Ontwikkelingen in de Professionele Zorg
Dr. W.H.E. Buntinx 10 jarig Jubileum NIP-NVO 24 september 2009 Huis ter Heide
1. Achtergrond
• Wetenschappelijke ontwikkelingen • Maatschappelijke ontwikkelingen • (Ontwikkelingen in de organisatie van de zorg)
Mensen met verstandelijke beperkingen Wetenschappelijke ontwikkelingen
van
Defectmodellen van verstandelijke beperkingen Probleem ‘in’ de persoon - syndroom - genetische afwijking - ontwikkeling centraal zenuwstelsel - intelligentietekort - ontwikkelingsachterstand - tekort aan vaardigheden - eigenschap van de persoon - weinig tot niet beïnvloedbaar Pathologische modellen
Mensen met verstandelijke beperkingen Wetenschappelijke ontwikkelingen
naar
Functionele modellen van verstandelijke beperkingen Probleem in de interactie ‘persoon-omgeving’ - verhouding tussen competenties persoon en eisen van de omgeving (settings) - functioneren is dynamisch, afhankelijk van de setting - kwaliteit omgeving bepaalt mee het functioneren (kansen, belemmeringen) - beïnvloedbaar !
Sociaal-Ecologische modellen
Mensen met verstandelijke beperkingen Maatschappelijke ontwikkelingen: gelijkwaardigheid - inclusie 1948 - Universele Verklaring van de Rechten van de Mens 1971 - Universele Verklaring van de Rechten van Verstandelijk Gehandicapten 1975 - Universele Verklaring van de Rechten van Mensen met een Handicap 1994 - Standard Rules on the Equalization of Opportunities for Persons with Disabilities 2006 - Convention on the rights of persons with disabilities
1996 / 2003 - Equal opportunities for people with disabilities: a European action plan 2004 – Included in society (deïnstitutionalisering)
Mensen met verstandelijke beperkingen Maatschappelijke ontwikkelingen
Inclusie • deel uitmaken van de samenleving • toegang tot alle hulpbronnen (economisch, sociaal, cultureel, zorg) • participatie: deelname aan het maatschappelijke leven Individueel: Kwaliteit van Bestaan
Hoe? Ondersteuning!
2. de professionele praktijk Drie basisvragen – Wat is het probleem ? – Welke acties kunnen / moeten worden ondernomen ? – Wat is de uitkomst van de acties? (Heeft de persoon een ‘goed leven’?)
Wat is het Functioneringsprobleem?
Ondersteuning
Kwaliteit van Bestaan
Professionaliteit: Toepassing van valide kennis met betrekking tot het beantwoorden van deze vragen
Supports
A Bridge Between ‘What is...’
Beeld van het functioneren (sterke en zwakke aspecten van het functioneren) Beeld van de ondersteuningsbehoeften
and ‘What can be…’
Ondersteuningsplan Ondersteuning
Uitkomsten van ondersteuning Kwaliteit van Bestaan
Samenhang
Diagnostiek & Beeldvorming
Ondersteuning (in functie van ondersteuningsbehoeften)
Uitkomst van ondersteuning
Zie: Thompson, J.R., Bradley, V., Buntinx, W.H.E., Schalock, R.L., Shogren, K.A., Snell, M., & Wehmeyer M.L. (2009). Conceptualizing Supports and the Support Needs of People with Intellectual Disabilities. Intellectual Disability. 47 (2), 135–146.
Positionering van relevante professionele modellen
Diagnostiek & Beeldvorming
Uitkomst Ondersteuning
OndersteuningsBehoeften SIS
AAIDD ICF
Monitoren OndersteuningsPlan
Kwaliteit van Bestaan
3. Modellen voor de professionele praktijk
Modellen voor validering van de professionele praktijk
A. Modellen voor Diagnostiek & Beeldvorming
ICF model (WHO 2001) ICF-CY (WHO 2007) gezondheidstoestand aandoeningen, ziekten
stoornissen
belemmeringen
beperkingen
handicaps participatiepro blemen
persoonlijke factoren
model verstandelijke beperkingen (AAIDD -2010) I.
Verstandelijke mogelijkheden
II.
Adaptief gedrag Ondersteuning
III. Gezondheid
IV. Participatie, Interactie & Sociale rollen
V.
Context
Functioneren
B. Model Ondersteuning
Quality of Life
Ondersteuning
Ondersteuningsbehoeften
Norm? Functioneren
Ondersteuningsbehoeften verwijzen naar een discrepantie tussen de competenties van de persoon en de eisen die typische omgevingssettings stellen (wonen, leren, werken, recreëren, actief zijn in de samenleving, sociale contacten, belangenbehartiging…)
competenties
‘normaal’ functioneren conform lft.&cult.
Ondersteuning
Ondersteuningsbehoeften
ondersteuningsbehoefte
Ondersteuning compenseert de tekorten in competenties om met succes activiteiten te kunnen uitvoeren op een niveau zoals dat bij leeftijdgenoten en in de culturele context van de persoon typisch is.
Quality of Life
ondersteuning • De behoefte aan ondersteuning verschilt kwantitatief en kwalitatief van persoon tot persoon • De benodigde ondersteuning is afhankelijk van zowel persoonlijke wensen als van door professionals vastgestelde behoefte
Planningsproces Individuele Ondersteuning (Thompson et al., 2009)
Component 1: Bepaal gewenste ervaringen en doelen
Component 2: Bepaal aard en intensiteit van ondersteuningsbehoeften
Component 3: Ontwikkel het Individueel Ondersteuningsplan Gebruik uitkomsten van 1 en 2 om voorkeuren en prioriteiten te bepalen, ondersteuningsactiviteiten en hulpbronnen te identificeren. Stel IOP op om in bepaalde settings te functioneren. Component 4: Bewaak de voortgang Wordt IOP ingevoerd en uitgevoerd?
Component 5: Evaluatie van het IOP Zijn de doelen bereikt? Zijn ze nog relevant?
Professioneel onderzoek van ondersteuningsbehoeften Op welk gebied ondersteuning nodig? Hoe intensief is ondersteuning nodig? Domeinen (typische settings): • Huiselijke activiteiten, • Samenleving, • Leren, • Arbeid, • Gezondheid en Veiligheid, • Sociale activiteiten, • Belangenbehartiging, • Speciale Medische en • Gedragsmatige behoeften
Schaal Intensiteit van Ondersteuningsbehoeften - AAIDD/NGBZ, 2006 (Instrument voor component 2 uit het Planningsproces Individuele Ondersteuning)
C. Uitkomstmodel: Kwaliteit van Bestaan
Quality of Life kader (Schalock, 2008)
Domein Persoonlijke ontwikkeling Zelfstandigheid Zelfbepaling Inter-persoonlijke relaties Sociale Sociale inclusie Participatie Rechten Emotioneel welzijn Welzijn Fysiek welzijn Materieel welzijn Factor
Indicatoren
… … … … … … … …
• ‘Kwaliteit van bestaan’ heeft subjectieve en objectieve
componenten. • Uitkomsten kunnen worden geëvalueerd met kwantitatieve en met kwalitatieve methoden, bijvoorbeeld: • Aan de hand van de SIS, • De Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal (POS)* • Audits volgens de methode ‘Zeg het Ons’ of ‘Perspectief’ • Kwaliteit van Bestaan schalen
*Loon, J. van, Geert Van Hove, Robert Schalock & Claudia Claes (2008). POS Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal. Antwerpen:Garant Uitgevers
5. Conclusie Ontwikkelingen in de professionele zorg
1. 2. 3.
4.
Multidisciplinaire valide modellen – vaak met bijbehorend instrumentarium – staan steeds meer tot beschikking. Zij zijn ‘open’, dynamisch en evidence- of consensus based. Kennis en toepassing van werkwijzen met aantoonbare validiteit bevorderen de kwaliteit van zorg èn de kwaliteit van bestaan van cliënten. Door professionals gebruikte methoden voor beeldvorning en persoonlijke ondersteuningsplannen dienen gevalideerd te zijn op basis van evidence- of internationale consensus-based modellen. Gebruik van valide modellen en instrumenten draagt bij tot het gezag van professionals in de ondersteuning van mensen met verstandelijke beperkingen.
Bronnen en literatuurverwijzingen Buntinx W.H.E. (2006). Schaal Intensiteit van Ondersteuningsbehoeften. Handleiding. Utrecht: NGBZ. Nederlandse vertaling van: Thompson, J.R., Bryant, B.R., Campbell, E.M., Craig, E.M., Hughes, C.M., Rotholz, D.A., Schalock, R.L., Silverman, W.P., Tassé, M.J. & Wehmeyer, M.L. (2004). Supports Intensity Scale. Users Manual. Washington: American Association on Mental Retardation. Loon, J. van, Geert Van Hove, Robert Schalock & Claudia Claes (2008). POS - Persoonlijke Ondersteuningsuitkomsten Schaal. Antwerpen:Garant Uitgevers nv Schalock R., Buntinx W., Brothwick-Duffy S., Luckasson R., Snell, M., Tassé M.J., & Wehmeyer M. (2007). User's Guide: Mental Retardation Definition, Classification, and Systems of Supports, 10th edition. Washington:American Association on Intellectual and Developmental Disabilities. Schalock, R.L., Borthwick-Duffy, S.A., Bradley, V.J., Buntinx, W.H.E., Coulter, D.L., Craig, E.M., Gomez, S.C., Lachapelle, Y, Luckasson, R., Reeve, A., Shogren, K.A., Snell, M.E., Spreatt, S., Tassé, M.J., Thompson, J.R., Verdugo-Alonso, M.A., Wehmeyer, M.L., & Yeager, M.H. (2010). Intellectual Disability: Definition, Classification, and Systems of Supports. Washington, D.C.: AAIDD. Schalock, R.L., Bonham, G.S. & Verdugo, M.A. (2008). The conceptualization and measurement of quality of life: Implications for program planning and evaluation in the field of intellectual disabilities. Evaluation and Program Planning, 31(2), 181-190. Thompson, J.R., Bradley, V., Buntinx, W.H.E., Schalock, R.L., Shogren, K.A., Snell, M., & Wehmeyer M.L. (2009). Conceptualizing Supports and the Support Needs of People with Intellectual Disabilities. Intellectual Disability. 47 (2), 135–146. Wehmeyer, M.L., Buntinx, W.H.E., Lachapelle, Y., Luckasson, R.A. & Schalock, R.L. (2008). The Intellectual Disability Construct and Its Relation to Human Functioning. Intellectual and Developmental Disabilities, 46:4, 311–318 World Health Organization (2001). International Classification of Functioning, Disability and Health. Geneva: author. World Health Organization (2007). International Classification of Functioning, Disability and Health. Childen & Youth version. Geneva: author.
www.buntinx.org voor informatie en contact
Buntinx W.H.E., & Van Gennep, Th.G. (red) (2007). Professionaliteit in de hulpverlening aan mensen met verstandelijke beperkingen. Antwerpen/Apeldoorn: Garant
