BoerenNatuur viert 10-jarig jubileum

BoerenNatuur Nieuws

Jaargang 6, nr. 3

oktober 2011

BoerenNatuur viert 10-jarig jubileum BoerenNatuur kan terugzien op een geslaagde jubileumbijeenkomst op 23 september 2011. Meer dan 200 gasten uit alle geledingen van het netwerk rond het agrarisch natuur- en landschapsbeheer vierden het jubileum met het bestuur in de prachtige entourage van Plaats Melkema in Huizinge. De bijeenkomst stond in het teken van de bezuinigingen op het natuurbeleid en het nieuwe Gemeenschappelijke Landbouwbeleid. Drie dagen voor de bijeenkomst sloten de Regering en het Interprovinciaal Overleg een akkoord over de bezuinigingen op het natuurbeleid. In dit akkoord is een bovendien een voorschot genomen op de invulling van het nieuwe GLB voor het agrarisch natuurbeheer. Dit was het gesprek van de dag. Gelet hierop was het jammer dat Staatssecretaris Bleker moest afzeggen.

In de ochtend belichtten de sprekers het gekozen dagthema “Voorsorteren op GLB” vanuit verschillende invalshoeken. Douwe Hoogland en Henk Smith, als bestuurders van ANV’s, bekeken de mogelijkheden van zelfsturing door ANV’s vanuit de optiek van de eigen ANV. Paul Terwan koppelde die visies aan de mogelijkheden van het nieuwe GLB. Katrien Termeer, hoogleraar bestuurskunde van Wageningen Universiteit, vertelde op beeldende wijze wat zelfsturing betekent voor de rolverdeling tussen ANV’s en overheid. De presentaties van de sprekers zijn te vinden op onze website www.boerennatuur. nl. ’s Middags presenteerde Gerard van Drooge het rapport “Voorsorteren op GLB 2014” dat de bureaus Altenburg&Wymenga en Projecten LTO Noord in opdracht van BoerenNatuur hebben geschreven. Ook dit rapport kan worden gedownload van onze website. Gedeputeerde van Drenthe Rein Munniksma deed met gevoel verslag van de onderhandelingen van IPO met de Regering over de bezuinigingen op het natuurbeleid en lichtte het onderhandelingsakkoord toe. lees verder op de volgende pagina

Algeme Ledenvergadering BoerenNatuur De Algemene Ledenvergadering van BoerenNatuur wordt gehouden op woensdag 14 december 's avonds om 20.00 uur in Drachten. Noteer deze datum alvast in de agenda.

Ringen Grauwe Kiekendieven

In het werkgebied van de ANV Rondom Het Greppelveld werden op 19 juli jl. door de Werkgroep Grauwe Kiekendief 2 mannetjes geringd op het bedrijf van de familie Haanstra te Dronten. Voor zover bekend is dit het eerste nest aan de oostrand van Flevoland. Dit jaar was een bijzonder goed jaar voor de grauwe kiekendief in Flevoland met 7 nesten.

BoerenNatuur Nieuws Regiodirecteur Noord van het ministerie van EL&I Jaap Verhulst daagde tenslotte de ANV’s en BoerenNatuur uit om de uitdagingen van het nieuwe natuurbeleid op te pakken. Voorzitter van BoerenNatuur Everhardus Togtema schetste in zijn jubileumrede de veelbelovende resultaten van 10 jaar collectief agrarisch natuur- en landschapsbeheer in Noord-Nederland. In die 10 jaar is een prima fundament gelegd voor succesvol agrarisch natuurbeheer in de toekomst. “Zonder onze inspanningen zou de ecologische toestand op het platteland er nu slechter hebben voorgestaan” aldus Togtema. BoerenNatuur heeft de resultaten samengevat in een brochure die aan de deelnemers van de bijeenkomst is uitgereikt en die kan worden gedownload van onze website. Naar de toekomst kijkend benadrukte Togtema het belang van doorontwikkeling van de collectieve gebiedsaanpak en versterking van de organisatiekracht van de ANV’s. BoerenNatuur ziet daarin voor zichzelf een ondersteunende en adviserende rol weggelegd. Togtema eindigde met een reprimande aan het adres van de overheidsvertegenwoordigers. Hij sprak zijn zorg uit over de voorgenomen bevriezing van de beheervergoedingen en de dreigende opheffing van de ganzenfoerageergebieden. Elders in deze nieuwsbrief meer over deze onderwerpen.

2

Nieuwe

lichting beheer-

regisseurs opgeleid

Evenals vorig jaar zijn er ook dit jaar weer ruim 30 personen opgeleid tot beheerregisseur voor een gebiedscoördinator. BoerenNatuur heeft deze cursus dit jaar georganiseerd op twee plaatsen in Groningen en één in Friesland. Half oktober vinden de laatste cursusavonden plaats en ontvangen de cursisten na afloop een Bewijs van deelname. Henk Oud van PTC+ heeft de cursus inhoudelijk verzorgd en de cursisten onder andere geïnstrueerd omtrent de gebiedsaanpak, rol en taken van de beheerregisseur, seizoenwerkplanning, monitoring en het samenstellen van het ideale weidevogelmozaïek. Onderdeel van de cursus was een veldbezoek waarin een bestaand mozaïek werd beoordeeld. De cursisten kunnen de opgedane kennis direct in de praktijk brengen tijdens de huidige bijstellingsronde van de Collectieve Beheerplannen.

Agrarisch Natuurbeheer in pijler 1 van het nieuwe GLB?

In het onderhandelingsakkoord van Regering en IPO van 20 september 2011 over het natuurbeleid staat dat de provincies vanaf 2014 financieel verantwoordelijk zijn voor het beheer van de EHS, ook voor het agrarisch natuurbeheer binnen de EHS. Dat ligt anders voor het agrarisch natuurbeheer buiten de EHS. Daar blijft het rijk verantwoordelijk voor. Het rijk wil het agrarisch natuurbeheer buiten de EHS onderbrengen in de EU-hectaretoeslagen en betalen uit pijler 1 van het nieuwe GLB, met aandacht voor de collectieve aanpak door ANV’s. Agrarisch natuurbeheer ligt voor het overgrote deel buiten de EHS. Voor BoerenNatuur is nu de grote vraag of de collectieve aanpak door ANV’s met de systematiek van pijler 1 van het nieuwe GLB wel mogelijk is. Op initiatief van BoerenNatuur is deze vraag vertaald in een gezamenlijke brief van APNL met Veelzijdig Boerenland aan Staatsecretaris Henk Bleker en IPO. In deze brief wordt het belang van de collectieve aanpak benadrukt en wordt de vraag voorgelegd hoe rijk en provincies een succesvolle overgang naar pijler 1 vorm denken te geven. Ook pleiten wij in deze brief voor tenminste handhaving van het huidige financiële volume voor agrarisch natuurbeheer.

Bij belangstelling kunt u contact opnemen met Sybe van der Schaar van BoerenNatuur, tel. 0512305050. De cursus wordt namelijk nog steeds aangeboden en nieuwe groepen kunnen de cursus al op korte termijn gaan volgen.

BoerenNatuur Nieuws Vergroten zelfsturing ANV BoerenNatuur bracht donderdagmorgen 22 september een werkbezoek aan de agrarische natuurvereniging Zuidelijk Westerkwartier. Voorzitter Alex Datema heette een ieder welkom in het dorpshuis te Nuis. Na een korte introductie van deze actieve vereniging kwamen al snel de huidige bezuinigingen en de toekomst van het agrarisch natuurbeheer aan de orde. Agrarisch natuurbeheer gaat om kwaliteit, meldde Datema. In dit gebied is volgens hem veel werk te verzetten. ,,Wij zoeken de kracht in verbreding, in de richting van de bevolking, maar ook in samenwerking met andere natuurbeheerders en overheid. De sturing die we zelf aan natuur en landschap kunnen geven en de zeggenschap die daar bij hoort, smaakt naar meer, aldus Datema. ,,Die rol spelen we momenteel al bij het weidevogelbeheer en zouden we graag uitbreiden met landschap- en ganzenbeheer. De betrokkenheid en creativiteit in het gebied wordt vergroot als er meer verantwoordelijkheid ligt in het gebied zelf. Het gebiedsfonds is daarbij een belangrijk middel.” Er komt een gebiedsfonds voor het Zuidelijk Westerkwartier en Middag Humsterland. Er moet een miljoen euro in het fonds, wil het goed kunnen werken. De Rabobank in het gebied levert via een streekrekening een financiële bijdrage. Die toezegging is er ook van de provincie Groningen. De gemeenten moeten nog reageren. De rondrit door het cultuurlandschap van het ZWK voerde langs een ecopassage, de bouw van nieuwe stallen voor het melkvee, vele houtsingels, een heideterrein, poelen en natuurterreinen. Bij het natuurterrein onder Boerakker werd een informatiebord van Stichting De Dotterbloem onthuld door gedeputeerde Van der Ploeg en Paul Tameling, stichtingsvoorzitter. De Dotterbloem is een stichting voor particulier natuurbeheer en is een samenwerkingsverband van de agrarische Natuurverenigingen Boer & Natuur ZWK en de Eendracht. Na een korte wandeling door het houtsingel gebied rondom Nuis kwam men weer uit in het dorpshuis. De gedeputeerde Wiebe van der Ploeg was verrast door het gevarieerde landschap van het ZWK. Ook ging hij nog in op de woorden van Dhr. Datema. ,,We staan voor een lastige opgave’’, reageerde Van der Ploeg. ,,Veel werk en minder geld”. De wil om door middel van samenwerking de toekomst voor het agrarisch natuurbeheer positief tegemoet te treden werd van beide kanten benadrukt.

3

Te koop: Amfibieënvallen ANV Wierde & Dijk heeft onlangs haar onderzoek naar overige levensvormen in rietsloten afgesloten. Daarom heeft zij nu te koop: roestvrijstalen amfibieënvallen. Deze zijn ideaal om amfibien, vissen, waterinsecten en andere waterdieren uit sloot en plas te vangen en na bestudering weer vrij te laten. Nieuwprijs 240 euro, nu 150 euro per stuk. Informatie: [email protected] of 06-4463 2159 (Joke Hellenberg-Boerma).

Symposium "FAB werkt!" Het project Functionele Agrobiodiversiteit II (kortweg FAB 2) en het DLO Programma “Functionele Agrobiodiversiteit” presenteert na 4 jaar de eindresultaten. Via interactieve presentaties en workshops wordt u op de hoogte gesteld van de belangrijkste ontwikkelingen en initiatieven die er in Nederland zijn op het gebied van functionele agrobiodiversiteit. Op dinsdag 13 december 2011 wordt het symposium “FAB werkt!!” gehouden in Hofstede De Beesde in Bunnink van 10.00– 16.30 uur.

BoerenNatuur Nieuws

4

Witte

balen-boycot

Openstelling SNL – bevriezing vergoedingen

succesvol

Begin oktober zijn de provinciale openstellingbesluiten van de Subsidieverordening Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) gepubliceerd. Met deze besluiten geven de provincies aan hoeveel subsidie zij beschikbaar stellen voor nieuwe aanvragen, en voor welke maatregelen en welke gebieden die subsidies bedoeld zijn. De openstelling staat dit jaar in het teken van de bezuinigingen. Onder druk van het Ministerie van EL&I hebben de provincies besloten geen nieuwe financiële verplichtingen aan te gaan. Daardoor kan in 2012 geen groei plaatsvinden van het agrarisch natuur- en landschapsbeheer. Wel is er beperkt ruimte voor verschuivingen.

De oproep van de natuurvereniging Boer en Natuur Zuidelijk Westerkwartier om geen wit plastic meer te gebruiken voor grasbalen is een succes. In het gebied zijn vrijwel geen witte balen meer te vinden en lijken boeren en loonwerkers massaal overgestapt op groen of zwart plastic. Boer en Natuur deed de oproep begin dit jaar. De vereniging, waar zowel boeren als burgers lid van zijn, vindt dat witte plastic balen het landschap ontsieren..

De provincies hebben de volgende gemeenschappelijk lijn afgesproken: • Continuering van aflopende contracten binnen de EHS en binnen het collectieve agrarische natuurbeheer voor weidevogels en akkervogels. • Nieuwe aanvragen of uitbreiding van bestaande contracten worden niet gehonoreerd. • Tussentijdse overstap van pSAN/pSN naar SNL is niet mogelijk. • De tarieven voor natuurbeheer worden verlaagd van 84% naar 75% van de kostprijs. • De tarieven voor agrarisch natuurbeheer worden bevroren op het niveau van 2011. Provincies kunnen individueel van deze lijn afwijken. Het is daarom van belang om de definitieve besluiten van de eigen provincie na te lezen. Het is geen verassing dat er bezuinigd wordt op het natuurbeleid, ook niet dat deze het agrarisch natuur- en landschapsbeheer raken. Maar dat is wel heel vervelend, temeer daar het agrarisch natuurbeheer in een vernieuwingsproces naar meer kwaliteit en effectiviteit zit. De bezuinigingen leiden tot stagnatie van dit vernieuwingsproces. Dat komt, mede gelet op de discussie over effectiviteit, voor het agrarisch natuurbeheer uiterst ongelegen. Het meest pijnlijke element is echter het besluit om de beheervergoedingen te bevriezen. Met deze maatregel breken de provincies in op lopende beheercontracten en schenden zij afspraken en verwachtingen op basis waarvan die contracten zijn afgesloten. Dat is uiterst schadelijk voor het toch al wankele vertrouwen van de beheerders in de overheid. De schade van een vertrouwensbreuk gaat veel verder dan bezuinigingen. BoerenNatuur heeft, met APNL, scherp geprotesteerd bij het Interprovinciaal Overleg (IPO) tegen deze maatregel. Dat heeft niet meer opgeleverd dan de bereidheid van IPO om in de toekomst naar alternatieve mogelijkheden te kijken. APNL onderzoekt nog of de maatregel met succes juridische kan worden aangevochten.

Overlijdensbericht Het droevige nieuws bereikte ons dat Herald Hiemstra op 6 oktober jl. door een ongeval om het leven is gekomen. Herald was de drijvende kracht achter de oprichting van ANV Fugelfrij en tot aan zijn overlijden hiervan de voorzitter. BoerenNatuur kende hem als een deskundige en immer positief ingestelde bestuurder. Herald is slechts 36 jaar geworden. BoerenNatuur wenst zijn vrouw, twee kinderen en het bestuur van ANV Fugelfrij veel sterkte toe.

BoerenNatuur Nieuws Financiële risico’s en aansprakelijkheid ANV’s

Het werk van de ANV’s is mensenwerk, en waar mensen werken worden fouten gemaakt. Als die mensen ook nog met gebrekkige systemen moeten werken en daarbij financiële belangen op het spel staan wordt het extra oppassen. Dat geldt ook voor het werk van de ANV’s. Nog steeds maken bestuurders en medewerkers van ANV’s fouten met collectieve beheerplannen en beheersubsidies. Die fouten kunnen leiden tot schadeclaims bij de ANV. BoerenNatuur heeft maatregelen ontwikkeld om de financiële risico’s van de ANV’s te verminderen of uit te sluiten. Die maatregelen bestaan enerzijds uit adviezen en voorbeeldformulieren voor zorgvuldige procedures en anderzijds uit een set collectieve verzekeringen om zich tegen schadeclaims in te dekken (voorkomen en genezen). Op 28 september j.l. organiseerde BoerenNatuur een informatieavond voor ANV’s om hen te informeren over de laatste inzichten op dit gebied. Harm Veen, bedrijfsjurist LTO Noord, gaf aan dat bestuurders van ANV’s weinig risico lopen voor bestuurdersaansprakelijkheid als zij zorgvuldig omgaan met hun bestuurstaak. Annemarie Peletier en Sybe van der Schaar benoemden de valkuilen in de procedures voor het collectieve beheerplan en de beheersubsidies. Benjamin Overkleeft van LTO Noord Verzekeringen tot slot presenteerde de nieuwe collectieve beroepsaansprakelijkheidsverzekering voor ANV’s die BoerenNatuur heeft laten ontwikkelen. De presentaties van de sprekers zijn te vinden op onze website www.boerennatuur.nl

Nieuwe collectieve beroepsaansprakelijkheidsverzekering

ANV’s en hun bestuurders lopen verschillende risico’s. De ANV kan worden geconfronteerd met een claim voor zaak- en/of letselschade door handelingen en/of nalatigheid van de ANV. Voor deze wettelijke aansprakelijkheid heeft BoerenNatuur een collectieve verzekering voor haar leden. De meeste ANV’s nemen deel aan deze verzekering. Daarnaast lopen bestuurders soms risico op een claim op hun individuele vermogen door een bestuursbesluit van de ANV. Voor deze bestuurdersaansprakelijkheid bestaat een individuele verzekering voor bestuurders van LTO Noord, waar ook bestuurders van ANV’s aan kunnen deelnemen. Deze verzekeringen dekt ook de risico’s van operationele taken (beroepsaansprakelijkheid) van die bestuurders. ANV’s hebben ook behoefte aan een verzekering voor beroepsaansprakelijkheid die de risico’s van werkzaamheden van alle bestuurders en medewerkers van de ANV dekt. Zo’n verzekering zou de individuele verzekering voor bestuurdersaansprakelijkheid deels overbodig maken. De risico’s van bestuurders van ANV’s liggen namelijk vooral in de beroepsaansprakelijkheid. BoerenNatuur heeft een nieuwe collectieve verzekering voor beroepsaansprakelijkheid van ANV’s laten ontwikkelen. Bij deze verzekering is een dekking voor rechtsbijstand inbegrepen. In het eerste jaar kan ook “inloop” worden meeverzekerd. Dat is schade die zich nog moet manifesteren als gevolg van een gemaakt fout voor de ingangsdatum. De ANV’s ontvangen binnenkort van BoerenNatuur schriftelijke informatie over deze nieuwe verzekering (incl. premie voor het eerste jaar), met een aanvraagformulier. Informatie en aanvraagformulier worden ook geplaatst op de website.

5

Platform (H)eerlijk Groningen

(H)eerlijk Groningen wil boeren uit de regio verbinden met de consumenten in de stad door het aanbieden van gezonde lokale producten. Zij willen na dit jaar waarin Groningen Hoofdstad van de Smaak is, een spin in het web zijn voor allerlei lokale voedsel initiatieven. Het idee van de Ommelandermarkt is dit jaar al werkelijkheid geworden. Ook willen ze kinderen met educatieve programma's laten zien, waar hun melk vandaan komt. Bovendien wil ze als platform, de handelscoöperatie die Streekproducten uut Grunn aan het vormen is, ondersteunen met raad en daad. Heeft u ideeën voor het platform (H)eerlijk Groningen, die u graag met anderen wilt uitvoeren, neem dan contact op met Bram Prins, tel: 050-3023931.

BoerenNatuur Nieuws ’t Is de Boer een Zorg Op 16 september vierde ANV Boer&Natuur Zuidelijk Westerkwartier haar 12,5 jarig bestaan. “Het zelfbewustzijn onder de boeren als beheerders van landschap en natuur is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Boeren kiezen voor het landschap en willen verantwoordelijkheid nemen voor het behoud ervan” aldus voorzitter Alex Datema. Om een halt toe te kunnen roepen aan de voortschrijdende aantasting van de houtsingelstructuur in het Westerkwartier, stelde hij voor de uitvoering van het landschapsonderhoud bij de agrarische natuurvereniging neer te leggen. De aanwezige gedeputeerde Van der Ploeg riep hij op om de vereniging hiervoor het vertrouwen en de ruimte te geven. Wiebe van der Ploeg schetste de gevolgen van het regeringsbeleid voor natuur en landschap in de provincie Groningen. “Bezuinigingen gaan niet zo ver dat al het werk onmogelijk wordt gemaakt, maar dan moet het beleid wel om”, benadrukte de gedeputeerde. Hij omschreef dit nieuwe beleid in ‘de zeven stellingen van Lettelbert´: 1. De provincie moet meer overlaten aan de regio. 2. Dit vooronderstelt zelfregelend vermogen en zelfwerkzaamheid van boeren en burgers in de regio. 3. De uitvoering van de gebiedsontwikkeling moet eenvoudiger worden. 4. Door creatief om te gaan met geldstromen (bijv. het koppelen van budgetten) kan de financiële ruimte efficiënter worden benut. 5. Geld genereren met het landschap moet naar een hoger niveau. 6. De betrokken partijen moeten vaker collectief zaken oppakken. 7. In haar nieuwe taken moet de provincie duidelijke keuzes maken. Van der Ploeg viel de eer te beurt het eerste exemplaar in ontvangst te mogen nemen van het boek dat door Boer & Natuur ZWK bij het jubileum is uitgegeven. In het boek vertellen vijf leden over hun leven en werk tegen de achtergrond van het landschap waarin zich dit afspeelt. De volgende sprekers op het symposium, Gerard Teulings van MVO Nederland en Bram Prins, zelfstandig bedrijfsadviseur, komen met talloze voorbeelden van succesvolle bedrijven die het gesprek aangaan met de samenleving. “De grote tijd voor Boer en Natuur moet nog aanbreken”, zei Alex Datema in zijn slotwoord. Hij ziet toekomst in een ´groene gebiedscoöperatie´, een bundeling van krachten van diverse sectoren in de streek waarin landbouw en landschapsbeheer een hoofdrol zullen spelen. De dag werd besloten met een uitbundige feestavond voor de leden, met muziek, streekverhalen, een kampvuur en diverse activiteiten.

6

Einde

ganzenfoerageer-

gebieden?

De Provincies twijfelen aan de (kosten)effectiviteit van de ganzenfoerageergebieden. Zij willen stoppen met deze gebieden. BoerenNatuur heeft actie ondernomen om dit tegen te gaan. Er zijn voldoende argumenten om door te gaan met de goede foerageergebieden. • De kosteneffectiviteit van goede ganzenfoerageergebieden is hoog. • Een deel van de beheervergoedingen kan worden betaald uit GLB. • Veel foerageergebieden zijn van betekenis als broedgebied voor weidevogels en voor het toerisme. BoerenNatuur heeft bij de Provincie Fryslân (met het leeuwendeel van de foerageergebieden) en het landelijk ganzenoverleg gepleit om eerst naar deze argumenten te kijken, voordat men definitieve besluiten neemt. BoerenNatuur heeft opnieuw gevraagd om een studie naar de goede foerageergebieden, op basis van de schadetaxaties van de afgelopen jaren. Bij zowel IPO als EL&I lijkt echter de bereidheid te ontbreken om nog energie in dit dossier te willen steken.

BoerenNatuur Nieuws Veldleeuwerikveldje- en wintervoedselveld ANOG experimenteert met verschillende maatregelen voor het verbeteren van de broedbiotoop voor de Veldleeuwerik en het aanbod van wintervoedsel voor andere akkervogels. Er is gewerkt met bredere spuitsporen waardoor vogels in hoog gewas hun nest sneller zouden kunnen vinden. Tevens zijn open plots aangelegd, waar geen graan werd ingezaaid. Ook is geëxperimenteerd met zwarte (niet ingezaaide) randen. Er zijn perceeltjes van 0,5 ha ingezaaid met een mengsel van granen die niet zijn geoogst en hebben gediend als wintervoedsel. In het voorjaar van 2011 zijn nog eens 3 percelen van 1 ha. ingezaaid met een mengsel van zomertarwe, gerst, haver en zonnebloem. Op de foto ziet u één van deze percelen. De percelen blijken nu vooral van betekenis voor het aanbod van wintervoedsel.

7

Colofon

Uitgave van BoerenNatuur Redactie en vormgeving: Nieske Vonk Eindredactie: Nerus Sytema Mede mogelijk gemaakt door:

Dit initiatief is in Westerwolde mogelijk gemaakt door Rabobank ZuidoostGroningen, met als co-sponsoren Vogelbescherming Nederland, BoerenNatuur en de ANOG.

Nieuwe website BoerenNatuur De nieuwe website van BoerenNatuur www.boerennatuur.nl is in de lucht. Op de website o.a. het laatste nieuws, foto's van de jubileumbijeenkomst, informatie over verzekeringen, kortom, het bekijken waard. Aanvullingen en/of opmerkingen zijn van harte welkom en kunnen gestuurd worden naar [email protected]

Postbus 186, 9200 AD Drachten T 0512 - 30 50 50 F 0512 - 30 50 51 [email protected] www.boerennatuur.nl