Op weg naar een gezonde visie op ziek zijn, NLP en de integratie van allopathische en alternatieve geneeskunde door Joop de Vette De gezondheidszorg evolueert en evolutie is een proces van omvatten en overstijgen, voortbrengen en omarmen, scheppen en liefhebben, ontvouwen en invouwen. Omdat evolutie verder gaat dan wat voorafging, moet zij omvatten wat voorafgaat en bestaat haar wezen uit overstijgen en omvatten naar steeds meer diepte, steeds meer intrinsieke waarde, steeds meer bewustzijn. De drang tot overstijging is in de Kosmos ingebouwd. NLP en met name de vooronderstellingen er van zijn het ideale vehiculum om deze evolutie voort te zetten en te dragen. De NLP World Health Community en de hierdoor georganiseerde Health Certification Training faciliteren deze evolutie door de diverse deelspecialismen te verbinden en te integreren. De traditionele “westerse” gezondheidszorg is voortdurend in ontwikkeling en de kwaliteit ervan is zeker in Nederland hoog. Technische vaardigheden nemen toe, er komen meer en betere medicijnen en er wordt steeds meer geld uitgegeven om deze ontwikkelingen verder mogelijk te maken. De inzet van gezondheidswerkers is groot en op een aantal gebieden hebben zij belangrijke vooruitgang geboekt. Gedegen wetenschappelijk onderzoek draagt er toe bij dat duidelijk wordt wat de voordelen zijn van een behandeling en welke behandeling zinnig is en welke niet. Al met al is er reden trots te zijn op de “westerse” geneeskunde. Toch roept deze verdere ontwikkeling een aantal vragen op. Er komen meer, betere en vooral duurdere medicijnen, die ons voorhouden dat het voor eeuwig uitschakelen van ziekte nog slechts een kwestie van tijd is. Deskundigen op het gebied van de erfelijkheid voorspellen dat onze toekomstige genenkaart er voor zal zorgen dat we reeds ver voor het uitbreken van ziekte, maatregelen kunnen treffen om deze te voorkomen. Voor sommigen is dit een mooi en aanlokkelijk scenario, voor anderen een nieuw bewijs dat de westerse wetenschap denkt het leven te kunnen gaan beheersen. Daarbij wordt wel eens vergeten, dat we met mensen te maken hebben bij wie overtuiging, wijsheid, emotie, intuïtie en de kracht van intentie belangrijke krachten zijn die moeilijk zijn te meten. De alternatieve “oosterse” geneeskunde is ook in ontwikkeling. Er zijn steeds meer soorten van hulpverlening. Daarnaast doen diverse richtingen, zoals de homeopathie en de acupunctuur, moeite wetenschappelijk aan te tonen dat behandeling effectief is. Er komen meer en betere opleidingen en ieder mens kent wel iemand uit zijn of haar directe omgeving, die veel baat had bij een alternatieve behandeling. Maar ook hier bestaan onduidelijkheden, want welke behandeling moet je kiezen en hoe raak je niet verstrikt in een oerwoud van alternatieve therapieën en blijf je uit de handen van kwakzalvers.
Verdere medicalisering van de gezondheidszorg in de toekomst zal nauwelijks bijdragen aan de kwaliteit van onze gezondheid. Veel nieuwe medicijnen werden geïntroduceerd als een doorbraak en een echte vernieuwing. Het bleek vrijwel steeds geen bewaarheid en de afgelopen twintig jaar zijn er nauwelijks medicijnen ontdekt, die een ware aanwinst blijken. Wel is de hoeveelheid medicijnen, die wordt geslikt fors toegenomen zonder een duidelijk voordelig effect op onze gezondheid. Meer dan 5% van alle mensen heeft het middel Losec (tegen maagzuur) al eens geslikt en er is een grote hoeveelheid mensen dat dit middel chronisch slikt, meestal zonder dat het echt nodig is. De kosten lopen intussen in de honderden miljoenen. Ook worden er steeds nieuwe ziekten “ontdekt” omdat in een poging veel voorkomende klachten te verklaren, nieuwe etiketten (lees diagnosen) werden geplakt. Zo hebben langdurig moeheidsklachten in de afgelopen jaren geleid tot “het chronisch vermoeidheidsyndroom”, rug- en bekkenklachten bij zwangeren tot het “bekkensyndroom”, pols- en armproblemen tot ‘RSI’ en drukke en zich slecht concentrerende kinderen tot ‘ADHD’. De intussen ontstane patiëntenverenigingen, die uiteraard en terecht de belangen van de leden willen verdedigen, doen ons geloven dat sprake is van moeilijk te genezen of zelfs chronische ziekten. Oude en zeker niet onschuldige medicijnen (Ritalin bij kinderen met ADHD) worden als nieuw wondermiddel geïntroduceerd om de ‘ziekte’ te behandelen en niemand weet of het middel uiteindelijk toch erger zal zijn dan de kwaal. Andere middelen worden ingezet voor indicaties, die bij eerdere behandeling bijwerkingen waren (Seroxat bij ejaculatio praecox, Proscar bij kaalheid en Viagra bij erectiezwakte) Hoe moeten we verder? Doorgaan met geldverslindend onderzoek vanuit de ervaring dat in de afgelopen decennia ontwikkelingen hebben geleid tot nieuwe en betere operatietechnieken en dat enkele vormen van kwaadaardige ziekten veel beter te genezen zijn of ophouden met geld te pompen in al die technische ontwikkeling? Doorgaan met de huidige norm voor wetenschappelijk onderzoek en slechts kwantitatieve, op populatie gerichte onderzoeken accepteren en daarbij het individu uit het oog verliezen? Hoe krijgen essentiële zaken als persoonlijke ontwikkeling en het vergroten van de kracht om jezelf te genezen voldoende aandacht. Nu wordt vaak de ziekte bij de zieke uit de hand genomen en de dokter weet wat er moet gebeuren. Waarschijnlijk echter is dit maar incidenteel noodzakelijk. Wat wordt de plaats van een dokter ? Hoe ziet de ideale gezondheidszorg eruit wanneer het onstuitbare zelfoverstijgende proces van evolutie zich voortzet en verdere verdieping plaatsvindt? De vooronderstellingen van NLP gaan o.a. uit van de positieve intentie en het aanwezig zijn van vermogens tot zelfgenezing (waarbij genezing niet altijd betekent overleving). In de traditionele geneeskunde wordt geen poging gedaan de betekenis van de symptomen te achterhalen. Er vindt geen interpretatie van het probleem plaats. Er wordt niet naar gestreefd het inzicht te vergroten, je innerlijke diepten te vergroten en tot een duidelijker
inzicht te komen. Mijn depressie kan innerlijk worden veroorzaakt door een afwezige vader, waarvan de uiterlijke tegenhanger een serotonine tekort in de hersenen kan zijn en Prozac kan tot op zekere hoogte die serotonine-onevenwichtigheid corrigeren. Dat is mooi en soms uiterst nuttig. Maar Prozac zal op geen enkele wijze helpen mijn innerlijke pijn te begrijpen, haar te interpreteren zodat ze betekenis voor mij krijgt. De mens heeft een groot vermogen om zichzelf te genezen en op ieder moment functioneert het lichaam op een ongeëvenaard evenwichtige manier. Ziekte ontstaat daar waar het evenwicht verloren is gegaan en is een signaal van de binnenwereld alsmede een signaal van de buitenwereld. Herstel en genezing begint wanneer we verantwoording durven nemen voor ons eigen leven, voor onze ziekte en onze gezondheid. Herstel kan optreden waar de mens in staat is het zelfgenezende vermogen (het vermogen tot herstel van je zelf) volledig te vinden en te gebruiken. Soms is tijdelijk hulp van buiten nodig. Altijd is aandacht naar binnen nodig; van de mens voor zijn of haar ziekte en voor de positieve intentie van de ziekte (als gedrag en enige uitingsmogelijkheid van het lichaam). Het leven bestaat niet alleen uit een serie objectieve gebeurtenissen; het omvat een diepe subjectieve component die ik wil leren begrijpen en voor mezelf moet interpreteren. Het bestaat niet alleen uit oppervlakten; het heeft ook diepten. Hiermee in overeenstemming is een proces van evolutie of Kosmos op weg naar ultieme heelheid en ziekte als richtinggever mede veroorzaakt door de trekkracht van het evolutie proces. Ziekte zegt ons niet dat we gefaald hebben, maar wat ons te doen staat. De weg naar gezondheid is een persoonlijke weg, een zoektocht en een ontdekkingsreis. Ziekte kan ons soms haarfijn aangeven waar we de hulp moeten zoeken. Wanneer we op deze manier omgaan met ziekte en gezondheid tonen we echt respect voor de unieke schepping, die we als mens zijn. Er zijn geen enkelvoudige oorzaken voor ziekte; ziekte raakt aan alle aspecten van het menselijke bestaan. Ziekte is een kans om te leren, als een feedback en iets dat gehoord wil worden en niet iets wat je al dan niet kunt hebben maar een proces met een achtergrond en een richting en een doel. Integratie van de “westerse” en de “oosterse” geneeskunde leidt tot evolutie en echte vooruitgang. Gezond zijn is niet het niet hebben van ziekte; het is het vermogen adequaat te reageren op alles wat zich in het leven aanbiedt. Dat vermogen bepaalt de kwaliteit van ons leven op alle niveaus en dat vermogen ontwikkelen of hervinden is de beste preventieve activiteit. Uit de ervaringen van de afgelopen jaren is gebleken dat een integrale benadering grote effecten kan hebben bij allerlei aandoeningen. Auto-immuun ziekten (reumatische ziekten, colitis ulcerosa, Crohn, M.S., schildklierziekten etc.), allergieën, M.E., ADHD etc. lijken goed te beïnvloeden met deze benadering. Ook in de begeleiding van mensen met een kwaadaardige ziekte is een integrale en overstijgende benadering aangewezen. Het te vuur en te zwaard bestrijden van een kwaadaardige ziekte is veel effectiever wanneer het zelfgenezende vermogen wordt teruggevonden en vergroot. Hoe kan NLP bijdragen aan deze evolutie?
De wereld is in beweging. “De Celestijnse belofte” wordt een bestseller en “Emotionele intelligentie” is allang geen abracadabra meer. Mensen zijn op zoek naar verdieping en er zijn tegenwoordig meer trainers dan slagers. In de gezondheidszorg en met name in de medische wetenschap lijkt deze verandering nog wat verder weg. Mondjesmaat verschijnen in vooraanstaande medische bladen artikelen over homeopathie of over de invloed van stress en depressie op ziekte. Recent verscheen zelfs een artikel: “Chronische, onverklaarde pijn: van klacht naar doel”, in het N.T.V.G. het meest vooraanstaande Nederlandse Tijdschrift voor Geneeskunde. De zoektocht naar “de” oorzaak van ziekte blijft echter aandachtspunt nummer één en genezen van ziekte (lees: wegwerken van het signaal) is belangrijker dan het bereiken van gezondheid. Geleidelijk aan zal echter ook in de medische wetenschap een nieuwe en meer holistische visie geaccepteerd worden. NLP kan het vehiculum zijn dat verbindt en integreert? Lichaam en geest zijn een cybernetische eenheid en het gekunstelde onderscheid tussen medisch en psychologisch, lichamelijk en geestelijk is slechts nu en dan pragmatisch behulpzaam. Wat je tegenhoudt bepaalt wat je nodig hebt en ieder van de deelspecialismen kan daarin zijn/haar eigen plek verdienen. Robert Dilts heeft de neurologische niveaus van Gregory Bateson bewerkt tot de neurologische niveaus van NLP Het onderstaand schema kan behulpzaam zijn om te zien welke interventie of “ondersteuning” de grootste kans van slagen heeft. Op het onderste niveau kan de verplegende, de verzorgende of de fysiotherapeut de best mogelijke omgeving bewerkstelligen; voorwaar een uiterst belangrijke basis, die behulpzaam kan zijn in vrijwel ieder proces van heling en genezing. Optimalisering van de werkplek en het zonodig elimineren van allergenen kan een zinvolle handeling zijn. De arts kan op dit niveau ondersteunen door in het geval van een breuk een gips of een bandage aan te leggen en de sociale context en dus ook iedere gezondheidswerker kan door aandacht, rust, warmte enz. een helende omgeving verzorgen. Waarschijnlijk horen de meeste allopathische behandelingen, zowel medicamenteus als middels operatie op dit gebied daar waar het de omgeving verandert en daardoor genezing beoogt. Waar de ziekte op de korte termijn een behandeling vraagt lijkt de allopathie onovertroffen. Daarnaast levert de gids een kaart, een map waarop de cliënt kan navigeren (psycho) (medische) logische logische Vlgs. “ondersteuner” niveaus niveaus Wilber
ontwaker
theosfeer
sponsor noösfeer mentor
trainer biosfeer coach
gids
fysiosfeer
Op het niveau van gedrag is coachen het proces waarin de hulpverlener iemand helpt optimaal te presteren. De cliënt krijgt adviezen over diëten, vitamines, voeding, sport en daarnaast advies over hoe om te gaan met ziekten en klachten, zoals koorts, pijn, chronische verkoudheid. Diverse vormen van hulpverlening spelen hierin een rol. Preventieve activiteiten als “stop met roken” cursussen leiden ook tot gedragsverandering. In het proces van gedragsverandering is het stellen van doelen essentieel. De coach kan ondersteunen door ondersteuning van gewenst gedrag. Allerlei hulpverleners zijn actief en deskundig op het gebied van gedragsverandering. Waarschijnlijk zal de geschiktheid van de hulpverlener meer afhangen van de voorkeur van de cliënt dan van de kwalificaties van de hulpverlener. Op het niveau van vermogens is onderwijzen het bieden van hulp aan iemand bij het ontwikkelen van vaardigheden en vermogens. De meest gangbare stijl van de trainer is intellectueel stimuleren en preventieve activiteiten kunnen direct, b.v. door het ontwikkelen van gezonde automatismen (wakker worden met een liedje in het hoofd) en indirect door nieuwe inzichten, leiden tot gezonde vermogens. Op het gebied van gezondheid kunnen homeopathische middelen het zelfgenezende vermogen herstellen, zoals mogelijk vitamines en mineralen dat ook kunnen. Ook behandeling middels acupunctuur stelt het lichaam mogelijk weer in staat tot herstel. Vele andere vormen van alternatieve gezondheidszorg zullen op dit niveau een werkzaamheid claimen. Psychotherapeutische interventies en inzichtgevende NLP technieken kunnen ook het zelfgenezend vermogen aanzienlijk vergroten. Op het gebied van overtuigingen en op het gebied van identiteit hebben medische interventies weinig toe te voegen. Het door counter examples (tegenvoorbeelden) ontzenuwen van negatieve overtuigingen, het installeren van gezonde overtuigingen, het beïnvloeden en positief bewerken van de verwachtingen (b.v. door visualisatie) van ziek zijn en herstel en het zoeken naar de positieve intentie van gedrag c.q. ziekte zijn waarschijnlijk het meest zinvol. Psychotherapeutische interventies en allerlei NLP technieken als conflictintegratie, onderhandelen tussen delen, reïmprinting kunnen effectief zijn en zelfs ziekten die te maken hebben met het immuunsysteem van mensen positief beïnvloeden en mogelijk zelfs doen verdwijnen. Op het niveau van identiteit verdient de self-relation psychotherapy van Stephen Gilligan als een NLP verwante therapie extra aandacht en waarschijnlijk ook de systemische familietherapie van Bert Hellinger. Volgens Robert Dilts kan werkelijke verandering slechts dan plaatsvinden wanneer deze plaats vindt een niveau hoger dan waarop het probleem (of de ziekte) zich bevindt.
Nieuwe ontwikkelingen waaronder een verdieping van N.L.P naar het spirituele niveau kunnen in de toekomst van grote betekenis zijn. In verscheidene landen om ons heen hebben vooraanstaande NLP trainers de NLP World Health Community in het leven geroepen. Deze community is een zeer diverse groep van mensen, werkend vanuit de fundamentele vooronderstellingen en met de vaardigheden van NLP. De doelstelling is om mensen een grotere keuze aan te bieden, zodat ze zelf kunnen bijdragen aan hun eigen welzijn. Het is de visie van deze NLP World Health Community om wereldwijd een netwerk van echt betrokken mensen te formeren, die een consistente bijdrage willen leveren aan de gezondheid en het welzijn van anderen. Zij zetten zich in, ieder op haar of zijn eigen gebied, gebruikmakend van de taal en de modellen en vooronderstellingen van NLP. De missie van de NLP Health Community is om mensen te helpen meer keuzen en alternatieven te creëren voor gezondheid. Dit kan worden bewerkstelligd door het vormen van netwerken; groepen mensen die zichzelf organiseren en ontwikkelen met vergelijkbare en aanvullende doelen. Middels NLP zijn zij in staat overtuigingen op het gebied van ziekte en welzijn te veranderen en zo het zelfgenezend vermogen van ieder mens te mobiliseren. De NLP Health Certification Training (HCT) is de derdejaars NLP training, die is ontwikkeld om de context, het curriculum en de ondersteuning te bieden voor die toepassingen van NLP die betrekking hebben op gezondheid. Deze training biedt door intervisie en supervisie met een groep van gelijkgestemde en geïnteresseerde mensen de mogelijkheden N.L.P-vaardigheden op het gebied van gezond en wel zijn aan te passen aan ieders individuele context. De HCT maakt het mogelijk NLP te beheersen voorbij het Masters niveau tot het niveau van de artiest. De NLP opleiding en a fortiori de NLP Health Training leren ons de overtuigingen en vaardigheden, die iedere hulpverlener werkzaam op het gebied van “gezond zijn” in staat stelt en nodig heeft om beter en sneller de cliënt op diens eigen weg te begeleiden. En uiteindelijk ………….. een holistische geneeskunde ? De NLP Health Training is veel meer dan een health training. Het is een ontmoetingsplaats en een leerplek voor al diegenen die een bijdrage willen leveren aan het welzijn van de wereld op macro en microniveau. Het schept daarnaast de unieke mogelijkheid om werkelijk Master te worden door alle vaardigheden en inzichten tot het niveau van de artiest te vergroten. (knowledge is only a rumour untill it’s in the muscles) Ken Wilber: “Wanneer het platland* van oorzaak en gevolg zal zijn verlaten zijn we uiteindelijk weer terug bij de multicausale visie van allerlei oorzaken en gevolgen vanuit het verleden , het heden en de toekomst. En daarom zegt de fluisterende stem vanuit iedere hoek van de Kosmos: laat waarheid en waarachtigheid en goedheid en schoonheid schijnen als bezegeling van een stralende Leegte die ons nooit in de steek zou laten en dat
ook niet zou kunnen.”
* Termen als “platland”, “Kosmos”, “kosmos” en “Leegte” zijn aanduidingen van Wilber waarmee hij een duidelijk gedefiniëerde visie beschrijft. Literatuur Dethlefsen en Dahlke: De zin van ziek zijn Bertelsmann Verlag GmbH, München, 1983 Wilber, Ken: Een beknopte geschiedenis van alles Lemniscaat, 1997 Wilber, Ken: De integratie van wetenschap en religie Servire, 1998 Derks en Hollander: Essenties van NLP Servire, 1996 v. Gijn e.a. Chronische, onverklaarde pijn: van klacht naar doel N.T.V.G.; 144, blz. 641 e.v. Bert Hellinger: Love’s Hidden Symmetry Zeig, Tucker & Co, 1998 Deepak Chopra: Ageless Body, Timeless Mind: the Quantum Alternative to Growing Old, Harmony Books, 1993
