Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
Op zoek naar de kenmerken van ‘sterke’ HR systemen
Luc Sels, gewoon hoogleraar Jeroen Delmotte, doctoraatsstudent
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen K.U.Leuven K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
Trefdag HR Public, 22 oktober 2007
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
Waarom meten? Contra en pro Contra Cijferfobie: hoe begin ik eraan? Scepticisme: wat wij doen, kan je niet meten Koudwatervrees: wat als blijkt dat wat we doen meer kost dan baat?
Pro Voor wat, hoort wat: strategisch partnerschap heeft zijn prijs Empathie: de taal van andere spreken Territoriumdrift: HR investeringen meer ‘schokbestendig’ maken Geen data = enkel opinies Doelgerichtheid: de dingen goed doen (proces) is niet altijd gelijk aan de goede
dingen doen (resultaat) K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
Hoe meten? Soorten metingen
Benchmarking Focus op best practices Vermogen van HR om ‘state-of-the-art’ HR praktijken te implementeren (bv.
benchmarking op basis van profielafwijking)
Meten van doelmatigheid Focus op kosten Wordt een bepaald doel (bv. werving, opleiding, beoordeling voor promotie)
gerealiseerd met een te verantwoorden middelen- en tijdsinvestering?
Meten van doeltreffendheid Focus op baten – werknemersniveau Doen HR-praktijken wat ze moeten doen: hebben ze een effect op het niveau
van competenties, motivatie en empowerment van de werknemers? K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
Hoe meten? Soorten metingen Impactmetingen Focus op baten – operationeel en financieel niveau Leiden de veranderingen in competenties, motivatie en empowerment t.g.v.
de HR-praktijken tot veranderingen in bedrijfsresultaten?
ROI-metingen Focus op kosten en baten – financieel niveau Compenseren de financiële baten t.g.v. veranderingen in competenties,
motivatie en empowerment op zijn minst de investering in de HR-praktijken?
Stakeholder analyse Focus op klanttevredenheid Peilen bij interne stakeholders in welke mate ze tevreden zijn over de
geleverde diensten K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
HR Customer Satisfaction Index – HR CSI© 1. Inspiratie 2. Schaalontwikkeling 3. Tien finale dimensies 4. Context 5. Kenmerken van het instrument 6. Enkele toepassingen K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
Trefdag HR Public, 22 oktober 2007
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
1.a Inspiratie ‘Sterke HRM systemen’ (Bowen & Ostroff, 2004)
Probleem
Eén HR-initiatief wordt door verschillende medewerkers vaak op heel verschillende wijze (idiosyncratisch) begrepen
‘Sterk’ HRM systeem Helpt organisatieklimaat te ontwikkelen dat meer is dan de optelsom van individuele psychologische klimaten Creëert collectief gedeelde percepties in plaats van individuele percepties
Opdracht Zoeken naar kenmerken die er toe bijdragen dat de boodschappen op consistente wijze begrepen worden en navolging krijgen K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
1.a Inspiratie ‘Kenmerken van sterke HRM systemen’ Zichtbaarheid Legitimiteit Overeenstemming Procedurele rechtvaardigheid Betrouwbaarheid Empathie
Zender
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
Boodschap
Ontvanger
Verstaanbaarheid Instrumentalitiet Consistentie Verdelende rechtvaardigheid © Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
1.b Inspiratie Parasuraman et al. (1988): SERVQUAL
Service quality Ontwikkelen van een multi-item schaal voor het meten van kwaliteit van
dienstverlening Ondersteunen van bedrijven bij de uitbouw van een kwalitatief hoogstaande dienstverlening
Dimensies Tangibles: physical facilities, equipment, appearance of personnel Reliability: ability to perform the promised service dependably, accurately Responsiveness: willingness to help customers / provide prompt service Assurance: ability of employees to inspire trust and confidence Empathy: caring, individualized attention the firm provides its customers K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
2. Schaalontwikkeling Proces van schaalontwikkeling (DeVellis, 2003; Hinkin, 1998)
1. 2. 3. 4.
Item ontwikkeling Inhoudsvaliditeit Schaalontwikkeling Schaalbeoordeling
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.a Legitimiteit
Definitie Mate waarin HR respect uitstraalt, geloofwaardig overkomt en met een zekere
autoriteit spreekt
Voorbeelditems HRM staat in deze organisatie voor vakwerk In deze organisatie is de HR-functie geen volwaardige managementfunctie (R)
Advies Zorg voor unieke vakkennis / deskundigheid Gebruik ‘communicator credibility’ van top en lijn Vraag top en lijn zichtbare steun voor investering in menselijk kapitaal
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.b Zichtbaarheid Definitie Mate waarin interne klanten weten welke HR-processen in voege zijn en wat
ze wel en niet kunnen verwachten van de HR-afdeling. Interne klanten moeten weten wat HR is, wie HR is en waar HR voor staat
Voorbeelditems De HR-afdeling werkt in deze organisatie te veel achter de schermen (R) In deze organisatie is duidelijk wat wel en wat niet tot de opdrachten van HR
behoort
Advies Heldere taakverdeling - transparant organogram – duidelijke service portfolio’s Op gebruikers gerichte workflows Weet dat HR-tools maar werken als hun werking bekend is K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.c Verstaanbaarheid Definitie De mate waarin interne klanten begrijpen hoe de instrumenten die HR
uitwerkt, precies werken. HR-interventies moeten gemakkelijk te begrijpen zijn en HR-oplossingen moeten eenvoudig, duidelijk en transparant zijn
Voorbeelditems De HR-afdeling geeft begrijpbare informatie over de meeste HR-onderwerpen De procedures en praktijken die de HR-afdeling ontwikkelt, zijn gemakkelijk te
begrijpen
Advies Beperk het aantal criteria, doelstellingen, … Vermijdt jargon Wat evident is voor u, is het niet noodzakelijk voor anderen K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.d Instrumentaliteit
Definitie Mate waarin HR initiatieven impact hebben op motivatie, competenties en
niveau van empowerment van medewerkers (‘in de gewenste richting sturen’)
Voorbeelditems De HR-instrumenten voor personeelsbeoordeling slagen er in het gewenste
gedrag te versterken Het beloningssysteem is zo uitgebouwd dat gewenste prestaties aangemoedigd worden
Advies Communiceer evaluatieresultaten voldoende breed Evidence-based HR – sluit aan bij onderzoek naar validiteit/betrouwbaarheid K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
Kijk voldoende naar het ‘natraject’ © Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.e Consistentie
Definitie Mate van overeenkomst tussen HR-praktijken, -procedures en -boodschappen
onderling (‘dezelfde signalen uitzenden’) – de mate waarin HR een zekere continuïteit en stabiliteit vertoont
Voorbeelditems In deze organisatie verandert het HR-beleid om de haverklap (R) De opeenvolgende initiatieven die HR lanceert, vloeken met elkaar (R)
Advies 1+1=3? Competentiemanagement als geïntegreerde set van activiteiten HR scorecard als integrerend raamwerk K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.f Overeenstemming
Definitie De mate waarin HR-actoren (HR-medewerkers, lijn, top) dezelfde visie
delen, met één stem spreken en met elkaar verzoenbare klemtonen leggen
Voorbeelditems HR en lijnmanagement zitten duidelijk op dezelfde golflengte HR-verantwoordelijken spreken met één stem
Advies Verzeker consensus over doel/nut vooraleer je communiceert Leiderschap van de lijn bepaalt doeltreffendheid van HR K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.g Rechtvaardigheid
Verdelende rechtvaardigheid Billijke verdeling van middelen en beloningen. Het gaat m.a.w. over de vraag
of de uitkomsten van het beleid en de beslissingen rechtvaardig zijn
Voorbeelditem In deze organisatie wordt de verdeling van bonussen en andere beloningen
door de werknemers als rechtvaardig beschouwd
Procedurele rechtvaardigheid Wijze waarop beslissingen worden genomen en de mate waarin dat proces
rechtvaardig verloopt (is de manier van beslissen rechtvaardig?)
Voorbeelditem De HR-afdeling neemt regelmatig beslissingen op basis van vriendjespolitiek
(R) K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.h Betrouwbaarheid
Definitie Mate waarin HR zich inspant om de klant te helpen en de stiptheid waarmee
de klant wordt bediend. Het gaat dus om het reactievermogen en om de bereidheid om interne klanten een directe dienst aan te bieden
Voorbeelditem Als de HR-afdeling belooft iets te doen, dan gebeurt dit ook De HR-afdeling komt de gemaakte afspraken na
Advies Lever diensten ‘in één keer goed’ Kom gemaakte afspraken na (cf. SLA’s) Meet uw eigen ‘lead times’ K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
3.i Empathie
Definitie Mate waarin HR zich inspant om de wensen en behoeften van interne klanten
te leren kennen en HR deze interne klant ook persoonlijk bedient
Voorbeelditems De medewerkers van de HR-afdeling kunnen zich verplaatsen in de
persoonlijke situatie en problemen van de werknemers De HR-afdeling weet wat er leeft bij de werknemers
Advies Toegankelijkheid Meelevendheid en zorgzaamheid Kennis van de business K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
P&O © Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
4. Context HR CSI metingen Lijnmanagement als centrale beoordelaar 5
4 People management effectiveness
Sterke delegatie naar de lijn
3
2
1 Low Support K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
High Support
Devolving HR to the line (Perry, 2006) © Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
5. Kenmerken van het instrument Lichtvoetig 10 dimensies 5 stellingen per dimensie, 5-punten Likertschaal
Theoretisch onderbouwd Relevant, valide en betrouwbaar instrument Klantgeörienteerd Single stakeholder assessment Multiple stakeholder assessment Gap analyse
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
Gestandaardiseerd Gecontextualiseerd Online-enquête: Socratos-software (via IVOX) © Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen Rapportcijfers Zichtbaarheid 10
Empathie
8
Verdelende rechtvaardigheid
6 4
Betrouwbaarheid
Overeenstemming 2 0
Legitimiteit
Procedurele rechtvaardigheid
Consistentie
Verstaanbaarheid Instrumentaliteit
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
Leidinggevenden
Vakbondsvertegenwoordigers
5/10 © Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen Verschil in perceptie tussen hiërarchische niveaus Verdelende rechtvaardigheid 10 9 8 7 6 5
Algemeen gemiddelde
5,0 4 3 2
4,5
4,6
N+1
N+2
5,5
5,8
5,6
N+3
Directiekader
Directiecomité
1 0
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen Verschil in perceptie tussen hiërarchische niveaus Legitimiteit 10 9 8 7 6
5,6
5
Algemeen gemiddelde
4 3
5,7
6,0
N+1
N+2
5,5
5,4
N+3
Directiekader
5,0
2 1 0 Directiecomité
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen Verschil in perceptie tussen business units 10 9
8,5
8
7,5
7,1 6,5
7 5,9
6
5,2
4,9 4,7
5
5,1
5,6
6,6 6,5
5,9
5,7
5,4
5,6
5,2
4,9
4,9
4,0
4 3 2 1
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
e Em pa th i
d ba ar he i
id
tro uw
Pr oc ed
ur el e
Be
tv aa rd i
re ch
re c e
gh e
ei d ig h
ht v
aa rd
m m in g
Ve
rd el en d
O ve re
st en on si
en st e
tie
it tru
In s
C
m en ta l
ite
ite it gi tim Le
nb a rs ta a
Ve
Zi ch
tb aa r
he i
ar he id
d
0
Ondersteunende afdelingen (ICT, Finance, Logistiek)
Uitvoerende afdelingen
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen Homogeen/heterogeen – positief/negatief scoren 2,5
2
Standaarddeviatie
Administratief personeel
Uitvoerend personeel
Professionele medewerker
1,5
1 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Middle management 0,5
Topmanagement
0
Gemiddelde score K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
Empathie © Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen Impactanalyse: HR CSI - algemene tevredenheid met HR-dienstverlening
0,76 0,70 0,65
0,68
0,61 0,64
0,54 0,50 0,50
0,51 0,40
0,44
0,44
0,42
0,41
0,40
0,35
0,38
0,32
0,12
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
Leidinggevenden
g m m in
e th i O ve
re
en st e
Em pa
he i ba ar
Be tro u
w
re c le nd e
d
ht v.
tv . Ve
rd e
ur el e
is te n
Pr oc ed
on s C
re ch
tie
ei t m en
ta lit
ite it In st ru
Le gi tim
aa nb rs ta a
Ve
Zi ch tb
aa r
rh e
he i
id
d
0
Vakbondsvertegenwoordigers
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen Impactanalyse: HR rollen - algemene tevredenheid met HR-dienstverlening 1
0,80
0,59 0,55
0,51
0,48 0,36
0,49 0,42
0
Employee champion
Administrative expert Leidingevenden
Change agent
Strategic partner
Vakbondsvertegenwoordigers
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen HR CSI en HR rollen
Legitimiteit Overeenstemming
STRATEGISCHE FOCUS
Strategic partner
Change agent
PROCESSEN
MENSEN
Administrative expert Betrouwbaarheid Zichtbaarheid Consistentie
Overeenstemming Empathie
Employee champion Empathie Verdelende rechtvaardigheid
OPERATIONELE FOCUS
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
6. Enkele toepassingen HR architectuur en HR CSI
HR outsourcing
eHRM
Strategic HR
Sharing
Zichtbaarheid Legitimiteit Overeenstemming Procedurele rechtv. Verstaanbaarheid Instrumentaliteit Consistentie Verdelende rechtv. Betrouwbaarheid Empathie
HR devolution
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte
Onderzoekscentrum Personeel & Organisatie
HR CSI metingen Slide-show te downloaden op: http://www.econ.kuleuven.be/eng/tew/academic/persbel/ research/hr_function.htm Meer informatie? Prof. dr. Luc Sels:
[email protected] Jeroen Delmotte:
[email protected]
K ATH O LI EK E U N I VERSI TEI T
© Luc Sels & Jeroen Delmotte