Op zoek naar de millenniumstudent. Ik kén onze gedetineerden gevangenisdirecteur en alumnus guido verschueren krijgt burgerschapsprijs [16]

Verschijnt maandelijks, uitgez. juli en aug.

Tijdschrift - toelating gesloten verpakking

Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X

2099 Antwerpen X n° BC 6379

erkenning: p303221

PB-nr. B-4883

2 2 de c e mbe r 2 0 10 | nr 4 | 2 2 s t e j a a r g a ng | w w w. k ul e u v e n . be / c k /

t i jdschrif t va n de k .u.l eu v en

“Verontwaardiging is gezond” le ven na leuven: ivan de vadder, germanist en Wetstr a atjournalist [14]

Een kink in de kindertijd doctor a at: wat ma ak t kinderen k we tsba ar voor depressie? [3]

(© Rob Stevens)

Meter en Peter

De opbrengst van de Leuvense Kerstmarkt – 19.660 euro – gaat dit jaar naar het Zuster Jeanne Devos Fonds voor Kinderrechten. Zuster Jeanne en professor Peter Adriaenssens, voorzitter van het fonds, waren ook meter en peter van deze editie. Een team van enthousiaste vrijwilligers verkocht artisanale kleinoden die Jeanne had meegebracht uit India en kaarsen die de stad Leuven ter beschikking stelde. Met de opbrengst kunnen twee klassen bijgebouwd worden in het crisisopvangcentrum voor vrouwen en kinderen op de vlucht dat gebouwd wordt in Mumbai en dat het Huis Jeanne Devos zal heten. http://jeannedevos.org/

Eredoctoraten met Europees tintje Timothy Garton Ash, Cl audio Magris en Maria Nowak [4]

Op zoek naar de millenniumstudent Bakkers, boeken Het leek even of de pers een nieuwe species ontdekt had, eentje die niet meteen veel goeds voor de toekomst beloofde. De ‘millenniumstudent’ werd afgeschilderd als een aan technische snufjes verhangen wezen, met een intellectuele inhoud en dagelijkse omgangsvormen die haaks staan op wat van een échte student verwacht mag worden. Klopt dat beeld wel? We vroegen het aan enkele ervaringsdeskundigen. Ludo Meyvis “Die negatieve kleuring is onzin. En of de term ‘millenniumstudent’ goed gekozen is, weet ik niet,” zegt professor Fred Truyen, docent Informatiekunde in de Letterenfaculteit. “Wie wél bestaat, is de digital native. Als je omgaat met studenten van vandaag, moet je er rekening mee houden dat voor hen de computer en het internet een evidentie zijn. Ze hebben nooit de computer- of webloze tijd gekend, of de tijd waarin dat alleen voor enkele techneuten was weggelegd. Voor de hedendaagse jongeren, en dus zeker voor de hedendaagse student, zijn de computer en digitale communicatie even gewoon als elektriciteit en stromend water

voor ons, iets ouderen.”

Tussen Facebook en leesboek “Een tweede verschil: onze referentiekaders verschillen. Een moderne student heeft Sartre allicht niet gelezen. Maar de vraag is of dat erg is. Het is niet daarom dat ze onbelezen zijn. Ze hebben in elk geval méér gelezen op de computer dan de oudere generatie. Mogen we van hen dezelfde canon verwachten, dezelfde referentiepunten? Is onze canon de beste? Er is in het laatste kwart van de twintigste eeuw zoveel gebeurd dat hún canon en de onze niet meer dezelfde kunnen zijn – en volgens mij ook niet mógen zijn. Hoe ik als student mijn wetenschapsmethodologisch kader vormde, hoe ik leerde zoeken, met teksten omgaan enzovoort,

Verschijningsdata Campuskrant jaargang 22

is ten dele niet meer actueel. Het zou verkeerd zijn om van mijn studenten te verwachten dat ze mijn vormingskader integraal overnemen.” “Een derde verschil zou erin bestaan dat wij, de ouderen, nog wisten hoe we ons moesten gedragen in de collegezaal, en de jongeren niet meer. Ik stoor me aan de visie dat het de techniek zou zijn die dit in de hand zou werken. Dat is een erg verkeerde inschatting. Als er problemen zijn rond het gedrag van studenten, mag je dat ten eerste niet overroepen – of waren wij vroeger zelf altijd zulke toonbeelden van verfijning? – en verder vind ik het wel erg kort door de bocht om de schuld bij de techniek te leggen en niet, bijvoorbeeld, bij jezelf of je manier van lesgeven.”  pagina 6

nr. 5 – 3 feb 2011

nr. 6 – 2 ma a 2011

en banners

studenten me t een eigen bedrijf [9]

Van afvalberg tot natuurgebied stortpl a atsen als materia almijnen en energiele ver anciers van de toekomst [11]

“Ik kén onze gedetineerden” gevangenisdirecteur en alumnus guido verschueren krijgt burgerschapsprijs [16]

Senioren op de aulabanken 35 ja ar Universiteit Derde Leef tijd [17] nr. 7 – 30 ma a 2011

nr. 8 – 27 apr 2011

nr. 9 – 25 mei 2011

2 Nieuws

campuskrant

Sarcomen

colofon Campuskrant Maandelijks tijdschrift van de K.U.Leuven

hoofdRedactie Griet Van der Perre, Reiner Van Hove

Redactie Ilse Frederickx, Ludo Meyvis, Julia Nienaber, Jos Stroobants, Ine Van Houdenhove, Wouter Verbeylen, Inge Verbruggen

Redactieadres Oude Markt 13 - bus 5005 3000 Leuven T 016 32 40 13 [email protected]

Adreswijzigingen Alumni Lovanienses Naamsestraat 63 – bus 5601 3000 Leuven [email protected]

medewerkers Tine Bergen, Jelle De Mey, Jaak Poot, Rob Stevens, Katrien Steyaert

Grafisch ontwerp

Birgit Kuppens

Studente is beste Vlaming in Groot Dictee

Inge Verbruggen T 016 32 40 15 Inge.Verbruggen@dcom. kuleuven.be

Professoren durven nog al eens te klagen over de slechte spelling van ‘studenten tegenwoordig’, maar wat blijkt? De beste spelster van Vlaanderen zit ook in de lesbanken: Birgit Kuppens (26) studeert psychologie en eindigde op de derde plaats in het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Oplage

Julia Nienaber

Catapult, Antwerpen

Lay-out en zetwerk Wouter Verbeylen

Fotografie Rob Stevens

Cartoons Joris Snaet

Reclameregie

132.000 ex.

Drukwerk Eco Print Center, Lokeren

Verantwoordelijke uitgever Pieter Knapen Oude Markt 13 - bus 5005 3000 Leuven

Copyright artikels Artikels kunnen overgenomen worden mits toestemming. Het volgende nummer verschijnt op 3 februari. Suggesties voor artikels zijn welkom op het redactieadres. Campuskrant op Internet: www.kuleuven.be/ck/

(© Rob Stevens)

Birgit deed mee aan de voorrondes in De Morgen en werd zo geselecteerd om met de Vlaamse delegatie af te reizen naar Den Haag, waar het dictee plaatsvond in de Eerste Kamer. Het was niet de eerste keer dat de Hasseltse de uitdaging aanging. “Ik doe wel vaker mee aan een dictee. Ik heb voorheen ook al meegedaan aan het Groot Nederlands Dictee van het Davidsfonds en natuurlijk het Studentendictee van Veto. Daar ben ik twee keer met de eerste plaats gaan lopen. Ik kijk ook elk jaar naar het Groot Dictee der Nederlandse Taal op TV. Ik was eigenlijk niet van plan om dit jaar mee te doen aan de preselectie omdat ik druk bezig ben met mijn stage. Maar ik heb me op het laatste moment toch bedacht. Wie weet hoe lang het dictee nog blijft bestaan, en ik wou er zeker één keer bij geweest zijn.” “Ik heb me voorbereid door ’s avonds de lijstjes met standaard dicteewoorden te overlopen. Bij het Groot Dictee kwamen er toch ook een aantal van die typische woorden terug. Verder heb ik mijn grammaticakennis wat opgefrist. Er waren een paar regels bij die ik zelfs nog nooit had gezien. De laatste spellingswijzigingen heb ik zelf niet meer op school meegekregen, dus dat was nog even blokken.”

Instinker van het jaar Birgit maakte maar dertien fou-

ten. Een prestatie van formaat, maar is ze er zelf blij mee? “Mja, er waren een paar stomme fouten bij: woorden met een hoofdletter waar er geen moest staan en vice versa. Maar er zaten ook een paar ongewone woorden in het dictee, zoals ‘thymotisch’. Dat woord stond niet in het Groene Boekje of Van Dale – het betekent blijkbaar ‘razend’. Dat was wel de instinker van het jaar. Volgens het reglement mag je maar één keer meedoen dus ik kan mijn score niet meer verbeteren. Maar ik ben tevreden met het resultaat en vooral blij dat ik er bij was.” Het zal niemand verbazen dat Birgit een talenknobbel heeft. Ze studeerde eerst Romaanse talen, en werkt nu aan haar master in de schoolpsychologie. “Ik loop momenteel stage bij het CLB (Centra voor Leerlingenbegeleiding – red.).

Ik neem taaltestjes af bij kinderen om hun leesvaardigheid en spellingsvaardigheid te controleren. Ik zou later graag een job vinden waarbij ik mijn interesse voor psychologie en voor taal kan combineren. Iets met studentenbegeleiding of met Erasmuswerking.” Wat vindt Birgit overigens van de spelling van haar klasgenoten? Is de alomtegenwoordige klacht van vele professoren terecht? “Bij mensen van mijn leeftijd valt het nog eigenlijk goed mee, maar als je ziet hoe tieners tegenwoordig schrijven! Sms-taal mag dan wel… op de gsm, maar dt-fouten kunnen toch echt niet door de beugel. Ik ben nochtans geen taalpurist. Ik kan ’s ochtends nog gewoon de krant lezen zonder een rode pen boven te halen (lacht).”

Joris steekt de draak

Het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek  (FWO) geeft een toelage van 320.000 euro aan het onderzoeksteam onder leiding van professor Patrick Schöffski, afdelingshoofd Experimentele Oncologie van de K.U.Leuven en diensthoofd Algemene Medische Oncologie UZ Leuven, om een onderzoeksproject rond sarcomen te ondersteunen. Sarcomen zijn kwaadaardige tumoren van de weke delen, de zogenaamde mesenchymale weefsels. Ze zijn een benaming voor een zeer diverse en uitgebreide groep kankergezwellen met elk hun specifieke eigenschappen. Sarcomen zijn zeldzaam en maken slechts één procent van alle kankers uit. In België worden er 300 patiënten per jaar gediagnosticeerd. Door hun zeldzaamheid én hun heterogeniteit – er bestaan wel 150 verschillende subtypes – is er nog maar weinig gekend over het ontstaan en de ontwikkeling van sarcomen. Met dit onderzoek hoopt professor Schöffski ook meer specifieke therapieën per sarcoomsubtype te ontwikkelen.

Pijn bij het vrijen Het Interfacultair Instituut voor Familiale en Seksuologische Wetenschappen van de K.U.Leuven start in samenwerking met de Dienst Gynaecologie van UZ Leuven het eerste grootschalige onderzoek in Vlaanderen naar pijn bij het vrijen. Op basis van buitenlands onderzoek wordt geschat dat een kwart van alle vrouwen tijdens hun leven met pijn bij het vrijen worden geconfronteerd. De wetenschappers zijn nog op zoek naar respondenten – zowel vrouwen met als zonder pijn bij het vrijen – voor hun online enquête. http://gbiomed.kuleuven.be/ pijnbijhetvrijen

Bananen

Hoe overtuig je landbouwers van een andere aanpak? Lees het artikel op pagina 11.

Een onderzoeksproject van de Belgian Technical Cooperation, dat ontworpen en begeleid werd door professor Rony Swennen in Tanzania, heeft de Cooperation Excellence Award ontvangen van de Global South-South Development Expo van de Verenigde Naties. Het project vond een manier om verschillende ziekteresistente bananenvariëteiten over te brengen van Honduras, waar ze ontwikkeld zijn, naar Tanzania, waar ze geïntegreerd werden in de bestaande landbouwsystemen. De K.U.Leuven werkte hiervoor negen jaar samen met Bioversity en het Internationaal Transit Centrum voor bananen, dat gehuisvest is aan de K.U.Leuven.

22 december 2010



Nieuws 3

Hoe wapen je een kind tegen een depressie?

Geciteerd Gezichtsverlies De Morgen, 6.12.2010

Waarom is het ene kind kwetsbaarder voor depressieve symptomen dan het andere? Klinisch psychologe Katrien Verstraeten, onder supervisie van professor Patricia Bijttebier, onderzocht het voor haar doctoraat, dat ze onlangs met succes verdedigde. “Eenmaal je de oorzaken beter kent, kan je kinderen met een hoog risico beter wapenen tegen een mogelijke depressie. Het is niet omdat je kind aanleg tot depressie heeft, dat je volledig machteloos staat.” Wouter Verbeylen Katrien Verstraeten maakt meteen komaf met een mythe over de gelukkige kindertijd. “Depressie komt vaker voor bij kinderen dan je denkt. Vroeger ging men er wat naïef van uit dat depressie en kindertijd niet samengingen. De kindertijd, dat was een gelukkige tijd van spelen zonder veel zorgen; dat een kind ook diep ongelukkig kon zijn werd heel lang ontkend. Maar uit onderzoek blijkt dat twee tot negen procent van de jongeren een depressie doorgemaakt heeft voor zijn achttien jaar.” Hoe weet je dat je kind tekenen van een depressie vertoont? Verstraeten: “Depressieve symptomen bij kinderen kunnen een kopie zijn van die bij volwassenen: lusteloos rondhangen, nergens zin in hebben, niet goed slapen, weinig eetlust. Maar het kan zich ook helemaal anders uiten: een kind kan zich storend gaan gedragen, het wordt een lastig, onhandelbaar kind.” “Ouders weten vaak niet wat ze daarmee aanmoeten. Als je bijvoorbeeld een puber in huis hebt, weet je niet altijd wat het beste is: moet je je kind in de zetel laten liggen, ook al is hij wel heel erg lusteloos, om hem vooral niet te bruskeren? Of moet je hem toch maar aansporen om iets actiefs, iets leuks te gaan doen?” “In mijn doctoraatsonderzoek ben ik op zoek gegaan naar het ontstaan van depressieve symptomen bij kinderen en jongeren. Uiteindelijk wilde ik een aantal concrete aanknopingspunten vinden om die symptomen te verminderen en een echte depressie te voorkomen. Want eenmaal een depressie zich volledig ontwikkeld heeft, geraak je er erg moeilijk uit, en de kans om nadien te hervallen is heel hoog.”

ren met een verhoogd risico – die bijvoorbeeld ouders hebben met een geschiedenis van depressie – kan je zo preventief wapenen, en verhinderen dat depressieve symptomen ontstaan.”

Eindeloos herkauwen



(© Rob Stevens)

als prettig ervaren. Heb je een hoge negatieve affectiviteit, dan ben je zelfs bij schijnbare onbenulligheden snel verdrietig.” “Maar het is niet omdat je negatief in het leven staat, dat je automatisch meer kans hebt om depressief te worden. Net zo belangrijk is of je die gevoelens in de hand kan houden, of je in staat bent tot ‘effortful control’of zelfregulatie. Als je een hoge mate van zelfregulatie hebt, kan je je-

ment en depressie stond al vast bij volwassenen, maar ik heb vastgesteld dat het ook voor kinderen en adolescenten opgaat. Kinderen die hoog scoren op negatieve affectiviteit, laag scoren op positieve affectiviteit, én weinig controle hebben, zijn kwetsbaarder voor een depressie. Eenmaal je dat weet, kan je er ook op inspelen: je kan kinderen meer controle trachten te geven op hun gedrag, door hen cognitief

Geen controle Waarom zijn sommige kinderen kwetsbaarder voor depressieve symptomen dan andere? Katrien Verstraeten: “Ik heb twee ‘kwetsbaarheidsfactoren’ nader bekeken in een langdurig onderzoek bij schoolkinderen. In eerste instantie heb ik het verband onderzocht tussen depressieve aanleg en temperament. Je temperament wordt bepaald door de verschillende manieren waarop je emotioneel reageert op gebeurtenissen: je hebt positieve en negatieve affectiviteit. Mensen met een hoge positieve affectiviteit reageren enthousiast op prettige gebeurtenissen, ze zijn over het algemeen sociaal en opgewekt. Als je een lage positieve affectiviteit hebt, dan zal je niet snel iets

“Uit onderzoek blijkt dat twee tot negen procent van de jongeren een depressie doormaakt voor de leeftijd van 18 jaar.” zelf in de hand houden, al ben je van nature enorm negatief aangelegd. Maar als ook die controle ontbreekt, ben je erg kwetsbaar voor een depressie.” “Dat verband tussen tempera-

te trainen. Momenteel worden er bijvoorbeeld computerspelletjes ontwikkeld die hen leren om hun aandacht beter te richten op iets, om hun eerste impuls te onderdrukken enzovoort. Kinde-

Katrien Verstraeten had nu aangetoond dat er een samenhang is tussen een kwetsbaar temperament en depressie, maar hoe ontwikkelt het een zich uit het ander? “Een belangrijk mechanisme is ruminatie. Als je je verdrietig voelt, kan je daar twee kanten mee op. Ofwel tracht je daaruit te ontsnappen, ga je je actief op andere dingen focussen. Ofwel word je passief, ga je je wentelen in zelfmedelijden, vind je jezelf een sukkelaar. Dat is rumineren. Je kan bijvoorbeeld beginnen ‘brooden’, telkens opnieuw dat negatieve voorval en die slechte gevoelens voor je geest halen, waardoor je het effect ervan versterkt. Ik heb vastgesteld dat dat herkauwen, dat niet-kunnen-loslaten, ook bij kinderen het risico op depressiviteit vergroot.” “Je kan daar tegenin gaan door kinderen bewust te maken van dat rumineren. Je vraagt ze bijvoorbeeld om een dagboekje bij te houden, dat je samen met hen doorneemt, zodat ze zelf ontdekken dat ze zich passief wentelen in hun gevoelens. Zeker bij jonge kinderen is het niet vanzelfsprekend om dat zelf onder controle te krijgen. Als ouder kan je daar een belangrijke rol in spelen: ‘Ok, je hebt nu een slechte toets gemaakt, maar dat is niet voor de eeuwigheid, vorige keer ging het beter, volgende keer zal het ook wel beter gaan.’ Zorg dat ze iets anders gaan doen om hun gedachten te verzetten.” “In therapie kan een hulpverlener aan kinderen met een depressie, die echt erg diep zitten, vragen: ‘Wat doe je nog een béétje graag?’ Als dat bijvoorbeeld dansen is, dan ga je daarop inspelen: laat hen zich daarop concentreren, laat hen dat veel doen. Je haalt hen uit hun passiviteit, je activeert hen, en je zal merken dat de depressieve symptomen dan afnemen.” “Toen ik aan dit doctoraat begon, was het voor mij enorm belangrijk om zulke concrete aanknopingspunten te vinden. Ik sta zelf ook in de klinische praktijk in het UZ Gasthuisberg, en nu ga ik kijken of ik met mijn bevindingen ook de patiëntjes daar kan verderhelpen.” Een overzicht van alle actuele doctoraatsverdedigingen vindt u op www.kuleuven.be/ doctoraatsverdediging/

Vorig jaar werden er nergens ter wereld meer ooglidcorrecties uitgevoerd dan in China: een smal gezicht met zo groot mogelijke ogen is nu de norm. De norm is inderdaad deels verwesterd, zegt onderzoekster Ching Ling Pang van het Centrum Interculturalisme, Migratie en Minderheden aan de K.U.Leuven. “Maar je ziet vooral mengvormen ontstaan. De grote ogen verwijzen bijvoorbeeld ook naar de Japanse manga, en Japan werd lang als voorbeeld gezien als het eerste land in Azië dat moderniseerde. Hetzelfde geldt voor het ideaal van de blanke huid. Wie niet blootgesteld wordt aan de zon hoeft niet te werken, is de redenering, dus een blanke huid betekent een hogere sociale status. Niet alleen Aziatische maar ook Europese cosmeticagiganten verkopen er aan de lopende band witmakende producten. Al staat een blanke huid ook steeds meer voor een gezonde huid: bruine vlekken worden geassocieerd met ziekte, zon met kanker. Gezondheid is in Azië enorm belangrijk.”

Jonge lui? Het Laatste Nieuws, 14.12.2010

Meer dan de helft van de Vlaamse 20- tot 35-jarigen vindt werken “bezigheidstherapie”. Amper een derde wil overuren maken en slechts 35% is bereid zich om te scholen, blijkt uit een studie bij 2.400 Vlamingen. (…) Toch is er volgens arbeidspsycholoog Hans Dewitte van de K.U.Leuven niet meteen een probleem voor het arbeids- en pensioensysteem. “Ach, zo’n doemscenario voorspelden ze dertig jaar geleden ook al. En zie, de vijftigers van nu worden de vlijtigste werkpaarden genoemd”, relativeert hij. “Wel klopt het dat jongere werknemers de jongste jaren meer belang hechten aan vrije tijd en hun gezin. Er is een verschuiving van ‘werken omdat het moet’ naar ‘werken om zichzelf te ontplooien’. Maar daarom vinden ze hun werk niet minder belangrijk en zijn ze niet luier. Integendeel. Ze werken net harder zodat ze alles op tijd gedaan krijgen en sneller naar huis kunnen. Ze leggen de lat dus hoger om evenwicht te creëren tussen werk en privé. Dat is een goede evolutie, die we als maatschappij moeten ondersteunen.”

Nostalgie sust De Standaard, 15.12.2010

Jongeren dansen lindy hop, dwepen met Mad Men en bakken macarons. Waarom floreert nostalgie als nooit tevoren? (…) “Nostalgie heeft een goede voedingsbodem in deze snel veranderende, complexe samenleving”, zegt cultuursocioloog Sarah Bracke. “Nostalgie ontstaat door een gevoel van teloorgang en vernietiging. Niet verwonderlijk dat de emotie voor het eerst beschreven werd in de vroege zeventiende eeuw, bij het ontstaan van de moderne maatschappij en de destructie die daarbij hoorde. De Amerikaanse antropoloog Renato Rosaldo heeft het over imperial nostalgia, een emotie bij kolonisatoren die meewerkten aan de vernietiging van een oude wereld, en daar gemengde gevoelens bij hadden. Vandaag beseffen we ook dat onze levensstijl niet duurzaam is, en toch doen we voort. We willen niet daadwerkelijk terug naar vroeger maar moeten onszelf toch wat sussen. In die paradoxale context gedijt nostalgie het best. Het is een gevoel van compensatie.”

4 Eredoctores

campuskrant

Eredoctoraten 2011 in het teken van Europa Onze universiteit kent op haar Patroonsfeest traditiegetrouw het eredoctoraat toe aan personen met bijzondere verdiensten op wetenschappelijk, maatschappelijk of cultureel vlak. Voor de eredoctoraten 2011 is Europa het centrale thema. Econome Maria Nowak, historicus Timothy Garton Ash en auteur Claudio Magris, die het eredoctoraat op 2 februari zullen ontvangen, bieden elk een eigen invalshoek.

Maria Nowak Maria Nowak (1935) is een Frans econome die er in geslaagd is het door Muhammad Yunus (eredoctor K.U.Leuven 1998) ontwikkelde concept van het microkrediet in Europa te introduceren. Microkredieten zijn beperkte leningen voor kleine ondernemers die door een gebrek aan onderpand en vast maandinkomen geen lening krijgen bij traditionele banken. De techniek wordt vooral toegepast in ontwikkelingslanden. In 1985 ontmoette Nowak Yunus, in 1989 stichtte ze de eerste microkredietorganisatie in West-Europa, de Association pour le Droit à l’Initiative Economique (ADIE) waarvan

Timothy Garton Ash Timothy Garton Ash (1955) is historicus en hoogleraar in European Studies en Isaiah Berlin Professorial Fellow in Oxford. Hij wordt algemeen erkend als een van de meest invloedrijke intellectuelen ter wereld en maakt onder meer deel uit van de European Council on Foreign Relations. Als de belangrijkste vertegenwoordiger van de ‘geschiedenis van het heden’ verrichtte hij baanbrekend historisch onderzoek naar de politieke revoluties in Oost-Europa rond 1989. Daarnaast is hij vooral sinds de val van de Berlijnse Muur een pionier geweest in het ontwikkelen van een historischpolitieke visie die de grenzen van de Koude Oorlog doorbreekt en Europa opnieuw als één geheel denkt. Zijn interpretatie van de naoorlogse Europese geschiedenis is daardoor een bron van inspiratie zowel voor professionele historici en politieke wetenschappers als

Claudio Magris Claudio Magris (1939) geldt als een van de belangrijkste Europese schrijvers van de laatste decennia. Hij verwierf internationale bekendheid met zijn verhalend proza, dat zich situeert op het kruispunt van reisliteratuur, historische vertelling, essayistiek en roman. Onder zijn bekendste titels zijn Donau (1986), Een andere zee (1991), Microcosmi (1997) en Blindelings (2005). Magris doceert Duitstalige literatuur aan de universiteit van zijn geboortestad Triëst, en heeft talloze essays over literatuur, filosofie en cultuur op zijn naam staan, waarin Mitteleuropa een centrale plaats bekleedt. Magris beschouwt literatuur als de plaats bij uitstek waarin het moderne Europa de confrontatie met zijn dromen en demonen kan en moet aangaan. Literatuur bezit volgens hem het vermogen uiting te geven aan dissonanties en contradicties die de geïnstitutionaliseerde waarheden van democratische samen-

ze nog steeds voorzitster is. Sinds 1989 heeft de ADIE meer dan 35.000 ondernemers ondersteund en ongeveer 41.000 microkredieten verleend. Daarmee werden 42.000 jobs gecreëerd. In 1997 stichtte Nowak het Microfinance Centre for Central and Eastern Europe and the New Independent States. In 2003 richtte ze het European Microfinance Network (EMN) op, dat een vergelijkbare rol speelt als opleidings- en studiecentrum om microkredietoperators in de Europese Unie te ondersteunen. Met haar initiatieven draagt Nowak bij tot het herstel van een civil society in Midden- en OostEuropa. “Voor mij is het eredoctoraat van de

voor een breder publiek. Timothy Garton Ash is echter op de eerste plaats wereldvermaard als publieke intellectueel. Als politiek essayist en commentator van The Guardian en The New York Review of Books levert Ash een niet te onderschatten bijdrage aan de uitbouw van een Europese publieke ruimte, waarbij zijn essays vaak door andere toonaangevende kranten en tijdschriften worden overgenomen. Daarbij toont hij zich een sociaal bewogen, bijzonder kritisch en scherpzinnig maar tegelijk zeer deskundig waarnemer van de Europese ontwikkelingen, en een voorvechter voor de vrijheid van denken. Garton Ash: “Het eredoctoraat van de K.U.Leuven vind ik niet alleen een grote eer omdat ze van een heel gereputeerde universiteit komt die in dezelfde Europese liga speelt als mijn universiteit. Ik ben een curiosum: een Engelse Europeaan. Precies dat maakt deze erkenning vanuit het hartje van Europa extra waardevol.”

K.U.Leuven een grote eer en erkenning”, zegt Maria Nowak. “Ik ben immers geen theoreticus, zeker niet van een economisch denken dat stoelt op mathematische modellen. Ik sta voor praktische economie, dicht bij de mens en zijn concrete realiteit. Ik geloof dat microkrediet en sociaal ondernemerschap de basis vormen voor een nieuwe wereld waar iedereen toegang heeft tot kapitaal. Dat zal de economische macht en de arbeidsorganisatie verder democratiseren.”

Maria Nowak

(© Romain Joly)

Timothy Garton Ash

(© ingezonden)

Claudio Magris

(© ingezonden)

levingen ontglippen of waarmee ze geen raad weten. Dat literatuur hiermee ook een praktijk van reflectie, kritiek en dialoog kan worden, blijkt ook door Magris’ eigen interventies in het publieke debat over thema’s als solidariteit, diversiteit en laïciteit. Eenheid in diversiteit is voor hem de essentie van Europa. Magris noemt het eredoctoraat ‘een belangrijke erkenning’: “Gewoon het feit dat collega’s de tijd nemen om stil te staan bij mijn persoon en mijn werk, en dat ze hun appreciatie vorm geven, is een opkikker. Bovendien is de Katholieke Universiteit Leuven niet de eerste de beste! Maar ik heb ook een persoonlijke reden om heel fier te zijn: mijn zoon behaalde hier zijn doctoraat in de economie. En nu word ik hier óók doctor.”

In het volgende nummer van Campuskrant leest u uitgebreide interviews met de eredoctores.

22 december 2010



In de kijker 5

historicus dries vanysacker duikt in de geschiedenis van club brugge

“ Bij Club zijn ze fier op mijn boek” “Tijdens het Paastoernooi van Club Brugge in 1962 was mijn vader de wedstrijd tegen het Duitse TSV München aan het volgen, toen hij dringend naar huis moest om mij ter wereld te helpen.” Achtenveertig jaar later heeft de boreling van toen, historicus Dries Vanysacker, een boek over de geschiedenis en maatschappelijke inbedding van Club Brugge klaar. Jelle De Mey Sportgeschiedenis? Mag het ook iets serieuzer zijn? Het is een vooroordeel waartegen Dries Vanysacker vaak moet opboksen. Sport is een thema dat historici tot voor kort links lieten liggen. “Nochtans is niet het onderwerp van belang, wel de methode”, beklemtoont de auteur, die als docent aan het Departement Geschiedenis van de Nieuwe Tijd is verbonden. “Historische kritiek kan je dus net zo goed toepassen op een sportvereniging.” Zijn boek Van FC Brugeois tot Club Brugge KV (1891-2010) werd dan ook niet de zoveelste kroniek van de populaire voetbalclub. Dat maakt de ondertitel duidelijk: De maatschappelijke inbedding van een Brugse, Vlaamse, Belgische en Europese voetbalploeg. Vanysacker gebruikt voetbal als invalshoek om de negentiende- en twintigsteeeuwse geschiedenis van Brugge onder de loep te nemen.

Breuklijn “De voetbalsport kwam uit Engeland overwaaien, en verspreidde zich vanuit het jozefietencollege

in Melle over andere Brugse scholen”, legt Vanysacker uit. “In 1890 fusioneerden verschillende van deze ploegjes, en deze fusieclub ging vanaf 1897 als Football Club Brugeois door het leven. De voorloper van Club Brugge was vooral een vereniging van Franstalige liberale aristocraten, later aangevuld met socialisten en vrijmetselaars. Die Franstalige erfenis heeft overigens lang doorgewerkt. Het Nederlands werd pas in 1937 de officiële taal in administratieve bronnen, en het heeft tot 1972 geduurd vooraleer Club onder invloed van het Taal Aktie Komité (TAK) werd vernederlandst.” Als tegenbeweging voor deze liberale kliek onstond bij de Broeders Xaverianen in 1899 Cercle Brugge, een katholieke voetbalclub. Deze ideologische breuklijn tussen beide clubs liep tot in de jaren zestig. “Toen werd Club uit een diepe financiële crisis gehaald door niemand minder dan CVP-burgemeester Michel Van Maele, opmerkelijk als je weet dat zijn voorganger nog voorzitter was van Cercle.” Ondanks de sterke rivaliteit hadden Club en Cercle steeds

Onze fotograaf Rob Stevens richt zijn lens op de mens achter de actualiteit aan de universiteit, en vuurt vrank en vrij vragen af. UITGELICHT Daags na de vuige diefstal van een Smaakpolitie-sticker begeef ik me, voorzien van een nieuw exemplaar, op weg naar Alma 1. Daar kan gerant Monique Jans (midden) wel lachen met het gebeurde: “Ik vermoed dat het een studentengrap is, wie weet hangt de sticker nu bij winnaars van ‘het smerigste kot’, ter compensatie. Toen Benny Bax (de voedselinspecteur die in het VT4-programma de hygiëne in keukens controleert – red.) hier plots op de stoep stond, was ik er meteen gerust in. Het was echt een aangename ervaring. De man is een pro, hij ziet echt alles. Maar op een klein opmerkinkje hier en daar na zei hij dat onze keuken een paradijs was voor een controleur. Daar zijn we uiteraard trots op. Het is ook een sympathieke mens,

en achteraf hebben we samen met het camerateam nog een pintje gedronken.” ”Ik doe mijn werk graag. Het is een heel drukke en hectische job – en niet voor iedereen geschikt, denk ik – maar ik heb een fantastisch team en haal veel voldoening uit de uitdagingen en de omgang met zoveel verschillende mensen. En we hebben een trouw publiek. Als we een candlelight dinner organiseren, zijn er nog altijd oud-studenten die daar speciaal voor afkomen. Dat maakt het toch steeds weer de moeite waard.” Op de foto wil ze liefst met collega’s Karin en Hans. “Zij zijn mijn steun en toeverlaat, die sticker komt er mede dankzij hen. Karin werkt hier al dertig jaar en is nog steeds even gemotiveerd. Dat vind ik ongelooflijk.”

een entente, waarbij duidelijke afspraken over de kalender, toegangsprijzen en transfers werden gemaakt. In de jaren zeventig was er zelfs even sprake van een fusie, zo ontdekte de auteur.

Calvarietocht De bestuursleden van Club waren steeds sterke figuren die nauwe banden hadden met de Brugse bedrijfswereld. De brouwerij Aigle Belgica, de Delftse Gist- en Spiritusfabriek of blikslagerij De Clerck, allemaal verschaften ze werk aan de spelers, in een tijd dat voetbal nog geen brood op de plank bracht. Daarnaast beschrijft de auteur het belang van traditie voor Club Brugge. Zo had je de jaarlijkse Paastoernooien, met vriendschappelijke matchen tegen buitenlandse ploegen – de voorlopers van de Brugse Metten. Toeval of niet, Vanysacker werd geboren op de tweede dag van de allerlaatste editie van deze Paastoernooien in 1962. “Mijn vader volgde toen de wedstrijd van Club tegen het Duitse TSV München, maar moest dringend naar huis om mij ter wereld te helpen.” Zo onstond vanaf zijn eerste le-

Dries Vanysacker

vensmoment een band met de club. En Vanysacker is altijd een trouwe Club Brugge-supporter gebleven, ook al woont hij nu in het Leuvense. “Ik maak om de twee weken met mijn kinderen de verre tocht naar Brugge.” Had hij dit boek ook over een andere voetbalclub kunnen schrijven? “Met zijn goed bewaard archief was Club Brugge een dankbaar onderwerp. Ik kon verslagen van vergaderingen aanvullen met onder andere correspondentie, boekhouding en ledenboeken van de eerste supporterverenigingen. Maar die luxe heb je niet overal. Algemeen is er weinig historisch bewustzijn in

(© Rob Stevens)

de sportwereld, wat de heuristiek een ware calvarietocht maakt.” Club Brugge heeft het wel goed begrepen. Er werd een historische commissie opgericht – met Vanysacker als lid –, er wordt nagedacht over samenwerking met de Brugse Erfgoedcel en de bouw van een museum. “Bij Club zijn ze fier op mijn boek”, besluit Vanysacker, niet zonder enige beroepstrots. Dries Vanysacker, ‘Van FC Brugeois tot Club Brugge KV [1891-2010]. De maatschappelijke inbedding van een Brugse, Vlaamse, Belgische en Europese voetbalploeg’, Uitgeverij Van de Wiele, 2010

6 Onderwijs

campuskrant

 pagina 1

Fred Truyen (© Rob Stevens)

Bart Raymaekers (© Rob Stevens)

Peter Lievens (© Rob Stevens)

Herman Buelens (© Rob Stevens)

Rebecca Resseler (© Rob Stevens)

Thijs Van den Brande (© Rob Stevens)

Op zoek naar de millenniumstudent Tuchtproblemen Ook professor Bart Raymaekers (Hoger Instituut voor Wijsbegeerte) stoort zich aan de negatieve connotatie die het begrip ‘millenniumstudent’ in de pers meekreeg. “Er is een technologische ontwikkeling, en die heeft gevolgen. Ik vind dat die ontwikkeling juist mogelijkheden schept. Je moet inderdaad geen lineair hoorcollege meer geven,

en je moet zéker geen tekst zitten voorlezen. Maar een prof die dat vroeger deed, werd toch ook massaal gebrost? Ik vind dat je iets moet toévoegen, en niet moet debiteren wat studenten elders veel sneller en makkelijker kunnen terugvinden. Zo hoeft een hoorcollege niet per se te verlopen volgens het cliché. Je kunt bijvoorbeeld proberen om te vatten wat er leeft in de groep, en dan kan je

daarop ingaan. Ik streef naar interactie. Dat hoeft geen dialoog te zijn, want die blijft moeilijk te realiseren in een zaal met vijfhonderd studenten, maar je kunt wel voeling proberen te krijgen met wat er leeft in de groep en de wereld daarbuiten.” “Van interactie heb je als moderne docent niet te klagen,” vindt Fred Truyen. “Als ik een opdracht geef, krijg ik daar gega-

randeerd een pak mails over. Die zijn dan niet allemaal even helder verwoord, of ze worden verstuurd zonder Subject – iets waar ik nogal allergisch aan ben. Goed, dat maak je dan even duidelijk, dat nieuwe communicatie prima is, maar dat je dan ook rekening moet houden met nieuwe gedragsnormen. Dat het soms wat informeler is dan vroeger, is niet erg, zolang een zeker minimum

aan correcte omgangsvormen behouden blijft. “Wat me ook stoort,” aldus Bart Raymaekers, “is dat de millenniumstudent als een vreemd nieuw specimen wordt voorgesteld. Fout. Zó origineel is de huidige generatie zeker niet. Zijn we zelf zo verschillend? Wij lopen toch ook zo vaak te gsm’en, te bloggen en te googelen?” “Gedragsproblemen? Natuurlijk zijn er veel studenten die een laptop bijhebben. En natuurlijk zal er soms wel eens iets op een scherm komen dat niks met de les te maken heeft. So what? Als het de spuigaten uitloopt, merk je dat als docent echt wel en kan je zonder veel moeite optreden, maar dat is niet vaak nodig. Ik

“Wij lopen toch ook vaak te gsm’en, te bloggen en te googelen?”

(© Rob Stevens)

Infobeurs Wanaba?! Verder studeren na je bachelor of master. Woensdag 2 maart 2011, 14 – 20 u. Sporthal De Nayer, Leuven Vrijdag 4 maart 2011, 9 – 13 u. Technologiecampus, Gent

Meer info: www.wanaba.be

vind hoe dan ook niet dat er nu op grootschaliger wijze gebrek aan aandacht zou zijn.” “Tuchtproblemen ervaar ik niet. Je moet gewoon duidelijk maken

22 december 2010



Onderwijs 7

waar het op staat: een beginuur is een beginuur. Je hoeft je niet als een dragonder te gedragen om die boodschap duidelijk over te brengen.”

Einde van het hoorcollege? “Ik hoor dat studenten een kortere spannings- of aandachtsboog hebben dan de oudere generatie. Of dat zo is, moeten mijn collega’s van psychologie maar bevestigen,” zegt professor Peter Lievens, decaan van Wetenschappen. “Maar ik vind niet dat dat noodzakelijk een probleem is. Ook mijn generatie had het moeilijk met een lang, saai hoorcollege. Ik vind het een prima evolutie dat meer en meer collega’s ervan doordrongen worden dat dié werkvorm op zijn laatste benen loopt. Moderne studenten kunnen dan weer beter multitasken, hoor ik. Daar kan je als docent op inspelen, door je les niet als één monolithisch blok te beschouwen. Je kunt een demonstratie inlassen, een discussie, een slideshow of een film, mogelijkheden genoeg om de aandacht gaande te houden.” Alle aangesprokenen zijn het erover eens dat de nieuwe technologie noopt tot nieuwe werkvormen. Peter Lievens: “Je kunt blind blijven voor het nieuwe kader, maar je kunt er ook je voordeel mee doen. Onderzoek geeft in elk geval aan dat de nieuwe technologie mogelijkheden schept voor bétere werkvormen, en daar komt het op aan. Ik geef toe: dat is natuurlijk eenvoudiger gezegd dan gedaan. Daarom hebben we een werkgroep opgericht, die een en ander in kaart zal bren-

gen, voorstellen voor aangepaste van een klassiek hoorcollege laag werkvormen zal aangeven, en die is, moet dat aangekaart worden. Ik beweer niet dat je het dus meteen overboord moet gooien, maar je moet het wellicht aanpassen.” Herman Buelens en Rebecca Resseler van de Dienst Universitair Onderwijs beamen dat. “Hoorcolleges zullen allicht een rol blijven spelen, maar ze zijn niet het nec plus ultra, en ze zijn zeker niet de aangewezen onderwijsvorm voor álle materies en in álle groepen. Je moet als moderne docent nieuwe opportuniteiten zoeken, en de nieuwe technologieën kunnen daar een rol in spelen. Het mag niet zo zijn dat de oude, meer rigide vorm van universitair onderwijs – de prof praat, de student noteert – vervangen wordt door stuurloosheid. Het ultieme doel is en blijft beter onderwijs, altijd, eender bij welke innovatie. De werkgroep daarover in maart zal rapporteren grijpt de nieuwe mogelijkheden aan de Onderwijsraad. Als onder- enthousiast aan. Wellicht zal de zoek aantoont dat de efficiëntie millenniumdocent – want ook die

“Problemen met tucht ervaar ik niet. Je moet gewoon duidelijk maken waar het op staat.”

Demodag Op 15 december toonden de bachelorstudenten van ingenieurswetenschappen hun vaardigheden als ingenieur-ontwerper. Op de jaarlijkse demodag lieten de studenten het resultaat van een groepsopdracht zien, waarbij creativiteit en groepswerk gekoppeld werden aan een maximale vakintegratie. Tijdens deze zesde editie demonstreerden niet minder dan 52 studententeams 19 verschillende onderwerpen. De blikvanger van dit jaar was de Airport People Mover, waarbij de opdracht luidde een luchthavenshuttle te ontwerpen om passagiers tussen verschillende terminals te vervoeren. Op dit grote project werkten zeven teams van telkens zes studenten, voor bepaalde deelaspecten in samenwerking met studenten van de Katholieke Hogeschool Kempen.

(© Rob Stevens)

bestaat – veel meer de rol van kunnen zelf wel op zoek gaan coach hebben, in onderwijs dat naar informatie, maar daarin het veel interactiever is dan vroeger, kaf van het koren leren scheiden, essentie van bijzaak, dát is iets dat aangeleerd moet worden in het nieuwe onderwijs. En daar willen we onze docenten in helpen.” Thijs Van den Brande, student en LOKO-ondervoorzitter, deelt deze visie. “Ik geloof niet dat er plots een problematisch soort student ontstaan is. We maken gebruik van de techniek, en we ervaren de inschakeling daarvan in het onderwijs als erg positief. Een prof die daar op zinvolle wijze gebruik van kan maken, hoeft zéker niet op minder aandacht of minder interesse te rekenen dan vroeger. Ik wil ook zeker niet zeggen dat een docent nu maar snel alles met het internet moet relateren. De mate waarin dat zinvol kan gebeuren, zal wel verschillen van richting tot richting. Maar voor een veel disparater publiek ik vind wel dat er zinvol gebruik dan vroeger, met andere doelstel- van gemaakt kán worden. En dat lingen dan vroeger. Studenten opent perspectieven.”

“Ik geloof niet dat er plots een problematisch soort student ontstaan is.”

8 In de kijker

campuskrant

Made by K.U.Leuven (3)

De composietkoffer Aan onze universiteit wordt niet alleen heel wat kennis uitgewisseld en opgedaan, die kennis wordt ook geconcretiseerd in producten. In deze aflevering zoomen we in op de Cosmolite-valies van Samsonite, gemaakt van de zeer sterke en lichte kunststof Curv. Professor Ignaas Verpoest van het Departement Metaalkunde en Toegepaste Materiaalkunde leidde het project dat de kunststof geschikt maakte voor koffers. Ilse Frederickx

gewoon hergebruikt. En dat een koffer van dit materiaal heel weinig weegt, is meegenomen voor NAAM de reiziger, maar spaart ook heel Curv is de commerciële naam van wat kerosine uit in het luchtvaarteen zelf versterkt polypropyleen: verkeer.” een composiet ofwel een kunststof die met vezels – in dit geval ook van polypropyleen – versterkt GESCHIEDENIS Verpoest: “Een aantal jaren gelewordt. den zijn we een onderzoeksproject met Samsonite gestart. Het KENMERKEN materiaal bestond al, maar er waVerpoest: “Het is een composiet ren nog geen toepassingen voor. die zeer licht en zeer sterk is: je Wij hebben het verder verbeterd kan echt op zo’n koffer springen! om te gebruiken als koffer: er zit Het lage gewicht en de schokbe- bijvoorbeeld een extra laag in om stendigheid zijn uiteraard zeer tegen krassen te beschermen, interessant voor koffers. Maar plus extra tussenlagen om de imkoffers moeten ook tegen zeer pactweerstand nog te verhogen. lage temperaturen in de bagage- Het materiaal vergt ook een speciruimte van vliegtuigen bestand fieke productiemethode: de plazijn, tot minus 25 graden. De ten in zelf versterkt polypropyleen meeste kunststoffen worden dan moeten in de vorm van een valies heel bros, maar zelf versterkt po- gestampt worden, als het ware.” lypropyleen niet.” In samenwerking met de col“Deze composiet heeft ook lega’s van werktuigkunde onder ecologische voordelen. Omdat leiding van professor Vandepitte hij volledig uit polypropyleen werden in Leuven dan ook de bestaat, is er geen gram verlies eerste prototypes van de koffers bij de productie. Resten worden gemaakt. Verpoest heeft nog één

van de eerste modellen staan. Samsonite bracht eerst een proefreeks op de markt en lanceerde in 2009 het Cosmolite-model. Dat is nu al de best verkopende kofferlijn ooit: de 500.000ste rolde recent van de band. De productie kan de vraag niet volgen en Samsonite breidt de productiecapaciteit nog volop uit. “In materiaalonderzoek gebeurt het zelden dat er tegelijk ook een product ontwikkeld wordt. Meestal zien we pas na jaren de toepassingen van ons onderzoek. Die koffers zien we nu overal”, zegt een verheugde Verpoest.

TOEKOMST Verpoest blijft bezig met het zelf versterkte polypropyleen: “Er loopt nu een nieuw door IWT (Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie – red.) gesteund onderzoeksproject met Samsonite om het materiaal en het design van de koffer nog verder te verbeteren. Daarnaast leiden we een Europees project – samen met de universiteit van

Professor Ignaas Verpoest met de lichte koffer aan zijn pink

Leeds en verschillende industriele partners zoals Daimler, Volkswagen, Fiat en Samsonite – om een nieuw materiaalconcept uit te werken.” Binnen het onderzoeksdomein composietmaterialen doet het team van Verpoest ook nog on-

derzoek naar natuurlijke vezels, nanomaterialen en textielen – die laatste in technische toepassingen zoals turbineschoepen van vliegtuigmotoren. Leuvense materialen dus, van de koffer in de bagageruimte tot een stukje van de motor in het vliegtuig!

Nu de eindejaarsperiode in zicht komt, heb je misschien ook een verlanglijstje wat je carrière betreft. Wat denk je van het volgende? t

8FSLFO
BBO
EF
UPFLPNTU
JO
FFO
PNHFWJOH
XBBS
OJFVXF
UFDIOPMPHJFÑO
POUXJLLFME
XPSEFO
NFEJTDIF
WPPSVJUHBOH
HFCPFLU
XPSEU
FO
OJFVXF
JEFFÑO
het licht zien. Zin in vooruitgang ? t

4BNFOXFSLFO
NFU
[PO

DPMMFHBT
JO
FFO
JOUFSOBUJPOBMF
PNHFWJOH
XBBS
[PO

OBUJPOBMJUFJUFO
FMLBBS
POUNPFUFO
%BU
TDIFQU
PQFOIFJE
WBO
HFFTU
nieuwe inzichten, aparte uitdagingen en kansen. Net iets voor jou ? t

8FSLFO
JO
FFO
VJUEBHFOEF
BDBEFNJTDIF
PNHFWJOH
EJF
EF
XFSFME
FMLF
EBH
een beetje verandert met grote projecten, maar ook met kleine revoluties en dagdagelijkse verbeteringen. Werk jij hieraan mee ? Kriebelt het ? Eén adres : www.kuleuven.be/vacatures.

We blijven onze grenzen verleggen en zoeken permanent nieuwe DPMMFHBT
NW 

Vriestemperatuur? Kandidatuur? Jobavontuur?

INFORMATICI, LABORATORIUMTECHNOLOGEN, 5&$)/*$*
&/
*/(&/*&634
"%.*/*453"5*&7&
&/
'*/"/$*´-&
.&%&
8&3,&34
45"'.&%&8&3,&34
0/%&3;0&,&34
y Meer info over al onze vacatures en online solliciteren : www.kuleuven.be/vacatures

K.U.Leuven voert een gelijkekansen- en diversiteitsbeleid.

(© Rob Stevens)

22 december 2010



Studenten 9

Sommige studenten houden het niet bij blokken en boemelen alleen. Thomas Anthoni, Ben Van Gorp, Lucas Decuypere en Jan Van Den Broeck startten elk hun eigen bedrijf op en leren bliksemsnel bij. “Vorig jaar had ik bij manier van spreken nog geen factuur van dichtbij gezien, nu zou ik niet liever willen dan fulltime werken voor mijn bedrijf.” Tine Bergen foto’s Rob Stevens

Bakkers, banners en boeken

Studenten met een eigen bedrijf “We voelen ons verantwoordelijk voor ‘onze’ bakkers” Thomas Anthoni (foto boven, links) studeert psychologie en richtte samen met student economie Ben Van Gorp (rechts), Stef Van Looveren en Toon Verwerft bakkersonline op. “Ben en ik waren al lang aan het zeggen dat we ‘iets’ gingen ondernemen. Dus zijn we beginnen brainstormen. Wat konden we doen als student? Het moest iets

“Ik voel me nu al meer ondernemer dan student” Lucas Decuypere studeert toegepaste economische wetenschappen en heeft zijn eigen reclamebureau, Adagio. “In 2006 ben ik begonnen met een bedrijf rond webhosting. Toen heb ik geleerd wat er allemaal komt kijken bij het oprichten van een eigen zaak. Daarna heb ik een tijdje als freelance consulent voor online marketing gewerkt en sinds september dit jaar is er Adagio. In tegenstelling tot ‘gewone’

“Naar Vlaamse normen haal ik behoorlijke oplages” Jan Van Den Broeck zit in zijn laatste jaar handelsingenieur, maar geeft ook boeken uit en ontwikkelt websites met zijn bedrijf Integrated Media. “Ik maak al van in het middelbaar websites voor vrienden en familie. Langzaam maar zeker begon ik te beseffen: hier is wel iets mee te verdienen, dus waarom het niet professioneler maken? Op hetzelfde moment had een van mijn vrienden, een advocaat, een boek geschreven over recht. Hij

zijn dat niet te veel geld, materialen of tijd kostte en zo kwamen we al snel uit bij het internet en online bestellen. Bakkers zijn vaak kleine zelfstandigen die niet willen investeren in de kost van een eigen website. Via bakkersonline kunnen ze hun persoonlijke pagina aanmaken waarop klanten online kunnen bestellen. Met dat idee zijn we begin vorig academiejaar vertrokken.” “Vorige zomer was de site er en zijn we bakkers beginnen bellen met de vraag of we bakkersonline mochten komen voorstellen. Dat

we studenten zijn, hielp vaak. Soms dachten bakkers dat de website een project voor school was, maar dan waren we in elk geval al uitgenodigd voor een gesprek en dat is de moeilijkste drempel. De bakkers krijgen een gratis proefperiode van twee maanden en we zorgen ook voor posters en flyers waarmee ze bij hun klanten het online bestellen kunnen promoten. We houden de maandelijkse kost die de bakker moet betalen na de proefperiode ook bewust heel laag.” “Ondertussen vertegenwoordigt bakkersonline dertig bakkers.

Vorig weekend hadden we vijfhonderd gebruikers. En we blijven verbeteringen doorvoeren. Zo vroeg een klant die altijd hetzelfde bestelt of het niet mogelijk is zijn bestelling te herhalen. En er was een bakker die zijn klanten graag wilde kunnen mailen…” “We hebben van bakkersonline al veel geleerd. Vorig jaar had ik bij manier van spreken nog geen factuur van dichtbij gezien. Ik weet nu ook wat er allemaal komt kijken bij het opstarten van een bedrijf. Dat we het stapje voor stapje hebben gedaan, maakt ook dat het nooit te

reclamebureaus maak ik gebruik van – mobiel – internet, waarbij ik zo origineel en resultaatgericht mogelijk te werk ga. Dat kan met banners, applicaties, filmpjes … Deze vorm van reclame heeft als voordeel dat je zeker weet dat je de consument bereikt, waar die bij een reclamespot op tv ook net naar de keuken kan gaan om chips te halen. We richten ons op bijvoorbeeld mensen die zich in Leuven bevinden en nu naar een webpagina over cafés surfen met mobiel internet. En we vertellen hen via een banner dat ze een bepaald biermerk in het café tweehonderd meter verder kunnen vinden. Of we spreken via Face-

book alle gebruikers aan die van wintersport houden.” “We werken voor internationale online reclamebureaus die een lokale partner in België willen, voor de klassieke merken die van deze reclame gebruik willen maken en voor e-commerce: bedrijven die verkopen of aan klantenwerving doen via het internet. Die grote verscheidenheid van klanten maakt de reclamewereld ook zo boeiend. Ze hebben allemaal publiciteit nodig, maar hun verwachtingen zijn telkens anders. Dat opent een hele wereld aan mogelijkheden. Want je kunt uit elke sector ideeën halen die in een andere sector heel vernieuwend zijn

en zo aan kruisbestuiving doen. Ik ben trouwens op zoek naar gemotiveerde studenten en professoren voor de ondersteuning van enkele nieuwe innovaties die op komst zijn.” “Voor TEW had ik al rechten gestudeerd, beide studies geven me een goede achtergrond. Zo weet ik wat er allemaal kan en mag met betrekking tot privacy. Ik weet even goed wat er speelt in marketing. Adagio is zowel voor mij als de mensen die met mij samenwerken een volwaardige fulltime job.  Ik voel me nu dan ook al meer ondernemer dan student.” www.adagiomedia.net

wilde het liever niet uitgeven bij een reguliere uitgeverij, omdat de percentages die de auteur daar krijgt uitgekeerd laag liggen. Of ik hem kon helpen?” “Dus heb ik in september 2008 Integrated Media opgericht. Enerzijds maak ik websites, vooral voor kleine zelfstandigen en vzw’s. Anderzijds geef ik non-fictie boeken uit. Voor bijvoorbeeld de lay-out werk ik met freelancers, ik neem vooral de coördinatie op mij: zorgen dat er een ISBN-nummer wordt aangevraagd, dat het boek goed bij de drukker terechtkomt en daarna ook bij de consument. Voor dat eerste boek werkte ik vooral met direct mailing en postorder, maar ik heb ook contact

opgenomen met bijvoorbeeld Standaard Boekhandel, die mijn boeken nu ook verkoopt.” “Mijn aantal publicaties is beperkt, maar naar Vlaamse normen haal ik behoorlijke oplages. Het inschatten van de juiste oplage was ook het moeilijkste. De vaste kost van het drukken ligt namelijk heel hoog. Ondertussen weet ik dat het erger is boeken te kort te hebben dan teveel. De eerste keer ben ik heel voorzichtig begonnen en had ik een herdruk, ondertussen heb ik geleerd beter in te schatten.” “Alles wat bij het zelfstandig zijn komt kijken is overigens een leerschool. Ik weet nu dat het heel belangrijk is duidelijk te communiceren over de taakver-

deling en ook heel duidelijk te zijn over de vrijheid die iemand heeft om iets te doen. Daarnaast heb ik ook veel geleerd over het omgaan met klanten. Soms moet je zoeken wat ze precies willen, of weten ze dat zelf eigenlijk nog niet helemaal. En dan moet je de verwachtingen van de klant ook nog kunnen overbrengen naar de freelancers waarmee je werkt. Dat vraagt soms veel geduld en diplomatie. Allemaal kwaliteiten waarvan ik denk dat die me later in een managementfunctie goed van pas kunnen komen. Want zeker het uitgeven ga ik stopzetten van zodra ik vast werk heb. Ik doe dit nu vooral voor de ervaring.” www.integratedmedia.be

overweldigend werd. Want er is nu ook dat verantwoordelijkheidsgevoel voor ‘onze’ bakkers. We kunnen niet van de ene dag op de andere zeggen: we stoppen ermee.” “We moeten nu studeren, maar het kriebelt om bezig te zijn met bakkersonline. Vanaf september willen we een van ons vieren vast in dienst te nemen, zodat we sneller kunnen groeien. En vanaf volgend jaar komen we ook met meer producten. Ik zou niet liever willen dan dat bakkersonline iets wordt waar ik fulltime voor kan werken.” www.bakkersonline.be

10 In de kijker

campuskrant

Uniek archiveringssysteem LIAS uit de startblokken De wereld overzichtelijk maken: je zou het als een van de opdrachten van een universiteit kunnen omschrijven. Met het Leuvens Integraal Archiveringssysteem (LIAS) heeft de K.U.Leuven nu een splinternieuwe en zelf ontwikkelde tool in huis waarmee deze droom weer een beetje meer werkelijkheid wordt. Jos Stroobants

Digitaal depot

Wat we willen weten over onze wereld zoeken we steeds vaker in de digitale ruimte. De wildgroei van e-mails, websites en databanken stelt niet alleen de informatiezoeker, maar ook de archivaris voor een reusachtige uitdaging. Met welk systeem kan je die verscheidenheid aan digitale documenten duurzaam bewaren en ontsluiten? Op die vraag wilden onder meer ook de Faculteit Godgeleerdheid, KADOC (Documentatie- en Onderzoekscentrum voor Religie, Cultuur en Samenleving), het Universiteitsarchief en de Universiteitsbibliotheek een antwoord. Samen met de Bibliotheekinformaticadienst LIBIS en de dienst ICTS, die zorgt voor de centrale ICT-ondersteuning van de universiteit, liggen zij aan de basis van LIAS. “We gingen op zoek naar een duurzame oplossing voor de chaos van naast elkaar bestaande en niet-compatibele archiveringssystemen,” zegt Dirk Kinnaes, één van de LIAS-coördinatoren en werkzaam bij LIBIS. “LIAS moest alle mogelijke informatiedragers samenbrengen in één flexibel systeem. Daarvoor ontwikkelden we niet zelf nieuwe software, maar gingen we voor elk aspect – selectie, beschrijving, ordening, beheer… – op zoek naar de sterkste en meest flexibele tools op de markt.”

“LIAS bouwt voort op wat we met LIBIS deden,” legt Jo Rademakers, diensthoofd van LIBIS, uit. “Maar dat was een bibliotheeksysteem, dat enkel metadata – gegevens over gegevens – ter beschikking kon stellen. In LIAS kunnen we alle mogelijke soorten bestanden en objecten beheren, die meteen ook een verzekerde toekomst krijgen omdat LIAS een flexibel systeem is, dat zowel de informatie als het beheer ervan permanent updatet.” Het resultaat is een archiveringssysteem dat papieren en gedigitaliseerde archieven op een professionele wijze kan ordenen, beschrijven en beheren, en ze veilig en duurzaam bewaren. Zo kunnen digitaal beeldmateriaal, e-books, e-periodieken en e-thesissen in LIAS worden opgeslagen en geconsulteerd. Daarmee is LIAS het eerste operationeel digitaal depot met deze mogelijkheden in ons land. In die virtuele leeszaal kan je bijvoorbeeld nu al erfgoedstukken zoals verkiezingsaffiches, en beeld- en geluidsmateriaal uit de missiearchieven raadplegen. “Unieke documenten van een voorbije wereld worden nu gedigitaliseerd,” zegt KADOC-medewerker Luc Schokkaert, één van de LIAS-coördinatoren. “Religieuze ordes die bij ons steeds minder leden tellen, maar bloeien in andere landen of werelddelen, kunnen via LIAS hun archieven –

en dus hun geschiedenis – waar dan ook rechtstreeks raadplegen. Het is een nieuwe manier van omgaan met erfgoed, die alle geografische grenzen overschrijdt.” De virtuele bibliothecaris in de leeszaal is LIMO, een Googleachtig zoekinstrument dat resultaten van databanken verzamelt, ze samenvoegt en overzichtelijk presenteert. Met LIMO bouwt LIAS ook aan een toegangsweg naar Europeana, een website die een massa schilderijen, films, boeken en ander erfgoed uit Europese musea, bibliotheken en archieven beschikbaar stelt.

Op de kaart “Tot nu toe beschouwden we ons consortium als een testbank binnenshuis”, zegt Jan De Maeyer , directeur van KADOC en voorzitter van de stuurgroep van LIAS, “maar het is onze uitdrukkelijke bedoeling dat LIAS universiteitsbreed en zelfs maatschappijbreed gebruikt wordt. Hoe breder ons systeem aanvaard en gebruikt wordt, hoe groter de mogelijkheden én de besparingen voor iedereen. Zowel onderwijs als onderzoek – en dus ook de samenleving – hebben baat bij LIAS.” “We zien LIAS niet als een commercieel product maar zijn wel op zoek naar partners – binnen en buiten de universiteit – om mee te investeren”, zegt Luc Schokkaert. “En we voelen dat de interesse groot is: ook doelgroepen die

we niet meteen beoogd hadden, ook een belangrijke rol spelen: zij komen kijken en de mogelijkhe- kunnen helpen om LIAS wereldden taxeren. De alumni van de wijd op de kaart zetten.” K.U.Leuven kunnen in dit opzicht www.lias.be, [email protected]

Nieuwe look voor diploma’s Naar aanleiding van de recente aankoop van diplomapapier stak een werkgroep ook het ontwerp in een nieuw en hedendaags kleedje. Kristel Kouwer, medewerker Diplomaproductie: “Voor het nieuwe ontwerp werd rekening gehouden met de huisstijl van de K.U.Leuven. Zo wordt het logo in kleur gedrukt. Daarnaast worden hedendaagse technieken inzake beveiliging toegepast: er wordt bijvoorbeeld een hologram gebruikt in plaats van een droogstempel. De handtekening van de rector werd ook gedigitaliseerd. Als je weet dat er zo’n 17.000 diploma’s per jaar uit de printer rollen, kan ik me inbeelden dat de rector daar niet rouwig om is.” “Daarnaast waren er nog een paar hervormingen als gevolg van de diplomaruimte. Het was een hele klus om alle gegevens op een diploma gedrukt te krijgen. Dat wil niet zeggen dat we nu op onze lauweren kunnen rusten: hoewel

er uiteraard bepaalde pieken zijn, gaat het om een proces dat het hele jaar door een nauwgezette opvolging vraagt. In tegenstelling tot vroeger, toen er slechts één supplement bij elk diploma gevoegd werd, wordt er nu een bundel van twaalf extra documenten meegeleverd. Het spreekt vanzelf dat dat goed opgevolgd moet worden, want in het huidige tempo wil dat zeggen dat er dertig volledige diploma’s per half uur geprint worden.” “Je bent uiteraard afhankelijk van machines voor een goed verloop, maar een minstens even belangrijke voorwaarde voor het welslagen van onze opdracht is de goede verstandhouding met de medewerkers van de diverse betrokken diensten. Er heerst een groot wederzijds vertrouwen en dat maakt dat we alles – van diploma-aanvraag tot diplomaafdruk – tot een goed einde kunnen brengen.” (rs) Kristel Kouwer met een diploma nieuwe stijl.

(© Rob Stevens)

22 december 2010



Onderzoek 11

Van afvalopslag naar natuurgebied Het idee is nog wat wennen, maar oude afvalopslagplaatsen kunnen als mijnen gebruikt worden. Uit bergen afval kunnen materialen gerecycleerd worden ofwel met nieuwe technologie verwerkt om groene energie op te wekken. Dit alles op een klimaatvriendelijke manier en zonder restafval, zodat er op het einde van de rit zelfs een waardevol natuurgebied ontstaat. Ilse Frederickx De Remo-afvalopslagplaats in Houthalen-Helchteren dient als showcase. Een consortium van drie kennisinstellingen – de K.U.Leuven, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) en de Universiteit Hasselt – onderzoekt hoe de 16 miljoen ton afval op de Remo-site op een duurzame en economisch interessante manier hergebruikt kan worden. Het agentschap voor Innovatie door Technologie en Wetenschap (IWT) keurde voor dit onderzoeksproject één van de grootste budgetten ooit goed: zes miljoen euro, waarvan 43 procent door het IWT wordt gedragen en de rest door Group Machiels, het milieutechnologisch bedrijf dat de Remo-site momenteel uitbaat en het Closing the Circle-project bedacht. De naam van het project verwijst naar een gesloten materiaalkringloop, vertelt IOF-Onderzoeksmanager Peter Tom Jones (K.U.Leuven), co-promotor van het IWT-project. “Vroeger werd afval gewoon gedumpt, nu verbrand met energierecuperatie. Hierbij komt wel CO2 vrij en honderd kilo afval geeft dertig kilo as restafval. Nog altijd een afvalprobleem dus, en bovendien worden soms perfect herbruikbare materialen verbrand.”

Materiaalrecyclage Dat er tot nu toe nog (te) veel afval

verbrand wordt, heeft vooral een economische oorzaak. Producenten die elektriciteit winnen uit hernieuwbare energiebronnen, ontvangen groenestroomcertificaten. Die zijn een bron van inkomsten. Zo wordt groene energie gestimuleerd, wat op zich een goede zaak is. In de afvalsector betekent dat dan vooral de klassieke verbranding, legt Jones uit. “Maar men hoeft niet altijd alles te verbranden. Wat er dan wel nodig is – en nu nog niet bestaat – zijn materiaalrecyclagecertificaten. Die vorm van subsidie is nodig om producenten zover te krijgen om bepaalde afvalmaterialen te recycleren, zodat de milieubelastende ontginning van primaire materialen vermeden kan worden. Zeker wanneer de economische winst van de herwonnen landoppervlakte wegvalt als men kiest voor natuurgebied, zijn er naast groene energiesubsidies ook materiaalrecylagecertificaten nodig om het volle potentieel van ELFM aan te boren.” ELFM staat voor Enhanced Landfill Mining, een nieuw concept waarbinnen Closing the Circle past. Jones: “Bij ELFM gaat men een hele stap verder dan de klassieke verbranding door materialen te recuperen en met de rest groene energie op te wekken via de allernieuwste plasmatechnologie. Met het plasmaproces kan men groene elektriciteit en warmte opwekken en houdt men slechts ongeveer 10 procent re-

sidu over. Bovendien kan het residu, de plasmarock, gebruikt worden als hoogwaardig bouwmateriaal.” De CO2-emissies die bij de energieproductie ontstaan, worden idealiter gecompenseerd of weggewerkt. Dat gebeurt door ondergrondse opslag, gebruik als meststof in serres – bij hogere CO2 is er een bemestingseffect – of als een cementalternatief. Zodra alle afvalstoffen zijn opgegraven en verwerkt, zou de Remo-site een biodivers natuurgebied moeten worden. En zo is de cirkel rond. Het Closing the Circle-project zou in 2014 starten en twintig jaar lopen.

Potentieel Dit kan een hele nieuwe sector worden, schetst Jones: “In Vlaanderen zijn er ongeveer 1.600 gekende afvalopslagplaatsen, in Europa zelfs 150.000: nu gevaarlijk gebied, maar wel met potentieel. In Vlaanderen en Europa zijn wij immers afhankelijk van de import van heel wat grondstoffen uit het buitenland, die bovendien steeds schaarser worden. Daarom moeten we oude stortplaatsen zien als de materiaalmijnen en energieleveranciers van de toekomst. Dat versterkt onze materialen- en energieautonomie. Een eerste analyse toonde ook aan dat ELFM in Vlaanderen een oppervlakte van twintig vierkante kilometer zou kunnen herwinnen. Ook het potentieel aan nieuwe werkgele-

De waterzuiveringsinstallatie die momenteel op de Remo-site draait (© Group Machiels)

genheid is immens. Alleen al voor Closing the Circle rekent men op 800 nieuwe banen.” Het driejarige IWT-onderzoeksproject moet de nieuwe technologieën leveren die nodig zijn om Closing the Circle realiteit te laten worden. Vanuit de K.U.Leuven werken er heel wat disciplines mee: de groep van Lieve Helsen van Mechanica en Energieconversie onderzoekt de ELFM-plasmatechnologie. Het IOF-Kennisplatform SMaRT-Pro² – waarin

onder andere chemische, metallurgische en bouwkundige ingenieurs verenigd zijn met geologen en economen – bekijkt hoe hoogwaardige bouwmaterialen te maken van de anorganische residu’s in de Remo-site opgeslagen liggen. IOF-Onderzoeksmanager Karel Van Acker levert samen met de UHasselt het model dat de juiste materiaalstromen naar de juiste technologie op het juiste moment moet leiden. www.elfm-symposium.eu/

Een beter begrip van de landbouwer Helpen technieken uit de sociale psychologie om landbouwers ervan te overtuigen dat zij én de maatschappij er voordeel bij hebben als ze milieuvriendelijke technieken toepassen? Op die vraag doctoreerde Erwin Wauters als landbouweconoom. Nu blijken landbouwers immers weinig ontvankelijk om bijvoorbeeld de noodzakelijke maatregelen te nemen die modderstromen en overstromingsgevaar indijken. Jaak Poot “Landbouwers kunnen de bodemerosie met verschillende technieken tegengaan”, verduidelijkt Erwin Wauters. “Eentje daarvan is gereduceerde bodembewerking: het veld niet meer diep omploegen zoals de traditie hen voorschrijft, bijvoorbeeld. Bij zero tillage worden nieuwe gewassen tussen de resten van de vorige oogst ingezaaid. Een andere aanpak is de aanleg van bufferstroken aan de rand van de percelen om wegstromende modder tegen te gaan.” Traditioneel trachten landbouweconomen de gekozen aanpak te verklaren vanuit het rationele economische motief van de maximalisering van de netto-baten. “Wetenschappers en landbouwvoorlichters gebruiken

vooral rationeel-economische argumenten om maatregelen tegen erosie aan de landbouwers te ‘verkopen’. Ze hebben het over bodemvruchtbaarheid op middellange termijn, opbrengstverschillen en installatiekosten. In het verleden heeft die aanpak zijn succes bewezen als het ging om zuiver landbouwkundige innovaties, zoals het gebruik van nieuwe machines of pesticiden. Maar die methode werkt blijkbaar veel minder bij milieutechnische veranderingen.” “Ik onderzocht in mijn doctoraat of we het gedrag van landbouwers beter begrijpen door een sociaalpsychologische bril dan door een traditioneel economische. Het antwoord is duidelijk: ja. Variabelen zoals attitudes, normen, intenties en percepties verklaren het gedrag van land-

bouwers heel wat beter.”

Stimuleren of opleggen? “Een sociaalpsychologische aanpak levert een aantal voordelen op. Als je als voorlichter of wetenschapper eerst een lijst opstelt van alle tegenwerpingen, dan kan je met een bredere set argumenten beter inspelen op hoe de boer echt denkt. Landbouwers maken zich natuurlijk niet alleen zorgen over erosie. Ik stelde bovendien vast dat ze meer belang hechten aan boodschappen vanwege lokale overheden dan van het hogere Vlaamse niveau. Het is dus beter dat de gemeenten nieuwe maatregelen aanprijzen of opleggen.” “Een andere motivatie is de financiële bonus. Op dit ogenblik kunnen landbouwers subsidies krijgen als ze een contract af-

sluiten om over langere termijn bufferstroken aan de rand van percelen aan te leggen. De idee erachter is de volgende: begin met de externe motivatie van financiële winst, na een tijd zorgen de voordelen wel voor een intrinsieke motivatie. De praktijk leert dat dit niet werkt: als de subsidies stoppen, verdwijnen de bufferstroken weer.” “Je kunt landbouwers ook verplichten om anti-erosiemaatregelen in te voeren. Ik verwacht dat op dit moment een verplichting het grootste effect heeft. Op basis van een kaart van erosiegevoelige percelen verplicht de overheid bepaalde landbouwers om bufferstroken aan te leggen of ze verbiedt hen om sommige erosiegevoelige gewassen te telen. Ze maakt de inkomenssteun gewoon rechtstreeks afhankelijk

van de naleving van de opgelegde maatregelen. Een nadeel is natuurlijk dat je een heel corps inspecteurs op de been moet brengen voor controles. Want zoals bij verkeersmaatregelen geldt de regel: de pakkans moet groot genoeg zijn.” “Een sociaalpsychologische aanpak levert dus een aantal voordelen op. De efficiëntie van de voorlichting en technische assistentie verhoogt. Je spreekt meer de taal van je publiek en het draagvlak voor bepaalde innovaties of duurzame veranderingen vergroot. Er zijn ook voordelen voor het beleid. Als de overheid het gedrag van landbouwers beter begrijpt vanuit een sociaalpsychologische analyse, kan ze haar beleidsinstrumenten daar efficient op afstemmen. En dus betere resultaten boeken.”

12 UZ Leuven

campuskrant

Snellere en betrouwbare diagnose van eierstokkanker Bij cysten en tumoren van de eierstokken is het cruciaal om op een betrouwbare en snelle manier goedaardige en kwaadaardige te onderscheiden. Dankzij een set uiterlijke kenmerken van de tumor kan bij een echografie nu snel en eenvoudig een triage gebeuren. Dat blijkt uit een studie onder leiding van professor Dirk Timmerman, kliniekhoofd gynaecologie in UZ Leuven. Ilse Frederickx Eierstokkanker – een kwaadaardige tumor in de eierstok – staat bekend als een sluipmoordenaar, omdat de ziekte meestal weinig klachten geeft. Daardoor wordt de diagnose dikwijls in een zeer laat stadium gesteld. Bij eierstokkanker bestaat de behandeling uit laparotomie, eventueel voorafgegaan door chemotherapie. Een laparotomie is een klassieke open operatie met een grote insnede waarbij alle tumorweefsel

onderscheiden, maar het maakt voor de behandeling wel een groot verschil uit. Bij de operatie van een kwaadaardige tumor is het van belang de tumor niet te openen. Zoniet verspreiden de kankercellen zich in de buikholte en dat vermindert de overlevingskansen van de patiënt. Omgekeerd, bij een goedaardige tumor – en zeker bij jonge vrouwen met kinderwens – proberen we uiteraard een nutteloze operatie vermijden: bij een verkeerde diagnose neemt men soms ten onrechte de hele eierstok weg, het geeft een groot litteken op de buikwand en het betekent ook moet worden weggesneden. Bij een langer verblijf in het ziekende meeste cysten in de eierstok- huis.” ken gaat het echter om goedaardige gezwellen, die vanzelf ver- Eenvoudig dwijnen. Indien toch een operatie Binnen de groep International nodig blijkt, kan dat met laparo- Ovarian Tumor Analysis (IOTA), scopie ofwel sleutelgatchirurgie. een internationale samenwerEnkel de cyste wordt weggesne- king met echocentra van andere landen en met een interdiscipliden via een zeer kleine insnede. De echografie – beeldvorming nair team van artsen, ingenieurs met ultrasone geluidsgolven – is en biostatistici van het Departecruciaal, legt Dirk Timmerman ment Elektrotechniek, afdeling uit: “Het is bij de echografie ESAT-SCD, ontwikkelde coördiniet steeds gemakkelijk om de nator Timmerman samen met verschillende types tumoren te dr. Lieveke Ameye en professor

Sabine Van Huffel een set regels om bij de echo uitsluitsel te geven. Er was nood aan een eenvoudige methode, verduidelijkt Timmerman. “Bestaande tests waren ofwel duur en omslachtig, ofwel onbetrouwbaar. Er bestaan wiskundige modellen om types tumoren te onderscheiden, maar daarvoor heb je een computer nodig bij de echografie. Dat is bijvoorbeeld in ontwikkelingslanden niet altijd mogelijk. En niet in alle landen is de persoon die de echo uitvoert een arts of een ervaren onderzoeker.” Bij de set regels voor de echo gaat het om al dan niet terug te vinden uiterlijke kenmerken: de onregelmatige en solide vorm, de diameter, de uitstulpingen, de holtes, de bloedstroom, de verkalking enzovoort. Als een cyste één van vijf kenmerken van een goedaardige tumor of één van vijf kenmerken van een kwaadaardige tumor vertoont, wordt ze geklasseerd als goed- of kwaadaardig. De procedure werd uitgetest met bijna 2.000 vrouwen die nadien werden geopereerd. In 77 procent bleken de regels toepasbaar en na onderzoek van de

verwijderde tumor bleek dat de regels zeer betrouwbaar goed- en kwaadaardigheid voorspelden. In de andere gevallen – als er geen of tegenstrijdige kenmerken aanwezig zijn – geven de regels geen uitsluitsel en is de beoordeling door een ervaren echografist de beste methode. In België worden jaarlijks ongeveer duizend nieuwe diagnosen van eierstokkanker gesteld, waarvan een zeshonderdtal in Vlaanderen. Wereldwijd gaat het jaarlijks over honderdduizenden vrouwen. Omdat de symptomen van eierstokkanker zoals vage buikpijn of een opgeblazen gevoel zo weinig specifiek zijn, is het belangrijk om bij klachten (gezwollen buik, verlies van eetlust, pijn, abnormale bloedingen) dat goed te laten nakijken. Bij het gynaecologisch onderzoek dat elke vrouw best jaarlijks laat uitvoeren, controleert de arts naast het borstonderzoek ook of de eierstokken niet vergroot of abnormaal aanvoelen. De volledige tekst van de studie is beschikbaar op de website van de British Medical Journal: www.bmj.com

Cateraar Carpe Diem richt met deel van winst diabetesfonds op Jan Wirix, zaakvoerder van catering- en traiteurbedrijf Carpe Diem uit Tongeren, heeft een fonds opgericht om het onderzoek naar diabetes te ondersteunen. Carpe Diem zal voor alle opdrachten aan de K.U.Leuven een deel van de bedrijfswinst afstaan aan het fonds. Wouter Verbeylen Met het originele initiatief steunt Carpe Diem het onderzoek van het team van professor Chantal Mathieu (Afdeling Experimentele Geneeskunde – Endocrinologie). “Ik ben zelf al een twintigtal jaar diabetespatiënt – type 2 – en ik ben altijd goed geholpen geweest in Leuven”, zegt Jan Wirix. “Ik ben al een tijd patiënt van professor Chantal Mathieu, en zonder haar raad op te volgen, was ik er waarschijnlijk niet meer geweest. Het leek me logisch dat ik daarvoor nu iets terugdoe. Concreet staat Carpe Diem een percentage van de winst af van de recepties, emeritaatsvieringen, enzovoort, die we aan de K.U.Leuven verzorgen. Op jaarbasis zullen we zo een mooi bedrag van enkele duizenden euro’s kunnen schenken aan het diabetesonderzoek.”

Muizenstapjes Professor Chantal Mathieu, ver-

antwoordelijke voor het Carpe Diem Fonds, is verheugd met het originele initiatief. “Het is bijzonder dat iemand als Jan Wirix, die zelf dagelijks met voeding bezig is, binnen zijn maatschappelijke rol ons onderzoek naar diabetes wil steunen.” “Ons onderzoek is er vooral op gericht om de werking van de cel die insuline aanmaakt en de manier waarop ze vernietigd wordt, beter te leren begrijpen. We werken daarvoor samen met vijftien partners binnen een Framework 7-project van de Europese Unie. Binnen de K.U.Leuven gaan we hoofdzakelijk na wat de rol is van vitamine D bij type 1-diabetes.” Concrete toepassingen zijn niet voor morgen, en net daarom is het geld van het Carpe Diem Fonds zo welkom. Professor Mathieu: “Jan Wirix heeft ons expliciet gezegd dat er no strings attached zijn aan de manier waarop we het geld van het fonds beste-

Dr. Conny Gysemans, Dr. Lutgart Overbergh, rector Mark Waer, Mieke Wirix, professor Chantal Mathieu en Jan Wirix (© Rob Stevens)

den, en dat is mooi. Wij doen immers basisonderzoek, zonder snelle resultaten, en dat klinkt niet altijd ‘sexy’ voor externe geldschieters of voor de pers. Dit soort onderzoek gaat nu eenmaal met muizenstapjes vooruit, en daar moeten we eerlijk over zijn

in de communicatie met onze fundamenteel onderzoek voor patiënten. Wij zijn naast funda- ogen te houden.” menteel onderzoekers immers ook nog altijd clinici: we komen zelf dagelijks met diabetespati- Meer info over fondsen, beurzen, enten zoals Jan Wirix in contact. leerstoelen en legaten aan de Daardoor is het niet moeilijk om K.U.Leuven vind je op het uiteindelijke doel van dat www.kuleuven.be/mecenaat

22 december 2010



Erfgoed 13

Oog in oog met een collectie De Dienst Oftalmologie, opgericht in 1818, was één van de allereerste in de wereld. Bij de wachtzaal oogziekten in SintRafaël getuigt een collectie antieke objecten van die rijke geschiedenis. Professor emeritus Luc Missotten vertelt de verhalen bij de intrigerende instrumenten. Tine Bergen “De collectie staat uitgestald bij de wachtkamers van de dienst om mensen te laten mijmeren bij de vooruitgang die geboekt is”, begint Missotten. “De Tweede Wereldoorlog heeft het aantal objecten sterk beperkt. Vroeger was de dienst oogziekten onderdeel van de Openbare Onderstand en waren we terug te vinden in het Sint-Pietersziekenhuis. In 1940 hebben de Duitsers dat ziekenhuis opgeëist als militair hospitaal. In 1943 is het gebouw gebombardeerd, precies op de plaats waar oogziekten was ondergebracht. Maar we hebben beslist een aantal interessante objecten overgehouden. Sommige stukken staan uitgestald in het museum met oude medische toestellen dat wordt opgezet in het oude kankerinstituut. Daar vind je bijvoorbeeld een reeks perimeters, grote toestellen die werden gebruikt om iemands gezichtsveld te meten en die we hier niet in een vitrinekast kunnen uitstallen.” “Onze dienst oftalmologie was trouwens een van de allereerste in de wereld. Hij is in 1818 opgericht door Koning Willem I, die Gerard van Onsenoort aanstelde als diensthoofd. Voordien waren er maar drie takken geneeskunde: verloskunde, inwendige ziekten en heelkunde. Oogziekten is de eerste tak die is losgekomen van heelkunde. Dat had veel te maken met de soldaten van Napoleon die tra-

choom hadden meegebracht uit Egypte, een heel besmettelijke oogziekte die hier een enorme ravage heeft aangericht. Jarenlang moest ons leger duizenden rekruten naar huis sturen omdat ze half blind waren. Conscience geeft hiervan een aangrijpend beeld in zijn roman De Loteling. Dit verklaart ook waarom professor Van Onsenoort en zijn drie opvolgers militairen waren. Pas toen Pasteur achter het bestaan van microben kwam, begon er een belletje te rinkelen en kreeg men de epidemie onder controle. Toen ik begon in de jaren vijftig, verzorgde ik nog bejaarde patiënten voor late gevolgen van trachoom.”

Roest maakt blind “Om een oog te bestuderen, heb je uiteraard licht nodig. We hebben in onze collectie twee vroege ‘lampjes’ die oogartsen daarvoor gebruikten in de negentiende eeuw. De eerste werkt met een kaars en een veer onderin, die maakt dat de kaars steeds verder omhoog kruipt. Daarrond staan dan twee lenzen voor de lichtvlakken. De tweede hanteert hetzelfde principe, maar dan met een petroleumlamp. Dit is een behoorlijk uniek exemplaar, ik ben dit instrument nog nergens anders tegengekomen. Een deel van het licht wordt bovendien terug weerkaatst en gebundeld in een krachtigere straal. Naar huidige standaarden stelt het licht absoluut niks voor. Maar je moet bedenken dat in de jaren 1900 veel

KerstmUZiek UZ Leuven organiseert al meer dan twintig jaar een aantal kerstconcerten in december, zodat patiënten, bezoekers en medewerkers samen kunnen proeven van de kerstsfeer. Op maandag 20 december verzorgde de dertigkoppige zanggroep Non Troppo een optreden in de ontvangsthal van Campus Gasthuisberg. De groep vertrekt telkens van een bestaande melodie, maar zorgt voor een eigenhandig gecomponeerde begeleiding.

(© Rob Stevens)

Professor Missotten met (vlnr) het artificieel oog, de petroleumlamp met twee lenzen en de magnetometer (© Rob Stevens)

patiënten bij de oogarts kwamen klagen dat hun zicht beschadigd was door het felle licht van de petroleumlamp. Dat was immers onvoorstelbaar scherp in vergelijking met kaarslicht.” “Een opvallend instrument is de magnetometer, die dateert van 1894 en werd gebruikt om te kijken of er een stukje ijzer in het oog zat. In die tijd bestonden hamers uit hard metaal, waardoor er soms stukjes afsprongen die in het oog terechtkwamen. IJzer roest en het netvlies van het oog kan niet tegen roest. Op een jaar tijd vernietigt zo’n stukje je hele netvlies en ben je blind. Het was dus belangrijk dat de arts kon vaststellen of het stukje alleen maar afgeketst was en het oog daarom pijn deed, of dat het werkelijk in het oog was doorgedrongen. De magnetometer is een vrij ingewikkeld instrument, gebaseerd op een klein magneetje. Het neemt veel tijd in beslag om hem af te stellen en wellicht

werd het systeem vooral gebruikt om patiënten gerust te stellen. Nu krijgen we alleen nog doe-hetzelvers met ijzer in hun oog over de vloer en hebben we gelukkig ook een röntgenapparaat. Maar ik heb jaren gepredikt dat mensen moesten werken met hamer en bril in plaats van met hamer en beitel.” “Je kunt niet in een oog zien zonder licht, maar je onderschept zelf het licht dat je nodig hebt om in een oog te kijken. Om dat te verhelpen ontwierp Helmholtz in 1850 een oogspiegel. Oogspiegelen is niet zo evident om onder de knie te krijgen. Je stoot tegen de neus van je patiënt, ziet niets, weet niet wat je ziet… Dokter Perrin kwam in 1866 dan ook met een artificieel oog waarop je kon leren oogspiegelen. Er konden verschillende diafragma’s worden gebruikt, er waren koperen schelpjes voor de achterkant van het oog om verschillende soorten ziektebeelden te schetsen. Dit in-

strument ziet er niet alleen heel mooi uit, maar was ook erg nuttig als leermiddel.” “Niet zo opvallend, maar heel erg nuttig, waren ten slotte de patiëntenkaarten. Toen de dienst nog deel was van de Openbare Onderstand betaalde een patient één keer vijf frank in ruil voor een kaart die levenslange gratis verzorging garandeerde. Met de komst van de verplichte ziekteverzekering in de jaren vijftig is dat uiteraard in onbruik geraakt. Maar ik herinner me dat professor Appelmans, die niet hield van verandering, zijn patiënten nog een korte tijd niks aanrekende terwijl ze wel twintig frank voor een consult terugkregen van de ziekteverzekering. Daar heeft de directie dan wel een mouw aan gepast met een secretaresse aan de ingang. De kaarten zijn overigens nog een hele tijd in gebruik gebleven om afspraken op te noteren, maar zijn nu uiteraard vervangen door de computer.”

14 Leven na Leuven

campuskrant

germanist en Wetstraatjournalist

Ivan De Vadder Sinds de opgemerkte doortocht van Leterme in zijn studio zal het niemand ontgaan zijn dat Ivan De Vadder (46) terug is als presentator van De zevende dag. De Wetstraatkenner noemt het huidige politieke klimaat ongemeen boeiend maar vindt het concept sabbatical plots zeer aantrekkelijk.

“Ik wil overal op de eerste rij staan” Katrien Steyaert

Door mijn te sterk Brusselse accent kon ik alleen maar bericht“En? Komt ‘em zondag terug? Ja, jes schrijven, niet lezen. Ik zat Ivan De Vadder! Ik zit daar al tien geblokkeerd.” jaar op te wachten!” Actrice Tania Van der Sanden kan haar opwin- Verontwaardiging ding nauwelijks bedwingen. In De Vadder wil radio, en later teseptember kon ze eindelijk haar levisie, maken. In 1990 maakt De Vadder I-fanclub nieuw leven hij wetenschappelijke bijdrages inblazen. Ze deed dat niet als van- voor het Radio 1-programma De ouds in Vaneigens maar in een Eenhoorn. Hij doet zijn legerfilmpje waarmee de vernieuwde dienst, en slaagt in 1991, bij zijn De zevende dag werd gepromoot. tweede poging, in het journalisMet als presentator – jawel – De tenexamen. Hij start op de televisienieuwdienst, waar hij in 1994 Vadder Ivan. wordt. Ons mammie zou wellicht hele- Wetstraatverslaggever maal in zwijm zijn gevallen mocht Van 1996 tot 2003 presenteert hij ze haar idool in zijn studententijd mee De zevende dag. Dat doet hij hebben gekend. Preses van Ger- nu opnieuw, nadat hij zeven jaar maanse, in een onbewaakt mo- voor Het journaal had gewerkt. ment zelfs in de fakbar gespot “Ik wil het woord ambitie niet als gangster met Soprano-allures. gebruiken, maar het stond vast “Daar bestaat nog een oude foto dat ik journalist wilde worden. van”, zegt De Vadder. “Die is geno- Het is een torenhoog cliché maar men op een verkleed bal tijdens ik word gedreven door nieuwseen van de feestweken van Ger- gierigheid. Dat is waar ik nu nog mania die we organiseerden. Mijn het meest van geniet: overal op studententijd (van 1982 tot 1986 de eerste rij staan. De technische – red.) was een combinatie van kant van televisie maken is een een stevig caféleven – vooral in de surplus.” fakbar van Letteren – en ernstig Hij spreekt met onverholen engagement. Mijn presesschap trots over zijn metier. “De beste viel in een moeilijke periode, toen moderator is die die het minst er een scheuring ontstond tussen tussenkomt, en de klemtoon legt de algemene studentenraad en op de overdracht van informaLoko, tussen de traditionele aan- tie.” Zegt de man die Leterme onpak en mensen die de boel wilden derbrak tijdens het veel bekeken opengooien. Nu besef ik dat die interview over de asielcrisis van evolutie er moest zijn, maar toen 5 december. De ontslagnemende behoorde ik tot het eerste, ernsti- premier negeerde een vraag van ge kamp. Ik probeerde iets te ver- De Vadder en ging gewoon voort wezenlijken wat betreft de demo- met zijn uitleg, waarop de journalist opstond uit zijn stoel met cratisering van het onderwijs.” Spijt heeft hij alleen over de wei- de mededeling: “Zal ik gewoon nige uren die hij in de aula’s heeft verdwijnen? Dan kunt u rustig doorgebracht. “Met de examens verderdoen.” “Daar was het verin zicht ontdekte ik telkens hoe dorie heel moeilijk”, zegt De Vadboeiend het eigenlijk was wat ik der nu. “Het is mijn taak de constudeerde, en dat ik een aantal venties van een studio-interview dingen miste. Ik heb ook mijn te bewaken. Als Leterme die nevoeten geveegd aan de taallabo’s geert, moet ik de grove middelen van Fons Fraeters, die later in bovenhalen. Mijn studio uit wandeze krant terecht opmerkte dat delen kon ik niet. Wie zou het mijn uitspraak niet goed was. Ik dan overgenomen hebben? De was op mijn 21ste begonnen op Heilige Geest?” de verkeersredactie maar had, “Velen spraken van een uiting ondanks mijn talige opleiding, van ergernis of emotionaliteit, geen ‘stem’ zoals vele collega’s. maar de enige emotionaliteit die

(© Rob Stevens)

“Het was een wereld die openging. Ik heb alles geleerd van Bracke en Polspoel. Ik mis Siegfried enorm. Hij is een vriend, maar was ook een verdomd goede televisiemaker en een goed klankbord. Maar hier werken nog genoeg getalenteerde mensen om ook zonder hem een programma te kunnen maken. Niemand is onmisbaar. Het kerkhof ligt vol Geen antwoorden met onmisbaren. Het is wel heel De Vadder maakt naam met zijn vreemd als ik hem nu moet interzakelijke stijl en grondige kennis viewen, maar ik val dan terug op van de Wetstraat, waar hij al zes- mijn metier. Ik neem mijn voor-

er was, was mijn verontwaardiging tegenover het asielopvangbeleid. Die is ook gezond. Als je die niet meer hebt, bot je af. Maar dit was een bewuste poging om Leterme terug bij de les te halen. De vele reacties raakten me natuurlijk. Ik leg niet alles met een dik olifantenvel naast me neer. Maar ik zou het opnieuw doen.”

“Als Leterme de conventies van een interview negeert, moet ik de grove middelen bovenhalen.” tien jaar rondwaart. “Als twintiger wilde ik theater, dans, kunst verslaan. Mijn interesse voor de politiek is toevallig ontstaan toen ik in 1994 de Franse parlementsverkiezingen moest volgen. Ik ontdekte wat ik boeiend vond: de clash van visies, de vorming van een samenleving.” De Vadder schreef er al drie boeken over. Zijn laatste, Pleidooi voor een eerlijke politiek, dateert van mei van dit jaar.

zorgsmaatregelen om het gesprek uit de emotionaliteit te halen.” Toch blijft het een dunne grens. Op Twitter – waar De Vadder te vinden is als @vadderi – heerst een bijwijlen erg familiair sfeertje tussen politici en politieke journalisten. “Er is sowieso een symbiose tussen die twee, net zoals bij filmjournalisten en filmproducenten bijvoorbeeld. Wie denkt dat je als journalist kunt

werken vanuit een maagdelijke ivoren toren vergist zich. Je bent maar journalist door wat je opslorpt. Ik hoop dat we nog een mening mogen hebben, en mogen gaan stemmen?” De Vadders laatste wapenfeit is Plan B, de Panorama-reportage waarin de denkoefening over de splitsing van België wordt gemaakt. Als ik hem wijs op de wrevel van mensen die vonden dat hij te zeer in beeld was, zucht hij. “Als je abstracte begrippen verteerbaar wilt maken, of historische feiten reconstrueert, kamp je met een gebrek aan beelden. Daarom heb ik het verhaal zelf verteld, als een reis van de journalist. Het werkt blijkbaar storend, ondanks het feit dat de BBC dit al jaren toepast. De BBC is hier nog altijd een belangrijke norm.” “Ik ben tevreden over Plan B, als is de beperking in de tijd heel vervelend. Idealiter was de reportage dubbel zo lang geweest, maar dat was niet de opdracht. We wilden een panoramisch zicht geven, en leveren daarom geen antwoorden. Niemand heeft die, ook de experts niet. Het gaat over politieke keuzes. Onze reportage moest niks veroorzaken. Iets proberen bewijzen of ergens op hopen behoort niet tot het takenpakket van de journalist.” Maar kan zoiets de precaire onderhandelingen niet bemoeilijken? “Je moet de kip en het ei niet omdraaien. Als politici weken voordien zelf beginnen over een plan B – wat Di Rupo gedaan heeft – dan is dat

22 december 2010



een realiteit, die je als journalist moet gaan verkennen. We doen dat niet enkel als het hen goed uitkomt. Politici kunnen niet alles bepalen.”

Woekeren met de tijd Dit politieke klimaat is extra interessant als scharniermoment, vindt De Vadder. “We komen stilaan bij de kern van het verhaal België, of wat een land is. Maar na vier jaar krijg je het als mens soms ook op je heupen of ben je het kotsbeu”, geeft hij toe. “Maar Wetstraatjournalist zijn is bijna een levenshouding. Als ik na middernacht thuiskom, bekijk ik nog Het journaal en Terzake. Anders ontstaat er een gat dat ik later moet dichtrijden. Dan lever ik liever elke dag een kleine inspanning.” Zijn deelname aan De allerslimste mens ter wereld is eerder een grote inspanning. “Het is zo lang geleden (De Vadder was derde finalist in 2004 – red.) dat ik er met een klein hartje aan begin. Passen? Nee, daarvoor is de uitdaging te groot”, grijnst hij. “Je weet maar nooit of het lukt …” Als er nog tijd overblijft, leest hij. “Alweer non-fictie. Vakidioot, ik weet het. Maar ik basket ook elke week, of ga uitwaaien op dinsdag, dan hebben mijn vrouw en ik vrij.” In 2005 trouwde De Vadder met Katrien Vossaert, een dermatologe die hij negentien jaar geleden leerde kennen in New York. Siegfried Bracke was getuige op het huwelijk. “Ik probeer zoveel mogelijk thuis te zijn, ook op zaterdagochtend als de voorbereiding van De zevende dag start. Ik lees dan thuis de kranten, en ’s zondags na de uitzending probeer ik niet in elkaar te stuiken. Het is heel leuk om terug te zijn bij De zevende dag, maar mijn vrouw en ik hebben er maanden over getwijfeld. Ik was uitgekeken op de meedogenloze fabriek die Het journaal is. Je moet er altijd korte printjes trekken. Maar deze job legt een enorme druk op je sociaal leven. Mijn vrouw zegt nu dat ze het toch onderschat heeft.” “We zijn een sterk seizoen aan het neerzetten – al zeg ik het zelf – maar ik ga dit niet eeuwig doen. Had je me dit een jaar geleden gezegd, ik had je gek verklaard. In dit vak verandert alles zo snel.” Aan toekomstvoorspellingen waagt hij zich dus niet. “Ik wil dit vak blijven doen, maar de concrete uitzending doet er minder doe. Ik kan je wel zeggen dat ik niet in de politiek stap”, zegt hij fijntjes. “Brackes houding is altijd meer dubbel geweest. Zijn beslissing was voor velen geen verrassing, de keuze van de partij wel. Niet zozeer voor mij, want ik had de afgelopen jaren talloze gesprekken met hem gevoerd, en een verandering gezien.” Op persoonlijk vlak koestert De Vadder wel concrete dromen. “Het woekeren met de tijd stoort me enorm. Ik zou eens tijd willen hebben. Die alsmaar aangroeiende stapel boeken aanpakken, of een lange reis maken met mijn vrouw. Dat zou fantastisch zijn. Een sabbatical lijkt plots zeer aantrekkelijk.” 

Alumni 15

“Omdat Leuven de moeite loont”

Voordelen Alumnileden Lid worden van Alumni Lovanienses biedt een aantal interessante voordelen:

Alumni-voorzitter Frans Baron Van Daele is een drukbezet man. Als kabinetschef van die andere alumnus, Herman Van Rompuy, heeft hij het afgelopen jaar ervaren wat het is om een groep van 27 landen door de eurocrisis heen te loodsen. En tóch maakt hij tijd vrij voor de K.U.Leuven, Alumni Lovanienses, en zelfs voor uw dienaar.

 gratis abonnement op maandelijkse elektronische nieuwsbrief voor alumni met nieuws van de K.U.Leuven en de facultaire alumniverenigingen

Ludo Meyvis “Uiteraard was het een bijzonder druk jaar. Maar tot nu ben ik er wel in geslaagd een en ander te combineren. Dat maakt het mogelijk om ook mijn werk voor de K.U.Leuven te blijven doen, als lid van de Raad van Bestuur, van de Senaat en als Alumni-voorzitter. Ik denk dat ik er ongeveer twee werkdagen per maand aan besteed. Het gebeurt ook meestal ‘s avonds, buiten de kantooruren, zodat het wel met mijn werk op het kabinet te verzoenen is.” “Alumni Lovanienses is de koepelvereniging van de Leuvense afgestudeerden. Die speelt een belangrijke rol in de alumniwerking, maar het vlees en bloed zijn natuurlijk de faculteitskringen, die ik beschouw als ‘aandeelhouders’ van de koepel, en die met hun vele initiatieven het kloppend hart de hele alumni-organisatie vormen.” “Ook de regionale kernen hebben een gezonde waaier aan activiteiten ontplooid, in Antwerpen, Brugge en Brussel. We ondersteunen die vanuit de koepel, maar het onmiskenbare succes is natuurlijk de verdienste van de kernen en de kringen zelf.” “Het afgelopen jaar hebben we binnen Alumni een aantal ontwikkelingen zich zien voltrekken, zonder veel vertoon, maar van evident belang. Het aantal lidmaatschapsvoordelen neemt gedurig aan toe, omdat we voortdurend nieuwe contacten met potentieel interessante partners uitbouwen. Dat speelt natuurlijk ook een rol bij de ontwikkeling van ons ledenaantal. De koepel maakt schaalvoordelen mogelijk. Dat wil zeggen dat initiatieven mogelijk worden die voor een individuele kring allicht minder haalbaar zijn. Zo bekeken kan de koepel een multiplicator-effect hebben.”

Internationaal “We proberen wat actiever te worden op het vlak van de internationale alumniwerking, en dan heb ik het over zowel onze buitenlandse afgestudeerden als de Vlamingen die in het buitenland actief zijn. Die laatste groep willen

 toegang tot de alumnidatabank (via http://alumni.kuleuven. be/) waarin u uw eigen gegevens kan aanpassen en uw jaargenoten opsporen  gratis lidkaart voor de universiteitsbibliotheek (voor niet-leden bedraagt de jaarlijkse bijdrage 25 euro)  korting bij aanschaf van een sportkaart van de K.U.Leuven (60 euro i.p.v. 90 euro, ook voor partners en kinderen)  20 procent korting voor cursussen in het Leuvens Universitair Dienstencentrum voor Informatica en Telematica (LUDIT)  toegang tot Faculty Club in het Groot Begijnhof (met gratis aperitief)  korting voor culturele activiteiten van de K.U.Leuven  korting voor concerten van het Leuvens Alumni Orkest  korting voor een aantal voorstellingen in Kunstencentrum STUK Frans Van Daele, voorzitter Alumni Lovanienses

we, met de feestdagen in het verschiet, een periode waarin ze vaak toch weer naar de familiekring in Vlaanderen terugkeren, een soort hernieuwde kennismaking aanbieden. Op één van die activiteiten zal minister van Buitenlandse Zaken Steven Vanackere de honneurs waarnemen.” “Ik verwacht ook veel van onze lezingencyclus ‘Kennis en Maatschappij’, waarin specialisten relevante maatschappelijke thema’s bespreken.” “Ik droom ervan om de toch wel zeer kleine staf van Alumni Lovanienses wat uit te breiden, uiteraard om nog meer activiteiten te kunnen ontplooien. Ik heb het niet over mega-sommen, maar over wat bijkomende steun en, bij voorkeur, bijkomende mankracht.

(© Rob Stevens)

Ik heb dat natuurlijk al aangekaart bij de academische overheid, en ik denk wel dat men oren heeft naar mijn vraag.” “Alumni Lovanienses heeft de bedoeling om mensen met een vergelijkbaar profiel dichter bij elkaar te brengen. Die vergelijkbaarheid bestaat volgens mij uit een gedeeld waardenpatroon, het uitdragen van de Leuvense geest, belichaamd in mensen die beschikken over een grote intellectuele en professionele bagage, maar die ook voluit aanwezig zijn in het maatschappelijk gebeuren en dit met een juiste bril ‘lezen’. Dié mensen samenbrengen, dat is wat Alumni Lovanienses wil doen. Dat kan een erg arbeidsintensief proces zijn, maar het loont de moeite. Gewoon, omdat Leuven de moeite loont.”

alumni lovanienses: wie, wat, hoe? Sinds 1968 al houdt Alumni Lovanienses, de overkoepelende oud-studentenvereniging van de K.U.Leuven, oud-studenten op de hoogte van het reilen en zeilen aan de universiteit. De vereniging beheert het adressenbestand en coördineert de contacten tussen de 35 alumniverenigingen. Daarnaast organiseren de alumniverenigingen en Alumni Lovanienses allerlei activiteiten om de band tussen de oud-studenten

 gratis abonnement op Campuskrant, het tijdschrift van de K.U.Leuven voor studenten, personeelsleden en oud-studenten (10 edities per jaar)

en hun Alma Mater te versterken, zoals concerten, reünies en reizen. Ook verzorgt Alumni Lovanienses de administratie voor Universiteit Derde Leeftijd Leuven (zie artikel op p. 17). Info: Erik Gobin, Coördinator Alumni Lovanienses vzw, Atrechtcollege, Naamsestraat 63, 3000 Leuven, (t) 016 32 40 01, erik. [email protected] of info@ alum.kuleuven.be, http://alum. kuleuven.be/

Iedere oud-student van de K.U.Leuven kan lid worden via de verschillende alumnikringen, raadpleeg hiervoor http://alum. kuleuven.be/verenigingen.htm. Giften worden dankbaar aanvaard. Zij kunnen worden gestort op de rekening van de K.U.Leuven 7340194177-89, met vermelding van ‘gift Alumni Lovanienses’. Een attest voor fiscale vrijstelling (voor giften vanaf 40 euro) wordt u toegestuurd.

 korting voor een aantal voorstellingen in het Cultuurcentrum Hasselt  korting voor een aantal concerten van het Festival van Vlaanderen  korting voor een aantal concerten in het Paleis voor Schone Kunsten  korting voor een aantal concerten in het Conservatorium van Brussel  korting voor een aantal concerten van het Nationaal Orkest van België  korting voor een aantal concerten van de Vlaamse Opera Antwerpen-Gent  mogelijkheid tot deelname aan cultuur-historische alumnireizen De volledige lijst met voordelen vindt u op http://alum.kuleuven. be/lidworden.html

Alumni in cijfers  Alumni Lovanienses is de koepelvereniging voor 35 facultaire alumniverenigingen  Aantal alumni in het centrale adressenbestand: 122.138  Aantal betalende leden: 27.023  Aantal e-mailadressen: 77.505

16 Alumni Agenda Alumni Werkgroep Kennis en Maatschappij Causerie: ‘Waarom zijn doorbraken noodzakelijk in de wereld van vandaag?’ • 21 januari, 19u15, Universiteitshal, Promotiezaal, Naamsestraat 22, Leuven Causerie: ‘De Belgische gezondheidszorg: een toekomstverkenning’ • 17 februari, 19u15, Universiteitshal, Promotiezaal, Naamsestraat 22, Leuven • Info: activiteiten@alum. kuleuven.be, (t) 016 32 40 02 • alum.kuleuven.be/kennis.html Alumni Lovanienses Antwerpen Bezoek aan Studio 100 met een tweegesprek met Hans Bourlon, CEO Studio 100 en Karel Van Eetvelt, gedelegeerd bestuurder UNIZO • 18 januari, 18u30, Halfstraat 80, Schelle • Info: Erik.Gobin@alum. kuleuven.be, (t) 016 32 40 02 • alum.kuleuven.be/ verenigingen/Antwerpen.html Nos Iungit Academia Nieuwjaarsreceptie • 7 januari, 20u30-23u30 Iers College, Janseniusstraat 1, Leuven Mis voor overleden leden • 6 februari, 10u30, Sint-Pieterskerk, Leuven, gevolgd door lunch in clublokaal • Info: Johny Hermans, (t) 016 60 09 00 of Denis Claessens, (t) 016 22 44 22 • www.niaclub.be

Reizen met Alumni Oman Van 5 tot 14 maart 2011 organiseert Alumni Lovanienses een alumnireis naar Oman. Begeleiding: Nina Igochina. • De richtprijs bedraagt 2.990 euro p.p. bij min. 25 personen (supplement 465 euro voor éénpersoonskamer) • alum.kuleuven.be/reizen/Oman Armenië en Georgië Van 7 tot 16 juni 2011 organiseert Alumni Lovanienses een alumnireis naar Armenië en Georgië. Begeleiding: Nina Igochina. • De richtprijs bedraagt 1.995 euro p.p. bij min. 25 personen (supplement 420 euro voor éénpersoonskamer) • alum.kuleuven.be/reizen/ ArmenieGeorgie Moskou Van 13 tot 20 juli 2011 organiseert Alumni Lovanienses een alumnireis naar Moskou. Begeleiding: Nina Igochina en Erik Gobin. • De richtprijs bedraagt 1.678 euro p.p. bij min. 25 personen (supplement 380 euro voor éénpersoonskamer.) • alum.kuleuven.be/reizen/ Moskou Inschrijven voor al deze reizen kan op alum.kuleuven.be/ reizen/index.html

campuskrant

Burgerschapsprijs voor alumnus Guido Verschueren

Directeur Leuven Centraal zet celdeur op een kier Hij schreef zich in voor het examen voor gevangenisdirecteur zonder het te beseffen: “Wist ik veel wat de ‘buitendiensten van het ministerie van justitie’ waren.” Intussen is hij 31 jaar verbonden aan de bekendste gevangenis van het land, die hij leidt met visie en vooral menselijkheid. Directeur Leuven Centraal Guido Verschueren: “Als je mensen als beesten opsluit, keren ze ook als beesten terug in de maatschappij.” Ine Van Houdenhove Of hij nog een fotogenieke plaats weet in dit honderdvijftig jaar oude gebouw? “Hier wat verder is een binnenkoer voor de guillotine, compleet met aflopende steen om het bloed op te vangen – overigens nooit gebruikt hoor.” Terwijl hij poseert in het hart van de gevangenis, komen cipiers en gedetineerden voorbij – overdag staan de celdeuren in Leuven Centraal open en kunnen de gevangenen – allemaal langgestraften – zich vrij bewegen. Een handdruk, een grapje, een vraag om advies: de drempel om de directeur aan te spreken lijkt laag en tegelijk is het opvallend met hoeveel respect hij bejegend wordt. “Honderd procent veilig? Natuurlijk niet,” zegt hij even later in zijn kantoor. “De stoppen kunnen altijd plots doorslaan. Het is Club Med niet hé, dat moeten de cipiers goed weten. Maar ik geloof dat ons Leuvense opendeursysteem veel frustratie en agressie voorkomt. Natuurlijk moet je zorgen voor de meest geavanceerde veiligheidsmaatregelen maar veiligheid is ook een kwestie van dialoog, van mensen hun verhaal laten doen.”

Gechoqueerd Al van jongsaf was Verschueren, die opgroeide in een arbeidersmilieu in Heist Op den Berg, geboeid door maatschappelijke fenomenen en problemen. “Daarom wilde ik sociaal assistent worden. Maar toen ik dat aan het CLB vertelde, wilden ze weten of er financiële problemen waren thuis. (lacht)” Het werd dus sociale wetenschappen aan de universiteit en Verschuerens ogen lichten op als hij terugdenkt aan zijn studententijd. Hij werkte hard en schreef zich na het halen van zijn diploma in voor de licentie criminologie. Eenmaal afgestudeerd was het een tijd afwachten of er zich – midden jaren 70 – een job zou aandienen. Die vond Verschueren bij de jeugdbescherming in Mechelen, meteen een – harde – leerschool: “Ik bezocht gezinnen om vervolgens advies uit te bren-

Guido Verschueren

gen. Soms was het naar adem happen. Hier in de gevangenis ben ik nooit meer gechoqueerd geweest dan toen.” In 1979 deed hij mee aan een staatsexamen voor criminologen: “Het profiel en het programma stonden me aan; pas tijdens het examen merkte ik dat het om de functie van gevangenisdirecteur ging.” Verschueren slaagde en werd aangenomen als adjunct-directeur in Leuven Centraal. Hij betrok meteen ook een woning binnen de gevangenismuren en daar woont hij nog steeds: “Ik heb dat altijd enkel maar als een voordeel ervaren. Gisteren was het bijvoorbeeld Sinterklaasfeest voor de gedetineerden en hun kinderen. Dan kan ik makkelijk even binnenwippen. Het is enkel lastig als ik terug ben van vakantie en nog een paar dagen verlof heb: dan kan ik me nauwelijks bedwingen om te gaan kijken.” Als hoofd van de inrichting is hij nu vooral met de grote lijnen bezig maar toch doet hij nog dagelijks zijn ronde: “Ik ken bijna alle gedetineerden, zowel de driehonderd veroordeelden als degene die in voorhechtenis zitten. Mijn deur staat altijd open.” Zopas kreeg hij de burgerschapsprijs van de stichting P&V voor de menswaardige manier waarop hij de gevangenis leidt: “Ik zal de feiten die de gedetineerden gepleegd hebben nooit minimaliseren – soms zijn ze afgrijselijk. Maar ze zijn veroordeeld tot vrijheidsberoving, niet tot water en brood of tot X jaar gekoeioneerd worden. Ik denk dat de buitenwereld nauwelijks beseft wat het betekent opgesloten te zijn.” “Ons uitgangspunt is dat opsluiting iemand niet noodzakelijk tot een beter mens maakt. Het is al heel wat als we ervoor kunnen zorgen dat ze hier vertrekken zonder al te veel rancune en wrok. Want vroeg of laat komt een gedetineerde toch

(© Rob Stevens)

weer in de buitenwereld terecht.” Daarom ook hecht Verschueren bijzonder veel belang aan zinvolle bezigheden die de reïntegratie bevorderen: “We bieden een heel scala aan van activiteiten, opleiding en vorming. Soms zie je gedetineerden hier het eerste diploma van hun leven halen. Anderen ervaren voor het eerst dat je ook waardering kan krijgen omdat je goed kan voetballen of gitaarspelen en niet enkel door iemand in elkaar te slaan.” Hij zet de deuren van de gevangenis bewust zoveel mogelijk open: “We houden sporttornooien tegen ploegen van buiten of we voeren een toneelstuk op voor vrienden en familie. We doen ook ons best om de gedetineerden de kans te bieden hun affectieve relaties te onderhouden, via het ‘ongestoord bezoek’ bijvoorbeeld. Op Valentijn organiseren we een candlelight dinner met de partners en we hebben een kindvriendelijke ruimte zodat kinderen grààg op bezoek komen bij hun papa. En hier bijvoorbeeld ook hun verjaardagsfeestje kunnen vieren.” Ook van de gedetineerden zelf krijgt Verschueren waardering voor zijn aanpak: “Als ze hier weg zijn, komt er geregeld een kaartje of een telefoontje om te laten weten dat het goed gaat. Natuurlijk word je soms ontgoocheld. Niet elk verhaal loopt goed af. Maar ik kan leven met mislukking. Zolang je zelf maar niet cynisch wordt.” Ik vertel dat ik hier ooit mijn kat ben komen ophalen, die wel in maar niet meer uit de gevangenistuin was geraakt. Verschueren lacht: “Dat gebeurt wel vaker. Sommige gedetineerden halen zo’n kat aan en maken er een huisdier van. Officieel mag dat niet – er mogen enkel vogels worden gehouden in de cel – maar ach…” In Leuven Centraal staat de deur inderdaad op een kier.

Telex Alumni *** “De winter speelt zijn parten / Staat op hoge poten te blikkeren.” Jazeker, de dichter is een ziener: in de recent verschenen bundel Het is niet de lava lijkt Marleen de Crée de nijdige winter van 2010 te voorspellen met verzen die recht uit het vriesvak komen. Niet meer dan terecht dus, dat de oud-studente kunstgeschiedenis samen met Johan de Boose, Stefan Hertmans, Marc Tritsmans en Joke van Leeuwen genomineerd is voor de Herman de Coninckprijs 2011. Die onderscheiding voor de beste dichtbundel wordt uitgereikt op 27 januari, Gedichtendag. Sinds haar debuut in 1969 heeft De Crée – die ook als plastisch kunstenaar actief is – al een twintigtal dichtbundels gepubliceerd, die herhaaldelijk bekroond werden. *** En hop, we springen van onze versvoet op onze rentevoet: oud-student rechten Max Jadot mag zich vanaf 1 maart volgend jaar de nieuwe CEO en voorzitter van het directiecomité bij BNP Paribas Fortis noemen. Jadot begon in 1983 bij de Generale Bank en heeft zijn hele loopbaan voor de Fortis-groep gewerkt. Als CEO van BNP Paribas Fortis volgt hij de Fransman Jean-Laurent Bonnafé op, die in mei 2009 werd aangesteld voor de integratieperiode. De bank stelt dat nu het moment is aangebroken om de leiding van de onderneming over te dragen aan een Belg die perfect vertrouwd is met de belangrijkste markten waarop BNP Paribas Fortis actief is.

*** Oud-student communicatiewetenschappen Marc Coenen (foto VRT) is dan weer perfect vertrouwd met een ander groot huis: de VRT. Vanaf april volgend jaar mag hij die ervaring inzetten als netmanager van Canvas. Coenen begon zijn carrière bij de openbare omroep in 1984 en was onder meer verantwoordelijk voor de uitbouw van Studio Brussel en Radio Donna. Sinds 2007 is hij algemeen directeur strategie van de VRT. Coenen kijkt uit naar zijn nieuwe job: “Na mijn lange carrière bij de radio en het strategisch beleid van de VRT wil ik mij nu inzetten om ook de lijnen uit te tekenen bij het sterke televisiemerk dat Canvas is. Ik kan er vertrekken van een stevige basis en dat is ongetwijfeld een comfortabele situatie. Anderzijds ben ik me terdege bewust van de grote uitdagingen die al onze netten, en dus ook Canvas, te wachten staan. Dat geeft me dan weer het gevoel dat ik bij Canvas opnieuw pionierswerk kan gaan doen.” (rvh)

22 december 2010



Alumni 17

Op dinsdagnamiddag ligt de gemiddelde leeftijd in de Grote Aula van het Maria-Theresiacollege zo’n halve eeuw hoger dan anders. Oud-studenten, gepensioneerde personeelsleden, emeriti en andere leergierigen verzamelen dan voor hun wekelijkse portie wetenschap tijdens de Universiteit Derde Leeftijd Leuven, die dit jaar vijfendertig jaar bestaat.

Achterste rij, vlnr: Rosa De Preter, Alena Van Hasselt en Jean-Louis Leroy. Voorste rij, vlnr: Marie-Thérèse Vandervorst, Lutgarde Marechal en Erik Wouters (© Rob Stevens)

Een tweede studententijd voor de derde leeftijd Ine Van Houdenhove Al om kwart over één komen de eerste ‘studenten’ binnengedruppeld. Jean-Louis Leroy (82): “Ik ben met de bus, vandaar. Ik woon in Heverlee, dat valt dus nog mee – ik heb hier ook al iemand leren kennen die elke week van Brugge komt.” Hij volgt de lessen van UDLL al bijna vijfentwintig jaar. “Nee, ik ben geen oud-student. Ik was officier in het Belgisch Leger.” Vooral de colleges over geneeskunde en geschiedenis interesseren hem: “Zolang het maar niet té wetenschappelijk wordt.” Erik Wouters (65) is wel oudstudent: “Lichamelijke opvoeding en kine”. Hij komt al drie jaar elke week naar de Grote Aula, ook al is hij pas nu met pensioen: “Op dinsdag was ik vrij, vandaar.” De energieke Lutgarde Marechal (68), gepensioneerd leerkracht bijzonder onderwijs, is intussen ook gearriveerd: “Ik heb altijd tegen mijn man gezegd: ‘Zodra we met pensioen zijn, schrijven we ons in voor de les!’ Anders blijf je maar in je zetel zitten, word je lui en raak je afgestompt. Intussen komen we al veertien jaar elke week en kennen we hier zoveel mensen. Ik moet plaats houden voor zes man – maar dat moet je niet opschrijven want eigenlijk mag dat niet!” Een eindje verder hebben ook zuster Rosa De Preter (75) en zuster Alena Van Hasselt (66), twee gepensioneerde schooldirectrices, hun vaste plaatsen ingenomen: “Wij komen ook iedere week. De lessen verruimen je geest. We appreciëren vooral de variatie aan onderwerpen.

Volkskunde en muziek interesseren ons bijzonder en professor Vansteenwegen vinden we ook altijd geweldig. En het college van Marc Steen (‘Waar is God als de mensen lijden?’ – red.), dat was natuurlijk ook echt iets voor ons. We haken een beetje af als het teveel tabellen en zo worden, die kunnen we toch niet lezen, of als er teveel achtergrond verondersteld wordt.” De zusters werden enthousiast gemaakt voor UDLL door een medezuster die vijfentwintig jaar lang trouw elk week in de les zat. “Soms gaan we ook mee op uitstap.” Edward Van Emelen, lid van het bestuur van UDLL: “Twee keer per jaar organiseren we een cultureel-historische activiteit. Die zijn heel populair, we moeten steeds mensen weigeren. We werken ook samen met museum M, dan koppelen we een lezing aan een geleid bezoek aan een tentoonstelling.”

Van de bron zelf Marie-Thérèse Pardon (83), oudmedewerkster van de Personeelsdienst, nam jarenlang deel aan de uitstappen, maar dat gaat nu niet meer zo vlot. Wel komt ze nog steeds iedere week te voet naar de les, en dat al sinds 1987: “En met veel plezier. Het zijn steeds goede sprekers, al is wat ze vertellen niet altijd even eenvoudig.” Haar naamgenote Marie-Thérèse Vandervorst (63), gepensioneerd financieel manager, volgt de lessen van UDLL ook al een jaar of tien. Sinds september brengt ze haar zus Josée (61) mee, die in een crèche werkte, maar nu ook met pensioen is: “Je steekt hier echt iets op. En als je bijvoorbeeld Peter Verlinden over Congo

hoort vertellen, dat is toch nog iets heel anders dan erover lezen in de krant.” Edward Van Emelen: “Na elke lezing is er trouwens mogelijkheid tot discussie met de spreker en daar wordt enthousiast gebruik van gemaakt.” Hugo Deckers (67) komt elke week helemaal vanuit Hechtel naar Leuven voor de UDLL. Met trein en bus is hij twee keer twee uur onderweg. “Na de les kaarten we nog na bij een pintje dus zowat mijn hele dinsdag gaat naar de UDLL.” Tijdens het fotomoment was hij druk bezig met het uitdelen van syllabi: “Ik ben intussen ook lid van de algemene vergadering. Dat betekent dat ik zelf mee mag zoeken naar onder-

werpen. Een absolute topper was de lezing van Marc Van Montagu over genetisch gewijzigde organismen vorige week – de zaal zat stampvol.” Gemiddeld trekt een lezing zo’n vijfhonderd toehoorders. In totaal zijn er een duizendtal mensen lid van UDLL – zo’n 70 procent van hen is oud-student. Hugo Deckers kent ze intussen zowat allemaal minstens van gezicht. “Als ik een keer niet kom, krijg ik meteen telefoon ‘We hebben je gemist?’” Als oud-student musicologie – “van de UGent, dat mag toch he?” – heeft hij met gelijkgestemde leden een clubje dat debatteert over klassieke muziek. “Ik wil graag dingen bijleren en

op de hoogte blijven van de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen. En van wie kun je dat dan beter horen dan van de bron zelf? Het enige wat ik jammer vind is dat de lezingen niet op de een of andere manier kunnen worden opgenomen. We krijgen wel een syllabus, maar de manier waarop de sprekers de dingen uitleggen en verwoorden is meestal echt de moeite…” http://alum.kuleuven. be/3deleeftijd/index.html Universiteit Derde Leeftijd Leuven (UDLL), Alumni Lovanienses, Atrechtcollege, Naamsestraat 63, 3000 Leuven, (t) 016 32 40 01 of 016 32 40 02, [email protected]

WIN! VAN BOEKEN GA JE DENKEN

Campuskrant mag twintig Start to Know-boxen met de boeken Evolutie – Kosmos – Genetica weggeven. Stuur uw antwoord op onderstaande vraag vóór 21 januari naar campuskrant@ kuleuven.be of naar Campuskrant, Oude Markt 13 – bus 5005, 3000 Leuven. Een onschuldige hand pikt twintig winnaars uit de juiste inzendingen. De gelukkigen worden persoonlijk op de hoogte gebracht. Veel succes! Wie noemt zichzelf in dit nummer van Campuskrant “een verwoed Picasso-fan”?

OP ZOEK NAAR EEN ORIGINEEL CADEAU? NIEUW

Deze box bundelt de 3 boeken van...

ipv 38. 85

START TO KNOW:

€ 19. 95

EVOLUTIE - KOSMOS - GENETICA

Start to Know is een concept van Eos, maandblad over wetenschap. Vertrekkend van de basisbegrippen word je wegwijs gemaakt in belangrijke wetenschapsdomeinen. Meer info: www.uitgeverijacco.be/start-to-know Uitgeverij Acco - Blijde Inkomststraat 22 - BE-3000 Leuven Tel.: + 32 16 62 80 00 - Fax: + 32 16 62 80 01 - [email protected] - www.uitgeverijacco.be

18 Portret

campuskrant

Het emeritusexamen Volgens het emeritibeleid van onze universiteit mag elke ZAP’er die minstens vijfentwintig academische dienstjaren heeft, de extra titel van emeritus voeren wanneer hij of zij met pensioen gaat. Campuskrant maakt voor enkele professoren een uitzondering. Als tegenprestatie voor alle examens die ze tijdens hun carrière hebben afgenomen, worden ze door ons nog één keer zelf op de rooster gelegd. Pas dan willen ook wij hen emeritus noemen. ine van houdenhove nomeen en het kan optreden wanneer de androgeenreceptoren – eiwitten in de cel die androgenen herkennen en een ketting van reacties op gang brengen – ontbreken of niet goed functioneren.” “Een van de meest spectaculaire ontwikkelingen van ons labo was een techniek waarmee je androgeenreceptoren selectief kan uitschakelen, in om het even welke cellen. In de hersenen bijvoorbeeld, om na te gaan welk effect dat heeft op seksualiteit en agressiviteit. Dergelijk onderzoek gebeurt uiteraard niet met mensen, maar met muizen. Ook de precieze (© Rob Stevens) rol van androgenen in de productie van zaadcellen hebben we met Endocrinoloog deze techniek kunnen verklaren.” “Tot mijn grote spijt ben ik in de jaren 90 moeten stoppen met de raadpleging andrologie. Dat viel niet meer te combineren met het leiden van een team van dertig en Abrupt stoppen of het superviseren van complexe langzaam uitbollen? experimenten.” “Ik ben mijn bureau aan het leegmaken maar als emeritus met Cello of piano? opdracht zal ik nog wel een paar “Ik heb altijd gezegd dat ik een dagen per week op de Afdeling cello zou kopen na mijn emeriEndocrinologie te vinden zijn, taat. Maar het zou iets te lang duom een doctoraatsstudente en ren voor daar genietbare klanken een postdocstudent te begelei- uitkomen, vrees ik. In plaats daarden. Zo uitbollen vind ik ideaal. van ga ik mijn pianospel weer opDaarnaast heb ik een opdracht pakken. Ik heb in mijn jeugd veel gekregen in de toetsingscommis- gemusiceerd, was lid van een bloksie, die beslist of een bepaald me- fluitkwartet en een koor. Gaandedicijn op patiënten mag worden weg is dat verwaterd, al heb ik met uitgetest of niet. Ik blijf verder vier andere proffen een tijdlang ombudsman voor de doctoraats- een niet onverdienstelijk kwintet opleiding. Ik ben altijd betrokken gevormd. Wie weet, misschien geweest bij het beleid: zo ben ik kan ik ooit mijn kleinkinderen beook lid en voorzitter geweest van geleiden – ik heb er zeven. Zij losde beoordelingscommissie, die sen tussen haakjes al een deel van advies geeft inzake benoemingen het zwarte gat-probleem op. Ik ben en bevorderingen, en voorzitter er nog niet uit of ik zelf weer les ga van de evaluatiecommisisie – wat nemen: het lijkt me best moeilijk om me opnieuw in de rol van leeriets minder dankbaar werk is.” ling te schikken (lacht).”

Guido Verhoeven

Onderwijs of onderzoek?

“Als ik echt moet kiezen: onderzoek, al heb ik zeer graag – en veel – lesgegeven. Aan grote groepen studenten en dan kan je eerder van een performance spreken. (lacht) Dat zal ik misschien nog het meest missen. Ik doceerde fysiopathologie: alles wat er mis kan gaan in het lichaam, maar dan vanuit wetenschappelijk in plaats van klinisch oogpunt. Wat ik de studenten vooral wou bijbrengen was een gestructureerd stramien waarmee ze aan het bed van een patiënt hun weg konden vinden. Ik gebruikte daarom geen powerpoints maar wel bord en krijt om mijn verhaal aanschouwelijk op te bouwen.” “Ik ben na mijn studie meteen het onderzoek ingegaan. In dit labo bogen we ons onder meer over de vraag hoe androgenen ervoor zorgen dat een genetisch mannelijk embryo zich tot een mannelijk fenotype ontwikkelt en waarom falen van deze mechanismen kan leiden tot een vrouwelijk uitziende of onvruchtbare man. Testiculaire feminisatie heet dat fe-

bezig aan een boek over tijd en vrede en daar kan ik nu aan doorschrijven. En er staat een tweede boek in de steigers.” “Het was soms behoorlijk moeilijk om alles te combineren. Op een gegeven moment was ik hoofd van het Centrum voor Vredesonderzoek, verantwoordelijk voor de interfacultaire Master in Conflict and Sustainable Peace en secretaris-generaal van de International Peace Research Association. Dan werk je zeven dagen op zeven. Ik heb me ook ingezet voor het verkrijgen van een UNESCO-leerstoel rond duurzame vredesopbouw en intellectuele solidariteit.” “Als emeritus met opdracht ga ik nog wat lesgeven en doctoraatsstudenten begeleiden. En verder: meer tijd doorbrengen in ons laboratorium, het terrein. Ik heb drie conflicten geadopteerd: Congo, Korea en het MiddenOosten. Je tot één conflict beperken is veel te vermoeiend...”

Bijdrage? “Misschien heeft een bezoek dat ik als student bracht aan Dachau en de Muur me in de richting gestuurd van het vredesonderzoek en de diplomatieke wetenschappen. Ik heb een aantal concepten ingang doen vinden zoals paxzalver – dat zelfs Van Dale heeft gehaald, weliswaar met een verkeerde verklaring. Ik doel ermee op opinieleiders die pretenderen te weten hoe je vrede kan brengen. Dat doe je niet door de zogenaamde veiligheid te verhogen. Er zijn veel charlatans in dit domein die conflicten terugbrengen tot één oorzaak.” “In mijn boek Diplomatic Thinking stel ik dat het denken van diplomaten grotendeels bepaald wordt door de economische positie van hun land. Dat zag je in Cancun toch ook? De arme landen klagen de kloof met de rijke steeds vaker aan. Het is hoog tijd dat we radicale in plaats van langzame sociale veranderingen overwegen.”

Censuur of academische vrijheid?

(© Rob Stevens)

Politicoloog

Luc Reychler Zwarte gat of godsgeschenk? “Mijn emeritaat voelt als een geschenk uit de hemel. Ik heb hier graag gewerkt. Maar nu krijg ik meer tijd om werk, spel en liefde te balanceren. En de vrijheid om die tijd zelf in te delen. Ik ben

onderstelt niet enkel een wetenschappelijke maar ook synthetische, empathische, respectvolle benadering van het wereldgebeuren. Je lost conflicten niet op met militair geweld en het demoniseren van staten. Wel door het menselijke klimaat te verbeteren.” “Vijfenzestig jaar geleden leek een vreedzaam Europa een utopie. Sommige conflicten worden geschiedenis. Andere vinden de weg niet naar duurzame vrede. Soms word je daardoor even misantroop. De kunst is om woede om te zetten in constructieve energie en te blijven zoeken naar oplossingen. Vroeger vond ik een uitlaatklep in mijn lessen. Misschien moet ik dat voortaan maar via Facebook doen.”

“Als ik Gaza bezoek, ben ik gechoqueerd – moet je dan je mond houden? Ik probeer om minstens één keer per jaar mijn gedacht te zeggen. Je moet soeverein durven zijn. Maar nadat ik het in september 2001 op de VRT gewaagd had om 9/11 een spill-over van het conflict in het Midden-Oosten te noemen werd ik op de vingers getikt. Het duurde negen jaar voor ik opnieuw werd uitgenodigd.” “Wetenschappers hebben een grote verantwoordelijkheid in het creëren van de voorwaarden voor een duurzame wereldvrede. Universiteiten zouden ook moeten worden beoordeeld op het vlak van intellectuele solidariteit. ” “‘Pour comprendre le monde il faut le jouer’ hing jarenlang op de deur van mijn bureau. Dat ver-

(© Rob Stevens)

Psycholoog

Paul De Boeck Met pensioen of toch niet? “Ik was altijd van plan om op mijn zestigste te stoppen maar mijn benoeming in 2005 tot coördinator en later vicerector onderzoek heeft roet in het eten gestrooid. Toen dat mandaat vorig jaar afgelopen was, en ikzelf intussen 61, kwam er een interessant aanbod van de Universiteit van Amsterdam. Ze waren bereid me de vrijheid te geven waar ik naar op zoek was en nu ben ik hier voltijds hoogleraar.” “Ik heb me veertig jaar met heel veel plezier en met plichtsbesef van mijn taak gekweten in Leuven. Mijn tijd op de Dienst Onderzoekscoördinatie was prettig, al was de verantwoordelijkheid groot. Maar ik was eraan toe om te ontsnappen aan wat toch een beetje een keurslijf aan verplichtingen was. Hier hoeft niets meer en dat is een verademing. Het grootste deel van mijn tijd gaat naar onderzoek en dat vind ik erg fijn. Ik geef ook nog wat les maar niet meer aan grote groepen. Honderden bachelorstudenten examineren was voor mij een bron van stress – ik vond het een zware verantwoordelijkheid om het punt te bepalen tussen wél en niét slagen. Het zal wel komen doordat meten mijn vak is – als psychometricus was ik me er scherp van bewust dat dat punt

niet exact te bepalen is.” “De vakken die ik doceerde zijn essentieel voor studenten psychologie maar het zijn niet de vakken waarvoor ze de opleiding gekozen hebben. Ze worden als zeer moeilijk beschouwd… en Leuvense studenten vragen niet snel of je het nog eens kan uitleggen – dat is hier in Nederland anders. In ieder geval, op deze manier prof zijn bevalt me zeer en ik ben al aan het uitkijken naar een mogelijkheid om na mijn vijfenzestigste elders aan de slag te kunnen.”

Grootste verwezenlijking? “Ik denk meestal niet in zulke termen, het gaat om het plezier dat je ergens aan beleeft. Maar ik vlei me met de gedachte dat ik één keer een steen heb verlegd: toen we op Vlaams niveau het tenure track systeem rondkregen – met dank aan de toenmalige minister. Dat had ik me heilig voorgenomen te doen toen ik vicerector werd. Ik heb het probleem herleid tot een rekenvraagstuk en dat heeft de oplossing vergemakkelijkt.” “Ik ben er ook wel trots op dat we een mooie onderzoeksgroep psychometrie hebben uitgebouwd in Leuven. Er zijn niet zo gek veel plaatsen waar die combinatie van statistiek en psychologie in het onderzoek plaatsvindt. Hier in Amsterdam gebeurt dat ook – ik doe bijvoorbeeld onderzoek naar de vraag of snelle intelligentie hetzelfde is als trage, aan de hand van een statistisch model.” “Ik ben best tevreden over mijn loopbaan, vooral ook vanwege de variatie en het contact met de vele verschillende wetenschappen waar ik toen ik mijn studiekeuze moest maken moeilijk tussen kon kiezen.”

Werk of privé? “Een academische carrière is steeds minder verzoenbaar met een privéleven. Jonge ZAP’ers staan onder enorme druk – ik heb daar als vicerector zelf toe bijgedragen. Het kan niet anders als je op een zeker niveau mee wil draaien. Er moet vreselijk veel voor worden opzijgezet.” “Toch heb ik zelf altijd tijd gemaakt voor andere dingen. Koken bijvoorbeeld, en winkelen, jazeker. En ik ben een verwoed Picasso-fan en reis bijvoorbeeld naar plaatsen waar hij vaak kwam. Er is een reeks van 153 vrouwenportretten en ik probeer te achterhalen wie die vrouwen zijn, door allerlei technieken op die tekeningen toe te passen. Zo heb ik één van Picasso’s minnaressen ontmoet, die me brieven en foto’s heeft getoond die een nieuw licht werpen op sommige feiten uit zijn leven. Ook heb ik een Picassogids van Zuid-Fankrijk gemaakt… maar nog niet veel moeite gedaan om een uitgever te vinden – dat is misschien iets voor als ik écht met pensioen ga.”

22 december 2010



Ad Valvas 19

benoemd of onderscheiden

De Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten heeft ook haar Fondsprijzen en navorsingskredieten toegekend. De voorzitter van de Europese Commis- De Octaaf Callebautprijs voor een belangrijke studie van de kwaliteitssie, José Manuel Barroso, benoemde voeding, en meer algemeen van de professor Herman Nys, directeur van voedingsomstandigheden in de derde het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht, tot lid van de Europese Groep wereld, werd uitgereikt aan professor Christophe Courtin, verbonden aan Ethiek (EGE). De EGE is een onafhankelijk, pluralistisch en multidisciplinair het Centrum voor Levensmiddelen- en orgaan dat bestaat uit vijftien leden. De Microbiële Technologie. Het Octaaf EGE adviseert de Europese Commissie Dupontfonds, een navorsingskrediet om fundamenteel wetenschappelijk in het bijzonder inzake problemen van onderzoek te bevorderen op het gebied recht en ethiek met betrekking tot geneeskunde en biotechnologie. Herman van menselijke en dierlijke fysiologie en fysiopathologie, met toepassing Nys is de eerste Vlaming die wordt van biotechnologische methoden, benoemd in de Europese Groep Ethiek sedert de oprichting ervan in 1991. Zijn werd toegekend aan professor Geert Bultynck, verbonden aan het Labomandaat loopt van 2011 tot 2015. ratorium voor Moleculaire en Cellulaire Signaaltransmissie. De Henri De Koninklijke Vlaamse Academie Vanderlindenprijs voor een belangrijk van België voor Wetenschappen en oorspronkelijk werk op het gebied Kunsten heeft haar jaarlijkse prijzen ‘Laureaat van de Academie’ toegekend. van de sterrenkunde, werd uitgereikt aan Clio Gielen, verbonden aan de Dat is de meest prestigieuze prijs die Afdeling Sterrenkunde. Ward De Pril, de Academie jaarlijks uitreikt aan een jong Vlaams onderzoeker of kunstenaar verbonden aan de onderzoekseenheid in de categorieën Natuurwetenschap- Geschiedenis van Kerk en Theologie, pen, Menswetenschappen, Kunsten en ontving de Charles De Clercqprijs voor een belangrijk oorspronkelijk werk op Technische Wetenschappen. Profeshet gebied van de religieuze geschiesor Koen Brosens, verbonden aan de Onderzoekseenheid Kunstwetenschap, denis van Vlaanderen. is uitgeroepen tot laureaat in de klasse Doctor Yves Coutant, verbonden aan van de Kunsten. Professor Steven De de Afdeling Taal- en Letterkunde, CamFeyter, verbonden aan de Afdeling pus Kortrijk, behaalde de tweejaarlijkMoleculaire en Nanomaterialen, is laureaat in de klasse van de Natuurwe- se I.J. de Kramer-prijs 2010 uitgereikt door TIMS Nederland en Vlaanderen tenschappen. voor zijn werk ‘Windmill technology in Flanders in the 14th and 15th centuries Tijdens de Staten-Generaal van de part 2: The moving part of early post and Klassieke Muziek in de Singel in tower mills’. Antwerpen werden de winnaars van de Klara’s 2010 bekendgemaakt. Dat zijn muzikale bekroningen, in de sector Voor de vierde maal is de wetenschapklassieke muziek, die in zes categorie- pelijke prijs van Sanofi-Aventis voor onderzoek in trombose, hemostase, ën worden uitgereikt door de organisatoren Radio Klara en Muziekcentrum vasculaire biologie en experimentele cardiologie uitgereikt. Het farmaceuVlaanderen. Professor Jan Caeyers, tische bedrijf Sanofi-Aventis reikt verbonden aan de Onderzoekseendeze tweejaarlijkse onderzoeksprijs heid Musicologie, werd bekroond als ter waarde van 8.000 euro samen met muziekpersoonlijkheid van het jaar. de Belgian Society of Thrombosis and Jan Vermeulen, ook verbonden aan Haemostasis uit. Dit jaar gaat de prijs de Onderzoekseenheid Musicologie, kreeg de prijs van musicus van het jaar. naar doctor Simon De Meyer, verbonTransit Festival werd als muziekevene- den aan het Laboratory for Thrombosis Research, Campus Kortrijk, met zijn ment van het jaar verkozen. Professor onderzoek naar de von WillebrandfacMark Delaere van de Onderzoekseentor. Een gebrek aan of een afwijking heid Musicologie lag aan de basis van van deze proteïne leidt tot de ziekte van dit festival. Tijdens Klara in het Paleis von Willebrand, de meest voorkomenop 15 januari zet Klara alle winnaars de erfelijke bloedingstoornis. nog eens extra in de bloemetjes. Op 25 november werden in Brussel de ie-prijzen, de opvolgers van de KVIV Ingenieursprijzen, uitgereikt. Met de ie-prijzen bekroont ie-net de beste eindwerken van afstuderende ingenieurs.In de categorie ‘andere thema’s’ was de eerste laureaat Koen Coomans met zijn masterproef ‘Op zoek naar een toekomst voor grootschalige rust- en verzorgingstehuizen’. In de categorie ‘processen - producten - diensten’ won Pieter Vanelderen met zijn masterproef ‘De ontdekking van een (µ-n2:n2peroxo)dikoper Kern als precursor van de actieve site voor methaan oxidatie in Cu-ZSM-5’. Op 2 december vond de achtste editie van de Agoria e-Government Awards plaats. Tijdens deze gala-avond worden de beste e-governmentprojecten van het voorbije jaar in de bloemetjes gezet. Maatstaven daarbij zijn de mate van administratieve vereenvoudiging en toegevoegde waarde voor burgers en bedrijven. Fedict (dienst ICT van de federale overheid) en de onderzoeksgroep COSIC van de K.U.Leuven sleepten de ‘Award voor innovatie’ in de wacht met ‘eID voor smartphones’, een project rond de implementatie van eID-functionaliteiten op smartphones.

Kristin De Meyer, verbonden aan de geassocieerde Afdeling ESAT – INSYS, Integrated Systems, werd door de Board of Directors van IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) benoemd tot IEEE Fellow 2011 voor bijdragen tot exploratorische complementaire metaal-oxide-halfgeleider veldeffect transistoren. Op 11 december kreeg Nele Devoogdt, verbonden aan de Dienst Fysische Geneeskunde en Revalidatie van de UZ Leuven, de prijs ‘Uitmuntend’ voor haar doctoraatsonderzoek naar manuele lymfdrainage. Zij mocht deze in ontvangst nemen op het prestigieuze San Antiono Breast Cancer Symposium in Texas. In haar onderzoek beschrijft ze het effect van manuele lymfdrainage als preventie voor lymfoedeem aan de arm na een borstoperatie met uitruiming van okselklieren, en blijkt dat oefeningen en informatie een beter resultaat opleveren dan een manuele lymfdrainage. Op 14 december 2010 werd de Merck Serono Chair in Reproductive Medicine and Surgery (2010-2015) toegekend aan professor Thomas D’Hooghe, coördinator van het Leuvens Universitair Fer-

tiliteitscentrum (LUFC), voor multidisciplinair wetenschappelijk onderzoek in het domein van medisch begeleide bevruchting, reproductieve chirurgie en endometriose. Deze erkenning van het LUFC kadert in een succesvol wetenschappelijk onderzoeksjaar met verschillende internationale prijzen. Zo ontving professor Carl Spiessens de Grant for Fertility Innovation voor zijn project ‘Selecting the embryo with the highest implantation potential using non-invasive methods’ tijdens de jaarlijkse meeting van de European Society for Human Reproduction and Embryology (ESHRE) in juni. Tijdens dezelfde meeting van ESHRE ontving Evelyne Vanneste de Basic Science Award voor de voorstelling van haar abstract ‘The cleavage stage embryo is the cradle of chromosomal rearrangements’. Eline Dancet werd bekroond met een Award for Nurses door de American Reproductive Nurses Organization voor haar abstract ‘The ENDOCARE questionnaire: a valid and reliable instrument to evaluate the patient-centeredness of endometriosis care’. Professor Thomas D’Hooghe werd benoemd als adjunct professor in het Department of Obstetrics and Gynecology, Faculty of Medicine, Yale University (2010-2015); is verkozen tot voorzitter van het Federaal College van Geneesheren in de Reproductieve Geneeskunde (2010-2013); werd benoemd als titularis voor de Ferring Chair in Reproductive Medicine and Endometriosis aan de K.U.Leuven (2010-2013); en als woordvoerder voor de WHO Working Group Reproductive Medicine die verantwoordelijk is voor de ICD11 revisie van de ICD10 diagnostische codes. Het Leuvens Universitair Fertiliteitscentrum was ook succesvol in het verlengen van de erkenning als Zorgprogramma in de Reproductieve Geneeskunde (audit Vlaamse Gemeenschap), van het ISO 9001-2008 certificaat voor ‘Quality management in reproductive medicine and surgery’ (2010-2013) en van de erkenning als weefselbank voor reproductieve cellen en weefsels (2010-2012) na een inspectie door het FAGG. Professor Jan Feyen trok in oktober 2007, na zijn emeritaat aan de K.U.Leuven, naar de Universidad de Cuenca, Ecuador. Heel recent werd hij in deze functie door SENECYT (Secretariat Nacional de Educación Superior, Ciencia, Tecnologia e Innovación de Ecuador) bevestigd. Hij is in Ecuador de eerste buitenlandse academicus op rust die benoemd werd in het program-

In Memoriam De universitaire gemeenschap neemt afscheid van Michiel Mertens Student Master in de sociologie geboren op 28 maart 1989 en overleden op 21 november 2010

ma Prometeo ‘Viejos Sabios’, met als belangrijkste opdracht het onderzoek aan de Universidad de Cuenca, alsook aan andere universiteiten, te helpen ontwikkelen. Emeritus professor Ludo Gelders, verbonden aan het Departement Werktuigkunde, werd benoemd als buitenlands expert van de Commission des Titres d’Ingénieur (CTI). In die hoedanigheid zal hij deelnemen aan het accreditatieproces van Franse Ingenieursscholen. CTI is het enige Franse agentschap dat deel uitmaakt van het European Quality Assurance Register. Charlotte Lebbe is laureaat van de zevende editie van de Prijs Karel Verleye. Voor het eerst ging de hoofdprijs van 1.000 euro naar een studente architectuur van de K.U.Leuven, die in haar eindwerk op een originele manier de grenzen van het ‘Fort Europa’ onder de loep nam. Ryckevelde vzw, beweging voor Europees burgerschap, bekroont met deze prijs jaarlijks drie studenten die in hun eindwerk aandacht hebben voor de sociale, menselijke kant van het Europese integratieproces. De Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België heeft de zesde Prijs Sidmar voor Geneeskundig Wetenschappelijk Werk voor de periode 20072010 toegekend aan professor Eric Legius voor zijn bijdrage ‘Klinische en wetenschappelijke kennis betreffende neurofibromatosis type 1’. Deze driejaarlijkse prijs ter waarde van 25.000 euro gaat naar een belangrijke bijdrage tot de fundamentele of klinische kennis van een chronische aandoening die bij de mens een ernstige invaliditeit veroorzaakt en als ongeneeslijk wordt beschouwd. Firas Massaad, verbonden aan de Afdeling Bewegingscontrole en Neuroplasticiteit, heeft op 15 december in Brussel de Van Goethem-Brichant prijs gekregen voor een project met als titel Validation of a new technique to reduce the energy cost of hemiparetic

gait using center of mass feedback: a randomized-controlled study. De Fondation Van Goethem-Brichant heeft tot doel bij te dragen tot de vervolmaking van jonge universitairen met het oog op de verbetering van het lot van personen met een handicap in de diverse domeinen van de revalidatie en de socio-professionele integratie. Professor Geert Molenberghs, directeur van het Interuniversitair Instituut voor Biostatistiek en Statistische Bioinformatica (I-BioStat), werd opgenomen in de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België, als gewoon lid voor de periode van 28 november 2010 tot 31 december 2013. Tijdens het 25ste tweejaarlijkse congres van de International Biometric Society, op 7 december 2010, in Florianópolis, Brazilië, ontving Geert Molenberghs de ‘Award for Outstanding Contribution to the Development of the International Biometric Society’. Hij was voorzitter van de IBS gedurende de jaren 2004 en 2005. Op dinsdag 7 december kreeg doctor Chantal Van Ongeval, verbonden aan de Afdeling Radiologie, de zevende Wetenschappelijke Prijs Em. Professor Doctor A. L. Baert ter waarde van 2.500 euro voor haar onderzoekswerk ‘Performance and optimization of clinical digital mammography’. Deze tweejaarlijkse prijs bekroont het doctoraat van een radioloog aan één van de vier Nederlandstalige universiteiten in België. Professor Kevin Verstrepen, verbonden aan het Centrum voor Microbiële en Plantengenetica, is door de European Molecular Biology Organisation (EMBO) verkozen tot één van 21 meest getalenteerde jonge Europese onderzoekers van 2010. De EMBO Young Investigator Programme posities worden elk jaar toegekend aan jonge wetenschappers die onderzoek verrichten binnen het gebied van moleculaire biologie. Aan de posities hangt een financiële steun van 45.000 euro.

Advertentie

PR Newswire België brengt uw nieuws naar de internationale media Voor meer informatie: + 32 3 218 21 16 U [email protected]

20 Buitenkant

campuskrant

(© Rob Stevens)

Doelgerichte dans

Op 15 december organiseerden het Universitair Sportcentrum van de K.U.Leuven en LOKO Sport het initiatief Dance For Life. Deelnemers betaalden twee euro voor een sessie zumba of ballroom dance. Zo zamelden de organisatoren een kleine 350 euro in voor Music For Life, de jaarlijkse actie van Studio Brussel voor een goed doel.

RECHTgezet

Wordt een maagzweer door stress veroorzaakt? Ine Van houdenhove Willem De Zwijger, Khomeini, Imelda Marcos, James Joyce, Johannes Paulus II en Charles Darwin moeten heel wat stress weggeslikt hebben gezien de maagzweren waarmee ze naar verluidt te kampen hadden. Daar weten ze op de Afdeling GastroEnterologie vast alles over? “Stress was in ieder geval geen directe oorzaak van hun maagzweer,” zegt gastro-enteroloog professor Gert Van Assche: “In de jaren 80 werd de helicobacter pylori ontdekt. De onderzoekers die zichzelf met de bacterie besmetten om zo hun ultieme bewijs te leveren, hebben een paar jaar geleden de Nobelprijs gekregen.” Het zou Alfred Nobel – nog zo’n notoir maaglijder – plezier gedaan hebben. “Intussen is de helicobacter een uitstervende diersoort, althans in de autochtone bevolking onder de vijftig. De bacterie huist onder meer in gepekeld vlees en wordt overgedragen van mens op mens en verdwijnt dankzij de diepvries en de kleinere gezinnen. We zien nu vooral maagzweren die wor-

den veroorzaakt door pijnstillers en ontstekingsremmers – die zijn zeer agressief voor het slijmvlies van de maag. Extreme stress, bijvoorbeeld door een opname op een intensieve eenheid, kan ook maagzweren veroorzaken.” Psychiater Lukas Van Oudenhove is als postdoctoraal onderzoeker verbonden aan de Afdeling Gastro-Enterologie: “Maagzweren golden lang als een klassieke psychosomatische aandoening: puur veroorzaakt door stress. Toen duidelijk werd dat er belangrijke biologische oorzaken zijn, leken psychische factoren plots helemaal geen rol meer te spelen. Hoe de maag reageert op bacteriële besmetting of inname van sommige medicijnen kan echter mede worden beïnvloed door stress. Stress activeert het stresshormonaal systeem – hy-

pothalamus, hypofyse, bijnieren – en het cortisol dat daarvan het eindproduct is, beïnvloedt de functie van het immuunsysteem. Acute stress kan niet zoveel kwaad maar chronische en vooral oncontroleerbare stress kan de vatbaarheid voor infecties en ontstekingen en zo mogelijks ook voor maagzweren verhogen – onder meer onderzoek bij ratten wijst in die richting.” “Het is overigens denkbaar dat veel maaglijders in het verleden helemaal geen maagzweer hadden – in tijden zonder endoscopie was dat allemaal niet zo eenduidig – maar wel andere vormen van chronische maaglast. Ook vandaag nog blijven veel van dergelijke klachten ‘medisch onverklaard’ maar stress of angst lijken een belangrijke rol te spelen.”

[conclusie] Naast bacteriën en pillen kan ook stress zwaar op de maag liggen.