Op zoek naar een geschikte gasfles? Antargaz helpt u graag verder!

(advertentie)

Op zoek naar een geschikte gasfles? Antargaz helpt u graag verder! Ga voor onze vertrouwde stalen 10,5kg gasfles!

Of maak kennis met de Calypso, de makkelijke lichtgewicht gasfles: • Ultralicht 8 kg gas / 13 kg totaal • Uw voorraad continu zichtbaar • Makkelijke snelkoppeling!

Meer info? www.antargaz.nl of neem contact met ons op via [email protected] of 0800 - 28 554 27 (gratis).

ANT16_ADV_VROEGOP_120X180_NL.indd 1

2

18/03/16 16:57

colofon

inhoud

Eindredactie

5

Van de vicevoorzitter

Vormgeving

6

Mededelingen van het bestuur

8

Gezonde zaden, gezonde bijen

10

De Bond pakt uit

12

De knotwilg

16

Door een microscoop bekeken

Nancy van der Heide

Nisvan van Sijl, www.nisvan.com

VROEGOP Vroegop wordt verspreid in een oplage van 9000 exemplaren onder de leden en aspiranten van de Bond van Volkstuinders te Amsterdam en omgeving. Verschijningsfrequentie eenmaal per kwartaal. Vroegop is het interne Nieuwsblad van de Bond van Volkstuinders. Het blad is opgericht in 1990 om (nood)zakelijke informatie van het bestuur van de Bond van Volkstuinders en haar afdelingen te verspreiden onder haar leden. Een enthousiaste, vrijwillige redactie maakt door middel van aanvullende artikelen en columns van de Vroegop een tijdschrift.

Redactie en advertenties VROEGOP P/a Bond van Volkstuinders, Volendammerweg 301, 1027 EA Amsterdam. Telefoon: 020 – 613 28 93 e-mail: [email protected] website: www.bondvanvolkstuinders.nl

18 Daslook 20

Rozen snoeien

22

Buren op de tuin

24

Wij willen wilgen

26 Vlierbloesem

Redactiemedewerkers Nisvan van Sijl, Dominique Engers, Marianne Croes, Mascha Mooy, Ger Casparie, Laurent Serpenti, Frans Sitvast, Gerrit Mol en Bert Kuit.

28

Het lijk in tuin 13

29

Kunstroute Amstelglorie

Beeld cover: ’Bijen’ door Marianne Croes

30

Buikslotermeer op de beurs

Volgende uitgave

32

Dichter op de tuin

40

Puzzel

Drukwerk: Editoo

Kopij inleveren vóór 20 juni 2016

spreekuur bondskantoor Indien één van de leden of besturen van de tuinparken het Bondsbestuur wil spreken dan moet daarvoor een afspraak worden gemaakt. Dit kunt u doen door een mail te sturen naar het secretariaat van het bondsbureau, met daarin aangegeven het gespreksonderwerp. Daarna zal er in overleg met Bondsbestuur bekeken worden wanneer dit gesprek eventueel kan plaats vinden en met welk bestuurslid. In beginsel worden deze afspraken gepland op de donderdag. Het bondskantoor is te bereiken met buslijn 33 vanaf het Centraal Station, uitstappen bij de eindhalte aan de Volendammerweg in Amsterdam-Noord.

lente 2016

3

(advertenties)

hermans blokhuizen persoonlijk advies en kwaliteit voor een betaalbare prijs • Stapelbare Noord Europese wandbalken in diverse diktes vanaf 50mm • Draaikiep-ramen met isolatieglas • Vele opties mogelijk zoals: • Impregneren • Montage • Dakisolatie • Dakpanprofielplaten • Ook standaard schuurtje van 200x300cm • Maatwerk geen probleem • Eigen import Al vele jaren dé leverancier van blokhutten op de Amsterdamse Volkstuinen.

www.hermansblokhuizen.nl [email protected] tel; 0653 200 937

Jannetta van Gelder Louise Oeben

DE VAKVROUW VOOR: renovatie, onderhoud, timmerwerk, installaties (electra, water, gas)

ElektraNOVA Bouwdijk Bastiaansestraat 58 1054 SP Amsterdam 06 2720 2615 - 06 2706 3995 [email protected] www.elektranova.nl

4

h

het harde werken betaalt zich terug

Er gebeurt veel in onze vereniging. Het voorjaar is begonnen en de tuinen worden weer op orde gebracht. Onze afdelingen ontwaken uit hun winterslaap, hoewel het werk ook in de winter door gaat. Velen van u steken de handen uit de mouwen om te helpen. Of het nu algemeen werk is, een commissie of bestuurswerk. Vele uren worden besteed. Allemaal vrijwillig. Gewoon, omdat we daar plezier aan beleven. Ik ben daar ontzettend trots op.

die de volksuinen kunnen bedreigen. Dat hoort bij een wereldstad. Wij staan samen sterk om de volkstuinen ook in de toekomst voor de bewoners en bezoekers van onze stad te behouden. Gelukkig weten wij de gemeenteraad aan onze zijde, zo blijkt uit een recent aangenomen motie. Ook dat is uw verdienste. Het harde werken betaalt zich terug. Okke Peijters

Dat maakt dat wij samen volgend jaar 100 jaar bestaan. Een niet te onderschatten prestatie. Toch moeten we waakzaam blijven. Continu doemen nieuwe plannen op

in memoriam Onlangs bereikten ons berichten van overlijden oud bestuursleden en/of actieve leden voor de Bond. Theo van der Horst is in november 2015 op de leeftijd van 79 jaar overleden. Theo van der Horst is geruime tijd als bestuurslid voor onze Bond actief geweest in de functie van voorzitter. Na een aantal jaren ziek te zijn geweest, heeft hij zijn voorzitterschap moeten neerleggen.

7 Theo van der Horst

Dhr. Tikkemeijer is in januari 2016 overleden. Dhr. Tikkemeijer is vooral bekend van de fotografie voor o.a. het tijdschrift de Vroegop, maar heeft ook een bestuursfunctie binnen het bestuur Bond van Volkstuinders gehad. Dhr. Panholzer is in maart 2016 overleden. Dhr. Panholzer is tot 2016 actief geweest bij de tuchtcommissie. Dhr. Wiersma is in maart 2016 overleden. Dhr Wiersma deed jarenlang ledenadministratie en secretariële ondersteuning bij tuinpark Nut en Genoegen. Wij wensen de families veel sterkte toe bij het dragen van dit verlies. Bestuur Bond van Volkstuinders

lente 2016

5

Mededelingen van het Bestuur

BTW

Petgd

Inmiddels is er contact geweest met de belastingdienst en hiervan is verslag gedaan door het Bondsbestuur aan alle Tuinpark besturen. Onderstaand het bericht dat door het Bondsbestuur is verspreid. Beste Afdelingsbesturen, Op 21 januari jl. heeft u van ons voor het laatst een update gekregen inzake de BTW. Graag brengen wij u op de hoogte van de huidige stand van zaken. In februari heeft het lang gezochte tweede gesprek met de Belastingdienst plaatsgevonden onder leiding van de klantcoördinator van de Belastingdienst en in aanwezigheid van onze BTW specialist. Uit dit gesprek bleek dat de enorme vertraging, die wij hebben ervaren, het gevolg is geweest van interne veranderingen bij de Belastingdienst. Als belangrijkste uitkomst is te melden dat er een nieuwe behandelaar voor ons dossier is aangewezen waarmee wij in april een volgende afspraak zullen hebben teneinde ons dossier inhoudelijk te bespreken. Tot die tijd en in voorbereiding op dat gesprek wordt met behulp van onze specialist voor de Belastingdienst de benodigde informatie verzameld en aan de Belastingdienst gepresenteerd. In afwachting van de uitkomst van dit derde gesprek is het doen van aangifte door de Belastingdienst opgeschort. Wij hopen u zo voor nu voldoende geïnformeerd te hebben. Met vriendelijke groet, Bestuur Bond van Volkstuinders

6

lente 2016

Het bondsbestuur is verheugd over het feit dat wij in gesprek zijn met de Belastingdienst en dat het doen van aangifte is opgeschort. De Bond van Volkstuinders blijft, ook na dit gesprek, van mening dat de Belastingdienst op een groot aantal punten geen goed beeld heeft van onze organisatie. Met onze BTW specialist zijn wij druk bezig om alle benodigde informatie te verzamelen die hier duidelijkheid in kan geven. Uiteraard houdt de Bond u op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen.

Woningbouw binnen Amsterdam Het zal velen niet zijn ontgaan dat er binnen Amsterdam allerlei ontwikkelingen gaande zijn met betrekking tot woningbouw. Amsterdam heeft een opdracht om meer woningen te bouwen en is daar hard mee bezig. Een van de zaken die dan altijd weer naar voren komt is waar kan er gebouwd worden. En u raadt het al dan komen ook onze Tuinparken in beeld als eventuele woningbouwlocatie. Gelukkig hebben onze Tuinparken een bestaansrecht dat ook binnen de gemeenteraad duidelijk is. Op het moment dat er sprake zou zijn van woningbouw op een van de locaties waar onze tuinparken zijn gelegen speelt voor de gemeente altijd een belangrijke rol dat er grond beschikbaar moet zijn voor de dan aan de orde zijnde verplaatsing van het desbetreffende Tuinpark. Dit gegeven maakt dat er altijd een afweging wordt gemaakt tussen kosten en opbrengsten / investering. Het Bondsbestuur is inmiddels weer goed aangehaakt binnen de gemeente Amsterdam en wordt nadrukkelijk betrokken op het moment dat er sprake is van bouwplannen. Uiteraard is en blijft ons uitgangspunt

dat onze tuinparken bij voorkeur blijven bestaan op de plek waar zij nu liggen.

Winterverblijf Het bestuur wordt de afgelopen winter steeds vaker door afdelingsbesturen benaderd over leden die tussen 1 oktober en 1 april op het park verblijven en slapen. Wij willen er nogmaals op wijzen dat het niet is toegestaan zich op een Tuinpark te bevinden tussen zonsondergang en zonsopgang in de periode 1 oktober – 1 april. Uitsluitend die leden die toestemming hebben voor winterbewoning mogen op het Tuinpark verblijven na zonsondergang.

Diverse commissies Het bondsbestuur is blij dat er inmiddels 3 potentiële leden voor de Commissie van Beroep zijn gevonden. Door het Bondsbestuur zal met deze kandidaten nog een gesprek worden gevoerd en daarna kunnen de kandidaten worden voorgedragen en geïnstalleerd. De tuchtcommissie is inmiddels ook gestart en buigt zich over een tweetal ingebrachte tuchtzaken.

Alleen voor de Financiële commissie zijn er nog steeds geen nieuwe kandidaten. Mocht u hiervoor belangstelling hebben dan kunt u zich aanmelden bij het Bondskantoor.

AFAS Informatie implementatie ledenadministratie/financiële administratie Inmiddels zijn we drie maanden verder en zijn er al vele obstakels opgelost in de financiële administratie van Afas. Tevens zijn wij blij dat steeds meer parken zich aansluiten op het pakket. Wij geven iedereen zoveel mogelijk support bij het opstarten van de administratie waarvan door een aantal parken dankbaar gebruik wordt gemaakt. Dit is ook voor ons zeer nuttig, omdat wij meteen de problemen waar nog tegenaan gelopen wordt kunnen oplossen. Op dit moment zijn bijna alle autorisatie problemen opgelost en kan iedereen volop aan de slag. Uiteraard blijven wij ondersteuning bieden bij vragen. 27 parken maken nu gebruik van de gedeelde ledenadministratie. Naar verwachting zijn dit jaar alle parken op de ledenadministratie aangesloten.

lente 2016

7

Tekst: Bert Kuit Foto’s: Marianne Croes

Gezonde

zaden, gezonde bijen!

Als tuinliefhebber zou ik graag eens wat meer willen vertellen over het nut om de juiste planten in onze tuinen te poten of te zaaien. Daarbij is het van belang om uit te gaan van gezonde planten of gezonde zaden. Dit omdat de gewone zaad leveranciers veelal de zaden tegen bederf inspuiten en daardoor verontreinigen zij uiteindelijk het plantje wat hieruit voortkomt.

Gif Door geen gif in onze tuinen te gebruiken, een van de regels van de Bond van Volkstuinders, krijgen planten grotere weerstand tegen ziekten en aantastingen. Natuurlijk hebben zij weleens last van bladluizen e.d. Voor het ecosysteem is dit nu zó belangrijk want dan hebben o.a. insecten-etende vogels of lieveheersbeestjes ook weer wat te eten. Door op onze eigen composthoop, onze niet vervuilde planten resten te laten verteren, zo houden wij een biologisch evenwicht in stand op onze eigen tuin. Bijen zijn heel belangrijk voor de bestuiving van de wilde flora en voor onze voedselproductie. Wij kunnen zelf een steentje bijdragen door “bij-vriendelijk” onze tuin en tuinpark te verzorgen/ beheren. Hoe bloemrijker onze tuinparken zijn is één ding maar dat is niet het enige. Van vitaal belang is het hoe men omgaat op een tuinpark met het onderhoud en de beplanting. Doet men

8

lente 2016

maar wat of lezen wij hierover of hebben wij een cursus gevolgd. Ook kunnen wij aan elkaar doorgeven hoe belangrijk het is om met de natuur samen te werken.

Tuinlessen In dit kader wil de Bond van Volkstuinders, in samenwerking met Landschap Noord-Holland, tuinlessen opzetten voor een nog bredere kennis van onderhoud van het algemeen beheer van de tuinparken. Zodat wij bijvoorbeeld pas na de bloeitijd ons gras maaien zodat je de relatie tussen de bijen en de bloemen niet verstoord. Andere bloem bezoekende insecten zijn o.a. zweefvliegen, kevers & vlinders. Voor Bijen zijn vooral de nectar en stuifmeel leverende planten van belang.

Gemeente De Gemeente Amsterdam helpt met hun beleid de bijen en de vlinders. Want het gaat niet goed met deze insecten. Ruim 80% van de planten in de natuur is afhankelijk van de bestuiving door bijen en vlinders. En die planten zijn weer van groot belang voor zoogdieren en vogels; zo lees ik in de brochure van de Gemeente Amsterdam “Amsterdammers helpen vlinders en bijen”. Okke Peijters, de vice voorzitter van de Bond van Volkstuinders en Bert Kuit, met de portefeuille Groen, zijn op bezoek geweest bij de Wethouder Abdeluheb Choho. De heer Choho heeft

Wethouder Abdeluheb Choho

o.a. in zijn portefeuilles: Duurzaamheid en Openbare Ruimte.& Groen. Hij wil investeren in “de tuin van de Amsterdammer” en is een groot voorstander van o.a. moestuinen dicht bij huis en met zijn beleid helpt hij de Bijen enorm. Ook lees ik in deze brochure van de stad over “Tuinplanten voor wilde bijen en vlinders”. Hier staat een lijst Tuinplanten in voor de wilde bijen. We kennen allemaal wel het begrip Drachtplant. Een Drachtplant is immers een plant die in de vorm van nectar en pollen, voedsel levert aan insecten. Via de Bijendans vliegen honingbijen massaal af op een bepaalde soort bloeiende plant. Bijvoorbeeld een veld met koolzaad. Wilde bijen zoeken individueel naar bloeiende planten, dat zijn dus bijenplanten. De Honingbij is een gewoon huisdier terwijl alle andere bijen, wilde bijen zijn.

Lijstjes Hierbij het lijstje van vrijwel allemaal vaste planten van de gemeente Amsterdam voor wilde bijen en vlinders om op lichte schaduwplekken te poten: Gevlekt longkruid, Late guldenroede, Maarts viooltje, Prachtklokje, Slanke sleutelbloem en de Smeerwortel. Voor zonnige plekken: Aster, Bruidssluier, Duizendknoop, Grijs Kattenkruid, Hemelsleutel, Kleine bergsteentijm, Koeienoog, Koniginnekruid, Lavendel,

Meisjesogen, Muskuskaasjeskruid, Ooievaarsbek, Rode zonnehoed, Stokroos, Venkel, Wilde Marjolein, Wit vetkruid, en Zonneogen.

Gezonde Zaden zorgen voor gezonde Tuinplanten en ... veel Vinders en Bijen op de tuin Verder lees ik in de brochure van de Gemeente dat deze planten jaarlijks of om de paar jaar een lichte bemesting in de vorm van compost nodig hebben. De planten geven dat zelf vaak aan doordat ze minder vitaal worden of de bloei loopt terug. Bij erge droogte vragen sommige planten wat water. Dat is meestal alleen in de zomer. In Amsterdam komen 61 soorten wilde bijen voor en 37 soorten dagvlinders. Wilt u zien waar in Amsterdam wilde bijensoorten voorkomen? Kijk dan op: maps. amsterdam.nl/bijen. Ook kunt zien waar in Amsterdam kasten voor honingbijen staan en welke bomen goed voor bijen zijn. Zie maps.amsterdam.nl/honingbijen. Weet dus zeker dat wij nu met meer interesse de “Bij-vriendelijke” planten of zaden zullen opzoeken en aankopen. Zó kunnen de volkstuinders een gezonde bijdrage leveren voor het welzijn van de Vlinders en de Bijen op de tuinparken waar wij en onze bezoekers ook van kunnen genieten.

lente 2016

9

Tekst: Jack van Lieshout, namens de jubileumcommissie Illustratie: Nisvan van Sijl

De Bond

pakt uit!

De Bond jubileert en pakt feestelijk uit in 2017 Beste tuinders van Amsterdam, in de Vroegop hebben jullie al een aantal malen kunnen lezen over het jubileumjaar 2017. De Bond Van Volkstuinders bestaat dan 100 jaar en dat wordt groots gevierd door heel Amsterdam. Sterker nog, met een estafette van feestelijke activiteiten die door de stad slingert van Tuinpark tot Tuinpark en in alle windrichtingen het gehele tuinseizoen 2017 zal duren, is de opzet nu al fantastisch en veelbelovend. De uitvoering is divers en een uitgelezen kans om elk Tuinpark, er zijn er 29, in de schijnwerpers te zetten. De groene long van honderden hectares, de levensader voor alle Amsterdammers maar voor ons als tuinders ook een grote bron van recreatief tuinplezier, vraagt om aandacht. Aandacht van groenliefhebbers, flora en fauna minnenden, omwonenden, groengroepen en individuen met groene vingers en niet te vergeten aandacht van bestuurders van onze stad die onze Tuinparken waarderen. Met een herstellende economie met grote bouwwoede van gestapelde stenen en infrastructureel ingrijpende doldrieste plannen voor wegen, paden, bruggen langs of dwars door onze Tuinparken heen, is het van groot belang dat we ons gezamenlijk inspannen om al onze Tuinparken te behouden, met

10

lente 2016

meer inwoners dan ooit in de stad, misschien zelfs uit te breiden?! Meer toegankelijke Tuinparken met open hekken en armen, een goede programmering en uitnodigend voor andere Amsterdammers, die op onze Tuinparken samen met ons als tuinders genieten van ons noeste werk dat onze tuinen zo mooi maakt. Sommige Tuinparken zijn zelfs ouder dan de Bond, er is dan ook een grote cultureel historische waarde die we zelf waarderen maar ook meer bekend en gewaardeerd mag worden bij het grote publiek. Een Jubileumjaar met een rijke schakering aan activiteiten op de Tuinparken in de stad kan dit versterken.

Een kleine groep enthousiaste tuinders is samen met de Bond al een poosje bezig een mooi programma in elkaar te draaien. Daarbij kunnen we nog hulp gebruiken, jouw hulp! Kun je organiseren of schrijven, doe je aan fotografie, theater, kunst, weet je het nodige van muziek, wil je meedenken, praten en werken aan een spetterend jubileumjaar met een grote finale in september 2017, heb je nog wat tijd over, meld je dan nu aan en doe mee! Meld je aan bij Nancy van der Heide via [email protected]

lente 2016

11

12

lente 2016

De Knotwilg In Nederland komt de Knotwilg veel voor in ons polderlandschap. Daarom is deze beeldbepalende boom zo mooi op onze tuinparken waar je nostalgische laantjes ermee kunt maken met fluitenkruid in het vroege voorjaar en later in het seizoen de wilde bloemenlinten tussen de stammen in kunt laten kronkelen. Ook houdt de knotwilg van een hoge waterstand. Velen vereeuwigen deze bijzondere karakteristieke boom als foto of als houtskool tekening en natuurlijk zijn ook de schilderijen van Vincent van Gogh wereld beroemd. Hoe krijg je zo’n mooie knotwilg? Dit komt tot stand door vakkundig te snoeien. Ze kunnen met wat extra zorg immers 60 jaar oud worden. In het Nederlandse landschap zijn het de vrijwilligers die

Tekst: Bert Kuit Foto’s: Marianne Croes

veelal de knotwilgen bijhouden in de wintermaanden. De mooiste periode is zo van januari tot maart. Als je de knotwilg in de zomer maanden zou terug snoeien dan zal de assimilatie stoppen en dan sterft de stam. Sommigen knotten om en om de bomen, anderen knotten weer een geheel laantje in een keer. Voor de vogels is het natuurlijk prettiger als er hier en daar enkele stammen met takken overblijven om zich te kunnen verschuilen voor roofvogels. Het snoeien kan op 2 manieren gebeuren. 1. alle zijtakken tot op de knot terugsnoeien; 2. een derde van de dikke takken tot op 70 cm terugzagen of knippen. Je kunt een snoeizaag gebruiken of een takkenschaar (met hevel dan kost het minder inspanning) Beter is het om geen motorzaag te gebruiken, want die neemt ook de dunne takjes mee.

De knotwilgen van Vincent van Gogh

lente 2016

13

Snoeien en knippen

Hoe maak je nu zelf van een stekje een mooie boom? Allereerst ga je uit van een gezonde, beetje groenig ogende rechte stevige tak van ongeveer 6-8 cm. dik en ongeveer 2,5-3 meter lang. Als een tak bruinige vlekken heeft dan is de kans groot dat deze is aangetast door de bacterie van de watermerk ziekte en gebruik je deze dus niet om een stek van te maken! De onderste 20-30 cm. bast wordt van de tak geschild en vervolgens steek je de tak 50-70 cm. in de vochtige grond en trap je deze flink aan, zodat de tak stevig staat. Om de stek tegen konijnen vraat te beschermen plaats je fijn gegalvaniseerd gaas rond de stam. De eerste paar jaar ontstaan over de gehele lengte van de stam zijscheutjes, die er in het na- seizoen afgehaald worden. Alleen de laatste 35 cm laat je staan. Het derde jaar kan het kroontje voor het eerst als een knotje worden terug geknipt tot op ongeveer15 cm. Dit doe je gedurende enkele jaren tot dat de stam stevig is geworden. Daarna elke 3-4 jaar.

14

lente 2016

en zagen.

Het oude ambacht De takken van de knotwilg worden ook wel wilgentenen genoemd. Van oudsher werden ze gebruikt om de basis te vormen om lemen huizen te maken. Verder ook als matten onder dijklichamen. Het oude ambacht van het vlechten van wilgentenen wordt nog steeds toegepast voor het maken van manden, eendenkorven en tuinafrasteringen. Natuurlijk Tuinieren De Ecologische waarde van de Knotwilg is in het kader van het Natuurlijk Tuinieren enorm groot zo gebruiken wij de wilgentenen om er borders van te maken of als pergola en als natuurlijke overkappingen + oeverranden bij bijvoorbeeld paddenpoelen. Ook voor takken rillen zijn ze zeer geschikt. Vooral de steenuil broedt graag in knotwilgen. In de humusrijke knot van oudere bomen zitten vele insecten en hier komen allerlei vogels op af zoals: mezen, spreeuwen, boerenzwaluwen en vleermuizen. Ook biedt de stam schuilgelegenheid aan muizen, salamanders, padden & marters. Indien een knotwilg bij een paddenpoel staat dan profiteert het waterleven weer van de schaduw van de boom en de wortels houden de grond stevig bijeen.

Een natuurlijk poortje naar de speeltuin.

lente 2016

15

Tekst en foto’s: Rolf Vossen

door een microscoop bekeken

Draadalgen uit de sloot (Spirogyra)

Als je door een microscoop kijkt dan kom je er achter dat er een aparte wereld bestaat die zich voor het blote oog aan ons onttrekt. In tegenstelling tot een verrekijker, waarmee je het bekende bekijkt, ga je met een microscoop een onbekende wereld in. Deze wereld is een universum op zichzelf. Je maakt kennis met de fantastische microstructuren van planten en de bizarre vormen van eencellige organismen. Bladeren lijken wel mozaiek kunstwerken van dichtbij en sommige eencelligen zouden niet misstaan in een science-fiction film. Wetenschap en kunst worden met een microscoop bij elkaar gebracht, eigenlijk is het vreemd dat er zo weinig kunstenaars zich laten inspireren door de microscopische wereld. Bovendien leer je van alles over hoe de natuur werkt als je door een microscoop kijkt. Veel mensen denken dat microscopie te ingewikkeld is of dat je een hele dure microscoop nodig hebt. Niets is minder waar. Met een eenvoudige schoolmicroscoop is al ontzettend veel te zien. Een tuinpark is een paradijs voor iemand met een microscoop, er is zoveel te zien. De sloten wemelen van de eencellige algen en andere kleine organismen en bloemblaadjes zien er onder een microscoop indrukwekkend uit. Ook iets grotere objecten lenen zich goed voor microscopisch onderzoek zoals kleine zaadjes, insecten e.d. Wat volgt is een kleine selectie van foto’s die ik in de afgelopen jaren door een microscoop heb gemaakt. De meeste onderwerpen komen van tuinpark

16

lente 2016

Nieuw-Vredelust waar wij een huisje hebben en waar het te onderzoeken materiaal voor het oprapen ligt.

Kennismaking Ik loop al langer rond met het idee om mensen kennis te laten maken met de microscopische wereld. Daarom wil ik graag een workshop/kennismakingsdag organiseren op ons tuinpark. Daarbij kunnen mensen door een microscoop kijken en zelf dingen onderzoeken die ze interessant vinden. Na een introductie zal ik uitleggen hoe je de verschillende monsters het beste met een microscop kunt bekijken. Dat kan van alles zijn: wil je in plaats van de flora en fauna uit de tuin liever je eigen bloed, haren of wangcellen bekijken dan is dat ook mogelijk. Ik zal ook uitleggen wat je dan eigenlijk allemaal ziet. Tevens zal ik uitleggen hoe je foto’s maakt van het onderzoeksmateriaal om al het moois vast te leggen. Er staan verschillende microscopen en als je zelf iets mee wilt nemen om te (laten) onderzoeken dan ben je van harte welkom. Omdat het werken met een microscoop en het maken van preparaten enige behendigheid vereist is de workshop geschikt voor iedereen vanaf 14 jaar.

Waar:

Tuinpark Nieuw-Vredelust, Buitensingel 4, Duivendrecht

Wanneer:

zaterdag 4 juni vanaf 14.00

Kosten:

gratis

opgeven

bij Rolf Vossen, email: [email protected]

Blad van de Bruine Hazelaar

Bladluizen op Kamille

Zand van een strand

Verschillende soorten algen uit de sloot

Cellen van een blaadje Waterpest

Zaadjes van de Prikneus

17

Daslook

Opeens kreeg ik de smaak te pakken en ben ik in de keuken gaan experimenteren met Daslook. Daslook is een beschermde plant die je mag het niet zomaar in het wild plukken. Maar mijn tuin staat er overvol mee want het zaait zich erg gemakkelijk uit. Daslook bloeit in de maanden april en mei. Aanvankelijk trok het me niet zo om dit plantje te gaan eten. Zeker na de bloeitijd, geeft het een sterke uiengeur. Mijn hele tuin ruikt er dan naar.  Maar omdat ik diverse mensen enthousiast hoorde vertellen wat je allemaal van Daslook kunt maken en ik mijn kleine buurmeisje gehurkt de bladeren zag (wild-)plukken uit mijn tuin dacht ik, laat ik het ook eens proberen. Toen had ik spijt dat ik er niet eerder mee heb gekookt want je kunt er heerlijke gerechten van maken! De bladeren kun je oa. roerbakken (lekker als stamppotje), koken en pureren als soep en de bloemen zijn ook eetbaar (mooi in een salade). Mijn favoriet is een daslookpesto. Het is zo gemakkelijk te maken dat je je afvraagt waarom je nog een kanten-klaar potje met pesto zou kopen. Mocht je nou geen daslook in je tuin hebben maar bijvoorbeeld wel veel zevenblad, kun je dit ook gebruiken!

18

lente 2016

Tekst en foto’s: Marieke de Geus

Ingredienten 100 a 150 gram daslookbladeren (ik pluk altijd de kleine, jonge blaadjes) klein teentje knoflook 80 gram walnoten paar druppels citroen 80 gram parmezaanse kaas lekkere olijfolie peper en zout Pureer (thuis gebruik ik gewoon een staafmixer) de daslook, knoflook, walnoten, citroen en kaas en schenk er langzaam olijfolie bij totdat het lekker smeuïg is. Voeg peper en zout toe. Ben je in je tuinhuisje en heb je geen stroom? Geen nood. Dan kun je ook prima een vijzel gebruiken. Snij in dit geval eerst alle ingrediënten even klein voordat je het in de vijzel doet. Wil je ook graag daslook in je tuin? Planten zijn te koop bij tuincentra en kwekerijen. Maar als je mij lief aankijkt, mag je ook iets uit mijn tuin komen spitten! Via mijn blog www.volkstuinverhalen.nl kun je mij bereiken. Eet smakelijk!

lente 2016

19

Tekst en illustraties: Gerard Schuitemaker

rozen snoeien

Rozen behoren met bramen, japanse wijnbes en zomerframboos tot de groep die vanaf een jaar bloemen ontwikkelt. Hoe dit gaat leg ik uit vanaf de ontwikkeling van een nieuwe scheut vanaf de basis van de struik.

1 Tijdens het groeiseizoen ontwikkelen zich meestal drie scheuten vanaf de basis. Deze zijn onvertakt en kunnen gemakkelijk twee meter lang worden.

2 Het volgende seizoen (na de winter) is deze scheut één jaar oud en wordt in maart ongeveer voor twee derde teruggeknipt tot vlak boven een knop of oog.

3 Tijdens het groeiseizoen eindigen de knoppen op deze tak in een bloem of tros. Na de bloei de bloemen wegknippen voorkomt ziekten die zich via de bloemblaadjes verspreiden. 4 Het volgende jaar, deze tak is dan twee jaren oud, in maart de zijscheuten terugknippen tot en met het derde oog. Dikke zijtakken op vier ogen. Het herkennen van de ogen waar de knoppen wel of niet zichtbaar zijn vereist enige kennis. 5 Tijdens het groeiseizoen (tweede jaar) eindigen alle knoppen weer in een bloem of tros. 6 Let op: nu komt het derde jaar. De takken terugknippen

20

lente 2016

op drie ogen vanaf de oorspronkelijke eenjarige scheut!

7 Opnieuw loopt deze tak uit en de uitlopers eindigen in bloemen. Deze tak is drie jaar. 8 Na de winter is deze tak vier jaren oud. U kunt nu kiezen: de rozenstruik ontwikkelt elk jaar drie of meer scheuten vanaf de basis. U kunt dan kiezen de gehele tak tot op de basis weg te knippen. Er worden minder scheuten gevormd: u kunt deze tak nog eens op drie ogen snoeien tot op de oorspronkelijke scheut! Een gezonde rozenstruik heeft: drie onvertakte scheuten van nul jaar (groeiseizoen), drie onvertakte scheuten die teruggeknipt bloemen vormen ( één jaar oude scheut), drie takken van twee jaar oud, drie takken van drie jaar oud en drie van vier jaren. Bramen Bramen en de andere genoemde heesters hebben hetzelfde groeisysteem. Bramen ontwikkelen lange onvertakte scheuten die na de winter tot 50 of 75% worden teruggenomen. Bramen kunnen scheuten vormen die wel vijf meter lang worden. Het eerste jaar worden bramen gevormd op de zijtakken. Het jaar daarna (tweede jaar) worden deze op drie ogen teruggenomen. Het derde jaar tot op de basis wegknippen. Bramen maken vele grondscheuten!

Wilde Roos Een wilde roos in de natuur ontwikkelt zelfsnoei. Dit kunt u zien in het voorjaar. Een deel van de struik sterft af. De nieuwe scheuten groeien door dit dode deel en dan is hier niets meer van te zien. Wij kunnen snoeien als boven of alleen in het centrum van de struik regelmatig dunnen door stammetjes weg te nemen. De struik draagt dan meer bottels. Soorten: egelantier, hondsroos en duinroos en de afgeleide stammen; die zijn niet veredeld. Bramen groeien van binnen naar buiten. De oude scheuten worden overgroeid waardoor de plant zich lijkt te verplaatsen. De nieuwe grondscheuten die met de groeipunt de bodem raken wortelen ook nog eens! Bramen, wijnbes en framboos aanbinden.

Jaar 1 Grondscheut onvertakt: 2/3 terugnemen in maart

Jaar 2 Zijscheuten eindigen in bloei: op 3 ogen terugknippen in maart

Verwaarloosde Roos Aanpak bij een roos die jaren niet is gesnoeid. Kenmerken zijn: de onvertakte scheuten ontstaan niet aan de voet van de struik, ze zitten hoger, afgestorven bloeitakken, bloemen en bottels hoog in de struik, stammetjes soms met schors. Aanpak: de gehele plant beoordelen en de oudste stammetjes geheel wegzagen; er moet wel wat overblijven, bijvoorbeeld van de vier twee aanhouden. De overgebleven takken snoeien als takken van twee jaar, zie boven. Struik extra bemesten met ruim compost, bijvoorbeeld rond 20 liter. Dit lijkt veel maar de struik heeft dan het gehele jaar voeding. Na de ingreep zal de struik weer scheuten aan de voet maken. halfheesters In maart worden de halfheesters gesnoeid. Deze heesters bloeien op het hout van hetzelfde jaar.

Jaar 3 Let op: Vanaf hoofdtak na 3 ogen afknippen!

Deze struiken diep terugknippen. Hypericum of struikhertshooi tot op de grond. Buddleia of vlinderstruik ongeveer 20 cm vanaf de voet. Er gaat een flink stuk af per jaar. Lavatera idem. Spiraea bumalda variëteiten tot op de grond terugknippen. Hydrangea ‘Annabelle’ tot vijf centimeter van de grond terug knippen. Pluimhortensia op 15 of 20 cm van de grond. De zomerbloeiende clematissen zoals ‘Nely Moser, Ville de Lyon tot 15 of 20 cm terugknippen. Clematis montana (bergclematis) en vitalba (bosrank)bloeien op oud hout. Die alleen dunnen na de bloei. Deze groep bevat nog meer heesters. Knip steeds vlak boven de knoppen af! Boek: Natuurlijk Snoeien van Van Biemen en Van Tiel; uitgave Groenboekerij.

drie ogen of gehele hoofdtak weg

Jaar 4 Indien drie of meer éénjarige grondscheuten, gehele hoofdtak tot op de basis afknippen!

Snoeien is een technische handeling. U moet steeds de veranderingen zien tijdens de ingreep en hier op inspelen. Snoeien leer je vooral door zelf doen en te kijken. Ik geef vijftien jaar lessen op Ons Buiten en andere tuinparken. Dit zijn acht lessen van anderhalf uur vanaf oktober. U doet dan veel zelf. Informatie: [email protected]

lente 2016

21

Tekst en foto’s: Mascha Mooy

Buren

op de tuin

Afgelopen zomer was ik te gast bij Thera (59) en Roy (55) op Tuinpark Osdorp in Amsterdam vlakbij Halfweg. Wat een heerlijk rustig tuinpark met veel mooie initiatieven door de leden. Zo komt er binnenkort een speciaal gedeelte voor de bijen en zijn er van twee oude bomen prachtige kunstwerken gemaakt om de stam in ieder geval te kunnen behouden.  Eenmaal aangekomen op de tuin bij Thera en Roy zag je meteen de passie die deze mensen hebben voor hun tuin. Er zijn verschillende hoekjes gecreëerd en je ziet dat het vele experimenteren zijn vruchten afwerpt. Afgelopen zomer is het huisje helemaal lavendelblauw geschilderd ( is bijna af) en is het een echte blikvanger geworden. Alle tuinen op dit complex zijn 300m2. Thera is echt van de bloemen en planten en Roy heeft een nieuwe grote kruidentuin aangelegd. Eerst stond hier een boom die veel schaduw bracht, maar door het verwijderen van de boom is er ineens een stuk terrein uitermate geschikt voor kruiden.  Het huisje van Thera en Roy is helemaal opnieuw opgebouwd en deze tuinders spenderen daar vaak vele uurtjes in de hele zomer. Wat heerlijk is het toch om een tuin te hebben!

22

lente 2016

Thera en Roy zelf hebben geen stroom, net zoals het hele park geen stroom heeft en internet bij hun huisje is er ook niet (beperkt wifi). Sommige tuinders hebben zonnepanelen waarmee ze zelf stroom opwekken. Je bent echt lekker in de tuin bezig en zet gewoon thee met de fluitketel ipv de waterkoker. S’avonds een boekje lezen is dan in het donker ook weer een uitdaging, maar na een dag hard werken is het volgens mij heerlijk toeven in het hemelbed!  Ik heb Thera en Roy een aantal vragen gesteld over hun ervaring met de tuin: wat voor soort tuin hebben jullie? Een bij- en vlindervriendelijke cottagetuin (althans: dat proberen we) wat doe je zoal in de tuin? Overdag: Onkruid wieden, snoeien, planten / kruiden zaaien of zelf vermeerderen door bijv te scheuren, compost maken en de grond verbeteren door te composteren, schuiven met planten om te proberen een kleurenpalet te maken van de tuin met hoogteverschillen, oude bloemen weghalen om de bloei verder te stimuleren, maar ook onderhoud aan het huisje en schuur. Daarnaast: we hebben nog een stukje tuin van het algemene gedeelte dat

onderhouden moet worden, het pad moet onkruidvrij zijn, we hebben groentebakken helpen aanleggen en onderhouden dit samen met andere tuinders en binnenkort  de bijentuin helpen opzetten. We denken mee hoe dingen beter kunnen op het park en soms staan we in de kantine voor een bardienst. ‘s Avonds: kaarsjes aan, buiten eten en slapen in het hemelbed :) Wat ook leuk om te vertellen is dat we, door mee te denken en soms te vergaderen, ik een ouder echtpaar heb leren kennen op het tuinpark die nu onze grootste tuinvrienden zijn: hoe lang hebben jullie al een tuin? Deze zomer 10 jaar hoeveel tijd spenderen jullie in de tuin? We proberen vaak in de weekenden er te zijn en in de vakantie vaker. Als we er zijn, werken of fröbelen we eigenlijk alleen maar in de tuin op de lunchpauzes, dat is onze ontspanning. We werken dan 11.00-19.00u in de tuin op de lunchpauze na, bizar als ik dit zo opschrijf maar het is wel waar! Verder gaan we ook soms zomaar even een paar uurtjes naar de tuin om wat te werken. waarom ontspant de tuin je? Het is een soort van meditatie voor ons: we nemen afstand van ons werk en laten de natuur binnenkomen. Roy zit soms urenlang grassprietjes uit te trekken op het pad en ziet dat als ontspanning/ zelfreflectie.  Ik ben vooral bezig met de indeling en onderhoud van de tuin en met je handen in de aarde is heerlijk! Een ontpakkend gevoel, maar ook een sport hoor! We hebben echt spierpijn aan het einde van de dag maar ook weer nieuwe energie om aan het werk thuis te gaan. Het is altijd weer omschakelen om naar huis te gaan. Doen we ook weer onze stadse kleding aan. wat brengt de tuin je nog meer? Contacten met andere tuinders, ik leer en geniet heel veel van de natuur, nu dan weer met de bijen waar ik een korte cursus imkeren voor ga volgen, veel planten en kruidenkennis, binnenkort komt er weer iemand op het tuinpark om een workshop  paddenstoelen kweken te geven geeft de tuin je ook weleens stress of zorgen? Doordat we fanatiek tuinieren vergeten we weleens onderhoud aan het huisje en dat geeft soms wel stress.  welke tip heb je nog voor andere volkstuinders? Hier hebben we lang over nagedacht en we zeggen: Geniet van je huisje en tuin al heeft het niet de faciliteiten als thuis. 

lente 2016

23

Tekst en foto’s: Saskia Bender

Wij Willen Wilgen! Als je op je tuinpark bezig bent met natuurlijk tuinieren dan leg je vaak van alles langs de ‘ecologische meetlat’. Je wilt weten of de planten op het park voedsel bieden voor rupsen, of er bloemen zijn die door bijen en vlinders worden bezocht en of waterdiertjes in de sloten kunnen leven. Bomen vragen door hun afmetingen misschien wel als eerste de aandacht, dus het is niet vreemd dat je bij het knotten van wilgen denkt ‘zou deze boom eigenlijk waardevol zijn voor levende wezens?’ Tijdens het algemeen werk worden op Eigen Hof, in februari of maart, de enkele knotwilgen geknot die we langs de buitensingel hebben staan. Misschien staat niet iedereen er bij stil, maar de knotwilg is een wonder van biodiversiteit! Een knotwilg is een gewone wilg (schietwilg of kraakwilg) die op een bepaalde hoogte is afgezaagd. Het knotten gebeurt meestal om het jaar of om de twee jaar. In de ruimte tussen de takken, of

24

lente 2016

de holte die door rotting in de knoest ontstaat, groeien vaak specifieke planten en paddenstoelen. Vogels vinden er een schuil- of broedplaats. Daarnaast biedt de wilg voedsel: bloeiende wilgen zijn een belangrijke voedselbron voor hommels, maar het wemelt tussen de takken ook van andere insecten. Die insecten trekken weer allerlei vogels aan, zoals spreeuwen, mezen en boerenzwaluwen. Ook de rest van de boom biedt dieren een schuilgelegenheid – denk aan muizen, marters, padden en salamanders. Om de diversiteit aan ‘woonplekken’ optimaal te houden is het het beste om niet alle wilgen in een gebied tegelijk te knotten, maar het ene jaar de ene helft en het volgend jaar de andere helft. Ook is het beter om per boom enkele takken te laten staan. De wilg heeft nog meer te bieden: geplaatst aan de rand van het water vermindert de boom uitspoeling van mineralen uit de bodem. Hangend boven een

poel of sloot geeft de knotwilg schaduw, waar vissen en andere waterdieren weer van profiteren. Daarbij komt ook nog eens de waarde van de knotwilg voor mens en vee: geiten, schapen, koeien en paarden zijn er gek op – misschien ook omdat het blad een pijnstillend stofje bevat? De mens heeft wilgentakken natuurlijk eeuwenlang ‘geoogst’ voor eigen gebruik: voor vlechtwanden, om manden en fuiken te maken en nog veel meer. Dus tijdens ons tuincorvee rees natuurlijk de vraag ‘wat kunnen we met deze takken?’ We besloten de oever van de vijver in de Heemtuin met de wilgentakken een natuurlijke beschoeiing te geven. Op de foto ziet u het resultaat. Conclusie: knotwilgen bieden een prachtige, kenmerkende aanblik in ons polderlandschap, ze leveren gebruikshout waar we mooie dingen mee kunnen maken en ze hebben veel ecologische waarde. Wilgen? Daar willen we er meer van!

lente 2016

25

Vlierbloesem

De vlier (Sambucus nigra) is een struik van 3 tot 10 meter hoog. Van de vlier kun je het hele jaar door eten: Judasoren in de winter, jonge scheuten in het vroege voorjaar, later bloesem, de groene bessen, en tenslotte de rijpe bessen. De schors van de vlier is diepgegroefd en kurkachtig. De gebogen takken zijn vrij gemakkelijk te breken en zijn gevuld met een witachtig merg. De dofgroene bladeren zijn geveerd met 3 tot 7 langwerpig-eironde, 5 tot 10 cm lange, fijn getande blaadjes. Bij de peterselievlier zijn de bladeren dieper ingesneden, gelijkend aan peterselieblaadjes. De bloemen vormen samen vlakke schermvormige pluimen van 10 tot 24 cm, aan het eind van lange takken. Ze zijn wit, geurend, stervormig en 5-delig. De helmknoppen zijn geel. De bloei is in juni en juli. De bestuiving vindt plaats door insecten. De besjes zijn eerst rood, maar worden later zwart en zijn in september en oktober rijp. Het sap is paarsrood en zuur van smaak. De gewone vlier groeit op zonnige tot half beschaduwde plaatsen op droge tot vochtige grond en is o.a. te vinden in struikgewas, lichte loofbossen, wilgenbossen en rivieroevers.

Jonge scheuten De minst bekende eetbare delen van de vlier zijn waarschijnlijk de jonge scheuten. Onterecht, want deze ‘Nederlandse bamboe’ zijn ingemaakt bijzonder smakelijk. Pluk hiervoor in april tot mei de jonge scheuten die nog niet houtig zijn geworden. verzamelen: april-mei

Bloemknopjes De schermen met bloemknopjes zijn op zuur ingelegd bijzonder smakelijk door salades, toepassing als kappertjes. Toch wel wat oppassen want de nog niet ontloken bloemknopjes bevatten een gehalte aan blauwzuurglycosiden. verzamelen: april-mei

Tekst: Mascha Mooy Foto: Nisvan van Sijl

Bloesem Vlierbloesem kan vers of gedroogd in de thee worden gebruikt, of er kan een siroop van getrokken worden. Wanneer de bloemschermen veel gele stuifmeel bevatten, eind mei of juni, kunnen ze worden geoogst. Gedroogd kunnen de bloemen voor een jaar bewaard worden, mits in een van lucht en licht afgesloten pot. De bloemschermen kunnen in pannenkoeken worden gebruikt of er kunnen vlierbloesembeignets van worden gemaakt. verzamelen: mei-juli

Vlierbloesemsiroop (koude extractie) Het volgende recept voor vlierbloesemsiroop is afkomstig van Paul Doucet. Door de koude extractie wordt de siroop extra geurig; een echt Slow Food waardig recept! Ingrediënten: • 300 g bloemtrossen (ongeveer een emmer) • 0.8 kg suiker • sap van 1 citroen. Methode: • Breng 0.5 L water aan de kook, en los daarin de suiker zoveel mogelijk op. Doe het citroensap (tegen het verkleuren) erbij, en laat wat afkoelen. • Prop de bloemtrossen (de stelen er af geknipt) in een pan. Overgiet met de suikeroplossing, en pers samen met een wat kleiner deksel met daarop een baksteen. • Laat 24 uur staan. Aanvankelijk staan de bloemen niet onder water, na een paar uur wel; door het vrijkomende bloemen sap. • Giet na afloop het sap af. Wie zuinig van aard is, in dit geval aan te raden, kan nog een tweede rondje inlassen (van een kwartier) om de achtergebleven suiker en sap mee te nemen: wat water erbij, even prakken, afgieten, en met de hand uitknijpen. • Passeren door een doek, afmaken met citroen naar

26

lente 2016

smaak (ik deed er het sap van drie citroenen bij). • Opbrengst (met tweede ronde erbij): 2 liter hevig geurende siroop. • De siroop kun je een week of twee in de koelkast bewaren en ‘rauw’ drinken. Wil je de siroop langer bewaren, breng hem dan vlak tegen het kookpunt aan en giet hem heet in goed afsluitbare flessen (beugelflessen werken het best). • Zeven van de siroop kan men het best eerst grof door een zeef of vergiet doen en vervolgens kan men de vloeistof het best nogmaals zeven door een fijnere zeef of door een stoffen (kaas)doek. Hoe fijner de doek, des te minder vaste bestanddeeltjes er in de siroop terechtkomen. • Laat bij de bereiding van siroop de vloeistof niet (te hard) koken. Hierdoor ontstaat er een schuim wat moeilijk wegtrekt en ideale levensruimte is voor gisten en schimmels (zuurstof en suikers).

Vlierbloesemsiroop van Christianne Dit is een recept met citroenzuur. Het citroenzuur maakt het fris en langer houdbaar. Het staat ieder jaar op Christianne Muusers’ site: www.coquinaria.nl/recepten/12.3recept.html. Ingredienten • 12 vlierbloesemschermen • 1 kilo suiker • 1 liter water • 2 biologische citroenen • 20 gram citroenzuur (20 cc ofwel 1 eetlepel en 1 theelepel) Voorbereiding  Pluk de vlierbloesem op een droge, zonnige dag vroeg in de middag. Het aroma is dan op z’n sterkst. Kies alleen bloemschermen waarvan de bloempjes al uit zijn, maar nog niet uitgebloeid, en met zo min mogelijk beestjes. Schud de

schermen voorzichtig, en leg ze tien minuten omgekeerd op een theedoek om insecten de kans te geven te vertrekken. Knip de bloempjes met zo min mogelijk steel af. Overgiet de citroenen met kokend water om de waslaag te verwijderen. Haal de schil van de citroenen met een zesteur of fijne rasp, let op dat je het wit niet mee raspt. Pers dan de citroenen uit en zeef het sap door een koffiefilter of vel keukenpapier. Spoel een schone glazen pot met een inhoud van ongeveer anderhalve liter om met kokend water. Steriliseer ook de deksel van de pot. Bereiding  Doe bloesem, citroenrasp en sap en citroenzuur in de pot. Los de suiker op door het met water aan de kook te brengen, laat vijf minuten doorkoken. Zet de glazen pot in de gootsteen en giet de kokendhete suikersiroop over de vlierbloesem. Sluit de pot af en laat rustig afkoelen. Als de inhoud helemaal is afgekoeld, licht schudden en dan in de koelkast zetten. Laat drie dagen staan, schud elke dag even om (laat de pot wel dicht). Na drie dagen spoel je twee lege, schone wijnflessen om met kokend water en een mespunt sulfiet, spoel goed na en laat uitwalmen. Nu zeef je de siroop door een zeef met keukenpapier of een koffiefilter. Zorg wel dat alle spullen die je gebruikt brandschoon zijn. Giet de siroop in de wijnflessen en sluit deze af met een schoongemaakte draaidop of een kurk of een rubber dop. Bewaar de vlierbloesemsiroop na het openen in de koelkast. Serveren  Het recept is voor een siroop, dus die drink je niet puur. Je lengt de siroop aan, afhankelijk van je smaak en de gebruikte combinatie, in een verhouding van 1:4 tot 1:8 met (koolzuurhoudend) water, of met droge witte wijn. Ook prosecco en champagne kunnen op smaak worden gebracht met deze siroop. Serveer gekoeld. En over gekoeld gesproken: je kunt de aangelengde siroop invriezen als ijs lolly, of er met gelatine een mooie gelei van maken voor bij een dessert. Doe er dan ook wat plukjes vlierbloesem in.

lente 2016

27

het lijk in tuin 13

Door: Laurent Serpenti Illustratie: Nisvan van Sijl

Deel 1: jajem Bij de renovatie van tuin 13 had ik van alles opgegraven, voornamelijk overgroeide bouwmaterialen die daar steeds “voorlopig ”waren gestald. “Vier ton puin,” kraakte de stem van de portier van het afvalpunt op de Klaprozenweg door de intercom toen ik voldaan maar uitgeput van de weegbrug naar het tuinhuisje terug reed. Onder de opgravingen bevonden zich ook meer persoonlijke spullen. Voetjes van gebroken jeneverkelkglaasjes bijvoorbeeld, en een grote stenen vijzel met stamper. Vijzel en stamper roken nog naar rode ui, knoflook, nootmuskaat en ritja`s (ritja`s zijn scherpe Indonesische pepers , verre familie van onze paprika`s) Een echte tuinman is niet alleen amateur geoloog maar ook een heel goeie detective... De vijzel en de pootjes van de gebroken jeneverglaasjes konden samen maar één ding betekenen, deduceerde ik uit mijn opmerkelijke vondst. De vorige bewoner móet wel een oud Indisch vrouwtje geweest zijn. De artefacten wezen op een gezellig nasi nassen en totokken over tempo doeloe met tante Lien van gemengde descendentie, terwijl de saté babi op de barbecue lag te tissen tot de jajem op het terras gekanteld was. Tsja, dan breek je wel eens een glaasje. Geen wonder. Natuurlijk spekkoek met koffie toebroek na.

28

lente 2016

In gedachten verzonken harkte ik de tuin netjes aan, tot de avond inviel. Het viel me op dat het tingelende mobieltje, een soort van kleine xylofoon, dat ik zolang aan de vlinderstruik had gehangen omdat het boven de deur van het tuinhuisje zo hinderlijk in de weg hing, muziek maakte zonder dat het woei in de tuin. Ik voelde me bekeken. Overal loerden onzichtbare ogen op me als was ik hun prooi. De ontwaakte vleermuizen van Wijkergouw vreten de snel gevangen insecten uit de spinnenwebben rond mijn hoofd, het werd al nacht. Bekende stemmen uit een ver verleden klinken op uit de ondiepe zinkput. (Of was dat het zachte gefluister van het kleine xylofoontje?) Ik kijk weer in de door cholera verteerde ogen van mijn moeder.. Toen ik op het terras de offerte voor de nieuwe bewoners opmaakte aten de eekhoorntjes nog uit mijn hand; maar nu ik daadwerkelijk ingrijp in het landschap lijkt de natuur zich opeens tegen mij te keren. Mamma, waar ben je? Is dit nu de stille kracht waar je me over verteld hebt?

In de volgende editie van de Vroeg Op verschijnt het tweede en laatste deel van mijn saga op de tuin. U kunt uw reactie kwijt op [email protected]

Tekst: Sonja Brouwer en Gerdi Wind Foto: Gerdi Wind

TWEEDE KUNSTROUTE AMSTELGLORIE Na alle enthousiaste reacties van bezoekers, tuinders en deelnemers op Kunstroute Amstelglorie in juni 2015 kon het niet uitblijven dat er een vervolg op zou komen. Tijdens het Pinksterweekend op 14 en 15 mei wordt een mooie wandelroute uitgezet en kan in de huisjes en tuinen van de deelnemers genoten worden van professionele en amateur kunstwerken.

Clubhuis In het Clubhuis bij de hoofdingang is een tentoonstelling ingericht met een werk van elke deelnemer en kunt u alle nodige informatie krijgen. Hier kunt u ook een duidelijke flyer krijgen met plattegrond, vermelding van alle activiteiten en de namen en huisnummers van de ongeveer 20 deelnemers, zodat u niets hoeft te missen. Op de tombola kunt u een leuk prijsje winnen, de opbrengst van de tombola wordt gebruikt voor de kosten, die de route met zich meebrengt. Natuurlijk kunt u hier ook een hapje of een drankje gebruiken. Op verschillende locaties worden voor jong en oud leuke workshops gegeven, informatie hierover is ook allemaal te vinden in het Clubhuis.

Gele route De wandeling begint bij voorkeur in het Clubhuis,

waarvandaan u uitgerust met plattegrond de gele pijlen volgt langs veel mooie plekjes op Amstelglorie, zoals de Hemkerhof, speeltuin, en het mooie groen. In de deelnemende huisjes, die geel gemarkeerd zijn, kunt u o.a. kijken naar schilderijen, beelden, foto’s, textielkunst, sieraden en natuurlijk naar huisje en tuin. Enkele kunstenaars gebruiken hun huisje ook gedeeltelijk als atelierruimte. Niet alleen in de huisjes, maar ook elders op het tuinpark, in b.v. de Hemkerhof, vlakbij de parkeerplaats, wordt iets leuks georganiseerd.

Verdere informatie Kom dus op 14 en/of 15 mei naar Tuinpark Amstelglorie, de kunstroute is op zaterdag van 13 tot 18 uur en op zondag van 12 tot 17 uur. U bent hartelijk welkom bij alle deelnemers. De meeste recente informatie en foto’s vindt u op onze facebookpagina: www.facebook.com Kunstroute Amstelglorie of via Gerdi Wind: gerdi_wind @hotmail.com of 06-10303063. U vindt Tuinpark Amstelglorie op de Jan Vroegopsingel 7, 1096 CN Amsterdam.

lente 2016

29

y

i

g

$

B

BO uikslotermeer

>`

op de

Van 25 tm 28 februari werkte de werkgroep Natuurlijk Tuinieren van Tuinpark Buikslotermeer als ‘hosts’ en ‘coaches’ mee aan Tuinidee – de grootste tuinbeurs van Nederland in de Brabanthallen in Den Bosch. We deden dat op verzoek van het AVVN, de landelijke organisatie voor volkstuinders. Het thema van het AVVN paviljoen was ‘natuurlijk tuinieren’. Het idee was om veel persoonlijk contact te hebben met de bezoekers, door hosts in de AVVN-tuin en coaches in de publieksruimte. Door middel van voorlichting en informatie-uitwisseling droegen we de boodschap van het natuurlijk (moes) tuinieren uit. In het grote, door Tuinidee aangelegde ‘Smakelijk Groentenkabinet’ en in de andere voorbeeldtuinen in Hal 4 ontvingen we vier dagen lang duizenden bezoekers. Dat deden we samen met zes´natuurlijk tuinders´ van de Keurmerkvereniging ‘Eigen Arbeid’ uit Den Haag. De blikvanger van het ´Smakelijk Groentenkabinet´ was

lente 2016

@

Tekst: Toke Smolders Fotos: AVVN, Froukje Dijkshoorn en Toke Smolders

Smakelijk Groentenkabinet

30

#

Beurs

Entree Tuinpark

een grote open kas van larix-hout, waarin je op zithoogte kon werken. In de kas eetbare planten: tomaten, pepers, komkommers, kruiden en viooltjes. In het gras naast de kas een viertal plantvakken met groenten en kruiden, omrand met verschillende materialen die niet duur zijn en gemakkelijk om zelf te maken: kastanje-vlechtwerk, oude stenen, oude planken en ramen voor de koude bak. Achter in de tuin een prachtig kippenhok met schuurtje, gemaakt van palethout en ramen uit een 100-jaar oud schoolgebouw. Boomgaardjes met bessenstruiken en fruitbomen, met daaronder bloeiende bollen en kruiden en een bodembedekking van perzikstenen. De decoratieve oprit en paden waren gemaakt van tegels en gras, ingenieuze oplossingen voor goed waterbeheer en tegen ´verstening´. Het concept van een voorbeeld- of inspiratietuin, met planten, elementen en voorzieningen op het gebied van natuurlijk moestuinieren, sprak het publiek enorm aan. Het was ideaal om belangstellenden voor te lichten en te inspireren om ook in hun eigen tuin op een natuurlijke





manier aan de slag te gaan. Met onze gesprekjes en het uitdelen van het AVVN-blad ‘De Tuinliefhebber’ hebben we een mooi visitekaartje van onze hobby afgeleverd. De AVVN tuin was omringd door andere inspiratietuinen, met namen als ‘Bloeiende borderparade’, ‘Stadse fratsen’ (met scharrelgroenten uit eigen patio), ‘Wuivend grassenpalet’, ‘Rock en Rots’ (een Spaans-aandoende rotsformatie) en ‘Mysterieuze watertuin’. Centraal in de hal stond het ‘Tuinatelier’, met o.a. een plantendokter en stands voor bodemmonsters, vijverwater-onderzoek en tuinontwerp, waar studenten van de Hogere Agrarische School HAS hun expertise inzetten. Ook in de andere voorbeeldtuinen waren natuurlijk tuinieren ideeën en elementen verwerkt, zoals wilgenvlechtwerk, en slimme afwateringsystemen in interessante balansen van planten, gras en stenen. Het was een groot succes en bovendien boeiend, leerzaam en leuk. De samenwerking met het AVVN en de collega-tuinders van het tuinpark uit Den Haag was zeer plezierig en gaat leiden tot verdere uitwisseling en excursies over en weer. En wie weet levert onze inzet voor Tuinidee en het AVVN een extra punt op voor ons Keurmerk… Op de Facebook pagina van het AVVN een fotoimpressie van onze medewerking aan Tuinidee. Op de AVVN website kunnen tuinders zich aanmelden voor de Vriendenkring Natuurlijk Tuinieren en de Nieuwsbrief: www.avvn.nl Heemtuin Infobord

Smakelijk Groentenkabinet

lente 2016

31

Tekst: Dominique Engers, Ger Casparie, Gerrit Mol Illustratie: Nisvan van Sijl

dichter op de tuin Licht.

De eerste warme avond van het jaar Haal voorzichtig adem; langzaam, langzaam, traag Het dimmend licht weeft alle tinten groen duizelingwekkend divers in monotonie

Voorjaarsdag

Het vernietigt je logisch denken, je intuitie die gaat aan. Drijft je tot keihard werken, de tuin moet NU gedaan.

’t verkleurd naar het zwart der takken wit van appelbloesem verbleekt

Maakt je euforisch en droevig,

het paars van seringen vervaagt

afscheid en toekomst in één.

mengt zich met de hemel

Genieten kan alleen vandaag,

die zwarter, zwaarder wordt,

de volkstuin is op de been.

Helder sterrenlicht prikt gaten haal voorzichtig adem, langzaam, langzaam, traag met de nacht komt de afkoeling

Het oude dat verrot is, de fik er in, het mag weg.

Maar kijk, kijk, en de kern blijft warm

Verlangen naar de warmte,

sterrenlicht was ooit een laaiend vuur

zonder rook en zonder mist.

als je het ziet branden is het niet vergeefs Haal voorzichtig adem, langzaam, langzaam, traag

We nemen de balans op,

Bijna ongemerkt.

wie blijft en wie is weg. Even zwaaien naar de buurvrouw, staat nog steeds achter de heg.

Gerrit Mol

Ger Casparie

32

Van eigen pluk

Het is, nu ik dit schrijf, nog net geen maart Er zitten nauwelijks blaadjes aan de takken Maar ik verheug me nu alweer op taart Van vruchten, zelf geoogst en zelf gebakken Ik koop alvast weer flink wat groentezaad En loop van een enorme oogst te dromen Van uien, en courgettes, en tomaat Van al het moois dat vast weer op gaat komen. Want niets, maar dan ook niets, verschaft een mens zo’n diep geluk Als oogst van eigen pluk. Denk maar niet dat ik mij ervoor schaam Dat ik hevig kan verlangen naar de bessen Naar de aardbei, en de druiven, en de braam Er is niets beters om je dorst te lessen Een paardebloemenplaag vind ik je dàt! ’t Is onkruid, maar je kunt het heel goed eten Of brandnetels, en zelfs het zevenblad Daar maak je pesto van, een mens moet het maar weten. Want niets, maar dan ook niets, geeft zo een onverwacht geluk Als oogst van eigen pluk Het is gewoon een rage, volgens mij Er komen op mijn park steeds meer adepten Ook de Vroegop draagt haar steentje bij U vindt de allerheerlijkste recepten. De mensen hebben vreselijk plezier Met zaken uit hun tuin te kokerellen De één serveert de bloesem van de vlier De ander eigen wijn, in grote bellen. Want niets, maar dan ook niets geeft zo een groot, vervuld geluk Als oogst van eigen pluk. Geen borderplant die ik niet consumeer Ik hou niet op te experimenteren Te kauwen op een takje conifeer Waarom niet eens een bordje gras proberen? Ik knabbel aan de rozen langs het hek Ik zat laatst met een bordje violetten Een madeliefje voor de lekkere trek En van papaver draai ik sigaretten. Want niets, maar dan ook niets verschaft een mens zo’n diep geluk Als oogst van eigen pluk.

Dominique Engers

33

7

Puzzel

Verticaal

Horizontaal 1 Zeevis met tentakels 6 soort zwaardvis 12 adem 14 tweede Griekse letter 15 tijdschrift (afk.) 17 slee 18 atmosferische overdruk (afk.) 20 voorzetsel 21 bordspel 22 smaragd 25 sterke graat van een vis 28 vogel 29 visbewerker 31 op dezelfde plaats (Lat. afk.) 32 maanstand (afk.) 33 vervoersmaatschappij (afk.) 35 onbepaald voornaamwoord 36 Oplossingen persoonlijk voornaamwoord 37 voorzetsel 38 gezichtsexpressie 40 vis 42 bevestiging U kunt uw oplossing vóór 20 juni 2016 naar de redactie van 43 zeevis 44 spil 46 viskaar 48 draad van het hout 51 bijwoord 53 provincie (afk.) Vroegop (zie colofon) sturen. 54 vruchtennat 56 Roemenië (afk.) 57 Onder de goede inzendingen inseminatie methode (afk.) 58 verharde huid verloten wij 5 cadeaubonnen. 60 viseter 62 vreugderoep 64 medicijn 66 vissergereedschap 68 alles wat bestaat 69 windrichting (afk.) 70 paard 72 antwoord Uitslag lente puzzel: betaald (afk.) 73 brief aanhef (afk.) De juiste oplossing voor de 74 Egyptische god 76 Ierse uitvinder 78 schipperen 79 delen van een week. puzzel in het lentenummer van de Vroegop is:

Beukennootjes Onder de vele inzendingen hebben wij vijf cadeaubonnen verloot. De gelukkige winnaars zijn: Mw. I.P. van Haaren-Maste Tuinpark De Bretten

1

2

3

5

6

12 15

16

22

13 17

18

23

32

33

34

38

Dhr. B.S. Rattan Tuinpark Nieuwe Levenskracht

45

Mw. I. Seeboldt Tuinpark Ons Lustoord

58

Mw.A.Bakker Tuinpark De Vijf Slagen

68

51

9

52

26

27 31

35

36

37

40

41 44

47

48

53

54

59

55

60

64

70

57 62

63

67

71

72

75

76

78

50

56

66

69

49

61

65

74

11

21

43 46

10

20

30

39

42

8

14

25

29

7

19

24

28

Mw.S.M.B.Goosen-Kelly Tuinpark Lissabon

Wij wensen hen veel tuinplezier.

4

1 Rechtschapen 2 vogel 3 Russische vorstin 4 meisjesnaam 5 in de kantlijn (afk.) 7 getij 8 één keer 9 vastliggend 10 voorzetsel 11 ouwe rommel 13 internetadres Portugal 16 harde plof 18 eerste man 19 keukenapparaat 21 viervoeter 23 en anderen (afk.) 24 maanstand (afk.) 26 ingenieur (afk.) 27 getij 30 deel van de keel 34 deel van vissenhuid 36 waar vissen in wonen 38 laboratorium (afk.) 39 kip 40 hemellichaam 41 mal 45 grote modderkruiper 47 vriendschappelijke verstandhouding tussen mogendheden 49 dakpan 50 vervoermiddelen 52 vismolen 54 kosmische energiebron 55 behaarde dierenhuid 57 onaangedaan 59 eenheid van lichtsterkte (afk.) 60 muziekstijl na de punk (afk.) 61 muzieknoot 63 Verenigde Naties (afk.) 65 voorzetsel 67 dus 71 voorzetsel 74 audiovisueel (afk.) 75 Neon (afk.) 76 onder voorbehoud (afk.) 77 met deelneming (afk.).

73 77

79 © www.ruiterpuzzel.nl

45 40

lente 2016

79

3

22

49

11

19

41

55

42

67