op reis | Drie Vlamingen fietsten van België naar Iran
Tussen twee werelden
Layla, Björn en Kirsten hadden een droom: fietsen van Brussel naar Iran. Na zes maanden op de trappers en met zo’n 5.500 km in de benen, doen ze verslag van hun fietsavontuur. › Samenstelling Layla Aerts, Björn Guldentops EN Kirsten Meerts
Kaffee und Kuchen DUITSLAND POLEN BELGIË TSJECHIË
OEKRAÏNE
Zwarte Zee TURKIJE Teheran IRAN
I
ran. De aartsvijand van Amerika en Israël, het land van mullahs en chadors, waar vrouwen hun schoonheid moeten bedekken en muziek verboden is. Duidelijk niet de populairste vakantiebestemming. Maar tegelijk is het ook het land van poëzie, kleurrijke bazaars, oude Perzische overblijfselen, gigantische moskeeën en een oneindigheid aan woestijn. Wij wilden het met onze eigen ogen zien. Al waren de reacties hard toen we iedereen vertelden over ons grote fietsplan. “Zijn jullie op jullie kop gevallen?”; “Hebben jullie een verborgen doodswens?”; “Is er daar geen oorlog?”.
Na een jaar voorbereiden, is het eindelijk zover. Het is eind maart 2008. De ‘Vlaanderen fietsroute’ brengt ons tot aan het drielandenpunt aan de Duits-Nederlandse grens, vanwaar we via secundaire wegen naar Aken en Keulen trekken. Van Keulen fietsen we in een zo recht mogelijke lijn richting Kassel, om in Hann Munden de ‘Praag route’ te volgen. We belanden van het ene skigebied in het andere -helaas ‘off season’ - waardoor we van het ene spookdorp in het andere sukkelen, op zoek naar een ‘Kaffee und Kuchen’ om onze handen en tenen te ontdooien. Het plan was om in tenten te overnachten.. De koude en het slechte weer dwingen ons echter tot een alternatieve wijze van slapen. Op nummer één staat ongetwijfeld het vijfsterrentuinhuis van Oto en Ursulla, ontbijt inbegrepen. Nummer twee is de kantine van de plaatselijke voetbalclub waar we verwend worden met heerlijk warme soep. Derde slaapplaats op de lijst is de hooizolder boven een paardenmanege – de hooikoorts krijgen we er gratis bij! Zo nu en dan trakteren we ons op een hotel waar we ten volle kunnen genieten van echte bedden en heerlijk warm water.
> Langs onze route zien en voelen we voortdurend sporen van de Tweede Wereldoorlog.<
< De route Brussel-Iran passeerde langs pareltjes van sites hierlangs een paleis net buiten het Turkse Dogubayazit.
De ‘Praagroute’ flirt met Oost- en West-Duitsland en draagt sporen van de naoorlogse periode. Ze kronkelt langst de Werra rivier en leidt ons langs aangename en rustige fietswegen. Hann Munden is een toeristisch sprookjesdorp, met vakmanshuisjes en allerhande gezellige restaurantjes en winkeltjes. Dit stukje Duitsland is een ideale, of eerder: een noodzakelijke, opwarmer voor ons avontuur. Om eerlijk te zijn hebben we niet echt veel energie gestoken in een fysieke voorbereiding. Hoewel we alledrie over een zekere conditie beschikken, kunnen we niet zeggen dat we erg afgetraind aan de onderneming zijn begonnen. Van Duitsland fietsen we de Tsjechische grens over naar Cheb. Het stadje heeft een aangenaam stadcentrum met fijne cafeetjes en eetgelegenheden,
de buitenwijken daarentegen kennen heel wat duistere kantjes en geheimen. Cheb is gekend om zijn tuinkabouters en prostitutie. Een heel aparte combinatie. Van hieruit trekken we naar Maranske Lazne, een bekend kuuroord en zo verder naar Plzen.
‘Kortemouwenweer’
Onderweg belanden we in een dorpscafé waar het hele dorp present is. We zijn het evenement van de avond en uit beleefdheid moeten we van de plaatselijke specialiteiten proeven, allerlei te sterke dranken. Aangekomen in Plzen, een stad die bekend staat om zijn brouwerij, besluiten we onmiddellijk een slaapplaats te zoeken. We vinden een plekje onder de eerste bloesems op een heuvel in het park met zicht op de grootstad. De eerste bloesems zijn zeer hoopgevend, tot nu hebben we enkel kunnen genieten van sneeuw, hagel, regen en mist. We snakken naar de lente. Van Plzen trekken we naar Praag. Terecht wordt dit het Parijs van Tsjechië genoemd. Hoewel de stad overspoeld wordt door toeristen, blijft het hier gezellig vertoeven. Tal van toeristische trekpleisters zijn ook echt de moeite waard. De stad beschikt over een assortiment aan leuke parken, gezellige plaatsjes, beroemde bruggen, fijne cafeetjes en restaurants. Een ideale plaats om enkele dagen te blijven en eens wat anders te doen dan fietsen. Het kortemouwenweer doet deugd. De Praagroute stopt uiteraard in Praag. Het vervolg van onze route moeten we dus zelf uitstippelen. Via secundaire wegen trekken we door het noorden van Bohemen want Tsjechië is nog verkeersluw. We fietsen door ‘Bohemien Paradise’, een zeer groene streek met tal van aangeduide wandelingen en fietsroutes en komen langs rustige wegen en prachtige natuurreservaten. Met onze zwaarbeladen trekkingfietsen belanden we in een mountainbikeconcours en besluiten dan ook hun traject verder te volgen, wat een uitdagende alternatieve route oplevert. We halen helaas de finish niet want ons reisplan leidt ons naar andere oorden. Onze laatste avond in Tsjechië slapen we in Ceska Skalice aan het Rozkos meer, om de dag nadien naar het Nasfodowz Gor Stolowych natuurpark te trekken in Polen. We fietsen door ruige bossen en trekken langs gekke rotsformaties en de zon doet ons deugd. De lente lokt > Grinta! | 75
< Door onherbergzaam gebied in Noordoost-Turkije.
ook het wild naar buiten. Er huppelen massa’s herten rond en kleine, schattige vogeltjes vliegen met ons mee als we voorbijflitsen op onze wonderbikes.
Auschwitz
We fietsen vooral in het zuiden van Polen, door de Sudeten en de Karpaten, de streek die de naam ‘klein Polen’ draagt. Katowice is een gigantische industriestad met veel armoede en is letterlijk grauw en grijs. Een erfenis van het communisme. De trots van de stad is de enorme vliegende schotel in het centrum. En toch heeft Katowice een onverklaarbare charme. In zijn lelijkheid wordt het haast mooi. We blijven dan ook een paar dagen. Langs onze route zien en voelen we voortdurend sporen van de Tweede Wereldoorlog maar op de confrontatie met het concentratiekamp in Oswiecim, de Poolse naam voor Auschwitz, zijn we echt niet voorbereid. De gruwel en waanzin die tussen deze muren plaatsvond, maken ons stil. Dit laat geen mens onberoerd. In Krakow kunnen we onze zinnen verzetten. Het is een stad naar ons hart, ze ademt geschiedenis uit, heeft veel leuke buurtjes, een ongelooflijk aanbod aan culturele evenementen, toffe cafeetjes en interessante beziens76 | Grinta!
waardigheden. Een ideale stad voor een citytrip. Na een kleine week steken de fietskriebels de kop op en gaan we op de trappers staan en crossen door de Karpaten, een Midden-Europese bergketen die zich over 1.500 km uitstrekt tot aan het kasteel van Dracula. Het is een paradijs voor wandelaars en fietsers met prachtige landschappen, glooiende heuvels, een lappendeken van velden, bossen en weiden.
> De passage door Oekraïne flitst ons twintig jaar terug in de tijd.< We fietsen van het ene sprookjestafereel naar het anderen, kale toppen wisselen af met variaties groen en ruige loofbossen. De natuur is hier wild, net als de dieren. Een tweede troef van de Karpaten is de schat aan kerken, vooral de vele 16de-eeuwse orthodoxe kerken, die de nabijheid tot Oekraïne verraadt.
Teletijdsmachine
Vanuit de Karpaten vinden we een fietsroute tot in Oekraïne. Aan de
grens wordt ons droogweg meegedeeld dat deze grensovergang enkel voor wagens is. Er staat een vijf uur lange file wachtende auto’s waar wij vrolijk langs fietsen om dan te horen dat we er niet door mogen. Dit betekent een omweg van minimum drie dagen fietsen. Op onze vraag waarom er dan een fietsroute doorloopt, krijgen we streng Oekraïens gebrabbel als antwoord. Na de nodige portie geduld zwicht men voor ons naïef smeken en zielig doen zodat het ons uiteindelijk toch lukt de grens over te steken. De grensovergang is als een teletijdsmachine die ons zo’n twintig jaar terugbrengt in de tijd. Als er al asfalt op de wegen ligt, zie je meer enorme putten dan hele stukken asfaltweg. De toiletten zijn veranderd in een gat in de grond (naar het Franse model) en ronddolende zwerfhonden vliegen naar onze wielen. Gelukkig beschikken we over een hondenbuzzer die de beesten meestal op afstand houdt. Mensen bekijken ons alsof we van een andere planeet komen maar zijn ontzettend vriendelijk en nieuwsgierig. Ze spreken evenveel Engels als wij Oekraïns, wat wel conversatie maar weinig communicatie oplevert. Om te eten belanden we in enorme refterzalen waar wel vijftig man bediend kan worden maar meestal vormen wij de >
WHAT THE CANNIBAL DID NEXT.
20 > 21.11
LANCERINGSWEEKEND MET SPECIALE CONDITIES LIJST DEELNEMENDE DEALERS OP
www.designbysign.com
www.eddymerckx.com
– special edition –
Een carbonfiets getekend Eddy Merckx is het sublieme resultaat van jaren rijervaring en know-how. Met de nieuwe EMX-1 wordt dit vakmanschap ineens een flink stuk toegankelijker. Een duwtje in de rug dat vele sportievelingen ongetwijfeld op prijs zullen stellen.
www.eddymerckx.com
< Krakow, Polen. De wijk Nova Huta ademt nog het communisme.
de bergen kleuren, de rode papavervelden ontvlammen de heuvels, en worden afgewisseld door blauwe, gele en paarse velden. We worden overvallen door kleuren en geuren. We sukkelen van het ene natuurgebied in het andere en onze tocht begint meer en meer op een mountainbike-expeditie te lijken. We ploeteren door modder en klei en op vele plaatsen moeten we met onze fiets wandelen omdat de paden onberijdbaar zijn. Het is trekken en sleuren en het verbaast ons echt wat onze fietsen en fietstassen allemaal kunnen verdragen. Buiten het natuurgeweld vind je in Crimea een resem intrigerende badplaatsen, Russisch-Oekraïense versies van een kruising tussen Walibi en Blankenberge. Jalta is zonder twijfel de meest bizarre badplaats waar je naast verbaasd rondstaren naar de meest kitscherige en bizarre toeristische attracties ook kan verdwalen in de doolhof van de buitenwijken.
> Het verbaast ons wat onze fietsen en fietstassen allemaal kunnen verdragen.<
< Odessa is een stad van contrasten.
meerderheid in de zaal, met ons drietjes. We beseffen al snel dat Oekraïne ontzettend groot is zodat we zullen moeten selecteren. We besluiten eerst een paar steden te bezoeken en het fietsdeel te beperken tot Crimea en Odessa. L’viv werd in onze gids omschreven als ‘het Rome van Oekraïne’. Zelfs nu snappen we nog altijd niet waar deze vergelijking op gebaseerd is zodat we snel doorreizen naar Kiev, een stad die heel hoog in ons lijstje hotspots staat. In Kiev lijkt het wel of het communisme getrouwd is met het kapitalisme. Nergens op onze reis is het verschil tussen arm en rijk zo groot als hier. ‘Les nouvaux riches’ steken de ogen uit van de ‘toujours pauvres’ met hun blitse wagens en merkkledij. Hoge hakken, korte rokjes en décolletés verleiden het straatbeeld, geen vrouw 78 | Grinta!
komt ongeschminkt buiten. Anderzijds zitten oude vrouwtjes de hele dag achter een fles melk en drie wortelen te zitten in de hoop dat ze iets verkopen. Je vraagt je af hoe ze het in hemelsnaam redden. Kiev is een stad van enorme contrasten. De grootsheid van haar brede lanen en weidse pleinen staat in schril contrast met de armoede van een groot deel van haar inwoners. Kiev is een levendige en bruisende stad met veel jongeren. Oekraïne is een complex land met veel littekens, een van de boeiendste landen die we doorkruisen. In zijn ruwheid en hardheid schitteren leerrijke ervaringen.
Bergen, bloemen en badplaatsen
Crimea is prachtig. Heel het schiereiland staat vol bloemenvelden die
Vanuit Crimea trekken we naar Odessa, waar de absurditeit van de badplaatsen vrolijk wordt verder gezet. Jonge meisjes liggen ongestoord naast dronkemannen, getatoeëerd en versierd met Maria’s en hakenkruisen in een zee van afval en leeggoed. De horizon van de badplaats is niet enkel het eindeloze water en een dobberend bootje in de verte maar evengoed het nabijgelegen industriegebied. Odessa is een aanrader voor iedereen die van contrasten houdt en niet bang is van een zekere rauwheid. Vanuit Odessa trekken we dan de boot op over de zwarte zee richting Istanbul. Een tweedaagse cruise van nietsdoen, eten, lezen en zonnen. We ontmoeten eindelijk ook eens andere toeristen en het doet deugd om nog eens een verstaanbare conversatie te voeren. We hebben geluk want we kunnen genieten van het spel van vele dolfijnen.
Oost ontmoet West
Na twee dagen niksen en staren naar de uitgestrektheid van water is de eerste blik op Istanbul een slag in het
>
WHAT THE CANNIBAL DID NEXT... FOR WOMEN.
20 > 21.11
LANCERINGSWEEKEND MET SPECIALE CONDITIES LIJST DEELNEMENDE DEALERS OP
www.designbysign.com
www.eddymerckx.com
– special edition – specifically designed for women
specifically designed for women
De EFX-1 is écht bijzonder. In de eerste plaats omdat deze carbonfiets het label Eddy Merckx draagt, het toonbeeld van vakmanschap en het resultaat van jaren rijervaring en know-how. Maar er is meer: de geometrie van de EFX-1 is uniek en specifiek bedacht voor dames.
www.eddymerckx.com
gezicht. Verbijsterd staren we naar de stad die zich over twee continenten uitstrekt. De stad waar Europa eindigt en Azië begint. Aan beide kanten van de Bosphorus rijzen sporen van het rijke verleden. Paleizen en moskeeën beheersen de verbluffende horizon. Een getuigenis van duizenden jaren geschiedenis waarin de Ottomaanse en Byzantijnse erfenissen zich vermengen en de oosterse en westerse beschaving versmelten. Istanbul is gebouwd op zeven heuvels en is een doolhof van straatjes en gezellige tot minder gezellige wijkjes met ontelbare bezienswaardigheden en een onuitputtelijke chaos. En toch is het niet de Aya Sofya of de Blauwe Moskee die ons het meest bijblijft maar de voetbalmatch Turkije- Kroatië op groot scherm in Taksim. Tot de honderdtwintigste minuut leeft er een algemeen gevoel van verlorenheid tot de miraculeuze goal in de honderdéénentwintigste minuut de hele stad en het hele land op zijn kop zet. Na de onvermijdelijke strafschoppen en de enorme spanning die hiermee gepaard gaat, kan Turkije dan toch door naar de halve finale. Een startschot voor absolute waanzin. Het moet gezegd: een week in Istanbul is als een ‘amuse gueule’, goed om de honger aan te wakkeren en het doet verlangen naar meer. Maar na een week begint het wel echt te kriebelen en roepen onze fietsen.
> De Iraniërs leven in twee werelden.< Het fietsen gaat ondertussen erg vlot. Enkel de hitte begint ons zo nu en dan parten te spelen. Wat voor Istanbul geldt, geldt eigenlijk voor heel Turkije. Het land is zo groot en divers en in alle uithoeken zijn er plekken die je moet gezien hebben. Kiezen is dus alweer de boodschap. Wij kiezen ervoor recht op recht te gaan via secundaire wegen. Langs Safranbolu via Amasya naar Erzurum, het noordoosten van Turkije, maken we een kleine omweg naar Yusufeli, Kars en Ani, tot in Doberzith om daar dan de grensoversteek te wagen naar Iran. Het wegennet in Turkije is verrassend goed en wat zeker opvalt is de ongelooflijke gastvrijheid alom. Ons mondje Duits dat we in het begin van onze reis oppikten, komt in Turkije zeer goed van pas.
Ark van Noa < ‘Fietsen’ langs de Mount Ararat, in een gebied waar Armenië, Turkije en Iran elkaar treffen.
Vooral het noordoosten van Turkije heeft indruk op ons gemaakt.
< Kinderen spelen ‘biddertje’ in Istanbul.
De streek is bezaaid met restanten van oude Armeense en Georgische kloosters en kerken, ruïnes van middeleeuwse burchten en kastelen en dit alles in een schitterende, ongerepte natuur. De prachtige natuur is een bron van schitterende trektochten. Wondermooie valleien met prachtige bergdorpjes wisselen af met het strenge hoogland. Een variatie aan roofvogels cirkelt boven onze hoofden. We komen steeds meer herders tegen en trekken langs Koerdische nederzettingen waar het leven ruw en hard moet zijn. We fietsen door dit bloedhete landschap naar de legendarische ‘Mount Ararat’ (5.137 m), Turks voor ‘de berg van smart’. Hij domineert het landschap. Ooit zou de Ark van Noa op deze top zijn gestrand. Deze oude, mythische vulkaan ligt in gevoelig grensgebied en is onze laatste stop voor Iran ons roept. Met een bang hart wagen we de grensovergang en vanaf dag één is het nodig om ons beeld van Iran bij te schaven. In veel van wat er over Iran in de media komt, zit er waarheid. Maar het moet toch gezegd worden dat het een ongenuanceerde kijk op het land toont. Niemand heeft het over de gastvrijheid van de Iraniërs die hun gasten werkelijk behandelen zoals prinsen en prinsessen. Niemand zegt dat het juist het volk is dat slachtoffer is van het eigen regime. Bovendien leven de Iraniërs in angst voor een nieuwe oorlog en dit terwijl ze nog de wonden likken van de oorlog met Irak. Nergens worden we zo goed ontvangen. De mensen die ons pad kruisen zijn nieuwsgierig naar onze wereld en willen vertellen hoe moeilijk het voor hen is. Ze hebben het gevoel dat de wereld hen niet begrijpt en laten de kans niet liggen om hun verhaal te vertellen. In 1979 werd de dictatoriale pro westerse Sjah afgezet ten gunste van een islamitische republiek onder
leiding van Ayatollah Khomeini. Nu precies dertig jaar later is er van de ‘feestvreugde’ nog weinig te merken. Hun kreet naar vrijheid werd beantwoord door een streng regime met steeds minder vrijheid.
Picknicken
We besluiten het noorden van Iran door te fietsen. Vermits de hitte in het zuiden echt intens is en naar onze mening niet haalbaar is met de fiets besluiten we de culturele steden Kashan, Esfahan, Shiraz en Yazd met het openbaar vervoer te doen en de fiets ‘thuis’ (lees: ons hotel in Teheran) te laten. Gesluierd kruipen we op de fiets door een prachtige natuur. Droge woestijnbergen krijgen, naarmate we de Kaspische Zee naderen, stilaan een groene gloed. Eens op de hoge pas, ligt er achter ons een zee van droge bergen in een variatie van zandkleuren en vurige tinten.
> Vanaf dag één is het nodig om ons beeld van Iran bij te schaven. < En voor ons zien we groene bergen met bomen, bossen, tropische planten, rijstvelden en een veelheid aan geuren van groen die we haast vergeten te vernoemen. Op regelmatige basis worden we een deel van een Iraanse familie. We worden uitgenodigd om samen te picknicken (de nationale sport van Iraniërs en zowat het enige toegelaten vertier) of te barbecueën of we worden ontvangen op een feestmaal bij de mensen thuis. In de zomer van 2005 werd in Iran de neoconservatieve president Ahmadinejad verkozen. Hij was ‘de man van het volk’, had
< Zonnen in Odessa.
geen privéjet maar reed in een Paykan, de Iraanse Volkswagen. Hij beloofde een nieuw tijdperk in de Iraanse politiek. Hij zou corruptie bestrijden, de waarden van de Revolutie herstellen en de olierijkdom eerlijk verdelen. Intussen verkeert het land in chaos, is de werkloosheid en armoede gestegen en is vrijheid onbestaande. De regering zorgt ervoor dat veel mensen in twee werelden moeten leven. Enerzijds de publieke ruimte met haar chadors, koude stiltes, fast food, vuile straten en veel te veel politiek. En anderzijds de andere wereld achter gesloten deuren, een wereld waar muziek, dans, alcohol, vrijheid, een eigen mening, heerlijk traditioneel eten en intense sociale interactie wel mogelijk zijn. Twee werelden die elkaar bestrijden en onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Over Iran is het laatste woord nog niet gezegd en de weg naar vrijheid is lang en moeizaam maar naast de frustratie en chaos leeft er een onuitputbare moed en hoop bij de bevolking die erg bewonderenswaardig is. Na de boeiende stedentocht van Kashan, Esfahan, Shiraz en Yazd terug naar Teheran is het stilaan tijd om huiswaarts te keren. We snakken inmiddels naar hoofddoekloze dagen en korte mouwen. Twee maanden in Iran geeft je de kans om het land beter te leren kennen. Om te proeven van de gastvrijheid en in de cultuur gedompeld te worden. Maar de armoede en het gebrek aan vrijheid weegt ook. Het idee om terug naar België te keren stemt ons dan ook gelukkig. We snakken inmiddels naar een biertje en de Belgische keuken en ook de familie roept. En toch… thuis bijt de reismicrobe al snel. Eén ding staat vast: dit is niet onze laatste fietsreis. Daarvoor was het een veel te geweldige ervaring. n Grinta! | 81
