3-6-2014
ook psychopathologie is normaal
Marina Danckaerts, UPC-KU Leuven
Aantijgingen aan “de Psychiatrie” K. Cornette (2012) Psychiatrie: een spiegel voor zingevingsvragen Een samenleving die niet meer op de zingevingsvragen ingaat betaalt daarvoor de prijs in de psychiatrie.
2
1
3-6-2014
Aantijgingen aan de psychiatrie
3
Trend: antipsychiatrie – anti-DSM • Etikettering en Brain-bashing: alle problemen worden IN de patiënt gelegd en IN het brein gesitueerd: het individu en de context gaan verloren • Hylpverlening is DSM-gestuurd; niet vraaggestuurd • Medicalisering; maatschappelijke en opvoedings-problemen worden genegeerd; alles is “ziekte” • Psychiatrie doet uitspraak over normaliteit versus psychopathologie 4
2
3-6-2014
Trend: vermaatschappelijking van zorg • Maatschappelijke rehabilitatie minstens zo belangrijk als medische behandeling van de psychische aandoening (Vervotte 2004-2009)
• Zoveel mogelijk gewoon in de samenleving en zo weinig mogelijk uitzonderlijk (Van Deurzen 2010-2014)
• M-decreet: maatregelen voor leerlingen met bijzondere onderwijsbehoeften = meer inclusief onderwijs (Smet 2013) 5
Trend: ieder zijn eigen gekte Normaliteit is een vaag en niet af te grenzen begrip en verschilt van cultuur tot cultuur (Jim Van Os) ‘Er bestaan alleen patiënten. Sommige patiënten weten zich staande te houden ten koste van andere patiënten en die noemen we geslaagd’ (Arnon Grunberg) Borderline times: het 6 einde van de normaliteit (Dirk De Wachter)
3
3-6-2014
Trend: sociale visie op handicap Medisch model
Sociaal model
Oorsprong
biologisch
sociale systemen
Lokatie
individu
omgeving
Probleem
meetbaar defect
interactieproces
Kwaliteit van leven
minder
neutraal
Aanpak
expert-advies sociale verandering
Handicaps moeten blijven ! Professor Rosemarie GarlandThomson: "Ik raad altijd aan om de meest fantastische, hippe wandelstok of rolstoel te kopen. Zo wordt een 'disabled identity' tenminste leesbaar."
7
Visie kinder- en jeugdpsychiatrie ? Verbindend !
4
3-6-2014
Kinderpsychiatrie
=
Verbindend
&
Nomothetisch • Studie van het gemeenschappelijke
Idiografisch • Studie van het unieke verhaal
9
Kinderpsychiatrie DSM • • • •
= Verbindend
&
As 1: Stoornis As 2: Persoonlijkheid / IQ As 3: Somatiek As 4: Stressfactoren / contextuele factoren • As 5: Globaal functioneren
X
ICF • • • • • • •
Ziektebeeld Lichaamsstructuur & Lichaamsfuncties Activiteiten Participatie Persoonlijke factoren Contextfactoren
10
5
3-6-2014
Kinderpsychiatrie
=
Verbindend
X
aantal kinderen
Dimensioneel versus categoriaal & • “Symptomen” behoren tot de normale variatie • Normale distributie kan nog altijd een “taxon” herbergen
aantal symptomen
11
Coghill & Sonuga-Barke, J Child Psycho Psychiatry, 2011
Multifactorialiteit in de kinderpsychiatrie
12
6
3-6-2014
Verschillende meningen….
Dit gedrag is “normaal”, de omgeving moet er mee leren omgaan
Het zijn de ouders die in behandeling moeten; als zij veranderen, verandert dit jongetje wel mee
Gegeven de context is het normaal dat dit jongetje zich zo gedraagt
Dit gedrag is niet normaal, hij zal zich aan de regels moeten leren aanpassen
Zijn hersens zijn beschadigd, hij zal mogelijks medicatie moeten nemen 13
Kinderpsychiatrie = Verbindend • Dit gedrag is NIET normaal (i.e. niet volgens de geldende sociale norm – zelfs al is die elders anders) en dus op lange termijn in het nadeel van de jongen • Het is begrijpelijk dat hij dit gedrag stelt: o Er is mogelijks een genetische belasting o Er is mogelijks hersenbeschadiging • Hetzij tijdens de zwangerschap (roken) • Hetzij perinataal (zuurstoftekort) • Hetzij door verwaarlozing o
o o
Er is een gedesoriënteerde hechting Er is agressieve en conflictueuze modeling Er is pedagogische onmacht
14
7
3-6-2014
Multidisciplinair kinderpsychiatrisch OZ • Wat KAN deze jongen en wat NIET ? o o
o
o
Cognitief (IQ, concentratie, geheugen, …) Emotioneel (welke emoties voelt hij, herkenning bij zichzelf en anderen, regulatie (oa. van frustratie), empathie, schuld en schaamte, gewetensontwikkeling,….) Sociaal (theory of mind, joint attention, wederkerigheid, beurtrol, samen genieten, troost zoeken en geven,…) Motivationeel (belonings- en strafgevoeligheid, intrinsieke motivatie, uitstelgevoeligheid,…) 15
Afstemming aanpak op realiteit Verwachtingsniveau ouders = norm
Niveau kind
Aanvangssituatie: frustratie
Aanpassing: ontwikkelingsstimulatie 16
8
3-6-2014
Het fasebehandelingsplan -1e Fasen
Controle symptomen
Relatieopbouw
groepsleiding/team
1e
2e
3e
5
JOINEN
OVERNEMEN
VEILIGHEID
PSYCHOEDUCATIE ADVIES
ZELFCONTROLE
STEUN
HULPVRAAG
4e
ASSESSMENT
HULP AANNEMEN
CONTROLE
CONFLICT
RESPONS ERKENNING WISSELWERKING BALANS
e
Controle symptomen jongeren/kinderen
Leeftijdsadequaat functioneren groepsleiding/team
groepsleiding/team
Relatieopbouw jongeren/kinderen
ASSESSMENT
GERICHT AANBIEDEN STEUN CONFLICT
STIMULATIE STEUN ZELFVERANT WOORDELIJK HEID
STEUN CONFLICT
GRENZEN VERLEGGEN LEEFTIJDSADEQUAAT
Leeftijdsadequaat functioneren jongeren/kinderen
17
Multidisciplinair kinderpsychiatrisch OZ • Wat kunnen deze ouders en wat kunnen ze niet ? o
Zicht op eigen sterktes en zwaktes ? • Copingstijl, reactiepatronen • Betekenisgeving aan gedrag kind • Projecties van eigen verlangens en frustraties
o
Ouderlijke vaardigheden • Positieve bekrachtiging • Samen genieten, humor • Containing van frustraties, verdriet kind, hoopvol zijn
o
Verwerking van eigen traumatische ervaringen
18
9
3-6-2014
Integratie psychopathologie in kinderpsychiatrische visie
Multifactorialiteit Gen 1
Gen 2
Gen 3
Omg 1
Omg 2
Omg 3
BLACK BOX
MIND / BRAIN
Symptomen Gedrag
sym 1
sym 2
ged 3
ged 4 20
10
3-6-2014
Multifactorialiteit Gen 1
Gen 2
Gen 3
Omg 1
Omg 2
Omg 3
Etiology
Neuroanatomie
HERSENEN PSYCHE Neuro-fysiologie
Neuropsychologie Cog 1 Symptomen Gedrag
sym 1
Cog 2
Cog 3
Cog 4
sym 2
ged 3
ged 4
21
Multifactorialiteit: voorbeeld ADHD Erfelijkheid: 75 %
Anatomie: kleiner volume hersenkernen en cortex Vertraagde maturatie
Omgeving: Zwangerschaptoxiciteit Voeding Verontreiniging Extreme opvoedingssituaties
Neuropsychologie: Responsinhibitiedeficit Motivationeel deficit Werkgeheugendeficit Temporeel deficit
Neurofysiologie: Minder connectiviteit Minder activatie Energetisch disfunctie Gedrag: 2 factoren: Aandacht / Hyp-Imp
22
11
3-6-2014
Stroop-test : inhibitie van automatisatie
23
Behandeling ADHD: zoektocht
Restrictief Eliminatiedieet Dieet met exclusie kleurstoffen / hypo-allergische voeding bewaarmiddelen individueel aangepast
Cognitieve training training werkgeheugen / aandachtstraining
Supplementatie Vrije vetzuren: omega 3/6
Neurofeedback (EEG-biofeedback) training
Medicatie: Methylfenidaat / Atomoxetine
Gedragsinterventies: Aanpak ouders / leerkrachten aanpassen
24
Sonuga-Barke ea , 2013
12
3-6-2014
Behandeling ADHD: effectiviteit ADHD-symptomen
Niet blind
Blind
Medicatie
xxx
xxx
Eliminatiedieet
xx
-
K-B dieet
x
x
Omega 3/6 supp
x
x
Cognitieve training
xx
-
Neurofeedback
xx
-
Gedragsaanpak
x
-
Agressie/gedrag
Niet blind
Blind
Medicatie
xx
xx
Gedragsaanpak
xx
x 25
Veelsporenbeleid: behandelplan
Veiligheid ervaren Leren vertrouwen Fouten accepteren en vergeven Vaardigheden ontdekken, genieten
Emotieherkenning bij zichzelf / anderen Cognities bij emoties Emotieregulatie
Cognitieve gedragsaanpak voor agressie Medicatie voor ADHD
Ouders: Multifactorialiteit begrijpen Eigen sterkte-zwakte analyse Eigen geschiedenis
Ouders: Verantwoordelijkheid nemen Positieve opvoedingsvaardigheden 26
13
3-6-2014
Kinderpsychiatrie = Verbindend Complex = Eerlijk & Hoopvol
Ook psychopathologie is normaal: Erkennen van de zwaktes en sterktes van èlk individu en hun multifactoriële origine schept mogelijkheden tot acceptatie èn verandering
14
