Open Monumentendag Doetinchem
Zaterdag 13 en zondag 14 september 2014
1
Dit boekje is mede mogelijk gemaakt dankzij de welwillende medewerking van de organiserende deelnemers evenals van de Gemeente Doetinchem, het Graafschap College, de Historische Vereniging Deutekom, de Oudheidkundige Vereniging Wehl en de Rabobank Graafschap-Midden. Omslagfoto: Rijksmonumenten.nl
Ter inleiding 2014 is uitgeroepen tot het Jaar van Mobiliteit en Mobiel erfgoed: 175 jaar geleden reed de eerste trein, 25 jaar later volgde de eerste tram en 100 jaar geleden vloog de eerste commerciële passagiersvlucht. Open Monumentendag 2014 sluit hierbij aan met het thema ‘Op reis’. Het thema ‘Op reis’ brengt verschillende vormen van reizen voor het voetlicht: over de weg, per spoor, via de lucht en over het water. Maar dat is niet het enige: ‘Op reis’ gaat ook over de ontwikkelingen die met reizen, transport en vervoer gepaard gaan. Reizen inspireert, leidt tot verhalen: dat doet het nu met onze sterk toegenomen aantallen vervoersbewegingen voor woonwerkverkeer, in onze vrije tijd en met onze vele vakantiereizen naar verre en minder verre landen achter de horizon. Maar dat deed het ook in het verleden. Reizen verbreedt de horizon van mensen, heeft invloed op de inrichting van land en steden en onze manier van leven. ‘Op reis’ is een prachtig thema, dat ook goed past bij Doetinchem met zijn rijke verleden op het gebied van openbaar vervoer. In Doetinchem stond het kantoor van de Gelderse Tramwegen die tot het midden van de 20ste eeuw een aantal tramlijnen exploiteerde waarmee de Achterhoek ontsloten werd. Niet voor niets heeft Doetinchem een Openbaar Ver-
voer Museum met een rijke collectie op het gebied van openbaar vervoer. Ook het huidige gemeentebestuur heeft veel aandacht voor bereikbaarheid en mobiliteit: medio 2015 is de oostelijke randweg gereed en er bestaat een sterke wens tot het verdubbelen van de spoorverbinding tussen Doetinchem en Wehl. Het programma voor Open Monumentendag 2014 biedt Loes van der Meijs u wederom veel gelegenheid om wethouder cultuurhistorie verschillende monumenten te bezichtigen: zoals de silo langs het spoor in Wehl en de stoomtimmerfabriek aan de Stationsstraat. Verder kunt u onder andere een kijkje nemen in kasteel De Kelder, het Stadsmuseum en de Catharinakerk. Vergeet u vooral niet de parkeergarage onder Amphion te bezoeken. Hier staat de zakheilige, een uniek kunstwerk, gebaseerd op het aldaar bij opgravingen gevonden beeldje van Franciscus van Assisi. Dit beeldje werd in vroeger tijden door reizigers meegedragen als afweer tegen ziekte en gevaren.
3
Maar ook moderne monumenten zoals de Gruitpoort, het Metzocollege en het gebouw van het Waterschap worden op zaterdag opengesteld. Er rijdt een nostalgische bus, die u op 13 september gratis langs verschillende monumenten voert. Op zondag 14 september kunt u Open Monumentendag afsluiten door een ritje te maken in de Blauwe Engel, een Nederlandse dieselelektrische trein uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. In dit boekje vindt u de mogelijkheden om te genieten van alles wat onze gemeente u dit weekend te bieden heeft. Ik wens u allen heel veel plezier en een prachtig weekend. Loes van der Meijs wethouder cultuurhistorie
4
Inhoudsopgave Officiële opening op donderdag 11 september 2014
pagina 6
Programmaoverzicht
pagina 7
Bustour: route, halteplaatsen, vertrektijden
pagina 8
Programmaoverzicht zaterdag 13 september
pagina 10
Programmaoverzicht zaterdag 13 en zondag 14 september 2014
pagina 18
middenpagina’s: plattegronden Doetinchem en Wehl met nummering objecten
pagina 14 en 15
Ter gelegenheid van Open Monumentendag 2014 is er een fietsroute uitgestippeld langs diverse bezienswaardigheden. Een gedrukt exemplaar kunt u gratis verkrijgen bij het Stadsmuseum, het Openbaar Vervoer Museum, ’t Brewinc en de Gruitpoort. U kunt de fietsroute ook downloaden van internet: www.gruitpoort.nl/monumentendag
5
Donderdag 11 september 2014 Zalencentrum De Kruisberg, Kruisbergseweg 172, 7009 BT Doetinchem 20.00 uur
Opening van de bijeenkomst door de voorzitter van de Historische Vereniging Deutekom.
20.05 uur
Officiële opening van Open Monumentendag Doetinchem.
20.15 uur
Jan Berends: dialezing i.v.m. het thema van Open Monumentendag 2014: Op reis, 25 jaar excursies van Deutekom – een bonte terugblik.
Open Monumentendag 2014 staat dit jaar in het kader van het reizen. De Historische Vereniging Deutekom heeft al een lange traditie met een jaarlijkse excursie langs monumenten in een groot gebied in en rondom de Achterhoek. Maar ook de zusterverenigingen als Gander en Wehl koesteren deze ledenreizen. Als inleiding en opening van Open Monumentendag 2014 organiseren de historische en oudheidkundige verenigingen, in samenwerking met het Doetinchemse comité Open Monumentendag een presentatie over de vele reizen in de afgelopen jaren. De dialezing zal ons voeren van Drenthe naar Twente, van Betuwe naar Veluwe, van het Münsterland naar het Rheinland en nog vele streken daartussenin.
21.00-21.15 uur pauze 21.15 uur
voortzetting van de lezing
22.00 uur
einde van de dialezing, tijd om nog wat na te praten
Burg Vischering bij Lüdinghausen in het Münsterland.
6
Programmaoverzicht
Zaterdag 13 en zondag 14 september
Zaterdag 13 september
programma
bustour, zie pagina 8
12 13 14 15 16 17 18 19
programma 1 Silo Wehl (bij het station) 2 Stoomtimmerfabriek Wehl (bij het station) 3 Rondwandeling Wehl (Raadhuisplein) 4/5 Waterschap Rijn en IJssel, gebouw/archief + tuin (IVN) 6 Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers 7 Metzocollege 8 Rietveld Lyceum 9 Zakheilige in de Amphiongarage met toelichting van een gildegids 10 Amphion 11 Gruitpoort
kasteel De Kelder Stadsmuseum Doetinchem Catharinakerk Driekoningenkapel Ambtsbegraafplaats Stadsbegraafplaats + fototentoonstelling in de postkamer van het Stadsmuseum (13) Openbaar Vervoer Museum Hotel Villa Ruimzicht
Zondag 14 september programma De “Blauwe Engel”. Deze oude dieseltrein zal tussen Winterswijk en Doetinchem rijden. Naar verwachting komt de trein in de loop van de ochtend in Doetinchem aan. De precieze aankomst- en vertrektijd kunt u enkele dagen van tevoren vinden op de website van de gemeente Doetinchem: www.doetinchem.nl/contact
7
Zaterdag 13 september, elk uur, te beginnen om 10.00 uur, behalve om 13.00 uur Rondrit met een nostalgische bus Mede dankzij het Openbaar Vervoer Museum rijdt er op zaterdag 13 september 2014 een bus langs verschillende deelnemers aan Open Monumentendag. De rondrit start telkens bij het Openbaar Vervoer Museum (Stationsstraat 50, Doetinchem) en doet locaties aan in Doetinchem en Wehl. Men kan op verschillende plaatsen in- en uitstappen, mits er voldoende plaats is. De ritten zijn gratis. Een volledige rondrit neemt circa 50 minuten in beslag. De bus is van het type Saurer, een 50 jaar oude postbus uit Zwitserland. De route volgt de nummering van de plattegronden (zie pagina 14-15) en stopt alleen bij de hieronder genoemde nummers. Vertrek vanaf het Openbaar Vervoer Museum elk heel uur, vanaf 10.00 uur, behalve om 13.00 uur. bustour NB De gele bus rijdt alleen op zaterdag, de instellingen met een groen nummer zijn alleen op zaterdag open, die met een rood nummer op zaterdag en zondag.
8
Vertrektijden N 10.00 uur
18
N 10.03 6
Openbaar Vervoer Museum Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers
N 10.08 13 Stadsmuseum Doetinchem tevens halte voor: 11 Gruitpoort, 14 Catharinakerk en 15 Driekoningenkapel N 10.10 9 Zakheilige in de Amphiongarage tevens halte voor: 10 Amphion en 17 Stadsbegraafplaats N 10.13 8/12 bushalte Slingelandziekenhuis voor 8 Kasteel De Kelder (Kelderlaan) tevens halte voor: 12 Rietveld Lyceum N 10.15
19
Hotel Villa Ruimzicht
N 10.20
7
Metzocollege
N 10.25 4/5
Waterschap Rijn en IJssel, gebouw/ archief + tuin (IVN)
N 10.35 station Wehl halteplaats voor 1 Silo, 2 Stoomtimmerfabriek, 3 Rondwandeling (af te halen op het Raadhuisplein, zie plattegrond) N 10.50
Aankomst bij het Openbaar Vervoer Museum (18)
Route en tijden zoals de eerste rit vanaf 10.00 uur.
N 11.00 etc.
Vertrek vanaf het Openbaar Vervoer Museum (18)
De bus vertrekt om 10.00, 11.00, 12.00, 14.00, 15.00, 16.00 en 17.00 uur.
9
Zaterdag 13 september, 11.00 tot 17.00 uur Bij station Wehl vindt u twee bezienswaardigheden die vandaag toegankelijk zijn: De Graansilo en de Stoomtimmerfabriek. 1 Silo, Raphaëlstraat 1, Wehl Langs de spoorlijn in Wehl staat de silo als onderdeel van de meelfabriek. Het complex is gefaseerd gebouwd. Het oudste nog aanwezige deel, het meest westelijke magazijn, is gebouwd in de jaren ’20 en daartegenaan een nieuwer deel enkele jaren later. Aan de oostzijde wordt het complex afgesloten door de hoge silo, gebouwd in 1956. Het complex is in
opdracht van de agrarische coöperatie gerealiseerd. De silogebouwen worden de kathedralen van het platteland genoemd. Het silogebouw is een ‘landmark’ en een teken van agrarische industrie. De agrarische industrie was erg belangrijk voor de ontwikkeling van Wehl. Toch was de graansilo jarenlang geen reden tot trots voor de inwoners van Wehl. Door leegstand ging de silo in conditie achteruit en in 1998 is al over sloop gesproken. Gelukkig is het niet zover gekomen. BOEi heeft zich over de graansilo ontfermd en heeft het gebouw in 2011-2012 gerestaureerd. Het gebouw heeft zijn oorspronkelijke grandeur terug en is klaar voor een nieuwe functie. Website: www.boei.nl Zaterdag 13 september, 10.00 tot 17.00 uur 2 Stoomtimmerfabriek, Stationsstraat, Wehl De Stoomtimmerfabriek met aangrenzend woonhuis werd door aannemer/architect Th.W.A. Damen (1876-1956) gebouwd aan de Stationsweg (nu Stationsstraat) in 1907-1909. Buiten dit rijksmonument staan op het terrein nog een schuur en een transformatorhuisje die niet onder de monumentenbescherming vallen. In 1917 werd de fabriek met een zagerij uitgebreid en met een uitbouw in 1938 vergroot. De houtzaagmachines in het fabrieksgedeelte werden aanvankelijk vanuit het souterrain aangedreven door een zuigasmotor, later een
10
locomobiel en vervolgens door elektromotoren. Het souterrain in het achterste gedeelte van het woonhuis bood, zoals in die tijd wel meer voorkwam, plaats aan een klein boerenbedrijf met enkele stuks vee. Op deze Open Monumentendag 2014 is de Stoomtimmerfabriek op gezette tijden in werking.
Zaterdag 13 september 3 Rondwandeling Wehl In het centrum van Wehl vindt U aan het Raadhuisplein het voormalige gemeentehuis ontworpen door Hubert-Jan Henket.
Na de samenvoeging van de gemeenten Wehl en Doetinchem kwam dit pand leeg te staan. Nu is het in gebruik als multifunctionele accommodatie en is o.a. de Oudheidkundige Vereniging Wehl hierin gehuisvest. In het souterrain kunt u bij deze vereniging een routebeschrijving van een Wandeling door Wehl afhalen. Tevens is er een Fietsroute beschikbaar. De wandeling voert u langs diverse monumenten en gebouwen in het dorp en geeft daarbij enige informatie. Zo komt u voorbij Oldershove, school, klooster en monument van de Broeders van Maastricht, de oudste gemeentehuizen aan Dorpsstraat en Beatrixplein en het jongste monument in de Norman Belvealstraat. Website: www. oudheidkundigeverenigingwehl.nl Zaterdag 13 september, 10.00 tot 16.00 uur 4/5 Waterschap Rijn en IJssel, Liemersweg 2, Doetinchem Op zaterdag 13 september opent Waterschap Rijn en IJssel zijn deuren. Tussen 10.00 uur en 16.00 uur is iedereen van harte welkom om een kijkje te nemen in dit unieke gebouw. Er zijn rondleidingen door het archief waar ruim een kilometer aan waardevol archiefmateriaal staat. Ook kunt u deelnemen aan een rondleiding door het gebouw. Tevens is er een ruimte ingericht over het waterschapsbestuur met prachtige foto’s uit het verleden.
11
Over Waterschap Rijn en IJssel Het waterschap zorgt voor het water in uw omgeving. Zodat u veilig kunt ondernemen, wonen en recreëren. Veilig, schoon, niet te droog en niet te nat. Dat doen we door het (grond) waterpeil te beheren, rioolwater te zuiveren en te zorgen voor schoon water in beken, sloten en rivieren. Archieven Waterschap Rijn en IJssel Waterschap Rijn en IJssel is in 1997 opgericht, maar het heeft vele rechtsvoorgangers gehad. De geschiedenis van het waterschap gaat terug tot 1328. U krijgt een uitleg over de archiefbewaarplaats, welke archieven er berusten en hoe u van een en ander gebruik kunt maken. Behalve een archief, dat loopt vanaf de middeleeuwen, heeft het waterschap vooral veel kaartmateriaal over een groot gebied. Website: www.wrij.nl IVN-gidsen verzorgen een rondleiding door de Waterschapstuin. Zij staan klaar om bezoekers in deze tuin rond te leiden op zaterdag 13 september tussen 11.00 en 16.00 uur. Aansluitend bij de transparante architectuur van het Waterschapsgebouw is een landschapspark ontworpen. Op een oppervlakte van ca. 2,6 ha is ruimte voor kunst, buitenwerkplekken, terrassen, water en subtiel gecamoufleerde parkeer-
12
plaatsen. Bij de inrichting is uitsluitend gebruik gemaakt van materialen die óf afbreekbaar zijn óf voor 100 procent kunnen dienen als grondstof voor een nieuw product. Denk hierbij aan leem, zand, grind, staal en klei. Voor leuke zoekkaarten, boekjes, loepjes en dergelijke kunt u op die dag terecht in ‘t Winkeltje van IVN, in of bij het Waterschapsgebouw. Foto: Robert Dijkstra
Zaterdag 13 september, 10.00 tot 16.00 uur 6 Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, ’t Brewinc, IJsselkade 13, Doetinchem Op de Open Monumentendag 2014 neemt het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers u mee op reis door haar archieven. Een expositie en rondleiding door het depot van het Erfgoedcentrum laten u kennismaken met documenten en boeken over reizen in vroeger tijden. Het Erfgoedcentrum is gevestigd in het cultuur- en informatiecentrum ’t Brewinc. Dit gebouw is een voorbeeld van de naoorlogse wederopbouwstijl en herbergt een bijzonder sgraffito van Hans Uko Gorter. In de hal van ’t Brewinc vindt tijdens de Open Monumentendag een gevarieerde Kunstmarkt plaats waar beeldende kunstenaars hun werk of cursus aanbieden. Website: www.ecal.nu
Zaterdag 13 september, 12.00 tot 17.00 uur 7 Metzocollege, vmbo-school, Keppelseweg/Energieweg, Doetinchem In de loop van 2006 verrees dit opvallende bouwwerk van de architect Erick van Egeraat van associated architects (EEA) uit Rotterdam ten behoeve van het vmbo. Gaat u zelf ook eens kijken op www.metzocollege.nl voor meer foto’s. Op zaterdag opent het Metzocollege van 12.00-17.00 uur zijn deuren voor iedereen die dit unieke en spraakmakende gebouw graag eens van binnen wil bekijken. Er zal werk van de verschillende beroepsrichtingen te zien zijn en ook een kleine tentoonstelling van de Internationale Schakelklas. Foto: Robert Dijkstra
13
12
8 19 7 17 9
10
11
4
5
13 16
14 15 6
18 14
Doetinchem
Raad h
ui
splein
3
1
2
Wehl 15
Zaterdag 13 september, 12.00 tot 17.00 uur 8 Rietveld Lyceum, Kruisbergseweg 4, Doetinchem In 1954 verhuisde het Gemeentelijk Lyceum van de Burgemeester Van Nispenstraat naar gebouw Ruimzicht dat van binnen flink verbouwd werd. Ruimzicht werd te klein en was bovendien te duur door de hoge stookkosten. Aan het bureau van architect Gerrit Rietveld werd gevraagd om een nieuw gebouw naast Ruimzicht te ontwerpen. De eerste schetsen zijn nog vervaardigd door Rietveld zelf, die in 1964 overleed. Ze geven al een beeld van wat het architectenbureau zou gaan uitwerken en waarvan het resultaat in 1971 werd geopend. Daarom is het niet ten onrechte dat de Gemeentelijke Scholengemeenschap (GSGD) sinds enige jaren Rietveld Lyceum heet. Het Rietveld Lyceum is zaterdag van 12.00 uur tot 17.00 uur geopend. U hebt de mogelijkheid om het gebouw te bekijken. Ook zal er leerlingenwerk te zien zijn. Om u te verwelkomen staat een gratis kopje koffie klaar. Website: www.rietveldlyceum.nl
16
Zaterdag 13 september van 13.00 tot 17.00 uur: gids aanwezig 9 Zakheilige van Doetinchem, Parkeergarage Amphion, Koperen Kees ongenummerd (links van huisnummer 1), Doetinchem Tijdens het bouwen van het Lookwartier (de woningen en de parkeergarage) zijn veel potscherven gevonden en een zeer klein beeldje van de heilige Franciscus van Assisi, een zogenaamde ‘zakheilige’ van verguld koper. Dit beeldje van maar 28 x 9 mm uit 1830 werd meegedragen als afweer tegen ziektes en gevaren. Het beeldje staat in de parkeergarage in een vitrine. Daartegenover heeft de Amsterdamse kunstenaar Cornel Bierens van de potscherven een kunstwerk gemaakt. Kijkt u maar eens door het gaatje in de ronde plaat en u ziet een levensgrote kopie van deze zakheilige van Doetinchem. Uniek en verrassend. Website: www.cornelbierens.nl/kunstwerken/de-zakheilige-vandoetinchem
Met twee zalen, de Rabobankzaal (840 zitplaatsen) en De Gelderlanderzaal (290 zitplaatsen), biedt Amphion niet alleen ruimte aan het Doetinchemse publiek maar ook aan vele mensen uit de wijde omgeving. Op zaterdag zal Amphion van 12.00-16.00 uur haar deuren openen voor het publiek. Geïnteresseerden kunnen dan een kijkje nemen voor én achter de schermen van de verschillende podia die via een indrukwekkende trap met rode loper bereikbaar zijn. Ook is de trekkerwand achter het podium van de grote zaal te bewonderen. En ongetwijfeld zal worden verteld over de gevelproblematiek en uitgelegd waarom het gebouw op dit moment achter de hekken staat. Website: www.amphion.nl Zaterdag 13 september, 12.00 tot 16.00 uur 10 Schouwburg Amphion, Hofstraat 159, Doetinchem Toen schouwburg Amphion aan de Veentjes door veroudering van het gebouw en vooral ook van de technische installaties, toe was aan vernieuwing, gingen er vele jaren van discussie aan vooraf voordat over een nieuwe locatie overeenstemming werd bereikt. Met de bouw van het nieuwe Amphion aan de Hofstraat is door architectenbureau Mecanoo uit Delft een spraakmakend gebouw gerealiseerd dat in 2010 zijn deuren kon openen voor een groot publiek. In 2012 werd de schouwburg uitgeroepen tot beste schouwburg van Nederland.
Zaterdag 13 september, 12.00-17.00 uur 11 Gruitpoort, Hofstraat 2, Doetinchem De Gruitpoort debuteert op Open Monumentendag met een rondleiding onder leiding van de architecten Peter Masselink en Vincenth Schreurs door dit prachtige moderne monument uit 1999 van architect Mart van Schijndel en een doorlopende korte filmvoorstelling waarin het thema reizen op bijzondere wijze wordt verbeeld.
17
Voor de film Move, Eat, Learn trokken drie jongens met twee camera’s 44 dagen door 11 landen, ze vlogen 18 keer, legden ruim 60.000 kilometer af en trotseerden een uitbarstende vulkaan. Ze kwamen weer thuis met bijna een terabyte aan beeldmateriaal en daar maakten ze drie mooie stop-motion korte films van. David Mereki | 2012 | 3 min. Website: www.gruitpoort.nl Zaterdag 13 en zondag 14 september, 11.00 tot 17.00 uur 12 Kasteel De Kelder/Havezate Hagen, Kelderlaan 10 (per auto bereikbaar vanaf Kruisbergseweg). Deze voormalige havezate op het landgoed Hagen wordt tegenwoordig Kasteel De Kelder genoemd. De aanduiding De Kelder is al ouder (de laan ernaartoe heet Kelderlaan) en heeft misschien te maken met het souterrain met zijn gewelven. In deze donkere ruimte was lange tijd een natuurhistorisch museumpje gevestigd. Het huidige gebouw stamt grotendeels uit 1934, toen het na een brand werd herbouwd. Oorspronkelijk stond er nog een stuk achter, wat te zien is aan de rechte muur met slechts een enkel raam. Van wanneer de Havezate Hagen dateert is niet zeker, ergens in de 15e of 16e eeuw zal het zijn gebouwd. Tegenwoordig is het een trouwlocatie en kan men er feesten vieren. Enige malen per jaar worden er evenementen georganiseerd. Tijdens Open Monumentendag is het kasteel op zaterdag 13 en zondag 14 september opengesteld om te bezichtigen.
18
- De Orangerie is open van 11.00 uur tot 17.00 uur. Hier kan men terecht voor koffie, thee en frisdrank. - Er worden rondleidingen in De Kelder gegeven voor maximaal 20 personen per keer. Een rondleiding duurt ongeveer 20 minuten. - Er is een powerpoint-presentatie met foto’s van het kasteel en de bewoners vroeger en nu. Website: www.kasteeldekelder.nl Foto: Robert Dijkstra
Zaterdag 13 en zondag 14 september, 11.00 tot 17.00 uur 13 Het Stadsmuseum, Burgemeester Van Nispenstraat 2, Doetinchem Het Stadsmuseum Doetinchem is samen met Bijzonder restaurant Het Borghuis gevestigd in het voormalig postkantoor van Doetinchem. Gebouwd in 1920 in Amsterdamse Schoolstijl, de uitbundige viering van decoratieve baksteen, naar een ontwerp van Joseph Crouwel, architect bij de Rijksgebouwendienst. Het exterieur van het pand is bijzonder goed en gaaf bewaard gebleven en het gebouw valt op door de bijzondere vormgeving, goede verhoudingen, het materiaalgebruik en de detailleringen. De bouwstijl was een reactie op het zakelijke en strenge rationalisme van architect Berlage, bij wie Crouwel in de leer was geweest. Het postkantoor bezit aan elke kant van de hoofdingang een natuurstenen wapenschild ontworpen door de bekende beeldhouwer Willem Brouwer. Het geheel is een mooi voorbeeld van hoe pracht tot uiting komt in opdracht van de bestuurlijke macht. Als rijksarchitect ontwierp Crouwel ook de postkantoren van Utrecht, Maastricht en Haarlem. In het Stadsmuseum zal naar aanleiding van het thema ´Op reis´ aandacht zijn voor ansichtkaarten met reisbeschrijvingen. Het museum beschikt over een grote collectie ansichtkaarten met afbeeldingen van Doetinchem. Veel van de ansichten uit de collectie zijn verstuurd in een periode toen er nog weinig
andere communicatiemiddelen waren. De ansicht is bij uitstek het middel om te laten weten dat je op reis bent. Wie op reis ging vertelde met de ansicht zijn verhaal aan familie, vrienden en buren. Nadat de kaart is geschreven legt deze een hele reis af om bij zijn bestemming te komen. Tentoongesteld zijn daarom de beschreven kanten van de kaarten, met daarop diverse (reis)verhalen. Daarnaast zal een kleine foto-expositie te zien zijn van de Stichting Stads- en Ambtsbegraafplaats. Geopend: zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur en zondag van 13.00 tot 17.00 uur. www.stadsmuseumdoetinchem.nl
19
Vrijdag 12 september, zaterdag 13 september en zondag 14 september 14 Catharinakerk, Simonsplein, Doetinchem De tijden van openstelling en van de verschillende evenementen worden hieronder vermeld. Bij ‘Op reis’ zijn horen pleisterplaatsen. Rustplekken om even bij te tanken, in letterlijke of figuurlijke zin. De Catharinakerk is tijdens Open Monumentendag op zaterdag 13 en zondag 14 september zo’n pleisterplaats. Hier kunt u even de benen strekken of een moment van bezinning nemen. Op aangegeven tijden zijn er rondleidingen door Jan Kuiperij, koster van de Catharinakerk. Bijzondere aandacht is er deze dagen voor het monumentale orgel in de Catharinakerk. Ten eerste omdat het 13 september Nationale Orgeldag is. Ten tweede omdat dit instrument net terug is van een reis. Afgelopen voorjaar is het binnenwerk van het orgel gedemonteerd en vervolgens gerestaureerd in de werkplaats van orgelbouwer Flentrop in Zaandam. Inmiddels zijn alle onderdelen weer op hun plek gezet en is het orgel gestemd. Vrijdagavond 12 september om 20.00 uur is de officiële ingebruikname van het gerestaureerde Flentroporgel met onder meer een kort concert gegeven door organist Theo Jellema. De toegang is vrij. Zaterdag 13 september is er ‘open orgel’ waarbij geïnteresseerden onder begeleiding van organiste Annelies Slöetjes het
20
orgel kunnen bekijken en bespelen. Wilt u het gerestaureerde orgel in volle glorie horen, dan bent u zaterdagavond welkom bij een bijzonder concert samengesteld door Nieuwe Muziek in Doetinchem (NMD). Met het zojuist gerestaureerde orgel voert het ensemble Il Canto di Rame werken uit van Nederlandse componisten van onze generatie. Het concert is gratis toegankelijk. Ook op zondag 14 september kunnen bezoekers in het kader van Open Monumentendag terecht in de Catharinakerk. Voor openingstijden zie het overzicht op de volgende pagina.
PROGRAMMA Zaterdag 13 september 10.00-16.00 uur: Openstelling kerk t.b.v. Open Monumentendag. Op aangegeven tijden verzorgt koster Jan Kuiperij een rondleiding. 11.00-13.00 uur: ‘Open orgel’. Geïnteresseerden kunnen onder begeleiding van organiste Annelies Slöetjes het orgel bekijken en bespelen. 20.00 uur: Concert door ensemble Il Canto di Rame. Aanvang: 20.00 uur. Toegang gratis. Na afloop wordt een vrije gift gevraagd. Zondag 14 september 10.00-12.00 uur: Feestelijke ingebruikname van het orgel in de kerkdienst. 13.00-16.00 uur: Openstelling van de kerk t.b.v. Open Monumentendag. Op aangegeven tijden verzorgt koster Jan Kuiperij een rondleiding. 16.30-17.30 uur: Vesper met orgelspel door Janieke Mollenhorst Website: www.catharinacultureel.nl
Zaterdag 13 en zondag 14 september 15 Driekoningenkapel, Gasthuissteeg 2, Doetinchem De tijden van openstelling en van de verschillende evenementen worden hieronder vermeld. Een andere pleisterplaats in het centrum van Doetinchem tijdens Open Monumentendag is de Driekoningenkapel aan de Gasthuissteeg. De kapel, gewijd aan de drie koningen, was oorspronkelijk een onderdeel van het gasthuis dat al sinds het midden van de 14e eeuw in geschriften wordt genoemd. Een gasthuis was een gebouw waar de armen ondersteuning ontvingen en waar doortrekkende vreemdelingen onderdak kregen. De huidige kapel dateert van omstreeks 1460-1500 en ontstond na een grote verbouwing van het gasthuis. In 1762 gingen lutheranen kerken in de kapel. In 1900 kocht de Evangelisch Lutherse Gemeente Doetinchem en omstreken de kapel van het Gasthuisfonds voor 1000 gulden. Door het bombardement van maart 1945 op het historische centrum van Doetinchem raakte ook de kapel zwaar beschadigd. De herbouw van de kapel werd in 1950 voltooid. Tot november 2008 heeft de Lutherse gemeente er haar diensten gehouden. In dat jaar fuseerde de gemeente met de Protestantse Gemeente Doetinchem. De protestantse gemeente heeft de kapel overgenomen. Het gebouw wordt intensief gebruikt en verhuurd voor diverse bijeenkomsten. Ook is de kapel een officiële trouwlocatie.
21
Tijdens Open Monumentendag is er op zaterdag en zondag in de Driekoningenkapel een expositie ingericht met werken en gedichten van kunstenaarsnetwerk Het Web. Verder klinkt er blokfluitmuziek van blokfluitkwartet Vivente.
PROGRAMMA Zaterdag 13 september 10.00-16.00 uur: Openstelling kapel. Gastheer Bert van der Haar zal u het een en ander vertellen over de bijzonderheden van de kapel. In de kapel is een tentoonstelling ingericht met werken en gedichten over ‘Reizen’ door kunstenaars van Het Web. Toegang gratis. Zondag 14 september 13.00-16.00 uur: Openstelling kapel. Tentoonstelling met werken en gedichten over ‘Reizen’ door kunstenaars van Het Web. 14.00-16.00 uur: Een muzikale reis door de tijd met het blokfluitkwartet Vivente. Toegang gratis. Website: www.catharinacultureel.nl
22
Zaterdag 13 van 11.00 tot 17.00 uur en zondag 14 september van 13.00 tot 17.00 uur 16 Ambtsbegraafplaats Doetinchem, hoek Dr. Huber Noodtstraat/J.F. Kennedylaan 17 Stadsbegraafplaats (hoek Ds. Van Dijkweg/Hofstraat) + fototentoonstelling in de postkamer van het Stadsmuseum (13) Tijdens deze dagen zullen op de Stadsbegraafplaats en Ambtsbegraafplaats te Doetinchem informatie en rondleidingen gegeven worden over (de historie van) deze monumentale begraafplaatsen. Ook is er een kleine expositie in het Stadsmuseum. Een vrije wandeling op de begraafplaatsen is natuurlijk ook mogelijk. Het thema reizen komt schitterend tot uiting in diverse graven. Op beide begraafplaatsen wordt uitleg gegeven. Tot aan het begin van de 19e eeuw werd er begraven rond en in kerken. Rijke families lieten hun doden in de kerk onder een grote versierde stenen plaat begraven. In 1829 werd van regeringswege het begraven in en rond kerken verboden, zodat Stad- en Ambt-Doetinchem nieuwe gemeentelijke terreinen inrichtten buiten de oude stadskern. In het geval van de Ambtsbegraafplaats viel de keuze op het terrein op de hoek van de Dr. Huber Noodtstraat (authentiek hekwerk) en de Kennedylaan. Aan de formele rechthoekige opbouw en dito
padenstructuur is nog de juist gepasseerde Franse bezetting te herkennen. Naald- en loofbomen met hoge kronen zijn gecombineerd met een beperkte hoeveelheid struiken en andere lagere beplanting. De meer dan 100 grafstenen zijn niet evenwichtig verspreid, maar geconcentreerd in het noorden langs de hoofdingang (de meest aanzienlijke) en in het zuiden (Meestersstraat-zijde). Ruim 135 jaar zijn hier inwoners van de gemeente Ambt-Doetinchem begraven; grotendeels protestanten, maar voornamelijk in de beginperiode ook een enkele katholiek.
23
Het beheer van de Stads- en de Ambtsbegraafplaats geschiedt door de gelijknamige stichting (www.stadsenambtsbegraafplaats.nl) samen met de gemeente als eigenaar.
Foto: Robert Dijkstra
24
Parkeren bij de Ambtsbegraafplaats Bij de hoofdingang aan de Dr. Huber Noodtstraat is parkeren niet mogelijk. Vanuit het centrum komende kan men vóór de begraafplaats rechtsaf de Wilhelminastraat inrijden, en dan de 1e weg links (Meestersstraat). Parkeren bij de BMW-garage.
Zaterdag 13 en zondag 14 september, 11.00 tot 17.00 uur 18 Openbaar Vervoer Museum, Stationsstraat 50, Doetinchem Tentoonstelling De Trolleybus De trolleybus leek ooit een zachte dood te sterven toen de ene na de andere stad van de trolleybus overging op de dieselbus. Alleen Arnhem had nog een trolleybusnet. Met de huidige aandacht voor het broeikaseffect is een bus die door een motor op stroom wordt voortbewogen weer interessant. Zo interessant dat Arnhem weer een nieuwe trolleylijn heeft aan-
gelegd en nog lijnen in ontwerp heeft. Jaap Buurman, vrijwilliger bij het Openbaar Vervoer Museum verzamelt al decennialang alles wat met de trolleybus te maken heeft. Zijn enorme verzameling stelt hij vanaf 12 september 2014 tentoon in het OVM en is gratis te bewonderen tijdens de Open Monumentendag op 13 en 14 september 2014. Website: www.ovm-doetinchem.nl
25
Zaterdag 13 en zondag 14 september 19 Hotel Villa Ruimzicht, Ruimzichtlaan 150, Doetinchem Hotel Villa Ruimzicht heeft tijdens Open Monumentendag op beide dagen fietsen en scooters beschikbaar voor een “reis langs de Monumenten”. Reserveren: 0314-320680 (fietshuur 15 euro per dag of Vespa scooter 35 euro halve dag.) In het Arboretum is er een kinderspeurtocht (in samenwerking met Natuur- en Milieu-Educatie en de gemeente Doetinchem) die families zelf kunnen bewandelen. De kindertocht kan op
26
eigen gelegenheid gelopen worden. De opdrachtenboekjes zijn in het hotel verkrijgbaar (plus eventuele attributen die nodig zijn voor sommige opdrachten). Op zondag kunnen bezoekers van Open Monumentendag gratis een reis maken door de Achterhoek op het ‘Proef de Achterhoek Festival’. De kinderspeurtocht kan op deze dag eveneens worden gemaakt. Website: www.hotelvillaruimzicht.nl
Het regionale opleidingencentrum voor beroepsonderwijs en educatie in Oost-Gelderland
Je weet het, je kunt het! www.graafschapcollege.nl
Techniek & Informatica, Economie & Dienstverlening, Zorg & Welzijn, Educatie & Participatie
