Inleiding
Voor je ligt de leerwerkwijzer van JOB. Deze
door te lezen, je kunt de informatie die je nodig hebt
leerwerkwijzer is speciaal ontwikkeld voor mbo’ers
gewoon opzoeken. Wanneer je de leerwerkwijzer
die de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) volgen.
uitprint en thuis of op je leerwerkplek neerlegt, heb
Dan werk je het grootste gedeelte van je opleiding,
je alle informatie altijd bij de hand en kun je er direct
60% of meer, en je gaat daarnaast naar school. Er is
gebruik van maken.
ook een stagewijzer voor mbo’ers die een opleiding volgen aan de beroepsopleidende leerweg (BOL). Je
Heb je de leerwerkwijzer helemaal gelezen en heb
opleiding bestaat dan voor minimaal 20% en
je nog steeds vragen? Of heb jij te maken met een
maximaal 60% uit stage. Je kunt de stagewijzer gratis
probleem op je werk dat je niet in de leerwerkwijzer
downloaden van www.job-site.nl.
terug kunt vinden? De mbo-consulenten van JOB
In deze leerwerkwijzer vind je in de verschillende
beantwoorden al jouw vragen. Heb je een klacht over
hoofdstukken informatie over zaken waar je aan moet
je leerbedrijf? Ook dan kun je bij de mbo-consulenten
denken wanneer je gaat werken. Waar vind ik een
terecht. Ze zijn van maandag tot en met donderdag
leerwerkplek? Hoe ziet een C.V. er uit? Heb ik eigen-
van 10.00 tot 17.00 bereikbaar op 020-3302614 of via
lijk recht op salaris? Het antwoord op al deze vragen
[email protected].
vind je hier. Je hoeft de leerwerkwijzer niet helemaal
1
Inhoud Inleiding 1 1 Op zoek naar de juiste leerwerkplek 3 1.1. Wat zoek je eigenlijk? 3 1.2. Wat zijn de mogelijkheden? 3 1.2.1. Je moet zelf op zoek 3 1.2.2. De school helpt je met zoeken 4 1.3. Geen leerwerkplek 4 1.4. Van school omdat je geen leerwerkplek hebt?! 4 1.5. Werkend leren in het buitenland 4 2 Solliciteren 5 2.1. Bel het leerbedrijf op 5 2.2. Het schrijven van een brief 6 2.2.1. De inhoud van een sollicitatiebrief 6 2.2.2. Waar moet je nog meer op letten? 7 2.3.1. Het C.V. 7 2.3.2. De vorm van je C.V. 7 2.4. Uitgenodigd voor een gesprek 7 2.5. Voorbeeld sollicitatiebrief 9 2.6. Voorbeeld Curriculum Vitae 10 3 Rechten en plichten tijdens je stage 11 3.1. Wat staat er in een arbeidsovereenkomst? 11 3.2. De duur van de arbeidsovereenkomst en de proeftijd 12 3.3. Het salaris 12 3.4. De CAO 12 3.5. Vakantiedagen 13 3.6. Concurrentiebeding 13 3.7. Het leerbedrijf betaalt jouw cursusgeld 13 3.8. Geen arbeidsovereenkomst? 13 3.9. Stagefonds of schoolfonds 14 3.10. De praktijkovereenkomst 15 3.11. De begeleiding 15 3.12. De eindtermen die je tijdens je leerperiode moet halen 15 3.13. De beoordeling van je leerperiode 15 3.14. Arbeidstijden 15 3.15. Veilig werken 16 3.16. Kledingvoorschriften 16 3.17. Geheimhoudingsplicht 16 3.18. Verzekeringen 16 3.18.1. Zorgverzekering 16 3.18.2. Ziektewet 17
3.18.3. 3.19. 3.19.1. 3.19.2. 3.20.
WAO of WIA 17 Aansprakelijkheid 18 Afzien van aansprakelijkheid 18 WA-verzekering 18 Eerder beëindigen van de praktijkovereenkomst 18 3.21. Ontslag 19 3.2.2. De praktijk blijkt anders te zijn 19 4 De eindbeoordeling 19 4.1. Door wie word je beoordeeld? 19 4.2. Tussentijdse beoordeling 19 4.3. Eindbeoordeling onvoldoende? 20 4.4. Herkansing 20 4.5. Bezwaar indienen 20 5 Problemen op je leerwerkplek 21 5.1. Problemen met je begeleiders 21 5.2. De werkzaamheden hebben niets met je opleiding te maken 22 5.3. Gevaarlijk werk of te lange werktijden 22 5.4. Langdurige afwezigheid door ziekte 22 5.5. Het valt gewoon tegen 23 5.6. Seksuele intimidatie 23 5.7. Discriminatie 23 5.8. JOB voor jou 24 6 Ontslag 24 6.1. Je neemt zelf ontslag 24 6.1.1. Weet je zeker dat je ontslag wilt nemen? 25 6.1.2. Je besluit te stoppen 25 6.1.3. Je stopt met school maar je blijft wel werken 25 6.2. Je wordt ontslagen 25 6.2.1. Ontslag in je proeftijd of daarna… 26 6.2.2. Ontslag op staande voet 26 6.3. Einde van de praktijkovereenkomst 26 6.4. De school besluit dat je moet stoppen met je leerperiode 26 6.5. Een bezwaar indienen 27 7 Wat kan JOB voor jou doen? 27 7.1. JOB adviseert jou 27 7.2. JOB informeert jou 27 7.3. JOB komt naar je toe 27 7.4. JOB vertegenwoordigt jou 28 7.5. Jij & JOB? 28
1
Op zoek naar de juiste leerwerkplek
Je gaat werkend leren! Dat betekent dat je nu praktijkervaring kunt gaan opdoen en op school de belangrijke theorie leert. Je leert hoe het er in een bedrijf aan toe gaat en hoe je om moet gaan met verschillende situaties. Bij het zoeken naar een leerwerkplek moet je over een heleboel dingen
1.1. Wat zoek je eigenlijk? Voordat je begint met zoeken, is het goed om te bedenken wat je van een leerbedrijf verwacht en wat je tijdens je leerperiode wilt leren. Het kan daarbij handig zijn, om voor jezelf een “wensenlijstje” te maken. Schrijf eens op waar jouw ideale leerbedrijf aan moet voldoen. Zoek je een leerwerkplek bij een groot of een klein bedrijf? Wil je graag zelfstandig werken of werk je liever met andere mensen samen?
nadenken. Hoe pak ik het aan? Waar ben ik goed in? Wat moet ik nog leren? Dit zijn een aantal belangrijke vragen die je jezelf moet stellen voordat je op zoek gaat naar een leerwerkplek. Waarmee je nog meer rekening moet houden als je een leerbedrijf zoekt, lees je in dit hoofdstuk.
Daarnaast is het belangrijk dat je duidelijk weet wat jij een bedrijf te bieden hebt. Wat zijn je goede en je slechte punten? Welke taken vind je leuk en minder leuk om te doen? Bedenk in ieder geval goed wat jij voor het leerbedrijf zou kunnen betekenen, maar ook wat het bedrijf voor jou kan betekenen. Zo krijg je een duidelijk beeld van de leerwerkplekken die bij jou
passen en waarvoor jij geschikt bent.
worden aangeboden. Je vindt een overzicht van alle stagesites op www.stageinfopunt.nl. Daarnaast kun je
1.2. Wat zijn de mogelijkheden?
je bij het Centrum voor Werk en Inkomen inschrijven.
Als je alles goed op een rijtje hebt gezet, kun je
Ook daar worden leerwerkplekken aangeboden. Laat
beginnen met zoeken. Let op: iedere school heeft
in ieder geval aan iedereen weten dat je een
een ander beleid voor werkend leren. Vraag voordat
leerwerkplek zoekt. Misschien kent iemand een goed
je begint met zoeken na welke taken de school doet
bedrijf. Let er altijd op of het bedrijf een erkend leer-
en wat jij zelf moet doen. Zorg er voor dat je duidelijk
bedrijf is! Wanneer je een plek hebt gevonden bij een
weet wat jij zelf moet doen! Hieronder vind je de
bedrijf dat nog geen erkend leerbedrijf is, dan kan het
meest voorkomende manieren waarop scholen met
bedrijf bij het Kenniscentrum Beroepsonderwijs
werkend leren omgaan.
Bedrijfsleven van jouw opleidingssector navragen hoe het bedrijf erkend kan worden als leerbedrijf.
1.2.1. Je moet zelf op zoek Op de meeste scholen moet je zelf op zoek naar een leerwerkplek. Vraag of de school een lijst heeft met erkende leerbedrijven. Kijk ook eens op internet, want er zijn veel websites waarop leerwerkplekken
3
welke manier de school je kan helpen bij het zoeken
Erkend leerbedrijf! Wanneer je op zoek gaat naar een leerwerkplek, let er dan op dat het bedrijf een erkend leerbedrijf is. Ieder bedrijf dat een leerwerkplek aan mbo’ers aanbiedt, moet aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen. Het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven van jouw opleidingssector bepaalt of het bedrijf aan al die kwaliteitseisen voldoet, en of het bedrijf leerbedrijf mag zijn. Dat heet accreditatie. Je vindt de erkende leerbedrijven op www.stagemarkt.nl.
1.2.2. De school helpt je met zoeken Vaak helpt de school je bij het vinden van een
naar een leerwerkplek. Waarschijnlijk heeft de school al contact met verschillende bedrijven in de regio. Misschien krijg je op school ook informatie waar je een leerwerkplek kunt vinden en hoe je moet solliciteren. Of de school heeft al geregeld dat je bij een paar bedrijven op gesprek gaat. Zorg in ieder geval dat duidelijk is wat de school voor jou doet en wat je zelf moet doen om een leerwerkplek te vinden.
Vraag op school of er informatie is over werkend leren. Het is de taak van school om jou op tijd te informeren over wat je te wachten staat. Het is jouw taak om hier op tijd naar te vragen!
leerbedrijf. Vraag eerst aan je leerwerkbegeleider op
1.3. Geen leerwerkplek? Het kan natuurlijk gebeuren dat je heel veel moeite
1.4. Van school omdat je geen leerwerkplek hebt?!
doet, maar toch geen leerwerkplek kunt vinden. Geef
Sommige scholen hebben in de onderwijsovereen-
het niet op, maar onderneem direct actie! Kijk eens op
komst (OOK) een ontbindende voorwaarde bij gebrek
www.stageinfopunt.nl. Het Stage Info Punt is speciaal
aan leerwerkplekken opgenomen. Dat betekent dat
door JOB in het leven geroepen om jongeren die
je van school wordt gestuurd als je niet op tijd een
moeite hebben met het vinden van een leerwerkplek,
leerwerkplek hebt gevonden. Het is dus belangrijk
te adviseren over hun mogelijkheden. Op
dat je op tijd begint met zoeken. Dreig jij van school
www.stageinfopunt.nl vind je links naar alle websites
te worden gestuurd omdat je nog geen leerwerkplek
die leerwerkplekken aanbieden. Maar ook de school
hebt? Neem dan direct contact op met de mbo-con-
hoort jou te helpen bij het vinden van een leerwerkplek.
sulenten van JOB!
Misschien kan je begeleider bij jou op school nog
te vinden. Als je er niet uitkomt, kun je altijd contact
1.5. Werkend leren in het buitenland…
opnemen met de mbo-consulenten van JOB.
Wil jij een tijdje in het buitenland werken? Informeer
wat extra hulp bieden om voor jou een leerwerkplek
dan eerst op school wat binnen jouw opleiding de mogelijkheden zijn. Op het internet zijn diverse sites te
4
vinden die informatie geven over werkend leren in het buitenland. Als je besluit in het buitenland te gaan werken en je hebt een leerwerkplek gevonden, begin dan op tijd met de voorbereidingen. Zorg dat je goed weet wat je
2
Solliciteren
Je hebt een bedrijf gevonden waar je graag wilt gaan
moet regelen voordat je vertrekt. Dat is voor ieder land
werken. Maar je kunt niet zomaar bij het leerbedrijf
weer anders. Misschien kun je er via je school of het
binnenlopen en beginnen met je leerperiode. Meestal
leerbedrijf achter komen wat je allemaal moet doen. Denk
moet je eerst, net als bij een echte baan, naar een
in ieder geval aan een woonruimte, verzekeringen, visum
leerwerkplek solliciteren.
of vergunningen, geld en eventuele inentingen. Meer informatie over werkend leren in het buitenland vind je
2.1. Bel het leerbedrijf op
op www.internationalebpv.nl en www.leonardodavinci.
Zodra je een bedrijf hebt gevonden waar je graag wilt
nl. Via www.leonardodavinci.nl kun je ook nagaan of je in
werken, begin je met solliciteren. Je kunt het beste
aanmerking komt voor een beurs. In een aantal gevallen
het bedrijf eerst opbellen. Bedenk voordat je gaat
kunnen BBL-studenten een aanvullende beurs aanvragen
bellen een aantal vragen die je wilt stellen. Als je bang
voor extra begeleiding vanuit de onderwijsinstelling.
bent dat je die vragen vergeet, schrijf ze dan gewoon op. Vragen die je kunt stellen zijn bijvoorbeeld: • Is er op dit moment een leerwerkplek beschikbaar?
Liselotte Dijkstra Opleiding: Multimedia Vormgeving op het Grafisch Lyceum Utrecht. Mijn tip: “vertel duidelijk waarom jij nou op die plek zou willen werken en wat je kwaliteiten zijn. Als je laat zien dat je gemotiveerd bent dan maak je een goede indruk op de mensen die op de leerwerkplek rondlopen. Ook helpt het als je een goed portfolio hebt als je bijvoorbeeld in de digitale industrie stage gaat lopen.”
5
• Wat is de sollicitatieprocedure voor een leerwerkplek?
noteert van de medewerker die je hebt gesproken en laat in ieder geval duidelijk merken dat je heel graag
• Aan wie kan ik mijn sollicitatiebrief richten?
bij dit bedrijf wilt werken. Misschien gaat het zo goed
• Kan ik per post wat meer informatie over het
dat je direct mag langskomen. Maar meestal moet je
bedrijf ontvangen?
eerst een sollicitatiebrief en C.V. opsturen. Krijg je niemand aan telefoon? Stuur het bedrijf dan een
Wanneer je het bedrijf opbelt, krijg je niet overal
mailtje met daarin je vragen.
automatisch degene aan de telefoon die weet of er een leerwerkplek beschikbaar is. Misschien heb je al een naam van iemand naar wie je kunt vragen. Anders kun je vragen of je een medewerker mag spreken die mbo-leerlingen aanneemt of begeleidt. Wanneer je de juiste persoon aan de lijn hebt, vertel je hem kort wie je bent, dat je graag bij dit bedrijf wilt werken en je vraagt of hij tijd heeft om een aantal vragen te beantwoorden. Je kunt tijdens het gesprek
Pluis de website van het bedrijf goed uit. Zo kom je meer te weten over wat het bedrijf precies doet. Dan kun je in de brief of tijdens het sollicitatiegesprek beter duidelijk maken waarom je juist bij dit bedrijf een leerwerktraject wilt volgen.
wat aantekeningen maken. Zorg dat je de naam
2.2. Het schrijven van een brief Als je een sollicitatiebrief schrijft, moet je in ongeveer
• Waarom je hebt gekozen voor het beroep waar je een opleiding voor volgt.
één A4’tje vertellen waarom je bij dit bedrijf wilt
• Waarom jij nu juist bij dit bedrijf wilt werken.
werken. Ook moet je in je brief het bedrijf overtui-
• Waarom jij voor dit bedrijf de meest geschikte
gen dat jij de meest geschikte kandidaat voor de leerwerkplek bent. Maar wat zet je nu precies in een sollicitatiebrief?
kandidaat bent. • Wat voor soort stage zoek je (BOL of BBL, hoe lang en hoeveel dagen per week). • Een afsluiting waarin je vertelt dat je graag langs
2.2.1. De inhoud van een sollicitatiebrief In je sollicitatiebrief moet alle informatie staan die het leerbedrijf nodig heeft om een keuze te maken.
wilt komen voor een gesprek om een toelichting te geven op je brief en je C.V. • Vergeet niet te vermelden dat je je C.V. als bijlage hebt bijgevoegd.
En jij wilt natuurlijk dat het bedrijf voor jou kiest! Zorg daarom in ieder geval dat je in je brief de volgende
Zorg ervoor dat je de brief zakelijk houdt. Je kunt bij
punten bespreekt:
het schrijven van je brief natuurlijk hulp of advies vragen aan je leerwerkbegeleider. Laat je brief
• Dat je solliciteert naar een leerwerkplek.
sowieso altijd door iemand anders lezen. Zo weet je
6
tenminste zeker dat je niets bent vergeten. Verderop
• Gebruik een duidelijk lettertype in de kleur zwart.
in dit hoofdstuk vind je een voorbeeldbrief die je kunt
• Zet onderaan de brief je handtekening met
bekijken. Maar neem de brief niet zomaar over, het is
pen neer.
altijd beter om je eigen brief te schrijven! In je sollicitatiebrief heb je al vermeld dat je je C.V.
2.2.2. Waar moet je nog meer op letten?
hebt bijgevoegd. Maar wat is een C.V. nu precies en hoe maak je een C.V.?
Je sollicitatiebrief is je visitekaartje. Daarmee presenteer jij je aan het bedrijf. Het is daarom
2.3.1. Het C.V.
belangrijk dat je brief er netjes en verzorgd uitziet. Let
De letters C.V. staan voor Curriculum Vitae. Dat
in ieder geval op de volgende punten:
betekent de loop van je leven. Je C.V. is eigenlijk een overzicht van de dingen die je tot nu toe hebt gedaan.
• Zorg dat er geen type- of taalfouten in de brief staan.
Normaalgesproken is je C.V. één of twee A4’tjes lang. Je schrijft er dus niet alles in op dat je ooit hebt
• Print de brief uit op A4 papier.
meegemaakt. Je moet in je C.V. alles vermelden wat
• Print de brief nooit dubbelzijdig af.
voor het bedrijf belangrijk kan zijn bij de beslissing om
• Gebruik wit papier zonder lijntjes of ruitjes.
jou een leerwerkplek aan te bieden.
Zet in ieder geval de volgende informatie in je C.V.:
kopje ‘opleiding’ en daar noemen welke opleiding je
• Voor- en achternaam, geboorteplaats en -datum,
op dit moment volgt of welke opleiding je wilt gaan
adres, telefoonnummer en e-mail.
volgen. Verderop in dit hoofdstuk vind je een
• Opleidingen /cursussen.
voorbeeld C.V., bekijk die voordat je je eigen C.V.
• Werkervaring / bijbaantjes / vakantiewerk /
maakt. Op internet zijn nog meer voorbeeld C.V.’s te
vrijwilligerswerk.
vinden, bijvoorbeeld op www.cv.startpagina.nl.
• Kennis van computerprogramma’s en de talen die je beheerst.
2.3.2. De vorm van je C.V.
2.4. Uitgenodigd voor een gesprek Je brief is geselecteerd en je bent uitgenodigd voor
Je kunt je C.V. op verschillende manieren indelen.
een sollicitatiegesprek. Je krijgt dan de kans om het
Je kunt beginnen met opleidingen, maar ook met
bedrijf ervan te overtuigen dat jij de meest geschikte
werkervaring. Het gaat erom dat de werkgever er snel
kandidaat bent voor de leerwerkplek. Nog geen
achter komt dat jij geschikt bent voor die leerwerk-
moment om tevreden achterover te leunen! Het bedrijf
plek. Zorg er in ieder geval voor dat je C.V. duidelijk
heeft misschien wel meerdere kandidaten uitgenodigd
en overzichtelijk is. Wanneer je solliciteert naar een
van wie er één wordt uitgekozen. Hoe zorg je ervoor
leerwerkplek, dan kun je het beste beginnen met het
dat je het gesprek zo goed mogelijk doet?
7
tekeningen hebt gemaakt tijdens het telefoongesprek, Vergeet niet je C.V. en je sollicitatiebrief mee te nemen naar het gesprek. De kans is groot dat je daar een vraag over krijgt. Heb je een portfolio? Neem dat ook mee naar het gesprek.
kun je die doornemen. Pak het lijstje erbij waar jouw ideale leerwerkplek aan moet voldoen. Denk na over vragen die je zelf wilt stellen en bereid je voor op de vragen die jij tijdens het gesprek moet beantwoorden. Ieder sollicitatiegesprek is anders, maar de volgende vragen worden vaak gesteld:
Wat kun je doen?
• Waarom wil je bij dit bedrijf werken?
Ook voor het sollicitatiegesprek geldt dat je het bedrijf
• Waarom zouden wij jou een leerwerkplek moeten
ervan moet overtuigen dat je daar graag wilt werken
aanbieden?
en dat jij de meest geschikte kandidaat bent. Tijdens
• Wat wil je tijdens je leerperiode doen?
het gesprek is presentatie en voorbereiding
• Heb je in een soortgelijk bedrijf gewerkt?
belangrijk. Het maakt altijd een goede indruk als jij
• Wat zijn je goede en je slechte eigenschappen?
je goed hebt voorbereid op het gesprek. Het is heel belangrijk om op de website van het leerbedrijf te
Aan het eind van het gesprek krijg je vaak de kans om
kijken. Lees ook de informatie goed door. Als je aan-
zelf wat vragen te stellen. Voorbeelden van vragen die
je kunt stellen zijn:
laat bent, bel dan de persoon met wie je een afspraak hebt op, vertel dat je later bent en wat de reden
• Hoe ziet de gemiddelde werkdag eruit?
daarvan is. Neem altijd een telefoonnummer mee! Als
• Hoeveel leerlingen en stagiaires zijn er op dit
je later bent, dan kun je ook onderweg bellen.
moment? • Zijn er nog andere mbo’ers geïnteresseerd in deze leerwerkplek? • Wanneer krijg ik te horen of ik hier aan de slag kan gaan?
Als het goed is, kun je aan de hand van je lijstje al heel veel vragen beantwoorden. Neem dat daarom nog eens door! Let ook op je presentatie. Doe iets aan dat er verzorgd uitziet en lekker zit. Als jij je goed
Onderhandelen over salaris en arbeidsvoorwaarden Begin niet direct over je salaris of het aantal vrije dagen. Dat doe je pas als je bent aangenomen!
voelt, kom je zelfverzekerder over. Tot slot vindt een werkgever het altijd belangrijk dat iemand zich aan de afspraken houdt. Zorg dus dat je op tijd bent. Als je te
8
2.5. Voorbeeld sollicitatiebrief Joris Jansen Westermarkt 2 V 1016 DK Amsterdam 020-3302614
(hier zet je de plaats), (hier de datum waarop je de brief verstuurt) Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs (JOB) t.a.v. Dhr. …….. Postbus 1706 1001 JB Amsterdam Betreft: sollicitatie leerwerkplek
Geachte heer ……., Met veel belangstelling wil ik graag solliciteren naar een leerwerkplek bij JOB. Ik heb al meerdere keren aan activiteiten van JOB deelgenomen en ben sindsdien erg enthousiast. Ik vind het heel goed dat er een organisatie is die opkomt voor de rechten van mbo’ers.
In 2006 heb ik mijn vmbo-t diploma gehaald om aankomend schooljaar te beginnen aan de BBL-opleiding Administratief Juridisch Medewerker aan het Regionaal Opleidingscentrum. Per 1 september is het de bedoeling dat ik ga werken, vier dagen in de week.
De reden dat ik graag bij JOB mijn leerwerktraject zou willen volgen, is omdat het me leuk lijkt om mbo’ers te helpen met hun klachten. Ik kan goed luisteren en ben erg gemotiveerd om anderen zo goed mogelijk te helpen. Ik heb op het vmbo in de leerlingenraad gezeten en ik heb regelmatig activiteiten voor alle deelnemers van mijn opleiding georganiseerd. Ik vind het namelijk belangrijk om mee te denken en mee te praten over onderwerpen die op school besproken worden.
Voor meer informatie over mijn ervaringen verwijs ik naar mijn CV. Graag zou ik, in een gesprek, een en ander toelichten.
Met vriendelijke groet, (hier zet met pen je handtekening neer) Joris Jansen
Bijlage: C.V.
9
2.6. Voorbeeld Curriculum Vitae Personalia Naam: Jansen Voornaam: Joris Adres: Westermarkt 2V Postcode/woonplaats: 1016 DK Amsterdam Telefoon: 020-3302614 GSM: 06-14422367 E-mail:
[email protected] Geboortedatum: 08-11-1989 Burgerlijke staat: ongehuwd Nationaliteit: De Nederlandse
Opleidingen 1-09-2006
Administratief Juridisch Medewerker (richting Openbaar Bestuur) Mbo-College, locatie Amsterdam, afdeling economie (beroepsbegeleidende leerweg)
2002-2006
vmbo-t Voortgezet Onderwijs, Amsterdam Vakkenpakket: Nederlands D, Engels D, Biologie D, Scheikunde D, Economie D, Geschiedenis C.
Werkervaring 2004-2006
Administratief medewerker Fysiotherapiepraktijk Amsterdam
2002-2004
Bediening Carpe Diem Amsterdam
2002-2002
bediening Hotel Amsterdam Amsterdam
Kennis & vaardigheden Kennis van ICT programma’s: Microsoft Word, Microsoft Excel, e-mail en internet. Goede beheersing van de Nederlandse en Engelse taal in woord en geschrift.
Hobby’s/activiteiten Actief in de leerlingenraad Lezen Basketballen
10
Esther Doornewaard Opleiding: Directiesecretaresse ROC Nijmegen. “Ik heb 3 maanden in Italië stage gelopen op een camping en werk nu als secretaresse in de stadsschouwburg te Nijmegen. Stage is vallen en opstaan. Fouten zijn leerpunten. Wees daar niet bang voor. Alleen zo kun je leren! En voor de studenten die kans krijgen om naar het buitenland te gaan! Echte aanrader! Meteen doen! Je leert je flexibel op te stellen en verschillende talen te spreken!”
3
Rechten en plichten tijdens je leerperiode
Je hebt de sollicitatieprocedure goed doorlopen en je
wordt verwacht tijdens je leerperiode en waar je recht op hebt. Bijvoorbeeld de leerwerkgids of de onderwijs- en examenregeling (OER). Hieronder vind je de belangrijkste informatie op een rijtje.
bent aangenomen. In veel gevallen word je uitgenodigd voor een gesprek om de arbeidsvoorwaarden te bespreken. Tijdens dat gesprek maak je verschillende afspraken en je bespreekt de rechten en de plichten van jou en van het bedrijf waar je gaat werken. De meeste rechten en plichten staan beschreven in de arbeidsovereenkomst; een contract tussen jou en het leerbedrijf. Zorg ervoor dat je de
Heb ik recht op een arbeidsovereenkomst? De meeste BBL-studenten krijgen tijdens de leerperiode een arbeidsovereenkomst. Maar het bedrijf is niet verplicht om jou een arbeidscontract aan te bieden.
arbeidsovereenkomst op papier krijgt, zodat je de afspraken goed kunt nagaan. Je krijgt ook een praktijkovereenkomst (POK), een contract tussen jou, de school en het leerbedrijf. Daarnaast zijn er nog andere documenten waarin staat wat er van jou
3.1. Wat staat er in een arbeidsovereenkomst? Als je gaat werken op basis van een arbeidsovereenkomst, dan ontvang je salaris en sta
11
je onder het gezag van een werkgever. Belangrijke
eenkomst goed door voordat je een handtekening
zaken die in de arbeidsovereenkomst staan, zijn:
neerzet. Wanneer je de arbeidsovereenkomst hebt
• Een functieomschrijving.
ondertekend, is het contract echt rechtsgeldig!
• De duur van het contract.
• De werktijden.
3.2. De duur van de arbeidsovereenkomst en de proeftijd
• Het salaris.
Wanneer je een BBL-opleiding volgt, heb je meestal
• Collectieve arbeidsvoorwaarden (CAO).
een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. In het
• Vakantiedagen.
contract staat dan een begin- en een einddatum
• Verzekeringen.
vermeld. Je proeftijd staat ook in je contract, in de
• De opzegtermijn.
meeste gevallen is dit een maand. De proeftijd kan
• De duur van de proeftijd (in de meeste gevallen een maand).
ook twee maanden duren, maar is nooit langer dan Daarnaast kunnen er nog andere dingen in de
twee maanden. Tijdens de proeftijd kunnen jij en het
arbeidsovereenkomst staan, zoals een eventuele
leerbedrijf besluiten om het contract te verbreken. Dit
reiskostenvergoeding of onkostenvergoeding, of
kan zonder dat daarvoor een reden wordt opgegeven.
regelingen voor kinderopvang. Lees de arbeidsover-
Wanneer je proeftijd voorbij is, heb je te maken
met een opzegtermijn. In je arbeidsovereenkomst
3.4. De CAO
is afgesproken hoe lang de opzegtermijn is. Bij een
De arbeidsvoorwaarden worden in veel
jaarcontract is dat meestal vier weken. Je moet dan
bedrijfstakken geregeld in de Collectieve
wanneer je ontslag neemt of krijgt, nog vier weken
Arbeidsovereenkomst (CAO). Er zijn verschillende
doorwerken.
CAO’s, bijvoorbeeld voor het bank- en verzekeringswezen of voor de bouw. Een CAO is een aantal
3.3. Het salaris
afspraken tussen de vakbonden en het bedrijfsleven
Wanneer je een arbeidsovereenkomst hebt afgesloten
over (onder meer) salaris, werktijden en bijvoorbeeld
met het leerbedrijf, krijg je salaris. In de
de reiskostenvergoeding. Heb je vragen of zijn er
arbeidsovereenkomst staat hoeveel je gaat verdienen. In
dingen onduidelijk over je arbeidsomstandigheden
de meeste gevallen wordt het salaris geregeld volgens
of je arbeidsvoorwaarden? Kijk dan eerst goed in de
de CAO van de bedrijfstak waarin jij werkt. Het salaris
CAO, daar vind je op de meeste vragen een
is nooit minder dan het minimum (jeugd-) loon. Meer
antwoord. De CAO van de bedrijfstak waarin jij werkt,
informatie vind je bijvoorbeeld op www.jeugdloon-
kun je opvragen bij de afdeling personeelszaken van
wijzer.nl of www.loonwijzer.nl. Over het salaris betaal je
het leerbedrijf. Veel CAO’s kun je ook downloaden
automatisch belasting en sociale premies. Hoe hoog dat
van www.sdu.nl/staatscourant/cao/caonederland.html
bedrag precies is, vind je terug op je loonstrookje.
12
linge afspraken zijn gemaakt, in welke periode je je
Betaald naar school? In de CAO van jouw bedrijfstak kun je ook vinden of je tijdens schooldagen wordt doorbetaald. Informeer hiernaar!
vakantiedagen kunt opnemen. Vraag hier van tevoren naar zodat je daar alvast rekening mee kunt houden en geef ruim van tevoren aan dat je vakantie op wilt nemen. Wanneer je vakantiedagen opneemt, word je gewoon doorbetaald. Je krijgt zelfs extra
3.5. Vakantiedagen
vakantietoeslag! Hoe hoog dit bedrag is, kun je terugvinden op je loonstrookje.
Wanneer je werkt, heb je recht op vakantiedagen. Over het algemeen heb je op jaarbasis recht op vier maal het aantal dagen dat je per week werkt. Het hangt daarnaast van de CAO af of je nog extra vakantiedagen krijgt. Om je vakantiedagen op te nemen, heb je toestemming van het bedrijf nodig.
Schoolvakanties Hou er rekening mee dat wanneer je schoolvakantie hebt, dit niet automatisch betekent dat je ook vrij hebt voor je werk!
Je moet die vrije dagen dus altijd in overleg met het leerbedrijf opnemen. Het hangt af van het werk dat je doet, hoe druk bepaalde periodes zijn en of er onder-
3.6. Concurrentiebeding
moet dan al het lesgeld in een keer aan het leerbedrijf
In je arbeidsovereenkomst kan een concurrentie
terugbetalen.
beding staan. Dat kan betekenen dat je, wanneer je
contract bepaalde periode (meestal een jaar) niet bij
3.8. Geen arbeidsovereenkomst?
een concurrerend bedrijf mag gaan werken. Lees
Hoewel het niet gebruikelijk is wanneer je een
daarom voordat je tekent, de arbeids overeenkomst
BBL-opleiding volgt, kan het toch voorkomen dat
goed door. En bedenk of jij je in het concurrentie-
je geen arbeidsovereenkomst met het leerbedrijf
beding kunt vinden.
hebt afgesloten. Dat betekent dat je geen salaris
arbeidsovereenkomst afloopt, binnen een in het
krijgt tijdens je leerperiode. Je hebt ook geen recht
3.7. Het leerbedrijf betaalt jouw cursusgeld
op vakantiedagen, vakantiegeld en je betaalt geen sociale premies. Je kunt natuurlijk altijd vragen of het
Er zijn leerbedrijven die voor jou het lesgeld aan
leerbedrijf je wel een stagevergoeding of een
school betalen. Zo’n afspraak staat dan in de
reiskostenvergoeding wil betalen. Ook dat is niet
arbeidsovereenkomst. Maar let daarbij goed op! Het
verplicht, maar je kunt bij het leerbedrijf natuurlijk
komt regelmatig voor dat het leerbedrijf jou een boete
altijd naar de mogelijkheden informeren. Daarnaast
oplegt wanneer jij voortijdig met je opleiding stopt. Je
kun je ook afspraken maken over het aantal vrije
13
dagen dat je tijdens je leerperiode kunt opnemen. Afspraken, bijvoorbeeld over een stagevergoeding, kun je vastleggen in een apart (stage-) contract. Heb jij geen arbeidsovereenkomst? Kijk dan in de stagewijzer. Je vindt de stagewijzer op www.job-site.nl.
3.9. Stagefonds of schoolfonds Let op: een aantal scholen vraagt een vergoeding voor het stagefonds aan het leerbedrijf. Soms betekent dit dat je van school alleen bij leerbedrijven mag werken die een vergoeding willen betalen aan het schoolfonds. Maar de school kan een bedrijf niet verplichten om een vergoeding aan het schoolfonds te betalen. Ook kan de school jou niet verbieden om
Als je een stagevergoeding krijgt, dan moet je daar belasting over betalen. Wanneer je te veel belasting hebt betaald, kun je dat met een Tj-biljet bij de belastingdienst terugvragen. Je kunt een Tj-biljet downloaden van www.belastingdienst.nl. Bij de belastingdienst kun je ook navragen of je te veel belasting hebt betaald.
je leerperiode bij een bepaald leerbedrijf te volgen (zolang het bedrijf erkend is). Als er een schoolfonds is, dan is de school verplicht om duidelijk te maken waar het geld uit het fonds aan wordt besteed. Als de school dat niet doet, vraag er dan zelf naar of neem contact op met JOB.
Marlo Shepherd Opleiding: Commercieel medewerker Bank en verzekeren ROC ASA. “Ik heb op het vmbo alleen snuffelstages gedaan. Ik weet wel dat ik volgend jaar vroeg ga beginnen met zoeken. Verder is het vragen naar stagemogelijkheden bij familie en vrienden ook een optie.”
14
3.10. De praktijkovereenkomst
3.11. De begeleiding
Naast de arbeidsovereenkomst heb je ook te maken
Je hebt tijdens je leerperiode recht op goede begelei-
met een praktijkovereenkomst. De praktijkovereen-
ding, zowel door de school en de leerwerkbegeleider
komst is het contract tussen jou, de school en
als door het leerbedrijf en de praktijkbegeleider. Op
het leerbedrijf. Het kenniscentrum van jouw oplei-
welke begeleiding je recht hebt, kun je terugvinden
dingssector moet de praktijkovereenkomst ook
in de praktijkovereenkomst. Hier wordt vaak weer
ondertekenen om daarmee aan te geven dat het
verwezen naar de onderwijs- en examenregeling of de
bedrijf waar jij je leerperiode doorloopt, een erkend
opleidingsgids. Spreek in ieder geval af hoe vaak de
leerbedrijf is. In de praktijkovereenkomst staan onder
begeleider vanuit school langskomt bij het leerbedrijf
andere afspraken over:
en wanneer hij bereikbaar is voor vragen.
• Begeleiding tijdens de leerperiode.
3.12. De eindtermen die je tijdens je leerperiode moet halen
• De eindtermen die je in je leerperiode moet halen.
In de praktijkovereenkomst staat wat je tijdens je
• De beoordeling van je leerperiode.
werk moet leren. Vaak wordt er verwezen naar de
• Het einde van de leerperiode.
onderwijs- en examenregeling (OER). Daarin vind
• De begin- en einddatum van je leerperiode en het aantal klokuren.
je meer informatie over wat je tijdens je werk moet leren. Wanneer dat voor jou niet duidelijk is, vraag dan voordat je de praktijkovereenkomst ondertekent, of je de onderwijs- en examenregeling mag inzien. Je kunt de OER altijd bij de administratie van je school opvragen. En je hebt altijd het recht om de OER in te zien! Veel scholen hebben daarnaast een leerwerkgids. Daar vind je allerlei andere informatie die met werkend leren te maken heeft. Bijvoorbeeld over
De praktijkovereenkomst is een contract tussen jou, de school en het leerbedrijf. Als je jonger dan achttien jaar bent, ben je minderjarig. Dan moeten je ouders of je voogd voor je tekenen. Het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven van jouw opleidingssector moet de praktijkovereenkomst ook ondertekenen. Zet nooit je handtekening wanneer je iets niet begrepen hebt! Vraag altijd eerst om uitleg!
de opdrachten die je moet maken en de inleverdata van je opdrachten. Lees de leerwerkgids goed door, want ook hier staat belangrijke informatie in!
de praktijkovereenkomst. Meer over de beoordeling van je leerperiode, lees je in hoofdstuk vier.
3.13. De beoordeling van je leerperiode Afspraken over de onderwerpen waarop je wordt beoordeeld en door wie je wordt beoordeeld, staan in
3.14. Arbeidstijden Tijdens je leerperiode is de arbeidstijdenwet van toepassing. Het maakt daarvoor niet uit of je wel of
15
geen arbeidsovereenkomst met het leerbedrijf hebt afgesloten. In de arbeidstijdenwet kun je nakijken hoeveel uur je op een dag mag werken. En of het leerbedrijf van je mag vragen dat je langer werkt of dat je bijvoorbeeld nachtdiensten moet draaien. Alle uren tellen mee voor het aantal klokuren dat door school is vastgesteld. Als je veel overwerkt, dan ben je eerder klaar met je leerperiode of je kunt die tijd compenseren. Maak hier voordat je begint duidelijke afspraken over met het leerbedrijf. Het is namelijk niet zo dat wanneer jij het aantal klokuren voor je leerperiode hebt behaald, de arbeidsovereenkomst ook automatisch stopt. Meer informatie over de arbeidstijdenwet vind je op www.job-site.nl.
3.15. Veilig werken Het leerbedrijf is verplicht om te zorgen voor een veilige werkplek. Dit is geregeld in de Arbo-wet. Het maakt niet uit of je wel of geen arbeidsovereenkomst hebt afgesloten met het leerbedrijf. In de Arbo-wet staat bijvoorbeeld dat je een helm moet dragen als je in de bouw werkt. Maar je kunt ook denken aan andere veiligheidsregels, zoals het dragen van oordoppen of hoe te werken met gevaarlijke stoffen. Het leerbedrijf is verplicht om, voordat je aan je leerperiode begint, informatie te geven over de veiligheid tijdens je werk. Je moet in ieder geval weten hoe gevaarlijk het werk is dat je gaat doen, wat de risico’s zijn en welke beschermingsmiddelen jij moet gebruiken. De werkgever is verplicht om hiervoor te zorgen, en jij bent verplicht om je aan die regels te houden. Meer informatie vind je op www.job-site.nl.
3.16. Kledingvoorschriften
algemene afspraak over gemaakt in de
Het kan voorkomen dat het leerbedrijf je vraagt om
praktijkovereenkomst. Wanneer jou niet duidelijk is
je op een bepaalde manier te kleden. Soms stelt het
welke informatie je vertrouwelijk moet behandelen,
bedrijf eisen aan de kleding vanwege de veiligheid.
vraag dan voor je aan je werk begint, of je een lijst
In andere gevallen omdat de bedrijfscultuur bepaalde
kunt krijgen met onderwerpen waar je niet met
kleding voorschrijft. Het bedrijf mag eisen aan je
anderen over mag spreken, of die je niet mag
kleding stellen. Maar wanneer je om religieuze
verwerken in je eindverslag.
redenen een hoofddoek draagt, mag het bedrijf niet van jou vragen om die af te doen. Vraag voordat je
3.18. Verzekeringen
aan je werk begint wat de regels zijn en maak hier
Het is belangrijk dat je goed verzekerd bent als je
duidelijke afspraken over!
aan je leerperiode begint. Een ongeluk zit in een klein hoekje. Check daarom voordat je aan je werk begint,
3.17. Geheimhoudingsplicht
hoe je bent verzekerd en of je zelf nog iets moet
Soms kom je tijdens je leerperiode met informatie in
regelen.
aanraking, die niet iedereen mag weten. Het leerbedrijf kan dan van jou vragen om die informatie
3.18.1. Zorgverzekering
geheim te houden. Vaak wordt daar dan een
Wanneer je ouder bent dan achttien, moet je er zelf
16
zorgen dat je verzekerd bent voor ziektekosten. Je
hoogte daarvan is afhankelijk van je situatie. Meer
bent verplicht om tenminste een basisverzekering af
informatie vind je op www.uwv.nl.
te sluiten. Wanneer je jonger bent dan achttien jaar, check dan of je met je ouders bent meeverzekerd
3.18.3. WAO of WIA
voor ziektekosten. Kijk in ieder geval goed na of je
Als je een arbeidsovereenkomst hebt afgesloten met
verzekerd bent en zorg er voor dat dit goed in orde is!
het leerbedrijf, dan draag je automatisch je sociale
Wanneer je een arbeidsovereenkomst hebt afgesloten
premies af. Je bent dus automatisch verzekerd voor
met het leerbedrijf of een stagevergoeding ontvangt,
de gevolgen van een bedrijfsongeval. Maar ook het
dan moet het bedrijf de inkomensafhankelijke bijdrage
leerbedrijf heeft een verantwoordelijkheid. Wanneer je
van de premie zorgverzekering vergoeden. Je vindt
arbeidsgehandicapt raakt, is het bedrijf
de hoogte van het bedrag terug op je loonstrookje.
verantwoordelijk. Het bedrijf moet je bijvoorbeeld na zes weken passend werk aanbieden. Ook moet het
3.18.2. Ziektewet
leerbedrijf een reïntegratieplan opstellen. Dit plan
Wanneer het leerbedrijf jou een salaris of een sta-
duurt net zolang als je arbeidsovereenkomst met een
gevergoeding uitbetaalt, ben je ook verzekerd voor
maximum tijd van twee jaar. Het is dus van invloed of
de ziektewet. Wanneer je tijdens je leerperiode ziek
je een jaarcontract of een contract voor onbepaalde
wordt, dan kom je in aanmerking voor ziektegeld. De
tijd met het leerbedrijf hebt afgesloten.
Martine Vermeulen Opleiding: SPW onderwijsassistent ROC Zadkine. “Door stage te lopen doe je praktijkervaring op die je weer mee kunt nemen naar je toekomstige baan. Daarnaast kun je gelijk de theorie die je leert op school verwerken in je praktijk en dat is een prettige manier van reflecteren, je ziet op die manier waar je goed in bent en waar je nog aan moet werken.”
17
Wanneer je na twee jaar nog steeds niet in staat bent
tijdens de leerperiode tenzij de schade het gevolg
om te werken, kom je in aanmerking voor een WAO
is van opzet of bewuste roekeloosheid van de
of WIA uitkering. Hierover vind je meer informatie op
leerling-werknemer zelf. Deze regel is ook van
www.uwv.nl. Heb je geen arbeidsovereenkomst met
toepassing voor stagiaires
het leerbedrijf afgesloten? Dan kom je alleen in aanmerking voor de Wajong. Je kunt na 52 weken ziekte een Wajong-uitkering aanvragen. Meer informatie over en het aanvragen van een Wajong-uitkering kan via www.uwv.nl.
3.19. Aansprakelijkheid Voor schade die niet of niet volledig door de hiervoor besproken verzekeringen wordt vergoed, kan iemand aansprakelijk worden gesteld. Het is daarbij belangrijk door wie de schade is veroorzaakt. De Nederlandse wet bepaalt dat het leerbedrijf aansprakelijk is voor alle schade die de leerling-werknemer mocht lijden
3.19.1. Afzien van aansprakelijkheid Soms kan er in de praktijkovereenkomst of de arbeidsovereenkomst iets staan over het afzien van aansprakelijkheid. Dit is alleen van toepassing wanneer het gaat om schade die je zelf per ongeluk veroorzaakt en die door jouw WA-verzekering wordt vergoed. Denk bijvoorbeeld aan schade die je hebt veroorzaakt omdat je koffie over een laptop hebt laten vallen. In eerste instantie moet jouw verzekering dat betalen. Wanneer jouw eigen WA-verzekering die schade niet vergoedt, dan is het leerbedrijf nog steeds aansprakelijk, ondanks de bepaling in je arbeidscontract of in de praktijkovereenkomst!
Staat er iets anders in de praktijkovereenkomst over aansprakelijkheid? Het leerbedrijf is verantwoordelijk voor schade die jij tijdens je leerperiode oploopt tenzij jij die schade expres hebt veroorzaakt. Deze regel uit de Nederlandse wet is dwingend recht. Dat betekent dat iedereen zich hier altijd aan moet houden. Afspraken die in de praktijkovereenkomst staan en iets anders zeggen, zijn niet rechtsgeldig.
3.19.2. WA-verzekering Het kan ook zo zijn dat jij tijdens je leerperiode iemand anders schade toebrengt. De persoon die schade heeft geleden, kan jou of jouw leerbedrijf aansprakelijk stellen. Het gaat vaak om heel grote bedragen. Omdat je die zelf niet kunt betalen, wordt dit door de WA-verzekering vergoed. Zorg dus dat je voordat je aan je leerperiode begint zelf, via je ouders of via school WA-verzekerd bent.
3.20. Eerder beëindigen van de praktijkovereenkomst Wanneer er iets ergs tijdens je werk is gebeurd, heb je het recht om eerder te stoppen met je leerperiode. Wat daar allemaal bij komt kijken, lees je in hoofdstuk vijf.
18
3.21. Ontslag Wanneer je een arbeidsovereenkomst hebt afgesloten met het leerbedrijf, kun je ook door het bedrijf worden ontslagen. In bepaalde gevallen kom je in aanmerking voor een WW-uitkering. Je moet dan wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Meer informatie over de voorwaarden voor een WW-uitkering vind je op www.minszw.nl.
3.22. De praktijk blijkt anders te zijn
worden nageleefd, kan de school of het leerbedrijf daarop worden aangesproken. Heb je een probleem tijdens je leerperiode, lees dan eerst hoofdstuk zes van deze leerwerkwijzer of neem contact op met de mbo-consulenten van JOB.
4
De eindbeoordeling
Aan het eind van je leerperiode krijg je een beoordeling. Dat betekent dat je, om je leerperiode
Je kunt heel duidelijke afspraken maken als je aan je
goed af te ronden, alles moet kennen en kunnen wat
leerperiode begint, maar het kan altijd anders uitpak-
van tevoren is afgesproken. Om je leerperiode te
ken. Wanneer je tegen problemen aanloopt, is het
halen moet je onder andere:
belangrijk dat je kunt terugvallen op de afspraken die er in de praktijkovereenkomst of je arbeidscontract zijn gemaakt. Want wanneer die afspraken niet
• Het aantal klokuren dat in de praktijkovereenkomst is afgesproken hebben gewerkt.
• Je (praktijk-) opdrachten hebben gehaald.
eindbeoordeling geven, je krijgt dus van de docent
• De werkzaamheden met een voldoende hebben
van school te horen of je je leerperiode hebt gehaald.
afgerond. • De afspraken die in de praktijkovereenkomst zijn gemaakt goed hebben nageleefd.
4.2. Tussentijdse beoordeling Meestal vindt er tijdens de leerperiode ook een aantal evaluatiegesprekken plaats. Daarin wordt
De eindtermen die je tijdens je werk moet halen en
besproken hoe jij binnen het bedrijf functioneert. Zo
de manier waarop de beoordeling van je leerperiode
krijg je een goed beeld van de dingen die je al onder
plaatsvindt, kun je terugvinden in de praktijkovereen-
de knie hebt, en van de dingen die je nog beter kunt
komst, de leerwerkgids of de onderwijs- en
doen. Misschien moet je iets verbeteren in de manier
examenregeling van jouw opleiding.
waarop je je werkzaamheden uitvoert. Vraag dan altijd aan je praktijkbegeleider op welke manier je dat het
4.1. Door wie word je beoordeeld?
beste kunt verbeteren. Maak daar duidelijke afspraken over. Zo is de kans op een goede eindbeoordeling
In veel gevallen word je beoordeeld door de praktijk-
groter. Heb jij geen tussentijdse evaluatiegesprekken?
begeleider van je leerwerkplek en door de bpv-docent
Vraag ze dan aan! Zeker wanneer je voor een langere
van school. De school moet jou uiteindelijk je
periode werkt!
19
Blijf rustig Het is natuurlijk even schrikken als je een slechte Zet de afspraken die er in het tussentijdse gesprek zijn gemaakt op papier. Zo voorkom je misverstanden bij de eindbeoordeling. Je kunt dan namelijk opzoeken wat er eerder is afgesproken.
beoordeling krijgt. Probeer rustig te blijven. Je mag best laten merken dat je niet blij bent met deze beoordeling, sterker nog, dat je het er niet mee eens bent. Maar blijf altijd beleefd en voorkom een naar gesprek met harde woorden. Zorg dat je in gesprek
4.3. Eindbeoordeling onvoldoende? Meestal heb je tijdens je leerperiode al een paar
blijft met je begeleiders. Vraag tijdens het gesprek waarom je ineens een slechte beoordeling krijgt terwijl je daar in de eerdere gesprekken niets over hebt gehoord.
evaluatiegesprekken gehad waarin eventuele verbeterpunten zijn besproken. De kans is dus klein dat je tijdens je eindgesprek op- of aanmerkingen krijgt, die je nog niet eerder hebt gehoord. Maar stel dat dit wel gebeurt? Wat dan?
Denk nog eens goed na Kijk de aantekeningen van de eerdere gesprekken nog eens goed na. Welke afspraken heb je toen met je begeleiders gemaakt? Misschien kun je aantonen dat het leerwerkbedrijf de afspraken in de praktijk-
overeenkomst niet is nagekomen of misschien heb
bezwaar aan te tekenen bij de examencommissie van
jij bepaalde punten uit een eerder evaluatiegesprek
jouw school. Dit is op iedere school anders geregeld.
juist wel verbeterd. Dit kan een ondersteuning zijn als
Kun je de informatie niet direct vinden? Vraag dan
je besluit verdere stappen te ondernemen tegen een
aan je bpv-docent waar je informatie kan vinden over
slechte eindbeoordeling. Als je het niet eens bent met
de bezwaarprocedure.
je eindbeoordeling dan kun je een bezwaar indienen. Je moet een bewaar bij de examencommissie meestal
4.4. Herkansing
schriftelijk indienen. Zelfs wanneer dat niet hoeft, zorg
Wanneer je eindbeoordeling onvoldoende is, dan kan
er dan toch voor dat je alles op papier zet. Leg in je
in veel gevallen je leerperiode worden verlengd. Vraag
brief duidelijk uit waarom je de eindbeoordeling
aan je begeleiders wat de mogelijkheden zijn.
onterecht vindt. Je kunt je aantekeningen van de evaluatiegesprekken gebruiken als argument in de brief
4.5. Bezwaar indienen
of als bijlage meesturen. De examencommissie neemt
Kijk in de praktijkovereenkomst, de leerwerkgids, de
jouw klacht in behandeling. Wanneer je het niet eens
onderwijs- en examenregeling of de klachtenregeling
bent met het oordeel van de examencommissie, kun
na hoe je officieel kunt laten weten dat je het niet
je daarna een brief schrijven aan de commissie van
eens bent met de eindbeoordeling. Dat doe je door
beroep. Deze commissie oordeelt over de
20
Prince Opleiding: Bank & Verzekering ROC ASA. Mijn tip: “Schrijf een perfecte brief en laat die in ieder geval lezen door verschillende personen, die wel verstand hebben van Nederlands.”
beslissing van de examencommissie en brengt daarover een advies uit.
Je hebt maar drie dagen! Als je bezwaar wordt afgewezen, heb je drie werkdagen de tijd om een brief te schrijven aan de commissie van beroep.
Neem contact op met JOB Heb je advies nodig bij het maken van een bezwaarschrift? Dan kun je altijd contact opnemen met de mbo-consulenten van JOB. Zij zijn van maandag tot en met donderdag tussen 10.00 en 17.00 bereikbaar op 020-3302614, of stuur een mail naar
[email protected].
5
Problemen op je leerwerkplek?
In het vorige hoofdstuk heb je al gelezen wat je kunt doen als je een negatieve eindbeoordeling voor je leerperiode krijgt. Maar er kunnen ook andere dingen misgaan. Hier lees je wat je kunt doen om de meest voorkomende problemen op te lossen.
5.1. Problemen met je begeleiders Ben je niet tevreden over de begeleiding die je krijgt? Is je begeleider van school nooit bereikbaar of krijg je geen feedback van je praktijkbegeleider? Zorg dat je meteen laat weten wat je dwars zit, want het is belangrijk dat je leerperiode zo goed mogelijk verloopt. Wanneer je te lang wacht, bestaat het risico
21
dat je een slechte eindbeoordeling krijgt of erger,
al snel blijkt dat jij alleen maar de vervelende klusjes
dat je moet stoppen met je werk.
moet doen die niets met je opleiding te maken hebben. Kortom, je leert tijdens je werk niet wat je er zou
Wat kun jij doen?
moeten leren.
Maak je probleem bespreekbaar met je praktijkbegeleider. Lost dat niets op, neem dan
Wat kun jij doen?
contact op met je bpv-docent van school. Wanneer
Probeer het probleem bespreekbaar te maken bij je
dat ook niets oplevert, ga dan eens langs bij je
praktijkbegeleider. Geef duidelijk aan waar je
mentor of neem contact op met de mbo-consulenten
tegenaan loopt en probeer met hem af te spreken dat
van JOB.
je ook andere werkzaamheden krijgt die wel iets met je opleiding te maken hebben. Bedenk bijvoorbeeld
5.2. De werkzaamheden hebben niets met je opleiding te maken
van tevoren wat jij graag zou willen doen en vraag of dat kan. Wanneer dit geen oplossing is, neem dan contact op met de bpv-docent bij jou op school. Lukt
De bedoeling van werkend leren is dat je er iets van
dat ook niet? Stap dan naar je mentor of neem con-
leert. Je hebt daarover met je school en het leerbedrijf
tact op met de mbo-consulenten van JOB.
afspraken gemaakt in de praktijkovereenkomst. Maar
5.3. Gevaarlijk werk of te lange werktijden
5.4. Langdurige afwezigheid door ziekte Stel je voelt je niet zo lekker en besluit een dag in bed
Moet je tijdens je leerperiode allerlei werkzaamheden
te blijven. Je wordt maar niet beter en het lijkt erop
doen die een leerling-werknemer niet zonder begelei-
dat je een groot deel van je leerperiode moet missen
ding hoort te doen? Is er geen begeleiding aanwezig
omdat je ziek wordt. Wat moet je dan doen?
en sta je er alleen voor? Moet je werken met gevaarlijke machines en is er geen beschermende kleding?
Wat kun jij doen?
Moet jij altijd ’s nachts werken of werk jij altijd over?
Kijk eerst in de arbeidsovereenkomst en de praktijkovereenkomst wat je moet doen in het geval
Wat kun jij doen?
van ziekte. Zorg dat je het leerbedrijf en de school op
Wanneer jij het idee hebt dat je niet veilig werkt, geef
tijd laat weten dat je niet aanwezig bent omdat je ziek
dit dan aan bij je praktijkbegeleider. Wanneer dit niets
bent. Bij langdurige afwezigheid kan de school of het
oplost, laat dan je bpv-docent van school weten wat
bedrijf je verplichten om de gemiste tijd in te halen.
er aan de hand is. Lost dit ook niets op? Dan kun je
Kijk daarom goed na wat er is afgesproken over het
een klacht indienen bij de arbeidsinspectie. Voor meer
opnemen van vakantiedagen of het compenseren van
informatie kun je kijken op www.arbeidsinspectie.nl.
langdurige afwezigheid door ziekte. Lees ook hoofdstuk drie van deze leerwerkwijzer goed door!
22
Gemiste uren
Wat kun jij doen?
In de praktijkovereenkomst heb je afgesproken dat
Praat er met je praktijkbegeleider over en geef hem
je leerperiode een bepaald aantal klokuren duurt. De
duidelijk aan wat je niet bevalt. Misschien is er een
school of het bedrijf kan jou dus verplichten om de
heel praktische oplossing voor jouw probleem. Wel-
gemiste uren in te halen. Maak hier in ieder geval met
licht kunnen je werkzaamheden worden aangepast of
het leerbedrijf duidelijke afspraken over. Het hangt er
mag je op een andere kamer gaan zitten. Geef het in
natuurlijk ook vanaf hoe jij in het bedrijf functioneert,
ieder geval niet direct op. Kijk eerst of er echt geen
of je alle opdrachten af hebt en hoe jouw situatie er
mogelijkheid is om er toch nog een leuke tijd van te
op dit moment uitziet.
maken.
5.5. Het valt gewoon tegen
5.6. Seksuele intimidatie
Stel je bent al een tijdje bezig met werkend leren,
Word je op je leerwerkplek op een ongewenste
maar je komt erachter dat je het gewoon niet leuk
manier lastig gevallen? Voel je je niet op je gemak
vindt om te doen. De werkzaamheden liggen je niet,
omdat een collega seksueel getinte opmerkingen
je hebt geen leuk contact met je collega’s en je gaat
tegen je maakt? Hoe ga je daarmee om en aan wie
eigenlijk iedere dag met tegenzin naar je werk.
kun je het vertellen? Wat doe je in het geval van seksuele intimidatie?
Wat kun jij doen? Wacht niet met actie ondernemen! Als jij je niet veilig voelt op je leerwerkplek, dan moet je dat zo snel mogelijk aangeven. Wil jij liever niet bij een van je begeleiders aankloppen? Dan kun je altijd terecht bij de vertrouwenspersoon bij jou op school. De vertrouwenspersoon heeft een geheimhoudingsplicht. Je hoeft geen namen te noemen en alles wat je zegt, blijft echt geheim. Wil je liever niet naar de vertrouwenspersoon? Bel dan bijvoorbeeld de onderwijstelefoon. Het nummer is 0800-1608. Hier kun jij je problemen kwijt en er wordt, samen met jou, naar een oplossing gezocht. Je hoeft geen namen te noemen en alles wat je vertelt, blijft echt geheim.
ondersteunt bij klachten over seksuele intimidatie. Wanneer leraren, begeleiders of instellingen klachten over seksuele intimidatie signaleren, zijn ze verplicht dit te melden bij de Inspectie van het Onderwijs. Je mag natuurlijk ook zelf contact opnemen met de Inspectie. De vertrouwensinspecteur behandelt je klacht en kan je helpen verdere stappen te ondernemen. Hij of zij heeft geheimhoudingsplicht, dus jullie maken samen afspraken over welke stappen er verder worden ondernomen. Alles gebeurt in overleg met jou. Het telefoonnummer van het meldpunt van de vertrouwensinspecteurs is: 0900-111 3 111
5.7. Discriminatie Lukt het jou maar niet om een leerwerkplek te
De Inspectie voor het Onderwijs De Inspectie voor het Onderwijs adviseert en
vinden? Heb je het vermoeden dat de reden daarvan is dat je een buitenlandse naam hebt of een hoofd-
23
doek draagt? Of word je op je leerwerkplek door
Je kunt ook een klacht indienen bij de Commissie
collega’s gepest omdat je homo bent? Kortom: wat
Gelijke Behandeling. Kijk voor meer informatie op
doe je wanneer je gediscrimineerd wordt?
www.cgb.nl. Als je een klacht wilt indienen of wilt weten wat jouw rechten zijn, dan kun je de
Wat kun jij doen?
Commissie Gelijke Behandeling van maandag tot
Als jij gediscrimineerd wordt of je niet veilig voelt op je
en met vrijdag van 14.00 tot 16.00 bellen op 030-
leerwerkplek, dan moet je dat zo snel mogelijk
8883888. De uitspraak van de Commissie Gelijke
aangeven. Bespreek het eerst met de praktijk-
Behandeling is niet bindend. Dit betekent dat mensen
begeleider of de bpv-begeleider bij jou op school. Wil
niet verplicht zijn om zich aan die uitspraak te houden.
jij liever niet bij een van je begeleiders aankloppen?
Maar bij een rechtzaak volgt de rechter vaak wel de
Dan kun je altijd terecht bij de vertrouwenspersoon bij
uitspraak van de Commissie Gelijke Behandeling.
jou op school. Een andere mogelijkheid is om melding te maken bij het anti-discriminatie bureau bij jou in de
5.8. JOB voor jou
buurt. Zij kunnen je informeren over de stappen die
Loop je tegen een van deze problemen aan en kom
je kunt ondernemen. Je vindt een overzicht van alle
je er zelf niet uit? Heb je bij het zoeken naar een
anti-discriminatiebureaus op
[email protected].
leerwerkplek of tijdens je leerperiode te maken met een probleem dat niet in deze leerwerkwijzer wordt
besproken? Neem dan gerust contact op met de mbo-
niet meer in staat bent om je leerperiode af te maken. In
consulenten van JOB. Zij kunnen je verder helpen bij
die gevallen kun je voor de in de praktijkovereenkomst
het oplossen van het probleem. Ze kunnen je adviseren
afgesproken einddatum stoppen met je leerperiode. In
wat je mogelijkheden zijn en wat je het beste kunt
de praktijkovereenkomst is geregeld in welke gevallen
doen. Ze geven je alle informatie die je nodig hebt. De
dat van toepassing is. De praktijkovereenkomst wordt
mbo-consulenten van JOB zijn van maandag tot en
dan voortijdig ontbonden. Wanneer je werkend leert,
met donderdag tussen 10.00 en 17.00 bereikbaar op
heb je meestal ook te maken met een arbeidsovereen-
020-3302614. Je kunt ook mailen naar
komst. Hieronder vind je informatie wat je in de meest
[email protected].
voorkomende gevallen moet doen.
6
6.1. Je neemt zelf ontslag
Ontslag
Misschien ben je een probleem op je leerwerkplek tegengekomen dat niet op te lossen is. Het kan ook gebeuren dat je door persoonlijke omstandigheden
Wanneer je werkend gaat leren, kun je zelf besluiten om er eerder mee te stoppen. Als je een arbeidsovereenkomst hebt afgesloten met het leerbedrijf, dan neem je ontslag. Daarnaast moet je ook altijd je praktijkovereenkomst voortijdig beëindigen.
24
6.1.1. Weet je zeker dat je ontslag wilt nemen? Denk nog eens goed na voordat je besluit te stoppen. Bespreek het eerst met je begeleiders en met de mensen
Concurrentiebeding
in je directe omgeving. Zet voordat je een beslissing
Kijk altijd na of je een concurrentiebeding in je arbeidsovereenkomst hebt staan. Als dat het geval is, zorg dat je weet wat de gevolgen van het concurrentiebeding zijn. Dit kan namelijk betekenen dat je gedurende een bepaalde periode niet bij een concurrerend (leer-)bedrijf kunt werken waardoor je je opleiding niet op tijd kunt afronden! Denk hier goed over na voordat je ontslag neemt. Wil je toch weg bij het leerbedrijf? Probeer dan of je met het leerbedrijf waar je weggaat, eventueel met hulp van de school, afspraken kunt maken waardoor je toch ergens anders kunt gaan werken.
neemt, alle voor- en nadelen goed op een rijtje. Zorg ook dat je goed weet wat de gevolgen zijn wanneer je eerder ontslag neemt. Wie gaat er op zoek naar een nieuwe leerwerkplek? Loop je studievertraging op en zo ja hoe veel? Moet je het cursusgeld terugbetalen? Zoek ook uit of je recht op herkansing van je leerperiode houdt of dat dit vervalt. Wanneer je recht op herkansing vervalt, moet je je volgende leerperiode in één keer halen, anders word je misschien van school gestuurd! Pas wanneer je alle voor- en nadelen op een rijtje hebt gezet, en je zeker weet dat er geen andere oplossing is voor het probleem, kun je een goede beslissing nemen.
6.1.2. Je besluit te stoppen Het kan soms natuurlijk beter zijn om van leerwerk-
6.1.3. Je stopt met school maar je blijft wel werken
plek te veranderen. Wanneer je hebt besloten te stop-
Het kan ook gebeuren dat de opleiding die je volgt
pen, moet er eerst een gesprek komen tussen jou, de
niet bevalt, maar je leerbedrijf wel. Vraag dan voordat
school en het leerbedrijf. Daarna moet je per brief aan
je stopt eerst bij het leerbedrijf na of je er kunt blijven
het leerbedrijf en aan de school officieel laten weten
werken. Misschien kun je gewoon hetzelfde werk
dat je ontslag neemt. Als je een arbeidsovereenkomst
blijven doen of kun je naar een andere afdeling
hebt met het leerbedrijf, heb je ook te maken met een
doorstromen. Want wanneer je praktijkovereenkomst
opzegtermijn. Je kunt dus niet van de ene op de an-
voortijdig wordt ontbonden, betekent dit niet automa-
dere dag vertrekken. Vraag je bpv-begeleider op tijd
tisch dat je arbeidsovereenkomst ook direct stopt.
wat er verder gebeurt en ga zo snel mogelijk op zoek naar een vervangende leerwerkplek.
6.2. Je wordt ontslagen Ook het leerbedrijf kan besluiten dat jij eerder moet
Geen uitkering
stoppen met je leerperiode. Wanneer je een ar-
Wanneer je zelf ontslag neemt, heb je geen recht op een werkeloosheidsuitkering!
beidsovereenkomst hebt afgesloten met het leerbedrijf, dan word je in dat geval ontslagen. Het leerbedrijf moet
daarnaast de praktijkovereenkomst voortijdig laten
25
ontbinden. Er moet dan eerst een gesprek plaatsvin-
ontslagen moet worden. In die brief staat ook wat de
den tussen jou, de school en het leerbedrijf. Daarna
reden daarvoor is. Je hebt dan twee weken de tijd om
moet het leerbedrijf jou en de school schriftelijk laten
te reageren op de ontslagaanvraag van de werkgever.
weten dat de praktijkovereenkomst
Gedurende die twee weken moet je gewoon naar je
voortijdig wordt ontbonden en dat je moet stoppen
leerwerkplek. Pas wanneer je officieel bericht krijgt
met je leerperiode.
van het CWI dat de ontslagaanvraag is goedgekeurd, wordt duidelijk wanneer je leerperiode eindigt. Kijk
6.2.1. Ontslag in je proeftijd of daarna…
voor meer informatie ook op www.cwinet.nl.
Het leerbedrijf kan besluiten om jou in je proeftijd te
6.2.2. Ontslag op staande voet
ontslaan. Je wordt dan direct ontslagen. Het
Het kan gebeuren dat het leerbedrijf vindt dat het
leerbedrijf hoeft hier geen reden voor op te geven.
onmogelijk is dat jij je leerperiode voortzet, bijvoor-
Na je proeftijd kan het leerbedrijf je niet meer zomaar
beeld omdat je iets hebt gestolen. Het leerbedrijf kan
ontslaan; het leerbedrijf moet hier een goede reden
jou dan op staande voet ontslaan. Als je het hier niet
voor hebben en een ontslagvergunning aanvragen bij
mee eens bent, zorg dan dat je schriftelijk aan de
het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI). Het CWI
werkgever laat weten dat je arbeidsbereid bent, dus
laat jou weten dat het leerbedrijf vindt dat jij
dat je daar wilt blijven werken. Zoek in dit geval ook
nl vind je het adres van een bureau voor rechtshulp bij
6.4. De school besluit dat je moet stoppen met je leerperiode
jou in de buurt.
Ook de school kan besluiten dat je moet stoppen
advies bij het bureau voor rechtshulp om je ontslag bij de rechter aan te vechten. Op www.bureaurechtshulp.
met je leerperiode. Daar kan de school verschillende
6.3. Einde van de praktijkovereenkomst
redenen voor hebben. Bijvoorbeeld wanneer blijkt dat het bedrijf waar jij je leerperiode volgt, geen erkend
Behalve een arbeidsovereenkomst, heb je ook een
leerbedrijf meer is. Of wanneer je van school wordt
praktijkovereenkomst afgesloten met het leerbedrijf.
gestuurd. Wanneer de school besluit de praktijkover-
Het is niet zo dat wanneer jij wordt ontslagen, de prak-
eenkomst voortijdig te beëindigen, moet er eerst een
tijkovereenkomst automatisch eindigt. Er moet eerst
gesprek plaatsvinden tussen jou, de school en het
een gesprek komen tussen jou, de school en het leer-
leerbedrijf. Daarna moet de school jou en het
bedrijf. Daarna moet het leerbedrijf per brief aan jou en
leerbedrijf schriftelijk laten weten dat de
aan de school laten weten dat de praktijkovereenkomst
praktijkovereenkomst eerder wordt ontbonden.
voortijdig wordt beëindigd. Vraag je bpv-begeleider
Wanneer je het idee hebt dat het besluit van de
op tijd wat er verder gebeurt en ga zo snel mogelijk op
school niet terecht is, kun je altijd een bezwaar
zoek naar een vervangende leerwerkplek.
indienen bij de examencommissie van school.
26
6.5. Een bezwaar indienen Als je het niet eens bent met het besluit van school om de leerperiode eerder te beëindigen, dan kun je bezwaar indienen bij de examencommissie van school. Dat moet je schriftelijk doen. Zorg dat je in je brief duidelijk maakt waarom jij het niet eens bent met
Binnen drie dagen in beroep! Wanneer je in beroep gaat moet je dat binnen drie werkdagen nadat je bezwaar is afgewezen indienen.
de beslissing dat je moet stoppen met je leerperiode. Wanneer de examencommissie vindt dat jij in je recht staat, is de kans groot dat je gewoon door kunt gaan met je werk of dat de school naar een redelijk alternatief zoekt. De examencommissie kan je bezwaar ook afwijzen. Wanneer je het niet eens bent met het oordeel van de examencommissie, kun je daarna een brief schrijven aan de commissie van beroep. Deze commissie oordeelt over de beslissing van de examencommissie en brengt daarover een advies uit.
7
Wat kan JOB voor jou doen?
Meer informatie over bezwaar en beroep Vaak staat de informatie over het indienen van een bezwaar of beroep in de klachtenregeling van de school. Maar dit is niet overal hetzelfde. Soms staat dat ook in de leerwerkgids of bijvoorbeeld in de onderwijs- en examenregeling. Vraag aan je bpv-docent waar je de informatie kunt vinden.
je informatie kunt vinden over onderwerpen waar je mee te maken hebt als je een mbo opleiding volgt. Je kunt de folders en brochures gratis in pdf down-
JOB (jongerenorganisatie beroepsonderwijs) is dé
loaden van www.job-site.nl. Daarnaast heeft JOB een
organisatie die opkomt voor de rechten van alle
aantal andere informatieve websites over stage, werk-
mbo’ers in Nederland. JOB is een organisatie voor
end leren, inspraak voor mbo-studenten, de kwaliteit
en door mbo’ers. Hier lees je wat JOB voor jou kan
van het onderwijs en nog veel meer. Kijk bijvoorbeeld
doen.
ook eens op: www.job-odin.nl, www.stageinfopunt.nl, www.jijbeslistmee.nl, www.seeyourself.nl.
7.1. JOB adviseert jou JOB kan je adviseren en ondersteunen wanneer je
7.3. JOB komt naar je toe
een klacht hebt over het onderwijs of je leerperiode.
JOB geeft regelmatig gastlessen over werkend leren,
Heb je een klacht over het mbo? Neem dan contact
rechten en plichten, medezeggenschap voor stu-
op met de mbo-consulenten van JOB.
denten of bijvoorbeeld de kwaliteit van het onderwijs. Ook organiseert JOB regelmatig debatten tussen
7.2. JOB informeert jou
docenten en mbo’ers of panelgesprekken tussen
JOB heeft verschillende folders en brochures waarin
management en studenten. Wil je dat JOB ook een
27
keer bij jou op school langskomt? Neem dan contact
tieve mbo’ers die willen helpen om themadagen op te
op met de mbo-consulenten van JOB.
zetten, stukjes willen schrijven voor www.job-site.nl of die campagne willen voeren voor JOB. Heb je geen
7.4. JOB vertegenwoordigt jou
tijd voor een bestuursfunctie of actief lidmaatschap
JOB komt op voor de rechten van alle mbo’ers in
van JOB maar wil je je wel bij JOB aansluiten? Ook
Nederland, dus ook voor jouw rechten. Het bestuur
dat kan. Via www.job-site.nl kun jij je aanmelden als
van JOB bestaat uit jongeren die zelf een
lid van JOB en gebruik maken van alle extra’s voor
mbo-opleiding volgen. Zij onderhouden samen met
leden van JOB. Lidmaatschap van JOB is gratis.
de medewerkers van JOB contacten met, onder andere, het ministerie van OCW, onderwijsinstellingen
Heb je een vraag of klacht? Wil je dat JOB bij jou op
en andere organisaties.
school komt? Of wil je zelf actief worden bij JOB? Dat kan. Kijk dan eerst voor meer informatie op
7.5. Jij & JOB?
www.job-site.nl. Je kunt JOB van maandag tot en
Lijkt het jou interessant om een bestuursfunctie te
met donderdag tussen 10.00 en 17.00 bellen op
vervullen? Kijk dan eens op www.job-site.nl welke
020-3302614, of mail naar
[email protected].
functies er zijn. JOB heeft ook altijd plaats voor ac-
28
