Opbrengstgericht leiderschap een presentatie door
Jaap Rosema
Winsum, april 2012
O pbrengstgericht Leiderschap Waartoe zijn wij (onderwijsmensen) op aarde?
? Waartoe ben ik (als schooldirecteur) op aarde?
Wat willen we doen? Wat is onze opdracht?
Waarden: het beste uit kinderen halen, brede ontwikkeling bieden, optimale kansen bieden, voorbereiden op de wereld, betrokken burgers, gelukkige mensen, zelfverantwoordelijke zelfbepaling, enz.
Waar doen we het voor?
Een moreel doel van de hoogste orde is een school waar alle leerlingen leren en wat de leerlingen leren hen in staat stelt om succesvolle burgers in een kennissamenleving te worden. Michael Fullan, 2003
…zonder basisvaardigheden is het lastig om goed te kunnen functioneren in de huidige samenleving Paul Schnabel 2011
Wat wil de overheid? • • • •
Inzet: een hoogwaardige kenniseconomie Effectief VVE Betere doorgaande lijnen (referentieniveaus) Meer opbrengstgericht werken: het streven om het maximale uit de leerlingen te halen
waarden
Opbrengstgericht werken is een middel om waarden vorm en inhoud te geven
Wat is opbrengst gericht werken? Een drietal omschrijvingen:
1: Meetgestuurd of datadriven onderwijs in 4 stappen: 1. 2. 3. 4.
Bepalen en vastleggen van doelen en standaarden Verzamelen en registreren van informatie Analyseren en interpreteren van gegevens Nemen van beslissingen op basis van voorgaande
2: OGW is een bewuste, systematische en cyclische werkwijze waarbij betrokkenen in en om de school zich in het streven naar de kwaliteit van de totale ontwikkeling van de leerlingen, hun professioneel handelen mede laten sturen door de uitkomsten van metingen, toetsen en observaties van vooraf door hun zelf gestelde doelen. Gesteld op het niveau van de leerling, leerkracht, team, directie, bestuur en ouders. (bron: kpc) De zogenaamde Ketenbenadering
www.schoolaanzet.nl
3. OGW is het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van prestaties. Het is een werkwijze waarbij de resultaten van leerlingen direct worden benut voor de planning en de inrichting van het onderwijs. Besturen zijn verantwoordelijk…….
Keuze van L&E om opbrengst-gericht te gaan werken (bestuur, school, groep, ouders en leerlingen) Waarom? -De waarden die je hebt, optimaal realiseren! -Recht van kinderen op excellent onderwijs -Gemeten onderpresteren van lln. stoppen -Kinderen krijgen maar één kans -Toeval of lln. goed onderwijs/kans krijgen uitsluiten. Ieder kind heeft dat recht. Dus de lat voor leerkrachten moet hoog
Wat zijn volgens de wetenschap belangrijke condities voor opbrengstgericht onderwijs? • • • •
Een ambitieus onderwijsleerklimaat Versterken van de talige dimensie Onderwijseffectiviteit is instructie-effectiviteit Beter omgaan met verschillen, zowel preventief als curatief • Onderwijskundig leiderschap
Wat kenmerkt succesvolle (opbrengstgerichte) scholen? • Een duidelijke visie en ambities over hoe elke leerling succesvol in de school en later in de samenleving kan zijn • Vormen onder leiding van een door iedereen gesteunde schoolleiding een professionele leergemeenschap • Maken gebruik van data om hun onderwijs te verbeteren • Sterk gericht om steeds hun lesgeven en leren te veranderen
Hoe kwamen de beste scholen aan de top? (McKinsey 2007) • De enige manier om resultaten te verbeteren is het verbeteren van de instructie • Bij het verbeteren van de instructie moeten scholen een weg vinden om te veranderen wat in de klassen gebeurt
We willen ons verbeteren! en componenten voor effectieve schoolverbeteringen zijn: Ketenbenadering Een samenwerkend team
Resultaatgerichte doelen
Data
Het leren van de school als organisatie
Professionele ontwikkeling
Leerlingvolgsysteem
Lesgeven verbonden met leren naar: Allyn & Bacon 2008 ©
AANPAK SCHOOLVERBETERING 1. Gebruik data LVS
2. Analyseer/verklaar de data 7. VERBETERPLAN c.q. monitoring daar van 3. Wat moet er gebeuren? 6. Toetsbare doelen vaststellen
4. Doel interventies 5. Met welke aanpak kunnen het beste resultaten worden geboekt?
(White, 2005)
Onderwijs is mensenwerk !
De
(kwaliteit van de)
leerkracht is cruciaal En wie is daarvoor eind-verantwoordelijk ?
Onderwijskundig leiderschap is cruciaal voor het succes van een school !
mobiliseren
inspireren
controleren
Vanuit de waarden de tool PDCA toepassen Directeur: IMWRC
waarderen
waarden
reflecteren
(behoefte van) de leerling staat centraal
Leerkracht past haar gedrag
Leerkracht onderwijst en meet de opbrengsten
op basis meetgegevens
hier op aan
support van o.a. de ib-er
Directeur checkt, bevraagt, faciliteert ondersteuning, controleert, beoordeelt en stuurt
gesprekkencyclus, observeren, teambijeenkomsten enz.
Hoe doen we dat bij L&E ? 1. Er is een meerjaren Koersplan
2. Er is een meerjaren Schoolplan 3. We maken op basis hiervan en op basis van jaaropbrengsten een Schooljaarplan met activiteiten en opbrengstdoelen
4. Op basis hiervan maken we een Groepsplan met opbrengstdoelen en ondersteuningsbehoefte 5. Er is een Handboek Kwaliteits-zorg en IPB die o.a. in dienst staan van planning en opbrengsten
De praktijk in de organisatie Sector directie
directeur van een onderwijsteam
Begin van het jaar Tussentijdse (opbrengst-) gesprekken Functioneringsgesprek Beoordelingsgesprek Afrondend gesprek over Schooljaarplan Nieuw schooljaarplan
Doelen/activiteiten: -welke, waarom, hoe hoog en wat heb je nodig?
Steun sectordirectie en staf Steun bovenschoolse i.b.-ers Steun collega-directeuren
De praktijk op school Schooldirectie
Einde schooljaar en begin van het jaar Tussentijdse (opbrengst-) gesprekken (CITO-M en E) Functioneringsgesprek Beoordelingsgesprek Afrondend gesprek over jaaropbrengsten Nieuwe input schooljaarplan en schooljaarverslag
Leerkrachten/team/MR Doelen/activiteiten: -welke, waarom, hoe hoog en wat heb je nodig?
Steun directeur (en staf) Steun i.b.-er Steun collega’s
Welke tools gebruiken we? Rekenen
OPBRENGSTEN in percentages ABCDE juni Spelling / Fonemisch DMT – Taal voor Bewustzijn kleuters
Begrijpend lezen
AB
ABC
AB
ABC
AB
ABC
AB
ABC
D
E
D
E
D
E
D
E
Beknopte analyse (door vorige leerkracht juni): Analyse en actie. Waren de doelen bereikt. Wat moet er volgend jaar gaan gebeuren (neem mee in je overdracht) Denk bijv. aan directe instructie - begeleide inoefening – leertijd – hulpmiddelen – groepsplan – hulpplannen – klassenmanagement – pedagogisch klimaat Rekenen Spelling DMT - Taal voor Begrijpende lezen kleuters DOELSTELLINGEN voor februari Gewenst (minimaal) resultaat vlgs. inspectie/L&E : AB min. 50%/65%, ABC min. 75 %/85%, D max. 15 %/10 % , E max. 10 %/5% Gewenst (minimaal) resultaat vlgs. vorig doelstellinggesprek: Rekenen: AB min. ABC min. D max. E max.
Spelling/Fonemisch Bewustzijn:
AB min.
ABC min.
D max.
E max.
DMT / Taal voor kleuters:
AB min.
ABC min.
D max.
E max.
Begrijpend lezen:
AB min.
ABC min.
D max.
E max.
Heb je iets nodig? Eventueel nadere afspraken: Voor akkoord:
Voorbeeld dia Data-bespreking in het team Rekenen & Wiskunde 1. 2. 3.
Wat zien we? Wat valt op? Welke feiten constateer je? Hoe kan dit? Wat zijn de oorzaken? Hoe kom je daar op? Kun je verbanden ontdekken? Zie je punten waarop we kunnen sturen?
Groep
3 M
4 E
M
5 E
M
E
M
6* E
M
7* E
8* M
Aantal ll’n
31
38
47
41
44
40
%A
39
45
47
41
41
38
%B
42
32
23
39
27
30
%C
10
8
28
15
23
30
%D
6
13
2
2
7
0
%E
3
3
0
2
2
3
% AB
81
77
70
80
68
68
% ABC
91
80
98
96
91
98
Inspectie VS* School VS
50 33,3
61
55,4
71
78
79,6
84
89
88,9*
DE
score Max
101,1 *
Streefdoel
113,7 *
AB
80
80
80
80
85
85
80
80
78
80
77
ABC
90
90
90
95
90
95
90
92
95
95
95
25%
Conclusie en actiepunten data-bespreking …voor de data verwijs ik naar de bijbehorende PowerPoint met de nieuwe data en het Schooljaarplan 2011-2012. We constateren volgende zaken: … Vakgebied
Rekenen v. Kleuters Taal voor Kleuters DMT AVI Rekenen Wiskunde Spelling Begrijpend Lezen Woordenschat
Inspectienorm 50% AB 75% ABC 1 2 1 2 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8
L&E-norm 2015 60% AB 85% ABC 1 2 1 2 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8
Schoolnorm 11/12 zie Schooljaarplan per groep 1 2 1 2 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8 3 4 5 6 7 8
Algemeen: Er is veel rood te zien. We hebben hoge eisen gesteld aan ons zelf. Het blijkt dat niet alle collega’s deze doelen scherp hebben en ………………………. Aanpak: bewuster de doelen gaan stellen in juni 2012. De niet gehaalde inspectiedoelen in groep 3 geeft voeding aan de discussie van het trainen van …………………………..
Opbrengst-doelstelling formulier Rekenen
OPBRENGSTEN in percentages ABCDE februari Spelling / Fonemisch DMT – Taal voor Bewustzijn kleuters
Begrijpend lezen
AB
ABC
AB
ABC
AB
ABC
AB
ABC
D
E
D
E
D
E
D
E
Beknopte analyse : Analyse en actie. Heb je de doelen bereikt. Wat moet er volgend jaar gaan gebeuren Denk bijv. aan directe instructie - begeleide inoefening – leertijd – hulpmiddelen – groepsplan – hulpplannen – klassenmanagement – pedagogisch klimaat Rekenen Spelling DMT - Taal voor Begrijpende lezen kleuters DOELSTELLINGEN voor juni Gewenst (minimaal) resultaat vlgs. inspectie/L&E : AB min. 50%/65%, ABC min. 75 %/85%, D max. 15 %/10 % , E max. 10 %/5% Gewenst (minimaal) resultaat vlgs. vorig doelstellinggesprek: Rekenen: AB min. ABC min. D max. E max.
Spelling/Fonemisch Bewustzijn: AB min.
ABC min.
D max.
E max.
DMT / Taal voor kleuters:
AB min.
ABC min.
D max.
E max.
Begrijpend lezen:
AB min.
ABC min.
D max.
E max.
Heb je iets nodig? Eventueel nadere afspraken: Voor akkoord:
Vragen ? Jaap Rosema
[email protected]
www.lauwerseneems.nl
