadswandeling maken onder leiding van stadsambassadeurs of varen vanaf metrostation Coolhaven naar historisch Delfshaven aan de hand van een vertelling van de historie. In de etalages van winkels is er aandacht voor Iconen en Symbolen'. www.beleefhistorischdelfshaven.nl Aanmelden voor de stadswandeling via
[email protected]
De HistorischeVereniging Prins Alexander biedt op zaterdag 10 september een fietstocht langs een aantal winkelcentra in het gebied van de Prins Alexanderpolder. Zijn warenhuizen en winkelcentra immers niet de iconen en symbolen van de moderne consumptiemaatschappij? De verschillende wijken in de Prins Alexanderpolder gelden als stijlvoorbeelden van ideeën over woningbouw in de afgelopen vijftig jaar. Op dezelfde manier vormen de winkelcentra in het gebied een staalkaart van ideeën over winkelen, consumptiecultuur, klanten en consumenten. Tijdens de fietstocht worden de winkelcentra in hun context geplaatst en komen fascinerende historische details aan het licht. De fietstocht – onder voorbehoud van goed weer - begint op het Alexanderplein nabij de entree van Alexandrium I om 12.00 en is gratis voor de deelnemers. Meer informatie en aanmeldingen: www.hvpa.nl,
[email protected]
S2 Iconen in Ommoord? Wel een Parel! De voormalige boerderij Keizershof (1874-1991) was de eerste hoeve aan de Ommoordseweg 403, ook wel ‘de Parel van de Prins Alexanderpolder’ genoemd. Precies 25 jaar geleden werd Keizershof gesloopt. De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) heeft onlangs Ommoord geselecteerd als cultuurhistorisch wederopbouwgebied van nationaal belang.
ZA
ZA
ZA ZO
27 Michael kerk Lumeystraat 33
28 Prinsekerk Schepenstraat 69
Dus zonder boerderij toch een icoon! Meer informatie over de monumentendag in Ommoord: www.ommoordsepolder.nl
Pernis is een "iconisch dorp" midden tussen industrieterreinen en havens. De Oudheidkamer Pernis is op zaterdag 10 september open van 14.00 tot 17.00 uur. De tentoonstelling ‘Een daagje uit’ is te bezoeken. In de bijbehorende Museumwoning de deelexpositie ‘Af en toe gaan pa en moe’ met leuke uitbeeldingen en foto's van zo'n dagje uit.Tevens is een historische wandeling door Pernis verkrijgbaar.Toegang gratis.
ZA ZO
ZA ZO
25 26 Museum Oud Molen De Speelman Overschie Overschiese Kleiweg 775 Overschiese Kerksingel 1
ZA
29 Hofbogen Katshoek 31
ZA
ZA ZO
34 Kerkhof met baarhuisje Ringdijk 43
ZA ZO
37 38 Mausoleum Oud Hoeve Nooitgedacht Kralingen 's Gravenweg 190 Laan van Oud Kralingen 1
‘Ooms behoudt karakter Noordereiland’
31 Museumwoningen Noord Jacob Catsstraat 23
ZA
33 Begraafplaats Crooswijk Kerkhoflaan 1-5
41 Ooms Makelaars Maaskade 113
ZA
30 Koopmanshuis Rechter Rottekade 407
ZA
ZA ZO
42 Verhalenhuis Belvédère Rechthuislaan 1
ZO
ZA
ZA
35 Hillegondakerk Kerkdreef 2
36 Snuif en Specerijen Molens De Ster en ` De Lelie Plaszoom 324 en 356
ZA
39 Sint Lambertuskerk Oostzeedijk Beneden 1-3
ZA ZO
ZA ZO
32 Bergsingelkerk Bergsingel 152
43 Stichting Historisch Charlois Wolphaertsbocht 105
ZA ZO
40 Podium O 950 Oostmaaslaan 950
